Tài chính tiền tệ - Chương 5: Ngân hàng

Nội dung text: Tài chính tiền tệ - Chương 5: Ngân hàng

1. Bài giảng Tiền tệ ngân hàng NOÄI DUNG CHÖÔNG 5 „ I. Heä thoáng ngaân haøng „ II. Ngaân haøng thöông maïi NGAÂN HAØNG „ III. Ngaân haøng trung öông Ths. Ñaëng Thò Quyønh Anh I. HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG Giai ñoaïn theá kyû 18 -20 1 Lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån ngaân haøng treân theá giôùi  Hoaït ñoäng caùc ngaân haøng ñaõ taïo thaønh heä thoáng ƒ Thôøi kyø thöôïng coå (tröôùc coâng nguyeân)  TK 18 caùc ngaân haøng phaùt haønh tieàn ngaân haøng ƒ Giai ñoaïn theá kyû 5 ñeán 15 sau coâng nguyeân  Chính phuû caùc nöôùc ñaõ ban haønh caùc ñaïo luaät ñeå ƒ Giai ñoanñoaïn theáthe kyû 15 ñeñenán 18 haïn cheá soá löôïng ngaân haøng ñöôïc pheùp phaùt haønh giaáy baïc. ƒ Giai ñoaïn theá kyû 18 – 20  Heä thoáng ngaân haøng chia thaønh 2 nhoùm: ƒ Theá kyû 20 ñeán nay - Nhoùm ñöôïc pheùp phaùt haønh tieàn - Nhoùm khoâng ñöôïc pheùp phaùt haønh tieàn. Giai ñoaïn ñaàu theá kyû 20 ñeán nay 2.Heä thoáng ngaân haøng treân theá giôùi  Sau cuoäc khuûng hoaûng 1929 -1933 chính quyeàn caùc 2.1 Ngaân haøng trung öông (Central Bank) nöôùc thöïc hieän quoác höõu hoùa caùc ngaân haøng phaùt 2.2 Ngaân haøng trung gian (Intermediary bank) haønh: Canada (1938), Ñöùc (1939), Phaùp (1945), Anh ¾ Ngaân haøng thöông maïi (Commercial bank) (1946). ¾ Ngaân haøng Phaùt trieån (Bank for Development)  Khaùi niäieäm NâNgaân høhaøng trung öông ra ñøiñôøi thay tháheá cho ¾ Ngaân haøng Ñaàu tö (Investment bank) khaùi nieäm ngaân haøng phaùt haønh. ¾ Ngaân haøng ñaëc bieät (Special bank)  Heä thoáng ngaân haøng 2 caáp ñöôïc thieát laäp: • Ngaân haøng trung öông • Ngaân haøng trung gian Ths.Đặng Thị Quỳnh Anh 1
2. Bài giảng Tiền tệ ngân hàng 3.Heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam 3.Heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam a.Giai ñoaïn töø naêm 1951 ñeán 1954 a.Giai ñoaïn töø naêm 1951 ñeán 1975 b. Giai ñoaïn töø naêm 1954 ñeán naêm 1975 ™ ÔÛ mieàn Baéc ƒ Thôøi kyø 1951 -1954 c. Giai ñoaïn töø naêm 1975 – 1988 6/5/1951 Chuû tòch Hoà Chí Minh kyù saéc leänh soá 15 thaønh laäp d. Giai ñoanñoaïn töø nanamêm 1988 ñeñenán nay NgaNganân hahangøng QuoQuocác gia Vieät Nam „ Thôøi kyø 1955 - 1975 21/1/1960 NHQG Vieät Nam ñöôïc ñoåi teân thaønh NHNN Vieät Nam toå chöùc theo moâ hình ngaân haøng moät caáp 3.Heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam 3.Heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam a.Giai ñoaïn töø naêm 1951 ñeán 1975 b. Giai ñoaïn töø naêm 1975 – 1988 ™ ÔÛ mieàn Nam Nhaø nöôùc tieán haønh quoác höõu hoùa heä thoáng ngaân haøng cuûa cheá ñoä Saøi Goøn vaø toå chöùc thanh lyù caùc ngaân haøng tö nhaân ‰ Thôøi kyø 1954 -1964 31/12/1954 Baûo Ñaïi kyù quyeát ñònh thaønh laäp NHQG ôû mieàn Toaøn boä heä thoáng ngaân haøng ñöôïc toå chöùc theo moâ hình ngaân Nam Vieätä Nam. Toå chöùc heä thoáng ngaân haøng theo moâ hình haøng moät caáp hai caáp c. Giai ñoaïn töø naêm 1988 – 1990 ‰ Thôøi kyø 1964 - 1975 26/03/1988 HÑBT ban haønh NÑ 53 taùch heä thoáng ngaân Tröôùc 30/04/1975 coù 32 NHTM vôùi 180 chi nhaùnh ôû khaép caùc haøng Vieät Nam thaønh 2 caáp: tænh, thaønh phía Nam. NHNN VN laø cô quan cuûa HÑBT ñöôïc toå chöùc thaønh heä thoáng, thoáng nhaát trong caû nöôùc. Caùc ngaân haøng chuyeân doanh tröïc thuoäc NHNN 3.Heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam II.NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI d. Giai ñoaïn töø naêm 1990 ñeán nay 04/01/1990 thaønh laäp heä thoáng Kho baïc nhaø nöôùc tröïc thuoäc Boä 1. Khaùi nieäm NHTM taøi chính, thöïc hieän nhieäm vuï quaûn lyù quyõ ngaân saùch nhaø 2. Chöùc naêng cuûa NHTM nöôùc 3. Quaù trình taïo tieàn cuûa NHTM 24/05/1990 Phaùp leänh NHNN Vieät Nam vaø Phaùp leänh Ngaân 4. Caùc nghieäp vuï cuûa NHTM haøng, HTX tín duïng vaø coâng ty taøi chính. 26/12/1997 ra ñôøi Luaät NHNN Vieät Nam vaø Luaät caùc toå chöùc tín duïng Ths.Đặng Thị Quỳnh Anh 2
3. Bài giảng Tiền tệ ngân hàng 1.Khaùi nieäm ngaân haøng thöông maïi 2.Moâ hình hoaït ñoäng cuûa NHTM ? Ngaân haøng chuyeân doanh ? Ngaân haøng kinh doanh toång hôïp Là tổ chức kinh doanh đặc ? Ngaân haøng ña naêng biệt, chuyên hoạt động ¾ Ngaân haøng ña naêng tröïc tieáp trong lĩnh vựccti tiềnnt tệ và các ¾ Ngaân haøng ña naêng giaùn tieáp dịch vụ ngân hàng vì mục tiêu lợi nhuận 3.Chöùc naêng cuûa NHTM Chöùc naêng trung gian tín duïng cuûa NHTM a. Chöùc naêng quaûn lyù tieàn göûi b. Chöùc naêng trung gian thanh toaùn - Toå chöùc kinh teá - Toå chöùc kinh teá c. Chöùc naêng trung gian tín duïng - Doanh nghieäp Huy ñoäng Caáp tín - Doanh nghieäp - Toå chöùc xaõ hoäi voán NGAÂN duïng - Toå chöùc xaõ hoäi -Hoägiañình, HAØNG -Hoä gia ñình, dadanân cö THÖÔGÔNG dadanân cö MAÏI 4. Caùc nghieäp vuï cuûa NHTM BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN NHTM Taøi saûn Nguoàn voán @ Nghieäp vuï taøi saûn nôï (taïo voán) Tieàn maët 100 Tieàn göûi vaø vay caùc TCTD 60 @ Nghieäp vuï taøi saûn coù (söû duïng voán) Tieàn göûi taïi NHTW 70 Tieàn göûi khaùch haøng 500 @ Nghieäp vuï trung gian hoa hoàng Cho vay 600 Phaùt haønh caùc giaáy tôø coù giaù 140 Đầu tư chứng khoa ùn 200 VáVoán c hu ûsôû ôûhöõ höõu 300 TSCÑ 30 - Voán ñieàu leä 150 Taøi saûn khaùc - Voán thaëng dö 10 - Lôïi nhuaän giöõ laïi 90 - Caùc quyõ khaùc 50 Toång 1.000 Toång 1.000 Ths.Đặng Thị Quỳnh Anh 3
4. Bài giảng Tiền tệ ngân hàng Nghieäp vuï taøi saûn nôï a.Voán chuû sôû höõu cuûa NHTM Voán ñieàu leä: a.Voán chuû sôû höõu cuûa NHTM Laø voán rieâng cuûa ngaân haøng do caùc chuû sôû höõu b. Voán huy ñoäng töø tieàn göûi cuûa khaùch haøng ñoùng goùp, phaûi lôùn hôn hoaëc baèng voán phaùp ñònh c. Voán vay vaø phuï thuoäc vaøo hình thöùc sôû höõu cuûa ngaân d. Voán taøi trôï uûy thaùc ñaàu tö haøng. CaCacùc quyõ 9 Quyõ döï tröõ boå sung voán ñieàu leä 9 Quyõ phaùt trieån nghieäp vuï kinh doanh ngaân haøng 9 Lôïi nhuaän giöõ laïi 9 Caùc quyõ khaùc b. Voán huy ñộng c. Voán vay Thoâng qua caùc nghieäp vuï nhaän tieàn göûi thöôøng NHTM coù theå vay voán töø NHTW, caùc NHTM hoaëc xuyeân, ngaân haøng ñaõ huy ñoäng ñöôïc moät löôïng caùc trung gian taøi chính khaùc hoaëc vay daân cö thoâng voán lôùn töø khaùch haøng (caù nhaân, hoä gia ñình, qua phaùt haønh caùc chöùng töø coù giaù: chöùng chæ tieàn göûi, kyø phieáu, traùi phieáu. doanh nghieäp, toå chöùc xaõ hoäi) Vay cuûa caùc NHTM vaø caùc trung gian taøi chính CaCanên cöù vaaoøo thôthôiøi gian vaø mcmuïc ñích cuûa khakhachùch hahangøng, khaùc tieàn göûi ñöôïc chia thaønh caùc loaïi sau: Vay Ngaân haøng trung öông 9 Tieàn göûi khoâng kyø haïn Vay coâng chuùng 9 Tieàn göûi coù kyø haïn 9 Tieàn göûi tieát kieäm khoâng kyø haïn 9 Tieàn göûi tieát kieäm coù kyø haïn Nghieäp vuï taøi saûn coù Nghieäp vuï ngaân quyõ Nghieäp vuï tín duïng @ Nghieäp vuï ngaân quyõ Tieàn maët taïi quyõ ¾ Nghieäp vuï cho vay @ Nghieäp vuï tín duïng Tieàn göûi taïi caùc ngaân ¾ Nghieäp vuï chieát khaáu @ Nghieäp vuï ñaàu tö haøng vaø toå chöùc tín duïng giaáy tôø coù giaù khaùc ¾ Nghieäp vuï baûo laõnh TieTienàn gögöiûi taitaïi NHTW: ¾ Nghieäp vuï bao thanh toaùn - Tieàn göûi döï tröõ baét buoäc - Tieàn göûi thanh toaùn • Döïtröõgiaáytôøcoùgiaù ngaén haïn coù tính thanh khoaûn cao Ths.Đặng Thị Quỳnh Anh 4
5. Bài giảng Tiền tệ ngân hàng Nghieäp vuï ñaàu tö Nghieäp vuï cung öùng caùc dòch vuï taøi chính ª Dòch vuï chuyeån tieàn: trong nöôùc vaø quoác teá  Ñaàu tö tröïc tieáp: ª Dòch vuï thanh toaùn chuyeån khoaûn NHTM ñaàu tö tröïc tieáp vaøo caùc doanh nghieäp döôùi caùc hình ª Dòch vuï khaáu tröø töï ñoäng (uûy nhieäm chi ñònh kyø) thöùc goùp voán, mua coå phaàn, goùp voán lieân doanh vaø boû voán ra ª Dòch vuï cho thueâ ngaên tuû saét thaønh laäp coâng ty tröïc thuoäc. ª Dòch vuï ngaân haøng taïi nhaø (Home banking), mobile banking,  Ñaàu tö giaùn tieáp (ñaàu tö taøi chính) internet banking, dòch vuï thanh toatoanùn ñieän töû (e-banking) Laø hình thöùc ñaàu tö baèng caùch mua caùc taøi saûn taøi chính ñang ª Dòch vuï kieàu hoái giao dòch treân thò tröôøng taøi chính nhaèm muïc tieâu sinh lôïi. ª Dòch vuï uûy thaùc ª Dòch vuï tö vaán ª Dòch vuï baûo hieåm ª Dòch vuï mua baùn ngoaïi teä 4. Quaù trình taïo tieàn cuûa NHTM 4.1 Cô cheá taïo tieàn 4.1 Cơ cheá taïo tieàn Từ moät khoaûn tieàn göûi ban ñaàu thoâng qua hoaït 4.2 Dieãn bieán quaù trình taïo tieàn ñoäng cho vay baèng chuyeån khoaûn keát hôïp vôùi thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët, NHTM coù khaû 4.3 Ñieàu kieän taïo buùt teä toái ña vaø phi toái ña naêng taïo buùt teä cho löu thoâng. D = M x m vôùi m = 1/r △D = M (m -1) D : toång tieàn göûi môû roäng △D : toång tieàn göûi môùi ñöôïc taïo theâm M : tieàn göûi ban ñaàu r:tyûleädöïtröõbaétbuoäc 4.2 Dieãn bieán quaù trình taïo tieàn Ví duï: Giaû söû khaùch haøng 2 vay ñeå traû tieàn cho khaùch haøng 3 coù taøi Khaùch haøng 1 göûi 100 trieäu ñoàng vaøo NHTM A. khoaûn taïi NHTM B. NHTM B Taøi saûn Nguoàn voán Tieàn maët taïi quyõ: 100 trñ Tieàn göûi khaùch haøng 1: 100 trñ Taøi saûn Nguoàn voán TieTienàngö göiûitai taïi NHTW 95 trñ TieTienàngö göiûi khach khaùch hang haøng 3 : 95 trñ Tyû leä döïtröõ baét buoäc laø 5% NHTM A NHTM B Taøi saûn Nguoàn voán Taøi saûn Nguoàn voán Tieàn göûi döï tröõ baét buoäc: 5 trñ Tieàn göûi khaùch haøng 1: 100 trñ Tieàn göûi döï tröõ baét buoäc: 4,75 trñ Tieàn göûi khaùch haøng 3: 95 trñ Cho vay khaùch haøng 2: 95 trñ Cho vay khaùch haøng 4: 90,25 trñ Ths.Đặng Thị Quỳnh Anh 5
6. Bài giảng Tiền tệ ngân hàng Baûng toång hôïp quaù trình taïo tieàn cuûa NHTM Đieàu kieän ñeå taïo buùt teä toái ña Ngaân haøng Tieàn göûi Cho vay Döï tröõ baét buoäc ¾ Cho vay 100% baèng chuyeån khoaûn A 100 95 5 ¾ Cho vay 100% soá dö döï tröõ B 95 90,25 4,75 C 90,25 85,74 4514,51 Toång 2.000 1.900 100 Taïo tieàn phi toái ña Taïo tieàn phi toái ña Heä soá môû 1 roäng tieàn D = M göûi c + r + e Heä soá taïo tieàn ⎡ 1 ⎤ D : toång tieàn göûi môû roäng ΔD = M ⎢ − 1⎥ M : tieàn göûi ban ñaàu ⎣ c + r + e ⎦ r:tyûleädöïtröõbaétbuoäc c: tyû leä tieàn maët treân tieàn göûi thanh toaùn e: tyû leä döï tröõ thöøa treân tieàn göûi thanh toaùn III NGAÂN HAØNG TRUNG ÖÔNG 1.Khaùi nieäm vaø vò trí phaùp lyù cuûa NHTÖ 1. Khaùi nieäm vaø vò trí phaùp lyù cuûa NHTW a. Khaùi nieäm 2. Chöùc naêng cuûa NHTW NHTÖ laø cô quan ñoäc quyeàn phaùt haønh tieàn vaø thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc veà tieàn teä vaø hoathoaït ñoäng nganganân hahangøng nhanhamèm oonån ñònh giaù trò tietienàn teä, goùp phaàn ñaûm baûo an toaøn hoaït ñoäng ngaân haøng vaø heä thoáng caùc TCTD, thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Ths.Đặng Thị Quỳnh Anh 6
7. Bài giảng Tiền tệ ngân hàng b. Vò trí phaùp lyù cuûa NHTÖ 2. Chöùc naêng cuûa NHTÖ NHTÖ tröïc thuoäc NHTÖ ñoäc laäp vôùi 2.1 Ñoäc quyeàn phaùt haønh tieàn vaøo löu thoâng chính phuû chính phuû 2.2 Ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng Quoác hoäi QQäuoác hoäi 2.3 NgaNganân hahangøng cucuaûa nhaø nöônöôcùc Chính phuû 2.4 Quaûn lyù nhaø nöôùc veà tieàn teä vaø caùc hoaït ñoäng Chính phuû NHTÖ Quan heä ngaân haøng chi phoái, phuï thuoäc Quan heä hôïp taùc NHTÖ 2.1 Ñoäc quyeàn phaùt haønh tieàn vaøo löu thoâng Nguyeân taéc phaùt haønh tieàn: ª Nguyeân taéc tröõ kim ¾ Noäi dung phaùt haønh Vieäc taêng hay giaûm soá löôïng tieàn giaáy tuøy thuoäc ¾ Nguyeân taéc phaùt haønh vaøo soá löôïng quyù kim döï tröõ cuûa ngaân haøng ¾ KeKenhânh phaphatùt hahanhønh Cheá ñoä löu thoâng tieàn giaáy khaû hoaùn ª Nguyeân taéc haøng hoùa Vieäc phaùt haønh tieàn döïa treân coù sôû cuûa nhu caàu löu thoâng haøng hoùa vaø treân cô sôû coù taøi saûn haøng hoùa töông ñöông ñaûm baûo. Caùc keânh phaùt haønh tieàn b.Chöùc naêng ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng ™ Keânh tín duïng ñoái vôùi chính phuû ™ Môû taøi khoaûn, nhaän tieàn göûi vaø quaûn lyù caùc khoaûn ™ Keânh tín duïng ñoái vôùi ngaân haøng trung gian tieàn göûi cuûa caùc NHTM ™ KeKenhânh thò tröôtröôngøng môû ™ Trung giian thanh tùtoaùn giöõiöõacaùc NHTM ™ Keânh thò tröôøng ngoaïi hoái ™ Caáp tín duïng cho caùc NHTM Ths.Đặng Thị Quỳnh Anh 7
8. Bài giảng Tiền tệ ngân hàng d. Chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc veà tieàn teä vaø c. Chöùc naêng ngaân haøng cuûa nhaø nöôùc caùc hoaït ñoäng ngaân haøng ™ Quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa caùc ™ Cung caáp caùc dòch vuï ngaân haøng cho chính phuû NHTM vaø caùc toå chöùc tín duïng khaùc ™ Ñaïi lyù trong vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn cho chính - Caáp giaáy pheùp phuû - Quy ñònh noäi dung hoaït ñoäng ™ Ñaïi dieän cho chính phuû taïi caùc toå chöùc taøi chính tieàn teä quoác teá, ngaân haøng quoác teá - Kieåm tra, giaùm saùt ™ Tö vaán cho chính phuû trong lónh vöïc taøi chính, tieàn - Xöû lyù vi phaïm teä, ngaân haøng. - Thu hoài giaáy pheùp ™ Quaûn lyù döï tröõ quoác gia d. Chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc veà tieàn teä vaø caùc hoaït ñoäng ngaân haøng ™ Ñieàu haønh chính saùch tieàn teä quoác gia nhaèm: - Oån ñònh tieàn teä - Taêng tröôûng kinh teá - Haïn cheá thaát nghieäp Ths.Đặng Thị Quỳnh Anh 8