Kinh tế học vĩ mô - Bài 3: Mô hình IS - LM

Nội dung text: Kinh tế học vĩ mô - Bài 3: Mô hình IS - LM

1. Bài 3 Mô hình IS - LM
2. Mô hình IS – LM (Đồ thị Yi) • Mô hình IS – LM còn được gọi là mô hình Hicks – Hansen, do nhà kinh tế học John Hicks (1904 – 1989) và nhà kinh tế học Hoa kỳ Alvin Hasen( 1887 – 1975) đưa ra và phát triển trên nền tảng lý thuyết tổng quát của keynes. • Mô hình IS – LM được sử dụng để kết hợp các hoạt động khác nhau của nền kinh tế: Đó là kết hợp thị trường hàng hoá và thị trường tiền tệ. Có nghĩa là mô hình này nghiên cứu sự cân bằng của cả hai thị trường hàng hoá và tiền tệ. • Trong tiếng Anh: IS – LM :Investment/ Saving – Liquidity Preference/ Money Supply
3. 3.1.Mô hình IS- LM khi mức giá cố định( Đồ thị Yi) 3.1.1.Đường IS • Đường IS là một đường biểu thị những tổ hợp khác nhau giữa lãi suất và thu nhập thoả mãn sự cân bằng trên thị trường hàng hoá • Trong mô hình Keyness, thị trường hàng hoá cân bằng khi đường AD cắt đường chéo( AD = Y), tại đó I = S. Khi lãi suất thay đổi, đầu tư tư nhân thay đổi làm AD thay đổi, đường AD dịch chuyển dẫn đến Y thay đổi, như vậy tương ứng với mỗi mức lãi suất ta có một mức thu nhập ( Y) thoả mãn sự cân bằng trên thị trường hang hoá. Tập hợp những tổ hợp trên ta được một đường, đó là đường IS.
4. Đường IS • Dựng đường IS AD AD= Y AD2 Thị trường hàng hóa AD1 (3) (4) Y Y i 1 2 Y I 1 E1 Thị trường (1) i2 E đầu tư 2 IS (2) I Y Y Y I1 I2 1 2 Đường IS
5. 3.1.Mô hình IS- LM khi mức giá cố định( Đồ thị Yi) *Ph¬ng trình ®êng IS AD = Y = C + I + G Ta có:Y = m . A – m . mi . i Hoặc: A 1 i = - .Y m i m.m Trong đó: m: số nhân chii tiêu mi :độ nhạy cảm của đầu tư và lãi suất : nhu cầu chi tiêu tự định A =(C + I + G − MPC.T)
6. 3.1.Mô hình IS- LM khi mức giá cố định( Đồ thị Yi) *X¸c ®Þnh ®é dèc cña IS: Tõ Y = m . A - m . mi. i A 1 i = - .Y m i m.mi Trong ®ã: ( - 1 ) lµ hÖ sè gãc cña ®êng IS m.mi DÊu ( - ) ph¶n ¸nh quan hÖ tû lÖ ngîc chiÒu giữa Y vµ i( tøc lµ ®- êng IS dèc xuèng díi vÒ phÝa ph¶i). Đé dèc cña IS phô thuéc vµo m vµ mi. m : MPC, MPI, MPM, t mi: ®é nh¹y c¶m cña ®Çu t vµ l·i suÊt Khi m vµ mi cµng lín, ®é dèc cña ®êng IS cµng nhá vµ ngîc l¹i
7. 3.1.Mô hình IS- LM khi mức giá cố định( Đồ thị Yi) *Ph¬ng trình ®êng IS AD = Y = C + I + G Ta có:Y = m . A – m . mi . i Hoặc: A 1 i = - .Y m i m.m Trong đó: m: số nhân chii tiêu mi :độ nhạy cảm của đầu tư và lãi suất : nhu cầu chi tiêu tự định A =(C + I + G − MPC.T)
8. 3.1.Mô hình IS- LM khi mức giá cố định( Đồ thị Yi) *Ph¬ng trình ®êng IS AD = Y = C + I + G Ta có:Y = m . A – m . mi . i Hoặc: A 1 i = - .Y m i m.m Trong đó: m: số nhân chii tiêu mi :độ nhạy cảm của đầu tư và lãi suất : nhu cầu chi tiêu tự định A =(C + I + G − MPC.T)
9. 3.1.Mô hình IS- LM khi mức giá cố định( Đồ thị Yi) *Ph¬ng trình ®êng IS AD = Y = C + I + G Ta có:Y = m . A – m . mi . i Hoặc: A 1 i = - .Y m i m.m Trong đó: m: số nhân chii tiêu mi :độ nhạy cảm của đầu tư và lãi suất : nhu cầu chi tiêu tự định A =(C + I + G − MPC.T)
10. 3.1.Mô hình IS- LM khi mức giá cố định( Đồ thị Yi) • CSTK làm cho đường IS dịch chuyển hoặc thay đổi độ dốc i Khi CP thay đổi G hoặc thay đổi T thì đường IS dịch chuyển, khi CP thay đổi thuế suất thì đường IS thay đổi độ IS’’ dốc IS’ IS Y
11. 3.1.Mô hình IS- LM khi mức giá cố định( Đồ thị Yi) *C¸c trêng hîp cùc ®oan cã thÓ x¶y ra  Khi ®Çu t hoµn toµn ®éc lËp víi l·i suÊt (mi = 0), hÖ sè gãc v« cïng lín, ®êng IS cã d¹ng th¼ng ®øng. Hµm sè cña ®êng IS ®îc x¸c ®Þnh theo ph¬ng trình Y = m . A  Khi ®Çu t v« cïng nh¹y c¶m víi l·i suÊt, mi v« cïng lín. Møc ®é thay ®æi nhá cña l·i suÊt lµm s¶n lîng biÕn ®æi v« cïng lín, hÖ sè gãc v« cïng nhá vµ ®êng IS cã d¹ng n»m ngang.
12. 3.1.Mô hình IS- LM khi mức giá cố định( Đồ thị Yi) 3.1.2. Đêng LM BiÓu thÞ mèi quan hÖ giữa l·i suÊt víi thu nhËp khi thÞ trêng tiÒn tÖ c©n b»ng( MD = MS ) ThÞ trêng tiÒn tÖ Đường LM i i MS LM i2 E2 (3) (2) i1 E1 MD2 (1) MD1 Mn/P Mr Y1 Y2 Y
13. 3.1.Mô hình IS- LM khi mức giá cố định( Đồ thị Yi) • Phương trình đường LM MS h Y = - + .i k k MS k i = - + .Y h h
14. 3.1. M« hình IS – LM (®å thÞ Y vµ i) *CS tiÒn tÖ lµm dÞch chuyÓn LM i i MS MS 1 2 LM1 LM2 i1 i2 MD M Y Y Cung øng tiÒn tÖ thùc tÕ tăng tõ MS1 ®Õn MS2, khi thu nhËp vµ cÇu tiÒn thùc tÕ kh«ng ®æi, l·i suÊt gi¶m tõ i1 xuèng i2 ®Ó cho thÞ trêng tiÒn tÖ c©n b»ng. Đêng LM dÞch chuyÓn xuèng díi (sang ph¶i), vµ ngîc l¹i.
15. 3.1. M« hình IS – LM (®å thÞ Y vµ i) 3.1.3.Cân bằng thị trường hàng hoá vài thị trường tiền tệ ( Mô hình IS – LM) LM ThÞ trêng hµng ho¸ vµ thÞ tr- êng tiÒn tÖ ®Òu c©n b»ng t¹i E. Ta cã møc l·i suÊt c©n E b»ng vµ møc thu nhËp c©n i0 b»ng( i0 vµ Y0). Khi ®êng IS dÞch chuyÓn hoÆc ®êng LM dÞch chuyÓn ®Òu dÉn ®Õn sù IS thay ®æi cña l·i suÊt vµ thu nhËp c©n b»ng Y Y0 Đồ thị Yi
16. 3.1. M« hình IS – LM (®å thÞ Y vµ i) • Dịch chuyển đường IS và dịch chuyển đường LM i i LM LM1 LM2 i2 i i1 1 i2 IS2 IS IS1 Y1 Y2 Y Y1 Y2 Y Đường IS dịch phải, i tăng,Y tăng Đường LM dịch phải, i giảm, Y tăng
17. 3.1. M« hình IS – LM (®å thÞ Y vµ i) 3.1.4.Tác động của CSTK và CSTT trong mô hình IS- LM • Tác động của CSTK: CSTK làm cho đường IS dịch chuyển hoặc thay đổi độ dốc • Với CSTK nới lỏng: Khi CP tăng chi tiêu về hàng hóa dịch vụ hoặc cắt giảm thuế, đường IS dịch chuyển sang phải, thu nhập tăng và lãi suất tăng lên • Với CSTK thắt chặt: Khi CP cắt giảm chi tiêu hoặc tăng thuế thì đường IS dịch chuyển sang trái, Y giảm, i giảm. • Khi CP thay đổi thuế suất thì đường IS thay đổi độ dốc: * Nếu giảm thuế suất, độ dốc của đường IS giảm, Y tăng và i tăng. * Nếu tăng thuế suất, độ dốc của đường IS tăng lên,Y giảm và i giảm
18. 3.1. M« hình IS – LM (®å thÞ Y vµ i) Tác động của CSTK i Khi chính phủ tăng chi tiêu IS2 IS LM về hàng hóa dịch vụ hoặc 1 cắt giảm thuế tự định làm i2 B tăng AD, đường IS dịch i1 A chuyển sang phải (IS1→IS2), lãi suất tăng (i1→i2) và thu nhập tăng (Y1→Y2) Y1 Y2 Y
19. 3.1. M« hình IS – LM (®å thÞ Y vµ i) • Tác động của CSTK: Trường hợp CP giảm thuế suất i Khi CP giảm thuế LM suất,đường IS giảm độ dốc( IS0→ IS1), thu nhập tăng(Y0→Y1), lãi suất i1 tăng( i0→ i1) i 0 IS1 IS0 Y Y0 Y1
20. 3.1. M« hình IS – LM (®å thÞ Y vµ i) Tác động của CSTT: Chính sách tiền tệ làm cho đường LM dịch chuyển: CSTT nới lỏng, đường LM dịch chuyển sang phải, Y tăng, i giảm CSTT thắt chặt, đường LM dịch chuyển sang trái, y giảm, i tăng Khi NHTW tăng mức cung i LM1 tiền, đường LM dịch chuyển IS LM2 sang phải( LM1→LM2), thu nhập tăng( Y1→Y2), lãi suất i1 A giảm( i1→ i2) i2 B Y1 Y2 Y
21. M« hình IS – LM (®å thÞ Y vµ i) Kết hợp CSTK và CSTT: Các chính sách kinh tế không hoàn toàn độc lập với nhau. Tùy theo mục tiêu cụ thể trong từng giai đoạn sẽ có sự kết hợp khác nhau i IS2 *Trêng hîp 1: NÕu NHTW IS1 LM giữ cho møc cung tiÒn tÖ i2 B kh«ng thay ®æi. Khi chÝnh i A phñ tăng chi tiªu sÏ lµm dÞch 1 chuyÓn ®êng IS sang ph¶i, dÉn ®Õn thu nhËp vµ l·i suÊt tăng Y1 Y2 Y
22. M« hình IS – LM (®å thÞ Y vµ i) Phèi hîp t¸c ®éng cña CS tµi kho¸ vµ CS tiÒn tÖ *Trêng hîp 2: NÕu NHTW muèn giữ cho l·i suÊt kh«ng ®æi. Khi chÝnh phñ tăng chi tiªu, ®êng IS dÞch chuyÓn sang ph¶i. NHTW ph¶i t¨ng cung øng tiÒn tÖ ®Ó giữ cho l·i suÊt kh«ng ®æi, ®êng LM dÞch chuyÓn sang i LM ph¶i. 1 IS2 LM2 L·i suÊt kh«ng ®æi vµ thu IS1 A nhËp tăng,sù gia tăng nµy nhanh h¬n so víi trêng hîp i B NHTW giữ cho cung tiÒn tÖ kh«ng ®æi. Y1 Y2 Y
23. T¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tµi kho¸ vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong m« hình IS-LM Phèi hîp t¸c ®éng cña CS tµi kho¸ vµ CS tiÒn tÖ *Trêng hîp 3: Môc tiªu cña CS tiÒn tÖ lµ giữ cho thu nhËp kh«ng ®æi. ViÖc tăng chi tiªu cña chÝnh phñ lµm dÞch chuyÓn ®- êng IS sang ph¶i, thu nhËp tăng vµ l·i suÊt còng tăng NÒn kinh tÕ ho¹t ®éng vît i LM IS 2 khái møc s¶n lîng tiÒm 2 LM1 IS1 năng, chÝnh phñ muèn giữ i2 A cho thu nhËp kh«ng ®æi, B NHTW ph¶i gi¶m cung øng i1 tiÒn tÖ vµ lµm cho l·i suÊt t ng ă Y Y
24. Kết hợp CSTK và CSTT trong mô hình IS- LM Tóm lại: Thông thường sự kết hợp CSTK và CSTT trong mô hình IS – LM là nhằm thực hiện các mục tiêu của nền kinh tế vĩ mô trong những điều kiện cụ thể: • Một là, Nếu nền kinh tế trong thời kỳ suy thoái thì chính phủ thường kết hợp CSTK nới lỏng và CSTT nới lỏng • Hai là, Nếu nền kinh tế có lạm phát cao hoặc tăng trưởng quá nóng thì Chính phủ thường kết hợp CSTK thắt chặt với CSTT cũng thắt chặt. • Ba là, nếu nền kinh tế đang hoạt động ở mức toàn dụng, CP buộc phải thắt chặt CSTK thì chính phủ thường kết hợp với CSTT nới lỏng để thực hiện mục tiêu ổn định sản lượng • Bốn là, Nếu chính phủ phải tăng chi tiêu hoặc cắt giảm thuế thì CP sẽ kết hợp với CSTT thắt chặt để thực hiện mục tiêu ổn định sản lượng .
25. Phân tích tác động của CSTK và CSTT trong các trường hợp cực đoan của mô hình IS- LM • Khi đường IS thẳng đứng • Đường IS thẳng đứng khi đầu tư độc lập với lãi suất ( mi= 0)→ PT đường IS: Y = m.A i CSTK nới lỏng đẩy IS1 IS2 đường IS dịch chuyển LM sang phải , thu nhập tăng, lãi suất tăng, nhưng do đầu tư độc lập với lãi suất nên ko có thoái giảm đầu tư và số nhân phát huy hết tác dụng của nó. Y
26. Phân tích tác động của CSTK và CSTT trong các trường hợp cực đoan của mô hình IS- LM • Tác động của CSTT khi đường IS thẳng đứng i IS CSTT nới lỏng làm dịch LM 1 chuyển đường LM sang phải, xuống dưới→ lãi suất giảm LM2 xuống, sản lượng ko đổi do i 1 đầu tư ko phụ thuộc vào i i2 Y Y1,2
27. Phân tích tác động của CSTK và CSTT trong các trường hợp cực đoan của mô hình IS- LM • Đường IS nằm ngang: Khi đầu tư vô cùng nhạy cảm với i( mi vô cùng lớn), đường IS gần như nằm ngang i CSTT nới lỏng làm dịch LM1 LM2 chuyển đường LM sang phải, i ko đổi, sản lượng tăng từ Y1→Y2. Trường hợp này cũng ko có tác i IS 0 động thoái giảm. Y1 Y2 Y
28. Phân tích tác động của CSTK và CSTT trong các trường hợp cực đoan của mô hình IS- LM • Đường LM nằm ngang: i i IS IS1 IS2 LM i1 1 io LM LM i2 2 Y Y Y1 Y2 Y1 Y2 CSTT nới lỏng làm dịch chuyển CSTK nới lỏng làm dịch chuyển đường LM xuống dưới, lãi suất đường IS sang phải → thu nhập giảm( i1 →i2), thu nhập tăng ( Y1 tăng( Y1→Y2), i ko đổi. → Y2)
29. Phân tích tác động của CSTK và CSTT trong các trường hợp cực đoan của mô hình IS- LM • Đường LM thẳng đứng: i LM CSTK mở rộng làm dịch chuyển i2 đường IS sang phải, lãi suất tăng, thu nhập ko đổi, xảy ra trường hợp thoái giảm hoàn i 1 toàn. IS2 IS1 Y Y1,2
30. 3.2. Mô hình IS- LM khi giá thay đổi • Hiệu ứng Pigou: Khi mức giá chung giảm xuống, của cải của hộ ga đình tăng lên, tiêu dùng tăng làm tổng cầu tăng, đường IS dịch chuyển sang phải, thu nhập tăng, lãi suất tăng. i IS IS 2 LM 1 Khi P giảm → C tăng → AD tăng → đường IS dịch chuyển i1 sang phải→ Y tăng, i tăng. i2 Y Y1 Y2
31. 3.2. Mô hình IS- LM khi giá thay đổi • Hiệu ứng ổn định của giảm phát: Khi mức giá chung giảm làm cho mức cung tiền thực tế tăng lên, đường LM dịch chuyển sang phải, thu nhập tăng lên và lãi suất giảm xuống. i LM1 LM2 P giảm → Mn/P( MS) tăng i1 → Đường LM dịch phải → Y tăng và i giảm i2 IS Y Y1 Y2
32. 3.2. Mô hình IS- LM khi giá thay đổi • Hiệu ứng gây mất ổn định của giảm phát: Hiệu ứng này giải thích vấn đề giá giảm có thể gây ra giảm thu nhập. Lý thuyết giảm phát nợ Lý thuyết này giải thích tác động i của thay đổi mức giá tới việc phân IS 1 LM phối lại tài sản giữa chủ nợ và con IS2 nợ: Khi mức giá giảm làm tăng mức nợ thực tế( lượng sức mua i người vay phải trả cho chủ nợ). Do 1 con nợ luôn có xu hướng chi tiêu i2 nhiều hơn chủ nợ nên mức chi tiêu của con nợ giảm nhiều hơn mức tăng của chủ nợ, tác động ròng là làm giảm chi tiêu, AD giảm, đường Y IS dịch trái, Y giảm, i giảm. Y2 Y1
33. 3.2. Mô hình IS- LM khi giá thay đổi • Lý thuyết về hiệu ứng của giảm phát dự kiến: Xuất phát từ: ir = in – gp. Do đầu tư phụ thuộc vào lãi suất thực tế( ir) còn MD phụ thuộc vào lãi suất danh nghĩa( in).Khi mọi người dự kiến trong tương lai mức giá giảm, tức là tỷ lệ lạm phát nhỏ hơn dự kiến. Với mức lãi suất danh nghĩa cho trước, điều này làm cho lãi suất thực tế tăng lên, đầu tư giảm, AD giảm, đường IS dịch trái và Y giảm, i giảm.
34. 3.3. Định lượng cho các chính sách trong mô hình IS- LM • CSTK và CSTT với mục tiêu tăng trưởng kinh tế: Khi * CP cần tăng một mức sản lượng ∆Y = Y - Y0 có thể sử dụng CSTK hoặc CSTT. i * CSTK: Khi cần tăng một mức sản Y* lượng ∆Y, CP cần thay đổi chi tiêu IS2 LM hoặc thuế một mức là: IS1 ∆AD = ∆G = - MPC. ∆T= ∆Y/k’ Trong đó: k’ là số nhân của CSTK i1 i m". h 2 k'= h + m". k.mi Y ’ Y1 Y2 Y 2
35. 3.3. Định lượng cho các chính sách trong mô hình IS- LM * Chính sách tiền tệ: i Khi tăng sản lượng ∆Y , cần tăng Y* mức cung tiền thực tế một lượng: LM1 ’’ LM ∆MS = ∆Y/k IS 2 Trong đó: k’’ là số nhân của CSTT ∆MS i1 m". mi i k"= 2 h + m". k.mi Y Y1 Y2
36. 3.3. Định lượng cho các chính sách trong mô hình IS - LM • CSTK và CSTT với mục tiêu ổn định sản lượng Khi mục tiêu là ổn định sản lượng i thì sự kết hợp CSTK và CSTT thoả mãn PT: k’. ∆AD + k’’.∆MS = 0: LM * Nới lỏng CSTK + Thắt chặt CSTT 2 Khi CP tăng chi tiêu, đường IS dịch ’ ∆MS LM chuyến sang phải, Y tăng, i tăng. i 2 1 Để ổn định sản lượng, NHTW giảm mức cung tiền, đẩy đường LM dịch i2 chuyển sang trái, đưa Y về Y ban i1 đầu. IS2 * Thắt chặt CSTK + Nới lỏng ∆G CSTT( cơ chế tác động ngược lại) IS1 Y Y Y1 2
37. 3.3. Định lượng cho các chính sách trong mô hình IS - LM CSTK và CSTT với mục tiêu ổn định lãi suất Khi mục tiêu của CP là ổn định lãi suất thì việc kết i hợp chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ được LM thực hiện trong 2 trường IS IS1 0 0 LM1 hợp: * CSTK nới lỏng + CSTT ∆G i ∆MS nới lỏng( khi nền kinh tế 1 rơi vào suy thoái kinh tế) i0 * CSTK thắt chặt + CSTT thắt chặt( khi nền kinh tế tăng trưởng quá nóng) Y Y0 Y1 Y’1