Phân tích tài chính - Bài 11: Quản trị tiền mặt và tồn kho

Nội dung text: Phân tích tài chính - Bài 11: Quản trị tiền mặt và tồn kho

1. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng Baøi 11: QUAÛN TRÒ TIEÀN MAËT VAØ TOÀN KHO Trong baøi 1 khi baøn veà caùc quyeát ñònh chuû yeáu trong taøi chính coâng ty, chuùng ta ñaõ lieät keâ 3 quyeát ñònh: quyeát ñònh ñaàu tö, quyeát ñònh nguoàn voán vaø quyeát ñònh quaûn lyù taøi saûn. Hai quyeát ñònh ñaàu ñaõ ñöôïc xem xeùt töø baøi 2 ñeán baøi 10. Töø baøi 11 naøy, chuùng ta seõ taäp trung phaân tích xem caùc quyeát ñònh veà quaûn lyù taøi saûn, ñaëc bieät laø taøi saûn löu ñoäng, ñöôïc thöïc hieän nhö theá naøo. Baøi naøy chæ xem xeùt quaûn trò tieàn maët vaø toàn kho coøn quaûn trò khoaûn phaûi thu seõ ñöôïc xem xeùt trong baøi 12. 1. Quaûn trò tieàn maët 1.1. Nhöõng lyù do khieán coâng ty giöõ tieàn maët John Maynard Keynes trong taùc phaåm noåi tieáng “Lyù Thuyeát Toång Quaùt veà Nhaân Duïng, Tieàn Lôøi vaø Tieàn Teä” coù neâu ra 3 lyù do hay 3 ñoäng cô khieán ngöôøi ta giöõ tieàn maët: • Ñoäng cô giao dòch – nhaèm ñaùp öùng caùc nhu caàu giao dòch haøng ngaøy nhö chi traû tieàn mua haøng, tieàn löông, thueá, coå töùc, trong quaù trình hoaït ñoäng bình thöôøng cuûa coâng ty. • Ñoäng cô ñaàu cô – nhaèm saün saøng naém baét nhöõng cô hoäi ñaàu tö thuaän lôïi trong kinh doanh nhö mua nguyeân lieäu döï tröõ khi giaù thò tröôøng giaûm, hoaëc khi tyû giaù bieán ñoäng thuaän lôïi, hay mua caùc chöùng khoaùn ñaàu tö nhaèm muïc tieâu goùp phaàn gia taêng lôïi nhuaän cuûa coâng ty. • Ñoäng cô döï phoøng – nhaèm duy trì khaû naêng ñaùp öùng nhu caàu chi tieâu khi coù nhöõng bieán coá baát ngôø xaûy ra aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng thu chi bình thöôøng cuûa coâng ty, chaúng haïn do aûnh höôûng cuûa yeáu toá thôøi vuï khieán coâng ty phaûi chi tieâu nhieàu cho vieäc mua haøng döï tröõ trong khi tieàn thu baùn haøng chöa thu hoài kòp. Trong phaïm vi baøi naøy chuùng ta caàn löu yù khaùi nieäm tieàn maët ôû ñaây hieåu theo nghóa roäng bao goàm tieàn maët taïi quyõ cuûa coâng ty vaø tieàn göûi ngaân haøng, coøn caùc loaïi chöùng khoaùn ñaàu tö ngaén haïn xem nhö laø taøi saûn töông ñöông tieàn maët. Quaûn trò tieàn maët lieân quan ñeán thu, chi vaø ñaàu tö taïm thôøi tieàn maët moät caùch hieäu quaû. Hình 11.1 döôùi ñaây moâ taû heä thoáng quaûn trò tieàn maët, trong ñoù noåi baät leân caùc vaán ñeà lieân quan ñeán quaûn trò tieàn maët bao goàm: quyeát ñònh toàn quyõ tieàn maët, quaûn trò quaù trình thu chi tieàn maët vaø ñaàu tö tieàn maët nhaøn roãi nhaèm muïc tieâu sinh lôïi. Nguyeãn Minh Kieàu 1
2. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng Hình 11.1 Heä thoáng quaûn trò tieàn maët Thu tieàn Kieåm soaùt Ñaàu tö chöùng khoaùn thoâng qua baùo Tieàn maët ngaén haïn caùo thoâng tin Chi tieàn Luoàng tieàn maët Luoàng thoâng tin 1.2. Quyeát ñònh toàn quyõ tieàn maët muïc tieâu Toàn quyõ tieàn maët muïc tieâu laø toàn quyõ maø coâng ty hoaïch ñònh löu giöõ döôùi hình thöùc tieàn maët (theo nghóa roäng). Quyeát ñònh toàn quyõ tieàn maët muïc tieâu lieân quan ñeán vieäc ñaùnh ñoåi giöõa chi phí cô hoäi do giöõ quaù nhieàu tieàn maët vaø chi phí giao dòch do giöõ quaù ít tieàn maët. Hình 11.2 döôùi ñaây moâ taû toång chi phí giöõ tieàn maët bao goàm chi phí cô hoäi vaø chi phí giao dòch. Hình 11.2: Toång chi phí giöõ tieàn maët Chi phí giöõ tieàn maët Toång chi phí giöõ tieàn maët Chi phí cô hoäi Nguyeãn Minh Kieàu 2
3. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng Chi phí giao dòch Qui moâ tieàn maët C* Chi phí cô hoäi laø chi phí maát ñi do giöõ tieàn maët, khieán cho tieàn khoâng ñöôïc ñaàu tö vaøo muïc ñích sinh lôïi. Chi phí giao dòch laø chi phí lieân quan ñeán chuyeån ñoåi töø taøi saûn ñaàu tö thaønh tieàn maët saün saøng cho chi tieâu. Neáu coâng ty giöõ quaù nhieàu tieàn maët thì chi phí giao dòch seõ nhoû nhöng ngöôïc laïi chi phí cô hoäi seõ lôùn. Toång chi phí giöõ tieàn maët chính laø toång chi phí cô hoäi vaø chi phí giao dòch. Treân hình veõ 11.2 toång chi phí giöõ tieàn maët nhoû nhaát taïi ñieåm C*, cho neân C* laø ñieåm ôû ñoù toàn quyõï tieàn maët toái öu. Ñaây chính laø toàn quyõ tieàn maët muïc tieâu maø coâng ty caàn hoaïch ñònh. Vaán ñeà laø laøm theá naøo ñeå quyeát ñònh toàn quyõ tieàn maët toái öu? Phaàn tieáp theo seõ giôùi thieäu moät soá moâ hình xaùc ñònh toàn quyõ tieàn maët toái öu. 1.2.1 Moâ hình Baumol William Baumol laø ngöôøi ñaàu tieân ñöa ra moâ hình quyeát ñònh toàn quyõ tieàn maët keát hôïp giöõa chi phí cô hoäi vaø chi phí giao dòch. Moâ hình naøy ñöôïc öùng duïng nhaèm thieát laäp toàn quyõ tieàn maët muïc tieâu. Ñeå minh hoïa moâ hình Baumol vaän haønh nhö theá naøo, chuùng ta xem ví duï sau: Giaû söû coâng ty K baét ñaàu tuaàn leã 0 vôùi toàn quyõ tieàn maët laø C = 1,2 tyû ñoàng vaø soá chi vöôït quaù soá thu 600 trieäu ñoàng moät tuaàn. Nhö vaäy toàn quyõ tieàn maët cuûa coâng ty seõ baèng 0 sau 2 tuaàn leã vaø toàn quyõ tieàn maët trung bình trong thôøi gian 2 tuaàn leã seõ laø 1,2 tyû/2 = 600 trieäu ñoàng. Cuoái tuaàn leã thöù 2 coâng ty K phaûi buø ñaép soá tieàn maët ñaõ chi tieâu baèng caùch baùn chöùng khoaùn ñaàu tö ngaén haïn (caùc loaïi coâng cuï treân thò tröôøng tieàn teä nhö ñaõ noùi trong baøi 2) hoaëc vay ngaân haøng. Hình 11.3 döôùi ñaây moâ taû tình hình tieàn maët cuûa coâng ty K. Hình 11.3: Tình hình toàn quyõ tieàn maët cuûa coâng ty K Tieàn maët ñaàu kyø: C = 1,2 tyû Tieàn maët bình quaân: C/2 = 600 trieäu Tieàn maët cuoái kyø: C = 0 Tuaàn Nguyeãn Minh Kieàu 3
4. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng 0 1 2 3 4 Neáu coâng ty thieát laäp toàn quyõ tieàn maët cao (chaúng haïn 2,4 tyû) thì tieàn maët seõ heát sau 4 tuaàn tröôùc khi coâng ty caàn baùn chöùng khoaùn ngaén haïn, nhöng toàn quyõ tieàn maët bình quaân seõ taêng töø 600 trieäu leân 1,2 tyû. Ngöôïc laïi, neáu coâng ty thieát laäp toàn quyõ tieàn maët thaáp (chaúng haïn 600 trieäu) thì tieàn maët seõ heát sau 1 tuaàn leã, khi aáy coâng ty caàn baùn chöùng khoaùn ngaén haïn ñeå buø ñaép vôùi toác ñoä nhanh hôn vaø toàn quyõ tieàn maët bình quaân giaûm töø 600 trieäu xuoáng coøn 300 trieäu. Do coù chi phí giao dòch (chaúng haïn phí moâi giôùi) phaùt sinh khi baùn chöùng khoaùn ngaén haïn neân vieäc thieát laäp toàn quyõ tieàn maët lôùn seõ giuùp coâng ty tieát kieäm ñöôïc chi phí giao dòch. Tuy nhieân, khi aáy chi phí cô hoäi seõ gia taêng. Vaán ñeà ñaët ra laø laøm theá naøo ñeå thieát laäp toàn quyõ tieàn maët toái öu. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy, coâng ty caàn löu yù 3 yeáu toá: • F = Chi phí coá ñònh phaùt sinh khi baùn chöùng khoaùn ngaén haïn • T = Toång soá tieàn maët môùi caàn thieát cho muïc ñích giao dòch trong thôøi kyø hoaïch ñònh laø 1 naêm • K = Chi phí cô hoäi do giöõ tieàn maët. Chi phí cô hoäi Toång chi phí cô hoäi baèng toàn quyõ tieàn maët trung bình nhaân vôùi laõi suaát ngaén haïn (K): Chi phí cô hoäi = (C/2)xK. Söû duïng coâng thöùc naøy chuùng ta coù theå tính ñöôïc chi phí cô hoäi töông öùng vôùi moät soá tình huoáng neâu ra ôû baûng 11.1 nhö sau: Baûng 11.1 : Chi phí cô hoäi Toàn quyõ tieàn maët ban ñaàu C Toàn quyõ tieàn maët trung Chi phí cô hoäi (K=0,1) bình C/2 (C/2)xK 4.800.000.000 2.400.000.000 240.000.000 2.400.000.000 1.200.000.000 120.000.000 1.200.000.000 600.000.000 60.000.000 600.000.000 300.000.000 30.000.000 300.000.000 150.000.000 15.000.000 Chi phí giao dòch Toång chi phí giao dòch ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch tính soá laàn coâng ty phaûi baùn chöùng khoaùn trong naêm. Toång soá tieàn maët coâng ty caàn buø ñaép trong naêm laø 600 trieäu x 52 Nguyeãn Minh Kieàu 4
5. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng tuaàn = 31,2 tyû ñoàng. Neáu coâng ty K thieát laäp toàn quyõ tieàn maët ban ñaàu laø 1,2 tyû thì soá laàn coâng ty phaûi baùn chöùng khoaùn ngaén haïn laø 31,2 / 1,2 = 26 laàn. Chi phí giao dòch = Soá laàn baùn chöùng khoaùn x Phí giao dòch coá ñònh = (T/C) x F. Döïa vaøo coâng thöùc naøy, chuùng ta coù theå thieát laäp baûng tính chi phí giao dòch öùng vôùi moät soá tình huoáng thieát laäp toàn quyõ tieàn maët ban ñaàu nhö ñöôïc trình baøy trong baûng 11.2. Baûng 11.2: Chi phí giao dòch Toång soá tieàn maët caàn buø Toàn quyõ tieàn maët thieát Chi phí giao dòch ñaép (T) laäp ban ñaàu (C) (T/C) x F (F=1 trieäu) 31.200.000.000 4.800.000.000 6.500.000 31.200.000.000 2.400.000.000 13.000.000 31.200.000.000 1.200.000.000 26.000.000 31.200.000.000 600.000.000 52.000.000 31.200.000.000 300.000.000 104.000.000 Toång chi phí Toång chi phí lieân quan ñeán toàn quyõ tieàn maët baèng chi phí cô hoäi coäng vôùi chi phí giao dòch: Toång chi phí = [(C/2) x K] + [(T/C) x F]. Döïa vaøo coâng thöùc naøy chuùng ta laäp baûng tính toång chi phí nhö sau (baûng 11.3): Baûng 11.3: Toång chi phí Toàn quyõ tieàn maët Toång chi phí Chi phí cô hoäi Chi phí giao dòch 4.800.000.000 246.500.000 240.000.000 6.500.000 2.400.000.000 133.000.000 120.000.000 13.000.000 1.200.000.000 86.000.000 60.000.000 26.000.000 600.000.000 82.000.000 30.000.000 52.000.000 300.000.000 119.000.000 15.000.000 104.000.000 Nhìn vaøo baûng 11.3 chuùng ta thaáy toång chi phí seõ nhoû nhaát ôû möùc toàn quyõ tieàn maët thieát laäp ban ñaàu laø 600 trieäu. Tuy nhieân, neáu möùc ban ñaàu khoâng phaûi laø 600 trieäu maø laø 700 trieäu hay moät con soá baát kyø naøo ñoù thì laøm sao bieát ñöôïc toàn quyõ naøo laø toái öu? Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy chuùng ta thöïc hieän nhö sau: Toång chi phí: TC = (C/2)K + (T/C)F. Laáy ñaïo haøm TC theo C ta coù: Nguyeãn Minh Kieàu 5
6. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng dTC K TF = − . Toàn quyõ tieàn maët toái öu khi toång chi phí nhoû nhaát. Toång chi phí nhoû dC 2 C 2 dTC K TF 2TF nhaát khi: = − = 0 . Giaûi phöông trình naøy chuùng ta coù ñöôïc C = dC 2 C 2 K Trong ví duï treân, chuùng ta coù chi phí moãi laàn giao dòch laø F = 1.000.000 ñoàng, toång soá tieàn caàn buø ñaép trong naêm laø T = 31.200.000.000 ñoàng vaø chi phí cô hoäi K = 10%. Vaäy, toàn quyõ tieàn maët toái öu seõ laø: 2TF 2(31.200.000.000)(1.000.000) C = = = 789.936.706 ñoàng K 0,10 Cuõng nhö nhieàu moâ hình khaùc, moâ hình Baumol ñöôïc xaây döïng döïa treân nhöõng giaû ñònh. Nhöõng giaû ñònh naøy bao goàm: • Coâng ty aùp duïng tyû leä buø ñaép tieàn maët khoâng ñoåi • Khoâng coù soá thu tieàn maët trong kyø hoaïch ñònh • Khoâng coù döï tröõ tieàn maët cho muïc ñích an toaøn • Doøng tieàn teä rôøi raïc chöù khoâng phaûi lieân tuïc. Nhöõng giaû ñònh naøy khoâng ñuùng treân thöïc teá neân laøm haïn cheá moâ hình Baumol, nhöng duø sao moâ hình naøy cuõng coù söï ñoùng goùp quan troïng trong lyù thuyeát quaûn trò tieàn maët. Phaàn tieáp theo seõ xem xeùt moâ hình Miller-Orr, trong moâ hình naøy moät soá haïn cheá cuûa moâ hình Baumol seõ ñöôïc khaéc phuïc. 1.2.2 Moâ hình Miller-Orr Khaùc vôùi Baumol, Merton Miller vaø Daniel Orr phaùt trieån moâ hình toàn quyõ tieàn maët vôùi luoàng thu vaø chi bieán ñoäng ngaãu nhieân haøng ngaøy. Moâ hình Miller-Orr lieân quan ñeán caû luoàng thu (inflows) vaø luoàng chi (outflows) tieàn maët vaø giaû ñònh luoàng tieàn maët roøng (luoàng thu tröø luoàng chi) coù phaân phoái chuaån. Luoàng tieàn teä roøng haøng ngaøy coù theå ôû möùc kyø voïng, ôû möùc cao nhaát hoaëc ôû möùc thaáp nhaát. Tuy nhieân chuùng ta giaû ñònh luoàng tieàn maët roøng baèng 0, töùc laø luoàng thu ñuû buø ñaép luoàng chi. Hình 11.4 moâ taû hoaït ñoäng cuûa moâ hình Miller-Orr. Hình 11.4: Moâ hình Miller-Orr Tieàn maët Cao (H) Nguyeãn Minh Kieàu 6
7. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng Muïc tieâu (Z) Thaáp (L) Thôøi gian X Y Coù ba khaùi nieäm caàn chuù yù trong moâ hình naøy: giôùi haïn treân (H), giôùi haïn döôùi (L) vaø toàn quyõ tieàn maët muïc tieâu (Z). Ban quaûn lyù coâng ty thieát laäp H caên cöù vaøo chi phi cô hoäi giöõ tieàn vaø L caên cöù vaøo möùc ñoä ruûi ro do thieáu tieàn maët. Coâng ty cho pheùp toàn quyõ tieàn maët bieán ñoäng ngaãu nhieân trong phaïm vi giôùi haïn vaø neáu nhö toàn quyõ tieàn maët vaãn naèm trong möùc giöõa giôùi haïn treân vaø giôùi haïn döôùi thì coâng ty khoâng caàn thieát thöïc hieän giao dòch mua hay baùn chöùng khoaùn ngaén haïn. Khi toàn quyõ tieàn maët ñuïng giôùi haïn treân (taïi ñieåm X) thì coâng ty seõ mua (H – Z) ñoàng chöùng khoaùn ngaén haïn ñeå giaûm toàn quyõ tieàn maët trôû veà Z. Ngöôïc laïi, khi toàn quyõ tieàn maët giaûm ñuïng giôùi haïn döôùi (taïi ñieåm Y) thì coâng ty seõ baùn (Z – L) ñoàng chöùng khoaùn ngaén haïn ñeå gia taêng toàn quyõ tieàn maët leân ñeán Z. Gioáng nhö moâ hình Baumol, moâ hình Miller-Orr phuï thuoäc vaøo chi phí giao dòch vaø chi phí cô hoäi. Chi phí giao dòch lieân quan ñeán vieäc mua baùn chöùng khoaùn ngaén haïn laø F, coá ñònh. Chi phi cô hoäi do giöõ tieàn maët laø K, baèng laõi suaát ngaén haïn. Khaùc vôùi moâ hình Baumol, trong moâ hình Miller-Orr, soá laàn giao dòch cuûa moãi thôøi kyø laø soá ngaãu nhieân thay ñoåi tuøy thuoäc vaøo söï bieán ñoäng cuûa luoàng thu vaø luoàng chi tieàn maët. Keát quaû laø chi phí giao dòch phuï thuoäc vaøo soá laàn giao dòch chöùng khoaùn ngaén haïn kyø voïng coøn chi phí cô hoäi phuï thuoäc vaøo toàn quyõ tieàn maët kyø voïng. Vôùi toàn quyõ tieàn maët thaáp nhaát L ñaõ cho, giaûi moâ hình Miller-Orr chuùng ta tìm ñöôïc toàn quyõ tieàn maët muïc tieâu (Z) vaø giôùi haïn treân (H). Giaù trò cuûa Z vaø H laøm cho möùc toång chi phí toái thieåu ñöôïc quyeát ñònh theo moâ hình Miller-Orr laø: 3Fσ 2 Z* = 3 + L 4K H* = 3Z * −2L trong ñoù daáu * chæ giaù trò toái öu vaø σ2 laø phöông sai cuûa doøng tieàn maët roøng haøng ngaøy. Toàn quyõ tieàn maët trung bình theo moâ hình Miller-Orr laø: Nguyeãn Minh Kieàu 7
8. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng 4Z − L C = average 3 Ñeå minh hoïa vieäc söû duïng moâ hình Miller-Orr quyeát ñònh toàn quyõ tieàn maët toái öu, chuùng ta laáy ví duï sau ñaây: Giaû söû chi phí giao dòch chöùng khoaùn ngaén haïn F = 1.000$, laõi suaát danh nghóa laø 10%/naêm, ñoä leäch chuaån cuûa doøng tieàn teä roøng haøng ngaøy laø 2.000$. Chi phí giao dòch haøng ngaøy: (1+K)365 – 1,0 = 0,10 1+ K = 365 1,10 = 1,000261 => K = 0,000261. Phöông sai cuûa doøng tieàn teä roøng haøng ngaøy laø σ2 = (2000)2 = 4.000.000. Giaû söû coâng ty thieát laäp möùc giôùi haïn döôùi laø 0, toàn quyõ tieàn maët vaø giôùi haïn treân toái öu seõ laø: Z* = 3 (3)(1000)(4.000.000) /(4)(0,000261) + 0 = 3 11.493.900.000.000 = 22.568$ H* = 3 x 22.568 = 67.704$ 4Z − L 4 x 22.568 C = = = 30.091$ average 3 3 Moâ hình Miller-Orr coù theå öùng duïng ñeå thieát laäp toàn quyõ tieàn maët toái öu. Tuy nhieân, ñeå söû duïng moâ hình naøy giaùm ñoác taøi chính caàn laøm 4 vieäc: • Thieát laäp giôùi haïn döôùi cho toàn quyõ tieàn maët. Giôùi haïn naøy lieân quan ñeán möùc ñoä an toaøn chi tieâu do ban quaûn lyù quyeát ñònh. • Öôùc löôïng ñoä leäch chuaån cuûa doøng tieàn maët thu chi haøng ngaøy. • Quyeát ñònh möùc laõi suaát ñeå xaùc ñònh chi phí giao dòch haøng ngaøy. • Öôùc löôïng chi phí giao dòch lieân quan ñeán vieäc mua baùn chöùng khoaùn ngaén haïn. 1.2.3 Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán toàn quyõ tieàn maët muïc tieâu Trong nhöõng ví duï tröôùc, chuùng ta ngaàm giaû ñònh raèng ñeå buø ñaép laïi soá tieàn maët ñaõ chi tieâu coâng ty baùn chöùng khoaùn ngaén haïn. Thöïc ra coâng ty coù theå söû duïng caùch khaùc, ñoù laø vay ngaân haøng. Khi ñoù ban quaûn lyù caàn löu yù: • Vay ngaân haøng thöôøng hôi ñaét hôn laø baùn chöùng khoaùn vì laõi suaát vay thöôøng cao hôn chi phí giao dòch. Nguyeãn Minh Kieàu 8
9. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng • Nhu caàu vay phuï thuoäc vaøo yù muoán giöõ tieàn maët ôû möùc thaáp cuûa ban quaûn lyù. • Ñoái vôùi caùc coâng ty lôùn chi phí giao dòch lieân quan ñeán vieäc mua vaø baùn chöùng khoaùn ngaén haïn thöôøng thaáp hôn chi phí cô hoäi khi giöõ tieàn maët. 1.3. Quaûn trò thu chi tieàn maët Toàn quyõ tieàn maët coâng ty baùo caùo treân soå saùch keá toaùn ít khi khôùp vôùi toàn quyõ treân taøi khoaûn ngaân haøng. Cheânh leäch giöõa toàn quyõ treân taøi khoaûn ngaân haøng vôùi toàn quyõ treân soá saùch keá toaùn goïi laø tieàn ñang chuyeån (float). Tieàn ñang chuyeån naøy phaùt sinh do thôøi gian chôø ñôïi thanh toaùn ôû ngaân haøng. Ví duï coâng ty GMI hieän coù toàn quyõ 100 trieäu ñoàng ôû taøi khoaûn ngaân haøng (NH). ÔÛ thôøi ñieåm ñoù coâng ty coù khoaûn mua haøng trò giaù 100 trieäu ñoàng (ñeå cho ñôn giaûn) traû baèng cheque phaùt haønh vaøo ngaøy 08/07. Treân soå saùch coâng ty theå hieän buùt toaùn thay ñoåi laøm cho toàn quyõ tieàn göûi ngaân haøng giaûm ñi 100 trieäu. Nhöng treân taøi khoaûn ngaân haøng toàn quyõ vaãn chöa thay ñoåi cho ñeán khi naøo ngöôøi baùn noäp cheque vaøo ngaân haøng, giaû söû vaøo ngaøy 15/07. Tröôùc luùc tôø cheque ñöôïc noäp vaøo ngaân haøng, toàn quyõ treân taøi khoaûn ngaân haøng lôùn hôn toàn quyõ treân taøi khoaûn keá toaùn cuûa coâng ty. Keát quaû coâng ty coù tieàn ñang chuyeån döông (toàn quyõ treân taøi khoaûn NH > toàn quyõ treân taøi khoaûn keá toaùn). Vò theá tieàn maët tröôùc ngaøy 08/07 Tieàn ñang chuyeån = Toàn quyõ taøi khoaûn NH – Toàn quyõ taøi khoaûn keá toaùn = 100 trieäu – 100 trieäu = 0 Vò theá tieàn maët töø ngaøy 08/07 ñeán 14/07 Tieàn ñang chuyeån = Toàn quyõ taøi khoaûn NH – Toàn quyõ taøi khoaûn keá toaùn = 100 trieäu – 0 = 100 trieäu Do trong khoaûng thôøi gian naøy tôø cheque chöa ñeán haïn thanh toaùn neân toàn quyõ taøi khoaûn NH cuûa GMI vaãn laø 100 trieäu. Vieäc phaùt haønh tôø seùc treân taïo ra moät khoaûn tieàn ñang chuyeån do chi (disbursement float), khieán cho toàn quyõ taøi khoaûn keá toaùn giaûm nhöng toàn quyõ taøi khoaûn NH chöa giaûm. Ví duï khaùc, giaû söû ngaøy 08/11 coâng ty GMI nhaän tôø cheque thanh toaùn töø khaùch haøng trò giaù 100 trieäu ñoàng. Giaû söû toàn quyõ tieàn göûi NH cuûa coâng ty hieän coù 100 trieäu. Khi xöû lyù tôø cheque boä phaän keá toaùn seõ ghi taêng toàn quyõ taøi khoaûn tieàn göûi NH töø 100 trieäu leân 200 trieäu. Tuy nhieân, do tôø cheque chöa ñöôïc noäp vaøo ngaân haøng neân toàn quyõ taøi khoaûn ôû NH vaãn chöa thay ñoåi vaø soá tieàn 100 trieäu naøy GMI vaãn chöa söû duïng ñöôïc. Giaû söû ñieàu naøy xaûy ra vaøo ngaøy 09/11. Nguyeãn Minh Kieàu 9
10. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng Vò theá tieàn maët tröôùc ngaøy 08/11 Tieàn ñang chuyeån = Toàn quyõ taøi khoaûn NH – Toàn quyõ taøi khoaûn keá toaùn = 100 trieäu – 100 trieäu = 0 Vò theá tieàn maët töø ngaøy 08 ñeán ngaøy 09/11 Tieàn ñang chuyeån = Toàn quyõ taøi khoaûn NH – Toàn quyõ taøi khoaûn keá toaùn = 100 trieäu – 200 trieäu = – 100 trieäu ñoàng Do trong khoaûng thôøi gian naøy tôø cheque chöa ñeán haïn thanh toaùn neân toàn quyõ taøi khoaûn NH cuûa GMI vaãn laø 100 trieäu trong khi toàn quyõ treân taøi khoaûn keá toaùn ñaõ taêng leân 200 trieäu. Vieäc nhaän vaø xöû lyù tôø seùc naøy taïo ra moät khoaûn tieàn ñang chuyeån do thu (collection float), khieán cho toàn quyõ taøi khoaûn keá toaùn taêng nhöng toàn quyõ taøi khoaûn NH chöa taêng. Cheânh leäch giöõa tieàn ñang chuyeån do chi vaø tieàn ñang chuyeån do thu goïi laø tieàn ñang chuyeån roøng (net float). Trong quaûn trò tieàn maët, coâng ty thöôøng quan taâm ñeán tieàn ñang chuyeån roøng vaø toàn quyõ treân taøi khoaûn ôû NH hôn laø toàn quyõ treân taøi khoaûn cuûa keá toaùn. Quaûn trò tieàn ñang chuyeån lieân quan ñeán vieäc kieåm soaùt thu vaø chi tieàn. Muïc tieâu cuûa quaûn trò thu tieàn laø caét giaûm khoaûng thôøi gian giöõa thôøi ñieåm khaùch haøng chi traû hoaù ñôn vaø thôøi ñieåm tôø cheque ñöôïc chi traû. Muïc tieâu cuûa quaûn trò chi tieàn laø giaûm toác ñoä thanh toaùn, töùc laø gia taêng khoaûng thôøi gian giöõa thôøi ñieåm phaùt haønh cheque vaø thôøi ñieåm tôø cheque ñöôïc xuaát trình. 1.4. Chi phí do tieàn ñang chuyeån Thôøi gian tieàn ñang chuyeån do thu keùo daøi töø luùc khaùch haøng phaùt haønh cheque cho ñeán khi tieàn ñöôïc ghi coù vaøo taøi khoaûn coâng ty. Thôøi gian naøy coù theå chia thaønh 3 khaâu: ƒ Thôøi gian chuyeån cheque töø ngöôøi phaùt haønh ñeán coâng ty (mail float) ƒ Thôøi gian xöû lyù vaø kyù göûi cheque vaøo ngaân haøng ƒ Thôøi gian caàn thieát ñeå ngaân haøng thanh toaùn cheque. Hình 11.5 döôùi ñaây moâ taû thôøi gian chaäm treã do quaù trình thu nhaän, xöû lyù vaø thanh toaùn cheque qua ngaân haøng. Töông öùng vôùi quaù trình naøy seõ laøm phaùt sinh tieàn ñang chuyeån do thu. Hình 11.4: Quaù trình thu nhaän, xöû lyù vaø thanh toaùn cheque Thôøi ñieåm khaùch Thôøi ñieåm coâng ty haøng phaùt haønh nhaän ñöôïc tieàn cheque Nguyeãn Minh Kieàu 10
11. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng Thôøi ñieåm coâng ty Thôøi ñieåm coâng ty nhaän cheque noäp cheque Thôøi gian Treã do Treã do xöû Treã do chuyeån lyù cheque thanh toaùn cheque cheque Tieàn ñang Tieàn ñang Tieàn ñang chuyeån do chuyeån do chuyeån do chuyeån xöû lyù cheque thanh toaùn cheque cheque Tieàn ñang chuyeån do thu Tieàn ñang chuyeån chaäm qua caùc khaâu nhö vöøa moâ taû khieán cho coâng ty toån thaát chi phí cô hoäi do tieàn chöa kòp thôøi ñöa vaøo söû duïng. Chi phí do tieàn ñang chuyeån ñöôïc quyeát ñònh baèng caùch: ƒ Öôùc löôïng doanh soá thu trung bình haøng ngaøy ƒ Soá ngaøy chaäm treã trung bình cuûa khoaûn thu ƒ Laáy hieän giaù soá thu trung bình haøng ngaøy. Ví duï coâng ty ABC nhaän 2 khoaûn thanh toaùn moãi thaùng nhö sau: Soá tieàn Soá ngaøy chaäm treã Tieàn ñang chuyeån Khoaûn thöù 1 500.000.000 3 1.500.000.000 Khoaûn thöù 2 300.000.000 5 1.500.000.000 Toång coäng 800.000.000 3.000.000.000 ƒ Soá thu bình quaân haøng ngaøy = 800.000.000 / 30 = 26.666.667 ñoàng ƒ Tieàn ñang chuyeån bình quaân haøng ngaøy = 3.000.000.000 / 30 = 100.000.000 ñoàng ƒ Soá ngaøy chaäm treã bình quaân = (5/8)*3 + (3/8)*5 = 3,75 ngaøy ƒ Giaû söû laõi suaát vay ngaân haøng laø 10%/naêm, laõi qui ra cho kyø haïn 3,75 ngaøy seõ laø: 0,1(3,75/365) = 0,00103 ƒ Hieän giaù cuûa soá thu bình quaân haøng ngaøy = (26.666.667) / (1 + 0,00103) = 26.639.229 ñoàng Nguyeãn Minh Kieàu 11
12. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng ƒ Toån thaát roøng do chaäm treã thanh toaùn haøng ngaøy = 26.639.229 - 26.666.667 = - 27.438 ñoàng ƒ Toån thaát roøng do chaäm treã thanh toaùn haøng naêm = - 27.438x365 = - 10.014.870 ñoàng. 1.5. Ñaàu tö tieàn taïm thôøi nhaøn roãi Coâng ty, ñaëc bieät laø nhöõng coâng ty hoaït ñoäng mang tính thôøi vuï, ñoâi khi coù moät soá löôïng tieàn taïm thôøi nhaøn roãi. Nhaøn roãi ôû ñaây mang tính taïm thôøi cho ñeán khi tieàn ñöôïc huy ñoäng vaøo kinh doanh. Trong thôøi gian nhaøn roãi tieàn caàn ñöôïc ñaàu tö nhaèm muïc ñích sinh lôïi baèng caùch mua caùc chöùng khoaùn ngaén haïn. ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån, thò tröôøng tieàn teä phaùt trieån vôùi raát nhieàu coâng cuï khaùc nhau nhö ñaõ xem xeùt trong baøi 1. Caùc coâng ty lôùn ôû caùc nöôùc naøy thöôøng ñaàu tö tieàn taïm thôøi nhaøn roãi cuûa hoï vaøo caùc loaïi taøi saûn taøi chính ngaén haïn thoâng qua caùc ngaân haøng thöông maïi hoaëc thoâng qua caùc nhaø kinh doanh vaø moâi giôùi ñaàu tö. Caùc coâng ty nhoû thöôøng söû duïng caùc quyõ ñaàu tö treân thò tröôøng tieàn teä ñeå ñaàu tö tieàn taïm thôøi nhaøn roãi vaø traû cho caùc quyõ naøy moät khoaûn leä phí nhaát ñònh. ÔÛ Vieät Nam hieän taïi do thò tröôøng tieàn teä chöa phaùt trieån neân ngoaøi vieäc göûi tieàn taïm thôøi nhaøn roãi vaøo ngaân haøng vôùi laõi suaát thöôøng raát thaáp, coâng ty khoù kieám ñöôïc cô hoäi ñaàu tö naøo khaùc. Thænh thoaûng coù moät soá coâng ty tham gia mua tín phieáu kho baïc nhöng xem ra ñieàu naøy cuõng chaúng maáy haáp daãn. Lyù do laø coøn thieáu thò tröôøng tieàn teä thöù caáp nhaèm giaûi quyeát vaán ñeà thanh khoaûn kòp thôøi khi coâng ty caàn huy ñoäng tieàn nhaøn roãi trôû laïi muïc ñích kinh doanh. Duø hieän taïi thò tröôøng tieàn teä Vieät Nam chöa phaùt trieån neân thieáu caùc cô hoäi ñaàu tö ngaén haïn khi coâng ty taïm thôøi dö thöøa tieàn maët, nhöng vôùi xu höôùng toaøn caàu hoùa vaø hoäi nhaäp roài ñaây cô hoäi seõ môû ra. Baïn neân chuaån bò naém baét cô hoäi ngay töø baây giôø hôn laø thuï ñoäng ngoài chôø cho ñeán khi cô hoäi thöïc söï môû ra. 2. Quaûn trò vaø kieåm soaùt toàn kho 2.1 Taùc ñoäng hai maët cuûa toàn kho Toàn kho hình thaønh moái lieân heä giöõa saûn xuaát vaø tieâu thuï saûn phaåm. Moät coâng ty saûn xuaát phaûi duy trì toàn kho döôùi nhöõng hình thöùc nhö nguyeân vaät lieäu, saûn phaåm dôõ dang vaø thaønh phaåm. Taùc ñoäng tích cöïc cuûa vieäc duy trì toàn kho laø giuùp cho coâng ty chuû ñoäng hôn trong saûn xuaát vaø tieâu thuï saûn phaåm. • Toàn kho nguyeân lieäu giuùp coâng ty chuû ñoäng trong saûn xuaát vaø naêng ñoäng trong vieäc mua nguyeân lieäu döï tröõ. Nguyeãn Minh Kieàu 12
13. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng • Toàn kho saûn phaåm dôõ dang giuùp cho quaù trình saûn xuaát cuûa coâng ty ñöôïc linh hoaït vaø lieân tuïc, giai ñoaïn saûn xuaát sau khoâng phaûi chôø ñôïi giai ñoaïn saûn xuaát tröôùc. • Toàn kho thaønh phaåm giuùp chuû ñoäng trong vieäc hoaïch ñònh saûn xuaát, tieáp thò vaø tieâu thuï saûn phaåm nhaèm khai thaùc vaø thoaû maõn toái ña nhu caàu thò tröôøng. Tuy nhieân, duy trì toàn kho cuõng coù maët traùi cuûa noù laø laøm phaùt sinh chi phí lieân quan ñeán toàn kho bao goàm chi phí kho baõi, baûo quaûn vaø caû chi phí cô hoäi do voán keït ñaàu tö vaøo toàn kho. Quaûn trò toàn kho caàn löu yù xem xeùt söï ñaùnh ñoåi giöõa lôïi ích vaø phí toån cuûa vieäc duy trì toàn kho. 2.2 Phaân loaïi toàn kho Toàn kho coù theå phaân chia thaønh nhieàu loaïi. Caùch thöù nhaát laø chia toàn kho theo hình thöùc vaät lyù cuûa noù, gaén lieàn vôùi caùc giai ñoaïn cuûa quaù trình saûn xuaát, thaønh toàn kho nguyeân lieäu, toàn kho saûn phaåm dôû dang, vaø toàn kho thaønh phaåm. Caùch thöù hai laø chia toàn kho theo giaù trò ñaàu tö voán vaøo chuùng. Hình 11.2 trình baøy söï phaân loaïi toàn kho theo giaù trò töøng loaïi. Trong hình veõ naøy chuùng ta chia toàn kho thaønh nhoùm A, B vaø C. Veà maët soá löôïng, nhoùm A chieám 15%, nhoùm B chieám 30% vaø nhoùm C chieám 55% nhöng veà maët giaù trò nhoùm A chieám ñeán 70%, trong khi nhoùm B vaø nhoùm C laàn löôït chæ chieám coù 20 vaø 10%. Ñieàu naøy cho thaáy nhoùm A chieám tyû troïng cao nhaát veà maët giaù trò, hay noùi khaùc ñi nhoùm A laø nhoùm toàn kho ñaét tieàn hôn neân caàn kieåm tra thöôøng xuyeân hôn. Caùch kieåm soaùt toàn kho kieåu naøy goïi laø phöông phaùp kieåm soaùt toàn kho ABC. Hình 11.2: Phaân loaïi haøng toàn kho theo giaù trò Phaàn traêm giaù trò toàn kho 100 90 70 Nguyeãn Minh Kieàu 13
14. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng A B C Phaàn traêm loaïi toàn kho 15 45 100 2.3 Moâ hình quyeát ñònh löôïng ñaët haøng kinh teá (EOQ) Löôïng ñaët haøng kinh teá (economic order quantity) laø moät phaïn truø quan troïng trong vieäc quaûn lyù vaø mua saém vaät tö haøng hoùa cho saûn xuaát kinh doanh. Noù chính laø löôïng ñaët haøng toái öu sao cho chi phí toàn kho thaáp nhaát. Trong moâ hình phaân tích, chuùng ta seõ quyeát ñònh löôïng ñaët haøng toái öu cho moät loaïi toàn kho naøo ñoù döïa treân cô sôû öôùc löôïng möùc söû duïng, chi phí ñaët haøng, vaø chi phí duy trì toàn kho. • Möùc söû duïng laø soá löôïng ñôn vò caàn duøng trong moät thôøi kyø nhaát ñònh. • Chi phí ñaët haøng (O) laø chi phí phaùt sinh lieân quan ñeán vieäc ñaët haøng nhö chi phí thuû tuïc giaáy tôø, kieåm nhaän haøng hoaù. Chi phí naøy coá ñònh baát chaáp qui moâ ñaët haøng nhieàu hay ít vaø chi phí ñaët haøng cho moät thôøi kyø naøo ñoù baèng chi phí moãi laàn ñaët haøng nhaân vôùi soá laàn ñaët haøng. • Chi phí duy trì toàn kho ñôn vò (C) laø chi phí phaùt sinh nhö löu kho, baûo hieåm, vaø chi phí cô hoäi ñeå duy trì toàn kho. Giaû söû chi phí duy trì toàn kho ñôn vò coá ñònh trong moät thôøi kyø naøo ñoù, do ñoù, toång chi phí duy trì toàn kho trong kyø baèng chi phí duy trì toàn kho ñôn vò nhaân vôùi soá löôïng toàn kho bình quaân trong kyø ñoù. Ngoaøi ra, giaû ñònh raèng nhu caàu toàn kho laø chaéc chaén vaø taát caû caùc ñôn ñaët haøng ñeàu coù theå ñaùp öùng ngay laäp töùc, do ñoù, khoâng caàn duy trì möùc toàn kho an toaøn. Khi aáy, löôïng toàn kho bình quaân seõ laø: Toàn kho bình quaân = Q/2, trong ñoù Q laø soá löôïng ñaët haøng coá ñònh trong kyø hoaïch ñònh. Tình hình toàn kho ñaàu kyø, cuoái kyø vaø bình quaân trong kyø ñöôïc dieãn taû treân hình veõ 11.3. Hình 11.3: Tình hình toàn kho theo thôøi gian Soá löôïng toàn kho (ñôn vò) Q Nguyeãn Minh Kieàu 14
15. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng Q/2 Thôøi gian Hình 11.3 cho thaáy raèng soá löôïng toàn kho Q toàn taïi trong khoaûng thôøi gian naøo ñoù, sau ñoù toàn kho seõ giaûm do ñöôïc ñöa vaøo söû duïng cho neân soá löôïng toàn kho laø haøm baäc thang. Neáu möùc ñoä söû duïng toàn kho thöôøng xuyeân hôn thì coù theå xaáp xæ ñöôøng baäc thang naøy nhö laø ñöôøng thaúng. Do vaäy, ñeå ñôn giaûn cho vieäc phaân tích, chuùng ta giaû söû ñöôøng baäc thang nhö treân hình veõ 11.3 coù theå xaáp xæ nhö laø ñöôøng thaúng. Khi soá löôïng toàn kho xuoáng ñeán möùc 0 thì soá löôïng ñaët haøng môùi seõ ñeán vaø soá löôïng toàn kho seõ taêng trôû laïi möùc Q. Deã thaáy raèng möùc toàn kho bình quaân seõ laø Q/2. Chi phí duy trì toàn kho bình quaân baèng chi phí duy trì toàn kho ñôn vò nhaân vôùi soá löôïng toàn kho bình quaân, töùc laø C(Q/2). Toång soá ñôn ñaët haøng baèng soá löôïng toàn kho caàn duøng (S) chia cho soá löôïng ñaët haøng (Q). Keát quaû laø, chi phí ñaët haøng baèng O(S/Q). Toång chi phí toàn kho (T) baèng chi phí duy trì toàn kho coäng vôùi chi phí ñaët haøng, töùc laø: T = C(Q/2) + O(S/Q) (11.1) Nhìn vaøo coâng thöùc (11.1), chuùng ta thaáy raèng neáu soá löôïng ñaët haøng Q caøng lôùn thì chi phí duy trì toàn kho caøng lôùn nhöng chi phí ñaët haøng laïi nhoû. Neáu soá löôïng ñaët haøng Q caøng nhoû thì chi phí duy trì toàn kho nhoû nhöng chi phí ñaët haøng seõ lôùn. Vaán ñeà ñaët ra laø laøm theá naøo ñeå xaùc ñònh soá löôïng ñaët haøng toái öu, töùc laø soá löôïng ñaët haøng maø laøm cho toång chi phí nhoû nhaát. Hình 11.4 döôùi ñaây moâ taû toång chi phí toàn kho vaø soá löôïng ñaët haøng toái öu (Q*). Hình 11.4: Toång chi phí toàn kho Chi phí Toång chi phí toàn kho Chi phí duy trì toàn kho Nguyeãn Minh Kieàu 15
16. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng Chi phí ñaët haøng Soá löôïng ñaët haøng Q* Ñeå xaùc ñònh soá löôïng ñaët haøng toái öu, chuùng ta laáy ñaïo haøm dT/dQ vaø cho ñaïo haøm baèng khoâng, sau ñoù giaûi phöông trình tìm Q toái öu. dT C OS = − = 0 , töø phöông trình naøy suy ra : dQ 2 Q 2 2OS Q* = Q = (11.2) C Ñeå minh hoïa vieäc söû duïng coâng thöùc 11.2 chuùng ta laáy ví duï raèng möùc toàn kho caàn duøng laø 2000 ñôn vò trong thôøi kyø hoaïch ñònh laø 100 ngaøy. Chi phí ñaët haøng laø 10 trieäu ñoàng cho moãi ñôn ñaët haøng vaø chi phí duy trì toàn kho laø 1 trieäu ñoàng cho moãi ñôn vò haøng toàn kho trong thôøi kyø 100 ngaøy. Soá löôïng ñaët haøng toái öu seõ laø : 2OS 2(10)(2000) Q* = = = 200 ñôn vò C 1 2.4 Xaùc ñònh ñieåm ñaët haøng Trong phaàn 2.3 chuùng ta ñaõ bieát laøm theá naøo ñeå xaùc ñònh soá löôïng ñaët haøng toái öu. Nhöng coâng ty khoâng chæ muoán bieát soá löôïng ñaët haøng laø bao nhieâu maø coøn caàn bieát khi naøo thì ñaët haøng. Trong ví duï tröôùc, chuùng ta giaû söû raèng haøng coù theå ñaët vaø nhaän ngay laäp töùc maø khoâng coù moät söï chaäm treã naøo. Nhöng treân thöïc teá thöôøng coù moät khoaûng caùch thôøi gian giöõa thôøi ñieåm ñaët haøng vaø thôøi ñieåm nhaän ñöôïc haøng ñaët. Ñaây laø khoaûng thôøi gian caàn thieát ñeå nhaø cung caáp chuaån bò saûn xuaát vaø giao haøng. Nguyeãn Minh Kieàu 16
17. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng Ñoái vôùi coâng ty, ñaây laø khoaûng thôøi gian chôø haøng veà (lead time). Coâng ty vaãn phaûi tieáp tuïc saûn xuaát trong thôøi gian naøy neân caàn löu yù ñaët haøng sôùm hôn. Trong ví duï tröôùc, vôùi soá löôïng ñaët haøng toái öu laø 200 ñôn vò vaø soá löôïng söû duïng laø 2000 ñôn vò cho thôøi kyø hoaïch ñònh laø 100 ngaøy thì cöù sau moãi 10 ngaøy coâng ty phaûi ñaët haøng moät laàn vaø khoâng coù thôøi gian chôø haøng ñaët. Baây giôø, chuùng ta giaû söû theâm raèng phaûi maát 5 ngaøy keå töø khi ñaët haøng coâng ty môùi nhaän ñöôïc haøng ñaët, do ñoù, coâng ty phaûi ñaët haøng sôùm hôn tröôùc khi toàn kho caïn saïch. Ñieåm ñaët haøng (order point – OP) seõ laø : Ñieåm ñaët haøng (OP) = Thôøi gian chôø haøng ñaët x Soá löôïng söû duïng trong ngaøy = 5 ngaøy x 20 ñôn vò/ngaøy = 100 ñôn vò Nhö vaäy, xeùt veà soá löôïng, coâng ty phaûi ñaët haøng khi naøo trong kho chæ coøn toàn 100 ñôn vò. Xeùt veà thôøi gian, coâng ty phaûi ñaët haøng cöù sau 5 ngaøy keå töø ngaøy nhaän ñöôïc haøng veà. Tình hình naøy ñöôïc moâ taû treân hình 11.5 (trang 17). Hình 11.5: Xaùc ñònh ñieåm ñaët haøng Soá löôïng toàn kho (ñôn vò) 200 Soá löôïng ñaët haøng toái öu Q* Ñieåm ñaët haøng=100 0 5 10 20 Thôøi gian Nguyeãn Minh Kieàu 17
18. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaân tích taøi chính Baøi giaûng 11 Nieân khoùa 2003-2004 Baøi giaûng Treân thöïc teá nhu caàu haøng toàn kho khoâng bieát chaéc ñöôïc cho neân coâng ty caàn coù döï tröõ an toaøn ñeå cho qua trình saûn xuaát ñöôïc lieân tuïc. Do ñoù, khi xaùc ñònh ñieåm ñaët haøng chuùng ta caàn löu yù theâm ñieàu naøy. Ñieåm ñaët haøng trong tröôøng hôïp coù döï tröõ an toaøn seõ laø: Ñieåm ñaët haøng (OP) = [Thôøi gian chôø haøng ñaët x Soá löôïng söû duïng trong ngaøy]+ Soá löôïng döï tröõ an toaøn Nguyeãn Minh Kieàu 18