Kinh tế học vĩ mô - Bài 2: Mô hình keynes và Chính sách tài khoá

Nội dung text: Kinh tế học vĩ mô - Bài 2: Mô hình keynes và Chính sách tài khoá

1. Bài 2 Mô hình keynes và Chính sách tài khoá
2. Mô hình keyness và sản lượng cân bằng * John Maynard Keynes là một nhà kinh tế học người Anh( 1883- 1946).Tác phẩm nổi tiếng của ông là: Lý thuyết tổng quát về việc làm, lãi suất và tiền tệ thường gọi tắt là lý thuyết tổng quát. * Lý thuyết Keynes là một lập luận mô tả chi tiết cuộc đại khủng hoảng thế giới 1929-1933. Giải pháp ông đưa ra đã giúp Nước Mỹ thoát ra được cuộc đại khủng hoảng những năm 1930. * Theo J.M. Keynes: Sản lượng nền kinh tế là do lượng cầu quyết định, do đó vào thời kỳ suy thoái nếu tăng lượng cầu bằng cách tăng đầu tư vào hàng hoá công cộng thì sản xuất sẽ tăng, việc làm tăng, giúp nền kinh tế ra khỏi tình trạng suy thoái. * Thực chất là: Theo Keynes trong ngắn hạn sản lượng nền kinh tế thường được quyết định bởi tổng cầu. Mặt khác, trong ngắn hạn nền kinh tế thương có thất nghiệp cao, vì thế để tăng sản xuất và tăng việc làm thì chính phủ phải điều chỉnh bằng chính sach tài khoá để thay đổi chi tiêu hoặc thuế thay đỏi tổng cầu và từ đó thay đổi sản lượng cân bằng . Vì thế, để nghiên cứu mô hình Keynes chúng ta bắt đầu từ các mô hình tổng cầu và xác định sản lượng cân bằng
3. Mô hình keynes và sản lượng cân bằng • Một số giả thiết: • Giá cả và tiền lương không đổi( trong ngắn hạn) • Tổng cung tuỳ ý, các nhà sản xuất có khả năng đáp ứng mọi nhu cầu của nền kinh tế và Tổng cầu quyết định sản lượng cân bằng. • Nguồn thu duy nhất của chính phủ là từ thuế và GNP =NNP = Y
4. Mô hình keynes và sản lượng cân bằng • Tổng cầu trong mô hình này được hiểu là tổng khối lượng hàng hoá dịch vụ mà các tác nhân trong nền kinh tế dự kiến sẽ mua tại mức giá chung đã cho trong một thời kỳ nhất định. • Như vậy: AD= C + I (với nền kt giản đơn) • AD= C + I + G ( với nền kt đóng) • AD = C + I + G + NX ( nền kt mở)
5. Mô hình keyness và sản lượng cân bằng Hµm tiªu dïng( C) * C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn tiªu dïng cña d©n c: - Thu nhËp kh¶ dông (Thu nhËp sau khi ®· nép thuÕ) - Thu nhËp l©u dµi (khi thu nhËp t¨ng, æn ®Þnh) - Sù giµu cã (cña c¶i n¾m gi÷) - Híng sö dông lîng thu nhËp kh¶ vµo chi tiªu cho tiªu dïng hoÆc tiÕt kiÖm. * Hµm tiªu dïng: BiÓu thÞ mèi quan hÖ gi÷a nhu cÇu tiªu dïng vµ thu nhËp kh¶ dông Hµm tiªu dïng thêng cã d¹ng: C =C + MPC .Yd
6. Mô hình keyness và sản lượng cân bằng §å thÞ hµm tiªu dïng C=Y C Trong đồ thị tiêu dùng, khi thu nhập hoặc thu nhập khả dụng thay đổi thì đường C di chuyển V Cv C = C + MPC.Yd Khi tiêu dùng tự định thay đổi thì đường C dịch chuyển C Khi MPC thay đổi thì đường C thay đổi độ dốc Yv Y
7. Mô hình keyness và sản lượng cân bằng Hµm tiÕt kiÖm (S) §å thÞ hµm tiÕt kiÖm S = YD – C C;S S = YD – (C + MPC. YD) C = + MPC.YD S = - + (1 – MPC). YD S = - + MPS .YD S = - + MPS.YD C K Y -
8. Mô hình keyness và sản lượng cân bằng Hµm ®Çu t ( I ) * C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn ®Çu t + L·i suÊt gi¶m, ®Çu t t¨ng + ThuÕ suÊt t¨ng, ®Çu t gi¶m + Nhu cÇu tiªu dïng hµng hãa vµ dÞch vô cña h·ng trªn thÞ trêng + Dù ®o¸n vµo kh¶ n¨ng kinh doanh trong t¬ng lai * Trêng hîp ®Çu t lµ hµm tù ®Þnh: Hµm ®Çu t cã d¹ng I = I §å thÞ hµm ®Çu t I I = I Y
9. Mô hình keyness và sản lượng cân bằng Lý thuyÕt gia tèc Hµm ®Çu t theo s¶n lîng Tèc ®é t¨ng ®Çu t chñ yÕu I do tèc ®é thay ®æi s¶n l- îng quyÕt ®Þnh (®Çu t cao khi s¶n lîng t¨ng vµ khi s¶n lîng gi¶m th× ®Çu t I = I + MPI. Y còng thÊp ®i) I = I + MPI. Y Y * Trêng hîp ®Çu t lµ hµm cña s¶n lîng
10. Chi tiêu chính phủ và thuế • Chi tiêu chính phủ về hàng hoá dịch vụ: • G = G • Thuế ròng:T = TA – Tr • T = T; T = t.Y; T = T + t.Y • Cán cân ngân sách: B = T – G • B>0: CCNS thặng dư • B<0: CCNS thâm hụt • B= 0: CCNS cân bằng
11. Xuất khẩu ròng ( NX ) NX = X - IM NÕu: NX = X - IM > 0 X > IM (ThÆng d c¸n c©n th¬ng m¹i) NÕu NX = X - IM < 0 X < IM (Th©m hôt c¸n c©n th¬ng m¹i) + XuÊt khÈu chñ yÕu phô thuéc vµo níc ngoµi, cÇu vÒ hµng hãa xuÊt khÈu ®éc lËp so víi s¶n lîng X = X + NhËp khÈu: Khi thu nhËp t¨ng lªn th× cÇu vÒ hµng hãa nhËp khÈu sÏ t¨ng lªn. NhËp khÈu lµ hµm cña thu nhËp IM = MPM . Y IM MPM = Y Hµm xuÊt khÈu rßng: NX = - MPM.Y
12. M« h×nh Keynes vµ s¶n lîng c©n b»ng • §å thÞ chi tiªu AD AD = Y Nền kinh tế giản đơn: AD = C + I E AD Nền kinh tế đóng: AD = C + I + G Nền kinh tế mở: AD= C + I + G + NX Y0 Y
13. Sản lượng cân bằng • Sử dụng ĐK cân bằng của thị trường hàng hoá: AD = Y, ta có: • Y0 = m.A + mt. T • Trong đó: m: Số nhân chi tiêu • mt: Số nhân thuế • A: tổng nhu cầu chi tiêu tự định • T: Thuế tự định • A = (C + I + G + X )
14. Số nhân • Số nhân chi tiêu( m) : 1 Nền kinh tế giản đơn: m = 1 − MPC − MPI ’ 1 Nền kinh tế đóng: m(m ) = 1 − MPC (1 − t ) − MPI Nền kinh tế mở: 1 m(m’’) = 1− MPC.(1−t) − MPI + MPM Số nhân thuế mt = - MPC.(m) m+ mt = 1( số nhân ngân sách cân bằng)
15. • Đường AD dịch chuyển khi: C, I, G, X thay đổi. • Đường AD thay đổi độ dốc khi MPC, MPI, MPM, t thay đổi Khi đường AD thay đổi độ dốc Khi đường AD dịch chuyển AD AD AD=Y AD=Y AD2 AD2 AD AD1 1 Y Y Y1 Y2 Y1 Y2
16. ChÝnh s¸ch tµi kho¸ ChÝnh s¸ch æn ®Þnh ho¸ C¬ chÕ truyÒn dÉn: * NÕu nÒn kinh tÕ møc Y > Y* (cã l¹m ph¸t cao). G → AD → Y ; P ; u T → C → AD →Y ; P ; u * NÒn kinh tÕ cã møc Y < Y* (viÖc lµm gi¶m, thÊt nghiÖp cao)  G → AD → Y ; P ; u  T → C → AD → Y; P , u
17. ChÝnh s¸ch tµi kho¸ * Ph©n tÝch t¸c ®éng cña CSTK víi môc tiªu æn ®Þnh ho¸ nÒn kinh tÕ. AD E 2 AD2 E AD AD E1 1 Y1 Y* Y2 Y Trêng hîp Y Y*: CS tµi kho¸ th¾t chÆt
18. Liều lượng của CSTK • Thay đổi chi tiêu: ∆G = ∆Y/m • Thay đổi thuế: ∆T = ∆Y/mt * • ∆Y = Y - Y0
19. Th©m hôt ng©n s¸ch Nhµ níc * Khái niệm: Ngân sách nhà nước là tổng thể kế hoạch chi tiêu và thu nhập hàng năm của CP. Thâm hụt NSNN là tình trạng của NSNN khi chi tiêu của CP lớn hơn thu thuế( G >T). * Các loại thâm hụt NSNN: Thâm hụt thực tế Thâm hụt cơ cấu( thâm hụt chủ động) Thâm hụt chu kỳ( thâm hụt bị động)
20. CSTK cïng chiÒu vµ CSTK ngîc chiÒu * CS tµi khãa cïng chiÒu Lµ CSTK khi môc tiªu cña chÝnh phñ lµ lu«n ®¹t ®îc NS c©n b»ng dï s¶n lîng cã thay ®æi nh thÕ nµo còng ®îc. * CS tµi khãa ngîc chiÒu Lµ CSTK khi môc tiªu cña chÝnh phñ lµ lu«n ®¹t ®îc møc s¶n lîng c©n b»ng phï hîp víi møc s¶n lîng tiÒm n¨ng vµ møc viÖc lµm ®Çy ®ñ. Ng©n s¸ch cã thÓ bÞ th©m hôt do chñ quan cña chÝnh phñ (th©m hôt c¬ cÊu)
21. Đồ thị CSTK cùng chiều • Điều chỉnh G hoặc T để CCNS cân bằng tại mức Y1 G, T T, G T’ = t’.Y T = t.Y T = t.Y T’ = t’.Y G’ G G G’ Y Y Y Y Y1 Y0 0 1 Khi NSNN thặng dư tại Y Khi NSNN thâm hụt tại Y1 1
22. Đồ thị CSTK ngược chiều AD AD AD=Y AD = Y AD 2 AD0 AD 1 AD1 AD 0 AD2 * Y* Y Y0 Y Y 0 Y * * Trường hợp khi Y > Y0 Trường hợp khi Y < Y0
23. Th©m hôt ng©n s¸ch vµ vÊn ®Ò tho¸i gi¶m ®Çu t Chính sách tài khoá chủ động gây ra thâm hụt ngân sách cơ cấu thường kéo theo thoái giảm đầu tư. Cơ chế xảy ra như sau: Khi CP tăng chi tiêu hoặc cắt giảm thuế làm cho sản kượng tăng theo mô hình số nhân, đồng thời nhu cầu về tiền cũng tăng theo. Do cung tiền ko đổi, cầu tiền tăng dẫn đến lãi suất tăng lên và đầu tư tư nhân giảm xuống, kéo theo một phần sản lượng giảm đi. Như vậy tác động của CSTK bị giảm đi. Như vậy: để CSTK phát huy hết tác dụng tới nền kinh tế thì cần phải kết hợp với CSTT mở rộng giữ cho lãi suất trên thị trường tiền cố định( i trở thành biến ngoại sinh)
24. C¸c gi¶i ph¸p tµi trî cho th©m hôt NSNN + Vay nî trong níc + Vay nî níc ngoµi + Sö dông dù tr÷ + In tiÒn
25. Nợ quốc gia Khái niệm: Tổng số nợ còn tồn của Chính phủ tính đến một thời điểm nhất định gọi là nợ quốc gia. Nợ quốc gia gồm:Nợ trong nước và nợ nước ngoài Nợ trong nước là khoản Chính phủ nợ dân chúng trong nước, thông thường là dưới dạng trái phiếu chính phủ. Nợ nước ngoài là khoản nợ CP một nước nợ CPnước khác hoặc các tổ chức quốc tế.
26. Giới hạn ngân sách của chính phủ Nếu ký hiệu: CSTK hiện tại là G1 và T1. Giả sử giai đoạn này NSNN thâm hụt B = G1 – T1, CP tài trợ thâm hụt NS bằng phát hành trái phiếu với lãi suất là r. CSTK thời kỳ 2 là G2 và T2 thì giới hạn NS của CP phải thoả mãn ràng buộc: T G T + 2 = G + 2 1 1+ r 1 1+ r
27. CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH VÀ NỢ CÔNG CỦA CÁC NƯỚC 2009- 2010, DỰ BÁO 2011-2016(%GDP) Cân đối ngân sách Nợ công Dự báo Dự báo 2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012 2016 Toàn cầu -6.7 -5.6 -4.7 -3.5 65.4 67.1 68.6 68.6 65.4 Các nước phát triển -8.8 -7.7 -7.1 -5.2 90.6 95.8 100.4 102.3 104.8 Mỹ -12.7 -10.6 -10.8 -7.5 84.6 91.6 99.5 102.9 111.9 Khu vực đồng EURO -6.4 -6.0 -4.4 -3.6 78.9 84.0 86.9 88.5 - Nhật bản -10.3 -9.5 -10.0 -8.4 216.3 220.3 229.1 233.4 250.5 Anh -10.3 -10.4 -8.6 -6.9 68.3 77.2 83.0 86.5 81.3 Các nền KT mới nổi và đang PT -4.9 -3.8 -2.6 -2.2 65.4 67.1 68.6 68.6 64.5 Đang PT châu Á -4.7 -4.2 -3.4 -2.7 36.4 36.0 35.4 34.6 - Ấn độ -10.0 -9.4 -8.3 -7.5 75.8 72.2 70.8 69.9 61.8 Trung quốc -3.1 -2.6 -1.6 -0.9 17.7 17.7 17.1 16.3 9.7 ASEAN- 5 -3.7 -2.7 -2.8 -2.4 41.2 40.5 40.4 40.0 - Trung và Đông Âu -6.2 -4.4 -2.3 2.3 45.1 46.9 47.8 48.2 - ( Nguồn: IMF, Fiscal Monitor)
28. Thâm hụt tài khóa toàn cầu giai đoạn 2007-2012 Đơn vị: % Năm 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Toàn cầu -2,0 -6,7 -5,6 -4,7 -3,5 Các nước phát triển -1,0 -3,6 -8,8 -7,7 -7,1 -5,2 Mỹ -6,5 -12,7 -10,6 -10,8 -7,5 Khu vực châu Âu -2,1 -6,4 -6,0 -4,4 -3,6 Pháp -2,32 -3,3 -7,5 -7,0 -5,8 -4,9 Đức -0,3 0,1 -3,0 -3,3 -2,3 -1,5 Nhật 2,43 -4,2 -10,3 -9,5 -10,0 -8,4 Anh -2,62 -4,9 -10,3 -10,4 -8,6 -6,9 Nền kinh tế mới nổi -0,7 -4,9 -3,8 -2,6 -2,2 Trung Quốc -1,19 -0,4 -3,1 -2,6 -1,6 -0,9 Ấn Độ -1,05 -8,0 -10,2 -9,4 -8,3 -7,5 Nam Phi -1,01 -0,5 -5,3 -5,8 -5,3 -4,4 Các Nước thu nhập thấp -1,4 -4,2 -2,9 -2,6 -2,4 Các nước phát triển nhóm G20 -4,2 -9,4 -8,2 -8,0 -5,8 Các nước mới nổi nhóm G20 -0,4 -4,8 -3,6 -2,5 -2,1 ( Nguồn: IMF, Fiscal Monitor)