Tài chính doanh nghiệp - Chương 4: Rủi ro và tỷ suất sinh lời

Nội dung text: Tài chính doanh nghiệp - Chương 4: Rủi ro và tỷ suất sinh lời

1. CHÖÔNG 5 RUÛI RO VAØ TYÛ SUAÁT SINH LÔÏI 1 CHÖÔNG 5 „ Trong chöông naøy seõ trình baøy caùc noäi dung sau : 5.1 Harry Markowitz vaø söï ra ñôøi cuûa lyù thuyeát danh muïc 5.2 Caân baèng thò tröôøng 5.3 Moái quan heä giöõa ruûi ro vaø tyû suaát sinh lôïi (CAPM) 5.4 Lyù thuyeát ñònh giaù kinh doanh cheânh leäch 2 5.1 HARRY MARKOWITZ VAØ SÖÏ RA ÑÔØI CUÛA LYÙ THUYEÁT DANH MUÏC ƒ Vaøo naêm 1952, Markowitz ñaõ ruùt ra nhaän ñònh chung veà ña daïng hoùa danh muïc ñaàu tö. ƒ OÂng ñaõ chæ ra caùch löïa choïn caùc coå phaàn khoâng di chuyeån cuøng chieàu vôùi nhau coù theå laøm giaûm ñoä leäch chuaån tyû suaát sinh lôïi nhö theá naøo. ƒ Markowitz coøn phaùt trieån caùc nguyeân lyù cô baûn veà xaây döïng danh muïc. Nhöõng nguyeân lyù naøy laø neàn taûng cho haàu heát nhöõng gì maø caùc nhaø kinh teá thaûo luaän veà moái quan heä giöõa ruûi ro vaø tyû suaát sinh lôïi. 3 1
2. 5.1 HARRY MARKOWITZ VAØ SÖÏ RA ÑÔØI CUÛA LYÙ THUYEÁT DANH MUÏC ƒ Phaân phoái chuaån coù theå ñöôïc ñònh nghóa hoaøn toaøn baèng hai ñaïi löôïng: ¾Tyû suaát sinh lôïi mong ñôïi ¾Phöông sai vaø ñoä leäch chuaån. ƒ Neáu tyû suaát sinh lôïi coù phaân phoái chuaån thì nhaø ñaàu tö chæ caàn xem xeùt hai ñaïi löôïng treân. 4 5.1 HARRY MARKOWITZ VAØ SÖÏ RA HìnhÑÔØI 5.1 CUÛA Söï thay LYÙ ñoåi THUYEÁT giaù haøng ngaøy DANH cuûa IBM MUÏC laø xaáp xæ phaân phoái chuaån Taàn suaát, soá ngaøy 60 50 40 30 20 10 0 -3 +3 Thay ñoåi giaù haøng ngaøy, % 5 Keát hôïp caùc coå phaàn vaøo danh muïc ñaàu tö ƒ Ta haõy xem xeùt coù neân ñaàu tö vaøo coå phaàn cuûa Bristol Myers hoaëc Ford Motor hay khoâng? Neáu: ¾ Tyû suaát sinh lôïi mong ñôïi cuûa Ford laø 16% vaø Bristol laø 12%. ¾ Ñoä leäch chuaån tyû suaát sinh lôïi cuûa Bristol laø 10% vaø cuûa Ford laø 20%. Ford ñöa ra tyû suaát sinh lôïi cao hôn nhöng ruûi ro nhieàu hôn ñaùng keå. 6 2
3. Keát hôïp caùc coå phaàn vaøo danh muïc ñaàu tö Ví duï: ƒ Baïn ñaàu tö 25% voán vaøo Ford Motor vaø 75% voán vaøo Bristol Myers, tyû suaát sinh lôïi döï kieán cuûa baïn laø 13%, laø bình quaân gia quyeàn cuûa tyû suaát sinh lôïi cuûa hai coå phaàn. Nhöng Ñoä leäch chuaån laø 9,01% thaáp hôn nhieàu so vôùi ñoä leäch chuaån bình quaân cuûa hai coå phaàn ƒ Xem minh hoaï treân hình 5.2 döôùi ñaây 7 Hình 5.2 : Ñöôøng cong minh hoïa TSSL kyø voïng vaø ñoä leäch chuaån thay ñoåi nhö theá naøo khi keát hôïp hai loaïi coå phaàn khaùc nhau Tyû suaát sinh lôïi kyø voïng (r),% 20 18 Ford Motor 16 (12,8; 9,05) 14 12 Bristol-Myers Squibb 10 25% voán vaøo Ford Motor 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 Ruûi ro danh muïc ( σ p ) (%) Heä soá töông quan baèng 0 ( ρ AB = 0 ) 8 Hình 5.3 : Moãi gaïch cheùo cho thaáy tyû suaát sinh lôïi kyø voïng vaø ñoä leäch chuaån khi ñaàu Vuøng quaû tröùngtö vaøo vôõ cho moät thaáy coå caùc phaàn keát hôïp rieâng cuûa TSSL leû. kyø voïng vaø ñoä leäch chuaån neáu baïn ñaàu tö vaøo moät danh muïc caùc coå phieáu. Tyû suaát sinh lôïi kyø voïng (r),% B 2 1 3 A Ñoä leäch chuaån ( ), % 9 3
4. Keát hôïp caùc coå phaàn vaøo danh muïc ñaàu tö Löu yù : ƒTaát caû caùc keát hôïp coù theå xaûy ra chæ giôùi haïn trong hình quaû tröùng vôõ. ƒKhoâng coù khaû naêng choïn löïa moät danh muïc vôùi tyû suaát sinh lôïi vöôït leân treân hoaëc ñoä leäch chuaån naêm döôùi taäp hôïp giôùi haïn. ƒ Khoâng ai coù theå choïn cho mình moät tyû suaát sinh lôïi mong ñôïi thaáp hôn nhöõng gì hieän höõu trong hình quaû tröùng vôõ Thò tröôøng voán thaät söï ngaên ngöøa moät caù nhaân töï huûy hoaïi baûn thaân do gaùnh chòu caùc khoaûn thieät haïi. 10 Vay nôï phi ruûi ro vaø cho vay ƒ Giaû söû nhaø ñaàu tö coù theå cho vay vaø ñi vay tieàn vôùi laõi suaát phi ruûi ro rf. ƒ Neáu nhaø ñaàu tö ñaàu tö moät soá tieàn cuûa mình vaøo traùi phieáu kho baïc (cho vay) vaø ñaët phaàn coøn laïi vaøo danh muïc coå phaàn thöôøng S. ƒ Nhaø ñaàu tö seõ nhaän ñöôïc taát caû caùc keát hôïp tyû suaát sinh lôïi vaø ruûi ro naèm doïc treân ñöôøng thaúng noái lieàn rf vaø S treân hình 5.4 11 Hình 5.4 : Vay vaø cho vay keùo daøi chuoãi caùc khaû naêng ñaàu tö 12 4
5. Vay nôï phi ruûi ro vaø cho vay ƒ Giaû söû danh muïc S coù tyû suaát sinh lôïi mong ñôïi laø 15% vaø ñoä leäch chuaån laø 16%. ƒ Traùi phieáu kho baïc coù laõi suaát phi ruûi ro 5% (coù nghóa laø ñoä leäch chuaån baèng zero). 13 Vay nôï phi ruûi ro vaø cho vay Neáunhaøñaàutöñaàutömoätnöûa soá tieàn vaøo danh muïc S vaø cho vay phaàn coøn laïi vôùi laõi suaát 5%: „ r% = ( ½ x tyû suaát sinh lôïi cuûa danh muïcσ S) + ( ½ x laõi suaát) = 10% „ = (1/2 x ñoä leäch chuaån cuûa danh muïc S) + (1/2 x ñoä leäch chuaån cuûa traùi phieáu kho baïc) = 8% 14 Vay nôï phi ruûi ro vaø cho vay ƒ Hoaëc nhaø ñaàu tö quyeát ñònh taùo baïo hôn: Nhaø ñaàu tö vay vôùi laõi suaát traùi phieáu kho baïc moät soá tieàn töông ñöông vôùi voán töï coù ban ñaàu cuûa mìnhσ vaø sau ñoù ñaàu tö taát caû vaøo danh muïc S. ƒ Doσ ñoù, tyû suaát sinh lôïi laø: r = (2 x tyû suaát sinh lôïi cuûa danh muïc S) - ( 1 x laõi suaát) = 25% = (2 x ñoä leäch chuaån cuûa danh muïc S) – (1 x ñoä leäch chuaån cuûatraùi phieáu 15 5
6. Vay nôï phi ruûi ro vaø cho vay ƒ Nhìn treân hình 5.4 chuùng ta thaáy ñöôøng II laø tieáp tuyeán vôùi taäp hôïp hieäu quaû cuûa caùc chöùng khoaùn coù ruûi ro. ƒ Khoâng coù lyù do gì nhaø ñaàu tö choïn danh muïc T bôûi vì ñöôøng IIσ laø tieáp tuyeánÑöôøng vôùiII ñöôïc taäp goïi hôïp laø ñöôøng hieäuthò quaû tröôøng neân voán noù cho(capital nhaø market ñaàu töline), caùccoù cô theå hoäi ñöôïc coù xem theå nhö coù toátlaø taäp nhaát. hôïp hieäu quaû cuûa taát caû taøi saûn ruûi ro vaø phi ruûi ro. 16 Nguyeân lyù phaân caùch (seperation principles) Nguyeân lyù phaân caùch thöïc hieän hai quyeát ñònh rieâng bieät: ƒ 1. Löïa choïn danh muïc caùc coå phieáu toát nhaát, danh muïc S, thoâng qua töï ñaùnh giaù cuûa nhaø ñaàu tö veà tyû suaát sinh lôïi, phöông sai vaø hieäp phöôngσ sai. Khoâng coù nhöõng tình caûm caù nhaân veà thaùi ñoä khoâng thích ruûi ro xem xeùt trong quyeát ñònh naøy. ƒ 2. Nhaø ñaàu tö xaùc ñònh keát hôïp ñieåm S laø danh muïc caùc taøi saûn coù ruûi ro vôùi taøi saûn phi ruûi ro nhö theá naøo 17 töông xöùng vôùi khaåu vò cu theå cuûa 5.2. CAÂN BAÈNG THÒ TRÖÔØNG Trong phaàn naøy seõ ñeà caäp ñeán 2 noäi dung : ƒ Ñònh nghóa danh muïc thò tröôøng caân baèng. σ ƒ Ñònh nghóa ruûi ro khi caùc nhaø ñaàu tö naém giöõ danh muïc thò tröôøng. 18 6
7. Ñònh nghóa danh muïc thò tröôøng caân baèng ƒ Neáu taát caû caùc nhaø ñaàu tö coù kyø voïng thuaàn nhaát thì hình 5.4 cuõng seõ töông töï vôùi taát caû caùc nhaø ñaàu tö khaùc. ƒ Taäp hôïp hieäu quaû cuûa caùc taøi saûn ruûi ro ñöôïc theå hieän bôûi ñöôøng cong TSX. ƒ Trong moät theá giôùi vôùi kyø voïng thuaàn nhaát, taát caû nhaø ñaàu tö seõ naém giöõ danh muïc caùc taøi saûn ruûi ro theå hieän ôû ñieåm S. Ñoù coøn goïi laø danh muïc thò tröôøng (market porfolio). ƒ Trong thöïc teá, söû duïng moät chæ soá môû roäng chaúng haïn nhö S & P 500 nhö laø moät tieâu bieåu cho danh muïc thò tröôøng 19 Ñònh nghóa ruûi ro khi caùc nhaø ñaàu tö naém giöõ danh muïc thò tröôøng ƒ Beta ño löôøng ñoä nhaïy caûm cuûa tyû suaát sinh lôïi chöùng khoaùn ñoái vôùi nhöõng bieán ñoäng treân thò tröôøng. ƒ Ví duï: Tyû suaát sinh lôïi coù theå xaûy ra cuûa coå phaàn coâng ty Jelco vaø cuûa thò tröôøng Giai Tình traïng Tyû suaát sinh Tyû suaát ñoaïn neàn kinh teá lôïi thò sinh lôïi tröôøng (%) Jelco (%) I Taêng tröôûng 15 25 II Taêng tröôûng 15 15 III Suy thoaùi -5 -5 IV Suy thoaùi -5 -1520 Ñònh nghóa ruûi ro khi caùc nhaø ñaàu tö naém giöõ danh muïc thò tröôøng (t.theo) Tình traïng Tyû suaát sinh lôïi Tyû suaát sinh neàn kinh teá thò tröôøng (%) lôïi cuûa coâng ty Jelco (%) Taêng tröôûng 15% 20% = 25% x ½ + 15% x ½ Suy thoaùi -5% -10% = -5% x ½ + (-15%) x ½ Coâng ty Jelco coù moät heä thoáng töông thích laø 1,5 (30%20%). Heä soá töông thích naøy laø beta cuûa Jelco. 21 7
8. Tyû suaát sinh lôïi cuûa coâng ty Jelco vaø cuûa danh muïc thò tröôøng. 22 5.3 MOÁI QUAN HEÄ GIÖÕA RUÛI RO VAØ TYÛ SUAÁT SINH LÔÏI (CAPM) Phaàn naøy seõ ñeà caäp ñeán 3 noäi dung chính sau: ¾Tyû suaát sinh lôïi kyø voïng thò tröôøng ¾Tyû suaát sinh lôïi cuûa töøng chöùng khoaùn ¾ Nhöõng giaû ñònh vaø haïn cheá cuûa moâ hính CAPM 23 MO HÌNH ÑÒNH GIAÙ TAØI SAÛN VOÁN - CAPM „ 1. CAPM: CAPM - moâ hình ñònh giaù taøi saûn voán - do Sharpe ñeà xuaát naêm 1963 vaø ñöôïc Litlner phaùt trieån naêm 1965. Noù ñöôïc xem laø coát loõi lyù thuyeát kinh teá taøi chính hieän ñaïi. „ CAPM laø moâ hình döïa vaøo taäp hôïp danh muïc ñaàu tö cho tröôùc ñeå giaûi thích moái quan heä giöõa ruûi ro heä thoáng vaø thu nhaäp kyø voïng cuûa danh muïc thò tröôøng. „ Moâ hình CAPM giaû ñònh taát caû ruûi ro khoâng heä thoáng ñöôïc loaïi tröø vaø vì theá chæ coøn ruûi ro heä thoáng trong moãi chöùng khoaùn, do ñoù thu nhaäp kyø voïng cuûa moãi chöùng khoaùn rieâng reû coù theå quan heä vôùi thu nhaäp kyø voïng cuûa danh muïc thò tröôøng vaø ñöôïc theå hieän qua beta. 24 8
9. Tyû suaát sinh lôïi kyø voïng thò tröôøng Tyû suaát sinh lôïi kyø voïng thò tröôøng rm = rf + phaàn buø ruûi ro ƒPhaàn buø ruûi ro giaû ñònh laø döông, nhöng moät caùch chính xaùc phaàn buø naøy laø bao nhieâu? ƒ Thöôøng thì ñaùnh giaù toát nhaát cho phaàn buø ruûi ro trong töông lai laø phaàn buø ruûi ro trung bình trong quaù khöù. Theo nhieàu nghieân cöùu trong hôn 71 naêm qua phaàn buø ruûi ro thò tröôøng tính trung bình laø 9,25 moät naêm. ƒ Ví duï : laõi suaát phi ruûi ro(traùi phieáu kho baïc) moät naêm laø 4% thì tyû suaát sinh lôïi mong ñôïi thò tröôøng laø : 13,2% = 4% + 9,2%. 25 CAPM Moâ hình CAPM chæ ra raèng tyû suaát sinh lôïi döï kieán cuûa moät chöùng khoaùn naøo ñoù phuï thuoäc vaøo ba yeáu toá: „ Giaù tri thôøi gian thuaàn tuyù cuûa tieàn ñöôïc ño baèng Tyû suaát sinh lôïi ôû möùc ruûi ro thuaàn tuùy Rf. Tyû suaát naøy ñôn thuaàn chæ ñeàn buø cho söï chôø ñôïi tieàn cuûa nhaø ñaàu tövaøkhoângheàcoùruûiro. „ Söï ñeàn buø cho ruûi ro coù heä thoáng ñöôïc ño baèng möùc ruûi ro cuûa thò tröôøng {E(rm) - Rf} „ TSSL cuûa moät chöùng khoaùn coù moái quan heä vôùi beta cuûa chöùng khoaùn ñoù 26 Tyû suaát sinh lôïi cuûa töøng chöùng khoaùn Moâ hình ñònh giaù taøi saûn voán (CAPM): r = rf + β x (rm –rf) r - rf = β x (rm –rf) Phaàn buø ruûi ro chöùng khoaùn = beta x phaàn buø ruûi ro thò tröôøng. Giaû ñònh raèng β= 0 => r = rf , nghóa laø tyû suaát sinh lôïi chöùng khoaùn baèng vôùi laõi suaát phi ruûi ro. Giaû ñònh raèng β= 1 => r = rm, nghóa laø tyû suaát sinh lôïi cuûa chöùng khoaùn baèng vôùi tyû suaát sinh lôïi cuûa thò tröôøng. 27 9
10. Moái quan heä giöõa tyû suaát sinh lôïi vaø β cuûa chöùng khoaùn (moâ hình CAPM) 28 Nhöõng giaû ñònh vaø haïn cheá cuûa moâ hình CAPM ƒCaùc nhaø ñaàu tö naém giöõ danh muïc chöùng khoaùn ña daïng hoùa hoaøn toaøn. TSSL cuûa nhaø ñaàu tö bò taùc ñoäng chuû yeáu bôûi ruûi ro heä thoáng chöù khoâng phaûi laø ruûi ro toång theå. ƒCaùc chöùng khoaùn ñöôïc trao ñoåi töï do trong thò tröôøng caïnh tranh vaø thoâng tin cuûa thò tröôøng laø coâng khai ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö. Taát caû caùc nhaø ñaàu tö coù kyø voïng thuaàn nhaát lieân quan ñeán tyû suaát sinh lôïi kyø voïng, phöông sai vaø hieäp phöông sai -> Tậphợphiệu quả các tài sảnrủiroTSX. ƒCaùc nhaø ñaàu tö coù theå vay nôï vaø cho vay vôùi laõi suaát phi ruûi ro vaø laõi suaát naøy lieân tuïc khoâng ñoåi theo thôøi gian. 29 Nhöõng giaû ñònh vaø haïn cheá cuûa moâ hình CAPM ( t.theo) ƒKhoâng coù chi phí moâi giôùi cho vieäc mua vaø baùn chöùng khoaùn vaø soá löôïng chöùng khoaùn mua baùnlaø tuyø thuoäcvaøokhaû naêng, sôû thích cuûa nhaøñaàutö ƒKhoâng coù thueá. Thueá khoâng aûnh höôûng ñeán vieäclöïachoïn ñaàutö do thueá treân thu nhaäp cuûataátcaû caùctaøisaûntaøichính laø nhö nhau ƒ Caùc nhaøñaàutö thöôøng khoâng thích ruûirovaø hoï söû duïng giaù trò kyø voïng, ñoä leäch chuaån ñeå ñolöôøng tyû leä sinh lôøivaø ruûirotreâncaùcdanh muïc ñaàutö. Taátcaûcaùcnhaøñaàutöthíchlöïa choïn chöùng khoaùn coù TSSL cao nhaát öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro thaáp nhaát. 30 10
11. Nhöõng giaû ñònh vaø haïn cheá cuûa moâ hình CAPM ( t.theo) CML SML ⎡rm − rf ⎤ r = rf + β ( r m – rf ) r P = rf + ⎢ ⎥ σ P σ ⎣⎢ m ⎦⎥ - Ñeàu laø ñöôøng thaúng trình baøy söï caân baèng giöõa tyû leä sinh lôøi kyø voïng vaø ruûi ro - Ñeàu caét truïc tyû leä sinh lôøi kyø voïng taïi möùc laõi suaát ít ruûi ro nhaát - Taát caû caùc chöùng khoaùn vaø danh muïc ñaàu - Taát caû nhöõng chöùng khoaùn tö, ngoaïi tröø danh muïc ñaàu tö thò tröôøng ñeàu vaø nhöõng danh muïc ñaàu tö naèm ngoaøi vaø naèm döôùi ñöôøng CML. Chæ theâm vaøo danh muïc ñaàu tö danh muïc ñaàu tö thò tröôøng hay nhöõng keát thò tröôøng naèm treân ñöôøng hôïp giöõa danh muïc ñaàu tö thò tröôøng vôùi SML chöùng khoaùn ít ruûi ro nhaát naèm treân ñöôøng - Ño löôøng ruûi ro baèng heä CML soá beta ( β ) - Ño löôøng ruûi ro baèng ñoä leäch chuaån (σ ) 31 ÑAÙNH GIAÙ CAPM „ Öu ñieåm CAPM laø ñaõ chæ ra ñöôïc moái töông quan cuûa sinh lôïi vaø ruûi ro. „ CAPM coøn toàn taïi nhöõng vaán ñeà caàn phaûi xem xeùt nhö sau: • Chöa xaùc ñònh tyû suaát sinh lôïi cuõng nhö beta trong töông lai, chæ xaùc ñònh beta trong hieän taïi maø thoâi. • Xaùc ñònh ñaùnh giaù thích hôïp nhaát ñoái vôùi laõi suaát phi ruûi ro vaø beta töông lai cuûa taøi saûn •Döïa vaøo quaù nhieàu giaû ñònh, trong thöïc teá ñoâi khi khoâng coù ñaày ñuû nhöõng giaû ñònh nhö theá 32 ÑAÙNH GIAÙ CAPM •Caùc öôùc löôïng beta töøng cho thaáy khoâng oån ñònh theo thôøi gian neân nhaø ñaàu tö ñoâi khi maát nieàm tin veà beta •Coù nhieàu baèng chöùng ñaùng tin caäy cho thaáy coøn coù caùc nhaân toá khaùc ngoaøi laõi suaát phi ruûi ro vaø ruûi ro heä thoáng ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh tyû suaát sinh lôïi mong ñôïi cuûa haàu heát caùc chöùng khoaùn •Theo thoáng keâ ñaõ chæ ra raèng caùc nhaø ñaàu tö khoâng hoaøn toaøn boû qua ruûi ro khoâng heä thoáng. 33 11
12. ÑAÙNH GIAÙ CAPM „ MoáiquanheägiaùtròtuyeántínhnhöCAPM laøhieän thöïc do ñöôïc xaây döïng treân lyù thuyeát hai nguoàn voán rieâng bieät. „ Phaàn buø ruûi ro cuûa baát kyø taøi saûn coù ruûi ro naøo ñöôïc xaùc ñònh trong tình traïng caân baèng nhö coâng thöùc tuyeán tính cuûa möùc buø tröø ruûi ro danh muïc thò tröôøng, moái quan heä nhö vaäy cuõng coù theå ñöôïc laøm saùng toû bôûi moät nhaân toá taïo ra möùc sinh lôïi cuûa taøi saûn coäng vôùi noäi nhieãu ngaãu nhieân trong ñieàn kieän trung bình baèng khoâng. „ Söï phuø hôïp thöïc teá cuûa noù ñaõ ñöôïc theå hieän trong saùch vôû nhöng söï thöïc hieän noù vaãn coøn laø moät vaán ñeà ñang tranh caõi (ví duï nhö: giöõa Campell, Lo vaø Mackinlay (1997), Lo vaø Mackinlay (1999) ) 34 ÑAÙNH GIAÙ CAPM Moät moâ hình ñaùnh giaù taøi saûn khaùc ñöôïc ñöa ra maø khoâng giaû ñònh döïa treân söï phaân bieät hai nguoàn voán, thay vaøo ñoù thu nhaäp taøi saûn ñöôïc giaû ñònh döïa treân moät vaøi yeáu toá chung cuõng nhö yeáu toá rieâng, maø nhöõng yeáu toá rieâng naøy khoâng lieân quan vôùi nhau vaø khoâng lieân quan vôùi yeáu toá chung khaùc. Töø 1976 moät nhaø kinh teá hoïc khaùc Stephen Ross ñaõñeàralyùthuyeátcoùtheåthaytheá CAPM, ñoùlaølyùthuyeátAPT (arbitrage 35 pricing theory) lyù thuyeát ñònh giaù cheânh 5.4 LYÙ THUYEÁT ÑÒNH GIAÙ KINH DOANH CHEÂNH LEÄCH - APT Moâ hình ñònh giaù kinh doanh cheânh leäch (APT) ƒ Toàn taïi nhöõng baèng chöùng cho thaáy tyû suaát sinh lôïi cuûa chöùng khoaùn laø haøm soá cuûa caùc yeáu toá ña ruûi ro chöù khoâng phaûi chæ coù tyû suaát sinh lôïi thò tröôøng nhö trong moâ hình CAPM. ƒThaäp nieân 1970 S.A Ross ñaõ trieån khai moät moâ hình noåi tieáng goïi laø ñònh giaù kinh doanh cheânh leäch (APT) 36 12
13. 5.4 LYÙ THUYEÁT ÑÒNH GIAÙ KINH DOANH CHEÂNH LEÄCH-APT ¾ Moâ hình APT cho raèng tyû suaát sinh lôïi cuûa chöùng khoaùn laø moät haøm soá tuyeán tính cuûa taäp hôïp caùc yeáu toá kinh teá taùc ñoäng ñeán taát caû caùc chöùng khoaùn. ¾ Moâ hình nhaân toá (factor model) R = R + β1F1 + β2F2 + + βnFn + ε ¾ Nguoàn goác cuûa ruûi ro heä thoáng kyù hieäu laø F ñöôïc goïi laø caùc yeáu toá. Caùc yeáu toá ñöôïc söû duïng trong moâ hình naøy coù theå laø laïm phaùt, GNP, thay ñoåi trong laõi suaát v.v . 37 5.4 LYÙ THUYEÁT ÑÒNH GIAÙ KINH DOANH CHEÂNH LEÄCH - APT Trong thöïc teá, caùc nhaø nghieân cöùu thöôøng khoâng söû duïng taát caû yeáu toá cuûa neàn kinh teá nhö chuùng ta ñaõ lieät keâ. Maø thay vaøo ñoù hoï söû duïng moät chæ soá tyû suaát sinh lôïi thò tröôøng chaúng haïn nhö chæ soá S &ø P 500. Söû duïng moâ hình moät nhaân toá chuùng ta coù: R = R + β (RS & P 500 - S & P 500 ) + ∈ 38 13