Thanh toán qua tài chính tín dụng - Các quy định pháp lý và định hướng của ngân hàng nhà nước liên quan đến hoạt động thẻ ngân hàng

Nội dung text: Thanh toán qua tài chính tín dụng - Các quy định pháp lý và định hướng của ngân hàng nhà nước liên quan đến hoạt động thẻ ngân hàng

1. CÁC QUY ĐỊNH PHÁP LÝ VÀ ĐỊNH HƯỚNG CỦA NHNN LIÊN QUAN ĐẾN HOẠT ĐỘNG THẺ NGÂN HÀNG Tại Việt Nam, dịch vụ thẻ chỉ mới phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây và được coi là một trong những phương tiện thanh toán hiện đại, thuận tiện, dễ sử dụng nhất hiện nay. Các ngân hàng thương mại không ngừng quảng bá, phát triển và hoàn thiện các tiện ích của thẻ để thu hút khách hàng, để họ làm quen với dịch vụ mới và từ đó sử dụng ngày càng rộng rãi hơn. Tốc độ tăng trưởng bình quân của lượng thẻ phát hành ra lưu thông nằm trong khoảng 150-300%/năm. Thẻ trở thành phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt (KDTM) chủ yếu phục vụ cho các giao dịch bán lẻ, hiện tỷ trọng thanh toán bằng thẻ chiếm 6% trong tổng số món giao dịch của các phương tiện thanh toán KDTM. Các dịch vụ thẻ đồng thời cũng là những dịch vụ cơ bản giúp các ngân hàng, các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán nhanh chóng tiến lại gần các đối tượng phục vụ mới là các cá nhân và khu vực dân cư, hình thành nên một kênh huy động vốn hiệu quả thông qua tài khoản cá nhân. Đặc biệt với chủ trương trả lương qua tài khoản cho các đối tượng hưởng lương từ NSNN của Chính phủ (Chỉ thị số 20/2007/CT-TTg ngày 24/8/2007), dịch vụ thẻ lại ngày càng đóng vai trò quan trọng để thực hiện những mục tiêu kinh tế-xã hội đã được đặt ra, và là cơ hội cũng như thách thức đối với các NHTM Việt Nam. Do đó, những thông tin về các sự cố, rủi ro liên quan đến hoạt động thanh toán thẻ có thể tác động tiêu cực không chỉ đến hoạt động phát hành, thanh toán thẻ của các ngân hàng thương mại, mà còn ảnh hưởng đến các chủ trương chính sách của Chính phủ, NHNN đối với việc phát triển thanh toán KDTM nói chung và trả lương qua tài khoản nói riêng. Trong năm 2007, cơ sở pháp lý cho việc phát triển thẻ ngân hàng đã hoàn thiện thêm một bước với Quyết định 20/2007/QĐ-NHNN ngày 15/5/2007 của Thống đốc NHNN ban hành Quy chế phát hành, sử dụng, thanh toán và cung cấp dịch vụ hỗ trợ thẻ ngân hàng. Môi trường kinh doanh thẻ được thông thoáng hơn với việc loại bỏ giấy phép con đối với các NH phát hành thẻ, nhưng để phát hành hoặc thanh toán thẻ, các tổ chức phát hành hoặc thanh toán thẻ phải đáp ứng những điều kiện cụ thể được Quy chế quy định, và NHNN đánh giá sự tuân thủ của các tổ chức đó. Đối tượng phát hành thẻ không chỉ là các ngân hàng, mà còn là tổ chức tài chính phi ngân hàng cũng có thể tham gia phát hành thẻ nếu được NHNN chấp thuận, các quy định đi theo hướng chỉ tạo ra một hành lang pháp lý chung, tránh can thiệp cụ thể vào hoạt động của các tổ chức phát hành, thanh toán thẻ. Quyết định số 38/2007/QĐ-NHNN ngày 30/10/2007 của Thống đốc ban hành Quy chế cấp, sử dụng và quản lý mã tổ chức phát hành thẻ ngân hàng. Ngoài ra, nhằm giảm thiểu rủi ro trong thanh toán thẻ và hạn chế việc lợi dụng giao dịch thẻ của các hoạt động tội phạm, gian lận thương mại, rửa tiền do tính chất vô danh của thẻ, Thống đốc đã ban hành Quyết định số 32/2007/QĐ-NHNN ngày 09/7/2007 về hạn mức số dư đối với thẻ trả trước vô danh. Thời gian tới, NHNN tiếp tục củng cố hoàn thiện hành lang pháp lý cho hoạt động thanh toán thẻ, nhất là các chế tài áp dụng xử lý đối với các hành vi giả mạo,
2. lừa đảo trong giao dịch thẻ phù hợp với thông lệ quốc tế; hành vi tội phạm thẻ, tiết lộ thông tin, ăn cắp thông tin khách hàng sử dụng vào mục đích gian lận trong thanh toán thẻ; hay cá nhân, đơn vị gây thất thoát dữ liệu thẻ; các đối tượng gian lận trong thanh toán thẻ (chủ thẻ giả mạo, ngân hàng chứng minh được chủ thẻ gian lận cố tình đòi tiền và làm giảm uy tín của ngân hàng, ĐVCNT giả mạo, ĐVCNT thông đồng ĐVCNT ). Xây dựng quy định về dự phòng rủi ro trong họat động thanh tóan thẻ Theo đó, có các biện pháp thích hợp và thống nhất để các giải pháp về phát triển thanh toán KDTM thực sự được đi vào cuộc sống Đồng thời, NHNN tiếp tục nghiên cứu để xây dựng lộ trình chuyển đổi công nghệ thẻ theo tiêu chuẩn EMV đối với các tổ chức phát hành thẻ ở Việt Nam, xây dựng cơ chế giám sát của NHNN đối với thẻ trả trước, dựa trên các nguyên tắc quản lý rủi ro đối với hoạt động ngân hàng điện tử để bảo đảm an toàn cho việc sử dụng và thanh toán thẻ trả trước nói riêng và các phương tiện thanh toán KDTM nói riêng. Đề xuất xây dựng các tổ chức chuyên trách tập hợp và cung cấp thông tin liên quan đến các phương tiện thanh toán bị mất cắp, bị gian lận ; tăng cường vai trò giám sát của NHNN đối với các phương tiện thanh toán và hệ thống thanh toán. Để thị trường thẻ phát triển bền vững cần thiết phải có sự liên kết, hợp tác trong hoạt động kinh doanh thẻ giữa các ngân hàng. Với mục tiêu xây dựng nên một trung tâm chuyển mạch thẻ thống nhất trong toàn quốc, kết nối các hệ thống thanh toán thẻ của các tổ chức phát hành thẻ, tổ chức thanh toán thẻ và các liên minh thẻ hiện hành vào một trung tâm chuyển mạch thẻ tập trung, tạo một mạng lưới ATM rộng khắp, mang lại sự thuận tiện cho người sử dụng dịch vụ thẻ ngân hàng, để các ATM/POS có thể được sử dụng cho nhiều loại thẻ của các tổ chức phát hành thẻ khác nhau, tạo điều kiện cho các ngân hàng nhỏ với tiềm lực tài chính hạn chế có thể tham gia vào thị trường thẻ, đồng thời giảm nhẹ gánh nặng đầu tư hạ tầng kỹ thuật cho các ngân hàng lớn, từ đó mở rộng mạng lưới phục vụ người sử dụng thẻ, trước mắt để thực hiện thành công việc trả lương qua tài khoản và các mục tiêu kinh tế xã hội khác, Thống đốc NHNN đã ký ban hành Quyết định số 3113/QĐ-NHNN ngày 31/12/2007 phê duyệt đề án thành phần về Xây dựng Trung tâm chuyển mạch thẻ thống nhất thuộc đề án tổng thể “Thanh toán KDTM giai đoạn 2006-2010 và định hướng đến năm 2020” (ban hành theo Quyết định 291/2006/QĐ-TTg ngày 29/12/2006 của Thủ tướng Chính phủ), nên thời gian tới NHNN cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện Đề án thành phần này. Chúc Linh-Ban TT