Luận văn Phát triển các dịch vụ ngân hàng thương mại Việt Nam trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế

Nội dung text: Luận văn Phát triển các dịch vụ ngân hàng thương mại Việt Nam trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế

1. -1- LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi Theá giôùi ñang böôùc vaøo kyû nguyeân cuûa hoäi nhaäp kinh teá vaø xu höôùng toaøn caàu hoaù dieãn ra roäng khaép. Trong neàn kinh teá toaøn caàu hoaù, caùc yeáu toá cuûa quaù trình taùi saûn xuaát haøng hoaù vaø dòch vuï ñöôïc dòch chuyeån töï do hôn töø nöôùc naøy sang nöôùc khaùc, thoâng qua caùc cam keát môû cöûa thò tröôøng. Quaù trình toaøn caàu hoùa laø quaù trình chöùa ñöïng nhieàu maâu thuaãn, coù söï xung ñoät lôïi ích giöõa caùc nöôùc, caùc nhoùm nöôùc vaø laø moät quaù trình vöøa hôïp taùc vöøa ñaáu tranh nhaèm thieát laäp moät traät töï kinh teá theá giôùi hôïp lyù hôn, coâng baèng hôn. Khi gia nhaäp vaøo caùc toå chöùc thöông maïi trong khu vöïc vaø treân theá giôùi, moãi quoác gia ñeàu coù nhöõng muïc ñích rieâng, nhöng nhìn chung thì caùc nöôùc ñeàu muoán höôùng tôùi moät neàn kinh teá phaùt trieån, moät xaõ hoäi vaên minh, hieän ñaïi, ñôøi soáng xaõ hoäi ñöôïc caûi thieän. Do ñoù toaøn caàu hoaù vaãn tieán veà phía tröôùc, nhö moät taát yeáu khaùch quan. Töø thöïc teá naøy, moät caâu hoûi ñöôïc ñaët ra trong chính saùch thöông maïi vaø ñaàu tö cuûa moãi quoác gia laø tham gia vaøo tieán trình toaøn caàu hoaù hay ñöùng ngoaøi tieán trình aáy? Tham gia vaøo tieán trình toaøn caàu hoaù, tieán cuøng thôøi ñaïi tuy thaùch thöùc laø raát lôùn, nhöng cô hoäi cuõng raát nhieàu. Khoâng tham gia vaøo tieán trình aáy, trôû thaønh ngöôøi ngoaøi cuoäc seõ bò phaân bieät ñoái xöû trong tieáp caän thò tröôøng veà haøng hoaù, dòch vuï vaø ñaàu tö. Toaøn caàu hoùa vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá dieãn ra treân nhieàu lónh vöïc nhö : trao ñoåi haøng hoùa, dòch vuï, chuyeån giao coâng ngheä giöõa caùc quoác gia vaø khu vöïc, löu chuyeån voán quoác teá, taïo ñieàu kieän cho caùc quoác gia coù theå hôïp taùc, trao ñoåi kinh nghieäm, kyõ thuaät coâng ngheä, trong hoaït ñoäng kinh doanh. Vieät Nam ñaõ coù nhöõng chuû ñoäng vaø ñang töøng böôùc tham gia vaøo quaù trình hoäi nhaäp quoác teá. Trong lónh vöïc ngaân haøng, hoäi nhaäp kinh teá quoác teá seõ
2. -2- taïo ra ñoäng löïc thuùc ñaåy coâng cuoäc ñoåi môùi cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam, taïo ñieàu kieän trao ñoåi kinh nghieäm veà voán, kinh nghieäm quaûn lyù, coâng ngheä, hoaïch ñònh chính saùch tieàn teä, Töø ñoù coù giaûi phaùp phoøng ngöøa hoaëc giaûm thieåu ruûi ro, naâng cao hieäu quaû kinh doanh, naâng cao uy tín kinh doanh treân thò tröôøng taøi chính quoác teá . Trong lónh vöïc ngaân haøng, vôùi chöùc naêng vaø vai troø laø keânh huy ñoäng vaø cung öùng voán chuû yeáu cho neàn kinh teá, caùc ngaân haøng thöông maïi ñaõ khoâng ngöøng môû roäng quy moâ hoaït ñoäng vaø ñoái töôïng khaùch haøng thoâng qua caùc quan heä tín duïng tieàn teä vaø phaùt trieån caùc hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng khaùc. Trong lòch söû ngaønh ngaân haøng, chöa coù thôøi ñieåm naøo caùc ngaân haøng thöông maïi laïi phaùt trieån maïnh nhö hieän nay. Ngoaøi 5 ngaân haøng thöông maïi Nhaø nöôùc, coøn coù 37 ngaân haøng thöông maïi coå phaàn, 13 coâng ty taøi chính, 26 chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi, 4 ngaân haøng lieân doanh vaø moät heä thoáng caû ngaøn quyõ tín duïng nhaân daân từ trung öông ñeán cô sôû. Ñeå coù theå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, ñoøi hoûi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam phaûi töøng böôùc chuyeân moân hoùa saâu hôn caùc nghieäp vuï ngaân haøng, naâng cao hieäu quaû söû duïng ñoàng voán, nhanh choùng tieáp caän vaø phaùt trieån caùc hình thöùc dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi, ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi ñoäi nguõ caùn boä ngaân haøng nhaèm naâng cao trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï, coù khaû naêng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu phaùt trieån cuûa ngaønh ngaân haøng trong neàn kinh teá hieän ñaïi. Hôn baát cöù ngaønh naøo, lónh vöïc ngaân haøng caàn phaûi taêng toác naâng cao naêng löïc caïnh tranh. Tuy nhieân, söï lôùn maïnh naøy vaãn chöa ñuû trong cuoäc caïnh tranh vôùi ngaân haøng khu vöïc vaø treân theá giôùi. Dòch vuï ngaân haøng ñöôïc döï baùo laø lónh vöïc caïnh tranh khoác lieät khi voøng baûo hoä cho ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc khoâng coøn. Xuaát phaùt töø yeâu caàu cuûa hoäi nhaäp, moät trong nhöõng giaûi phaùp ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam laø “ Phaùt trieån
3. -3- caùc dòch vuï ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam trong thôøi kyø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ” chính laø lyù do maø toâi choïn ñeà taøi naøy. 2. Xaùc ñònh vaán ñeà Heä thoáng ngaønh ngaân haøng Vieät Nam sau moät thôøi gian gia nhaäp WTO ñaõ coù nhöõng söï phaùt trieån maïnh vaø raát nhanh, song nhìn chung dòch vuï ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam vaãn coøn raát nhieàu haïn cheá, coøn quaù sô khai vaø ñi sau caùc nöôùc khaùc raát nhieàu, haïn cheá veà soá löôïng dòch vuï ngheøo naøn, ñôn ñieäu, haïn cheá veà chaát löôïng dòch vuï thaät söï vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc nhöõng nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi. Vieäc chính thöùc gia nhaäp WTO ñaõ ñöa ngaønh ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam vaøo tình traïng caïnh tranh khoác lieät vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi khi caùc ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc chöa ñuû söùc ñeå caïnh tranh nhö veà qui moâ voán, trình ñoä quaûn lyù, heä thoáng coâng ngheä thoâng tin, söï hieåu bieát caùc nghieäp vuï cuûa moät ngaân haøng hieän ñaïi treân theá giôùi . Vaán ñeà troïng taâm maø Luaän vaên muoán ñeà caäp laø laøm theá naøo ñeå phaùt trieån caùc dòch vuï ñeå ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam coù theå naâng cao naêng löïc caïnh tranh cho heä thoáng ngaân haøng trong thôøi kyø Vieät Nam hoäi nhaäp quoác teá. Nghieân cöùu thöïc traïng heä thoáng dòch vuï ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc vaø heä thoáng dòch vuï ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñeå töø ñoù coù theå ñöa ra ñöôïc nhöõng ñònh höôùng vaø giaûi phaùp thích hôïp nhaèm phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc veà soá löôïng cuõng nhö chaát löôïng trong nhöõng naêm tieáp theo. 3. Muïc ñích nghieân cöùu Vieät Nam coù hôn 86 trieäu daân vaø nhöõng ngöôøi coù theå tieáp caän vôùi dòch vuï ngaân haøng raát ít. Nhöng soá löôïng ngaân haøng ñang hoïat ñoäng vaø tieàm naêng thöïc söï nhöng chöa ñöôïc söû duïng heát. haàu heát caùc ngaân haøng quy moâ coøn nhoû, dòch vuï coøn thoâ sô. Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam tham gia hoäi nhaäp trong boái caûnh trình ñoä phaùt trieån kinh teá vaø coâng ngheä thaáp, ñaëc bieät caùc dòch vuï ngaân haøng coøn heát söùc ngheøo naøn, chöa ña daïng, phong phuù, chuû yeáu laø caùc dòch vuï mang
4. -4- tính truyeàn thoáng ( huy ñoäng voán vaø cho vay ), chaát löôïng dòch vuï thaáp, möùc ñoä phoå bieán cuûa dòch vuï khoâng cao, ñoái töôïng söû duïng dòch vuï coøn phaân taùn. Trong hoaït ñoäng ngaân haøng, xu theá môû roäng dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi ñaõ vaø ñang laø muïc tieâu phaán ñaáu, laø lónh vöïc caïnh tranh hieäu quaû giöõa caùc ngaân haøng. Trong khi ñieåm maïnh cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi laø söï ña daïng cuûa caùc loaïi hình dòch vuï (chieám hôn 50% treân toång thu nhaäp) thì thu nhaäp töø hoaït ñoäng caáp tín duïng vaãn coøn phoå bieán ôû haàu heát caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. So saùnh dòch vuï hieän coù cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam vaø dòch vuï cuûa moät soá ngaân haøng nöôùc ngoaøi ôû caùc nöôùc phaùt trieån nhö Citibank, HSBC, UOB, Wachovia, American Express . qua ñoù ñöa ra ñònh höôùng vaø giaûi phaùp cho söï phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi ñaùp öùng yeâu caàu caïnh tranh trong quaù trình hoäi nhaäp chính laø muïc ñích nghieân cöùu cuûa luaän vaên. 4. Phaïm vi nghieân cöùu luaän vaên Nhaèm giôùi haïn phaïm vi nghieân cöùu nhö muïc tieâu ñaõ ñeà ra, Luận văn taäp trung xem xeùt, phaân tích vaø ñaùnh giaù theo caùc phaïm vi sau: - Thôøi gian ñöôïc choïn nghieân cöùu laø 2003 – 2007. - Khoâng gian: caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. - Hai ñoái töôïng ñöôïc xem xeùt nhö ñaïi dieän tieâu bieåu ñeå so saùnh heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam vaø ngaân haøng nöôùc ngoaøi laø ngaân haøng thöông maïi coå phaàn AÙ Chaâu ( ACB ) vaø ngaân haøng HSCB Canada. Vì ñaây laø hai trong soá nhöõng ngaân haøng thöông maïi coå phaàn maïnh nhaát taïi Vieät Nam vaø treân theá giôùi taïi thôøi ñieåm nghieân cöùu.
5. -5- 5. Phöông phaùp nghieân cöùu luaän vaên Luaän vaên ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû phöông phaùp luaän moät caùch coù heä thoáng cuûa vaán ñeà caàn nghieân cöùu: Dòch vuï ngaân haøng laø gì vaø vì sao phaûi phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng khi neàn kinh teá Vieät Nam hoäi nhaäp quoác teá Thöïc traïng cuûa heä thoáng dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam khi so saùnh vôùi caùc nöôùc phaùt trieån vaø tìm hieåu nguyeân nhaân cuûa noù noù Ñònh höôùng ñeå phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng vaø caùc giaûi phaùp cuï theå Khi nghieân cöùu luaän vaên, phöông phaùp nghieân cöùu döõ lieäu thöù caáp ñöôïc vaän duïng ñeå ñaùnh giaù thöïc traïng hoaït ñoäng dòch vuï cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam trong caùc naêm qua cho ñeán hieän nay vaø so saùnh vôùi heä thoáng ngaân haøng cuûa caùc nöôùc phaùt trieån khaùc. Ngoaøi ra, luaän vaên coøn söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, töùc ñöa ra ñònh höôùng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng treân cô sôû ñaõ phaân tích thöïc traïng vaø nhöõng nguyeân nhaân toàn taïi cuûa heä thoáng dòch vuï ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam nhaèm ñaùnh giaù ñöôïc baûn chaát cuûa vaán ñeà ñang nghieân cöùu. 6. YÙ nghóa cuûa vieäc nghieân cöùu ñeà taøi Dòch vuï ngaân haøng heát söùc ña daïng, vôùi nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi thì dòch vuï ngaân haøng cuõng khoâng ngöøng caûi tieán veà chaát löôïng vaø phaùt trieån veà soá löôïng, neân khoâng theå giôùi haïn hay neâu cuï theå taát caû caùc dòch vuï maø ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam caàn phaûi thöïc hieän bôûi moâi tröôøng hoaït ñoäng, naêng löïc hoaït ñoäng cuûa moãi ngaân haøng laø khaùc nhau. Ñeà taøi nghieân cöùu caàn höôùng
6. -6- ñeán laø laøm theá naøo ñeå dòch vuï ngaân haøng ngaøy caøng trôû neân ña naêng vaø hieän ñaïi trong thôøi kyø Vieät Nam hoäi nhaäp neàn kinh teá quoác teá. 7. Noäi dung luaän vaên Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, luaän vaên bao goàm 3 chöông: - Chöông 1 – Toång quan veà dòch vuï ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. - Chöông 2 – Heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam moät naêm sau gia nhaäp WTO. - Chöông 3 – Caùc khuynh höôùng aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng vaø ñeà xuaát giaûi phaùp phaùt trieån caùc dòch vuï cuûa ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam.
7. -7- CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM 1.1. Ngaân haøng thöông maïi : 1.1.1 Khaùi nieäm Ñaïo luaät Ngaân haøng cuûa Coäng hoøa Phaùp 1941 ñaõ ñònh nghóa : “ Ngaân haøng thöông maïi laø nhöõng cô sôû maø ngheà nghieäp thöôøng xuyeân laø nhaän tieàn baïc cuûa coâng chuùng döôùi hình thöùc kyù thaùc, hoaëc döôùi caùc hình thöùc khaùc, vaø söû duïng nguoàn löïc ñoù cho chính hoï trong caùc nghieäp vuï veà chieát khaáu, tín duïng vaø taøi chính”. Nghò ñònh cuûa Chính phuû soá 49/2000/NÑ-CP ngaøy 12/9/2000 ñònh nghóa: “ Ngaân haøng thöông maïi laø ngaân haøng ñöôïc thöïc hieän toaøn boä hoïat ñoäng ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc coù lieân quan vì muïc tieâu lôïi nhuaän, goùp phaàn thöïc hieän caùc muïc tieâu kinh teá cuûa Nhaø nöôùc ”. 1.1.2 Caùc loïai hình ngaân haøng thöông maïi 1.1.2.1 Phaân loïai theo hình thöùc sôû höõu - Ngaân haøng thöông maïi quoác doanh - Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn - Ngaân haøng thöông maïi lieân doanh - Chi nhaùnh ngaân haøng thöông maïi nöôùc ngoaøi - Ngaân haøng thöông maïi nöôùc ngoaøi 1.1.2.2 Caên cöù vaøo saûn phaåm ngaân haøng cung caáp cho khaùch haøng - Ngaân haøng baùn buoân - Ngaân haøng baùn leû - Ngaân haøng vöøa baùn buoân vöøa baùn leû 1.1.2.3 Caên cöù vaøo lónh vöïc hoaït ñoäng - Ngaân haøng chuyeân doanh - Ngaân haøng ña naêng
8. -8- 1.2 Caùc dòch vuï ngaân haøng : 1.2.1 Khaùi nieäm 1.2.1.1 Nghieäp vuï ngaân haøng Nghieäp vuï ngaân haøng laø vieäc cuï theå hoùa caùc hoïat ñoäng chuû yeáu maø Luaät caùc toå chöùc tín duïng cho pheùp ngaân haøng thöông maïi coù theå thöïc hieän. Caùc nghieäp vuï ngaân haøng goàm : + Caùc nghieäp vuï trong baûng toång keát taøi saûn + Caùc nghieäp vuï ngoaøi baûng toång keát taøi saûn 1.2.1.2 Dòch vuï ngaân haøng Cho ñeán nay, ôû nöôùc ta vaãn chöa coù moät khaùi nieäm naøo ñöôïc neâu cuï theå veà dòch vuï ngaân haøng. Coù khoâng ít quan nieäm cho raèng dòch vuï ngaân haøng khoâng thuoäc phaïm vi kinh doanh tieàn teä vaø caùc hoaït ñoäng nghieäp vuï ngaân haøng theo chöùc naêng cuûa moät trung gian taøi chính ( huy ñoäng tieàn gôûi, cho vay ), chæ nhöõng hoaït ñoäng ngaân haøng khoâng thuoäc noäi dung treân môùi goïi laø dòch vuï ngaân haøng nhö dòch vuï chuyeån tieàn, thu hoä uûy thaùc, mua baùn hoä, moâi giôùi kinh doanh chöùng khoaùn Moät soá khaùc laïi cho raèng taát caû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng phuïc vuï cho khaùch haøng laø caù nhaân vaø doanh nghieäp ñeàu goïi laø dòch vuï ngaân haøng. Ngay caû Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn cuûa ngaân haøng hieän nay cuõng ñaõ coù söï phaân bieät dòch vuï ngaân haøng khoâng coù hoaït ñoäng töø tín duïng vaø caùc ngaân haøng thöông maïi khi coâng boá thoâng tin veà tyû leä thu dòch vuï treân toång thu nhaäp cuõng ñaõ bao haøm thu dòch vuï khoâng coù thu nhaäp töø tín duïng. Ñoái vôùi hoaït ñoäng huy ñoäng voán vaø cho vay, caùc ngaân haøng thöôøng traùnh neù söû duïng thuaät ngöõ “dòch vuï” maø thay vaøo ñoù laø cuïm töø “saûn phaåm”. Theo Luaät caùc toå chöùc tín duïng do Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam ban haønh, dòch vuï ngaân haøng cuõng khoâng ñöôïc ñònh nghóa vaø giaûi thích cuï theå. Taïi khoaûn 1 vaø khoaûn 7, ñieàu 20 thì hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä vaø dòch vuï ngaân haøng bao haøm caû ba noäi dung: nhaän tieàn gôûi, caáp tín duïng vaø cung öùng dòch vuï
9. -9- thanh toaùn, nhöng ñaâu laø kinh doanh tieàn teä vaø ñaâu laø dòch vuï ngaân haøng thì vaãn chöa ñöôïc phaân ñònh roõ raøng. Nhö vaäy, dòch vuï ngaân haøng seõ ñöôïc hieåu theo hai nghóa: nghóa roäng vaø nghóa heïp. Theo nghóa roäng, lónh vöïc dòch vuï ngaân haøng laø toaøn boä hoaït ñoäng tieàn teä, tín duïng, thanh toaùn, ngoaïi hoái cuûa heä thoáng ngaân haøng ñoái vôùi khaùch haøng laø doanh nghieäp vaø caù nhaân ( nhöng khoâng bao goàm hoaït ñoäng töï laøm cho mình cuûa caùc toå chöùc tín duïng ). Quan nieäm naøy ñöôïc söû duïng ñeå xem xeùt lónh vöïc dòch vuï ngaân haøng trong cô caáu cuûa neàn kinh teá quoác daân cuûa moät quoác gia. Quan nieäm naøy phuø hôïp vôùi caùch phaân ngaønh dòch vuï ngaân haøng trong dòch vuï taøi chính cuûa WTO vaø cuûa Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam – Hoa Kyø, cuõng nhö cuûa nhieàu nöôùc phaùt trieån treân Theá giôùi. Theo nghóa heïp, dòch vuï ngaân haøng chæ bao goàm nhöõng hoaït ñoäng ngoaøi chöùc naêng truyeàn thoáng cuûa ñònh cheá taøi chính trung gian ( huy ñoäng voán vaø cho vay ). Quan nieäm naøy chæ neân duøng trong phaïm vi heïp, khi xem xeùt hoaït ñoäng cuûa moät ngaân haøng cuï theå ñeå xem caùc dòch vuï môùi, phaùt trieån nhö theá naøo, cô caáu ra sao trong hoaït ñoäng cuûa mình. Khi noùi lónh vöïc dòch vuï ngaân haøng ñoái vôùi neàn kinh teá, caùc nöôùc ñeàu quan nieäm dòch vuï ngaân haøng theo nghóa roäng. Trong thöïc teá, moät ngaân haøng baùn leû lôùn thöôøng coù treân 300 dòch vuï khaùc nhau cho khaùch haøng caù nhaân hay doanh nghieäp. Dòch vuï ngaân haøng ngaøy caøng hieän ñaïi vaø khoâng coù giôùi haïn khi neàn kinh teá ngaøy caøng phaùt trieån, xaõ hoäi ngaøy caøng vaên minh vaø nhu caàu cuûa con ngöôøi ngaøy caøng cao vaø ña daïng. Theo Toå chöùc thöông maïi Theá Giôùi ( WTO ): moät dòch vuï taøi chính laø baát kyø dòch vuï naøo coù tính chaát taøi chính, ñöôïc moät nhaø cung caáp dòch vuï taøi chính cung caáp. Dòch vuï taøi chính bao goàm moïi dòch vuï baûo hieåm vaø dòch vuï lieân quan ñeán baûo hieåm, moïi dòch vuï ngaân haøng vaø dòch vuï taøi chính khaùc ( ngoaïi tröø baûo
10. -10- hieåm). Nhö vaäy dòch vuï ngaân haøng laø moät boä phaän caáu thaønh neân dòch vuï taøi chính vaø cuõng khoù phaân ñònh roõ ñaâu laø dòch vuï ngaân haøng vaø ñaâu laø dòch vuï taøi chính nhö : - Nhaän tieàn gôûi - Taát caû caùc loaïi hình cho vay - Cho thueâ taøi chính - Dòch vuï thanh toaùn vaø chuyeån tieàn - Baûo laõnh vaø cam keát - Buoân baùn cho chính taøi khoaûn cuûa mình hoaëc cho taøi khoaûn cuûa ngöôøi tieâu duøng hoaëc laø taïi sôû giao dòch, taïi thò tröôøng phi taäp trung hoaëc ôû caùc nôi khaùc caùc saûn phaåm sau: caùc coâng cuï cuûa thò tröôøng tieàn teä, ngoaïi teä, caùc saûn phaåm phaùi sinh, tyû giaù vaø caùc coâng cuï laõi suaát, caùc chöùng khoaùn chuyeån nhöôïng ñöôïc, caùc coâng cuï mua baùn ñöôïc khaùc vaø caùc taøi saûn chính - Tham döï vaøo taát caû caùc vaán ñeà lieân quan ñeán chöùng khoaùn, bao goàm nhaän baûo laõnh vaø ñaàu tö nhö moät ñaïi lyù vaø cung caáp caùc dòch vuï coù lieân quan - Moâi giôùi tieàn teä - Quaûn lyù taøi saûn - Caùc dòch vuï thanh toaùn ñoái vôùi taøi saûn chính - Caùc dòch vuï tö vaán vaø phuï trôï khaùc - Cung caáp vaø chuyeån thoâng tin taøi chính vaø xöû lyù caùc döõ lieäu taøi chính vaø phaàn meàm lieân quan ñöôïc cung caáp bôûi caùc nhaø cung öùng dòch vuï taøi chính khaùc. Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam - Hoa Kyø vaø Hieäp ñònh khung ASEAN veà dòch vuï ( AFAS ) ñaõ ñöôïc kyù keát cuõng hieåu vaø phaân loaïi dòch vuï taøi chính ( trong ñoù coù dòch vuï ngaân haøng ) töông töï nhö WTO. Toùm laïi, dòch vuï ngaân haøng laø moät boä phaän cuûa dòch vuï taøi chính vaø caàn phaûi ñöôïc hieåu theo nghóa roäng nhö Luaän vaên ñaõ ñeà caäp ôû phaàn treân.
11. -11- 1.2.1.3 Phaân bieät nghieäp vuï ngaân haøng vaø dòch vuï ngaân haøng Nghieäp vuï ngaân haøng laø caùc coâng vieäc chuyeân moân maø caùn boä, coâng nhaân vieân chức ngaønh ngaân haøng phaûi thöïc hieän trong quaù trình taùc nghieäp. Dòch vuï ngaân haøng laø caùc coâng vieäc ngaân haøng phuïc vuï tröïc tieáp cho nhöõng nhu caàu nhaát ñònh cuûa caùc caù nhaân, toå chöùc vaø ñöôïc thu phí. 1.2.2 Caùc loaïi dòch vuï ngaân haøng Dòch vuï ngaân haøng laø moät boä phaän cuûa dòch vuï taøi chính neân dòch vuï ngaân haøng raát ña daïng. Vôùi nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi, dòch vuï ngaân haøng ngaøy caøng phaùt trieån keå caû veà maët löôïng vaø chaát, neân khoâng theå thoáng keâ heát toaøn boä caùc dòch vuï ngaân haøng. Maët khaùc vieäc aùp duïng töøng loaïi dòch vuï ngaân haøng coøn tuyø thuoäc vaøo naêng löïc, quy moâ cuûa töøng ngaân haøng khaùc nhau vaø taäp quaùn, thoùi quen, caùch soáng, thu nhaäp cuûa ngöôøi daân nhöng cô baûn dòch vuï ngaân haøng bao goàm nhöõng loaïi dòch vuï nhö huy ñoäng tieàn gôûi, caáp tín duïng, dòch vuï thanh toaùn vaø ngaân quyõ vaø caùc dòch vuï khaùc. 1.2.2.1 Dòch vuï truyeàn thoáng cuûa ngaân haøng a/- Thöïc hieän trao ñoåi ngoaïi teä. Lòch söû cho thaáy raèng moät trong nhöõng dòch vuï ngaân haøng ñaàu tieân ñöôïc thöïc hieän laø trao ñoåi ngoaïi teä - moät nhaø ngaân haøng ñöùng ra mua, baùn moät loaïi tieàn naøy, chaúng haïn USD laáy moät loaïi tieàn khaùc, chaúng haïn Euro hay Pesos vaø höôûng phí dòch vuï. Söï trao ñoåi ñoù laø raát quan troïng ñoái vôùi khaùch du lòch vì hoï seõ caûm thaáy thuaän tieän vaø thoaûi maùi hôn khi coù trong tay ñoàng baûn teä cuûa quoác gia hay thaønh phoá hoï ñeán. Trong thò tröôøng taøi chính ngaøy nay, mua baùn ngoaïi teä thöôøng chæ do caùc ngaân haøng lôùn nhaát thöïc hieän bôûi vì nhöõng giao dòch nhö vaäy coù möùc ñoä ruûi ro cao, ñoàng thôøi yeâu caàu phaûi coù trình ñoä chuyeân moân cao. b/- Chieát khaáu thöông phieáu vaø cho vay thöông maïi. Ngay ôû thôøi kyø ñaàu, caùc ngaân haøng ñaõ chieát khaáu thöông phieáu maø thöïc teá laø cho vay ñoái vôùi caùc doanh nhaân ñòa phöông nhöõng ngöôøi baùn caùc khoaûn nôï ( khoaûn phaûi thu ) cuûa khaùch
12. -12- haøng cho ngaân haøng ñeå laáy tieàn maët. Ñoù laø böôïc chuyeån tieáp töø chieát khaáu thöông phieáu sang cho vay tröïc tieáp ñoái vôùi caùc khaùch haøng, giuùp hoï coù voán ñeå mua vaät tö, haøng hoùa döï tröõ hoaëc mua saém thieát bò saûn xuaát vaø xaây döïng vaên phoøng . c/- Nhaän tieàn göûi. Cho vay ñöôïc coi laø hoaït ñoäng sinh lôøi cao, do ñoù caùc ngaân haøng ñaõ tìm kieám moïi caùch ñeå huy ñoäng nguoàn voán cho vay. Moät trong nhöõng nguoàn voán quan troïng laø caùc khoaûn tieàn göûi tieát kieäm cuûa khaùch haøng – moät quyõ sinh lôïi ñöôïc göûi taïi ngaân haøng trong khoaûng thôøi gian nhieàu tuaàn, nhieàu thaùng, nhieàu naêm, ñoâi khi ñöôïc höôûng möùc laõi suaát töông ñoái cao. Trong lòch söû ñaõ coù nhöõng kyû luïc veà laõi suaát, chaúng haïn caùc ngaân haøng Hy Laïp ñaõ traû laõi suaát 16% moät naêm ñeå thu huùt caùc khoaûn tieát kieäm nhaèm muïc ñích cho vay ñoái vôùi caùc chuû taøu ôû Ñòa Trung Haûi vôùi laõi suaát gaáp ñoâi hay gaáp ba laõi suaát tieát kieäm. d/- Baûo quaûn vaät coù giaù trò: Ngay töø thôøi Trung Coå, caùc ngaân haøng ñaõ baét ñaàu thöïc hieän vieäc löu giöõ vaøng vaø caùc vaät coù giaù khaùc cho khaùch haøng trong kho baûo quaûn. Moät ñieàu haáp haãn laø caùc giaáy chöùng nhaän do ngaân haøng kyù phaùt cho khaùch haøng ( ghi nhaän veà caùc taøi saûn ñang ñöôïc löu giöõ ) coù theå ñöôïc löu haønh nhö tieàn – ñoù laø hình thöùc ñaàu tieân cuûa seùc vaø theû tín duïng. Ngaøy nay, nghieäp vuï baûo quaûn vaät coù giaù trò cho khaùch haøng thöôøng do phoøng “Baûo quaûn” cuûa ngaân haøng thöïc hieän. e/- Taøi trôï caùc hoaït ñoäng cuûa Chính phuû. Trong thôøi kyø Trung Coå vaø vaøo nhöõng naêm ñaàu caùch maïng Coâng nghieäp, khaû naêng huy ñoäng vaø cho vay vôùi khoái löôïng lôùn cuûa ngaân haøng ñaõ trôû thaønh troïng taâm chuù yù cuûa caùc Chính phuû AÂu – Myõ. Thoâng thöôøng, ngaân haøng ñöôïc caáp giaáy pheùp thaønh laäp vôùi ñieàu kieän laø hoï phaûi mua traùi phieáu Chính phuû theo moät tyû leä nhaát ñònh treân toång löôïng tieàn göûi maø ngaân haøng huy ñoäng ñöôïc. Caùc ngaân haøng ñaõ cam keát cho Chính phuû Myõ vay trong thôøi kyø chieán tranh. Ngaân haøng Bank of North America ñöôïc Quoác hoäi cho pheùp thaønh laäp naêm 1781, ngaân haøng naøy ñöôïc thaønh laäp ñeå taøi trôï cho cuoäc ñaáu
13. -13- tranh xoùa boû söï ñoâ hoä cuûa nöôùc Anh vaø ñöa Myõ trôû thaønh quoác gia coù chuû quyeàn. Cuõng nhö vaäy, trong thôøi kyø noäi chieán, Quoác hoäi ñaõ laäp ra moät heä thoáng ngaân haøng lieân bang môùi, chaáp nhaän caùc ngaân haøng quoác gia ôû moïi tieåu bang mieãn laø caùc ngaân haøng naøy phaûi laäp Quyõ phuïc vuï chieán tranh. f/- Cung caáp caùc taøi khoaûn giao dòch. Cuoäc caùch maïng coâng nghieäp ôû Chaâu AÂu vaø Chaâu Myõ ñaõ ñaùnh daáu söï ra ñôøi nhöõng hoaït ñoäng vaø dòch vuï ngaân haøng môùi. Moät dòch vuï môùi, quan trong nhaát ñöôïc phaùt trieån trong thôøi kyø naøy laø taøi khoaûn tieàn göûi giao dòch ( demand deposit ) – moät taøi khoaûn tieàn göûi cho pheùp ngöôøi göûi tieàn vieát seùc thanh toaùn cho vieäc mua haøng hoùa vaø dòch vuï. Vieäc ñöa ra loaïi taøi khoûan tieàn göûi môùi naøy ñöôïc xem laø moät trong nhöõng böôùc ñi quan troïng nhaát trong coâng nghieäp ngaân haøng bôûi vì noù caûi thieän ñaùng keå hieäu quaû cuûa quaù trình thanh toaùn, laøm cho caùc giao dòch kinh doanh trôû neân deã daøng hôn, nhanh choùng hôn vaø an toaøn hôn. g/- Cung caáp dòch vuï uûy thaùc. Töø nhieàu naêm nay, caùc ngaân haøng ñaõ thöïc hieän vieäc quaûn lyù taøi saûn vaø quaûn lyù hoaït ñoäng taøi chính cho caù nhaân vaø doanh nghieäp thöông maïi. Theo ñoù ngaân haøng seõ thu phí treân cô sôû giaù trò cuûa taøi saûn hay quy moâ hoï quaûn lyù. Chöùc naêng quaûn lyù taøi saûn naøy ñöôïc goïi laø dòch vuï uûy thaùc ( trust service ). Haàu heát caùc ngaân haøng ñeàu cung caáp caû hai loaïi: dòch vuï uûy thaùc thoâng thöôøng cho caù nhaân, hoä gia ñình; vaø uûy thaùc thöông maïi cho caùc doanh nghieäp. Thoâng qua phoøng UÛy thaùc caù nhaân, caùc khaùch haøng coù theå tieát kieäm caùc khoaûn tieàn ñeå cho con ñi hoïc. Ngaân haøng seõ quaûn lyù vaø ñaàu tö khoaûn tieàn ñoù cho ñeán khi khaùch haøng caàn. Thaäm chí phoå bieán hôn, caùc ngaân haøng ñoùng vai troø laø ngöôøi ñöôïc uûy thaùc trong di chuùc quaûn lyù taøi saûn cho khaùch haøng ñaõ qua ñôøi baèng caùch coâng boá taøi saûn, baûo quaûn caùc taøi saûn coù giaù, ñaàu tö coù hieäu quaû, vaø ñaûm baûo cho ngöôøi thöøa keá hôïp phaùp vieäc nhaän ñöôïc khoaûn thöøa keá. Trong phoøng uûy thaùc thöông maïi, ngaân haøng quaûn lyù danh muïc ñaàu tö chöùng khoaùn vaø keá hoaïch tieàn löông cho caùc coâng ty kinh doanh. Ngaân haøng ñoùng vai troø nhö nhöõng ngöôøi ñaïi
14. -14- lyù cho caùc coâng ty trong hoaït ñoäng phaùt haønh coå phieáu, traùi phieáu. Ñieàu naøy ñoøi hoûi phoøng uûy thaùc traû laõi hoaëc coå töùc cho chöùng khoaùn cuûa coâng ty, thu hoài caùc chöùng khoaùn khi ñeán haïn baèng caùch thanh toaùn toaøn boä cho ngöôøi naém giöõ chöùng khoaùn. 1.2.2.2 Nhöõng dòch vuï ngaân haøng môùi phaùt trieån gaàn ñaây a/- Cho vay tieâu duøng. Trong lòch söû, haàu heát caùc ngaân haøng khoâng tích cöïc cho vay ñoái vôùi caù nhaân vaø hoä gia ñình bôûi vì hoï tin raèng caùc khoaûn cho vay tieâu duøng noùi chung coù quy moâ raát nhoû vôùi ruûi ro vôõ nôï töông ñoái cao vaø do ñoù laøm cho chuùng trôû neân coù möùc sinh lôøi thaáp. Ñaàu theá kyû naøy, caùc ngaân haøng baét ñaàu döïa nhieàu hôn vaøo tieàn göûi cuûa khaùch haøng ñeå taøi trôï cho nhöõng moùn vay thöông maïi lôùn. Vaø roài söï caïnh tranh khoác lieät trong vieäc giaønh giaät tieàn göûi vaø cho vay ñaõ buoäc caùc ngaân haøng phaûi höôùng tôùi ngöôøi tieâu duøng nhö laø moät khaùch haøng trung thaønh tieàm naêng. Cho tôùi nhöõng naêm 1920 vaø 1930, nhieàu ngaân haøng lôùn do Citicorp vaø Bank of America daãn ñaàu ñaõ thaønh laäp nhöõng phoøng tín duïng tieâu duøng lôùn maïnh. Sau chieán tranh theá giôùi thöù hai, tín duïng tieâu duøng ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng loaïi hình tín duïng coù möùc taêng tröôûng nhanh nhaát. Maëc daàu vaäy, toác ñoä taêng tröôûng naøy gaàn ñaây ñaõ chaäm laïi do caïnh tranh veà tín duïng tieâu duøng ngaøy caøng trôû neân gay gaét trong khi neàn kinh teá ñaõ phaùt trieån chaäm laïi. Tuy nhieân, ngöôøi tieâu duøng vaãn tieáp tuïc laø nguoàn voán chuû yeáu cuûa ngaân haøng vaø taïo ra moät trong soá nhöõng nguoàn thu quan troïng nhaát. b/- Tö vaán taøi chính: Caùc ngaân haøng töø laâu ñaõ ñöôïc khaùch haøng yeâu caàu thöïc hieän hoaït ñoäng tö vaán taøi chính, ñaëc bieät laø veà tieát kieäm vaø ñaàu tö. Ngaân haøng ngaøy nay cung caáp nhieàu dòch vuï tö vaán taøi chính ña daïng, töø chuaån bò veà thueá vaø keá hoaïch taøi chính cho caùc caù nhaân ñeán tö nhaân veà caùc cô hoäi thò tröôøng trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc cho caùc khaùch haøng kinh doanh cuûa hoï. c/- Quaûn lyù tieàn maët. Qua nhieàu naêm, caùc ngaân haøng ñaõ phaùt hieän ra raèng moät soá dòch vuï maø hoï laøm cho baûn thaân mình cuõng coù ích ñoái vôùi caùc khaùch haøng.
15. -15- Moät trong nhöõng ví duï noåi baät nhaát laø dòch vuï quaûn lyù tieàn maët, trong ñoù ngaân haøng ñoàng yù quaûn lyù vieäc thu vaø chi cho moät coâng ty kinh doanh vaø tieán haønh ñaàu tö phaàn thaëng dö tieàn maët taïm thôøi vaøo caùc chöùng khoaûn sinh lôïi vaø tín duïng ngaén haïn cho ñeán khi khaùch haøng caàn tieàn maët ñeå thanh toaùn. Trong khi caùc ngaân haøng coù khuynh höôùng chuyeân moân hoùa vaøo dòch vuï quaûn lyù tieàn maët cho caùc toå chöùc, hieän nay coù moät xu höôøng ñang gia taêng veà vieäc cung caáp caùc dòch vuï töông töï cho ngöôøi tieâu duøng. Sôû dó khuynh höôùng naøy ñang lan roäng laø do caùc coâng ty moâi giôùi chöùng khoaùn, caùc taäp ñoaøn taøi chính khaùc cuõng caáp cho ngöôøi tieâu duøng taøi khoaûn moâi giôùi vôùi haøng loaït dòch vuï taøi chính lieân quan. Moät ví duï laø taøi khoaûn quaûn lyù tieøn maët cuûa Merrill Lynch, cho pheùp khaùch haøng cuûa noù mua vaø baùn chöùng khoaùn, di chuyeån voán trong nhieàu quó töông hoã, vieát seùc, vaø söû duïng theû tín duïng cho khoaûn vay töùc thôøi. d/- Dòch vuï thueâ mua thieát bò. Raát nhieàu ngaân haøng tích cöïc cho khaùch haøng kinh doanh quyeàn löïa choïn mua caùc thieát bò, maùy moùc caàn thieát thoâng qua hôïp ñoàng thueâ mua, trong ñoù ngaân haøng mua thieát bò vaø cho khaùch haøng thueâ. Ban ñaàu caùc qui ñònh yeâu caàu khaùch haøng söû duïng dòch vuï thueâ mua thieát bò phaûi traû tieàn thueâ ( maø cuoái cuøng seõ ñuû ñeå trang traûi chi phí mua thieát bò ) ñoàng thôøi phaûi chòu chi phí söûa chöõa vaø thueá. Naêm 1987, quoác hoäi Myõ ñaõ boû phieáu cho pheùp ngaân haøng quoác gia sôû höõu ít nhaát moät soá taøi saûn cho thueâ sau khi hôïp ñoàng thueâ mua ñaõ heát haïn. Ñieàu ñoù coù lôïi cho caùc ngaân haøng cuõng nhö khaùch haøng bôûi vì bôùi tö caùch laø moät ngöôøi chuû thöïc söï cuûa taøi saûn cho thueâ, ngaân haøng coù theå khaáu hao chuùng nhaèm laøm taêng lôïi ích veà thueá. e/- Cho vay taøi trôï döï aùn. Caùc ngaân haøng ngaøy caøng trôû neân naêng ñoäng trong vieäc taøi trôï cho chi phí xaây döïng nhaø maùy môùi ñaëc bieät laø trong caùc ngaønh coâng ngheä cao. Do ruûi ro trong loaïi hình tín duïng naøy noùi chung laø cao neân chuùng thöôøng ñöôïc thöïc hieän qua moät coâng ty ñaàu tö, laø thaønh vieân cuûa coâng sôû höõu ngaân haøng, cuøng vôùi söï tham gia cuûa caùc nhaø thaàu, laø thaønh vieân cuûa coâng ty sôû
16. -16- höõu ngaân haøng, cuøng vôùi söï tham gia cuûa caùc nhaø ñaàu tö khaùc ñeå chia seû ruûi ro. Nhöõng ví duï noåi baät veà loaïi hình coâng ty ñaàu tö naøy laø Bankers Trust Venture Capital and Citicorp Venture,Inc. f/- Baùn caùc dòch vuï baûo hieåm. Töø nhieàu naêm nay, caùc ngaân haøng ñaõ baùn baûo hieåm tín duïng cho khaùch haøng, ñieàu ñoù baûo ñaûm vieäc hoøan traû trong tröôøng hôïp khaùch haøng vay voán bò cheát hay bò taøn pheá. Trong khi caùc quy ñònh ôû Myõ caám ngaân haøng thöông maïi tröïc tieáp baùn caùc dòch vuï baûo hieåm, nhieàu ngaân haøng hi voïng coù theå ñöa ra caùc hôïp ñoàng baûo hieåm caù nhaân thoâng thöôøng vaø hôïp ñoàng baûo hieåm toån thaát taøi saûn nhö oâtoâ hay nhaø cöûa trong töông lai. Hieän nay, ngaân haøng thöôøng baûo hieåm cho khaùch haøng thoâng qua caùc lieân doanh hoaëc caùc thoûa thuaän ñaïi lyù kinh doanh ñoäc quyeàn theo ñoù moät coâng ty baûo hieåm ñoàng yù ñaët moät vaên phoøng ñaïi lyù taïi haønh lang cuûa ngaân haøng vaø ngaân haøng seõ nhaän moät phaàn thu nhaäp töø caùc dòch vuï ôû ñoù. Moät soá bang nhö Delawake vaø South Dakota ñaõ cho pheùp ngaân haøng cung caáp caùc dòch vuï baûo hieåm ñöôïc quy ñònh treân toaøn quoác. Nhöõng ngaân haøng hoaït ñoäng treân toaøn quoác neáu ñöôïc pheùp seõ coù theå cung caáp caùc dòch vuï veà baûo hieåm thoâng qua caùc chi nhaùnh rieâng bieät, nhöõng quy moâ ñaàu tö cuûa noù chæ ñöôïc giôùi haïn ôû möùc 10% toång soá voán chuû sôû höõu. Gaàn ñaây, Citicorp ñaõ thoâng baùo keá hoaïch saùp nhaäp vôùi coâng ty baûo hieåm Travelers tromg moät soá noã löïc nhaèm ñöa ra caùc dòch vuï baûo hieâm ña daïng hôn. g/- Cung caáp caùc keá hoaïch höu trí: Phoøng uûy thaùc ngaân haøng raát naêng ñoäng trong vieäc quaûn lyù keá hoaïch höu trí maø haàu heát caùc doanh nghieäp laäp cho ngöôøi lao ñoäng, ñaàu tö voán vaø phaùt löông höu cho nhöõng ngöôøi ñaõ nghæ höu hoaëc taøn pheá. Ngaân haøng cuõng baùn caùc keá hoaïch tieàn göûi höu trí ( ñöôïc bieát nhö IRAS vaø Keogle ) cho caùc caù nhaân vaø giöõ nguoàn tieàn göûi cho ñeán khi ngöôøi sôû höõu caùc keá hoaïch naøy caàn ñeán. h/- Cung caáp caùc dòch vuï moâi giôùi ñaàu tö chöùng khoaùn. Treân thò tröôøng taøi chính hieän nay, nhieàu ngaân haøng ñang phaán ñaáu ñeå trôû thaønh moät “ baùch hoùa taøi
17. -17- chính ” thöïc söï, cung caáp ñuû caùc dòch vuï taøi chính cho pheùp khaùch haøng thoûa maõn moïi nhu caàu taïi moät ñòa ñieåm. Ñaây laø moät trong nhöõng lyù do chính khieán caùc ngaân haøng baét ñaàu baùn caùc dòch vuï moâi giôùi chöùng khoaùn, cung caáp cho khaùch haøng cô hoäi mua coå phieáu, traùi phieáu vaø caùc chöùng khoaùn khaùc maø khoâng phaûi nhôø ñeán ngöôøi kinh doanh chöùng khoaùn. Trong moät vaøi tröôøng hôïp, caùc ngaân haøng mua laïi moät coâng ty moâi giôùi ñang hoaït ñoäng ( ví duï Bank of America mua Robertson Stephens Co.) hoaëc thaønh laäp caùc lieân doanh vôùi moät coâng ty moâi giôùi. i/- Cung caáp dòch vuï quyõ töông hoã vaø trôï caáp. Do ngaân haøng cung caáp caùc taøi khoaûn tieàn göûi truyeàn thoáng vôùi laõi suaát quaù thaáp, nhieàu khaùch haøng ñaõ höôùng tôùi vieäc söû duïng caùi goïi laø saûn phaåm ñaàu tö ( investment products ) ñaëc bieät laø caùc taøi khoaûn cuûa quyõ töông hoã vaø hôïp ñoàng trôï caáp, nhöõng loaïi hình cung caáp trieån voïng thu nhaäp cao hôn taøi khoaûn tieàn göûi daøi haïn cam keát thanh toaùn moät khoaûn tieàn maët haøng naêm cho khaùch haøng baét ñaàu töø moät ngaøy nhaát ñònh trong töông lai ( chaúng haïn ngaøy nghæ höu ). Ngöôïc laïi, quyõ töông hoã bao goàm caùc chöông trình ñaàu tö ñöôïc quaûn lyù moät caùch chuyeân nghieäp nhaèm vaøo vieäc mua coå phieáu, traùi phieáu vaø caùc chöùng khoaùn phuø hôïp vôùi muïc tieâu cuûa quyõ ( ví duï: Toái ña hoùa thu nhaäp hay ñaït ñöôïc söï taêng giaù trò voán ). Trong khi quaù trình phaùt trieån cuûa caùc keá hoaïch trôï caáp dieãn ra khaù chaäm do nhöõng vuï kieän tuïng bôûi caùc ñoái thuû caïnh tranh choáng laïi söï môû roäng cuûa ngaân haøng sang lónh vöïc dòch vuï môùi naøy thì vieäc cung caáp coå phieáu trong quyõ voán ngaân haøng quaûn lyù chieám 15% toång giaù trò taøi saûn cuûa quyõ töông hoã trong nhöõng naêm 90 cuûa theá kyû tröôùc. Moät vaøi ngaân haøng ñaõ toå chöùc nhöõng chi nhaùnh ñaëc bieät ñeå thöïc hieän nhieäm vuï naøy ( ví duï: Citicorp’s Investment Services ) hoaëc lieân doanh vôùi caùc nhaø kinh doanh vaø moâi giôùi chöùng khoaùn. Gaàn ñaây, hoaït ñoäng cung caáp nghieäp vuï quyõ töông hoã cuûa ngaân haøng ñaõ coù nhieàu giaûm suùt do möùc thu nhaäp khoâng coøn cao nhö tröôùc,
18. -18- do nhöõng qui ñònh nghieâm ngaét hôn vaø ñoàng thôøi do söï thay ñoåi trong quan ñieåm ñaàu tö cuûa coâng chuùng. j/- Cung caáp dòch vuï ngaân haøng ñaàu tö vaø ngaân haøng baùn buoân. Ngaân haøng ngaøy nay ñang theo chaân caùc toå chöùc taøi chính haøng ñaàu trong vieäc cung caáp dòch vuï ngaân haøng ñaàu tö vaø dòch vuï ngaân haøng baùn buoân cho caùc taäp ñoaøn lôùn. Nhöõng dòch vuï naøy bao goàm xaùc ñònh muïc tieâu hôïp nhaát, taøi trôï mua laïi Coâng ty, mua baùn chöùng khoaùn cho khaùch haøng (ví duï: baûo laõnh phaùt haønh chöùng khoaùn ), cung caáp coâng cuï Marketing chieán löôïc, caùc dòch vuï haïn cheá ruûi ro ñeå baûo veä khaùch haøng. Caùc ngaân haøng cuõng daán saâu vaøo thò tröôøng baûo ñaûm, hoã trôï caùc khoaûn nôï do chính phuû vaø coâng ty phaùt haønh ñeå nhöõng khaùch haøng naøy coù theå vay voán vôùi chi phí thaáp nhaát töø thò tröôøng töï do hay töø caùc toå chöùc cho vay khaùc. ÔÛ Myõ, caùc dòch vuï ngaân haøng ñaàu tö ( nhö baûo laõnh phaùt haønh chöùng khoaùn ) lieân quan tôùi vieäc mua baùn coå phieáu môùi vaø nôï do ngaân haøng thöông maïi thöïc hieän thay maët cho caùc coâng ty ñaõ bò caám sau khi Quoác hoäi thoâng qua caùc Ñaïo luaät Glass-Steagall naêm 1933. Tuy nhieân, tröôùc aùp löïc lôùn töø caùc coâng ty ngaân haøng trong nöôùc haøng ñaàu, vaø do thaønh coâng cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh nöôùc ngoaøi, vaøo nhöõng naêm 80 cuûa theá kyû XX Cuïc Döï tröõ lieân bang ñaõ baét ñaàu nôùi loûng caùc quy ñònh ñoái vôùi vieäc ngaân haøng kinh doanh chöùng khoaùn do khaùch haøng cuûa chuùng phaùt haønh. Thoâng qua nghieäp vuï baûo laõnh phaùt haønh, ngaân haøng ñaõ taïo cho caùc coâng ty moät keânh huy ñoäng voán môùi beân caïnh hình thöùc cho vay voán truyeàn thoáng. Nhieàu coâng ty ñaõ ñaùnh giaù raát cao nghieäp vuï naøy cuûa ngaân haøng, hôn caû hình thöùc cho vay truyeàn thoáng bôûi vì noù cung caáp cho hoï moät nguoàn voán daøi haïn vôùi chi phí thaáp hôn. Cho tôùi cuoái nhöõng naêm 90 cuûa theá kyû XX, Cuïc Döï tröõ Lieân bang Myõ ñaõ caáp cho hôn 40 ngaân haøng ñaëc quyeàn cung caáp dòch vuï baûo laõnh phaùt haønh chöùng khoaùn. Treân thöïc teá, ñieàu naøy cho pheùp nhaân vieân tín duïng ngaân haøng coäng taùc chaët cheõ vôùi giôùi kinh doanh chöùng khoaùn trong quaù trình tìm nguoàn taøi trôï cho khaùch haøng. Naêm 1996, Cuïc quaûn lyù tieàn teä
19. -19- Myõ ra quy ñònh môùi cho pheùp caùc ngaân haøng coù giaáy pheùp hoaït ñoäng treân toaøn quoác coù theå cung caáp dòch vuï baûo laõnh phaùt haønh neáu nhö dòch vuï naøy ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc coâng ty con, vôùi ñieàu kieän ngaân haøng khoâng ñöôïc ñaàu tö quaù 10% voán coå phaàn vaøo moät coâng ty. Moät söï nôùi loûng hôn nöõa trong lónh vöïc kinh doanh chöùng khoaùn vaø nhö vaäy, ngaân haøng coù theå cung caáp toaøn boä dòch vuï taøi trôï vaø tö vaán quaûn lyù ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh doanh chöùng khoaùn. Moät ví vuï gaàn ñaây laø söï kieän ngaân haøng NationBank mua Mortgetary Security Inc., Bank America mua coâng ty Robertson Stephens vaø ngaân haøng Banker Trust of New York mua coâng ty Alex Brao. Toång hôïp taát caû caùc dòch vuï ngaân haøng, roõ raøng laø khoâng phaûi taát caû moïi ngaân haøng ñeàu cung caáp nhieàu dòch vuï taøi chính nhö danh muïc dòch vuï maø chuùng toâi ñaõ mieâu taû ôû treân, nhöng quaû thaät danh muïc dòch vuï ngaân haøng ñang taêng leân nhanh choùng. Nhieàu loaïi hình tín duïng vaø taøi khoaûn tieàn göûi môùi ñang ñöôïc phaùt trieån, caùc loaïi dòch vuï môùi nhö giao dòch qua Internet vaø theû thoâng minh ( Smart ) ñang ñöôïc môû roäng vaø caùc dòch vuï môùi ( nhö baûo hieåm vaø kinh doanh chöùng khoaùn ) ñöôïc tung ra haøng naêm. Nhìn chung, daïnh muïc caùc dòch vuï ñaày aán töôïng do ngaân haøng cung caáp taïo ra söï thuaän lôïi raát lôùn hôn cho khaùch haøng. Khaùch haøng coù theå hoaøn toaøn thoûa maõn taát caû caùc nhu caàu dòch vuï taøi chính cuûa mình thoâng qua moät ngaân haøng vaø taïi moät ñòa ñieåm. Thöïc söï ngaân haøng ñaõ trôû thaønh “ baùch hoùa taøi chính ” ôû kyû nguyeân hieän ñaïi, coâng vieäc hôïp nhaát caùc dòch vuï ngaân haøng, baûo hieåm, moâi giôùi chöùng khoaùn döôùi moät maùi nhaø chính laø xu höôùng maø ngöôøi ta thöôøng goïi laø Universal Banking ôû Myõ, Canada vaø Anh, laø Allginanz ôû Ñöùc, vaø laø Bancassurance ôû Phaùp. 1.3 Taùc ñoäng cuûa quaù trình toaøn caàu hoùa ñeán hoïat ñoäng vaø phaùt trieån caùc dòch vuï cuûa ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam
20. -20- 1.3.1 Hoäi nhaäp Quoác teá 1.3.1.1 Gia nhaäp WTO Quaù trình gia nhaäp WTO cuûa Vieät Nam khoâng chæ lieân quan ñeán lónh vöïc kinh teá ñoái ngoaïi maø coøn taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi vaø goùp phaàn thöïc hieän muïc tieâu xaây döïng neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ôû Vieät Nam. Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi ( WTO ) thaønh laäp ngaøy 01/01/1995 laø keát quaû cuûa voøng ñaøm phaùn Uruguay keùo daøi trong suoát 8 naêm ( 1986 – 1994 ). Söï ra ñôøi cuûa toå chöùc naøy nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån cuûa thöông maïi theá giôùi. Noù keá thöøa Hieäp ñònh chung veà thueá quan vaø thöông maïi ( GATT ) naêm 1947. Nhöng noù môû roäng caùc lónh vöïc thöông maïi veà noâng nghieäp, haøng deät may, dòch vuï, ñaàu tö sôû höõu trí tueä maø GATT chöa ñeà caäp ñeán. Söï ra ñôøi cuûa WTO taïo neân moät cô cheá phaùp lyù töông ñoái hoaøn chænh, ñieàu chænh caùc quan heä thöông maïi vaø haøng hoùa toaøn caàu. WTO laø moät toå chöùc lieân chính phuû hoaït ñoäng ñoäc laäp vôùi toå chöùc Lieân hieäp quoác ( UN ). Cô quan cao nhaát cuûaWTO laø Hoäi nghò Boä tröôûng kinh teá thöông maïi cuûa taát caû caùc thaønh vieân, thöôøng hai naêm hoïp moät laàn. Vieät Nam ñaõ noäp ñôn xin gia nhaäp WTO vaøo naêm 1995 vaø chính thöùc gia nhaäp WTO vaøo thaùng 11 naêm 2006. Vieäc tieáp caän khu vöïc ngaân haøng laø do caùc quy ñònh cuûa GATS trong phuï luïc veà dòch vuï taøi chính. Caùc lónh vöïc cam keát laø: tieáp caän thò tröôøng vaø ñoái xöû quoác gia. Nguyeân taéc cuûa WTO veà toái hueä quoác ( MFN ) ñoøi hoûi taát caû caùc thaønh vieân phaûi ñöôïc ñoái xöû nhö nhau. Ñieàu naøy khieán cho caùc cam keát trong USVNBTA trôû thaønh möùc toái thieåu cuûa GATS. Caùc tröôøng hôïp ngoaïi leä veà nguyeân taéc toái hueä quoác vaãn ñöôïc chaáp nhaän, nhöng thoâng thöôøng ñoái xöû theo MFN caàn phaûi aùp duïng vaøo moät thôøi gian ñöôïc xaùc ñònh trong töông lai.
21. -21- 1.3.1.2 Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam – Hoa Kyø Hieäp ñònh Thöông maïi Vieät Nam - Hoa Kyø ñöôïc ñaïi dieän cuûa hai Chính phuû kyù ngaøy 13-7-2000, Quoác hoäi Vieät Nam pheâ chuaån ngaøy 28-11-2001, vaø coù hieäu löïc vaøo ngaøy 10-12-2001. Caùc cam keát cuûa Vieät Nam trong lónh vöïc taøi chính ngaân haøng ñöôïc ñeà caäp chuû yeáu taïi Chöông III: Thöông maïi dòch vuï ( cam keát chung ). Caùc cam keát cuï theå veà ngaønh dòch vuï taøi chính ngaân haøng ñöôïc theå hieän taïi phuï luïc F vaø G. Theo hieäp ñònh, sau 9 naêm keå töø khi Hieäp ñònh coù hieäu löïc, caùc ngaân haøng Hoa Kyø ñöôïc pheùp thaønh laäp ngaân haøng con 100% voán Hoa Kyø taïi Vieät Nam vaø haàu heát caùc haïn cheá veà hoaït ñoäng seõ ñöôïc baõi boû . Vôùi trình ñoä coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoáng hoaït ñoäng coù uy tín treân toaøn theá giôùi seõ cho pheùp caùc ngaân haøng Hoa Kyø chieám öu theá hôn so vôùi caùc ngaân haøng Vieät Nam trong vieäc cung caáp thoâng tin taøi chính vaø xöû lyù caùc döõ lieäu taøi chính cuûa caùc nhaø cung caáp dòch vuï taøi chính khaùc. Ñoái vôùi dòch vuï ngaân haøng:. Vieät Nam ñoàng yù thöïc hieän caùc bieän phaùp töï do nhö sau: Trong voøng 9 naêm keå töø khi Hieäp ñònh coù hieäu löïc, caùc ngaân haøng cuûa Myõ ñöôïc pheùp thaønh laäp lieân doanh vôùi caùc ñoái taùc Vieät nam, trong ñoù phaàn voán goùp cuûa Hoa Kyø töø 30% ñeán 49% voán phaùp ñònh cuûa lieân doanh. Sau 9 naêm, ñöôïc pheùp thaønh laäp ngaân haøng 100% voán ñaàu tö cuûa Hoa Kyø. 1.3.1.3 Hieäp ñònh khung ASEAN veà dòch vuï Hieäp ñònh khung cuûa ASEAN veà dòch vuï ( AFAS ) ñöôïc xaây döïng vaøo naêm 1995. Vieät Nam gia nhaäp ASEAN vaøo thaùng 7 naêm 1995. Caùc nöôùc ASEAN laø thaønh vieân cuûa WTO ( trong ñoù coù Vieät Nam ) cam keát thöïc hieän caùc yeâu caàu nhö: - Xaây döïng moâi tröôøng phaùp lyù veà ngaân haøng phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá. - Khoâng haïn cheá soá löôïng nhaø cung caáp dòch vuï ngaân haøng. - Khoâng haïn cheá veà toång giaù trò caùc giao dòch veà dòch vuï ngaân haøng. - Khoâng haïn cheá veà toång caùc hoaït ñoäng taùc nghieäp hay toång soá löôïng dòch vuï ngaân haøng.
22. -22- - Khoâng haïn cheá veà toång soá ngöôøi ñöôïc tuyeån duïng cuûa caùc toå chöùc taøi chính nöôùc ngoaøi. - Khoâng coù caùc bieän phaùp haïn cheá hay yeâu caàu phaûi mang moät hình thöùc phaùp nhaân naøo cuï theå. - Khoâng haïn cheá vieäc tham gia goùp voán cuûa beân nöôùc ngoaøi döôùi hình thöùc tyû leä phaàn traêm toái ña soá coå phieáu nöôùc ngoaøi ñöôïc naém giöõ theo nguyeân taéc thoaû thuaän. Caùc thaønh vieân môùi nhö Vieät Nam ñöôïc pheùp coù theâm thôøi gian ñeå ñaït ñöôïc caùc cam keát chung trong hieäp ñònh. Ñoái vôùi Vieät Nam, thôøi gian mieãn tröø thöïc hieän ñoái xöû toái hueä quoác laø 3 naêm. 1.3.2 AÛnh höôûng cuûa vieäc hoäi nhaäp quoác teá ñoái vôùi ngaân haøng 1.3.2.1 Hoäi nhaäp ngaân haøng laø moät phaàn cuûa phaùt trieån kinh teá Phaùt trieån taøi chính vaø taêng tröôûng kinh teá coù moái quan heä chaët cheõ vôùi nhau. Vai troø cuûa hoäi nhaäp quoác teá trong phaùt trieån taøi chính vaãn coøn laø ñieàu ñang coøn nhieàu tranh caûi. Söï tham gia cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi trong vieäc cung caáp caùc dòch vuï taøi chính cho moät quoác gia vaø söï tham gia vaøo thò tröôøng quoác teá cuûa caùc ngaân haøng trong nöôùc ñeàu taïo ñoäng löïc vaø ñieàu kieän ñeå chuyeån giao coâng ngheä giöõa caùc quoác gia vôùi nhau. Ñoái vôùi moät soá quoác gia vôùi xuaát phaùt ñieåm laø khoâng coù heä thoáng ngaân haøng thöông maïi ( heä thoáng ngaân haøng noùi chung laø söï môû roäng cuûa chính saùch taøi khoaù cuûa chính phuû trong neàn kinh teá meänh leänh ), söï chuyeån giao coâng ngheä dieãn ra treân toaøn boä caùc dòch vuï ngaân haøng. Ñoái vôùi caùc nöôùc khaùc, chuyeån giao coâng ngheä laø ñöa ra caùc saûn phaåm vaø kyõ thuaät quaûn lyù môùi. Heä thoáng taøi chính vaø ngaân haøng caïnh tranh vaø môû cöûa laø nhöõng heä thoáng taøi chính toát nhaát cho phaùt trieån vaø taêng tröôûng kinh teá. Caùc cuoäc tranh luaän veà taêng tröôûng kinh teá vaø phaùt trieån taøi chính ñeàu uûng hoä coâng cuoäc caûi caùch nhaèm taïo ra caùc ñieàu kieän, theo ñoù söï caïnh tranh coù theå lôùn maïnh giöõa caùc nhaø cung
23. -23- caáp dòch vuï taøi chính ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø trong nöôùc ñöôïc giaùm saùt vaø quaûn lyù an toaøn. Baèng chöùng roõ raøng laø söï caïnh tranh seõ laøm cho heä thoáng ngaân haøng lôùn hôn, hoaït ñoäng hieäu quaû hôn vaø laønh maïnh hôn. Ñieàu naøy seõ taïo thuaän lôïi cho phaùt trieån vaø taêng tröôûng kinh teá. Do vaäy, caùc nöôùc ñang phaùt trieån noùi chung mong muoán caûi thieän heä thoáng ngaân haøng nhö moät phaàn noã löïc cuûa hoï nhaèm phaùt trieån kinh teá. Cho pheùp caùc nhaø cung caáp dòch vuï ngaân haøng nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng ôû thò tröôøng trong nöôùc thöôøng laø moät caùch hieäu quaû ñeå aùp duïng caïnh tranh vaø ñaåy maïnh phaùt trieån taøi chính. Hoäi nhaäp quoác teá laø moät phaàn quan troïng vaø khoâng theå thieáu trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá cuûa moät nöôùc. Hoäi nhaäp toaøn caàu seõ môû ra vaø thuùc ñaåy söï phaùt trieån vaø söû duïng nguoàn löïc tieàm naêng vaø taïo ra caùc cô hoäi taêng tröôûng töø söï chuyeân moân hoaù, maø neáu khoâng hoäi nhaäp seõ khoâng ñöôïc khai thaùc söû duïng. 1.3.2.2 Taùc ñoäng cuûa hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng Ñoái vôùi ngaønh ngaân haøng, hoäi nhaäp quoác teá môû ra nhieàu cô hoäi ñeå trao ñoåi, hôïp taùc quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng nhö hoaïch ñònh chính saùch tieàn teä, ñeà ra caùc bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro, qua ñoù naâng cao uy tín vaø vò theá cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam trong caùc giao dòch taøi chính quoác teá. Ngaønh ngaân haøng Vieät Nam coù nhieàu ñieàu kieän ñeå tranh thuû voán, coâng ngheä, kinh nghieäm quaûn lyù, ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi ñoäi nguõ caùn boä, coù khaû naêng theo kòp yeâu caàu phaùt trieån thò tröôøng taøi chính trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi. Caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam baét buoäc phaûi chuyeân moân hoùa saâu hôn caùc nghieäp vuï ngaân haøng, naâng cao hieäu quaû söû duïng voán, nhanh choùng tieáp caän vaø phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi. Trong quaù trình hoäi nhaäp, caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam cuõng chòu taùc ñoäng maïnh töø thò tröôøng taøi chính quoác teá trong khi phaûi thöïc hieän nhieàu
24. -24- nghóa vuï vaø caùc cam keát quoác teá, chính ñieàu naøy ñaët ra cho caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam nhieàu thaùch thöùc: Thöù nhaát, caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ngaøy caøng chòu aùp löïc trong vieäc giöõ vaø môû roäng thò phaàn cuûa mình ngay treân laõnh thoå Vieät Nam. Hieän nay, caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam phaûi chòu aùp löïc caïnh tranh khoâng chæ bôûi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi maø coøn phaûi chòu aùp löïc caïnh tranh vôùi caùc toå chöùc taøi chính trung gian khaùc vaø ñònh cheá taøi chính khaùc nhö thò tröôøng chöùng khoaùn, cho thueâ taøi chính, baûo hieåm. Ngoaøi ra, vieäc phaûi loaïi boû daàn nhöõng haïn cheá ñoái vôùi ngaân haøng nöôùc ngoaøi coù nghóa laø caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi seõ töøng böôùc tham gia ñaày ñuû vaøo moïi lónh vöïc hoaït ñoäng ngaân haøng taïi Vieät Nam. Thöù hai, caïnh tranh trong vieäc huy ñoäng voán ngaøy caøng gay gaét. Thöïc hieän hoäi nhaäp ñoøi hoûi chuùng ta phaûi thöïc hieän loä trình côûi boû nhöõng haïn cheá ñoái vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi trong vieäc huy ñoäng voán. Ngaøy 16.9.2004, Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam ñaõ ñieàu chænh tyû leä huy ñoäng voán tieàn gôûi VNÑ ñoái vôùi chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng ôû Vieät Nam töø 25% leân 50%. Vieät Nam cuõng ñang cam keát môû cöûa thò tröôøng dòch vuï taøi chính- ngaân haøng theo loä trình nôùi loûng daàn vaø tieán tôùi xoaù boû caùc haïn cheá ñoái vôùi hoaït ñoäng ngaân haøng. Giai ñoaïn töø 2001 ñeán 2010, caùc ngaân haøng Myõ seõ ñöôïc thaønh laäp caùc ngaân haøng lieân doanh vôùi soá voán töø 30% - 49%, tôùi naêm 2010 ñöôïc thaønh laäp ngaân haøng vôùi voán 100% cuûa Myõ. Hoäi nhaäp ngaân haøng ñoøi hoûi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam phaûi nhanh choùng taêng quy moâ, ñaàu tö coâng ngheä, caûi tieán trình ñoä quaûn lyù Coâng ngheä hieän ñaïi vaø trình ñoä quaûn lyù cuõng nhö tieàm löïc taøi chính doài daøo cuûa nhöõng ngaân haøng nöôùc ngoaøi seõ laø nhöõng öu theá cô baûn taïo söùc eùp caïnh tranh trong ngaønh ngaân haøng vaø buoäc caùc ngaân haøng Vieät Nam phaûi taêng theâm voán, ñaàu tö kyõ thuaät, caûi tieán phöông phaùp quaûn trò, hieän ñaïi hoaù heä thoáng thanh toaùn maø ñaëc bieät laø caûi tieán vaø phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng ñeå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng vaø naêng löïc caïnh tranh.
25. -25- Thöù ba, caïnh tranh trong vieäc söû duïng lao ñoäng ngaøy caøng gay gaét. Moïi söï thaønh coâng cuûa moät doanh nghieäp ñeàu xuaát phaùt töø yeáu toá con ngöôøi. Hieän nay, cheá ñoä ñaõi ngoä cho lao ñoäng ñaëc bieät laø lao ñoäng coù trình ñoä cao ôû caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam chöa ñuû söùc thuyeát phuïc ñeå loâi keùo nhöõng lao ñoäng coù trình ñoä chuyeân moân cao. Thöù tö, caïnh tranh trong vieäc cung caáp dòch vuï ngaân haøng cuõng ngaøy caøng quyeát lieät. Ngaøy nay, ngoaøi nhöõng nghieäp vuï truyeàn thoáng nhö tín duïng vaø huy ñoäng voán thì dòch vuï ngaân haøng cuõng taïo neân saéc thaùi môùi cho ngaân haøng trong chieán löôïc caïnh tranh vaø taïo thò phaàn cho mình. Do ñoù, caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam cuõng phaûi chòu aùp löïc taïo neân phong caùch vaên hoaù cho ngaân haøng mình, taïo neân phong caùch phuïc vuï rieâng theå hieän neùt ñaëc thuø cuûa mình môùi hy voïng taïo theá ñöùng vöõng chaéc treân thò tröôøng. 1.3.2.3 Hoäi nhaäp ngaân haøng laø xu theá taát yeáu Vieät Nam ñaõ ñi ñuùng con ñöôøng hoäi nhaäp quoác teá. Vôùi Hieäp ñònh thöông maïi song phöông ñaõ kyù vôùi Myõ ( USVN BTA ), caùc nghóa vuï trong khuoân khoå Hieäp ñònh khung veà dòch vuï ASEAN vaø caùc cuoäc ñaøm phaùn gia nhaäp Hieäp ñònh chung veà Thöông maïi dòch vuï cuûa Toå chöùc thöông maïi theá giôùi ( WTO – GATS), Vieät Nam cam keát nôùi loûng caùc haïn cheá ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Chaúng haïn nhö, trong Hieäp ñònh thöông maïi Vieät - Myõ cho pheùp ngaân haøng vaø chi nhaùnh ngaân haøng cuûa Myõ ñöôïc pheùp huy ñoäng voán baèng đVNÑ. Vôùi tö caùch laø hoäi vieân cuûa WTO, khoâng chæ ngaân haøng Myõ maø caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi cuõng coù quyeàn töï do ñoù vaø coù theå cung caáp caùc dòch vuï ngaân haøng taïi Vieät Nam. Coù raát ít caùc quoác gia khoâng coù keá hoaïch hoäi nhaäp quoác teá ñoái vôùi lónh vöïc ngaân haøng. Nhöõng quoác gia khoâng coá gaéng hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng thì ít coù khaû naêng hoäi nhaäp ôû nhöõng lónh vöïc khaùc trong neàn kinh teá cuûa mình. Moät khi ñaõ môû cöûa thöông maïi, caùc doanh nghieäp seõ yeâu caàu ñöôïc
26. -26- cung caáp dòch vuï taøi chính toát hôn, khaùch haøng ñöôïc nhieàu quyeàn löïa choïn caùc nhaø cung caáp dòch vuï taøi chính mang tính caïnh tranh hôn. Caùc coâng ty ña quoác gia cuõng muoán coù caùc dòch vuï taøi chính trong nöôùc hoã trôï cho voán ñaàu tö tröïc tieáp ra nöôùc ngoaøi cuûa mình. Caùc nöôùc Lieân Xoâ cuõ ñang vaät loän vôùi khoù khaên, khoâng taïo caùc ñieàu kieän ñeå khuyeán khích hoäi nhaäp ñaõ coù nhöõng keát quaû khoâng toát, trong khi ñoù nhieàu nöôùc Ñoâng Aâu nhanh choùng hoäi nhaäp quoác teá ñang phaùt trieån raát toát. Toùm laïi, chöông I ñi saâu vaøo tìm hieåu theá naøo laø dòch vuï cuûa ngaân haøng thöông maïi, so saùnh ñieåm khaùc bieät giöõa nghieäp vuï vaø dòch vuï cuûa ngaân haøng thöông maïi, nhöõng dòch vuï truyeàn thoáng vaø caùc dòch vuï môùi phaùt trieån gaàn ñaây cuûa moät ngaân haøng. Töø ñoù tìm hieåu lyù do vì sao phaûi phaùt trieån dòch vuï cuûa ngaân haøng thöông maïi trong neàn kinh teá hoäi nhaäp quoác teá.
27. -27- CHÖÔNG 2 THỰC TRẠNG VỀ CÁC DỊCH VỤ NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM TRONG THỜI GIAN QUA. 2.1 Thöïc traïng về các dòch vuï ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam trong thời gian qua: Neàn kinh teá Vieät Nam trong 5 naêm qua ñaõ coù nhieàu böôùc taêng tröôûng ñaùng keå, toác ñoä taêng tröôûng GDP taêng daàn haøng naêm nhö naêm 2003 laø 7,34%, naêm 2004 laø 7,79%, naêm 2005 laø 8,44%, naêm 2006 laø 8,17%, naêm 2007 laø 8,48%. Ñieàu naøy ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi giuùp moâi tröôøng hoaït ñoäng ngaân haøng ngaøy caøng phaùt trieån. Heä thoáng ngaân haøng ñaõ coù nhöõng caûi thieän ñaùng keå veà naêng löïc, theå cheá, taøi chính, hoaït ñoäng, coâng ngheä, quaûn trò ñieàu haønh, cô caáu toå chöùc vaø maïng löôùi hoaït ñoäng. Nhu caàu veà soá löôïng vaø chaát löôïng dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam ngaøy caøng taêng. Moät soá dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi ñaõ ñöôïc trieån khai vaø xaõ hoäi chaáp nhaän ( ngaân haøng ñieän töû: home banking, mobile banking, phone banking, theû ATM ). Soá löôïng caùc toå chöùc cung caáp dòch vuï ngaân haøng ngaøy caøng taêng cuøng vôùi quaù trình töï do hoaù kinh teá vaø môû cöûa thò tröôøng taøi chính trong nöôùc. Trong thôøi gian qua, heä thoáng ngaân haøng ñaõ huy ñoäng vaø cho vay moät khoái löôïng voán lôùn cho neàn kinh teá, hoã trôï khu vöïc kinh teá tö nhaân phaùt trieån, phaùt trieån keát caáu haï taàng kinh teá- xaõ hoäi, thuùc ñaåy chuyeån dòch cô caáu, thöïc hieän coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi. Vôùi vai troø noøng coát trong heä thoáng taøi chính, heä thoáng ngaân haøng laø keânh huy ñoäng vaø phaân boå nguoàn löïc taøi chính chuû choát, goùp phaàn taïo neân nhöõng thaønh töïu phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa Vieät Nam trong thôøi gian qua. Giai ñoaïn 2002 - 2006, dö nôï tín duïng taêng tröôûng bình quaân 25% / naêm, ñaït qui moâ taïi thôøi ñieåm cuoái naêm 2006 vaø taêng tröôûng tiền gửi bình quaân 37% / naêm, ñaït qui moâ taïi thôøi ñieåm cuoái naêm 2006. Doanh soá thanh toaùn trong nöôùc taêng nhanh nhôø phaùt trieån caùc heä
28. -28- thoáng thanh toaùn ñieän töû ( thanh toaùn lieân ngaân haøng, buø tröø, chuyeån tieàn ), bình quaân gaàn 34% / naêm. Heä thoáng thanh toaùn ñieän töû lieân ngaân haøng ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng töø thaùng 5 naêm 2002, ñaït khoái löôïng giao dòch thanh toaùn trung bình. Maëc duø coù nhöõng böôùc tieán quan troïng veà qui moâ vaø trình ñoä phaùt trieån, song heä thoáng dòch vu ïngaân haøng vaãn coøn toàn taïi nhieàu haïn cheá vaø baát caäp nhö: 2.1.1 Haïn cheá veà soá löôïng vaø chaát löôïng dòch vuï: Dòch vuï cuûa haàu heát caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam hieän coøn khaù thoâ sô, chuûng loaïi ngheøo naøn, chuû yeáu laø nhöõng dòch vuï mang tính truyeàn thoáng nhö nhaän tieàn göûi, cho vay vaø thanh toaùn. 2.1.1.1 Huy ñoäng voán: Tính ñeán cuoái naêm 2007, tăng trưởng huy ñoäng vốn cuûa toaøn heä thoáng ngaân haøng đạt 47,64% so với năm 2006, cao hôn so với toác ñoä tăng trưởng 36,53% cuûa naêm 2006. Trong đó, huy động vốn bằng VND tăng 53,99%, cao hơn so với mức 41,15% của năm 2006; huy động bằng ngọai tệ ñaït 29,66% cao hơn so với mức 25,31% của năm 2006. Bieåu ñoà 2.1. Huy ñoäng voán töø neàn kinh teá (1) (1) Nguoàn soá lieäu: Baùo caùo thöôøng nieân Ngaân haøng Nhaø nöôùc naêm 2007
29. -29- Nghieäp vuï huy ñoäng voán cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam hieän nay vaãn chuû yeáu döôùi daïng tieàn gôûi tieát kieäm coù kyø haïn cuûa khaùch haøng caù nhaân ( bình quaân chieám hôn 70% toång nguoàn voán huy ñoäng ), chæ tröø moät soá ít ngaân haøng nhö Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam hieän laø trung taâm thanh toaùn cuûa caùc toå chöùc tín duïng ( ngoaøi Ngaân haøng Nhaø Nöôùc, phaàn lôùn caùc toå chöùc tín duïng ñeàu môû taøi khoaûn taïi Ngaân haøng Ngoaïi thöông ñeå tieän giao dòch ).Tieàn gôûi thanh toaùn chieám tyû troïng khaù thaáp trong toång nguoàn huy ñoäng vôùi ña soá laø tieàn gôûi ñònh kyø. Moät trong nhöõng ngaân haøng thöông maïi lôùn laø TMCP AÙ Chaâu tyû troïng tieàn göûi thanh toaùn cuõng khaù thaáp chöa ñeán 20%. Baûng 2.1. Tieàn gôûi cuûa khaùch haøng vaø caùc TCTD khaùc taïi Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu (2) Chæ tieâu Naêm 2005 Naêm 2006 Naêm 2007 (trieäu VNÑ) (trieäu VNÑ) (trieäu VNÑ) 1. Tieàn gôûi cuûa caùc TCTD khaùc: 1.103.576 2.733.133 6.994.030 - Tieàn gôûi khoâng kyø haïn (thanh toaùn) 13.242 17.895 25.275 - Tiền ký quỹ 16.056 - Tieàn gôûi coù kyø haïn 1.090.334 2.715.238 6.952.699 2. Tieàn gôûi cuûa caùc khaùch haøng: 19.984.920 33.606.013 55.283.104 - Tieàn gôûi khoâng kyø haïn (thanh toaùn) 2.608.012 4.283.482 10.121.064 - Tieàn gôûi coù kyø haïn 402.610 1.869.963 4.212.542 - Tieàn gôûi tieát kieäm 16.360.429 26.648.920 39.891.744 - Tieàn gôûi voán chuyeân duøng 22.516 166.142 57.956 - Tieàn kyù quyõ 591.353 637.506 999.798 3. Tyû troïng tieàn gôûi khoâng kyø haïn 12% 11,8% 16% (2) Nguoàn soá lieäu: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa NHTMCP AÙ Chaâu naêm 2005, 2006, 2007
30. -30- Tieàn gôûi tieát kieäm vaãn chæ chung chung cho moïi ñoái töôïng söû duïng, chöa coù söï phaân bieät daønh cho töøng loaïi ñoái töôïng khaùch haøng khaùc nhau ( nhö sinh vieân hoïc sinh ), dòch vuï huy ñoäng thieáu söï ña daïng veà muïc ñích gôûi tieàn cuûa khaùch haøng ( nhö tieát kieäm an sinh, tieát kieäm tích luõy, tieát kieäm du hoïc, tieát kieäm mua nhaø ). Baûng 2.2. Baûng so saùnh caùc hình thöùc huy ñoäng tieàn gôûi daønh cho khaùch haøng caù nhaân cuûa Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu vaø Ngaân haøng HSCB (3) NHTMCP AÙ Chaâu HSBC (Canada) 1. Baèng VNÑ 1. Tieàn gôûi tieát kieäm ( Saving Account) - Tieàn gôûi thanh toaùn - Tieát kieäm ñaàu tö (Investment Savings) - Tieàn gôûi khoâng kyø haïn - Tieát kieäm thoâng thöôøng (Regular Savings) - Tieàn gôûi coù kyø haïn - Tieát kieäm ngoaïi teä (Foreign Currency) 2. Baèng USD 2.Tieàn gôûi thanh toaùn seùc (Chequing Account) - Tieàn gôûi thanh toaùn - Taøi khoaûn troïn goùi tröïc tieáp (Direct Banking - Tieàn gôûi khoâng kyø haïn Package) - Tieàn gôûi coù kyø haïn - Taøi khoaûn cô baûn (Basic banking) 3. Sản phẩm thẻ - Taøi khoaûn troïn goùi thöïc hieän (Performance - Thẻ thanh toán và rút tiền Package) nội địa - Taøi khoaûn ñaûm baûo kích hoaït (Performance - Thẻ tín dụnng nội địa Activity) - Thẻ tín dụng quốc tế - Taøi khoaûn troïn goùi chi phí thaáp (Peak 4. Baèng vaøng Performance Package) - Tieàn gôûi coù kyø haïn - Taøi khoaûn coäng theâm (Performance PLUS) - Kieåm ñònh – Giöõ hoä - Taøi khoaûn 60 (Performance 60) 5. Tieàn gôûi tích goùp döï thöôûng (3) Nguoàn: döõ lieäu ñöôïc laáy töø Website cuûa 2 ngaân haøng treân
31. -31- ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån, moïi giao dòch cuûa khaùch haøng ñeàu lieân quan ñeán moät loaïi taøi khoaûn thoâng duïng nhaát laø taøi khoaûn seùc (hay coøn goïi laø taøi khoaûn tieàn gôûi thanh toaùn, taøi khoaûn vaõng lai). Baèng taøi khoûan naøy, khaùch haøng ñöôïc chi traû löông, söû duïng seùc ñeå thanh toaùn cho ngöôøi thuï höôûng, söû duïng taøi khoaûn ñeå ruùt tieàn töø ATM, ñeå chuyeån tieàn thanh toaùn tieàn ñieän, nöôùc, ñieän thoaïi Phöông thöùc giao dòch vaø cung caáp dòch vuï huy ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam chuû yeáu laø taäp trung vaø tieáp xuùc tröïc tieáp, caùc hình thöùc giao dòch töø xa, phaân phoái dòch vuï phaân taùn döïa treân cô sôû neàn taûng coâng ngheä thoâng tin vaø ñieän töû chöa phoå bieán. Caùc dòch vuï ngaân haøng ñieän töû nhö home banking, telephone banking môùi baét ñaàu ñöôïc ñöa vaøo söû duïng taïi moät soá ngaân haøng neân chaát löôïng tieän ích vaø hieäu quaû kinh teá chöa cao. Khaùch haøng vaãn chöa theå söû duïng caùc phöông tieän naøy ñeå thay theá cho toaøn boä caùc giao dòch phaùt sinh nhö mong muoán. Dòch vuï Internet banking chöa ñöôïc thöïc hieän roäng raõi ôû caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam neân khaùch haøng phaûi maát nhieàu thôøi gian cho vieäc ñi laïi chuyeån giao chöùng töø, noäp tieàn, ruùt tieàn Chính caùc tieän ích khi söû duïng dòch vuï tieàn gôûi thanh toaùn coøn nhieàu haïn cheá neân löôïng tieàn maët vaãn chöa theå giaûm ñöôïc trong löu thoâng vaø chöa thu huùt ñöôïc taát caû caùc khaùch haøng söû duïng loaïi dòch vuï naøy. Beân daïnh ñoù caùc dòch vuï naøy coøn ñoøi hoûi tính an toaøn vaø baûo maät khaù cao nhöng taïi caùc ngaân haøng Vieät Nam chöa heà coù doøng khuyeán caùo naøo veà vaán ñeà naøy khi truy caäp dòch vuï online banking. Möùc ñoä öùng duïng coâng ngheä trong phaùt trieån saûn phaåm vaø tính lieân keát saûn phaåm, dòch vuï ngaân haøng coøn thaáp khieán cho tieän ích ngaân haøng chöa cao. Heä thoáng maùy ATM cuûa caùc ngaân haøng chöa keát noái giao dòch, thanh toaùn chung giöõa caùc Ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc hoaëc caùc maùy ATM vaãn chæ söû duïng taäp trung ñoái vôùi loaïi theû noäi ñòa maø chöa coù gaén keát vôùi caùc loaïi theû thanh toaùn
32. -32- thoâng duïng khaùc treân Theá giôùi. Tính naêng cuûa caùc maùy ATM vaãn chöa ñöôïc phaùt huy trieät ñeå nhö duøng ñeå naïp tieàn, chuyeån tieàn, thanh toaùn tieàn ñieän nöôùc maø chæ ñöôïc söû duïng cho nhu caàu ruùt tieàn maët laø chuû yeáu. 2.1.1.2 Cho vay: Nghieäp vuï tín duïng cuûa caùc ngaân haøng chuû yeáu döôùi hình thöùc cho vay nhö cho vay saûn xuaát kinh doanh, cho vay tieâu duøng, cho vay saûn xuaát noâng nghieäp, cho vay mua saém baát ñoäng saûn, taøi trôï xuaát nhaäp khaåu, cho vay du hoïc Năm 2007, dö nôï cho vay cuûa heä thoáng Ngaân haøng đối với nền kinh tế tăng 53,89% so với năm 2006, cao hơn nhiều so với mức tăng 25,44% của năm 2006 và mức tăng 31,1% của năm 2005. Bieåu ñoà 2.2. Tín duïng ñoái vôùi neàn kinh teá (4) (ÑVT: ngaøn tyû ñoàng) (4) Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc naêm 2007. Trong khi đó , caùc loaïi hình caáp tín duïng khaùc vaãn chöa ñöôïc trieån khai phoå bieán nhö: Cho thueâ taøi chính: chæ moät soá ít caùc ngaân haøng ñaõ coù Coâng ty cho thueâ taøi chính nhö Ngaân haøng Ngoaïi thöông, Ngaân haøng Ñaàu tö vaø phaùt trieån,
33. -33- Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø phaùt triển noâng thoân, rieâng Ngaân haøng Coâng Thöông thì lieân keát thaønh laäp Coâng ty cho thueâ taøi chính. Caáp tín duïng taâïp trung chuû yeáu döôùi hình thöùc cho vay ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng lónh vöïc taïo ra nhieàu ruûi ro nhaát cho caùc ngaân haøng. Haàu heát taøi saûn coù ruûi ro chaát löôïng thaáp naèm ôû khoái löôïng nôï xaáu ( tyû leä nôï xaáu so toång dö nôï tín duïng ñaõ giaûm töø möùc 7,2% naêm 2002 xuoáng coøn 2,65% naêm 2006 theo tieâu chuaån phaân loaïi nôï cuûa Vieät Nam, nhöng tyû leä naøy seõ cao hôn, ñoái vôùi moät soá ngaân haøng coù theå leân tôùi hai con soá theo tieâu chuaån phaân loaïi nôï quoác teá ). Trong khi ñoù, khaû naêng trích laäp döï phoøng ruûi ro coøn haïn cheá moät soá ngaân haøng chöa trích döï phoøng ruûi ro ñaày ñuû. 2.1.1.3 Nhöõng dòch vuï khaùc: Caùc nghieäp vuï phaùi sinh tieàn teä, laõi suaát, tyû giaù trong hoaït ñoäng kinh doanh voán, ngoaïi hoái ( hoaùn ñoåi, kyø haïn, töông lai, quyeàn choïn ), dòch vuï ñaàu tö, baûo hieåm, dòch vuï tö vaán chöa ñöôïc trieån khai hoaëc ñang trong giai ñoaïn nghieân cöùu, thöû nghieäm ôû caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. a/- Dòch vuï baûo hieåm: Dòch vuï baûo hieåm vaãn coøn raát môùi meû ñoái vôùi thò tröôøng Vieät Nam, ngöôøi daân vaãn chöa quen söû duïng caùc saûn phaåm veà baûo hieåm cuõng nhö hieåu heát tính chaát quan troïng cuûa noù. Theo quy ñònh taïi Luaät caùc Toå chöùc tín duïng, caùc ngaân haøng ñöôïc pheùp thaønh laäp coâng ty baûo hieåm ñoäc laäp nhöng cho ñeán nay caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam tham gia baûo hieåm vaãn ôû tö caùch laø ñaïi lyù cho caùc Coâng ty baûo hieåm trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi hoaëc chæ goùp voán coå phaàn ôû caùc Coâng ty baûo hieåm trong nöôùc. Chæ môùi moät soá ngaân haøng thöông maïi hôïp taùc vôùi coâng ty baûo hieåm ñeå khai thaùc dòch vuï naøy neân böôùc ñaàu gaëp nhieàu khoù khaên, nhaát laø trong vieäc ñeà nghò khaùch haøng chaáp nhaän mua baûo hieåm taïi ñuùng ñôn vò baûo hieåm maø ngaân haøng hôïp taùc thay vì ñöôïc töï do löïa choïn nhö tröôùc ñaây. Hôn theá nöõa, baûn thaân caùn boä ngaân haøng khoâng ñuû thôøi gian
34. -34- vaø nghieäp vuï ñeå giaûi thích nhöõng tieän ích cuûa saûn phaåm cho ngöôøi mua baûo hieåm. b/- Dòch vuï ñaàu tö: Dòch vuï ñaàu tö coøn heát söùc môùi meû ñoái vôùi caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam, caùc ngaân haøng hieän nay chæ thöïc hieän ñaàu tö cho chính mình nhö ñaàu tö kinh doanh chöùng khoaùn nhaèm höôûng cheânh leäch giaù, huøn voán mua coå phaàn vaøo caùc coâng ty coå phaàn ñeå höôûng coå töùc nhöng vaãn chöa cung caáp dòch vuï ñaàu tö cho khaùch haøng. ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån dòch vuï ñaàu tö ñaõ ñöôïc caùc ngaân haøng thöïc hieän töø raát laâu, caùc ngaân haøng cung caáp dòch vuï ñaàu tö cho khaùch haøng hay coøn goïi laø quaûn lyù ñaàu tö cho khaùch haøng döôùi daïng ñaàu tö chöùng khoaùn, ñaàu tö tieàn teä, ñaàu tö cheânh leäch laõi suaát, ñaàu tö cho keá hoaïch höu trí, hay ngay caû ñaàu tö vaøo danh muïc caùc coâng ty ôû nöôùc ngoaøi nhaèm ñaùp öùng cho muïc ñích taøi chính naøo ñoù cuûa khaùch haøng trong ngaén haïn vaø keå caû trong daøi haïn. Khi theo ñuoåi moät chính saùch ñaàu tö, ngaân haøng nöôùc ngoaøi luoân xem xeùt caùc yeâu caàu ñaëc bieät cuûa töøng ñoái töôïng khaùch haøng. Chính vì theá maø danh muïc dòch vuï ñaàu tö cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi thöôøng raát phong phuù vaø ña daïng. c/- Dòch vuï quyeàn choïn vaøng, ngoaïi teä: Vôùi naêng löïc coøn nhieàu haïn cheá neân dòch vuï tö vaán ôû haàu heát caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam coøn boû ngoû. Caùc nghieäp vuï phaùi sinh tieàn teä, laõi suaát, tyû giaù trong hoaït ñoäng kinh doanh voán, ngoaïi hoái ñaõ coù nhieàu ngaân haøng aùp duïng nhö quyeàn choïn vaøng, ngoaïi teä nhöng chöa phaùt trieån maïnh hoaëc trieån khai mang tính thaêm doø vaø thöû nghieäm laø chính. 2.1.2 Haïn cheá veà thò tröôøngï: Thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng phaùt trieån döôùi möùc tieàm naêng, möùc ñoä thoûa maõn nhu caàu xaõ hoäi veà dòch vuï ngaân haøng coøn thaáp do söï haïn cheá veà soá löôïng, chaát löôïng vaø khaû naêng tieáp caän dòch vuï ngaân haøng. Nhieàu dòch vuï ngaân haøng quan troïng chöa ñöôïc trieån khai hoaëc phaùt trieån chöa ñuùng möùc, ñaëc bieät laø caùc
35. -35- dòch vuï ngaân haøng caù nhaân vaø dòch vuï ngaân haøng baùn leû hieän coøn raát nhieàu tieàm naêng phaùt trieån. Do taäp quaùn thoùi quen veà söû duïng tieàn maët trong löu thoâng maø ñaïi ña soá ngöôøi lao ñoäng chöa coù thoùi quen söû duïng taøi khoaûn. Vieäc chi traû löông vaãn coøn thöïc hieän baèng tieàn maët hay ngay caû thanh toaùn tieàn haøng hoaù dòch vuï cuûa caùc doanh nghieäp vaãn baèng tieàn maët. Trong khoaûng 2 naêm trôû laïi ñaây, Chính phuû chæ ñaïo thöïc hieän chi traû löông cho caùn boä coâng nhaân vieân chöùc thoâng qua taøi khoaûn, nhöng sau khi löông vaøo taøi khoaûn, nhaân vieân laïi oà aït ñeán caùc ñieåm ñaët maùy ATM cuûa ngaân haøng ñeå ruùt heát tieàn söû duïng trong tieâu duøng cuûa baûn thaân vaø gia ñình nhö thanh toaùn tieàn ñieän, nöôùc, traû nôï vay thay vì coù theå thöïc hieän baèng phöông thöùc chuyeån khoaûn. Chính vì theá, giao dòch thöïc teá treân taøi khoaûn khoâng coù hoaëc coù nhöng khoâng ñaùng keå. Caùc ngaân haøng chöa ñaùp öùng caên baûn nhu caàu veà dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc nhoùm ñoái töôïng khaùc nhau, trong ñoù phaûi keå tôùi caùc ñoái töôïng laø ngöôøi coù thu nhaäp thaáp, ngöôøi ngheøo vaø ñoái töôïng khoâng coù taøi saûn baûo ñaûm raát khoù tieáp caän vôùi nguoàn voán cho vay cuûa ngaân haøng. Trong khi ñoù, moät boä phaän ngöôøi daân coù thu nhaäp cao cuõng chöa ñöôïc thoaõ maõn veà caùc nhu caàu dòch vuï ngaân haøng cao caáp ( ngaân haøng ñieän töû, quaûn lyù taøi saûn, thanh toaùn, chuyeån tieàn quoác teá ). Ngoaøi ra, caùc thuû tuïc giao dòch taïi ngaân haøng hieän nay coøn röôøm raø, chöa thuaän tieän cho khaùch haøng, phong caùch phuïc vuï chöa mang tính chuyeân nghieäp cao, thieáu söï traân troïng khaùch haøng ôû moät soá ngaân haøng cuõng trôû thaønh raøo caûn haïn cheá khaû naêng tieáp caän dòch vuï ngaân haøng cuûa moät boä phaän khaùch haøng coù nhu caàu chính ñaùng cuõng nhö coù khaû naêng söû duïng coù hieäu quaû caùc dòch vuï ngaân haøng. Chính vì vaäy, thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng thương mại Việt Nam phaùt trieån ở mức độ chưa cao .
36. -36- 2.1.3 Haïn cheá veà tính caïnh tranh: Tính caïnh tranh trong lónh vöïc hoaït ñoäng ngaân haøng chöa chuyeân nghieäp, phöông thöùc caïnh tranh chuû yeáu coøn thoâ sô hay chæ chuù troïng caïnh tranh veà soá löôïng nhöng thieáu haún chaát löôïng hoaït ñoäng nhö môû roäng maïng löôùi, caïnh tranh giaù, giaûm phí, hay ñua nhau taêng laõi suaát huy ñoäng tieát kieäm ñeå thu huùt nguoàn tieàn gôûi. Chöa bao giôø maø caùc ñieåm giao dòch cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi hieän nay laïi buøng phaùt döõ doäi nhö trong thôøi gian gaàn ñaây, ñieàu naøy daãn ñeán söï laõng phí veà chi phí vaø cuûa caûi cuûa xaõ hoäi. Beân caïnh ñoù caùc ngaân haøng cuõng tranh nhau taêng laõi suaát huy ñoäng tieàn gôûi, ñieàu naøy ñaõ ñöôïc Ngaân haøng Nhaø Nöôùc caûnh baùo raát nhieàu laàn, vôùi laõi suaát ñaàu vaøo taêng thì laõi suaát ñaàu ra chaéc chaén cuõng phaûi taêng theo ñaõ aûnh höôûng khoâng toát ñeán hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng vaø taùc ñoäng khoâng toát ñoái vôùi neàn kinh teá. Voán cuûa caùc ngaân haøng coøn quaù nhoû beù. Caïnh tranh khoâng bình ñaúng giöõa caùc ngaân haøng thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc nhau vaãn toàn taïi khaù phoå bieán do söï phaân bieät ñoái xöû giöõa caùc loaïi hình ngaân haøng, giöõa caùc ngaân haøng trong nöôùc vaø ngaân haøng nöôùc ngoaøi ( giôùi haïn veà phaïm vi hoaït ñoäng, hình thöùc cung caáp, huy ñoäng voán, hoã trôï töø Ngaân haøng Nhaø Nöôùc ). Chaát löôïng dòch vuï chaäm ñoåi môùi. Söï ñôn ñieäu trong hoïat ñoäng dòch vuï khieán caùc ngaân haøng khoâng taän duïng ñöôïc lôïi theá veà maïng löôùi, veà khaùch haøng, veà keânh phaân phoái vaø coâng ngheä. Caïnh tranh baèng chaát löôïng dòch vuï, coâng ngheä vaø thöông hieäu chöa trôû neân phoå bieán, khieán thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng thieáu oån ñònh vaø deã xaûy ra caùc cuoäc ñua taêng laõi suaát vaø caïnh tranh môû roäng maïng löôùi moät caùch laõng phí. Maët khaùc, khoâng ít caùc ngaân haøng coù chieán löôïc kinh doanh theo kieåu “ phong traøo ”, thieáu söï lieân keát, hôïp taùc ñaõ laøm giaûm ñaùng keå hieäu quaû kinh doanh cuûa caû heä thoáng Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam noùi chung.
37. -37- 2.1.4 Hạn chế về tyû troïng caùc loaïi dòch vuï ngaân haøngï: Taïi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi, thu veà dòch vuï thanh toaùn vaø ngaân quyõ, laõi kinh doanh ngoaïi hoái, dòch vuï ñaàu tö, dòch vuï baûo hieåm, dòch vuï theû, dòch vuï tö vaán vaø caùc dòch vuï khaùc tröø tín duïng thöôøng chieám tyû troïng treân 40% treân toång thu nhaäp cuûa ngaân haøng. Ñoái caùc ngaân haøng taïi Vieät Nam, moät soá dòch vuï môùi ra ñôïi nhöng vaãn chæ ôû möùc nhoû beù trong toång thu nhaäp cuûa ngaân haøng. Ngoaïi tröø soá ít ngaân haøng ôû Vieät Nam coù thu nhaäp töø dòch vuï phi tín duïng treân 25% toång thu nhaäp haøng naêm nhö Ngaân haøng Ngoaïi thöông, Ngaân haøng AÙ Chaâu coøn ñaïi ña soá caùc ngaân haøng khaùc ñeàu coù möùc thu dòch vuï phi tín duïng laø döôùi 25%, thaäm chí coù ngaân haøng döôùi 10%. Baûng 2.3. Baùo caùo thu nhaäp cuûa HSBC (5) ÑVT: trieäu USD Naêm 2004 2005 2006 2007 Chæ tieâu 1. Toång thu nhaäp, trong ñoù: 55.988 61.704 70.070 87.601 a. Thu töø hoaït ñoäng tín duïng 31.099 31.334 34.486 37.795 b. Thu phí vaø thu khaùc 24.889 30.370 35.584 49.806 2.Tyû leä thu dòch vuï ngoaøi 44,5% 49% 50,8% 56,9% hoaït ñoäng tín duïng treân toång thu nhaäp. (5) Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân naêm 2006, 2007 cuûa HSBC
38. -38- Bieåu ñoà 2.3. Tyû leä caùc loaïi dòch vuï trong toång thu nhaäp cuûa Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu naêm 2007 (6) Thu khaùc 5.4% Thu họat ñoäng tín dụng 78.4% Thu dịch vụ 16.2% (6) Nguoàn soá lieäu: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa NHTMCP AÙ Chaâu naêm 2007 2.1.5 Hạn chế về hoaït ñoäng tín duïngï: Toác ñoä môû roäng tín duïng cuûa heä thoáng ngaân haøng trong thôøi gian qua laø quaù nhanh, bình quaân 29% naêm trong giai ñoaïn 2003 – 2007, coù naêm ñaït treân 30%. Rieâng naêm 2007 caùc ngaân haøng ñaõ ñaåy tín duïng taêng tröôûng noùng leân ñeán möùc 51% naêm. Ñaây thöïc söï laø vaán ñeà ñaùng quan taâm trong ñieàu kieän qui moâ voán töï coù vaø naêng löïc quaûn lyù ruûi ro coøn nhieàu haïn cheá vaø chaäm ñöôïc caûi thieän. Ñieàu naøy taêng khaû naêng deã bò toån thöông cuûa caùc ngaân haøng trong ñieàu kieän kinh teá viõ moâ chöa oån ñònh vöõng chaéc, moâi tröôøng kinh doanh vaø ñaàu tö trong nöôùc coøn nhieàu ruûi ro, heä thoáng doanh nghieäp ( caû khu vöïc Nhaø nöôùc vaø khu vöïc tö nhaân ) coøn yeáu keùm veà khaû naêng caïnh tranh, hieäu quaû kinh doanh, naêng löïc taøi chính vaø khaû naêng traû nôï. Ngay caû khi caùc ngaân haøng coù xu höôùng caáp tín duïng phaûi coù baûo ñaûm baèng taøi saûn, thì ruûi ro vaãn coøn raát lôùn do naêng löïc phaân tích, ñaùnh giaù vaø quaûn lyù tín duïng cuûa caùc ngaân haøng thaáp coäng vôùi thò tröôøng baát ñoäng saûn vaø thò tröôøng haøng hoaù chöa phaùt trieån vaø coøn nhieàu bieán ñoäng phöùc taïp. Ngoaøi ra, thoâng tin tín duïng, thoâng tin taøi chính khoâng ñaày ñuû vaø thieáu tin caäy, vieäc xem xeùt tín duïng cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam coøn döïa
39. -39- treân yeáu toá caûm tính, hay döïa vaøo taøi saûn ñaûm baûo, khoâng coù thoâng tin veà ngaønh ngheà: lôïi nhuaän bình quaân ngaønh, ruûi ro ngaønh cuõng laø nguyeân nhaân daãn ñeán heä thoáng ngaân haøng phaân boá tín duïng keùm hieäu quaû, löïa choïn khoâng ñuùng ñoái töôïng caáp tín duïng hay chæ taäp trung vaøo moät soá ngaønh mang tính chaát muõi nhoïn, nhöõng ngaønh thöôøng xuyeân coù möùc ñoä bieán ñoäng cao nhö saét theùp, phaân boùn 2.1.6 Hạn chế về nhaän thöùc cuûa baûn thaân caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam: Nhaän thöùc cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam veà vai troø vaø taàm quan troïng cuûa caùc dòch vuï ngaân haøng vaãn coøn nhieàu haïn cheá: - Khoâng nghieân cöùu kyõ caùc dòch vuï môùi tröôùc khi ñöa vaøo söû duïng, coù nhöõng dòch vuï khi aùp duïng vaøo thöïc teá ñaõ khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa khaùch haøng hoaëc khaùch haøng khoâng coù nhu caàu. - Caùc dòch vuï khi ñöa vaøo öùng duïng khoâng coù quy trình theo doõi quaù trình thöïc hieän, söï phaùt trieån hoaëc duy trì cuûa dòch vuï. - Quaûng baù nhöõng dòch vuï môùi chæ mang tính ngaén haïn ngay khi môùi ñöa vaøo aùp duïng, khoâng coù chính saùch duy trì trong daøi haïn. - Caùc dòch vuï thöôøng xuyeân khoâng ñöôïc ñoåi môùi caû noäi dung laãn hình thöùc. 2.2 Caùc nguyeân nhaân chính cuûa nhöõng toàn taïi - yeáu keùm cuûa heä thoáng dòch vuï cuûa ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam: 2.2.1 Xuaát phaùt töø ñieàu kieän kinh teá Vieät Nam: Trình ñoä phaùt trieån kinh teá cuûa Vieät Nam coøn thaáp, trình ñoä daân trí cuûa soá ñoâng daân cö veà caùc hoaït ñoäng ngaân haøng coøn haïn cheá. Vôùi thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi öôùc ñaït 630 USD thaáp hôn raát nhieàu so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån trong khu vöïc, neàn kinh teá Vieät Nam vaãn chöa vöôït ra khoûi nhoùm nöôùc coù thu nhaäp thaáp vaø laø nöùôùc coù neàn kinh teá söû duïng phöông tieän thanh toaùn baèng tieàn maët laø chuû yeáu. Thoùi quen cuûa ngöôøi daân Vieät Nam khi söû duïng tieàn maët trong thanh toaùn chöa theå thay ñoåi ñöôïc moät maët do caùc phöông tieän thanh toaùn khoâng duøng
40. -40- tieàn maët taïi Vieät Nam chöa thöïc söï tieän ích vaø chöa tieáp caän ñöôïc moïi ngöôøi daân. Phaàn ñoâng coâng chuùng Vieät Nam chöa söû duïng neân chöa bieát ñöôïc caùc tieän ích cuûa dòch vuï ngaân haøng; caùc dòch vuï ngaân haøng ( nhaát laø dòch vuï theû thanh toaùn ) chuû yeáu taäp trung ôû caùc thaønh phoá lôùn vôùi caùc loaïi hình kinh doanh chuû yeáu laø nhaø haøng, khaùch saïn, caùc haõng saûn xuaát lôùn neân coøn xa laï vôùi soá ñoâng ngöôøi Vieät Nam. Caùc cô sôû cung öùng haøng hoaù, dòch vuï cuõng muoán thu tieàn maët cho nhanh, goïn, traùnh söï kieåm soaùt cuûa Nhaø nöôùc, vì vaäy hieän nay thanh toaùn baèng tieàn maët vaãn coøn phoå bieán ôû Vieät Nam Moät nguyeân nhaân nöõa cuõng khieán cho ngöôøi daân ít quan taâm tôùi caùc phöông tieän thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët laø ngöôøi daân phaûi coâng khai thu nhaäp cuûa mình qua vieäc phaûi môû taøi khoaûn taïi ngaân haøng. Taâm lyù e ngaïi sôï ngöôøi khaùc bieát thu nhaäp cuøng vôùi vieäc caùc thuû tuïc giao dòch ngaân haøng coøn röôøm raø, chöa thuaän tieän cho khaùch haøng, phong caùch phuïc vuï mang tính quan lieâu haønh chính, thieáu söï ñeà cao khaùch haøng ôû moät soá ngaân haøng thöông maïi cuõng trôû thaønh raøo caûn haïn cheá khaû naêng tieáp caän caùc dòch vuï ngaân haøng cuûa boä phaän daân cö ngöôøi daân Vieät Nam hieän nay. Thực tế cho thaáy tyû leä tieát kieäm qua ngaân haøng trong toång tieát kieäm cuûa neàn kinh teá ñaït khoaûng 30%, soá coøn laïi ñang naèm trong daân cö döôùi daïng vaøng, ngoaïi teä, nhaø ñaát, tieàn maët. Nhöõng nguyeân nhaân nhö loøng tin, laïm phaùt, laõi suaát, coâng cuï huy ñoäng voán, thôøi gian laøm vieäc, möùc ñoä caïnh tranh cuõng khieán cho nhieàu taàng lôùp daân cö khoâng muoán göûi tieàn vaøo ngaân haøng. Thò tröôøng taøi chính Vieät Nam chöa hoaøn thieän, chöa ñaùp öùng ñöôïc ñaày ñuû nhu caàu cuûa caùc toå chöùc tín duïng veà huy ñoäng voán vaø ñaàu tö laøm haïn cheá khaû naêng cung caáp dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc toå chöùc tín duïng. Thò tröôøng taøi chính phaùt trieån thieáu caân baèng ( nhaát laø thò tröôøng voán daøi haïn) khoâng ñuû khaû naêng ñaùp öùng nhu caàu voán raát lôùn cho söï nghieäp coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù cuûa ñaát nöôùc; vieäc hoaït ñoäng ngaân haøng chuû yeáu laø tín duïng vaø vaán ñeà taêng tröôûng tín duïng quaù noùng ( ñaëc bieät ruûi ro sai leäch kyø haïn vaø ruûi ro thanh khoaûn ngaøy
41. -41- caøng lôùn khi caùc toå chöùc tín duïng môû roäng cho vay trung, daøi haïn khoâng töông xöùng vôùi cô caáu nguoàn voán ) ñaõ taïo ra aùp löïc cho heä thoáng ngaân haøng phaùt trieån keùm beàn vöõng. Beân caïnh ñoù, maëc duø tieán trình hoäi nhaäp ñang tieán ñeán raát gaàn nhöng möùc ñoä môû cöûa vaø caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng trong nöôùc chöa cao. Chöa coù saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng naøo cuûa Vieät Nam chieám ñöôïc choã ñöùng vaø coù thò phaàn ñaùng keå treân thò tröôøng taøi chính - tieàn teä cuûa khu vöïc vaø treân theá giôùi. Chính vì theá trong töông lai caùc ngaân haøng caàn coù chieán löôïc huy ñoäng voán “ giaù reû ” vôùi nhöõng loä trình thích hôïp, phuø hôïp vôùi nhu caàu phaùt trieån vaø khaû naêng kieåm soaùt cuûa moãi ngaân haøng trong töøng thôøi kyø ñeå coù theå phuïc vuï cho vieäc cuûng coá hoaøn thieän caùc hoaït ñoäng dòch vuï ñoàng thôøi ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ñaàu tö voán cho neàn kinh teá. Trình ñoä phaùt trieån neàn kinh teá nöôùc ta coøn thaáp vaø moâi tröôøng kinh teá vó moâ coøn nhieàu khoù khaên, yeáu keùm laøm haïn cheá khaû naêng cung öùng vaø nhu caàu söû duïng caùc dòch vuï ngaân haøng. Maët khaùc, chi phí ñaàu tö cô sôû haï taàng coâng ngheä thoâng tin hieän ñaïi lôùn ñoøi hoûi caùc toå chöùc tín duïng phaûi coù voán lôùn, nhöng treân thöïc teá voán ôû caùc ngaân haøng vaãn coøn thaáp, raát khoù ñaàu tö phaùt trieån coâng ngheä hieän ñaïi. Thò tröôøng theû Vieät Nam hieän ñang coù tieàm naêng raát lôùn, thu huùt ñöôïc söï quan taâm cuûa nhieàu toå chöùc tín duïng cuõng nhö cuûa khaùch haøng, nhöng do söï ñaàu tö khoâng ñoàng boä neân heä thoáng maùy ATM cuûa nhieàu ngaân haøng coøn ít vaø chöa keát noái ñöôïc vôùi nhau daãn ñeán laõng phí trong ñaàu tö, chöa thaät tieän duïng cho khaùch haøng . Heä thoáng thanh toaùn ñieän töû lieân ngaân haøng do Ngaân haøng Nhaø nöôùc chuû trì taïo ñöôïc ñieàu kieän raát thuaän lôïi trong hoaït ñoäng thanh toaùn vaø coù caùc öu ñieåm laø nhanh choùng vaø chính xaùc. Tuy nhieân, heä thoáng naøy hieän chöa keát noái treân toaøn quoác ñaõ taïo ra nhöõng haïn cheá nhaát ñònh trong hoaït ñoäng thanh toaùn cuûa caùc ngaân haøng. Beân caïnh ñoù, vieäc taäp trung moät soá löôïng lôùn chöùng töø vaøo giôø cao
42. -42- ñieåm vaãn coøn toàn taïi laøm taêng theâm aùp löïc cho heä thoáng thanh toaùn ñieän töû lieân ngaân haøng . Maïng löôùi keânh phaân phoái cuûa caùc toå chöùc tín duïng chöa ñöôïc phaùt trieån hôïp lyù. Phaùt trieån maïng löôùi chi nhaùnh ñöôïc xem nhö coâng cuï caïnh tranh, chieám lónh thò tröôøng vaø thò phaàn chuû yeáu cuûa caùc toå chöùc tín duïng hieän nay – Ñieàu naøy coù theå laøm laøm taêng theâm chi phí, haïn cheá hieäu quaû kinh teá vaø khoâng phuø hôïp vôùi quy hoaïch phaùt trieån maïng löôùi ngaân haøng theo yeâu caàu phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. 2.2.2 Xuaát phaùt töø moâi tröôøng phaùp lyù: Khuoân khoå theå cheá lieân quan ñeán phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng coøn baát caäp, chöa hoaøn chænh vaø ñoàng boä. Maëc duø ñaõ coù nhöõng tieán boä ñaùng keå trong vieäc hoaøn thieän heä thoáng caùc vaên baûn phaùp luaät lieân quan ñeán dòch vuï ngaân haøng nhöng heä thoáng phaùp luaät ngaân haøng hieän nay chöa hoaøn chænh, chöa ñoàng boä, chöa ñuû khaû naêng bao quaùt heát caùc vaán ñeà vaø phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá, ñaëc bieät trong lónh vöïc thanh toaùn quoác teá, ngaân haøng ñieän töû Luaät Ngaân haøng Nhaø nöôùc, Luaät caùc toå chöùc tín duïng, Luaät Lao ñoäng, Luaät Phaù saûn, coøn nhieàu ñieåm baát caäp, chöa taïo moâi tröôøng phaùp lyù ñoàng boä cho hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng vaø caùc toå chöùc tín duïng trong cô cheá thò tröôøng. Luaät Keá toaùn ( naêm 2004 ) chaäm ñöôïc höôùng daãn trieån khai vaø coøn baát caäp so vôùi yeâu caàu öùng duïng quaûn trò ngaân haøng theo chuaån möïc, thoâng leä quoác teá. Moät soá dòch vuï ngaân haøng phoå bieán treân thò tröôøng quoác teá döï kieán seõ ñöôïc phaùt trieån ôû Vieät Nam theo Hieäp ñònh thöông maïi Vieät – Myõ vaø sau khi gia nhaäp WTO ( caùc coâng cuï phaùt sinh; coâng cuï veà tyû giaù, laõi suaát; thanh toaùn quoác teá; bao tieâu; moâi giôùi tieàn teä ) chöa ñöôïc theå cheá hoaù phuø hôïp, ñoàng boä. Heä thoáng caùc vaên baûn phaùp lyù lieân quan ñeán vieäc cung caáp, söû duïng caùc dòch vuï öùng duïng Internet nhö: e-banking, home banking, coøn thieáu, chaäm ñoåi môùi vaø hoaøn thieän so vôùi yeâu caàu phaùt trieån kyõ thuaät coâng ngheä hieän ñaïi vaø trieån
43. -43- khai roäng raõi caùc dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi, chöa taïo cô sôû cho vieäc xöû lyù caùc tranh chaáp, taïo ra taâm lyù ngaàn ngaïi khi söû duïng vaø cung caáp caùc dòch vuï naøy. Chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái vaø ñieàu haønh tyû giaù coøn baát caäp, chöa khuyeán khích vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc giao dòch treân thò tröôøng ngoaïi hoái . Caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc chöa ñaùnh giaù ñuùng vaø ñaày ñuû veà nhöõng yeâu caàu ñoái vôùi moâi tröôøng phaùp lyù, ñieàu kieän hoaït ñoäng ñeå khuyeán khích vaø baûo ñaûm cho söï phaùt trieån an toaøn, hieäu quaû cuûa heä thoáng ngaân haøng, do ñoù chöa coù chieán löôïc vaø giaûi phaùp hoã trôï phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng moät caùch coù heä thoáng. 2.2.3 Xuaát phaùt töø Ngaân haøng Nhaø Nöôùc Vieät Nam: Naêng löïc ñieàu haønh chính saùch tieàn teä vaø laõi suaát cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc coøn haïn cheá: Tính hieäu öùng, tính lan toaû cuûa moät soá coâng cuï chính saùch tieàn teä chöa maïnh; Cô cheá ñieàu haønh laõi suaát chöa ñöôïc vaän haønh höõu hieäu, thieáu heä thoáng laõi suaát chuû ñaïo ñeå ñònh höôùng laõi suaát thò tröôøng. Cô cheá ñieàu haønh laõi suaát Ñoàng Vieät Nam vaø laõi suaát ngoaïi teä chöa gaén keát chaët cheõ vôùi nhau vaø chöa ñöôïc ñaët trong quan heä hôïp lyù vôùi ñieàu haønh tyû giaù khieán cho nhu caàu ñaàu tö, thanh toaùn, naém giöõ taøi saûn vaø tích tröõ giaù trò baèng baát ñoäng saûn, vaøng, ngoaïi teä coøn khaù phoå bieán vaø tình traïng ñoâ la hoaù coøn ôû möùc raát cao so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc; Chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái vaø ñieàu haønh tyû giaù coøn baát caäp, chöa khuyeán khích vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc giao dòch treân thò tröôøng ngoaïi hoái: Chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái chaäm ñöôïc ñoåi môùi theo höôùng töï do hoaù caùc giao dòch vaõng lai vaø nôùi loûng kieåm soaùt caùc giao dòch voán ñoái vôùi vieäc cung öùng cuûa caùc toå chöùc tín duïng vaø caùc nhu caàu cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân veà dòch vuï ngaân haøng ( thanh toaùn, chuyeån tieàn, tín duïng vaø ñaàu tö quoác teá ). Hieäu löïc chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái chöa cao, chöa thu huùt ñöôïc moät khoái löôïng ñaùng keå ngoaïi teä ñang troâi noåi treân thò tröôøng, ngoaøi taàm quaûn lyù, kieåm soaùt cuûa ngaân haøng. Cô cheá ñieàu haønh tyû giaù coøn coù nhöõng baát hôïp lyù, chöa mang tính thò
44. -44- tröôøng cao laøm taêng ruûi ro tyû giaù cho caùc giao dòch ngoaïi hoái, ñaàu tö vaø vieäc naém giöõ taøi saûn baèng ngoaïi teä; Cô cheá quaûn lyù, giaùm saùt hoaït ñoäng ngaân haøng chöa theo kòp tieán trình hieän ñaïi hoaù ngaân haøng vaø chöa phuø hôïp vôùi thoâng leä, chuaån möïc quoác teá: Ngaân haøng Nhaø nöôùc ñaõ töøng böôùc hình thaønh moâi tröôøng chính saùch thoâng thoaùng cho hoaït ñoäng ngaân haøng, nhöng vaãn chöa theo kòp yeâu caàu thöïc teá ñaët ra, nhaát laø veà tieáp caän cung caáp dòch vuï ngaân haøng, bao goàm caû ñieàu kieän, thuû tuïc caáp pheùp ñoái vôùi cung caáp dòch vuï môùi vaø thaønh laäp toå chöùc cung caáp dòch vuï ngaân haøng. Chính saùch quaûn lyù dòch vuï ngaân haøng chöa thuùc ñaåy maïnh meõ söï phaùt trieån cuûa dòch vuï ngaân haøng môùi ( chính saùch phí dòch vuï ngaân haøng khoâng coù söï phaân bieät giöõa dòch vuï ngaân haøng truyeàn thoáng döïa treân chöùng töø giaáy vaø dòch vuï ngaân haøng môùi döïa treân chöùng töø ñieän töû; thieáu cô cheá xöû lyù ruûi ro dòch vuï ngaân haøng treân neàn taûng coâng ngheä môùi ). Caùc qui ñònh veà an toaøn hoaït ñoäng ngaân haøng ( voán, döï phoøng ruûi ro, caùc giôùi haïn an toaøn hoaït ñoäng ngaân haøng ) vaø heä thoáng thanh tra, giaùm saùt ngaân haøng coøn baát caäp vaø chöa phuø hôïp vôùi chuaån möïc quoác teá ( Basel ). Ngaân haøng Nhaø nöôùc coøn haïn cheá veà khaû naêng giaùm saùt cung öùng dòch vuï ngaân haøng, ñaëc bieät laø chöa coù khaû naêng caûnh baùo sôùm veà nhöõng ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng vaø chöa thieát laäp ñöôïc heä thoáng giaùm saùt höõu hieäu. 2.2.4 Xuaát phaùt töø heä thoáng coâng ngheä thoâng tin: Haï taàng coâng ngheä noùi chung, coâng ngheä thoâng tin noùi rieâng vaø vieãn thoâng quoác gia coøn nhieàu baát caäp, phaân taùn, nhoû leû vaø thieáu ñoàng boä do ñoù ñaõ khoâng theå hoã trôï cho quaù trình phaùt trieån, naâng cao chaát löôïng dòch vuï ngaân haøng. Maëc duø ñaõ coù nhöõng caûi tieán ñaùng keå song toác ñoä phaùt trieån vaø öùng duïng coâng ngheä thoâng tin trong ngaân haøng coøn chaäm, cô sôû haï taàng kyõ thuaät thoâng tin truyeàn thoâng coøn yeáu, dung löôïng ñöôøng truyeàn thaáp, giaù thaønh ñaét, chaát löôïng dòch vuï khoâng oån ñònh chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa coâng cuoäc ñoåi môùi toaøn
45. -45- dieän hoaït ñoäng ngaân haøng cuõng nhö yeâu caàu veà hoäi nhaäp vôùi khu vöïc vaø quoác teá. Möùc ñoä töï ñoäng hoaù caùc giao dòch ngaân haøng coøn thaáp, nhieàu qui trình nghieäp vuï ngaân haøng ñöôïc xaây döïng treân neàn taûng xöû lyù thuû coâng hoaëc cô giôùi hoaù chöa phuø hôïp vôùi phöông thöùc töï ñoäng hoaù. Hieän taïi, heä thoáng thanh toaùn quoác gia vaø heä thoáng thanh toaùn trong noäi boä caùc ngaân haøng thöông maïi coøn nhieàu baát caäp vaø chöa ñöôïc hieän ñaïi hoaù ñoàng boä, heä thoáng chuyeån maïch cuûa caùc ngaân haøng cuõng khoâng ñoàng boä neân khoâng keát noái ñöôïc theo moâ hình nhaát theå hoaù maïng thanh toaùn quoác gia. Heä thoáng thoâng tin quaûn lyù chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu quaûn lyù kinh doanh vaø hoaïch ñònh chieán löôïc. 2.2.5 Xuaát phaùt töø naêng löïc caùn boä ngaân haøng: Trình ñoä caùn boä quaûn lyù vaø kinh doanh cuûa caùc toå chöùc tín duïng coøn haïn cheá, chöa ñuû khaû naêng tieáp caän vaø laøm chuû ñöôïc coâng ngheä môùi, quaûn trò kinh doanh vaø quaûn trò ruûi ro so vôùi yeâu caàu kinh doanh theo cô cheá thò tröôøng vaø hieän ñaïi hoùa coâng ngheä trong heä thoáng ngaân haøng . Nhìn chung, cuøng vôùi söï kieän Vieät Nam chính thöùc gia nhaäp WTO thaùng 11 naêm 2006, daãn ñeán nhöõng cuoäc caïnh tranh heát söùc khoác lieät trong ñoù lónh vöïc hoaït ñoäng ngaân haøng seõ chòu aûnh höôûng tröïc tieáp. Caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam haàu nhö chöa coù kinh nghieäm trong vieäc tieáp caän vôùi dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi khi heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam coøn heát söùc non treû trong khi ñoù nhieàu ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñaõ coù quaù trình phaùt trieån treân haøng traêm naêm. Toùm laïi, nhaän daïng vaø tìm hieåu nhöõng thöïc traïng baát caäp vaø yeáu keùm cuûa heä thoáng dòch vuï ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ñöôïc trình baøy trong chöông II naøy thể hiện qua các hạn chế như sản phẩm dòch vuï cuûa haàu heát caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam hieän coøn khaù đơn điệu, chuûng loaïi ngheøo naøn, chuû yeáu laø nhöõng dòch vuï mang tính truyeàn thoáng nhö nhaän tieàn göûi, cho vay vaø thanh toaùn. Caùc nghieäp vuï phaùi sinh tieàn teä, laõi suaát, tyû giaù trong hoaït ñoäng kinh doanh voán,
46. -46- ngoaïi hoái ( hoaùn ñoåi, kyø haïn, töông lai, quyeàn choïn ), dòch vuï ñaàu tö, baûo hieåm, dòch vuï tö vaán chöa ñöôïc trieån khai hoaëc ñang trong giai ñoaïn nghieân cöùu, thöû nghieäm ôû caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam.
47. -47- CHÖÔNG 3 GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN CAÙC DÒCH VUÏ CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM. Qua nghieân cöùu caùc taøi lieäu lieân quan ñeán hoaït ñoäng dòch vuï cuûa Ngaân haøng thöông maïi caùc nöôùc tieân tieán treân theá giôùi cho thaáy caùc khuynh höôùng aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. 3.1 Caùc khuynh höôùng aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam: * Söï gia taêng nhanh choùng trong danh muïc dòch vuï. Nhö chuùng ta ñaõ thaáy ôû phaàn tröôùc, caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ñang môû roäng danh muïc dòch vuï taøi chính maø hoï cung caáp cho khaùch haøng. Quaù trình môû roäng danh muïc dòch vuï ñaõ taêng toác trong nhöõng naêm gaàn ñaây döôùi aùp löïc caïnh tranh gia taêng töø caùc toå chöùc taøi chính khaùc, töø söï hieåu bieát vaø ñoøi hoûi cao hôn cuûa khaùch haøng, vaø töø söï thay ñoåi coâng ngheä. Noù cuõng laøm taêng chi phí cuûa ngaân haøng vaø daãn ñeán ruûi ro phaù saûn cao hôn. Caùc dòch vuï môùi ñaõ coù aûnh höôûng toát ñeán ngaønh coâng nghieäp naøy thoâng qua vieäc taïo ra nhöõng nguoàn thu môùi cho ngaân haøng – caùc khoaûn leä phí cuûa dòch vuï khoâng phaûi laõi, moät boä phaän coù xu höôùng taêng tröôûng nhanh hôn so vôùi caùc nguoàn thu truyeàn thoáng töø laõi cho vay. * Söï gia taêng caïnh tranh. Söï caïnh tranh trong lónh vöïc dòch vuï taøi chính ñang ngaøy caøng trôû leân quyeát lieät khi ngaân haøng vaø caùc ñoái thuû caïnh tranh môû roäng danh muïc dòch vuï. Caùc ngaân haøng thöông maïi ñòa phöông cung caáp tín duïng, keá hoaïch tieát kieäm, keá hoaïch höu trí, dòch vuï tö vaán taøi chính cho caùc doanh nghieäp vaø ngöôøi tieâu duøng, keá hoaïch tieát kieäm, keá hoaïch höu trí, dòch vuï tö vaán cho caùc doanh nghieäp vaø ngöôøi tieâu duøng. Ñaây laø nhöõng dòch vuï ñang phaûi ñoái maët vôùi söï caïnh tranh tröïc tieáp töø caùc ngaân haøng khaùc, caùc hieäp hoäi tín duïng, caùc coâng ty kinh doanh chöùng khoaùn nhö Merrill Lynch, caùc coâng ty taøi chính nhö GE Capital
48. -48- vaø caùc toå chöùc baûo hieåm nhö Prudential. AÙp löïc caïnh tranh ñoùng vai troø nhö moät löïc ñaåy taïo ra söï phaùt trieån dòch vuï cho töông lai. * Phi quaûn lyù hoùa. Caïnh tranh vaø quaù trình môû roäng dòch vuï ngaân haøng cuõng ñöôïc thuùc ñaåy bôûi söï nôùi loûng caùc quy ñònh – giaûm bôùt söùc maïnh kieåm soaùt cuûa Chính phuû. Ñieàu naøy baét ñaàu töø hai thaäp kyû tröôùc, xu höôùng nôùi loûng caùc quy ñònh ñaõ ñöôïc baét ñaàu vôùi vieäc Chính phuû naâng laõi suaát traàn ñoái vôùi tieàn göûi tieát kieäm nhaèm coá gaéng giuùp coâng chuùng moät möùc thu nhaäp khaù hôn töø khoaûn tieát kieäm cuûa mình. Cuõng luùc ñoù, nhieàu loaïi taøi khoaûn tieàn göûi môùi ñöôïc phaùt trieån giuùp cho coâng chuùng coù theå höôûng laõi treân caùc taøi khoaûn giao dòch. Gaàn nhö ñoàng thôøi, caùc dòch vuï maø nhöõng ñoái thuû chính cuûa ngaân haøng nhö hieäp hoäi tín duïng vaø cho vay cuõng ñöôïc môû roäng nhanh choùng vaø do ñoù khaû naêng caïnh tranh vôùi ngaân haøng cuûa nhöõng toå chöùc naøy cuõng ñöôïc cuûng coá. Caùc quoác gia haøng ñaàu nhö Australia, Canada, Anh quoác vaø Nhaät Baûn gaàn ñaây ñaõ tham gia vaøo traøo löu phi quaûn lyù hoùa, nôùi roäng giôùi haïn phaùp lyù cho ngaân haøng, cho ngöôøi kinh doanh chöùng khoaùn vaø cho caùc coâng ty dòch vuï taøi chính khaùc. Chi phí vaø ruûi ro toån thaát theo ñoù cuõng taêng leân. * Söï gia taêng chi phí voán: Söï nôùi loûng luaät leä keát hôïp vôùi söï gia taêng caïnh tranh laøm taêng chi phí trung bình thöïc teá cuûa taøi khoaûn tieàn göûi – nguoàn voán cô baûn cuûa ngaân haøng. Vôùi söï nôùi loûng caùc luaät leä, ngaân haøng buoäc phaûi traû laõi do thò tröôøng caïnh tranh quyeát ñònh cho phaàn lôùn tieàn göûi. Ñoàng thôøi, Chính phuû yeâu caàu caùc ngaân haøng phaûi söû duïng voán sôû höõu nhieàu hôn – moät nguoàn voán ñaét ñoû - ñeå taøi trôï cho caùc taøi saûn cuûa mình. Ñieàu ñoù buoäc hoï phaûi tìm caùch caét giaûm caùc chi phí hoaït ñoäng khaùc nhö giaûm soá nhaân coâng, thay theá caùc thieát bò loãi thôøi baèng heä thoáng xöû lyù ñieän töû hieän ñaïi. Caùc ngaân haøng cuõng buoäc phaûi tìm caùc nguoàn voán môùi nhö chöùng khoaùn hoùa moät soá taøi saûn, theo ñoù moät soá khoaûn cho vay cuûa ngaân haøng ñöôïc taäp hôïp laïi vaø ñöa ra khoûi baûng caân ñoái keá toaùn; caùc chöùng khoaùn ñöôïc ñaûm baûo baèng caùc moùn vay ñöôïc baùn treân thò tröôøng môû nhaèm huy
49. -49- ñoïng voán môùi moät caùch reû hôn vaø ñaùng tin caäy hôn. Hoaït ñoäng naøy cuõng coù theå taïo ra moät khoaûn thu phí khoâng nhoû cho ngaân haøng, lôùn hôn so vôùi caùc nguoàn voán truyeàn thoáng ( nhö tieàn göûi ). * Söï gia taêng caùc nguoàn voán nhaïy caûm vôùi laõi suaát. Caùc qui ñònh cuûa Chính phuû ñoái vôùi coâng nghieäp ngaân haøng taïo cho khaùch haøng khaû naêng nhaän ñöôïc möïc thu nhaäp cao hôn töø tieàn göûi, nhöng chæ coù coâng chuùng môùi laøm cho caùc cô hoäi ñoù trôû thaønh hieän thöïc. Vaø coâng chuùng ñaõ laøm vieäc ñoù. Haøng tyû USD tröôùc ñaây ñöôïc göûi trong caùc taøi khoaûn tieát kieäm thu nhaäp thaáp vaø caùc taøi khoaûn giao dòch khoâng sinh lôïi kieåu cuõ ñaõ ñöôïc chuyeån sang caùc taøi khoaûn coù möùc thu nhaäp cao hôn, nhöõng taøi khoaûn coù tyû leä thu nhaäp thay ñoåi thoe ñieàu kieän thò tröôøng. Ngaân haøng ñaõ phaùt hieän ra raèng hoï ñang phaûi ñoái maët vôùi nhöõng khaùch haøng coù giaùo duïc hôn, nhaïy caûm vôùi laõi suaát hôn. Caùc khoaûn tieàn göûi “ trung thaønh ” cuûa hoï coù theå deã taêng cöôøng khaû naêng caïnh tranh treân phöông dieän thu nhaäp traû cho coâng chuùng göûi tieàn vaø nhaïy caûm hôi vôùi yù thích thay ñoåi cuûa xaõ hoäi veà vaán ñeà phaân phoái caùc khoaûn tieát kieäm. * Caùch maïng trong coâng ngheä ngaân haøng. Ñoái maët vôùi chi phí hoaït ñoäng cao hôn, töø nhieàu naêm gaàn ñaây caùc ngaân haøng ñaõ vaø ñang chuyeån sang söû duïng heä thoáng hoaït ñoäng töï ñoäng vaø ñieän töû thay theá cho heä thoáng döïa treân lao ñoäng thuû coâng, ñaëc bieät laø trong coâng vieäc nhaän tieàn göûi, thanh toaùn buø tröø vaø caáp tín duïng. Nhöõng ví duï noåi baät nhaát bao goàm caùc maùy ruùt tieàn töï ñoäng ATM, ôû Myõ coù hôn 100.000 chieác, cho pheùp khaùch haøng truy nhaäp taøi khoaûn tieàn göûi cuûa hoï 24 / 24 giôø; Maùy thanh toaùn tieàn POS ñöôïc laép ñaët ôû caùc baùch hoùa vaø trung taâm baùn haøng thay theá cho caùc phöông tieän thanh toaùn haøng hoùa dòch vuï baèng giaáy; vaø heä thoáng maùy vi tính hieän ñaïi xöû lyù haøng ngaøn giao dòch moät caùch nhanh choùng treân toaøn theá giôùi. Do ñoù, ngaân haøng ñang trôû thaønh ngaønh söû duïng nhieàu voán vaø chi phí coá ñònh; söû duïng ít lao ñoäng vaø chi phí bieán ñoåi. Nhieàu chuyeân gia tin raèng caùc toøa
50. -50- nhaø ngaân haøng vaø caùc cuoäc mít tinh gaëp maët tröïc tieáp giöõa caùc nhaø ngaân haøng vaø khaùch haøng cuoái cuøng seõ trôû thaønh nhöõng di tích cuûa quaù khöù vaø bò thay theá bôûi caùc cuoäc lieân quan vaø giao tieáp ñieän töû. Saûn xuaát vaø cung caáp dòch vuï seõ hoaøn toaøn töï ñoäng. Nhöõng böôùc ñi ñoù seõ giaûm ñaùng keå chi phí nhaân coâng hoùa ngaân haøng vaø gaây ra tình traïng maát vieäc laøm khi maùy moùc thay theá ngöôøi lao ñoäng. Tuy nhieân, nhöõng kinh nghieäm gaàn ñaây gôïi yù raèng moät ngaønh ngaân haøng hoaøn toaøn töï ñoäng coù theå vaãn coøn laø ñieàu xa vôøi. Moät tyû leä lôùn khaùch haøng vaãn öa chuoäng caùc dòch vuï cuûa con ngöôøi vaø nhöõng cô hoäi ñeå nhaän ñöôïc söï tö vaán caù nhaân veà caùc vaán ñeà taøi chính. * Söï cuûng coá vaø môû roäng hoaït ñoäng veà maët ñòa lyù. Söû duïng coù hieäu quaû quaù trình töï ñoäng hoùa vaø nhöõng ñoåi môùi coâng ngheä ñoøi hoûi caùc hoaït ñoäng ngaân haøng phaûi coù qui moâ lôùn. Vì vaäy, ngaân haøng caàn phaûi môû roäng cô sôû khaùch haøng baèng caùch vöôn tôùi caùc thò tröôøng môùi, xa hôn vaø gia taêng soá löôïng taøi khoaûn. Keát quaû laø hoaït ñoäng môû chi nhaùnh ngaân haøng dieãn ra. Moâ hình coâng ty sôû höõu ngaân haøng mua laïi caùc ngaân haøng nhoû vaø ñöa chuùng trôû thaønh boä phaän cuûa caùc toå chöùc ngaân haøng ña truï sôû ñaõ ngaøy caøng phoå bieán. Nhieàu vuï ñaïi hôïp nhaát ñaõ dieãn ra nhö vuï hôïp nhaát giöõa Chemical Bank vaø Chase Manhttan ôû New York hay Bank of America vaø Nations Bank. Soá löôïng caùc ngaân haøng sôû höõu ñoäc laäp vaø baét ñaàu giaûm vaø qui moâ trung bình cuûa caùc coâng ty ngaân haøng ñaõ taêng ñaùng keå. Cuøng luùc ñoù, soá löôïng caùc ngaân haøng nhoû cuûa Myõ ( toång taøi saûn döôùi 1 tyû USD ) ñaõ giaûm maïnh ít nhaát laø 1/3 keå töø giöõa thaäp kyû 80 cuûa theá kyû XX, soá löôïng nhaân vieân giaûm hôn 100.000 ngöôøi trong cuøng thôøi kyø. Hôn nöõa, thaäp kyû 80 vaø 90 cuûa theá kyû XX ñaõ môû ra moät kyû nguyeân söï baønh tröôùng “lieân tieåu bang” trong heä thoáng ngaân haøng Myõ. Hôn 300 toå chöùc ngaân haøng ñaõ vöông ra khoûi thò tröôøng tieåu bang, thoân tính caùc ngaân haøng nhoû ñeå trôû thaønh nhöõng ngaân haøng taàm côõ quoác gia. Hieän nay ngaân haøng ñang tìm moïi caùch ñeå ñaït ñöôïc söï ña daïng hoùa vaø ngaân haøng khoâng coøn muoán duy trì moâ hình
51. -51- ngaân haøng coå ñieån vaø nhaán maïnh vai troø cuûa noù nhö laø caùc toå chöùc taøi chính naêng ñoäng, ñoåi môùi vaø höôùng veà khaùch haøng. Vôùi söï phaùt trieån cuûa töï ñoäng hoùa, ngaøy caøng nhieàu ngaân haøng môû chi nhaùnh ôû nhöõng vuøng xa vôùi caùc thieát bò vieãn thoâng vaø maùy ruùt tieàn töï ñoäng – moät phöông phaùp môû roäng qui moâ thò tröôøng hôn laø xaây döïng caùc cô sôû vaäït chaát môùi. Trong nhieàu tröôøng hôïp, heä thoáng thieát bò veä tinh cung caáp dòch vuï höõu haïn seõ thay theá caùc vaên phoøng chi nhaùnh ña naêng cuûa ngaân haøng. * Quaù trình toaøn caàu hoùa ngaân haøng. Söï baønh tröôùng ñòa lyù vaø hôïp nhaát caùc ngaân haøng ñaõ vöôït ra khoûi ranh giôùi laõnh thoå moät quoác gia ñôn leå vaø lan roäng ra vôùi quy moâ toaøn caàu. Ngaøy nay, caùc ngaân haøng lôùn nhaát theá giôùi caïnh tranh vôùi nhau treân taát caû caùc luïc ñòa. Vaøo nhöõng naêm 80 cuûa theá kyû XX, caùc ngaân haøng Nhaät, daãn ñaàu laø Dai_I Chi Kangyo Bank vaø Fuji Bank ñaõ phaùt trieån nhanh hôn haàu heát caùc ñoái thuû caïnh tranh treân khaép theá giôùi. Caùc ngaân haøng lôùn ñaët truï sôû taïi Phaùp ( daãn ñaàu laø Caisse Nationale de Credit Agricole ), taïi Ñöùc ( daãn ñaàu laø Deutsche Bank ) vaø taïi Anh ( daãn ñaàu laø Barclays PLC ) cuõng trôû thaønh nhöõng ñoái thuû naëng kyù treân thò tröôøng cho vay Chính phuû vaø cho vay coâng ty. Quaù trình phi quaûn lyù hoùa ñaõ giuùp taát caû caùc toå chöùc naøy caïnh tranh hieäu quaû hôn so vôùi caùc ngaân haøng Myõ vaø naém ñöôïc thò phaàn ngaøy caøng taêng treân thò tröôøng toaøn caàu veà dòch vuï ngaân haøng. Ngaøy nay, Canada, Myõ vaø Mexico ñaõ thöïc hieän Hieäp öôùc maäu dòch tö do Baéc Myõ ( NAFTA ) ñieàu maø cho pheùp ngaân haøng ôû nhöõng nöôùc naøy sôû höõu vaø quaûn lyù caùc chi nhaùnh ngaân haøng ôû nöôùc kia vaø söùc maïnh dòch vuï cuûa caùc chi nhaùnh loaïi naøy hoaøn toaøn so saùnh ñöôïc vôùi nhöõng chi nhaùnh sôû höõu bôûi caùc ngaân haøng trong nöôùc. * Ruûi ro vôõ nôï gia taêng vaø söï yeáu keùm cuûa heä thoáng baûo hieåm tieàn göûi. Trong khi xu höôùng hôïp nhaát vaø baønh tröôùng veà maët ñòa lyù ñaõ giuùp nhieàu ngaân haøng ít toån thöông trong ñieàu kieän kinh teá trong nöôùc thì söï ñaåy maïnh caïnh tranh giöõa caùc