Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam - Chuẩn mực số 26: Thông tin về các bên liên quan

Nội dung text: Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam - Chuẩn mực số 26: Thông tin về các bên liên quan

1. CHUAÅN MÖÏC SOÁ 26 THOÂNG TIN VEÀ CAÙC BEÂN LIEÂN QUAN Quy ñònh chung 01. Muïc ñích cuûa chuaån möïc naøy laø quy ñònh vaø höôùng daãn caùc nguyeân taéc vaø phöông phaùp trình baøy thoâng tin trong baùo caùo taøi chính veà caùc beân lieân quan vaø caùc giao dòch giöõa doanh nghieäp baùo caùo vôùi caùc beân lieân quan. 02. Chuaån möïc naøy ñöôïc aùp duïng trong moái quan heä vôùi caùc beân lieân quan vaø caùc giao dòch giöõa doanh nghieäp baùo caùo vôùi caùc beân lieân quan. Nhöõng yeâu caàu cuûa chuaån möïc naøy aùp duïng cho caùc baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp baùo caùo. Chuaån möïc naøy chæ aùp duïng cho nhöõng moái quan heä vôùi caùc beân lieân quan ñöôïc quy ñònh trong ñoaïn 03 vaø ñöôïc ngoaïi tröø ôû ñoaïn 06. 03. Trong chuaån möïc naøy caùc tröôøng hôïp sau ñöôïc coi laø caùc beân lieân quan: (a) Nhöõng doanh nghieäp kieåm soaùt, hoaëc bò kieåm soaùt tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp thoâng qua moät hoaëc nhieàu beân trung gian, hoaëc döôùi quyeàn bò kieåm soaùt chung vôùi doanh nghieäp baùo caùo (bao goàm coâng ty meï, coâng ty con, caùc coâng ty con cuøng taäp ñoaøn); (b) Caùc coâng ty lieân keát (quy ñònh taïi Chuaån möïc keá toaùn soá 07 “Keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty lieân keát”); (c) Caùc caù nhaân coù quyeàn tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp bieåu quyeát ôû caùc doanh nghieäp baùo caùo daãn ñeán coù aûnh höôûng ñaùng keå tôùi doanh nghieäp naøy, keå caû caùc thaønh vieân maät thieát trong gia ñình cuûa caùc caù nhaân naøy. Thaønh vieân maät thieát trong gia ñình cuûa moät caù nhaân laø nhöõng ngöôøi coù theå chi phoái hoaëc bò chi phoái bôûi ngöôøi ñoù khi giao dòch vôùi doanh nghieäp nhö quan heä: Boá, meï, vôï, choàng, con, anh, chò em ruoät; (d) Caùc nhaân vieân quaûn lyù chuû choát coù quyeàn vaø traùch nhieäm veà vieäc laäp keá hoaïch, quaûn lyù vaø kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp baùo caùo, bao goàm nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo, caùc nhaân vieân quaûn lyù cuûa coâng ty vaø caùc thaønh vieân maät thieát trong gia ñình cuûa caùc caù nhaân naøy; (ñ) Caùc doanh nghieäp do caùc caù nhaân ñöôïc neâu ôû ñoaïn (c) hoaëc (d) naém tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp phaàn quan troïng quyeàn bieåu quyeát hoaëc thoâng qua vieäc naøy ngöôøi ñoù coù theå coù aûnh höôûng ñaùng keå tôùi doanh nghieäp. Tröôøng hôïp naøy bao goàm nhöõng doanh nghieäp ñöôïc sôû höõu bôûi nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo hoaëc caùc coå
2. ñoâng chính cuûa doanh nghieäp baùo caùo vaø nhöõng doanh nghieäp coù chung moät thaønh vieân quaûn lyù chuû choát vôùi doanh nghieäp baùo caùo. Trong vieäc xem xeùt töøng moái quan heä cuûa caùc beân lieân quan caàn chuù yù tôùi baûn chaát cuûa moái quan heä chöù khoâng chæ hình thöùc phaùp lyù cuûa caùc quan heä ñoù. 04. Khoâng phaûi trình baøy giao dòch vôùi caùc beân lieân quan trong caùc tröôøng hôïp: (a) Trong baùo caùo taøi chính hôïp nhaát ñoái vôùi caùc giao dòch noäi boä cuûa taäp ñoaøn; (b) Trong baùo caùo taøi chính cuûa coâng ty meï, khi baùo caùo naøy ñöôïc laäp vaø coâng boá cuøng vôùi baùo caùo taøi chính hôïp nhaát; (c) Trong baùo caùo taøi chính cuûa coâng ty con do coâng ty meï sôû höõu toaøn boä neáu coâng ty meï cuõng ñöôïc thaønh laäp ôû Vieät Nam vaø coâng boá baùo caùo taøi chính hôïp nhaát taïi Vieät Nam. 05. Caùc thuaät ngöõ trong chuaån möïc naøy ñöôïc hieåu nhö sau: Caùc beân lieân quan: Caùc beân ñöôïc coi laø lieân quan neáu moät beân coù khaû naêng kieåm soaùt hoaëc coù aûnh höôûng ñaùng keå ñoái vôùi beân kia trong vieäc ra quyeát ñònh caùc chính saùch taøi chính vaø hoaït ñoäng. Giao dòch giöõa caùc beân lieân quan: Laø vieäc chuyeån giao caùc nguoàn löïc hay caùc nghóa vuï giöõa caùc beân lieân quan, khoâng xeùt ñeán vieäc coù tính giaù hay khoâng. Kieåm soaùt: Laø quyeàn sôû höõu tröïc tieáp hay giaùn tieáp thoâng qua caùc coâng ty con, ñoái vôùi hôn nöûa quyeàn bieåu quyeát cuûa moät doanh nghieäp hoaëc coù vai troø ñaùng keå trong quyeàn bieåu quyeát vaø quyeàn quyeát ñònh caùc chính saùch taøi chính vaø hoaït ñoäng cuûa ban quaûn lyù doanh nghieäp (theo luaät hoaëc theo thoûa thuaän). Aûnh höôûng ñaùng keå: Laø quyeàn ñöôïc tham gia vaøo vieäc ñöa ra caùc quyeát ñònh veà chính saùch taøi chính vaø hoaït ñoäng cuûa moät doanh nghieäp, nhöng khoâng kieåm soaùt caùc chính saùch ñoù. aûnh höôûng ñaùng keå coù theå ñöôïc thöïc hieän thoâng qua moät soá caùch nhö: coù ñaïi dieän trong Hoäi ñoàng quaûn trò, tham gia trong quaù trình laäp chính saùch, tham gia vaøo caùc giao dòch quan troïng giöõa caùc coâng ty cuøng taäp ñoaøn, trao ñoåi noäi boä caùc nhaân vieân quaûn lyù, hoaëc phuï thuoäc veà caùc thoâng tin kyõ thuaät. aûnh höôûng ñaùng keå coù theå coù ñöôïc qua vieäc sôû höõu coå phaàn, theo luaät hoaëc theo thoûa thuaän. Rieâng vieäc sôû höõu coå phaàn, aûnh höôûng ñaùng keå ñöôïc hieåu theo ñònh nghóa trong Chuaån möïc keá toaùn soá 07 “Keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty lieân keát”. 06. Trong chuaån möïc naøy, caùc tröôøng hôïp sau ñaây khoâng ñöôïc coi laø caùc beân lieân quan:
3. (a) Hai coâng ty coù chung Giaùm ñoác, khoâng keå tröôøng hôïp 3(d) vaø 3(e) neâu ôû treân (nhöng cuõng caàn xem xeùt tröôøng hôïp ngoaïi leä thoâng qua vieäc ñaùnh giaù khaû naêng ngöôøi Giaùm ñoác ñoù coù theå aûnh höôûng tôùi caùc chính saùch cuûa caû hai coâng ty trong caùc giao dòch chung); (b) Caùc toå chöùc, caù nhaân coù quan heä thoâng thöôøng vôùi doanh nghieäp: - Nhöõng toå chöùc, caù nhaân cung caáp taøi chính; - Caùc toå chöùc chính trò, ñoaøn theå, xaõ hoäi; - Caùc ñôn vò phuïc vuï coâng coäng; - Caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc. (c) Khaùch haøng, nhaø cung caáp, nhaø phaân phoái, hay ñaïi lyù noùi chung maø doanh nghieäp tieán haønh moät khoái löôïng lôùn giao dòch maëc duø daãn ñeán söï phuï thuoäc veà kinh teá. Noäi dung chuaån möïc Caùc beân lieân quan 07. Quan heä giöõa caùc beân lieân quan laø moät ñaëc ñieåm bình thöôøng cuûa thöông maïi vaø kinh doanh. Ví duï: Caùc doanh nghieäp thöôøng xuyeân thöïc hieän moät phaàn hoaït ñoäng cuûa rieâng mình thoâng qua moät coâng ty con hay caùc coâng ty lieân keát nhaèm tìm kieám lôïi ích töø caùc doanh nghieäp khaùc theo muïc ñích ñaàu tö hay kinh doanh, ñeå töø ñoù coù theå kieåm soaùt hay aûnh höôûng ñaùng keå ñoái vôùi caùc quyeát ñònh taøi chính vaø hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp ñöôïc ñaàu tö. 08. Moái quan heä vôùi caùc beân lieân quan coù theå coù aûnh höôûng tôùi tình hình taøi chính vaø tình hình kinh doanh cuûa doanh nghieäp baùo caùo. Caùc beân lieân quan coù theå tham gia vaøo caùc giao dòch maø caùc beân khoâng lieân quan seõ khoâng tham gia vaøo. Hôn nöõa, giao dòch giöõa caùc beân lieân quan coù theå ñöôïc thöïc hieän khoâng theo caùc giaù trò nhö giao dòch giöõa caùc beân khoâng lieân quan. 09. Tình hình kinh doanh vaø tình hình taøi chính cuûa moät doanh nghieäp coù theå bò aûnh höôûng bôûi moái quan heä giöõa caùc beân lieân quan keå caû khi khoâng coù giao dòch giöõa caùc beân naøy. Söï toàn taïi ñôn thuaàn cuûa moái quan heä naøy cuõng coù theå ñuû laøm aûnh höôûng tôùi giao dòch cuûa doanh nghieäp baùo caùo vôùi caùc beân khaùc, ví duï, moät coâng ty con coù theå chaám döùt quan heä buoân baùn vôùi moät baïn haøng sau khi coâng ty meï cuûa noù mua moät coâng ty con khaùc coù cuøng hoaït ñoäng vôùi baïn haøng noùi treân. Tröôøng hôïp khaùc, moät doanh nghieäp coù theå bò haïn cheá hoaït ñoäng do chòu aûnh höôûng ñaùng keå töø doanh nghieäp khaùc, ví duï, moät coâng ty con coù theå bò coâng ty meï chæ thò khoâng tieán haønh hoaït ñoäng nghieân cöùu vaø phaùt trieån.
4. 10. Do nhöõng khoù khaên voán coù trong vieäc xaùc ñònh aûnh höôûng cuûa vieäc bò chi phoái maø khoâng daãn ñeán caùc giao dòch, neân chuaån möïc naøy khoâng yeâu caàu trình baøy caùc aûnh höôûng ñoù. 11. Vieäc haïch toaùn hoaït ñoäng chuyeån giao nguoàn löïc thoâng thöôøng döïa vaøo giaù thoûa thuaän giöõa caùc beân. Giaù aùp duïng giöõa caùc beân khoâng lieân quan laø giaù ñöôïc xaùc ñònh hoaøn toaøn ñoäc laäp. Caùc beân lieân quan coù theå coù moät möùc ñoä linh hoaït trong quaù trình thoûa thuaän giaù maø giöõa caùc beân khoâng lieân quan khoâng coù. 12. Ñeå xaùc ñònh giaù giao dòch giöõa caùc beân lieân quan coù theå söû duïng caùc phöông phaùp chuû yeáu sau: (a) Phöông phaùp giaù khoâng bò kieåm soaùt coù theå so saùnh ñöôïc; (b) Phöông phaùp giaù baùn laïi; (c) Phöông phaùp giaù voán coäng laõi. 13. Phöông phaùp giaù khoâng bò kieåm soaùt coù theå so saùnh ñöôïc, ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch so saùnh giaù cuûa haøng hoùa baùn ra treân thò tröôøng coù theå so saùnh ñöôïc veà maët kinh teá maø ngöôøi baùn khoâng coù lieân quan vôùi ngöôøi mua. Phöông phaùp naøy thöôøng ñöôïc söû duïng trong tröôøng hôïp haøng hoùa vaø dòch vuï cung caáp trong giao dòch giöõa caùc beân coù lieân quan vaø caùc ñieàu kieän cuûa vieäc mua baùn töông töï nhö trong caùc giao dòch thoâng thöôøng. Phöông phaùp naøy coøn thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh giaù phí cuûa caùc khoaûn taøi trôï. 14. Theo phöông phaùp giaù baùn laïi, giaù chuyeån giao cho ngöôøi baùn laïi ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch tröø vaøo giaù baùn laïi moät khoaûn cheânh leäch, phaûn aùnh giaù trò maø ngöôøi baùn muoán thu ñeå buø vaøo chi phí cuûa mình ñoàng thôøi coù laõi hôïp lyù. ôû ñaây coù khoù khaên trong vieäc xem xeùt ñeå xaùc ñònh phaàn ñeàn buø hôïp lyù cho caùc chi phí do ngöôøi baùn laïi ñaõ goùp vaøo trong quaù trình naøy. Phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng trong tröôøng hôïp haøng hoùa ñöôïc chuyeån giao giöõa caùc beân lieân quan tröôùc khi ñöôïc baùn cho moät beân khaùc khoâng lieân quan. Phöông phaùp naøy cuõng ñöôïc söû duïng trong vieäc chuyeån giao caùc nguoàn löïc khaùc nhö quyeàn sôû höõu vaø caùc dòch vuï. 15. Phöông phaùp giaù voán coäng laõi ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch coäng moät khoaûn cheânh leäch phuø hôïp vaøo chi phí cuûa ngöôøi cung caáp. Söû duïng phöông phaùp naøy coù khoù khaên trong vieäc xaùc ñònh caû hai yeáu toá chi phí vaø khoaûn cheânh leäch. Moät trong soá caùc tieâu chuaån so saùnh coù theå xaùc ñònh giaù chuyeån giao laø döïa vaøo tyû leä laõi coù theå so saùnh ñöôïc treân doanh thu hoaëc treân voán kinh doanh cuûa caùc ngaønh töông töï. 16. Trong moät soá tröôøng hôïp, giaù cuûa caùc giao dòch giöõa caùc beân lieân quan khoâng ñöôïc xaùc ñònh theo moät trong caùc phöông phaùp quy ñònh taïi ñoaïn 13, 14, 15. Moät soá
5. tröôøng hôïp khaùc coù theå khoâng coù giaù, nhö vieäc cung caáp dòch vuï quaûn lyù khoâng maát tieàn vaø caáp tín duïng khoâng laõi suaát. 17. Ñoâi khi, caùc giao dòch seõ khoâng xaûy ra neáu khoâng coù moái quan heä giöõa caùc beân lieân quan. Ví duï, moät coâng ty con baùn phaàn lôùn saûn phaåm cuûa mình vôùi möùc giaù baèng chi phí saûn xuaát coù theå khoâng tìm ñöôïc ngöôøi mua haøng khaùc neáu coâng ty meï khoâng mua haøng. Trình baøy baùo caùo taøi chính 18. Baùo caùo taøi chính phaûi trình baøy moät soá moái quan heä nhaát ñònh giöõa caùc beân lieân quan. Caùc quan heä thöôøng ñöôïc chuù yù laø giao dòch cuûa nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo doanh nghieäp, ñaëc bieät laø khoaûn tieàn löông vaø caùc khoaûn tieàn vay cuûa hoï, do vai troø quan troïng cuûa hoï ñoái vôùi doanh nghieäp. Beân caïnh ñoù caàn trình baøy caùc giao dòch lôùn coù tính chaát lieân coâng ty vaø soá dö caùc khoaûn ñaàu tö lôùn vôùi taäp ñoaøn, vôùi caùc coâng ty lieân keát vaø vôùi Ban Giaùm ñoác. Chuaån möïc keá toaùn soá 25 "Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát vaø keá toaùn khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty con", Chuaån möïc keá toaùn soá 07 “Keá toaùn caùc khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty lieân keát” yeâu caàu trình baøy danh saùch caùc coâng ty con vaø caùc coâng ty lieân keát. Chuaån möïc keá toaùn “Laõi, loã thuaàn trong kyø, caùc sai soùt cô baûn vaø caùc thay ñoåi trong chính saùch keá toaùn” yeâu caàu trình baøy caùc khoaûn muïc doanh thu, chi phí ñöôïc bao goàm trong vieäc xaùc ñònh laõi hoaëc loã töø caùc hoaït ñoäng thoâng thöôøng maø vôùi quy moâ, tính chaát vaø aûnh höôûng cuûa chuùng khi trình baøy trong baùo caùo taøi chính seõ dieãn giaûi phuø hôïp hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp trong kyø baùo caùo. 19. Caùc giao dòch chuû yeáu giöõa caùc beân lieân quan cuõng phaûi ñöôïc trình baøy trong baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp baùo caùo trong kyø maø caùc giao dòch ñoù coù aûnh höôûng, goàm: - Mua hoaëc baùn haøng (thaønh phaåm hay saûn phaåm dôû dang); - Mua hoaëc baùn taøi saûn coá ñònh vaø caùc taøi saûn khaùc; - Cung caáp hay nhaän dòch vuï; - Giao dòch ñaïi lyù; - Giao dòch thueâ taøi saûn; - Chuyeån giao veà nghieân cöùu vaø phaùt trieån; - Thoûa thuaän veà giaáy pheùp; - Caùc khoaûn taøi trôï (bao goàm cho vay vaø goùp voán baèng tieàn hoaëc hieän vaät); - Baûo laõnh vaø theá chaáp; - Caùc hôïp ñoàng quaûn lyù. 20. Nhöõng moái quan heä giöõa caùc beân lieân quan coù toàn taïi söï kieåm soaùt ñeàu phaûi ñöôïc trình baøy trong baùo caùo taøi chính, baát keå laø coù caùc giao dòch giöõa caùc beân lieân quan hay khoâng.
6. 21. Ñeå ngöôøi ñoïc baùo caùo taøi chính coù ñöôïc caùi nhìn bao quaùt veà nhöõng aûnh höôûng cuûa caùc moái quan heä cuûa caùc beân lieân quan ñeán doanh nghieäp baùo caùo, caàn phaûi chæ ra moái quan heä cuûa beân lieân quan trong tröôøng hôïp toàn taïi söï kieåm soaùt, baát keå laø coù caùc giao dòch cuûa caùc beân lieân quan hay khoâng. 22. Tröôøng hôïp coù caùc giao dòch giöõa caùc beân lieân quan thì doanh nghieäp baùo caùo caàn phaûi trình baøy baûn chaát caùc moái quan heä cuûa caùc beân lieân quan cuõng nhö caùc loaïi giao dòch vaø caùc yeáu toá cuûa caùc giao dòch ñoù. 23. Caùc yeáu toá cuûa caùc giao dòch thöôøng bao goàm: (a) Khoái löôïng caùc giao dòch theå hieän baèng giaù trò hoaëc tyû leä phaàn traêm töông öùng; (b) Giaù trò hoaëc tyû leä phaàn traêm töông öùng cuûa caùc khoaûn muïc chöa thanh toaùn; (c) Chính saùch giaù caû. 24. Caùc khoaûn muïc coù cuøng baûn chaát coù theå ñöôïc trình baøy goäp laïi tröø tröôøng hôïp vieäc trình baøy rieâng bieät laø caàn thieát ñeå hieåu ñöôïc aûnh höôûng cuûa caùc giao dòch giöõa caùc beân lieân quan ñoái vôùi baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp baùo caùo. 25. Trong caùc baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cuûa taäp ñoaøn khoâng caàn thieát phaûi trình baøy caùc giao dòch giöõa caùc thaønh vieân vì baùo caùo naøy ñaõ neâu leân caùc thoâng tin veà coâng ty meï vaø caùc coâng ty con nhö laø moät doanh nghieäp baùo caùo. Caùc giao dòch vôùi caùc coâng ty lieân keát do ñöôïc haïch toaùn theo phöông phaùp voán chuû sôû höõu khoâng ñöôïc loaïi tröø do ñoù caàn ñöôïc trình baøy rieâng bieät nhö laø caùc giao dòch vôùi beân lieân quan./. * * *