Luận văn Thực trạng và phương hướng phát triển hàng dệt may xuất khẩu Việt Nam

52 trang nguyendu 3880

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Luận văn Thực trạng và phương hướng phát triển hàng dệt may xuất khẩu Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

luan_van_thuc_trang_va_phuong_huong_phat_trien_hang_det_may.doc

Nội dung text: Luận văn Thực trạng và phương hướng phát triển hàng dệt may xuất khẩu Việt Nam

Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Lời mở đầu Ngày nay, khu vực hoá, toàn cầu hoá được coi như một xu hướng tất yếu đối với mọi quốc gia muốn phát triển nền kinh tế của mình. Tất cả các quốc gia trong đó có Việt Nam, đều muốn hội nhập với thế giới nhằm tìm kiếm thêm những thời cơ, cơ hội mở rộng quan hệ hợp tác buôn bán với các nước khác. Điều này có nghĩa là chúng ta sẵn sàng hợp tác, cạnh tranh lành mạnh với các nước khác trong mọi lĩnh vực đặc biệt là lĩnh vực thương mại. Với phương châm coi xuất khẩu làm nguồn thu ngoại tệ chính để bù đắp cho chi tiêu của ngân sách, Việt Nam hiện đang không ngừng tìm kiếm và phát triển thị trường xuất khẩu, đặc biệt là về dệt may. Nước ta có điều kiện thuận lợi về vị trí địa lý cho việc trồng cây bông, hơn nữa với nguồn lao động dồi dào, người lao động chăm chỉ, cần cù khéo léo, giá nhân công rẻ là điều kiện hết sức thuận lợi đối với xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam.Thêm vào đó, hiện nay ngành công nghệ dệt may đang có xu hướng chuyển dịch từ các nước phát triển sang các nước đang phát triển, đặc biệt là các nước Châu á có giá nhân công rẻ. Do đó, việc phát triển xuất khẩu Việt Nam càng có nhiều thuận lợi. Tuy nhiên, bên cạnh đó, công tác quản lý, tổ chức sản xuất kinh doanh vẫn là những điểm yếu của ta trong việc hạ giá thành sản phẩm, nâng cao sức cạnh tranh của hàng dệt may Việt Nam. Để khắc phục điều này, đòi hỏi chúng ta phải có những biện pháp tích cực đẩy mạnh sản xuất, xuất khẩu, mở rộng thị trường, đón bắt nhu cầu về mẫu mã và chủng loại của khách hàng. Điều này sẽ quyết định chỗ đứng của hàng dệt may Việt Nam trên thị trường thế giới và khu vực trước khi chúng ta gia nhập vào thế giới cũng như khu vực. Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam hiện nay, nghiên cứu xu hướng vận động, phát triển hàng dệt may là hết sức cần thiết, nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, em chọn đề tài ” Thực trạng và phương hướng phát triển hàng dệt may xuất khẩu Việt Nam ”. Vì thời gian nghiên cứu và thực hiện bài viết có hạn, em chỉ đề cập tới một số giải pháp theo sự hiểu biết của mình về phương hướng phát triển xuất khẩu của ngành dệt may Việt Nam. Rất mong được sự góp ý kiến và chỉ bảo của thầy. Em xin chân thành cảm ơn thầy. Đề tài này được hoàn thành với sự giúp đỡ và hướng dẫn trực tiếp của thầy nguyễn duy bột. Em xin bày tỏ lòng biết ơn về sự chỉ bảo tận tình, những ý kiến quý báu của thầy trong thời gian qua. SV Phạm Anh Đức Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 1 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Chương một Khái quát chung về hàng dệt may trên thế giới. I. Vai trò và đặc điểm của hàng dệt may trong nền kinh tế và thương mại thế giới. 1.Vai trò của ngành hàng dệt may trong nền kinh tế thế giới. Công nghệ dệt may thường được gắn với giai đoạn phát triển ban đầu của nền kinh tế và đóng vai trò chủ đạo trong quá trình công nghiệp hoá ở nhiều nước. Ngành công nghệ dệt may có khả năng tạo nhiều việc làm cho người lao động, tăng thu lợi nhuận để tích luỹ làm tiền đề phát triển cho các ngành công nghiệp khác, góp phần nâng cao mức sống và ổn định tình hình chính trị xã hội. Công nghệ dệt may có liên quan chặt chẽ tới sự phát triển của các ngành công nghiệp khác. Khi dệt may là ngành công nghiệp hàng đầu của nền kinh tế, nó sẽ cần một khối lượng lớn nguyên liệu là sản phẩm của các lĩnh vực khác và vì thế tạo điều kiện để đầu tư và phát triển các ngành kinh tế này. Ngược lại, công nghiệp dệt lớn mạnh sẽ là động lực để công nghiệp may và các ngành khác sử dụng sản phẩm dệt làm nguyên liệu phát triển theo. Vai trò của ngành dệt may đặc biệt to lớn đối với kinh tế của nhiều quốc gia trong điều kiện buôn bán hàng hoá quốc tế. Xuất khẩu hàng dệt may đem lại nguồn thu ngoại tệ lớn để mua máy móc thiết bị, hiện đại hoá sản xuất, làm cơ sở cho nền kinh tế cất cánh. Điều này đặc biệt thể hiện rõ trong lịch sử phát triển kinh tế của các nước như Anh, Nhật, NICs, Trung Quốc, Nam á và Đông Nam á. ở các nước đang phát triển hiện nay, công nghệ dệt may đang góp phần phát triển nông nghiệp và nông thôn thông qua tăng trưởng sản xuất bông, đay, tơ tằm và là phương tiện để chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ kinh tế nông nghiệp sang kinh tế công nghiệp. ở các nước công nghiệp phát triển, công nghệ dệt may đã phát triển đến trình độ cao hơn, sản xuất những sản phẩm cao cấp có giá trị gia tăng cao, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao, đa dạng của người tiêu dùng. 2. Quy định pháp lý và kinh tế của Mỹ, EU, Canađa, Nhật Bản về nhập khẩu hàng dệt may Đặc điểm về nhu cầu và tiêu thụ. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 2 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Trong buôn bán thế giới, sản phẩm của ngành dệt may là một trong những hàng hoá đầu tiên tham gia vào mậu dịch quốc tế. Hàng dệt may có những đặc trưng riêng biệt ảnh hưởng rất nhiều đến sản xuất và buôn bán. Nghiên cứu những đặc trưng nổi bật của thương mại thế giới hàng dệt may là một trong những yếu tố cần thiết để tăng cường tính cạnh tranh của sản phẩm và đảm bảo xuất khẩu thành công trên thị trường quốc tế. Thương mại thế giới hàng dệt may có một số đặc trưng nổi bật sau đây: -Sản phẩm dệt may là loại sản phẩm có yêu cầu rất phong phú, đa dạng tuỳ thuộc vào đối tượng tiêu dùng. Người tiêu dùng khác nhau về văn hoá, phong tục tập quán, tôn giáo, khác nhau về khu vực địa lý, khí hậu, về giới tính, tuổi tác sẽ có nhu cầu rất khác nhau về trang phục. Nghiên cứu thị trường để nắm vững nhu cầu của từng nhóm người tiêu dùng trong các bộ phận thị trường khác nhau có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc tiêu thụ sản phẩm. -Sản phẩm dệt may mang tính thời trang cao, phải thường xuyên thay đổi mẫu mã, kiểu dáng, màu sắc, chất liệu để đáp ứng nhu cầu thích đổi mới, độc đáo và gây ấn tượng của người tiêu dùng . Do đó để tiêu thụ được sản phẩm, việc am hiểu các xu hướng thời trang là rất quan trọng. -Một đặc trưng nổi bật trong buôn bán sản phẩm dệt may trên thế giới là vấn đề nhãn mác sản phẩm. Mỗi nhà sản xuất cần ra được một nhãn hiệu thương mại của riêng mình. Nhãn hiệu sản phẩm theo quan điểm xã hội thường là yếu tố chứng nhận chất lượng hàng hoá và uy tín của người sản xuất. Đây là vấn đề cần quan tâm trong chiến lược sản phẩm vì người tiêu dùng không chỉ tính đến giá cả mà còn rất coi trọng chất lượng sản phẩm. -Khi buôn bán các sản phẩm dệt may cần chú trọng đến yếu tố thời vụ. Phải căn cứ vào chu kỳ thay đổi của thời tiết trong năm ở từng khu vực thị trường mà cung cấp hàng hoá cho phù hợp. Điều này cũng liên quan đến vấn đề thời hạn giao hàng, nếu như không muốn bỏ lỡ cơ hội xuất khẩu thì hơn bao giờ hết, hàng dệt may cần được giao đúng thời hạn để cung cấp hàng hoá kịp thời vụ. -Thu nhập bình quân đầu người, thói quen tiêu dùng, cơ cấu tỉ lệ chi tiêu cho hàng may mặc trong tổng thu nhập dân cư và xu hướng thay đổi cơ cấu tiêu dùng trong tổng thu nhập có tác động lớn đến xu hướng tiêu thụ hàng dệt may. Với các thị trường có mức thu nhập bình quân, tỉ lệ chi tiêu cho hàng may mặc cao, yêu cầu về mẫu mã, kiểu dáng, chất lượng sẽ trở nên quan trọng hơn các yếu tố về giá cả. Đặc điểm về sản xuất. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 3 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Công nghệ dệt may là ngành sử dụng nhiều lao động giản đơn phát huy được lợi thế của những nước có nguồn lao đồng dồi dào với giá nhân công rẻ. Đặc biệt ngành công nghiệp may đòi hỏi vốn đầu tư ít nhưng tỉ lệ lãi khá cao.Chính vì vậy sản xuất hàng dệt may thường phát triển mạnh và có hiệu quả rất lớn đối với các nước đang phát triển và đang ở giai đoạn đầu của quá trình công nghiệp hoá. Khi một nước trở thành nước công nghiệp phát triển có trình độ công nghệ cao, giá lao động cao, sức cạnh tranh trong sản xuất hàng dệt may giảm thì họ lại vươn tới những ngành công nghiệp có hàm lượng kĩ thuật cao hơn, tốn ít lao động và mang lại lợi nhuận cao. Công nghiệp dệt may lại phát huy vai trò ở các nước khác kém phát triển hơn. Lịch sử phát triển của ngành dệt may thế giới cũng là lịch sử chuyển dịch của công nghiệp dệt may từ khu vực phát triển sang khu vực kém phát triển hơn do có sự chuyển dịch về lợi thế so sánh. Như vậy không có nghĩa là sản xuất dệt may không còn tồn tại ở các nước phát triển mà thực tế ngành nàyđã tiến đến giai đoạn cao hơn, sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng cao. Đặc điểm về thị trường. Một đặc trưng nổi bật của công nghệ dệt may là được bảo hộ chặt chẽ ở hầu hết các nước trên thế giới bằng những chính sách thể chế đặc biệt. Trước khi hiệp định về hàng dệt may- kết quả quan trọng của vòng đàm phán Uruguay ra đời và phát huy tác dụng, việc buôn bán quốc tế các sản phẩm dệt may được điều chỉnh theo những thể chế thương mại này. Nhờ đó, phần lớn các nước nhập khẩu thiết lập các hạn chế đối với nhập khẩu hàng dệt may. Mức thuế phổ biến đánh vào hàng dệt may cũng cao hơn so với các hàng hoá công nghiệp khác. Bên cạnh đó, từng nước nhập khẩu còn đề ra những qui định riêng đối với hàng dệt may nhập khẩu. Những thể chế nhằm bảo hộ sản xuất hàng dệt may của mỗi nước và hạn chế nhập khẩu này đã chi phối thị trường hàng dệt may trên thế giới, ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất và buôn bán hàng dệt may trên thế giới . Ta nhận thấy EU là một thị trường rộng lớn và đầy tiềm năng. Với 375 triệu dân, đây là thị trường lý tưởng tiêu thụ hàng dệt may nói riêng và các mặt hàng khác nói chung. Nhưng chúng ta cũng thấy đây là một thị trường có những điều kiện về kiểm soát, tiêu chuẩn, chất lượng rất là khó khăn và không dễ xâm nhập vào được. Nó quản lý rất chặt chẽ và nghiêm khắc. Cùng với đó là thị hiếu người tiêu dùng của thị trường này cũng khá khó tính, có chọn lọc đặc biệt với hàng dệt may. Đây là ngành mà châu âu có xu hướng chuyển dần sang các khu vực khác, nên thị trường này đang có xu hướng nhập khẩu hàng dệt may và hàng may mặc. Các nhà nhập khẩu Châu Âu luôn tìm kiếm những thị trường rẻ nhưng phải đẹp. Họ luôn cố hạ giá thành sản phẩm tới mức thấp nhất tại nơi cơ sở đặt gia công. Chính vì vậy mà cùng với trao đổi quy chế tối huệ quốc EU đã tăng 40-50% quota hàng dệt may và may mặc cho Việt Nam do giá thành ở Việt Nam rẻ hơn ở những nơi khác, đồng thời vẫn đảm bảo chất lượng mà họ yêu cầu. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 4 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Để mở rộng thị trường hàng dệt may sang EU, trước hết chúng ta phải sản xuất được những sản phẩm đáp ứng được tiêu chuẩn của thị truờng EU và chúng ta phải nắm được những đặc điểm và quy định phong tục tập quán của thị trường này để cho việc xuất khẩu được thuận lợi. II.Tình hình sản xuất và buôn bán hàng dệt may trên thế giới. Ngành công nghệ dệt may là một trong những ngành sản xuất được hình thành từ rất sớm. Sản phẩm của ngành dệt may luôn là những vật dụng không thể thiếu được trong cuộc sống hàng ngày của con người. Những sản phẩm này ngày càng được đa dạng về chủng loại, mẫu mã đã đáp ứng đuợc nhu cầu của mọi tầng lớp , mọi lứa tuổi trong xã hội. Ngày nay hàng dệt may không chỉ thể hiện truyền thống văn hoá, mà còn thể hiện về trình độ phát triển kinh tế khkinh tế của mỗi nước, mỗi khu vực. 1.Tình hình sản xuất hàng dệt may trên thế giới. Trước đây , nguyên liệu của ngành dệt may là bông và các sản phẩm nông nghiệp khác như đay tơ gai sau này khi khoa học kĩ thuật phát triển đã tạo ra những nguyên liệu như các loại tơ tổng hợp, nhân tạo và nâng cao kỹ thuật xử lý sợi đã đẩy ngành dệt may lên một bước phát triển nhảy vọt cả về chất lượng và số lượng. Các loại sợi nhân tạo chiếm tỉ trọng ngày càng cao trong tổng sản lượng sơi của toàn thế giới trong khi sản lượng sợi tự nhiên suy giảm, đặc biệt là sợi len. Năm 1997, sợi nhân tạo chiếm 54%, sợi tự nhiên( bông và len) chiếm 46% trong tổng sản lượng sợi. Tỉ lệ giữa sợi nhân tạo và sợi tự nhiên năm 1980 là 48:52, năm 1990 là 48:52, năm 1994 là 53:47 so với tỉ lệ 54:46 của năm 1997. Tuy nhiên trong khi hầu hết các loại sợi nhân tạo đều tăng đáng kể thì sợi xenlulô lại có xu hướng giản vì thiếu nguyên liệu và chi phí tăng do ảnh hưởng của các quy định về bảo vệ môi trường hiện nay. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 5 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Sản xuất sợi dệt của thế giới Đơn vị : Nghìn tấn Sợi nhân tạo Năm Sợi bông Sợi len T.đó:Xenlulô Tổng 1980 13.890 2.860 14.890 3.220 31.640 1982 14.480 2.860 14.300 2.950 31.640 1984 19.200 3.000 16.390 3.000 38.590 1986 15.200 3.040 17.710 2.860 35.870 1988 18.070 3.220 19.520 2.910 40.810 1990 18.610 3.360 20.200 2.500 42.180 1992 17.980 3.000 21.570 2.320 42.540 1994 18.750 2.810 24.560 2.360 46.130 1996 19.200 2.540 26.060 2.410 47.810 1997 19.980 2.500 26.920 2.450 49.400 Nguồn : AIT 3/1998. Những tiến bộ trong ngành dệt may không chỉ tạo ra những nguyên liệu mới mà còn tạo ra máy móc thiết bị hiện đại nâng cao năng suất lao động ở nhiều nước như Nhật Bản , Pháp , ý từ những năm 70 đã sử dụng dây chuyền dệt may khép kín với mục đích khai thác hết công suất của thiết bị , tăng năng suất lao động , giảm giá thành sản phẩm. Song trong những năm của thập kỷ 80 , 90 những phát triển về kỹ thuật máy tính trong ngành dệt may đã tự động hoá nhiều khâu trong cả dây chuyền dệt cũng như trong cả dây chuyền may , làm cho năng suất lao động tăng lên đáng kể.Đã xuất hiện nhiều xí nghiệp theo dạng mạng lưới thông tin và cung cấp thông tin cho trung tâm điều khiển.Tuy nhiên , dạng xí nghiệp này không nhiều và không phải nước nào hay nơi nào cũng áp dụng vì nó đòi hỏi mạng lưới thông tin công cộng phải đạt trình độ phát triển cao. Mặc dù đã được tự động hoá nhiều, nhưng hiện nay ngành dệt may vẫn là ngành sử dụng nhiều lao động.Việc sử dụng nhiều lao động trong điều kiện giá lao động ngày càng cao đang làm cho vị trí ngành dệt may trong cơ cấu sản xuất ở các nước phát triển suy giảm.Ngược lại ngành dệt may ở các nước đang phát triển ngày càng được đẩy mạnh , do mức tiền lương thấp đã tạo ra ưu thế trong cạnh tranh cho các nước này, đây cũng là lời giải đáp cho câu hỏi tại sao ngày nay các nước đang phát triển lại giữ một vai trò quan trọng trong ngành dệt may thế giới. Sản xuất và buôn bán trên thị trường hàng dệt may thế giới đã hình thành cung cách mới. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 6 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Từ những năm 70, sản xuất hàng dệt may trên thế giới đã có xu hướng chuyển dịch dần từ các nước phát triển như Nhật Bản, Mỹ , Anh, Pháp sang các nước đang phát triển. Ơ các nước phát triển, khối lượng hàng dệt may xuất khẩu giảm và khối lượng hàng dệt may nhập khẩu tăng nhanh. Các nước đang phát triển trở thành người cung cấp chủ yếu trên thị trường hàng dệt may thế giới, điển hình là các nước NICs , Trung Quốc. Trong những năm 80 hàng dệt may của các nước NIC đã chiếm đến 1/4 khối lượng buôn bán hàng dệt và 1/3 tổng khối lượng buôn bán hàng may trên thế giới. Theo thống kê của GATT Thị Trường trong năm 1988 kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Trung Quốc là 11,4 tỷ USD đứng hàng thứ năm trên thế giới, Hồng Kông là 18,2 tỷ USD đứng đầu thế giới, nếu tính xuất khẩu ròng thì Nam Triều Tiên đạt 11,9 tỷ USD đứng thứ nhất,Trung Quốc đạt 9 tỷ USD,đứng thứ ba sau Italia. Kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may năm 1988 Đơn vị :Triệu USD Tên nước Thị Hàng dệt Hàng may Thị Tổng cộng TXuất khẩu Thị trường trường hị trường trườn g Hồng Kông 4 6.400 11.800 1 18.200 11 6.100 6 Italia 2 7.500 9.100 2 16.600 2 9.900 2 Đức 1 10.000 5.400 4 16.000 3 7.200 5 Triều Tiên 5 4.700 8.700 3 13.400 4 11.900 1 Trung Quốc 3 6.500 4.900 5 11.400 5 9.000 3 Đài Loan 7 4.500 4.700 6 9.200 6 8.300 4 Pháp 6 4.600 3.300 7 7.900 7 3.100 7 Tổng 44.200 47.900 92.100 55.500 Nguồn : Mậu dịch Thế giới GATT 1988/1989. Như vậy các vị trí hàng đầu về xuất khẩu dệt may đang chuyển sang các nước đang phát triển đặc biệt là các nước thuộc khu vực Đông Bắc A và khu vực Đông Nam A. Quá trình chuyển dịch này thể hiện rất rõ nét ở các nước thuộc EU, những nước trước đây là những cường quốc xuất khẩu hàng dệt may.Tính chung từ năm 1980 đến 1989 số công nhân trong ngành dệt của các nước EU đã giảm tới 220.000 người cụ thể la Pháp “tính theo %” là 6,2; CHLBĐ 31,5; Anh 24,7; Italia 16. Trong 2 năm 1992-1993 quá trình này còn diễn ra mạnh mẽ hơn. Ngành dệt ở các nước EU đang cải tổ sâu sắc một mặt do thế hệ đã rời khỏi ngành và người ta thích đầu tư vốn vào những ngành dịch vụ nhẹ nhàng hơn như du lịch , hàng mỹ nghệ,bất động sản; mặt khác do các hãng lớn đang đẩy mạnh chuyên môn hoá với việc mua cổ phần ở các nước ngoài biên giới Châu Âu, nhất là những nơi có giá nhân công rẻ để hạ giá thành sản phẩm. Như hãng QUELL của Đức có tới 2/3 cổ phần thực hiện ở Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 7 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại các nước ngoài Châu Âu như: Hồng Kông, Trung Quốc,Philipin, Việt Nam,Mađagatxca. Phần lớn các hãng cn Châu Âu đều chuyển thành các hãng thương mại chẳng hạn như hãng Z.ZONE của Pháp có 1/3 hàng mua tại các nước Đông Nam A, 1/3 hàng do các xí nghiệp vùng Trung Đông cung cấp, chỉ có 1/3 hàng do các xí nghiệp gia công hàng của Pháp cung cấp; tập đoàn công nghệ dệt may Shtailmanhai của Đức đã sản xuất 55% sản phẩm của mình ở các nước Đông Âu, 18% tại các nước Châu A, chỉ giữ lại 27% sản xuất tại Đức.Sang những năm của thập kỷ 90, quá trình chuyển dich không chỉ diễn ra ở các nước phát triển mà còn bắt đầu diễn ra ở các nước NICs, là những nước đang phát triển đã vươn tới những ngành cn mũi nhọn có hàm lượng kỹ thuật cao, tốn ít lao động, mang lại nhiều lợi nhuận( như ngành cn điện tử) và giá nhân công ngày càng tăng. Khi tiền công lao động ngày càng gia tăng thì sức mạnh cạnh tranh trong sản xuất mặt hàng dệt may ở các nước này giảm đi rõ rệt. Ngành dệt may ở các nước này có xu hướng chuyển dần sang các nước ASEAN, khu vực Nam A và các nước lân cận có nhiều lao động rẻ hơn.Điều này đã góp phần thúc đẩy ngành dệt may ở các nước ASEAN và các nước lân cận trong đó có Việt Nam phát triển nhanh chóng trong những năm gần đây. 2.Tình hình buôn bán hàng dệt may trên thế giới. Thị trường hàng dệt may trên thế giới vẫn liên tục phát triển trong mấy chục năm sau chiến tranh thế giới thứ hai.Mậu dịch hàng dệt may tăng khá nhanh(trừ một vài năm do nền kinh tế thế giới bị khủng hoảng tác động tới). Nhịp độ phát triển mậu dịch hàng dệt may thế giới tuỳ thuộc vào triển vọng tiêu dùng của các nước trên thế giới, mà triển vọng tiêu dùng lại phải phụ thuộc vào các yếu tố về phát triển kinh tế, dân số, về tiến bộ khoa học kỹ thuật, về xu thế mốt thời trang của mỗi nước, trong đó yếu tố về phát triển kinh tế với thu nhập tính theo đầu người là quan trọng nhất. Theo thống kê của tổ chức các nước hợp tác phát triển(OECD)-đây là những nước có tiêu dùng hàng dệt may rất cao thường từ 15-20 kg/người/năm), năm 1978 kim ngạch nhập khẩu hàng dệt may của những nước này là 60,85 tỷ USD chiếm tỉ trọng73,9% tổng kim ngạch nhập khẩu hàng dệt và may của toàn thế giới, năm 1987, nhập khẩu 136,734 tỷ USD chiếm tỷ trọng72,3%.Đến nay tỷ trọng này vẫn không thay đổi nhiều. Sự thay đổi ở đâu là sự thay đổi về thị trường nhập khẩu .Trước đây, mậu dịch hàng dệt may ở các nước phát triển chủ yếu là giữa các nước này với nhau. Khối lương hàng dệt may nhập khẩu từ các nước đang phát triển chiếm tỷ trọng nhỏ(10,2% năm 1995). Hiện nay, cùng với sự chuyển dịch sản xuất của thị trường nhập khẩu,năm 1987 hàng dệt may của các nước phát triển nhập khẩu từ khu vực Viễn Đông đã lên tới 33%, tỷ trọng nhập khẩu từ các nước đang phát triển này ngày càng tăng lên trong đó chiếm phần lớn là hàng dệt may nhập khẩu từ các nước Châu A, mà chủ yếu là các nước NICs, ASEAN và Trung Quốc vì Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 8 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại hiện tại giá nhân công cao hoặc thấp vẫn là một yếu tố quan trọng trong cạnh tranh trên thị trường hàng dệt may thế giới. Châu A là khu vực chiếm hơn 40% knxuất khẩu hàng dệt may.Theo thống kê của Liên Hợp Quốc, ngành dệt may chiếm 15,5% tổng số hàng xuất khẩu và 26% knxuất khẩu nhóm hàng cn của các quốc gia đang phát triển. Trong chính sách phát triển kinh tế của mỗi nước đang phát triển nói chung đều ưu tiên phát triển ngành cn cần nhiều lao động, trong đó có ngành dệt may, do đó nguồn dệt may cung ứng cho thị trường thế giới ngày càng lớn. Đây cũng là nguyên nhân chính dẫn đến sự cạnh tranh giữa các nước xuất khẩu hàng dệt may ngày càng gay gắt hơn. Hiện nay những nước xuất khẩu hàng dệt may lớn trên thế giới là Hồng Kông, Nam Triều Tiên,Trung Quốc, Đài Loan, Inđônêsia, Pháp, Đức. Những nước nhập khẩu hàng dệt may lớn trên thế giới là Mỹ, EU, Nhật Bản, Canađa, Hồng Kông. Hồng Kông là một trong những nước hàng năm nhập vải nhiều nhất thế giới ,nhưng cũng là nước xuất khẩu chủ yếu hàng may. Các nhà sản xuất Hồng Kông đưa nguyên phụ liệu sang các nước Đông Nam A gia công sản phẩm may mặc để khai thác nhân công rẻ, rồi xuất đi nước thứ ba. Có thể nói Hồng Kông đang là một thị trường lớn cung cấp các nguyên phụ liệu cho ngành dệt may. Tình hình buôn bán hàng dệt may trên thế giới có nhiều thay đổi trong thời gian qua bởi sự tác động của Hiệp định hàng dệt may ATC(Agreement on Tilex and Clothing). ATC là một hiệp định hạn chế về thời gian kéo dài 10 năm đưa ra sự hội nhập dần dần của ngành dệt may vào hiệp định của WTO, loại bỏ dần và có trật tự các thoả thuận về số lượng đặc biệt đã khống chế việc trao đổi hàng dệt may giữa các nước xuất khẩu và nhập khẩu chính. Như vậy, Hiệp định hàng dệt may ATC sẽ loại bỏ tính chất phân biệt đối xử trong chế độ thương mại của ngành dệt may từ trước đến nay, chẳng hạn như chế độ hạn ngạch của Hiệp định hàng đa sợi MFA(Multi-Fibre Agreement ). Hiệp định ATC giúp cho các quốc gia là thành viên của ƯTO như Ân Độ, Pa-ki-xtan, Băng-la đét, Thái Lan và Xi-ri-lân-ca và cả Trung Quốc( khi họ trở thành thành viên ƯYO) tăng hạn ngạch và thị phần trên thị trường thế giới. Nhưng mặt khác,Hiệp định hàng dệt may ATC cũng đồng thời đẩy các nước không phải thành viên WTO vào vị thế cực kỳ khó khăn. Vì theo qui định của Hiệp định này, các nước nhập khẩu chính( là thành viên wTO) có quyền áp đặt những hạn chế mới như chế độ hạn ngạch, quy chế xuất xứ nhằm cản trở việc xuất khẩu hàng dệt may của các nước không phải thành viên WTO, mà không có bất kỳ hạn chế nào về thời gian. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 9 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Chương II Thực trạng sản xuất và xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam trong những năm qua. I.Vai trò của ngành dệt may đối với sự phát triển kinh tế của Việt Nam. Ngành dệt may Việt Nam là một trong những ngành được hình thành rất sớm. Với vai trò vừa thoả mãn nhu cầu tiêu dùng trong nước, vừa là nguồn xuất khẩu thu ngoại tệ chủ yếu sau dầu lửa. Ngành dệt may luôn luôn là một trong những ngành kinh tế lớn của đất nước và được Nhà nước khuyến khích phát triển. Tuy vậy, tốc độ phát triển của ngành này vẫn chưa đáp ứng được những đòi hỏi của nền KTQD. Với thị trường tiêu thụ trong nước gần 80 triệu dân, sức mua ngày càng tăng, đây là một thị trường dễ tính, đòi hỏi về chất lượng, mẫu mốt chưa cao. Thực tế sản phẩm của hàng dệt may mới đáp ứng được một phần nhu cầu tiêu dùng trong nước. Hàng năm ta vẫn phải nhập lhẩu cả nguyên liệu lẫn hàng dệt may thành phẩm để đáp ứng nhu cầu nội địa. Mặt khác, hàng dệt may sản xuất trong nước chất lượng còn thấp và mẫu mã nhưa phong phú. Tuy nhiên để khắc phục những nhược điểm về chất lượng cũng như mẫu mã sản phẩm, trong những năm gần đây ngành dệt may đã và đang đổi mới cn và thiết bị sản xuất, tăng số lượng sản phẩm và đưa ra những sản phẩm rẻ và chất lượng tốt hơn đủ sức cạnh tranh với hàng nhập khẩu . Kết quả là tiêu dùng hàng dệt may sản xuất trong nước ở thị trường nội địa tăng nhanh, qua đóhàng năm ngành dệt may đã tiết kiệm được khoản ngoại tệ chi cho việc nhập khẩu hàng dệt may thành phẩm cho tiêu dùng trong nước. Không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước , sản phẩm của ngành dệt may Việt Nam đã bắt đầu hoà nhập được vào thị trường thế giới. Hàng dệt may Việt Nam đã xuất khẩu được sang các thị trường khó tính như :EU, Nhật Bản, Canada, Nam Triều Tiên Trước năm 1990, ta cũng có hàng dệt may xuất khẩu đi các thị trường Đông Âu và Liên Xô cũ( đây là thị trường truyền thống của ta) theo các hiệp định song phương nhưng khối lượng nhỏ, chất lượng hàng không cao, mặt khác do những nhược điểm về cách thức tổ chức, về thanh toán nên hàng dệt may xuất khẩu đem lại hiệu quả không cao. Hoạt đông xuất khẩu hàng dệt may mới thực sự sôi động từ cuối năm 1992 đến nay, khi chúng ta bắt đầu thực hiện hiệp định buôn bán hàng dệt may với EU, hàng dệt may xuất khẩu đã không ngừng tăng lên cả về chất lượng lẫn số lượng. Hiện nay hàng dệt may xuất khẩu là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của ta, kim ngạch xuất khẩu của mặt hàng này tăng lên với tốc độ cao. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 10 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may từ 1991 đến 2000. Đơn vị:Triệu USD Năm 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Kim 117 190 239 476 850 1150 1300 1450 1747 1815 ngạch XK Trong thập kỷ 90 vừa qua, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu hàng dệt may đạt trung bình trên 40%/ năm. Hiện nay, ngành này đứng thứ hai, chỉ sau dầu lửa về kim ngạch xuất khẩu của cả nước (tạo ra 20% tổng kim ngạch xuất khẩu và khoảng 41% kim ngạch xuất khẩu của công nghiệp chế tác. Năm 2000, kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của nước ta chiếm khoảng 13% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.Việc xuất khẩu hàng dệt may một mặt đem lại một khoản ngoại tệ không nhỏ để đổi mới và nâng cấp toàn bộ trang thiết bị và công nghệ của ngành dệt may trong giai đoạn hiện nay. Mặt khác,trong những năm tới đây với tốc độ phát triển như hiện nay chắc chắn sẽ góp phần làm tăng tích luỹ cho nền kinh tế. Ngành dệt may không chỉ có vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu tiêu dùng hàng dệt may trong nước và tham gia xuất khẩu thu ngoại tệ mà còn có vai trò hết sức quan trọng trong việc giải quyết việc làm, mang lại thu nhập cho người lao động, góp phần tạo sự ổn địng về mặt kinh tế, chính trị xã hội. Đây là ngành công nghiệp sử dụng nhiều lao động nhất, lao động ngành may chiếm 25% lực lượng lao động công nghiệp ; 5,58% giá trị sản xuất cn(1999). Năm 2000 ngành này đang có 1,6 triệu lao động và dự kiến năm 2005 sẽ sử dụng 3 triêu lao động, năn 2010 là 4,5 triệu lao động. Nước ta vốn là nước có dân số phát triển khá nhanh, nguôn lao động dồi dào và người dân vốn cần cù, khéo léo. So với các nước khác giá sinh hoạt ở Việt Nam thấp hơn do đó giá nhân câng cũng rẻ hơn, đây cũng là điều kiện quan trọng tạo cho hàng hoá của ta nói chung và hàng dệt may nói riêng có ưu thế cạnh tranh thị trường thế giới .Ngành dệt và đặc biệt là ngành may nước ta có đội ngũ công nhân lành nghề, tiếp thu kỹ thuật nhanh, có thể sản xuất những sản phẩm chất lượng cao do vậy may công nghiệp đang là một thị trường gia công hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài. Hơn nữa, trong điều kiện hiện nay có nhiều thuận lợi cho việc phát triển ngành dệt may như vốn đầu tư vào ngành này thấp hơn nhiều ngành khác, quay vòng vốn nhanh. Nằm trong khu vực có các nước xuất khẩu lớn hàng dệt may của thế giới như Nam Triều Tiên, Hồng Công, Đài Loan lại có luật đầu tư nước ngoài hấp dẫn- Việt Nam là mảnh đất mầu mỡ cho các nhà đầu tư hàng dệt may. Vị trí địa lý nước ta rất thuận lợi cho việc xuất nhập khẩu bằng đường biển, giảm chi phí vận tải. Phát triển ngành dệt may cũng chính là góp phần phát huy và tận dụng hết tiềm năng sẵn có để phát triển nền kinh tế của đất nước. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 11 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại II.Tình hình sản xuất. Ngành công nghệ dệt may nước ta hiện phải đảm bảo 2 nhiệm vụ quan trọng, vừa đáp ứng nhu cầu của thị trường nội địa vừa tham gia sản xuất hàng xuất khẩu tiến tới tự cân đối phần nhập và có tích luỹ. Thực trạng sản xuất của ngành dệt may nước ta như sau: 1.Về năng lực sản xuất. Theo số liệu của Tổng công ty Dệt-May Việt Nam, tổng năng lực sản xuất của ngành dệt may Việt Nam hiện nay được đánh giá như sau: Năng lực sản xuất một số sản phẩm dệt may Việt Nam. Chỉ tiêu Đơn vị Doanh nghiệp DN có vốn đầu tư Cộng tính trong nước nước ngoài Sợi dệt Tấn 50.000 35.000 85.000 Vải lụa Triệu m 184 120 304 Dệt kim Triệu sp 31 8 39 Hàng may Triệu sp 280 120 400 mặc Nguồn :Tổng công ty Dệt – May Việt Nam Các cơ sở dệt may chủ yếu tập trung ở Hà Nội, Nam Định, Hải Phòng, Nha Trang, Đà Nẵng, TP.HCM, Đồng Nai. Đây là những địa điểm thuận lợi để sản xuất kinh doanh có điều kiện tận dụng hạ tầng, quản lý dịch vụ, thông tin văn hóa – xã hội và vệ sinh môi trường. Thực tế đã chứng minh các tư nhân nước ngoài chỉ muốn vào liên doanh và xây dựng cơ sở sản xuất 100% ở các thành phố lớn có điều kiện hạ tầng tốt. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 12 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Tình hình cơ sở sản xuất của ngành dệt may mặc trong nước Khu Xí nghiệp quốc doanh XN DN Hộ tư vực đoàn ngoài nhân TW ĐP Tổng thể QD I 13 4 17 - 173 Dệt II 12 15 27 - 47 III 3 5 8 - 7  28 24 52 0 227 10000 I 16 21 37 3 287 May II 21 48 69 5 81 III 1 15 16 - 16  38 84 122 8 384 30000 Nguồn:Tổng công ty dệt may Việt Nam I. Thành phố Hồ Chí Minh và các vùng phụ cận. II. Thành phố Hà Nội và các vùng phụ cận. III. Thành phố Đà Nẵng và các tỉnh Quảng Nam, Thừa Thiên Huế, Khánh Hoà. Năng lực dệt may nước ngoài (SCCI đã cấp giấy phép đến tháng 6/1999) - Ngành dệt có : 40 công trình, tổng vốn đầu tư khoảng 0.85 tỷ USD. Năng lực khi hoàn thành công trình : Vải các loại 400 triệu m2 Sợi cotton và P/C 87.516 tấn Tơ PES 64.000 tấn Sợi POY 32.000 tấn Sợi PTY 25.000 tấn Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 13 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Sản phẩm dệt kim 12.000 tấn Khăn bông 2.720 tấn Chỉ 800 tấn Tơ tằm 132 tấn và 1 triệu mét vải áo len 1 triệu sản phẩm Vải mành PA 10 triệu m2 Vải lưới đánh cá 360 tấn Vải công nghiệp khác (giả da, giầy vải) 4 triệu mét - Ngành may có 49 công trình Tổng vốn đầu tư 129,8 triệu USD Năng lực sau khi hoàn tất công trình Sản phẩm may 178 triệu sản phẩm Bông tấm (vải không dệt) 28 triệu Yds/năm Phụ liệu may (áo, bao bì) 2 triệu USD So với các nước trong khu vực, ngành dệt may Việt Nam còn kém về năng lực sản xuất, trình độ công nghệ; khối lượng, chủng loại, mẫu mã hàng hoá nghèo nàn và năng suất thấp. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 14 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại So sánh quy mô ngành dệt may Việt Nam đối với một số nước trong khu vực (năm 2000) Số thị Tên nước Sản lượng Sản lượng Sản phẩm Kim ngạch trườn sợi/ngàn tấn vải may/triệu XNK(triệu g lụa/triệum Sp USD) 1 Trung Quốc 5.300 21.000 10.000 50.000 2 Ân Độ 2.100 23.000 - 12.500 3 Bangladesh 200 1.800 - 4000 4 Thái Lan 1.000 4.200 2.500 6.500 5 Inđônesia 1.800 4.400 3.000 8.000 6 Việt Nam 85 304 400 2.000 Nguồn :Tổng công ty Dệt –May Việt Nam Số liệu thống kê cho thấy tổng khối lượng sợi của Việt Nam sản xuất chỉ có 85.000 tấn còn vải là 304 triệu mét đứng cuối cùng danh sách. Nếu so với hai nước láng giềng thì sản xuất sợi của Inđônêxia gấp 21 lần và Thái Lan gấp 12 lần Việt Nam. Tương tự sản xuất vải Việt Nam chỉ bằng 7% của Inđônêxia và 7.2% của Thái Lan. 2. Thiết bị – công nghệ Tính đến năm 1999, ngành dệt có 43.200 máy dệt, trong đó các xí nghiệp quốc doanh trung ương quản lý 11.000 máy, xí nghiệp quốc doanh địa phương: 3.200 máy và các hợp tác xã tư nhân: 29.000 máy; các thiết bị nhuộm hoàn tất có thể nhuộm 450 triệu mét/năm với các loại vải từ các nguyên liệu dệt khác nhau và các công nghệ nhuộm cũng như công nghệ in hoa khác nhau; các thiết bị dệt kim có thể sản xuất 20.900 tấn sản phẩm/năm, bao gồm 19.500 tấn dệt kim tròn/năm và 1.400 tấn dệt kim dọc/ năm. Phần lớn số thiết bị ngành dệt đã rất cũ kỹ và thiếu đồng bộ giữa các khâu. Gần 30% thiết bị đã sử dụng trên 20 năm, hư hỏng nhiều, mất tự động nên năng suất thấp, chất lượng sản phẩm kém, giá thành sản phẩm cao. Tuyệt đại bộ phận ngành kéo sợi chỉ đạt mức tương đương 75% uster, ngay sợi Nha Trang, sợi Hà Nội hiện đại nhất nước ta cũng chỉ đạt 50% uster. Công suất sợi trải quá ít, máy dệt thoi thì trên 80% là khổ hẹp dưới 54”. Hiện tại máy dệt không thoi mới có hơn 15% (khu vực quốc doanh) còn công cụ dệt ở khu vực hợp tác xã, tư nhân phần lớn là máy gỗ cũ kỹ. Công nghệ kéo sợi OE qua nhỏ bé (2000 rotors đạt Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 15 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại xấp xỉ 2,3% sản lượng kéo sợi. Giai đoạn 1996 – 2000, một số doanh nghiệp đầu tư mới, chất lượng sợi được nâng lên đạt dưới mức 25% uster, chất lượng đã được cải thiện một phần. Năng lực sợi chải kỹ, chỉ số sợi bảo quản đã đợc nâng lên. Tổng công ty Dệt – May đã thay thế dần 80 vạn cọc sợi đã sử dụng trên 20 năm, đầu tư bổ sung nâng cấp 30 vạn cọc sợi để nâng cao chất lượng sợi phục vụ dệt kim, vải cao cấp, thay thế 50% trong tổng số 7.000 máy dệt cũ bằng máy mới hiện đại, khổ rộng, năng suất cao của Tây Âu và Nhật Bản. Trong những năm gần đây ngành dệt được trang bị một số dây chuyền kéo sợi mới, sử dụng công nghệ bông chải liên hợp tự động cao, các máy ghép tự động khống chế chất lượng, ứng dụng các kỹ thuật vi mạch điệntử vào hệ thống điều khiển tự động và kiểm tra chất lượng sợi. Trong khâu dệt vải bông, nhờ sử dụng các thiết bị xe, hấp, giảm trọng lượng nhiều sản phẩm giả tơ, giả len, sản phẩm từ microfiber đã bắt đầu được sản xuất và tạo được uy tín trên thị trường. Theo thốnh kê và đnáh giá của các chuyên gia thì thiết bị ngành dệt đã được đổi mới khoảng 40 – 45%, trình độ tự động hoá chỉ đạt mức trung bình. Trình độ công nghệ của ngành dệt Việt Nam còn lạc hậu hơn so với các nước tiên tiến trong khu vực khoảng 10 – 15 năm. Ngành may mặc thu hút được nhiều vốn đầu tư hơn do đặc điểm ít hơn ngành dệt và thu đợc nhiều lợi nhuận hơn. Do đó ngành may mặc được đổi mới rất nhiều khoảng 90 – 95% số thiết bị, tuy nhiên khả năng tự động hoá quá trình chỉ đạt mức trung bình. Công nghệ cắt may và may còn lạc hậu hơn so với các nước tiên tiến trong khu vực khoảng năm năm. Trang thiết bị ngành may đã tăng nhanh cả về số lượng và chất lượng, nhất là về tính năng công dụng, từ máy đạp chân (22 của Liên Xô cũ, máy 8322 của Đức đến Juki của Nhật và FFAP của CHLB Đức. Số máy chuyên dùng như máy vắt 5 chỉ, máy thùa, đính, trần giầy pasant, may cạp 4 kim, bàn là treo, bàn là hơi có đệm hút chân không Trong từng công đoạn sản xuất may cũng được trang bị thêm máy móc với tính năng công dụng mới nhằm tăng năng suất lao động và nâng cao chất lượng sản phẩm trên 100%.Về công nghệ, các dây chuyền may được bố trí vừa và nhỏ (25 – 26 máy), sử dụng 34 – 38 lao động cơ động nhanhh và có nhân viên kiểm tra thường xuyên, có khả năng chấn chỉnh sai sót nhanh. Ngành may của ta hiện nay mới chỉ chú trọng đầu tư vào sản xuất một số mặt hàng đơn giản, những mặt hàng dễ làm và dễ thu lợi nhuận như áo Jacket, sơ mi nam, sơ mi nữ (loại hàng dễ bị cạnh tranh lớn trên thị trường thế giới ) công nghệ sản xuất những mặt hàng kỹ thuật cao, chất lượng cao vẫn còn bị bổ trống. Nhờ đó năng lực may xuất khẩu tăng nhanh, đến cuối năm 2000, công suất cuẩ ngành đã đạt 400 triệu sản phẩm/ năm. 3. Cơ sở sản xuất. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 16 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Tổng công ty dệt may (VINATEX) được thành lập 29 - 4 – 1995 theo quyết định 253/thị trường của thủ tướng chính phủ nhằm tăng cường phân công chuyên môn hoá hợp tác sản xuất kinh doanh để thực hiện nhiệm vụ Nhà nước giao, nâng cao khả năng và hiệu quả kinh doanh của các đơn vị thành viên và của toàn Tổng công ty theo nhu cầu thị trường. Nhiệm vụ chính là : a) Thực hiện nhiệm vụ kinh doanh hàng dệt may theo quy hoạch và kế hoạch phát triển ngành dệt may của Nhà nước và theo yêu cầu của thị trường bao gồm: xây dựng kế hoạch phát triển, đầu tư, tạo nguồn vốn đầu tư, sản xuất tiêu thụ sản phẩm, cung ứng nguyên vật liệu, xuất nhập khẩu phụ liệu, thiết bị phụ tùng, liên doanh, liên kết vớc các tổ chức trong và ngoài nước phù hợp với pháp luật và các của Nhà nước. b) Nhận và sử dụng có hiệu quả, bảo toàn và phát triển vốn do Nhà nước giao: gồm cả phần vốn đầu tư voà các doanh nghiệp khác, nhận và sử dụng có hiệu quả tài nguyên đất đai và các nguồn lực khác do Nhà nước giao để thực hiện nhiệm vụ kinh doanh và các nhiệm vụ được giao. c) Tổ chức quản lý công tác nghiên cứu và ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào công tác đào tạo bồi dưỡng cán bộ công nhân viên trong tổng công ty Tổng công ty dệt may có: 55 thành viên đều là những doanh nghiệp có tầm cỡ trong ngành dệt may Việt Nam bao gồm 20 công ty dệt, 3 công ty len, 15 công ty may, 2 công ty liên doanh, 1 công ty đay. Ngoài ra còn có : - Bốn nhà máy cơ khí chuyên sản xuất phụ tùng dệt may. - Một công ty tài chính - Hai công ty dịch vụ Thương mại. - Hai chi nhánh của tổng công ty ở Đà Nẵng và Hải Phòng. - Ba trường đào tạo cán bộ công nhân kỹ thuật cho ngành dệt may tại các khu vực Hà Nội, Nam Định, TP.HCM. - Hai viện khoa học – kĩ thuật dệt may và một viện thiết kế mẫu: là cơ quan nghiên cứu kinh tế kĩ thuật của ngành dệt may đồng thời là cơ quan đầu mối về thông tin trên các .tiến bộ kinh tế kĩ thuật, thị trường, giá cả. Vài số liệu về Tổng công ty dệt may Việt Nam năm Tổng giá trị tài sản cố định Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 17 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Tổng vốn kinh doanh Doanh số Kim ngạch xuất khẩu Nộp ngân sách Năm công ty lớn nhất thuộc Tổng công ty STT Tên công ty Doanh số Kim Số lượng ngạchXK công nhân (Tỷ đồng) (Triệu USD) (người) 1 Công ty dệt Nam Định 445,11 10 16.310 2 Công ty dệt Thành Công 398,24 21 3500 3 Công ty dệt Hà Nội 363,40 12 6230 4 Công ty dệt Phong Phú 321,13 19,08 4885 5 Công ty dệt Nha Trang 304,45 135 3100 Nguồn: Tổng công ty Dệt may Việt Nam. Ngày 21/10/1999, hiệp hội dệt may Việt Nam chính thức ra mắt với tư cách là tổ chức của ngành dệt may Việt Nam gồm 128 thành viên thuộc mọi thành phần kinh tế. Hiệp hội dệt may Việt Nam đại diên cho quyền lợi của các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế có khả năng hội tụ Việt Nam và điều phối hiệu quả trong liên doanh liên kết giữa các doanh nghiệp,trên cơ sở đó khai thác được tiềm năng vốn có về lao động, thiết bị, máy móc, nhà xưởng, đất đai, chia sẻ kinh nghiệm, thông tin tạo một sức mạnh cạnh tranh cho các sản phẩm dệt may Việt Nam. Hiện nay ngành may Việt Nam có 187 doanh nghiệp Nhà nước, trong đó có 70 doanh nghiệp dệt và 117 doanh nghiệp may gần 800 doanh nghiệp tư nhân các loại, 178 dự án đầu tư liên doanh và 100% vốn nước ngoài với vốn đầu tư là 1804 triệu USD. Công nghiệp quốc doanh dệt may hiện chiếm 75% tổng giá trị dệt may toàn quốc và giữ ưu thế về xuất khẩu. Tuy cả nước có hơn 1000 công ty dệt may nhưng chỉ khoảng 5% có khả năng cạnh tranh cao trên khu vực quốc tế. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 18 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại 4. Cung cấp nguyên liệu. Nguyên liệu, vật liệu cho ngành dệt may nước ta gồm các loại: xơ bông thiên nhiên, xơ visco, xơ PE, tơ tằm và các loại xơ Liber khác, các loại hoá chất cơ bản và thuốc nhuộm. Hiện nay phải nhập khẩu kể cả vải cho may xuất khẩu và tiêu dùng nội địa ( hàng năm vẫn phải nhập khẩu 200 triệu mét, chưa kể hàng nhập lậu qua nhiều nguồn). Nguyên liệu được sản xuất trong nước chủ yếu là bông đay, tơ tằm vải các loại, tuy chất lượng của những nguyên liệu này chưa cao và sản lượng mới chiếm một tỷ lệ nhỏ trong tổng số nguyên liệu tiêu dùng cho ngành may. Nguyên liệu chính của ngành dệt là bông. Nước ta có nhiều điều kiện hơn các nước Đông Nam á khác về thời tiết và khí hậu cho việc trồng bông vùng đất thuận lợi cho sự phát triển cây bông vải là Đông Nam Bộ, Tây Nguyên và Duyên Hải miền Trung. Diện tích trồng bông cả nước hiện nay mới đạt khoảng trên 20.000 ha, trong đó ở phía Nam là 17.000 ha. Sản lượng bông sản xuất trong nước hiện nay còn rất thấp, bông xơ sản xuất mới chỉ đáp ứng được khoảng11% nhu cầu ngành dệt còn lại 89% phải nhập khẩu. Từ vụ bông 1993 đến nay, diện tích đất trồng bông đã giảm mạnh như ở Đồng Nai từ 10.000 ha xuống còn 2.000 ha, ở tỉnh Đaklak từ 3.000 ha xuống còn 1.000 ha. Có nhiều nghuyên nhân dần đến sự giảm diện tích đất trồng bông, như ngành dệt chưa có kế hoạch khiến cho người sản xuất bông lo lắng vì sự thả nổi giá cả, thị trường tiêu thụ không ổn định. Người trồng bông lâu nay vẫn sử dụng giống cũ đã thoái hoà, hơn nữa lại chưa được hướng dẫn cụ thể về kĩ thuật chăm sóc và bảo vệ cây trồng, dẫn đến năng suất thấp (6 – 7 tạ/ha). Do kĩ thuật cũng như máy móc thiết bị trong khâu thu hoạch, bảo quản còn lạc hậu đã dẫn đến tình trạng chất lượng sợi bông đã có bước phát triển mạnh. Cây bông công nghiệp từ chỗ 11.000 ha năm 1997 đã tăng lên gần 20.000 ha cho sản lượng hơn 17.700 tấn bông hạt, đạt 8,9% tạ bông hạt/ha. Nghề trồng dâu nuôi tằm là nghề truyền thống, đã có từ lâu đời của dân tộc ta. Tuy nhiên đến nay ngành sản xuất tơ tằm vẫn còn mang tính sản xuất nhỏ. Chất lượng tơ cung cấp cho dệt lụa vẫn còn thấp. Trong mấy năm gần đây việc sản xuất tơ tằm đã bắt đầu được Nhà nước quan tâm phát triển, diện tích trồng dâu đã tăng lên. Năm 1995, diện tích trồng dâu đạt 35.000 ha cho 850 tấn tơ nõn. Nguồn đay đã có Thái Bình 20.000 tấn đay tơ một năm. Sản xuất đay, tơ đã có thời kỳ rất phát triển nhưng gần đây đã có sự giảm sút đáng kể cả diện tích trồng đay và việc sản xuất đay tơ. Đó là do Nhà nước chưa có chính sách bảo hộ phù hợp, nhưng lý do chính là các nhà sản xuất đã không chú ý đến chất lượng sản phẩm nên đã không cạnh tranh được với hàng nhập khẩu(chất lượng cao hơn, giá rẻ hơn).Trên thực tế, ta chưa có những cơ sở sản xuất và chế biến hiện đại cung cấp nguyên liệu, Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 19 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại đủ tiêu chuẩn về kỹ thuật cũng như về mặt kinh tế cho ngành dệt, tạo điều kiện năng cao chất lượng và chủng loại sản phẩm của ngành dệt may. Nguồn tơ, sợi tổng hợp sử dụng hiện tại vẫn còn phải nhập khoảng 25.000 tấn xơ PE và khoảng 6.000 tấn tơ Petex hàng năm. Nguyên liệu cho sản xuất hàng xuất khẩu phần lớn phải nhập khẩu. Trong ngành dệt may Việt Nam, xu hướng đầu tư trong thời gian qua chủ yếu vào khâu kéo sợi và dệt, trong khi công đoạn in nhuộm và hoàn tất vốn liên quan nhiều đến chất lượng và giá thành vải thành phẩm thì chưa được đầu tư tương xứng. Kết quả là chất lượng in ra kém, tỉ lệ vải có thể cung cấp cho ngành may xuất khẩu thấp. Tỷ lệ vải đạt chất lượng loại Tổng công ty trong khâu in nhuộm chỉ đạt 70-80%, thấp hơn nhiều so với mức 95-98% của các xưởng nhuộm ở Trung Quốc, Hồng Kông Những người am hiểu về ngành dệt Việt Nam cho rằng: tỉ lệ vải trong nước có chất lượng đáp ứng được yêu cầu của ngành may xuất khẩu chỉ khoảng 10-15%. Còn các loại nguyên, phụ liệu cho ngành dệt và may như xơ, sợi, hoá chất, thuốc nhuộm, phụ kiện may hầu hết là nhập khẩu.Hiện nay, trong may xuất khẩu của TCT chủ yếu là may gia công chiếm 90%, nguyên liệu hoàn toàn do nước ngoài cung cấp. Chính vì thế mặc dù khả năng xuất khẩu của ngành dệt may Việt Nam đạt gần 1,9 tỷ USD, nhưng phần giá trị làm ra trong nước chỉ chiếm khoảng 1/4. 5.Cơ cấu và chất lượng sản phẩm: Trong những năm gần đây, sản phẩm dệt may đã được đa dạng hoá dần. Trong khâu sản xuất sợi, tỷ trọng các mặt hàng Polyeste pha bông với nhiều tỷ lệ khác nhau: 50/50, 65/35, 83/17 tăng nhanh, các loại sợi 100% polyeste cũng bắt đầu được sản xuất, các loại sản phẩm cotton/ visco, cotton/acrylic, wool/acrylic đã bắt đầu được đưa ra thị trường. Trong khâu dệt vải, nhiều mặt hàng dệt thoi mới, chất lượng cao đã bắt đầu được sản xuất: Đối với mặt hàng 100% sợi bông, các mặt hàng sợi đơn chải kỹ chỉ số cao phục vụ cho may xuất khẩu, mặt hàng sợi bông dày được tăng cường công nghệ làm bóng,phòng co cơ học đã xuất khẩu được sang EU và Nhật Bản, đơn vị số một mặt hàng sợi pha, các mặt hàng katê đơn màu sợi 76, 76 đơn hay sợi dọc 76/2, các loại vải như gabadin, kaki, simili, hàng tissus pha len, pha cotton và petex tuy sản lượng chưa cao nhưng đã bắt đầu đưa vào sản xuất rộng rãi ở nhiều doanh nghiệp; đơn vị mặt hàng 100% sợi tổng hợp, nhờ được trang bị thêm cáchệ thống xe săn sợi với độ săn cao, thiết bị comfit, thiết bị giảm trọng lượng đã tạo ra nhiều mặt hàng giả tơ tằm, giả len thích hợp với khí hậu nhiệt đới , bước đầu giành được uy tín trong và ngoài nước; đơn vị mặt hàng dệt kim 75-80% sản lượng hàng dệt kim từ sợi Pe/co được xuất khẩu, tuy nhiên chủ yếu là các mặt hàng thuộc Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 20 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại nhóm giá thấp và trung bình 2,5-3,5 USD/sp, tỉ trọng các mặt hàng chất lượng cao còn rất thấp, chủ yếu vẫn phải nhập khẩu. Cơ cấu các sản phẩm may công nghiệp đã có những thay đổi đáng kể, từ chỗ chỉ may được những quần áo bảo hộ lao động, quần áo thường dùng ở nhà , đồng phục học sinh đến nay ngành may đã có những sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng được yêu cầu của những nhà nhập khẩu “khó tính”: quần áo thể thao , quần áo Jean tuy số lượng còn ít. Hàng may mặc xuất khẩu của ta chủ yếu là những mặt hàng truyền thống: áo jacket, sơ mi nam nữ các mặt hàng đòi hỏi kích thước cao như complet ta chưa đáp ứng được nhu cầu của thị trường thế giới. Đặc biệt về kiểu mốt may mặc của ta rất yếu do chưa được coi trọng đầu tư cơ sở thông tin về mốt và tiếp cận thị trường. Hàng dệt may của ta hiện nay đa phần học tập mốt của nước ngoài, còn hàng dệt may xuất khẩu, chủ yếu là sản xuất theo mẫu mã của nước ngoài. Ngành dệt may Việt Nam cần phải cố gắng nhiều để chiếm lĩnh thị trường trong nước cũng như thâm nhập sâu hơn vào thị trường thế giới . 6. Tình hình đầu tư phát triển. Trong những năm vừa qua, Nhà nước đã giành cho ngành dệt các nguồn tín dụng của Pháp, Nhật Bản, Đức, ấn Độ để đầu tư bổ sung cọc sợi, đổi mới dây chuyền sợi và nhuộm. Ngoài ra các đơn vị sản xuất cũng dùng nguồn vốn tự có của mình để nâng cấp trang thiết bị. Nhiều xí nghiệp đặc biệt là các xí nghiệp may xuất khẩu đã và đamg đổi mới từng phần trang thiết bị sản xuất đồng thời cũng mở rộng sản xuất , với những phân xưởng hoàn toàn trang bụ những thiết bị sản xuất tiên tiến hiện đại. Cho đến nay, tổng công ty Dệt- May đang thực hiện 7 dự án với mức đầu tư là 106,4 tỷ đồng và 26 dự án đầu tư mới với tổng mức đầu tư là 532 tỷ đồng, trong đó 50 tỷ là vốn tín dụng ưu đãi. Dự án chiến lược phát triển ngành dệt may đến năm 2010 đã xác định mức tăng trưởng bbinh quân 14%/năm. Để thực hiện mục tiêu này, vấn đề tạo ra vốn đầu tư có ý nghĩa quan trọng hàng đầu. Chính sách phát triển kinh tế nhiều thành phần của Nhà nước đã góp phần huy động vốn trong dân đầu tư vào ngành dệt may.Trong hai, ba năm gần đây, các xí nghiệp may tư nhân đềy tham gia sản xuất hàng triệu sản phẩm các loại thu về hàng triệu USD, nổi tiếng như các xí nghiệp may Huy Hoàng, Minh Phụng Song song với việc đầu tư vào ngành dệt may bằng các nguồn vốn trong nước , việc gọi vốn đầu tư nước ngoài là một giải pháp quann trọng trong các giải pháp tạo nguồn vốn. Do chính sách mở cửa trong quan hệ kinh tế đối ngoại, những nỗ lực của Nhà nước trong việc tạo ra môi trường ngày càng thuận lợi hơn cho các hoạt động thương mại tự do phát triển,do những điều kiện quốc tế thuận lợi cho hợp tác Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 21 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại khu vực và trên toàn thế giới. Lể từ ngày Luật đầu tư nước ngoài ở Việt Nam được ban hành( 29/12/1987) đến nay chúng ta đã đạt được những thành công đáng kể về hợp tác đầu tư trong nhiều lĩnh vực như dầu khí, du lịch công nghiệp nhẹ trong đó có ngành dệt may.Tính đến hết tháng 6/2000, trong lĩnh vực sản xuất sợi, dệt vải và may mặc đã có 178 dự án đầu tư liên doanh và 100% vốn nước ngoài được cấp giấy phép đầu tư đăng kí trên 1804 triệu USD . Đầu tư trên lĩnh dệt, nhuộm:82 dự án đã triển khai hoạt động. Đầu tư trong lĩnh vực may mặc: 96 dự án đã triển khai hoạt động. Hoạt động về đầu tư nước ngoài đã giúp ngành dệt may Việt Nam có thêm nguồn vốn để đổi mới thiết bị công nghệ, mở rộng sản xuất ,tạo thêm công ăn việc làm cho người lao động, làm tăng sản lượng và chất lượng sản phẩm, tạo ra nhiều mặt hàng có chất lượng cao cho người tiêu dùng và xuất khẩu ( do bên nước ngoài nhận bao tiêu sản phẩm), tăng thêm phần thu nhập ngân sách Nhà nước. Qua hợp tác liên doanh chúng ta có thêm một số thiết bị dây chuyền dệt vải Jean. Cùng với các chuyên gia nước ngoài, chúng ta cũng học hỏi được nhiều kinh nghiệm trong tổ chức và quản lý sản xuất, bố trí dây chuyền công nghệ làm cho quá trình sản xuất đạt hiệu quả cao hơn. Hoạt động về đầu tư nước ngoài có nhiều ưu điểm nhưng cũng không tránh khỏi nhược điểm. Một thực tế phổ biến trong những năm qua là Việt Nam ít có khả năng góp vốn đầu tư bằng các vốn khác trừ quyền sử dụng đất công trình và thiết bị có sẵn. Các bên nước ngoài chủ yếu góp vốn bằng vật tư, thiết bị. Do thiếu kinh nghiệm, kiến thức và thông tin, chúng ta ít có khả năng đánh giá chính xác trình độ công nghệ, chất lượng và giá trị các loại vật tư thiết bị nước ngoài đưa vào, trong khi đó họ thường tính cao hơn thực tế. Hơn nữa, công nghệ sản xuất phía nước ngoài đưa vào mặc dù có tiến bộ hơn công nghệ ở Việt Nam nhưng không phải là công nghệ tiên tiến.Theo báo cáo khảo sát 42 doanh nghiệp thuộc Bộ công nghiệp nhẹ có liên doanh với nước ngoài năm 1998 cho thấy trong 710 dây chuyền sản xuất có:76% thiết bị thuộc thế hệ I( sản xuất từ những năm 50-60); 24% thiết bị thuộc thế hệ II( sản xuất từ những năm 70), trong 24% này có 1/3 thiết bị đã khấu hao hết, 2/3 còn lại là tân trang trong số đó đã sử dụng trên 5 năm. III.Tình hình xuất khẩu . Trong những năm vừa qua, do sự phát triển của nền kinh tế nói chung và ngành dệt may nói riêng, cùng với sự biến động của thị trường truyền thống, thị trường hàng dệt may xuất khẩu của nước ta có nhiều thay đổi. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 22 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại 1. Tình hình xuất khẩu hang dệt may từ năm 1990 trở về trước. Hai tổ chức sản xuất kinh doanh có tính chất đầu mối về ngành dệt may thời kỳ này là Liên hiệp các xí nghiệp sản xuất và xuất khẩu hàng may mặc (CONFECTIMEX) và Liên hiệp các xí nghiệp dệt (TEXTIMEX). Thời kỳ này thị trường xuất khẩu chính của hàng dệt may là Liên Xô (cũ) và Đông Âu. Hàng dệt may xuất khẩu sang các thị trường này chủ yếu là theo Nghị đinh thư (đước ký kết hàng năm giữa hai Chính phủ). Việc xuất hàng theo Nghị định thư (phần lớn là sang thị trường Liên Xô) hoàn toàn chịu sự quản lý của Nhà nước, do vậy chỉ tiêu hàng dệt may xuất khẩu được phân cho TEXTIMEX và CONFEXTIMEX, sau đó các tổ chức đầu mối này sẽ giao cho các đơn vị sản xuất thực hiện, các đơn vị sản xuất sau khi làm xong sản phẩm sẽ giao lại cho các tổ chức đầu mối để xuất khẩu đi các thị trường.Khi hàng đã xuất đi, Nhà nước sẽ thanh toán theo tỉ giá hối đoái nhất định, còn thanh toán giữa hai Chính phủ theo hiệp định thanh toán và trả nợ theo hàng năm.Ngoài hình thức xuất khẩu hàng dệt may theo Nghị định thư,cũng có hàng xuất ngoài nghị định thư sang các thị trường này nhưng với số lượng nhỏ. Thời kì này kim ngạch xuất khẩu đạt mức cao nhất vào những năm 87-90, đây là giai đoạn chúng ta hợp tác trong lĩnh vực gia công hàng may mặc (Kí ngày 19/05/1987). Tình hình xuất khẩu hàng dệt may giai đoạn 1986-1990 Đơn vị:1000 chiếc 1986 1987 1988 1989 1990 Hàng may mặc 24.088 21.336 43.957 52.204 67.947 -Liên Xô 14.752 7.340 25.618 32.363 36.017 -CHLB Đức 4.897 3.837 4.726 4.393 2.294 -Hungary 4.439 5.300 5.097 5.987 4.302 -Tiệp Khắc 4.722 8.351 9.461 6.988 -Ba Lan 136 147 465 -Bungary 1,3 1618 Khu vực II 16.263 Nguồn: Kinh tế và Tài chính Việt Nam 1986-1990 NXB Thống kê 1991. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 23 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Bên cạnh xuất khẩu hàng dệt may sang các thị trường thuộc khối XHCN, chúng ta đã bắt đầu xuất khẩu sang các thị trường khu vực tư bản. Từ năm 1980 đã xuất khẩu hàng may sang Pháp, Đức.Năm 1989 hàng dệt may như áo T- shirt,singhtlest(một dạng áo lót,áo may ô) đã được xuất sang Nhật Bản. Sản phẩm dệt cũng được bán sang Thụy Điển, Thụy Sỹ, Na Uy.Số lượng hàng xuất sang các nước này năm 1990 là 693.000 sản phẩm.Sản phẩm dệt của ta cũng bắt đầu xuất hiện ở các nước Italia, Tây Ban Nha, Đài Loan,Nam Triều Tiên nhưng số lượng rất nhỏ. Sở dĩ số lượng hàng dệt may xuất khẩu sang thị trường ngoài XHCN nhỏ là do các đơn vị gặp phải một loạt những khó khăn và hạn chế trong việc tìm kiếm bạn hàng. Thời kỳ trước 1986, với cơ chế hoạt động ngoại thương chỉ được thực hiện thông qua một số đơn vị đầu mối, các đơn vị sản xuất khác hầu như không được trực tiếp ký kết với bạn hàng nước ngoài, mọi kế hoạch sản xuất hang xuất khẩu đều do các cơ quan chủ quản giao xuống, làm nảy sinh tư tưởng ỷ lại, trông chờ vào sự phân phối của Nhà nước về mặt hàng cũng như thị trường .Việc bao cấp từ cung cấp nguyên liệu đến tiêu thụ sản phẩm làm cho các đơn vị sản xuất nhà nước hoàn toàn bị động trong việc tìm kiếm thị trường , nhất là khi nền kinh tế chuyển sang nwnf kinh tế thị trường và các đơn vị sản xuất hạch toán kinh doanh độc lập. Từ năm 1987,với chính sách đổi mới cơ chế quản lý kinh tế , mở rộng quan hệ buôn bán với các nước trên thế giới ,Nhà nước đã bắt đầu cho phép các đơn vị sản xuất kinh doanh được trực típ tìm kiếm bạn hàng và ký kết hợp đồng XNK. Tuy nhiên hoạt động tìm kiếm thị trường mới vẫn chưa được quan tâm đúng mức do chúng ta mới chuyển sang mền kinh tế thị trường , tư tươảng bao cấp vẫn còn tồn tại và thời kỳ này ta thực hiện hiệp định gia công hàng may mặc với Liên Xô III. Tình hình xuất khẩu. 1.Thời kỳ XK hàng dệt may từ năm 1990 trở về trước. Từ năm 1987, với chính sách đổi mới cơ chế quản lý kinh tế, mở rộng quan hệ buôn bán với các nước trên thế giới, nhà nước đã bắt đầu cho phép các đơn vị sản xuất KD được trực tiếp tìm kiếm bạn hàng và ký kết hợp đồng XNK. Tuy nhiên hoạt động tìm kiếm thị truờng XK mới vẫn chưa được quan tâm đúng mức do chúng ta mới chuyển sang nền kinh tế thị trường, tư tưởng bao cấp vẫn còn tồn tại và trong thời kỳ này ta thực hiện gia công hàng may mặc với Liên Xô, số lượng hàng xuất tăng lên so với trứơc .Thị trường hàng XK tương đối ổn định nên vấn đề tìm kiếm thị trường ngoài chưa trở nên bức thiết. Việc đầu tư nâng cao chất lượng sản phẩm và mẫu mã chưa được chú trọng. Do cơ cấu đầu tư của nước ta thời kỳ này chủ yếu phục vụ cho sản xuất hàng XK đi Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 24 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại các nước XHCN( LX và Đông Âu) với đòi hỏi chủng loại và mẫu mã chỉ tập trung một số loại áo jacket. Sơ mi chất lượng không cao. Vì vậy sản phẩm dệt may trong giai đoạn này chưa đáp ứng được yêu cầu của các nước đang phát triển cả về chất lượng và chủng loại. Ngoài ra lệnh cấm vận của Mỹ cũng làm hạn chế quan hệ kinh tế của ta với các nước khác điều này cũng ảnh hưởng toí việc tìm kiếm thị trường và bạn hàng của các đơn vị sản xuất. Năm 1990 thị trưuờng Liên Xô và Đông Âu có biến động. Sự sụp đổ của hệ thống XHCN ở Liên Xô và Đông Âu cùng với sự tan rã của hội đồng tương trị kinh tế đã làm cho việc XK hàng dệt may của các đơn vị thành viên đứng trước khó khăn lớn. Hàng loạt các xí nghiệp phải giảm sản xuất, một bộ phận công nhân phải nghỉ việc. Trước tình hình đó toàn ngành dệt may đi đầu là các doanh nghiệp lớn một mặt cố gắng khôi phục vị trí của mình trên thị trường truỳên thống ,mặt khác tìm cách xâm nhập vào những thị trường mới đặc biệt là các nước phát triển. Để đáp ứng được yêu cầu của thị trường khó tính này các doanh nghiệp đã phải đổi mới trang thiết bị dây chuyền công nghệ sản xuất nâng cao chất lượng chủng loại sản phẩm. Công nhân trong ngành đã được đào tạo lại để tạo ra những sản phẩm đạt tiêu chuẩn XK. Đi theo hướng đó nên chỉ sau một thời gian ngắn ngành dệt may của chúng ta đã phục hồi và phát triển từng bước triển khai các hợp đồng gia công XK với các nước và thâm nhập được thị trường EU mở ra một thời kỳ mới cho sự phát triển sản xuất và XK của hàng dệt may của VN. 2.Tình hình xuất khẩu hàng dệt may thời kỳ từ năm 1991 đến nay. 2.1. Kim ngạch xuất khẩu. Do tác động của những thay đổi về chính trị xã hội ở Liên Xô và Đông Âu, xuất khẩu hàng dệt may suy giảm nghiêm trọng. Tuy nhiên , ngành dệt may Việt Nam đã có những nỗ lực đáng kể nhằm mở rộng thị trường xuất khẩu sang các nước trong khu vực và trên thế giới. Đặc biệt từ sau hiệp định buôn bán hàng dệt may giữa VN và EU được ký ngày 15/12/1992 và có hiệu lực từ 1/1/1993, xuất khẩu hàng dệt may VN bắt đầu khởi sắc. Nếu như những năm đầu của thập kỷ 90, xuất khẩu dệt may mới ở vị trí cuối của những mặt hàng XK thì đến năm 96,97 đã vươn lên vị trí số 1 trong danh sách các mặt hàng xuất khẩu của VN. Đến năm 98 đã lùi xuống vị trí thứ 2 nhường cho mặt hàng dầu thô. Với tốc độ tăng truởng bình quân 43,5%/năm trong những năm 1991-2000 so với tốc độ tăng trưởng bình quân 27,5%/năm của tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước, kim ngạch XK hàng dệt may chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong tổng kim ngạch XK. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 25 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may VN Kim ngạch XK hàng dệt may VN triệu USD 2000 1747 1815 1600 1450 1349 1150 1200 850 800 476 400 190 239 117 0 Tuy nhiên với trang thiết bị lạc hậu, chủng loại còn nghèo nàn, hàng dệt may VN chưa đủ sức cạnh tranh trên thị trường thế giới. Trong cơ cấu XK hàng dệt may, chủ yếu là hàng may, hàng dệt chiếm tỷ lệ rất nhỏ. Sản phẩm XK của VN tỏ ra chưa có sự phát triển thích ứng với đòi hỏi về chất lượng mẫu mã chủng loại ngày càng cao của thế giới. Đơn vị 1993 1994 1995 1996 1997 Kim ngạch XK hàng Triệu USD 335 554 850 1150 1349 dệt may Trong đó Hàng dệt nt 5 8 6 Hàng may nt 845 1143 1343 Nguồn : Bộ thương mại. Hàng dệt may VN cũng không đáp ứng được yêu cầu nguyên liệu cho may XK,Việt Nam chủ yếu phải nhập vải may, gia công cùng như may xuất khẩu. Chỉ tính riêng giá trị vải nhập để sản xuất gia công hàng may mặc đã lên tới trên dưới 50% kim ngạch xuất khẩu hành dệt may, chưa kể các loại phụ liệu may khác mà Việt Nam cũng phải nhập khẩu phần lớn từ các nước thuê gia công. Việc gia công cho nước ngoài không chỉ có giá trị gia tăng thấp mà còn không ổn định phụ thuộc vaò giá gia công và bị động vào nguồn cung cấp nguyên liệu. Chính vì vậy, năm 97,98, cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ khu vực đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới xuất khẩu hàng dệt may của VN. Đồng nội tệ ở nhiều nước trong khu vực mất giá khiến VN mất lợi thế về giá nhân công. Các khách hàng thuê gia công đã chuyển hợp đồng sang các nước này để hưởng đơn giá thấp hơn. Các doanh nghiệp VN phải giảm giá gia công cũng như giá XK 20-30% để cạnh tranh Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 26 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại nên hiệu quả thực tế giảm mạnh. 75-80% nguyên phụ liệu hàng may mặc cũng nhu nguyên liệu hàng dệt VN phải nhập khẩu. Những bất ổn của nền kinh tế đã làm nguồn cung cấp nguyên liệu từ các nước trong khu vực: Hồng Kông, Đài Loan không ổn định. Một số nước Châu á: Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc vốn từ lâu đã là thị trường tiêu thụ hàng may mặc phi quata của VN đã áp dụng một chính sách giảm giá và giảm nhập khẩu các mặt hàng trong đó có mặt hàng dệt may. Điều này đã làm cho số đơn đặt hàng dệt may XK vào thị trường phi quata giảm 30-40% vào cuối năm 98. Vì vậy kim ngạch hàng xuất khẩu hàng dệt may Việt nam năm 98 chỉ đạt 1,45 tỷ USD so với kế hoạch 1,6-1,7 tỷ USD đặt ra đầu năm. Năm 1999 kim ngạch XK hàng dệt may tăng 20,48% đạt 1747 triệuUSD so với năm 98. Đầu năm 2000, VN và liên hiệp Châu Âu(EU) đã ký hiệp định về buôn bán hàng dệt may cho 3 năm 2000-2002 trong đó VN và EU cam kết mở rộng thị trường cho hàng dệt may Xk của 2 bên. Theo hiệp định mới EU đồng ý tăng 27% hạn ngạch cho hàng dệt may VN xuất khẩu vào thị trường này ở nhiều mặt hàng mà VN có nhu cầu tăng XK. Tổng số lượng hạn ngạch được tăng tính theo khối lượng là 4324 tấn tương đương với khoảng 110 triệuUSD. Điều này giúp tăng kim ngạch XK hàng dệt may năm 2000 là 1815 triệuUSD và 6 tháng đầu năm 2001 là 931 triệuUSD tăng so với cùng kỳ năm ngoái 12,7%. 2.2. Thị trường xuất khẩu. Sản phẩm dệt may VN xuất khẩu sang 2 khu vực thị trường: Thị trường có hạn ngạch:EU, Cannađa, Thổ Nhĩ Kỳ do nước nhập khẩu ấn định số lượng từng loại sản phẩm và thị trường không hạn ngạch. a) Thị trường XK hạn ngạch. *) Thị trường EU Các nước EU là thị trường XK hàng dệt may theo hạn ngạch lớn nhất của VN. XK hàng dệt may của Vn sang EU phát triển mạnh từ sau Hiệp định buôn bán hàng dệt may giữa VN với EU được ký kết ngày 15/12/1992 và được thực hiện từ năm 1993 với tốc độ tăng trưởng bình quân trên 23% năm trong 5 năm 1993-1997. Hiệp định buôn bán hàng dệt may VN-EU giai đoạn 98-00 được ký kết ngày 17/11/1997 cho phép nâng kim ngạch XK hàng dệt may từ VN sang EU lên 40% so với giai đoạn 93-97 với mức tăng trưởng tử 3-6 %/ năm. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 27 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Kim ngạch XK hàng dệt may sang EU(triệuUSD) Kim ngạch XK hàng dệt may sang EU triệu USD 700 620 600 600 500 450 420 400 350 285 300 250 200 100 0 Các nước Eu nhập khẩu hàng dệt may lớn nhất của VN là Đức(40-42%), Pháp (13-15%), Hà lan(10-13%) Cùng với việc mở rộng quan hệ buôn bán của VN với các nước EU khác. :Phần Lan ,Thuỵ Điển, Đan Mạch tỷ trọng NK của các nước này tăng lên trong khi tỷ trọng của các nước kể trên có suy giảm. Mặt hàng áo Jăcket luôn chiếm vị trí chủ yếu trong cơ cấu XK hàng dệt may sang EU. Năm 97 VN đã xuất sang EU gần 11,7 Triệu chiếc, tăng hơn gần 5 triệu chiếc(72%) so với năm 93, chiếm trên 50% kim ngạch XK hàng dệt may sang EU. *Ngoài thị trường EU, VN còn xuất khẩu hàng dệt may theo hạn ngạch sang 1 số nước như Cannađa ( với kim ngạch XK năm 1997 đạt 18,2 trUSD và trên 21,49triệuUSD năm 1998), Thổ Nhĩ Kỳ( kim ngạch XK 578 ngàn USD năm 1998). b) Thị trường không hạn ngạch. *Thị trường Nhật Bản. Thị trường Nhật bản là thị trường XK không hạn ngạch XK tăng rất nhanh, đặc biệt là từ năm 1994. Năm 1995 là năm đầu tiên VN lọt vào danh sách 10 nước XK hàng dệt may lớn nhất vào Nhật Bản. Năm 1996, Vn vươn lên hàng thứ 8 và năm 97 đã trở thành 1 trong 7 nước XK quần áo lớn nhất vào thị trường Nhật Bản với thị phânf hàng dệt thô là 3,6% và hàng dệt kim là 2,3%. Trong khi hàng dệt may sang Nhật của hầu hết các năm 97 giảm mạnh thì xuất khẩu của VN đã tăng đáng kể cả về kim ngạch lẫn thị phần Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 28 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Kim ngạch XK hàng dệt may của VN sang Nhật Bản Kim ngạch XK hàng dệt may của VN sang Nhật Bản triệu USD 700 619,6 600 501,6 500 441,9 419,1 400 352,3 321 300 261,8 200 134,5 91,7 100 41,8 0 Hàng may mặc VN xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản không chỉ tăng nhanh về kim ngạch mà còn đa dạng về chủng loại và tăng mạnh về khối lượng. Các loại áo khoác gió nam, quần áo cho người lái xe tải, áo sơ mi, quần âu là những mặt hàng may mặc chủ yếu của VN xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản. XK hàng dệt may của Vn sang Nhật Bản năm 98 bị ảnh hưởng nặng nề của cuộc khủng hoảng TC-TT khu vực. Kinh tế suy thoái ,sức mua giảm, tồn kho cao và sự mất giá của đồng yên Nhật làm tăng giá thành nhập khẩu đã buộc nhiều công ty Nhật Bản cắt giảm nhập khẩu nói chung và hàng dệt may của VN nói riêng. Nhập khẩu hàng dệt may của Nhật từ VN năm 98 giảm trên 180 triệuUSD. Tuy nhiên sau đó đã dần dần hồi phục tăng lên 419,1 triệuUSD vào năm 99 và đạt mức cao nhất từ trước đến nay là 619,6 triệuUSD vào năm2000. Thị trường Mỹ Mỹ là một thị trường rộng lớn có thể tiêu thụ hàng hoá của hầu như của tất cả các loại thị trường. Thị trường Mỹ được đánh giá là thị trường XK hàng dệt may có nhiều tiềm năng của VN. Sau quyết định bỏ cấm vận VN của Mỹ được thông qua ngày 13/2/1994, mặc dù chưa được hưởng ưu đãi thuế quan phổ cập và tối huệ quốc (MFN) nhưng các doanh nghiệp VN đã bắt đầu tiếp cận được với thị trường Mỹ. Kim ngạch XK hàng dệt may của Việt Nam sang Mỹ tuy còn thấp nhưng có tốc độ tăng trưởng cao. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 29 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Kim ngạch XK hàng dệt may của Việt Nam sang Mỹ. Kim ngạch XK hàng dệt may của VN sang Mỹ triệu USD 70 60 60 48 50 40 26,4 26,4 30 23,6 20 16,78 10 2,66 0 Việt Nam chủ yếu xuất sang Mỹ một số mặt hàng dệt thoi: găng tay, sơ mi trẻ em (khoảng 85%tổng kim ngạch) và hàng dệt kim: sơ mi trẻ em, sơ mi nam, nữ, găng dệt kim, áo len Mặc dù Mỹ có nhu cầu về hàng dệt kim lớn nhưng VN chưa XK được hàng dệt kim sang thị trường này do mức chênh lệch về thuế suất đ/v các nước được hưởng GSảN PHẩM và MFN cao cũng như sự khác biệt trong tiêu chuẩn về sợi dệt và quy trình ráp sản phẩm. Kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của VN sang thị trường Mỹ còn ít chỉ đạt 26,4 triệuUSD năm 1997. Năm 1998, trong khi nhiều thị trường XK phi hạn ngạch của Vn giảm mạnh thì thị trường mỹ khá ổn định với muức kim ngạch 26,4triệu USD ,với kim ngạch XK như trên là rất nhỉ bé so với tổng kim ngạch nhập khẩu hàng dệt may của Mỹ là 55.864triệuUSD(1998) trong khi kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Trung Quốc sang Mỹ là 7795triệuUSD, Mehico:7692triệuUSD( chiếm 13,7%), Hồng Kông :4497triệuUSD (8%) *Thị trường SNG& Đông Âu. Trong những năm gần đây, XK sang thị trường truyền thống SNG và Đông Âu đã bắt đầu được khôi phục. Cộng hoà Liên bang Nga đã trở thành 1 trong 10 nước nhập khẩu hàng dệt may lớn của VN với kim ngạch nhập khẩu là 41,4 triệuUSD năm 1997 và 59,3triệu USD trong năm 98 Các doanh nghiệp VN cũng bắt đầu khôi phục lại thị trủòng các nước Đông Âu hiện chủ yếu xuất theo phương thức hàng đổi hàng với trị giá kim ngạch hàng dệt may khoảng 100tr,USD) Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 30 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Kim ngạch XK hàng dệt may sang thị trường liên bang Nga Kim ngạch XK hàng dệt may của VN sang LB Nga triệu USD 70 58,94 59,3 60 48,77 50 44,69 45,83 46,4 38,39 40 30 20 10 0 *Thị trường các nước trong khu vực Hàng năm, ngành dệt may Việt nam XK một lượng sản phẩm lớn sang các nước trong khu vực : Hàn quốc, Đài Loan, Hồng Kông, Singapore Tuy nhiên, các nước nước này không phải là thị trường tiêu thụ mà là các nước nhập khẩu hoặc thuê VN gia công để tái xuất sang các nước thứ 3. Ước tính khoảng 70% hạn ngạch XK của VN sang EU phải xuất khẩu qua các nước này. Suy thoái kinh tế do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng TC-TT khu vực đã làm XK hàng dệt may của VN cũng như số lượng và giá trị các hợp đồng thuê gia công hàng dệt may của các nước này với doanh nghiệp VN giảm mạnh trong năm 1998. Theo xu hướng chuyển dịch của ngành dệt may thế giới, đầu tư của các nước phát triển hơn trong khu vực sang sản xuất và gia công tại VN là xu hướng tất yếu. Tuy nhiên, tìm các giải pháp tăng trưởng trong XK, giảm gia công và XK qua trung gian là điều kiện cần thiết để nâng cao hiệu quả thực tế của ngành dệt may VN. Kim ngạch XK hàng dệt may sang một số nước trong khu vực Triệu USD 1991 1993 1995 1997 1998 Hàn Quốc 3,144 18,413 43,519 75,953 40,22 Đài Loan 10,088 24,561 149,863 197,529 217,97 Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 31 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Singapore - 1,919 6,088 55,796 32,97 HôngKông 8,869 24,068 23,753 - 14,62 Nguồn: Số liệu thống kê VN Tổng cục thống kê Tổng cục hải quan IV. Đánh giá chung *Những mặt được Ngành dệt may đã đạt được những thành công rất đáng chú ý và đầy ấn tượng trong thập kỷ vừa qua. Ngành được quản lý để tiến hành chuyển đổi từ một nền kinh tế mệnh lệnh hướng mạnh vào khối các nước trong cộng đồng tương trợ kinh tế trước đây sang một nền kinh tế hướng ngoại hội nhập mạnh mẽ vào thế giới. Ngành dệt may hiện nay là một trong những ngành kinh tế lớn của đất nước. Trong những năm qua , ngành dệt may đã đạt được những bước phát triển đáng kể. Số lượng cá đơn vị sản xuất hàng dệt may thuộc mọi thành phần kinh tế tăng lên một cách nhanh chóng. Nhiều đơn vị sản xuất kể cả quốc doanh và tư nhân đã được trang bị nhiều dây chuyền thiết bị sản xuất hiện đại. Lĩnh vực sản xuất hàng dệt may cũng là lĩnh vực được các nhà đầu tư chú ý nhiều nhất khi đầu tư vào các ngành công nghiệp nhẹ bởi đây là ngành đòi hỏi ít vốn hơn và thời gian thu hồi vốn nhanh. Để đạt được những thành tích trên, bên cạnh những nỗ lực chính của ngành dệt may, phải kể đến vai trò của nhà nước với 1 loạt các chính sách đổi mới cơ chế quản lý kinh tế như chính sách phát triển kinh tế nhiều thành phần, huy động được nguồn vốn trong nhân dân vào ngành dệt may. Với chính sách mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại với các nước trên thế giới cho phép các đơn vị sản xuất được trực tiếp XNK. Nhà nước tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tìm kiếm bạn hàng và mở rộng trường. Hiệp định về buôn bán hàng dệt may đã ký tắt giữa chính phủ VN & EU đã giúp cho hàng dệt may của ta xâm nhập vào những thị trường khó tính, tăng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may. Việc chính phủ Mỹ vừa thông qua hiệp định thương mại Việt Mỹ cũng góp phần quan trọng trong việc mở rộng khả năng xuất khẩu hàng dệt may vào Mỹ trong thời gian tới. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 32 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Những hạn chế Trong những năm qua, nhành dệt may đã cố gắng khắc phục những khó khăn để phát triển nhưng đến nay vẫn còn những hạn chế nhất định, nhất là việc sản xuất hàng dệt may XK và hoạt đông XK mặt hàng này.Thiết bị và công nghệ sản xuất của ngành dệt may còn lạc hậu nhiều, riêng có dệt kim đã đuợc đổi mới tương đối đồng bộ. So với ngành dệt thì nhành may được trang bị nhiều máy móc hiện đại hơn, hầu hết các đơn vị sản xuất hàng may XK lớn đều đuợc trang bị máy móc hoàn toàn hiện đại. Chúng ta chưa có những chính sách phù hợp để khuyến khích việc sản xuất nguyên liệu cho ngành dệt may nên nguyên liệu được sản xuất trong nước vừa có chất lượng xấu, vừa có sản lượng thấp không thể sản xuất được mặt hàng đủ tiêu chuẩn XK. Hiện nay hàng dệt may xuất khẩu của ta chủ yếu là hàng dệt kim, còn các mặt hàng dệt khác thường không đủ tiêu chuẩn về chất lượng. Sản phẩm vải của ngành dệt không đủ tiêu chuẩn để cung cấp cho may xuất khẩu. Nguyên liệu chủ yếu phải nhập từ nước ngoài. Phần lớn (80%) hàng dệt may XK của ta hiện nay là gia công cho nước ngoài, do vậy giá trị ngoại tệ ta thực thu chưa cao (chiếm khoảng 15-17% trị giá XK). Một trong những nguyên nhân gây ra những hạn chế của các doanh nghiệp nước ta là do thiếu vốn, lãi suất vốn ngân hàng cao. Không có vốn đầu tư ngành dệt không thể có thiết bị hiện đại để dệt vải đáp ứng được nhu cầu của khách hàng. Không có vốn các nhà sản xuất không thể đầu tư những phụ liệu cao cấp cho sản phẩm may, cũng như mua nguyên liệu để tạo sản phẩm XK bán theo điều kiện FOB. Thực tế cho thấy nếu các doanh nghiệp có vốn, sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh bán FOB thì sẽ đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn. Việt Nam có ít khách hàng trực tiếp. Mặc dầu có hạn ngạch nhưng hầu hết các doanh nghiệp phải XK thông qua nước thứ 3: Nam triều tiên, Hông Kông ,Đài Loan bằng cách gia công cho họ để vào thị trường EU. Ơ những thị trường không hạn ngạch mà trước hết là thị trường Mỹ ,khó khăn lớn nhất của VN khi xuất khẩu hàng dệt may sang Mỹ là phải chịu thuế suất cao chưa được hưởng quy chế tối huệ quốc, chưa được hưởng ưu đãi thuế quan phổ cập do hầu hết nguyên phụ liệu cho sản xuất Việt Nam đều phải nhập khẩu. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 33 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Sản phẩm XK của VN chủ yếu tập trung ở một số sản phẩm truyền thống dễ làm như: áo Jăcket, áo sơ mi, quần âu .Các sản phẩm yêu cầu cao thì còn ít doanh nghiệp VN thực hiện được. Chính vì vậy mặc dầu số lượng hạn ngạch bị hạn chế, nhưng vẫn còn nhiều mã hàng bị bỏ trống vì không có doanh nghiệp tham gia. Những hiểu biết về thương mại quốc tế của các doanh nghiệp VN còn hạn chế trong nước lại thiếu những dịch vụ tư vấn, có quá ít thông tin về thị trường đối tác nước ngoài. Các doanh nghiệp VN lại nghèo không đủ tiền để thường xuyên tham gia các hội chợ, triển lãm,các cuộc xúc tiến mậu dịch ở nước ngoài hoặc lập văn phòng đại diện ở nước ngoài. Những thay đổi về mẫu mã khuynh hướng thời trang mới chúng ta hoàn toàn không nắm được trước để chẩn bị cho sản xuất Từ ngày nước ta có chủ trương chính sách đổi mới đưa quyền chủ động Sản xuất về cơ sở đã có tác động tốt đến các doanh nghiệp, thúc đẩy sản xuất kinh doanh có hiệu quả. Song bên cạnh những thành công đã đạt được, chúng ta còn bộc lộ những thiếu sót đáng tiếc về công tác chuẩn bị, đối ngoại ,quản lý Thiếu sự quản lý chặt chẽ về tổ chức, các cơ sở chưa phối hợp đồng bộ, nhất là về giá cả gia công với nước ngoài, cạnh tranh tổ chức dẫn đến thiệt hại chung cho cả ngành. Chất lượng sản phẩm XK không được quản lý chặt chẽ, hiện tượng làm ẩu của 1 số cơ sở đã gây ảnh hưởng xấu đến uy tín hàng dệt may VN. Đầu tư thiếu sự hướng dẫn, chỉ tập trung vào một số mặt hàng dễ làm, lợi nhuận cao do đó còn nhiều mặt hàng không được khai thác hết. Tuy nhiên để phù hợp với quy định của các nước Mỹ,EU,Canada,Nhật thì chúng ta cần cải tiến rất nhiều cả về cơ chế và chính sách cho phù hợp với các điều kiện về kinh tế va pháp lý của các nước đó.Các doang nghiệp cần đa dạng hoá sản phẩm của mình đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm cho phù hợp với các điều kiện về chất lượng của các thị trường khó tính. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 34 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Chương III: Phương hướng phát triển hàng dệt may xuất khẩu Việt Nam I. Dự báo thị trường xuất khẩu hàng dệt may của Việt nam trong những năm tới. Vấn đề cốt lõi để phát triển sản xuất là tìm được thị trường tiêu thụ. Theo quy luật của nền sản xuất hàng hoá, đối với chúng ta không còn tồn tại khái niệm tính toán áp đặt 1 nhu cầu để bố trí sản xuất và cần nắm bắt được những diễn biến của thị trường để phát triển sản xuất theo quy luật khách quan của nó. Chúng ta cũng đưa ra những chính sách ưu tiên họ XK, coi XK là nguồn thu ngoại tệ chủ yếu cho ngân sách nhà nước, vì vậy chúng ta phải hoà nhập vào thị trường dệt may nước ta mới có thể cạnh tranh được để tồn tại và có sức vươn lên hơn nữa. 1. Dự đoán chung về thị trường thế giới Một trong những sự kiện quan trọng của nền kinh tế thế giới trong thời gian qua là từ ngày 12-15/4/1994, hội nghị thương mại thế giới đã diễn ra tại Maraket( ma rôc)và hiệp định mậu dịch thế giới đã được 125 nước tham gia ký kết. Một trong những thoả thuận trong văn bản kết thúc vòng đàm phán Urugoay là hiệp định về hàng dệt may ATC ra đời Từ năm 1973, các nước phát triển hạn chế nhập khẩu hàng dệt may bằng cách sử dụng hạn ngạch 2 chiều trong khuôn khổ hiệp định đa sợi(MFA). Những hạn chế như thế dẫn đến sự tăng giá của những mặt hàng này. Theo ATC hiệp định đa sợi sẽ được xoá bỏ trong vòng 10 năm bắt đầu từ ngày 1/1/1995. Đến năm 2005, hiệp định đa sợi sẽ được thay thế bằng hiệp định mậu dịch hàng dệt may, hạn ngạch được bãi bỏ hoàn toàn và mậu dịch hàng dệt may sẽ được thực hiện qua các thoả thuận khi đàm phán. Trong khuôn khổ GATT, hiệp định mậu dịch hàng dệt may là hiệp định nhánh của hiệp định thế giới.Việc xoá bỏ hạn ngạch và thuế quan và thuế quan rất có lợi cho các nước đang phát triển là những nước XK chủ yếu hàng dệt may. Theo dự đoán của các chuyên gia, XK hàng dệt may của các nước đang phát triển sẽ tăng 83% và hàng dệt may sẽ tăng 93% so với mức hiện nay. Đồng thời các nước phát triển cũng sẽ có lợi vì hàng dệt may giảm giá. Theo báo cáo của sở nghiên cứu kinh tế quốc tế Mỹ, nếu như kết quả của việc bãi bỏ hạn ngạch và thuế quan theo ATC người tiêu dùng Mỹ mỗi năm sẽ giảm được 15 tỷ USD chi tiêu và hàng may và 2 tỷ USD vào hàng dệt do sự giảm giá. Tuy nhiên, vì hàng rào thuế quan được dỡ bỏ dần, hàng nhập khẩu sẽ giảm, các nước nhập khẩu sẽ áp dụng biện pháp chống khuynh hướng tiêu dùng để bảo vệ sản xuất trong nưóc, do đó cạnh tranh sẽ ngày càng gay gắt hơn. Theo đánh giá chung, ảnh hưởng của việc loại bỏ MFA đối với tình hình buôn bán hàng dệt may thế giới ở 2 mốc thời gian đầu(1/1/1995) và (1/1/1998) là không Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 35 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại đáng kể, có chăng phải từ mốc thứ 3(1/1/2002) Bởi vì, theo ATC thước đo về hội nhập của hàng dệt may trong các giai đoạn đều được tính bằng tổng khối lượng nhập khẩu chứ không phải được tính riêng cho các mặt hàng đang bị hạn chế. Thực tế ở các nước không phải tất cả các hàng dệt may đều bị hạn chế nhập khẩu , do đó các nước nhập khẩu sẽ đưa vào hội nhập trước nhất là các mặt hàng không bị hạn chế hoặc ít bị hạn chế hoặc các sản phẩm có khối lượng lớn nhưng giá trị gia tăng thấp Việt Nam cần thiết gia nhập GATT, đặc biệt là lúc này khi hiệp định đa sới đã được thay thế bằng hiệp định mậu dịch hàng dệt may .Tổ chức GATT sẽ bảo trợ cho Việt nam tốt hơn theo nguyên tắc mậu dịch tự do nói chung và lĩnh vực hàng dệt may nói riêng Việc bãi bỏ hạn ngạch và thuế quan của hàng dệt may cũng tạo được thuận lợi cho VN, thị trường sẽ được mở rộng hơn, số lượng sản phẩm sẽ không bị hạn chế trong hạn ngạch được cấp. Mặt khác cũng đem lại khó khăn là việc tăng cường cạnh tranh cả về chất lượng lẫn giá cả. Chúng ta phải có sự đầu tư thích đáng để hiện đại hoá ngành dệt may sao cho sản phẩm dệt may của ta đủ sức cạnh tranh trên thế giới. Dự đoán trong những năm tới, xu hướng thành phẩm hoá ngày càng tăng, phương hướng phát triển ngành dệt may của các nước sẽ là thoả mãn với mức độ cao nhất về nhu cầu và phương thức sinh hoạt mới của người tiêu dùng vì vậy cơ cấu thị trường hàng dệt may cũng có thay đổi, kim ngạch XK hàng may sẽ lớn hơn kim ngạch XK hàng dệt. Hàng may ngày càng chiếm tỷ trọng lớn hơn trong cơ cấu hàng dệt may. Thị trường tiêu dùng cuối cùng của tơ sợi thế giới gồ 3 loại: may mặc( quần áo), dùng trong gia đình( trang trí nội ngoại thất) và dùng trong công nghiệp. 1. Dự báo thị trường XK hàng dệt may của Việt nam. Trong những năm qua, kim ngạch XK hàng dệt may của Việt Nam tăng với tốc độ cao một phần do bắt đầu từ một điểm xuất phát thấp và đang có xu hướng giảm khó có thể tăng cao trong những năm tới. Tăng trưởng xuất khẩu hàng dệt may (% so với năm trước) 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Kim ngạch XK 165,4 153,4 135,3 117,3 100 111,1 120 hàng dệt may Thị trường hạn 114 122,8 120 107 144,4 106 106 ngạch Thị trường không 316 185,9 146 123,1 77,9 115,8 120 hạn ngạch Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 36 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Với những thay đổi cơ bản trong thương mại hàng dệt may thế giới hiện nay như đã trình bày ở ba phần trên, việc mở rộng thị trường XK hàng dệt may của Việt nam vừa thuận lợi vừa đương đầu với rất nhiều thách thức *Xuất khẩu sang EU Với số dân trên 350 triệu người, có nhu cầu tiêu thụ lớn và đa dạng về hàng may mặc. Mức tiêu dùng bình quân tại thị trường này là 17 kg vải /người/ năm. Thị trường EU có lịch sử may mặc lâu đời. Đây là nơi hình thành và phát triển trung tâm thông tin về mode của hàng may mặc .Thị trường EU cũng là khu vực có kỹ thuật sản xuất những sản phẩm may mặc cao cấp truyền thống. Từ năm 1997, EU bắt đầu thực hiện những quy chế sản phẩm mới. Theo quy định này, EU bỏ mức thuế 0% đối với các sản phẩm được ưu đãi thay thế bằng các mức thuế ưu đãi khác cho các sản phẩm dựa trên mức độ nhạy cảm của sản phẩm và phải chịu mức thuế bằng 85% mức thúê hải quan chung. Sản phẩm mới còn quy định các điều khoản ưu đãi xã hội và môi trường cũng như các thông lệ buôn bán với các nước dược ưu đãi. Như vậy thay vì thuế suất 0% như những năm qua, sắp tới hàng dệt may VN xuất sang EU sẽ phải chịu mức thuế mới cũng như các yêu cầu về môi trường và hiệp định quốc tế về lao động. Với triển vọng quan hệ thương mại VN-EU tốt đẹp hàng dệt may của VN chưa bị EU áp dụng các hạn chế nhập khẩu như đối với các hàng dệt may của Trung Quốc, trong giai đoạn 2000-2005 kim ngạch XK hàng dệt may sang EU có thể tăng trưởng với tốc độ bình quân 10% năm đạt kim ngạch 1190-1220 triệuUSD vào năm 2005 Sau năm 2005 chế độ hạn ngạch bãi bỏ, tuy không còn các hạn chế định lượng nhưng đồng thời VN cũng sẽ không được hưởng các ưu đãi về thuế, đòi hỏi sản phẩm dệt may phải nâng cao khả năng cạnh tranh để duy trì vị trí trên thế giới. Bên cạnh đó EU là thị trường đòi hỏi cao về chất lượng mẫu mốt. “Thời trang “là một yếu tố quyết định để tiêu thụ được sản phẩm dệt may trên thị trường này. Xu hướng buôn bán nội khu vực giữa các nước EU và chiến lược đầu tư sản suất sang các nước Đông âu và nhập lại sản phẩm của các nước EU cũng là 1 khó khăn cho VN trong khả năng tăng XK sang thị trường này. Vì vậy, tốc độ tăng kim ngạch XK trong giai đoạn 2005-2010 có thể giảm xuóng chỉ còn 6-7% năm và kim ngạch XK hàng dệt may sang EU ước đạt 1590- 1620 triệuUSD vào năm 2010. *Xuất khẩu sang thị trường không hạn ngạch. -Thị trường Nhật Bản. Xuất khẩu hàng dệt may sang Nhật Bản tuy có một thuận lợi đáng kể là được hưởng thuế ưu đãi của sản phẩm của Nhật nhưng cũng còn nhiều khó khăn. Cạnh tranh với hàng dệt may của Trung Quốc( được hỗ trợ bằng hệ thống trrợ cấp xã hội của chính Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 37 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại phủ) và hàng dệt may của các nước ASEAN( đang trở nên có sức cạnh tranh hơn sản phẩm VN về giá cả) càng ngày càng trở nên khó khăn hơn trên thị trường Nhật. Nhận định chung, đối với thị trường Nhật Bản, các doanh nghiệp may mặc xuất khẩu cho rằng muốn cạnh tranh với các sản phẩm cùng loại trên thị trường Nhật thì giá thành phải hạ ở mức đủ sức cạnh tranh, phải không ngừng đổi mới công nghệ một cách đồng bộ để có thể đáp ứng được yêu cầu cao về kỹ thuật và cung ứng các phụ kiện liên quan đến hàng may mặc. So với các thị trường quốc tế khác, Nhật là nước khó tính. Ký hợp đồng với Nhật đã khó, thực hiện hợp đồng càng khó hơn. Chất lượng sản phẩm phải cao, đảm bảo giao hàng đúng thời hạn. Các chuyên gia Nhật Bản không những kiểm tra gắt gao về chất lượng sản phẩm mà còn giám sát cả quy trình sản xuất, kiểm tra ở ngay từ công đoạn sản xuất. Trong những năm qua, nhập khẩu hàng dệt may của Nhật có xu hướng giảm do cuộc khủng hoảng nay đã hồi phục. Kim ngạch Xk hàng dệt may sang Nhật năm 2000 đạt 620 triệu USD và 4 tháng đầu năm 2001 đạt 190 triệu USD Một khó khăn có thể nảy sinh trong thời gian tới là các doanh nghiẹp Nhật Bản đang yêu cầu chính phủ Nhật áp đặt hạn ngạch với hàng dệt may xuất khẩu của VN. Đây là điểm cần lưu ý để tránh đầu tư quá lớn cho các sản phẩm xuất sang Nhật. Tuy nhiên , kim ngạch XK hàng dệt may sang Nhật trong giai đoạn 2000-2005 vẫn có thể duy trì mức tăng trưởng cao, bình quân 10-12% năm và đạt kim ngạch 670-700 triệuUSD vào năm 2005. Tốc độ tăng trưởng trong giai đoạn 2005-2010 sẽ khó có thể đạt được mức cao như vậy trong điều kiện tự do cạnh tranh sau năm 2005 và có thể chỉ đạt 7-8%/ năm, đưa kim ngạch XK hàng dệt may sang Nhật lên 800-900 triệuUSD năm 2010 - Thị trường Mỹ Khó khăn lớn nhất của Việt Nam trong XK sang Mỹ là chịu thuế suất cao do VN chưa được hưởng MFN . Thị trường Mỹ cũng đòi hỏi phải đáp ứng các quy định chặt chẽ về sản phẩm theo hệ thống quản lý chất lượng ISO9000, tuân thủ các quy định theo luật thương mại Mỹ về thủ tục XNK, về nhãn hiệu hàng hoá và xuất xứ sản phẩm cũng như các quy định khắt khe về thời gian giao hàng. Xu hướng tăng buôn bán nội khu vực với các nước đươch hưởng ưu đãi NAFTA( Thị trường mậu dịch tự do Bắc Mỹ) của Mỹ trong những năm gần đây cũng gây những khó khăn cho các nước XK hàng dệt may Châu á nói chung và Việt Nam nói riêng. Với triển vọng Hiệp định thương mại Việt Mỹ đã ký, trong đó có điều khoản đãi ngộ MNF với mức thuế suất ưu đãi, kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của VN sang mỹ có thể đạt 280-300 triệuUSD vào năm 2005 với mức tăng trưởng bình quân 15-18%/năm trong giai đoạn 200-2005. Tuy nhiên, để đạt mức tăng trưởng này ngành dệt may VN cần tập trung đầu tư công nghệ sản xuất hàng dệt kim với tiêu chuẩn chất lượng phù hợp với yêu cầu của thị trường mỹ trong điều kiện nhập khẩu hàng dệt kim của thị trường này đang gia tăng. Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 38 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Trong giai đoạn 2005-2010, tốc độ tăng trưởng XK sang Mỹ có thể chậm lại do xu hướng buôn bán nội khu vực của Mỹ tăng lên cũng như việc Trung Quốc được công nhận là thành viên của WTO, tạo ra những lợi thế trong xuất khẩu hàng dệt may của Trung Quốc sang thị trường này, gây sức ép cạnh tranh mạnh mẽ với hàng dệt may cùng chủng loại của VN. Kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may sang Mỹ dự báo sẽ chỉ tăng với tốc độ 9-10%/ năm và đạt kim ngạch xuất khẩu 430-440 triệuUSD vào năm 2010. - Thị trường SNG và Đông Âu Trong chuyến đi thăn của Chủ tịch nước Trần Đức Lương sang Nga( 24- 29/8/1998), cơ sở pháp lý cho việc thanh toán trong quan hệ thương mại Nga- Việt, Hiệp định khung giữa 2 ngân hàng trung ương được ký kết, bước đầu giải quyết được khó khăn cơ bản của ác doanh nghiệp XK sang Nga là phải chấp nhận hình thức trả chậm( 6-12 tháng) Xuất khẩu hàng dệt may của Việt nam sang thị trường nga nói riêng, các nước SNG và các nước Đông Âu nói chung cũng có nhiều điểm thuận lợi. đây là thị trường truyền thống rất quen thuộc đối với thị trường VN, mạng lưới kinh doanh của người VN tại các thị trường này tạo điều kiện thuận lợi cho marketting giới thiệu sản phẩm của VN cũng như tìm đối tác KD cho tổ chức nhập khẩu và tiêu thụ hàng hoá Tuy nhiên việc trở lại các thị trường vẫn còn gặp nhiều khó khăn: + Mặc dù thường được coi là thị trường dễ tính nhưng sức mua và nhu cầu của dân cư các nước SNG đã thay đổi, yêu cầu về chất lượng – nội dung và hình thức sản phẩm ở mức cao với giá cả ở mức chấp nhận được. Hàng phẩm cấp trung bình chỉ tiêu thụ được ở các vùng nông thôn. + Cạnh tranh với hàng trung Quốc, Thổ nhĩ Kỳ ngày càng gay gắt hơn. Hàng may mặc trung Quốc có giá rẻ hơn, đa dạng hơn về màu sắc, mẫu mã sản phẩm, phí vận chuyển thấp lại được trợ cấp XK. Mạng lưới kinh doanh của người Việt tại Nga trong một hai năm gần đây chuyển sang bán hàng Trung Quốc và thổ Nhĩ kỳ. + Xu hướng chuyển dịch sản xuất của cvác nước EU sang các nước SNG và Đông Âu sẽ gây sức ép cạnh tranh mới đối với ngành dệt may VN. + Chính sách thuế của Nga quy định xếp hàng của VN vào nhóm các nước như: Singapore, Hàn Quốc, Thái Lan ,Trung Quốc dsã làm cho hàng VN khó khăn hơn trong cạnh tranh với các nước có trình độ sản xuất cao hơn Xu hướng đầu tư sản xuất và gia công của hàng dệt may EU sang thị trường này không những chỉ làm ảnh hưởng đến xuất khẩu của VN sang SNG và đông Âu. Cùng với thoả thuận cuae các nước này với Thổ Nhĩ Kỳ tạo điều kiện thuận lợi cho XK hàng dệt may của Thổ Nhĩ Kỳ sang khu vực này, xu hướng chuyển dịch đầu tư của E sang khu vực thị trường này sẽ làm giảm tốc đọ tăng trưởng XK của VN trong giai đoạn 2000-2010. Dự báo kim ngạch xuất khẩu sang các nước SNG và Đông Âu đạt 350-380 triệuUSD vào năm 2005 với mức tăng trưởng bình quân 8- Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 39 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại 10%/ năm và đạt 450-460triệu USD vào năm 2010 .với mức tăng trưởng bình quân 6-7%/ năm trong giai đoạn 2005-2010. I. Khả năng cạnh tranh của sản phẩm dệt may XK và doanh nghiệp dệt may Việt nam. Ngành dệt may Việt Nam được đánh giá là ngành có lợi thế so sánh cao nhờ các yếu tố sau: - Nguồn lao động dồi dào và giá nhân công rẻ Tính đến năm 1997, dân số Việt Nam đã tăng lên tới 75,355 triệu người, trong đó có trên 41 triệu người trong độ tuổi lao động. Người lao động VN có truyền thống cần cù khéo léo, ham học hỏi, tiếp thu nhanh các kỹ thuật và công nghệ mới. Mức lương hiện nay ở VN vẫn còn ở mức khá thấp so với các nước trên thế giới cũng như các nước trong khu vực. Tiền công bình quân cho 1 công nhân VN là 0,18 USD/giờ , còn ở Inđonêxia 0,23USD/giờ, Thái Lan 0,87USD/giờ. Lao động dồi dào và tiền lương thấp là thế mạnh cơ bản của VN trong giai đoạn này để tiếp nhận sự dịch chuyển của ngành dệt may từ các nước phát triển và các nước phát triển và các nước Nics, thu hút vốn đầu tư cho sự phát triển của ngành. Tuy nhiên, cần phải nói rằng lợi thế về giá nhân công rẻ không phải là yếu tố ổn định trong cạnh tranh. Khi trình độ khoa học kỹ thuật nâng cao lợi thế về lao động sẽ không còn sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nữa. - Vị trí địa lý và điều kiện giao lưu hàng hoá Việt Nam nằm trong khu vực Đông nam á, khu vực trong những năm đầu của thập kỷ 90 có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhất trên thế giới, với mức tăng trưởng kinh tế bình quân 6-8%/năm trong những năm qua và cũng là khu vực có dân số đông nhất thế giới. Vị trí của VN cũng thuận tiện cho việc phát triển giao lưu hàng hải quốc tế với các khu vực trên thế giới với bờ biển dài, có nhiều cảng nước sâu và khí hậu tốt cũng như có điều kiện phát triển đường bộ và đường sắt theo dự án xây dựng đường sắt xuyên Âu á theo dự án của ADB. - Khả năng của nguyên liệu Việt Nam có nhiều vùng có điều kiện khí hậu thổ nhường phù hợp cho việc phát triển cây bông. Chương trình phát triển cây bông đến năm 2010 của Bộ Nông Nghiệp và phát triển nông thôn đã được đưa vào thực hiện và những kết quả bước đầu. Nghề trồng dâu nuôi tằm, dệt lụa truyền thống cuả VN đã được phát triển với việc áp dụng kỹ thuật mới, cho ra đời các sản phẩm có chất lượng cao, được ưa chuộng trên thị trường thế giới tuy sản lượng còn thấp. Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển sản xuất sợi tỏng hợp và vải khong dệt với triển vọng hình thành và phát triển các cơ sở hoá dầu. - Khả năng đổi mới thiết bị công nghệ Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 40 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Theo đánh giá của UNDP trang thiết bị ngành dệt của VN mới chỉ ở mức 2/7, rất lạc hậu so với thiết bị ngành dệt thế giới. Do ngành dệt đòi hỏi vốn đầu tư lớn, thời hạn thu hồi vốn kéo dài nên khó có khả năng đổi mới nhanh thiết bị công nghệ, đòi hỏi phải có những công trình đầu tư lớn, đổi mới trang thiết bị về cơ bản. Bên cạnh đó, trang thiết bị ngành may đã có những thay đổi đáng kể với các thiết bị công nghệ mới của các nước tiên tiến có thể sản xuất những mặt hàng có chất lượng quốc tế. Phần lớn các doanh nghiệp may có quy mô vừa và nhỏ, có khả năng thích nghi linh hoạt, dễ dàng đổi mới trang thiết bị, công nghệ theo biến động của thị trường. - Các chính sách hỗ trợ của chính phủ Ngành dệt may có hàm lượng lao động lớn và có tỷ lệ sản phẩm Xk cao- được xếp vào lĩnh vực khuyến khích đầu tư phát triển. Nhiều chính sách thương mại và đầu tư được ban hành trong thời gian qua đã có tác động thiết thưcj trong việc tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, tháo gỡ những khó khăn của các doanh nghiệp dệt may và thu hút vốn đầu tư vào lĩnh vực này. - Khả năng cạnh tranh Xuất phát từ những lợi thế kể trên, mặc dù sản phẩm dệt may của Việt nam hầu như chưa biết đến trên thị trường thế giới nhưng sản phẩm may Xk của VN được đánh giá cao về nhiều phương diện: chất lượng sản phẩm tốt và ổn định, thời gian giao hàng được thực hiện vào loại tốt so với nhiều nước Châu á Bên cạnh đó, hiện sản phẩm dệt may VN vẫn còn kém cạnh tranh hơn nhiều nước trong khu vực về nhiều mặt: + Về giá: Giá hàng dệt may của ta thường cao hơn giá sản phẩm cùng loại của các nước trong khu vực khoảng 10-15%, đặc biệt so với sản phẩm dệt may Trung Quốc, giá của ta có khi cao hơn đén 20%. Một mặt do từ nguyên phụ liệu đến công nghệ thiết bị hầu hết phải nhập khẩu ,một mặt do VN nhận làm gia công cho nước ngoài. + Về cơ cấu sản phẩm Sản phẩm dệt may VN vẫn còn đơn điệu khả năng đa dạng hoá mặt hàng không theo kịp với sự thay đổi của nhu cầu thị trường, đặc biệt là với các trang phục cao cấp. Cơ cấu sản phẩm may chưa phù hợp với yêu cầu phát triển thị trường xuất khẩu. Trong khi nhu cầu nhập khẩu hàng dệt kim tăng lên từ những thị trường nhập khẩu lớn: Mỹ, Nhật Bản ,EU thì sản phẩm may xuất khẩu của VN vẫn chủ yếu là hàng dệt thoi, hàng dệt kim chỉ chiếm khoảng 10% tổng sản phẩm may xuất khẩu + Về tổ chức sản xuất và nhập khẩu DN dệt may Việt Nam đông nhưng không mạnh, chủ yếu là DN vừa và nhỏ chưa có kinh nghiệm trong tổ chức quản lý Ssản xuất KD, tổ chức hệ thống tiêu thụ sản phẩm , xúc tiến XK, Hiệp hội ngành hàng chưa có hiệu quả Năng suất lao động thấp, hệ thống tổ chức sản xuất chưa hợp lý , nhiều công đoạn thừa dẫn đến tốc độ may thấp Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 41 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại Số công nhân có tay nghề cao , có khả năng thực hiện nhiều công đoạn, nhiều sản phẩm chưa nhiều, làm hạn chế khả năng nhanh chóng chuyển đổi sản phẩm theo yêu cầu của người đặt hàng Việc quản lý lao động chưa được thực hiện chặt chẽ, ý thức về tuân thủ thời gian lao động, về tiết kiệm chi phí của công nhân nhiều nơi còn thấp + Về môi trường kinh doanh Theo đánh giá của các nhà đầu tư nước ngoài, VN kém hấp dẫn hơn nhiều nước trong khu vực do các thủ tục quản lý hành chính trong đầu tư nước ngoài. Thời gian chờ cấp giấy phép đầu tư thường bị phụ thuộc vào nhiềucấp quản lý. Bên cạnh các chính sách khuyến khích đầu tư, điều kiện cơ sở hạ tầng là một trong những yếu tố quan trọng để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài. So với nhiều nước trong khu vực, cơ sở hạ tầng của VN kém cạnh tranh hơn về nhiều phương diện: các dịch vụ tài chính, ngân hàng, điều kiện giao thông vận tải ,kho hàng ,bến bãi vừa thiếu, vừa yếu kém, chi phí điện nước thông tin cao Với mặt hàng dệt may khối lượng guyên liệu nhập khẩu cũng như thành phẩm XK cần phải chuyển tải rất lớn thì các yếu tố trên càng trở nên quan trọng I. Mục tiêu sản xuất và xuất khẩu trong những năm tới Mục tiêu phát triển của ngành công nghiệp dệt may đến năm 2010 là hướng ra XK tăng nguồn thu ngoaị tệ, đảm bảo cân đối trả nợ và tái sản xuất, mở rộng các cơ sở sản xuất của ngành, thoả mãn nhu cầu tiêu dùng trong nước về số lượng ,chất lượng và chủng loại, giá cả, từng bước đưa ngành công nghiệp dệt may trở thành ngành xuất khẩu mũi nhọn, góp phần tăng trưởng kinh tế, giải quyết việc làm, thực hiện đường lối CNH- HĐH đất nước Mục tiêu cụ thể: Quy hoạch tổng thể phát triển ngành công nghiệp dệt may đến năm 2010. Chỉ tiêu ĐVT Năm 2005 2010 1.Sản xuất Vải lụa Triệu mét 1330 2000 Sản phẩm dệt kim Triệu sản phẩm 150 210 Sản phẩm may (quy chuẩn) nt 780 1200 2. Kim ngạch XK Triệu USD 3000 4000 Hàng dệt nt 800 1000 Hàng may nt 2200 3000 3. Diện tích trồng bông ha - 100000 4. Sản lượng bông xơ tấn - 60000 5. Diện tích trồng dâu ha - 40000 6. Sản lượng tơ tằm tấn - 4000 Nguồn: Bộ công nghiệp Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 42 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại II. Biện pháp thực hiện 1.Các biên pháp phát triển ở tầm vĩ mô. Nhà nước cần mở rông việc thành lập các trung tâm thương mai Việt Nam tại một số khu vực như sau:Đu Bai mở ra các khả năng khai thác các lợi thế của thị trường nhằm mở rộng thị trường xuất khẩu vào các nước như I-rắc,I-ran cung như Gióoc- đa-ni để xuất khẩu sang các thị trường Mỹ ,Tây Âu,Bắc Âu nhờ các quan hệ về quan hệ thương mại đã ký giữa Gióoc-da-ni và các nước khác. Để đảm bảo cho hàng dệt may Việt Nam từng bước có chỗ đứng vững chắc trên thị trường thế giới, thì ngay từ bây giờ phải xây dựng một chiến lược phát triển đồng bộ đồng bộ cho ngành dệt may Việt Nam bao gồm cơ chế chính sách hỗ trợ và khuyến khích,đổi mới công nghệ và thiết bị,nghiên cứu mẫu mã sản phẩm và thị hiếu người tiêu dùng Cần kiến nghị với nhà nước hỗ trợ bằng cách dùng quỹ hỗ trợ xuất khâu trợ giá cho các lô hàng mua đứt bán đoạn xuất khẩu trực tiếp tăng khả năng cạnh tranh. Mặc dù có các chính sách hỗ trợ như vậy ,nhưng nhà nước cần phải đưa ra các tiêu chuẩn về kiểm tra chất lượng ở mức quốc gia,đồng thời khuyến khích cac doanh nghiệp tham gia đăng ký tiêu chuân chất lương quốc tế :ISO 9002,14000 Việc quy định này sẽ giúp cho sản phẩm của Việt Namcó uy tín tốt hơn trên thi trường quốc tế.Tạo động lưc cho doanh nghiệp cải tiến quy trình sản xuất để đạt được tiêu chuẩn chất lượng quy định, đáp ứng tiêu chuẩn của hàng nhập khẩu vào các nước: EU, Mỹ Do trong một thời gian ngành dệt may không chú ý nhiều tới thị trường nội địa đã làm cho hàng giả, hàng nhái các sản phẩm dệt may Việt nam để tiêu thụ ngay tại thị trường trong nước. Tình trạng nhập lậu ngày càng gia tăng đặc biệt hàng nhập lậu từ Trung Quốc với giá rẻ gây xáo trộn thị trường trong nước. Cũng như hiện trạng phổ biến hiện nay trên thị trường hiện nay là việc các chủ kinh doanh gắn tên ngoại lên hàng Việt Nam không đúng với nhãn hiệu mà cơ sở sản xuất đưa ra. Đã dến lúc nhà nước cần có những biện pháp hữu hiệu, kiên quyết hơn trong việc ngăn chặn hangf nhập lậu để bảp hộ hàng dệt may trong nước, tạo dựng lòng tin cho người tiêu dùng về hàng Việt Nam và khuyến khích “người Việt nam dùng hàng Việt Nam”, đồng thời tạo moi trường cạnh tranh bình đẳng trên thị trường nội địa. Việt Nam cần tăng cường thoả hiệp với 1 số nước trong khối EU để có được khối lượng hạn ngạch nhập khẩu nhiều hơn. Đồng thời, tăng cường đàm phán với Mỹ để được hưởng quy chế tối huệ quốc nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doang nghiệp Việt Nam tăng lượng hàng may mặc vào các thị trường này, cũng như dần dần tạo được uy tín hàng Việt Nam trên trường quốc tế. Không chỉ quan tâm tới việc làm sao để có hạn ngạch và những ưu dãi thuế quan nhập khẩu. Chính vì vậy, trung tuần tháng sáu vừa qua, Bộ htương mại, Bộ công nghiệp, Bộ KH& ĐT đã thống nhất một số biện pháp nhằm đẩy mạnh tốc độ xuất khẩu hàng dệt may đặc biệt đôí với mặt hàng áo Jacket có giá trị lớn nhưng tiến độ giao hàng chậm so với Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 43 Lớp thương mạiquốc tế - 40A
Đại học kinh tế quốc dân Khoa thương mại cùng kỳ năm 98. Theo đó, các doanh nghiệp có hợp đồng giao hàng ngay trong tháng 6, 7, 8 cần bổ sung hạn ngạch cat.21, sẽ được cấp theo hợp đồng với điều kiện doanh nghiẹp cam kết nộp trước 50% phí hạn ngạch. Số lượng hạn ngạch bổ sung nếu không thực hiện hoặc không thực hiện hét, doang nghiệp không nhận được lại phí hạn ngạch dã nộp. Các doanh nghiệp dược giao hạn ngạch cat.21 nhưmg do tình hình khó khăn về thị trường, nếu trả lại cho Bộ thương mại trước ngày 15/8/99 sẽ được tính vào số lượng thực hiện năm 99 làm cơ sở giao hạn ngạch năm 2000. Chính phủ tăng cường đưa ra các biện pháp kích cầu mạnh mẽ hơn hỗ trợ doanh nghiệp dẩy mạnh tiêu thụ, kích thích sản xuất phát triển. Đối với ngành dệt may, ngoài các giải pháp chung như tăng vốn đầu tư ưu đãi, giảm lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại quốc doanh, thì chính phủ thực hiện cơe chế khuyến khích xuất khẩu như thưởng hạn ngạch cho các doanh ngiệp xuất khẩu nhiều sang thị trường phi hạn ngạch, sử dụng nhiều nguyên liệu trong nước để sản xuất hàng xuất khẩu, xuất khẩu mặt hàng mới, tìm được thị trường mới. Chính sách phân bố hạn ngạch hiện nay cần chú ý đến doanh nghiệp ở những vùng khó khăn, mặc dù không ít doanh nghiệp trong số này có hạn ngạch nhưng lại không có khách hàng. Quy chế sử dụng đã mở hướng là cho phép uỷ thác cho đơn vị khác ký hợp đồng, còn mình chỉ thực hiện sản xuát. Đấu thầu hạn ngạch cũng là cách đưa hạn ngạch đến tay những đơn vị có khả năng ký được hợp đồng giá tốt. Quy chế giao hạn ngạch năm 2000 đã mở rộng đấu thầu cho doanh nghiệp cả nước. Hoạt động đấu thầu cần phải được tiến hành công khai và ngày càng được mở rộng hơn vì dây là hình thức lành mạnh trong phân phối hạn ngạch, tạo điều kiện cho các DN dược hưởng ưu đãi để có động lực mạnh mẽ hơn trong việc tham gia xuất khẩu. 2. Các biện pháp phát triển ở tầm vi mô Thị trường nội địa - Trong tình hình hiện nay các daonh nghiệp cần phải đưa ra các chiến lược hướng nội. Để có thể tự khẳng định mình trên thị trường trong nueoéc, một điều hiển nhiên là các doanh nghiệp phải tính dén hiệu quả kinh doanh, thông qua việc đưa ra các sản phẩm có chất lượng cao, tăng năng suất lao động trong sản xuát giảm được giá thành sản phẩm, kết hợp giữa các khâu trong quá trình sản xuất nguyên liệu, phụ liệu phục vụ cho quá trình sản xuất hàng may mặc, hạ giá thành sản phẩm nhưng dảm bảo có lãi. Không chỉ có thế mà một điều quan trọng giúp cho doanh nghiệp tự khẳng định mình, tạo niềm tin với khách hàng đó là việc đặt tên cho mỗi mặt hàng mình làm ra, đáp ứng thị hiếu tiêu dùng hiện tại của khách hàng. Đây có thể được coi là một giải pháp dữ hiệu trong khi trên thị trường quốc tế các doanh nghiệp Việt Nam gặp rát nhièu khó khăn. - Doanh nghiệp tăng mạng lưới phân phối tren tất cả các khu vực của đất nước: miền bắc, miền trung, miền nam và cả miền núi và nhiều phương thức bán khác nhau. để mở rộng thị trường nội địa thì việc bố trí mạng lưới bán hàng rộng Sinh Viên Thực hiện: Phạm Anh Đức 44 Lớp thương mạiquốc tế - 40A