Luận văn Một số giải pháp kỹ thuật nghiệp vụ nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động nhập khẩu tại công ty dịch vụ du lịch và thương mại TST

Nội dung text: Luận văn Một số giải pháp kỹ thuật nghiệp vụ nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động nhập khẩu tại công ty dịch vụ du lịch và thương mại TST

1. Lời nói đầu Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đã đánh dấu bước ngoặt lớn trong cơ chế quản lý kinh tế nước ta từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp chuyển sang cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong bối cảnh mới, Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương mở rộng quan hệ ngoại thương. Kinh doanh xuất nhập khẩu đóng một vai trò quan trọng trong công cuộc phát triển nền kinh tế đất nước. Xuất khẩu là nguồn tăng thu ngoại tệ, nâng cao khả năng phát triển nền kinh tế. Song nhập khẩu lại là điều kiện cần thiết để thực hiện tái sản xuất mở rộng, thực hiện công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Nhập khẩu cho phép tận dụng được tiềm năng về khoa học kỹ thuật tiên tiến của các nước trên thế giới. Trong quá trình đổi mới và xây dựng đất nước nhu cầu về máy móc thiết bị, vật liệu vật tư không ngừng tăng lên . Cùng với tiến trình phát triển của đất nước, công ty Thương mại du lịch và dịch vụ TST đã không ngừng vươn lên tự hoàn thiện mình. Hoạt động kinh doanh XNK nói chung và kinh doanh nhập khẩu máy móc thiết bị, vật liệu vật tư nói riêng đã đạt được những kết quả bước đầu tương đối khả quan. Tuy nhiên đội ngũ cán bộ công nhân viên trong công ty không thoả mãn với những việc đã làm được mà luôn trăn trở để thực hiện tốt hơn nữa chức năng, nhiệm vụ mà Bộ Thương mại giao phó. Trong điều kiện bối cảnh kinh tế - chính trị thế giới có nhiều thay đổi theo chiều hướng xấu, cuộc khủng hoảng tài chính khu vực Châu á vẫn còn dư âm ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của các nước trong khu vực. Bên cạnh đó chính sách quản lý nhập khẩu của Nhà nước cũng còn nhiều tồn tại như biểu thuế nhập khẩu chưa khoa học, thủ tục hành chính còn nhiều phiền phức Trước rất nhiều khó khăn như vậy làm thế nào để hoạt động nhập khẩu của công ty đạt hiệu quả cao? làm thế nào để phát huy thế mạnh của công ty có uy tín trong và ngoài nước? đó là những câu hỏi đặt ra từ thực trạng hoạt động nhập khẩu ở công ty dịch vụ du lịch và thương mại TST. 1
2. Trong thời gian thực tập tốt nghiệp tại công ty em đã tập trung nghiên cứu thực trạng hoạt động kinh doanh nhập khẩu của công ty và đã chọn đề tài: "Một số giải pháp kỹ thuật nghiệp vụ nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động nhập khẩu tại công ty dịch vụ du lịch và thương mại TST" làm luận văn tốt nghiệp. Do tính phức tạp của vấn đề, sự hạn hẹp về thời gian nên bài viết của em còn nhiều điểm chưa hoàn chỉnh, không thể tránh khỏi những sai sót, em rất mong sự góp ý kiến của các thầy cô giáo trong khoa. Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến thầy giáo hướng dẫn Bùi Đức Dũng cùng tập thể cán bộ phòng kinh doanh đã giúp đỡ em hoàn thành tốt luận văn của mình. 2
3. Chương I Nhập khẩu hàng hoá - một hoạt động cơ bản của kinh doanh Thương mại Quốc tế trong nền kinh tế thị trường I. Tầm quan trọng của hoạt động nhập khẩu trong nền kinh tế thị trường. 1. Vị trí của hoạt động nhập khẩu trong Thương mại Quốc tế. 1.1. Khái niệm và vai trò của Thương mại Quốc tế đối với sự phát triển của mỗi Quốc gia. Thương mại quốc tế là mối quan hệ trao đổi hàng hoá, dịch vụ giữa một quốc gia với quốc gia khác, là một bộ phận trong quan hệ kinh tế quốc tế của một nước với các nước khác trên thế giới. Thương mại Quốc tế làm tăng khả năng thương mại của mỗi quốc gia. Từ sự khác biệt về tài nguyên, khoáng sản, lực lượng sản xuất, kỹ thuật công nghệ đã làm cho chi phí để sản xuất ra mỗi sản phẩm có sự khác biệt giữa nước này với nước khác. Thương mại Quốc tế góp phần mở rộng thị trường của mỗi quốc gia. Thương mại Quốc tế trong nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần tất yếu dẫn đến cạnh tranh, theo dõi, kiểm soát lẫn nhau rất chặt chẽ giữa các chủ thể kinh doanh Thương mại Quốc tế. Thương mại Quốc tế cho phép mua được những hàng hoá và dịch vụ ở những thị trường có giá rẻ hơn, sau đó bán chúng ở những thị trường có giá cao. Nhưng điều lý thú hơn cả là không phải lúc nào ta cũng mua được các sản phẩm có giá rẻ và bán chúng với giá đắt mà cái chính là chúng ta lợi dụng được lợi thế so sánh, nhờ đó qua trao đổi Quốc tế mà cả hai bên đều có lợi. Nói đến Thương mại Quốc tế không thể không tìm hiểu về các lý thuyết kinh tế, đặc biệt là quy luật lợi thế so sánh. Quy luật lợi thế so sánh nhấn 3
4. mạnh sự khác nhau về chi phí sản xuất, coi đó là chìa khoá của phương thức thương mại. Một quốc gia phải tập trung vào sản xuất và trao đổi sản phẩm mà ở đó thể hiện mối tương quan thuận lợi hơn giữa các mức chi phí cá biệt của Quốc gia đó với mức chi phí trung bình Quốc tế trên thị trường Thế giới. Do đó có thể thấy cốt lõi của lợi thế so sánh là sự khéo léo lựa chọn, biết kết hợp giữa ưu thế của một nước với ưu thế của nước khác để đạt được lợi thế tối đa trên cơ sở một khả năng hạn chế. Như vậy, một Quốc gia muốn phát triển thì phải bảo đảm hiệu quả tối đa của việc chuyên môn hoá trên cơ sở lợi thế so sánh. Làm được điều đó thì bất cứ một quốc gia nào cũng có thể tham gia vào thị trường Thương mại Quốc tế một cách có lợi nhất. 1.2. Vị trí của công tác nhập khẩu trong Thương mại Quốc tế đối với một quốc gia. Nước ta cũng như nhiều nước khác có khả năng rất lớn về nhiều mặt như: tài nguyên thiên nhiên, lao động song không chỉ nhằm vào chúng một cách độc lập mà hy vọng đạt hiệu quả cao. Tức là nói ngắn gọn không thể có một nền kinh tế phát triển cao dựa trên cơ sở hoàn toàn tự cấp tự túc. Để khai thác hiệu quả tiềm năng trên, chúng ta phải có vốn, khoa học kỹ thuật và công nghệ hiện đại. Để có những yếu tố này chúng ta có thể sử dụng nhiều phương pháp mà phương pháp cơ bản nhất là thông qua Thương mại Quốc tế trong đó chủ yếu và giữ vị trí chủ động là hoạt động nhập khẩu. Trong điều kiện chúng ta còn tương đối lạc hậu về kinh tế công nghệ kỹ thuật thấp kém thì việc thay thế lao động thủ công bằng lao động máy móc hiện đại hoá lực lượng sản xuất không thể ngày một ngày hai mà chỉ có thể tiến hành từng bước bằng nhập khẩu trong một thời gian dài. Việc thay đổi chiến lược kinh tế từ "đóng cửa” sang "mở cửa” là vô cùng quan trọng. Nền kinh tế mở sẽ tạo ra những hướng phát triển mới, tạo điều kiện khai thác lợi thế tiềm năng của nước chúng ta trong phân công lao động Quốc tế một cách có lợi nhất. Thương mại Quốc tế chỉ ra cho một nước lợi thế của mình, nên đầu tư vào 4
5. đâu, đầu tư vào lĩnh vực nào có lợi nhất. Nhập khẩu sẽ giúp chúng ta gỡ những vướng mắc mà những nước nghèo thường mắc phải, phương châm đó là vay mượn công nghệ nước ngoài trong thời kỳ đầu công nghiệp hoá. 2. Vai trò của hoạt động nhập khẩu. Nhập khẩu là một trong hai hoạt động cấu thành hoạt động ngoại thương. Có thể hiểu đó là việc mua hàng hoá, dịch vụ từ nước ngoài về phục vụ cho nhu cầu trong nước hoặc tái sản xuất nhằm mục đích thu lợi. Nhập khẩu thể hiện sự phụ thuộc gắn bó lẫn nhau giữa nền kinh tế của một quốc gia với nền kinh tế Thế giới. Hiện nay khi các nước đều có xu hướng chuyển từ đối đầu sang đối thoại, nền kinh tế quốc gia đã hoà nhập với nền kinh tế Thế giới thì vai trò của nhập khẩu đã trở nên vô cùng quan trọng. - Nhập khẩu mở rộng khả năng tiêu dùng của một nước, cho phép tiêu dùng một lượng hàng hoá lớn hơn khả năng sản xuất trong nước và tăng mức sống của nhân dân. - Nhập khẩu làm đa dạng hoá mặt hàng về chủng loại, quy cách, mẫu mã cho phép thoả mãn nhu cầu trong nước. - Nhập khẩu tạo ra sự chuyển giao công nghệ, do đó tạo ra sự phát triển vượt bậc của sản xuất xã hội, tiết kiệm chi phí và thời gian, tạo ra sự đồng đều về trình độ phát triển trong xã hội. - Nhập khẩu tạo ra sự cạnh tranh giữa hàng nội và hàng ngoại, tạo ra động lực bắt buộc các nhà sản xuất trong nước phải không ngừng vươn lên, tạo ra sự phát triển xã hội và sự thanh lọc các đơn vị sản xuất. - Nhập khẩu xoá bỏ tình trạng độc quyền, phá vỡ triệt để nền kinh tế đóng, chế độ tự cấp, tự túc. - Nhập khẩu giải quyết những nhu cầu đặc biệt (hàng hoá hiếm hoặc quá hiện đại mà trong nước không thể sản xuất được). - Nhập khẩu là cầu nối thông suốt nền kinh tế, thị trường trong và ngoài nước với nhau, tạo điều kiện phân công lao động và hợp tác quốc tế, phát huy được lợi thế so sánh của đất nước trên cơ sở chuyên môn hoá. 5
6. 3. Các hình thức nhập khẩu thông dụng trong thương mại quốc tế. Hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu chỉ được tiến hành ở các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu trực tiếp, nhưng trong thực tế do tác động của môi trường, điều kiện kinh doanh cùng với sự năng động sáng tạo của người kinh doanh đã tạo ra nhiều hình thức nhập khẩu khác nhau. Có thể kể ra đây một vài hình thức nhập khẩu đang được sử dụng tại các doanh nghiệp của nước ta hiện nay. 3.1. Nhập khẩu trực tiếp: Hoạt động nhập khẩu trực tiếp là hình thức nhập khẩu độc lập của một doanh nghiệp xuất nhập khẩu trên cơ sở nghiên cứu kỹ thị trường trong và ngoài nước, tính toán đầy đủ các chi phí đảm bảo kinh doanh có lãi, đúng phương hướng, chính sách luật pháp của Nhà nước cũng như quốc tế. Trong hoạt động nhập khẩu tự doanh, doanh nghiệp hoàn toàn nắm quyền chủ động và phải tự tiến hành các nghiệp vụ của hoạt động nhập khẩu từ nghiên cứu thị trường, lựa chọn bạn hàng, lựa chọn phương thức giao dịch, đến việc ký kết và thực hiện hợp đồng. Doanh nghiệp phải tự bỏ vốn để chi trả các chi phí phát sinh trong hoạt động kinh doanh và được hưởng toàn bộ phần lãi thu được cũng như phải tự chịu trách nhiệm nếu hoạt động đó thua lỗ. Khi nhập khẩu tự doanh thì doanh nghiệp được trích kim ngạch nhập khẩu, khi tiêu thụ hàng nhập khẩu doanh nghiệp phải chịu thuế doanh thu, thuế lợi tức. Thông thường, doanh nghiệp chỉ cần lập một hợp đồng nhập khẩu với nước ngoài, còn hợp đồng tiêu thụ hàng hoá trong nước thì sau khi hàng về sẽ lập. 3.2. Nhập khẩu uỷ thác. Hoạt động nhập khẩu uỷ thác là hoạt động nhập khẩu hình thành giữa một doanh nghiệp hoạt động trong nước có ngành hàng kinh doanh một số mặt hàng nhập khẩu nhưng không đủ điều kiện về khả năng tài chính, về đối tác kinh doanh nên đã uỷ thác cho doanh nghiệp có chức năng trực tiếp giao 6
7. dịch ngoại thương tiến hành nhập khẩu hàng hoá theo yêu cầu của mình. Bên nhận uỷ thác phải tiến hành đàm phán với nước ngoài để làm thủ tục nhập khẩu theo yêu cầu của bên uỷ thác và được hưởng một hoa hồng gọi là phí uỷ thác. Quan hệ giữa doanh nghiệp uỷ thác và doanh nghiệp nhận uỷ thác được quy định đầy đủ trong hợp đồng uỷ thác. Nhập khẩu uỷ thác có đặc điểm: trong hoạt động nhập khẩu này, doanh nghiệp Xuất nhập khẩu (nhận uỷ thác) không phải bỏ vốn, không phải xin hạn ngạch (nếu có), không phải nghiên cứu thị trường tiêu thụ vì không phải tiêu thụ hàng nhập mà chỉ đứng ra đại diện cho bên uỷ thác để giao dịch với bạn hàng nước ngoài, ký hợp đồng và làm thủ tục nhập hàng cũng như thay mặt cho bên uỷ thác khiếu nại đòi bồi thường với nước ngoài khi có tổn thất. Khi tiến hành nhập khẩu uỷ thác thì đại diện của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu chỉ được tính kim ngạch xuất nhập khẩu chứ không được tính doanh số, không chịu thuế doanh thu. Khi nhận uỷ thác, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu này (nhận uỷ thác) phải lập hai hợp đồng: - Một hợp đồng mua bán hàng hoá với nước ngoài - Một hợp đồng nhận uỷ thác với bên uỷ thác. 3.3. Nhập khẩu liên doanh. Đây là một hoạt động nhập khẩu hàng hoá trên cơ sở liên kết kỹ thuật một cách tự nguyện giữa các doanh nghiệp (trong đó có ít nhất một doanh nghiệp xuất nhập khẩu trực tiếp) nhằm phối hợp kỹ năng, kỹ thuật để cùng giao dịch và đề ra các chủ trương biện pháp có liên quan đến hoạt động nhập khẩu, thúc đẩy hoạt động này phát triển theo hướng có lợi nhất cho cả hai bên, cùng chia lãi nếu lỗ thì cùng phải chịu. Nhập khẩu liên doanh có đặc điểm: so với tự doanh thì các doanh nghiệp nhập khẩu liên doanh ít chịu rủi ro bởi mỗi doanh nghiệp liên doanh nhập khẩu chỉ phải góp một phần vốn nhất định, quyền hạn và trách nhiệm của các bên cũng tăng theo số vốn góp, việc phân chia chi phí, thuế doanh thu 7
8. theo tỷ lệ vốn góp, lãi lỗ hai bên phân chia tuỳ theo thoả thuận dựa trên vốn góp cộng với phần trách nhiệm mà mỗi bên gánh vác. Trong nhập khẩu liên doanh thì doanh nghiệp đứng ra nhận hàng sẽ được tính kim ngạch xuất nhập khẩu. Khi đưa hàng về tiêu thụ thì chỉ được tính doanh số trên số hàng tính theo tỷ lệ vốn góp và chịu thuế doanh thu trên doanh số đó. Doanh nghiệp nhập khẩu trực tiếp tham gia liên doanh phải lập hai hợp đồng: - Một hợp đồng mua hàng với nước ngoài. - Một hợp đồng liên doanh với doanh nghiệp khác (không nhất thiết phải là doanh nghiệp Nhà nước). 4. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động nhập khẩu. 4.1. Các chế độ chính sách luật pháp trong nước và quốc tế: Đây là những vấn đề quan trọng mà các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu buộc phải nắm vững và tuân theo một cách vô điều kiện. Vì nó thể hiện ý chí của Đảng lãnh đạo mỗi nước, sự thống nhất chung của Quốc tế, nó bảo vệ lợi ích chung của các tầng lớp trong xã hội, lợi ích của các nước trên thương trường Quốc tế. Hoạt động nhập khẩu được tiến hành giữa các chủ thể các Quốc gia khác nhau. Bởi vậy, nó chịu sự tác động của các chính sách, chế độ, luật pháp của các quốc gia đó. Chẳng hạn như tự sửa đổi thực hiện, sửa đổi luật pháp quốc gia hay sự thực hiện thay đổi chính sách thuế ưu đãi của một nước hay một nhóm nước, điều đó không những chỉ ảnh hưởng đến nước đó mà còn ảnh hưởng đến các nước có quan hệ kinh tế xã hội với những nước đó. Đồng thời, hoạt động xuất nhập khẩu phải nhất định tuân theo những quy định luật pháp Quốc tế chung. Luật pháp quốc tế buộc các nước vì lợi ích chung phải thực hiện đầy đủ trách nhiệm và nghĩa vụ của mình trong hoạt động của mình trong hoạt động nhập khẩu, do đó tạo nên sự tin tưởng cũng như hiệu quả cao trong hoạt động này. 8
9. 4.2. Tỷ giá hối đoái. Nhân tố này có ý nghĩa quyết định trong việc xác định mặt hàng, bạn hàng, phương án kinh doanh, quan hệ kinh doanh của không chỉ một doanh nghiệp xuất nhập khẩu mà tới tất cả các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu nói chung. Sự biến đổi của nhân tố này sẽ gây ra những biến động lớn trong tỷ trọng giữa xuất khẩu và nhập khẩu. Ví dụ khi tỷ giá hối đoái của đồng tiền thanh toán có lợi cho việc nhập khẩu thì lại bất lợi cho xuất khẩu và ngược lại. Mặt khác có rất nhiều loại tỷ giá hối đoái: tỷ giá hối đoái cố định, tỷ giá hối đoái thả nổi, tỷ giá hối đoái thả nổi tự do và tỷ giá hối đoái thả nổi có quản lý. Vì vậy khi tiến hành bất cứ một hoạt động thương mại xuất nhập khẩu nào, doanh nghiệp cũng cần nắm vững xem hiện nay quốc gia mà mình định hoạt động đang áp dụng loại tỷ giá nào, bởi việc ấn định này sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến lĩnh vực sản xuất hàng xuất khẩu và kinh doanh hàng nhập khẩu. 4.3. Sự biến động thị trường trong nước và nước ngoài. Có thể hình dung hoạt động nhập khẩu như một chiếc cầu nối thông thương giữa hai thị trường: đầu cầu bên này là thị trường trong nước, đầu cầu bên kia là thị trường ngoài nước. Nó tạo sự phù hợp gắn bó cũng như phản ánh sự tác động qua lại giữa chúng, phản ánh sự biến động của mỗi thị trường, cụ thể như sự tôn trọng giá, giảm nhu cầu về một mặt hàng nào đó trong nước sẽ làm giảm lượng hàng hoá đó chuyển qua chiếc cầu nhập khẩu và ngược lại. Cũng như vậy, thị trường ngoài nước quyết định tới sự thoả mãn các nhu cầu trên thị trường trong nước. Sự biến đổi của nó về khả năng cung cấp, về sự đa dạng của hàng hoá, dịch vụ cũng được phản ánh qua chiếc cầu nhập khẩu để tác dụng đến thị trường nhập khẩu. 4.4. Nền sản xuất cũng như sự phát triển của các doanh nghiệp Thương mại trong và ngoài nước. Sự phát triển sản xuất của những doanh nghiệp trong nước tạo ra sự cạnh tranh mạnh mẽ với sản phẩm nhập khẩu, tạo ra sản phẩm nhập khẩu từ 9
10. đó làm giảm nhu cầu hàng nhập khẩu. Còn nếu như sản xuất kém phát triển không sản xuất được những mặt hàng đòi hỏi kỹ thuật cao thì nhu cầu về hàng nhập khẩu tăng lên là điều tất nhiên và do đó nó ảnh hưởng đến hoạt động nhập khẩu. Ngược lại, sự phát triển của nền sản xuất nước ngoài làm tăng khả năng của sản phẩm nhập khẩu, tạo ra sản phẩm mới thuận tiện, hiện đại, sẽ hấp dẫn nhu cầu nhập khẩu đẩy nó lên cao tạo đà cho hoạt động nhập khẩu phát triển. Tuy nhiên, không phải lúc nào sản xuất trong nước phát triển thì hoạt động bị thu hẹp, mà nhiều khi để tránh sự độc quyền, tạo ra sự cạnh tranh, hoạt động nhập khẩu lại được khuyến khích phát triển. Tương tự như vậy, để bảo vệ quyền sản xuất trong nước, khi nền sản xuất nước ngoài phát triển thì hoạt động nhập khẩu càng bị thu hẹp và kiểm soát gắt gao. Cũng như sản xuất, sự phát triển của hoạt động Thương mại trong và ngoài nước, sự phát triển của các doanh nghiệp kinh doanh Thương mại quyết định đến sự chu chuyển, lưu thông hàng hoá trong nền kỹ thuật hay giữa các nền kinh tế. Chính vì vậy, nó tạo thuận lợi cho công tác nhập khẩu. Mặt khác do chủ thể của hoạt động nhập khẩu chính là các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, sự phát triển của doanh nghiệp này đồng nghĩa với việc thực hiện một cách có hiệu quả các hoạt động nhập khẩu. Trong một nước mà các doanh nghiệp Thương mại không được tự chủ phát triển, chịu sự can thiệp quá sâu của Nhà nước thì hoạt động nhập khẩu cũng không thể phát huy thế chủ động, tinh thần sáng tạo không thể vươn mạnh ra nước ngoài từ đó tạo ra sự bí bách trong nền kinh tế. 4.5. Hệ thống tài chính ngân hàng. Hiện nay, hệ thống tài chính ngân hàng đã phát triển hết sức lớn mạnh, nó can thiệp sâu tới tất cả các doanh nghiệp dù lớn hay nhỏ, dù tồn tại dưới hình thức nào, thuộc thành phần kinh tế nào. Có được điều đó là bởi nó đóng vai trò hết sức to lớn trong hoạt động quản lý, cung cấp vốn, đảm trách việc thanh toán một cách thuận tiện, chính 10
11. xác, nhanh chóng cho các doanh nghiệp. Hoạt động nhập khẩu sẽ không thực hiện được nếu không có sự phát triển của hệ thống ngân hàng, dựa trên các thuận lợi cho các doanh nghiệp tham gia hoạt động nhập khẩu, đảm bảo cho họ về mặt lợi ích kỹ thuật cũng như xã hội và cũng nhiều trường hợp do có lòng tin với ngân hàng mà các doanh nghiệp với số lượng vốn lớn kịp thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp chớp được những thời cơ kinh doanh. 4.7. Hệ thống cơ sở hạ tầng, giao thông vận tải, thông tin liên lạc: Việc thực hiện hoạt động nhập khẩu không thể tách rời với hoạt động vận chuyển và thông tin liên lạc. Nhờ có thông tin liên lạc hiện đại mà công việc có thể tiến hành thuận lợi, kịp thời. Còn việc vận chuyển hàng hoá từ nước này sang nước khác là một công việc hết sức quan trọng trong hoạt động nhập khẩu. Do đó sự hiện đại hoá công việc nghiên cứu và áp dụng những công nghệ tiên tiến của khoa học kỹ thuật vào hệ thống thông tin và giao thông vận tải là tất yếu ảnh hưởng to lớn đến hoạt động nhập khẩu. Trên đây, chúng ta đã xem xét một số nhân tố chính ảnh hưởng có tính chất quyết định đến hoạt động nhập khẩu của bất cứ một quốc gia nào. Bên cạnh đó cũng còn rất nhiều nhân tố khác. Vì vậy hoạt động nhập khẩu hết sức phức tạp và có mối tác động qua lại tương hỗ với nhiều hoạt động khác trong nền kinh tế. II. Nội dung chính của hoạt động nhập khẩu. Hoạt động nhập khẩu là một quá trình bao gồm rất nhiều khâu từ khâu nghiên cứu thị trường đến khâu tiếp nhận và bảo quản hàng hoá. ở mỗi khâu đều cần phải nghiên cứu thực hiện một cách đầy đủ kỹ lưỡng, đồng thời phải đặt các khâu trong mối quan hệ hữu cơ với nhau. Có như vậy hoạt động nhập khẩu mới đạt được hiệu quả cao, phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng và nhu cầu tái sản xuất mở rộng trong nước, thực hiện nhiệm vụ của cấp trên giao đồng thời cũng đạt được mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp. 11
12. Hoạt động nhập khẩu rất phức tạp và biến động muôn hình muôn vẻ nhưng nhìn chung các hoạt động nhập khẩu đều bao gồm các bước sau: 1. Nghiên cứu thị trường nhập khẩu. Thị trường là phạm trù khách quan gắn liền với sự ra đời và phát triển của nền sản xuất hàng hoá. Việc nghiên cứu thị trường là công việc đầu tiên cũng là công việc đòi hỏi cần được tiến hành liên tục thường xuyên trong suốt quá trình kinh doanh của doanh nghiệp. 1.1. Nghiên cứu thị trường trong nước. Việc nghiên cứu thị trường trong nước nhằm mục đích nhận biết sản phẩm nhập khẩu, từ đó chọn ra mặt hàng kinh doanh có lợi nhất. Muốn như vậy phải trả lời được những câu hỏi sau: * Thị trường trong nước cần những mặt hàng gì? Tình hình tiêu thụ mặt hàng đó ra sao? Cần phải xác định được nhu cầu của người tiêu dùng về các mặt hàng một cách cụ thể về quy cách, phẩm chất, kiểu dáng, bao bì, nhãn hiệu, số lượng để nhập khẩu hàng hoá về thoả mãn đúng, đủ, kịp thời những nhu cầu đó. * Mặt hàng đó đang ở giai đoạn nào của chu kỳ sống? Tình hình sản xuất mặt hàng đó ở trong nước như thế nào? Mỗi sản phầm hàng hoá đều có chu kỳ sống riêng. Chu kỳ sống của mỗi sản phẩm bao gồm các pha: pha giới thiệu, pha phát triển, pha hưng thịnh, pha bão hoà, pha suy thoái, ở mỗi pha chu kỳ sống, nhu cầu của người tiêu dùng về sản phẩm là rất khác nhau, biểu hiện ra thành hành động mua cũng cũng rất khác nhau. Do vậy để kinh doanh nhập khẩu đạt hiệu quả cao cần thiết phải nghiên cứu chu kỳ sống của sản phẩm và nắm bắt được sản phẩm đang ở giai đoạn nào của chu kỳ sống. Bên cạnh nghiên cứu nhu cầu về hàng hoá nhập khẩu, cần phải nghiên cứu để biết được cung trong nước về hàng hoá đó. Chênh lệch nhu cầu về hàng hoá và cung trong nước của hàng hoá đó chính là nhu cầu về hàng hoá nhập 12
13. khẩu. Yếu tố ảnh hưởng trực tiếp mạnh mẽ đến cung của một hàng hoá là khả năng sản xuất và tốc độ phát triển sản xuất của hàng hoá đó. Do vậy, muốn biết được nên kinh doanh nhập khẩu mặt hàng gì với số lượng là bao nhiêu cần phải nghiên cứu tình hình trong nước về sản xuất mặt hàng đó như thế nào. 1.2. Nghiên cứu thị trường hàng hoá quốc tế. Một trong những yếu tố quan trọng của thị trường là cung về hàng hoá. Kinh doanh nhập khẩu đòi hỏi phải nghiên cứu thị trường hàng hoá quốc tế là một yếu tố khách quan. Nghiên cứu thị trường hàng hoá quốc tế bao gồm việc nghiên cứu toàn bộ quá trình tái sản xuất trên phạm vi quốc tế. Tức là việc nghiên cứu không chỉ dừng lại ở lĩnh vực lưu thông mà còn nghiên cứu cả trong lĩnh vực sản xuất và phân phối hàng hoá. Nghiên cứu thị trường hàng hoá nhằm hiểu biết về quy luật hoạt động của chúng- thể hiện qua nhu cầu, cung ứng, và giá cả - liên hệ với điều kiện của doanh nghiệp và nhu cầu về hàng hoá nhập khẩu ở trong nước để quyết định kinh doanh mặt hàng gì và lựa chọn đối tác kinh doanh thích hợp. 1.3. Nghiên cứu dung lượng thị trường và các yếu tố ảnh hưởng đến dung lượng thị trường hàng hoá. Có thể hiểu dung lượng thị trường của một mặt hàng là khối lượng hàng hoá đó được giao dịch trên một khu vực thị trường nhất định (một quốc gia, một khu vực hay trên toàn thế giới) trong một thời kỳ nhất định thường là một năm. Dung lượng thị trường không phải là yếu tố tĩnh mà thường xuyên biến động do nó chịu sự tác động tổng hợp của rất nhiều yếu tố khác nhau. Nghiên cứu dung lượng thị trường nhằm mục đích xác định được vị trí của doanh nghiệp trên thương trường. Còn việc nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến dung lượng thị trường để có thể dự đoán được sự biến động của nó trên cơ sở đó vạch ra các kế hoạch chiến lược kinh doanh dài hạn và ngắn hạn cho doanh nghiệp. Có rất nhiều nhân tố ảnh hưởng đến dung lượng thị trường tập trung vào những nhân tố chủ yếu sau: 13
14. * Các nhân tố làm dung lượng thị trường biến động có tính chu kỳ: bao gồm: sự vận động của tình hình kinh tế tư bản chủ nghĩa, tính chất thời vụ của sản xuất, lưu thông và phân phối hàng hoá. - Sự vận động của tình hình kinh tế tư bản chủ nghĩa là nhân tố quan trọng nhất có ảnh hưởng đến tất cả thị trường hàng hoá. Nắm vững ảnh hưởng của tình hình kinh tế tư bản chủ nghĩa đối với thị trường hàng hoá có ý nghĩa quan trọng trong việc vận dụng các kết quả nghiên cứu thị trường và giá cả để chọn thời gian giao dịch thích hợp nhằm đạt hiệu quả kinh doanh cao nhất. - Nhân tố thời vụ ảnh hưởng đến dung lượng thị trường hàng hoá trên cả ba khâu sản xuất, lưu thông, tiêu dùng. Một số hàng hoá chịu ảnh hưởng của các yếu tố mang tính chất thời vụ do đó việc sản xuất, lưu thông, tiêu dùng những hàng hoá này cũng rất khác nhau nên sự tác động của nhân tố thời vụ đến dung lượng thị trường của những hàng hoá khác nhau cũng rất khác nhau. Nghiên cứu nhân tố này đòi hỏi phải nắm vững đặc điểm của mặt hàng kinh doanh và tính chất thời vụ của nó để ra các quyết định đúng đắn về hành động mua, vận chuyển và phân phối hàng hoá đó trong nước. * Các nhân tố ảnh hưởng lâu dài. Có những nhân tố không làm thay đổi dung lượng thị trường hàng hoá một cách nhanh chóng mà ta có thể dễ dàng nhận biết ngay được. Những nhân tố này có thể gây những biến động rất lớn về dung lượng thị trường nhưng phải trải qua một quá trình chứ không phải trong một thời gian ngắn. Có thể đến các nhân tố như tiến bộ khoa học kỹ thuật, các biện pháp và chính sách của nhà nước và các tập đoàn tư bản lũng đoạn, thị hiếu và tập quán người tiêu dùng, ảnh hưởng của các hàng hoá thay thế. * Các nhân tố ảnh hưởng tạm thời: Các nhân tố có thể kể đến là: các yếu tố tự nhiên, thiên tai, bão lụt, hạn hán gây ra sự biến đổi cung cầu của một số mặt hàng nhất định. Cần phải nghiên cứu các yếu tố này để có thể đối phó được với các tình huống bất ngờ xảy ra. 14
15. 1.4. Nghiên cứu giá cả hàng hoá trên phạm vi thị trường thế giới. Trên thị trường thế giới, giá cả không những phản ánh mà còn điều tiết cung cầu. Việc xác định đúng đắn giá cả trên thị trường quốc tế trong hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu có ý nghĩa quan trọng đối với hiệu quả Thương mại Quốc tế. Cụ thể nó sẽ làm tăng thu ngoại tệ trong xuất khẩu và giảm chi ngoại tệ trong nhập khẩu. * Dự đoán xu hướng biến động của giá cả và các nhân tố ảnh hưởng đến xu hướng ấy. Tuỳ theo mục đích mà dự báo xu hướng biến động của giá cả trong thời gian ngắn và dài. Kết quả nghiên cứu dự báo trong thời gian dài thường được sử dụng vào mục đích lập kế hoạch nhập khẩu hàng năm. Dự báo trong thời gian ngắn nhằm phục vụ trực tiếp cho hoạt động kinh doanh nhập khẩu hiện tại. * Các nhân tố tác động lên xu hướng biến động giá cả của hàng hoá. Các nhân tố tác động lâu dài: - Nhân tố chu kỳ: sự vận động có tính chất quy luật của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa qua các giai đoạn của chu kỳ sẽ làm thay đổi quan hệ cung cầu về các loại hàng hoá đó trên thị trường. Khi quan hệ cung cầu trên thị trường thay đổi thì kéo theo sự thay đổi của giá cả hàng hoá là một điều tất yếu. - Nhân tố lũng đoạn và giá cả: lũng đoạn làm xuất hiện nhiều mức giá khác nhau đối với cùng một loại hàng hoá, thậm chí ngay trên cùng một khu vực thị trường tuỳ theo mối quan hệ giữa người mua và người bán. - Nhân tố cạnh tranh: cạnh tranh có thể làm cho giá biến động theo những xu hướng khác nhau. Cạnh tranh giữa những người bán xảy ra khi trên thị trường có xu hướng cung lớn hơn cầu khiến cho giá có xu hướng giảm xuống. Cạnh tranh giữa những người mua xuất hiện trên thị trường khi cầu có xu hướng lớn hơn cung làm cho giá cả trên thị trường có xu hướng tăng lên. Đây cũng chính là mối quan hệ giữa cung cầu và giá cả. 15
16. - Nhân tố lạm phát: giá cả hàng hoá không những được quyết định bởi giá trị của nó, mà còn được quyết định bởi giá trị của một đơn vị tiền tệ hiện hành. Trên thị trường thế giới, giá cả hàng hoá thường là sự biểu hiện giá trị của nó thông qua những đồng tiền mạnh (như Đôla Mỹ, Demac Đức, Bảng Anh ). Do đặc điểm của nền kinh tế thị trường, bản thân giá trị của đồng tiền cũng có thể bị thay đổi. Lạm phát và giảm phát làm cho giá cả của hàng hoá tăng lên hay giảm xuống một cách bất thường. * Xác định giá xuất - nhập đối với thị trường có quan hệ giao dịch. Trên cơ sở phân tích đúng đắn ảnh hưởng của các nhân tố, ta có thể dự đoán được xu hướng biến động của giá cả trên thị trường thế giới, từ đó xác định được mức giá cho từng mặt hàng mà ta có kế hoạch nhập. Nếu hàng hoá nhập khẩu là đối tượng giao dịch phổ biến hoặc có các trung tâm giao dịch quốc tế thì nhất thiết phải tham khảo thị trường thế giới về hàng hoá đó. Đồng thời cần tham khảo giá xuất khẩu loại hàng hoá đó từ khu vực thị trường các nước bạn hàng đi các nước nhập khẩu khác. Cần chú ý tới cước phí vận tải, các chế độ ưu đãi thuế quan để định giá cho chính xác. Với các mặt hàng nhập khẩu thông thường, có thể dựa vào giá chào hàng của các đơn vị cung ứng, giá nhập khẩu của các năm trước đó có tính đến các thay đổi của sản phẩm và các yếu tố có liên quan để đưa ra một mức giá nhập khẩu hợp lý, nâng cao hiệu quả kinh doanh cho doanh nghiệp. 2. Giao dịch đàm phán và ký kết hợp đồng nhập khẩu. 2.1. Lựa chọn đối tượng giao dịch Lựa chọn đối tượng giao dịch bao gồm vấn đề lựa chọn đối tượng để giao dịch và lựa chọn thương nhân. Khi lựa chọn nước để nhập khẩu hàng hoá nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất và tiêu dùng trong nước, chúng ta cần nghiên cứu tình hình chung của nước đó như khả năng và chất lượng hàng xuất khẩu của họ, chính sách, luật pháp, tập quán thương mại Khi lựa chọn thương nhân để giao dich, trong điều kiện cho phép, hiệu quả nhất là nên chọn người 16
17. sản xuất để nhập khẩu trực tiếp. Tuy nhiên, khi muốn thâm nhập vào thị trường mới, mặt hàng mới thì việc giao dịch qua trung gian với tư cách là đại lý môi giới lại có ý nghĩa quan trọng. Để lựa chọn được chính xác và đúng đắn, không nên căn cứ vào những lời quảng cáo, tự giới thiệu, mà cần phải tìm hiểu khách hàng về thái độ chính trị của thương nhân, khả năng tài chính, quan điểm kinh doanh, lĩnh vực kinh doanh, uy tín và mối quan hệ của họ trong kinh doanh. Khi nghiên cứu những vấn đề trên đây, người ta áp dụng hai phương pháp chủ yếu sau: - Điều tra qua tài liệu và sách báo hay còn gọi là điều tra tại phòng làm việc. Đây là phương pháp phổ biến nhất và tương đối tốn kém. Tài liệu thường dùng để nghiên cứu là các bản tin giá cả thị trường của VNTTX và của trung tâm thông tin kinh tế đối ngoại, các báo cáo của cơ quan thường vụ Việt Nam ở nước ngoài, các báo tạp chí như: MOCI (Pháp), Far Eastern Economic Review (Anh), Financial Time (Anh) - Điều tra tại chỗ (Fiel reseach) theo phương pháp này người ta cử người đến tận thị trường để tìm hiểu tình hình, tiếp xúc với các thương nhân. Phương pháp này tuy tốn kém nhưng giúp đơn vị kinh doanh mau chóng nắm được những thông tin chắc chắn và toàn diện. Ngoài hai phương pháp trên đây, người ta còn có thể sử dụng các phương pháp sau: mua, bán thư, mua dịch vụ thông tin của các công ty điều tra tín dụng, thông qua người thứ ba để tìm hiểu 2.2. Đàm phán và ký kết hợp đồng. a. Thương lượng, đàm phán hợp đồng nhập khẩu. Sau giai đoạn nghiên cứu, tiếp cận thị trường, lựa chọn đối tượng giao dịch, các doanh nghiệp tiến hành xúc tiến việc chuẩn bị ký kết hợp đồng nhập khẩu. Nhưng để tiến tới ký hợp đồng mua bán với nhau, người nhập khẩu thường phải qua một quá trình giao dịch, thương lượng với nhau về các điều kiện giao dịch, công việc này trong hoạt động ngoại thương gọi là đàm phán 17
18. có thể đàm phán giao dịch qua thư tín, điện thoại nhưng đối với những hợp đồng lớn, phức tạp, cần giải thích thoả thuận cụ thể với nhau thì nên giao dịch đàm phán với nhau bằng cách gặp gỡ trực tiếp. Đàm phán theo phương pháp này tuy chi phí cao nhưng đảm bảo hiệu quả và nhanh chóng. Trình tự đàm phán như sau: - Hỏi giá: do bên mua (bên nhập khẩu) đưa ra, tức là phải nêu rõ tên hàng, quy cách, phẩm chất, số lượng, thời gian giao hàng, điều kiện thanh toán (loại tiền thanh toán, thể thức thanh toán ). Về phương diện pháp lý thì đây là lời thỉnh cầu trước khi bước vào giao dịch, về phương diện thương mại thì đây là việc người mua đề nghị người bán cho biết giá cả hàng hoá và các điều kiện mua hàng. Hỏi giá không ràng buộc trách nhiệm của người hỏi giá. - Phát giá: luật pháp coi đây là lời đề nghị ký kết hợp đồng. Phát giá có thể do người bán hoặc người mua đưa ra. Nhưng trong buôn bán ngoại thương, phát giá là chào hàng thường do người xuất khẩu thể hiện ý định bán hàng của mình bằng cách nêu rõ các điều kiện đã nêu trong hỏi giá (chú ý có thêm điều kiện giao hàng). - Hoàn giá: bên mua không chấp nhận hoàn toàn chào hàng đó mà đưa ra đề nghị mới. - Chấp nhận: là sự đồng ý hoàn toàn tất cả các điều kiện chào hàng. - Xác nhận: hai bên mua và bán sau khi đã thống nhất với nhau về điều kiện giao dịch có thể lập hai văn kiện ghi lại mọi điều đã thoả thuận, gửi cho nhau. Trong các bước giao dịch đàm phán trên thì chào hàng và đặt hàng là hai khâu được quan tâm hơn cả vì đó là cơ sở để dẫn đến ký kết hợp đồng nhập khẩu. Việc giao dịch, đàm phán sau khi đã có kết quả sẽ dẫn đến ký kết hợp đồng nhập khẩu. b. Hợp đồng nhập khẩu. Hợp đồng nhập khẩu chính là hợp đồng kinh tế ngoại thương, trong đó có sự thoả thuận của đương sự có quốc tịch khác nhau về chuyển giao quyền sở hữu hàng hoá, nghĩa vụ thanh toán, trả tiền nhận hàng. 18
19. Hợp đồng kinh tế ngoại thương của nước ta bắt buộc phải thể hiện dưới hình thức văn bản. Bởi đây là hình thức tốt nhất trong việc bảo vệ quyền lợi của hai bên, nó xác định rõ ràng mọi quyền lợi và nghĩa vụ của bên mua và bên bán, tránh được những hiểu lầm do không thống nhất về quan niệm, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho thống kê, theo dõi, kiểm tra việc thực hiện. Hợp đồng nhập khẩu có các điều khoản chủ yếu như sau: + Phần mở đầu: Ghi thông tin về số hợp đồng, ngày và nơi ký hợp đồng, về chủ thể hợp đồng (tên giao dịch Quốc tế, địa chỉ, số điện thoại ) + Điều khoản tên hàng: Tên hàng phải ghi rõ, chính xác để không xảy ra hiểu lầm, có thể ghi rõ địa danh sản xuất (xuất xứ hàng hoá), nhà sản xuất, quy cách, tên thông dụng, tên thương mại, tên khoa học (nếu có) + Điều khoản số lượng: Ghi rõ số lượng, khối lượng, trọng lượng, quy cách, đơn vị đo lường Nếu số lượng quy định khoảng chừng phải dự liệu theo một sai số có thể chấp nhận được. Trọng lượng hàng hoá có thể tính cả trọng lượng bì hoặc không (phải ghi rõ). Cũng có thể tính trọng lượng hàng hoá theo trọng lượng thương mại tức là có độ ẩm tiêu chuẩn. + Điều khoản phẩm chất: Hợp đồng phải ghi rõ tiêu chuẩn quy định phẩm chất của hàng hoá, tính năng cơ, lý, hoá, công suất, hiệu suất (máy móc), thẩm mỹ để phân biệt hàng hoá này với hàng hoá khác. Cũng có thể căn cứ vào mẫu mã hàng hoá và các tài liệu kỹ thuật, nhãn hiệu hàng hoá hay căn cứ vào một tiêu chuẩn được công nhận trong tập quán Thương mại Quốc tế. + Điều khoản bao bì: Điều quan trọng nhất trong kinh doanh Thương mại Quốc tế là phải bảo đảm hàng hoá có bao bì phù hợp tính năng, hình dáng kích thước của hàng hoá và phương thức vận tải. Còn về phương thức xác định giá cả của bao bì: nếu bên bán chịu trách nhiệm cung cấp bao bì, thì việc tính giá của bao bì có thể có mấy trường hợp: giá cả bao bì được tính vào giá cả hàng hoá (không tính riêng), giá cả của bao bì do bên mua trả riêng, và giá cả của bao bì được tính như giá cả của hàng hoá. 19
20. + Điều khoản cơ sở giao hàng: Hiện nay, tất cả các doanh nghiệp tham gia hoạt động kinh doanh XNK đều có thể áp dụng một trong 13 điều khoản cơ sở giao hàng Incoterm 2000 + Điều khoản giá cả: bao gồm đồng tiền tính giá và mức giá. Đồng tiền tính giá có thể dùng tiền của nước nhập khẩu, xuất khẩu hoặc của nước thứ ba, nhưng phải là đồng tiền ổn định và tự do chuyển đổi được. Mức giá tức mức giá Quốc tế mà các bên phải tuân theo. Phương pháp quy định giá có thể theo các loại sau: Giá cố định: tức là giá được quy định khi ký kết hợp đồng mà không sửa đổi. Giá quy định: được xác định trong quá trình thực hiện hợp đồng. Giá linh hoạt: là giá có thể được điều chỉnh trong quá trình thực hiện hợp đồng. Giá di động: người ta quy định mức giá ban đầu, sau đó tính toán lại trong khi thực hiện hợp đồng trên cơ sở giá ban đầu. Nhưng trong việc xác định giá cả, thông dụng hơn cả người ta luôn luôn định rõ điều kiện cơ sở giao hàng có liên quan với giá đó. Sở dĩ như vậy là vì điều kiện giao hàng đã bao hàm các trách nhiệm và các chi phí mà người bán phải chiụ trong việc mua hàng như: vận chuyển, bốc dỡ, mua bảo hiểm, chi phí lưu kho, làm thủ tục hải quan Vì vậy trong các hợp đồng mua bán, mức giá bao giờ cũng được xác định căn cứ và điều kiện cơ sở giao hàng và điều kiện cơ sở giao hàng ấy thường được ghi bên cạnh rõ ràng. + Điều khoản giao hàng: nội dung của điều khoản này xác định thời hạn, địa điểm, phương thức giao hàng và thông báo giao hàng. Thời hạn giao hàng là thời hạn mà người bán phải hoàn thành nghĩa vụ giao hàng. Nếu các bên không có thoả thuận gì khác thì thời hạn này là lúc di chuyển rủi ro, tổn thất từ người bán sang người mua. Giao hàng không đúng hạn có thể thiệt hại và phải bồi thường. Có ba kiểu quy định giao hàng: giao hàng có định kỳ, giao hàng không có định kỳ và giao hàng ngay. 20
21. Phương thức giao hàng: có thể quy định tiến hành tại một địa điểm nào đó, có thể giao sơ bộ, giao cuối cùng hoặc có thể giao nhận về số lượng, chất lượng Thông báo giao hàng: các điều kiện về cơ sở giao hàng đã bao hàm nghĩa vụ thông báo giao hàng. Tức là quy định nội dung và số lần thông báo khi người bán giao hàng xong. + Điều khoản thanh toán trả tiền: trong việc thanh toán trả tiền hàng, các bên thường phải xác định những vấn đề về đồng tiền thanh toán, thời hạn trả tiển, phương thức trả tiền và các điều kiện đảm bảo hối đoái. Đồng tiền thanh toán: giống như các điều khoản trên quy định trong Thương mại Quốc tế, đồng tiền thanh toán phải là đồng tiền ổn định và tự do chuyển đổi được. Thời hạn thanh toán: trong Thương mại Quốc tế, bên nhập khẩu có thể trả tiền trước, trả tiền sau hoặc trả tiền ngay. Phương thức thanh toán: trong giao dịch Quốc tế, phương thức thanh toán phổ biến nhất là phương thức nhờ thu và phương thức tín dụng chứng từ. Phương thức tín dụng chứng từ được sử dụng rộng rãi và an toàn nhất. Nó là sự thoả thuận mà trong đó một ngân hàng theo yêu cầu của bên mua trả tiền cho bên bán hoặc bất cứ người nào theo lệnh của bên bán trong một thời hạn nhất định khi bên bán xuất trình bộ chứng từ đầy đủ và đã thực hiện mọi yêu cầu được quy định trong một văn bản được gọi là thư tín dụng (letter of credit L/C). Có hai loại thư tín dung: thư tín dụng có thể huỷ ngang (revocable L/C) và thư tín dụng không thể huỷ ngang (ỉnevocable L/C). Thư tín dụng có thể huỷ ngang là loại L/C do ngân hàng mở (ngân hàng phát hành L/C) có thể sửa đổi hoặc huỷ bỏ bất cứ lúc nào không cần báo trước cho người hưởng lợi (bên bán). Thư tín dụng không thể huỷ ngang là loại L/C mà trong thời hạn hiệu lực của nó, ngân hàng mở không có quyền huỷ bỏ hoặc sửa đổi nội dung, đó là cam kết chắc chắn đối với người bán trong thanh toán tiền hàng, đồng thời bảo đảm hàng hoá cho người mua. 21
22. Phương thức nhờ thu là phương thức thanh toán trong đó người bán khi giao hàng hoá, dịch vụ cho người mua, uỷ thác cho ngân hàng thu hộ tiền. Có hai loại phiếu nhờ thu được sử dụng đó là: nhờ thu không kèm chứng từ và nhờ thu kèm chứng từ. Loại phiếu nhờ thu không kèm chứng từ là phương thức trả tiền nhờ thu phiếu trơn (clean collection). Theo phương thức này, ngân hàng không nắm được chứng từ, người mua có thể dùng bộ chứng từ nhận được từ nước ngoài để đi nhận hàng mà không cần qua ngân hàng xong vẫn trì hoãn được việc trả tiền. Loại phiếu nhờ thu kèm chứng từ là phương thức trả tiền phải kèm chừng (documentary collection). Theo phương thức này, ngân hàng khống chế bộ chứng từ, người mua muốn có chứng từ để nhận hàng thì phải trả tiền và chấp nhận trả tiền. + Điều khoản bảo đảm hối đoái: vì đồng tiền trên thế giới luôn bị lạm phát, mất giá hay bị thay đổi do nhiều nguyên nhân khác nhau, vì vậy các bên có thể thoả thuận quy định những điều kiện bảo đảm tỷ giá hối đoái. Có thể dùng vàng hoặc đồng tiền mạnh, ổn định. + Điểu khoản bảo hành: là sự bảo đảm của người bán về chất lượng hàng hoá trong thời gian nhất định được gọi là thời hạn bảo hành. Người ta thường thoả thuận về phạm vi đảm bảo của người bán, thời hạn bảo hành và trách nhiệm của người bán trong thời hạn bảo hành. + Điều kiện bất khả kháng: trong trường hợp nếu có rủi ro xảy ra, bên đương sự được hoàn toàn và trong một chừng mực nào đó được miễn trách nhiệm nếu rủi ro đó có tính chất khách quan mà không thể khắc phụ được. Trách nhiệm của bên gặp rủi ro là phải lập tức thông báo cho bên kia bằng văn bản. Người ta thường thoả thuận chỉ định một tổ chức chứng nhận sự việc xảy ra, thường là phòng thương mại. 3. Tổ chức thực hiện hợp đồng nhập khẩu. Sau khi hợp đồng mua bán ngoại thương được ký kết, đơn vị kinh doanh xuất nhập khẩu với tư cách là một bên ký hợp đồng phải tổ chức hợp đồng đó. Đây là một công việc rất khó khăn, phức tạp đòi hỏi phải tuân thủ luật pháp 22
23. Quốc gia, Quốc tế, đảm bảo uy tín của cả hai bên. Về mặt kinh doanh, trong quá trình thực hiện các khâu công việc, đơn vị kinh doanh phải cố gắng tiết kiệm chi phí lưu thông, nâng cao tính doanh lợi và hiệu quả của các nghiệp vụ giao dịch. Để thực hiện một hợp đồng nhập khẩu, đơn vị kinh doanh phải tiến hành các khâu công việc sau: 3.1. Xin giấy phép nhập khẩu: Hiện nay, việc xin giấy phép nhập khẩu của các doanh nghiệp kinh doanh XNK ở Việt Nam vẫn được áp dụng trong trường hợp: - Nếu là hàng hoá thuộc diện quản lý bằng hạn ngạch thì doanh nghiệp phải xin giấy phép XNK của Bộ Thương mại. - Nếu là hàng hoá không thuộc diện quản lý bằng hạn ngạch thì doanh nghiệp không cần phải xin giấy phép. 3.2. Mở L/C. Nếu hợp đồng nhập khẩu quy định thanh toán bằng L/C thì bên mua phải lập L/C. Thời gian mở L/C nếu hợp đồng không quy định gì thì phụ thuộc vào thời gian giao hàng, thông thường thì L/C được mở khoảng 20-25 ngày trước thời hạn giao hàng. Cơ sở mở L/C là các điều khoản trong hợp đồng nhập khẩu. Người nhập khẩu phải căn cứ vào đó để điền vào mẫu xin mở L/C gọi là giấy mở tín dụng khoản nhập khẩu. 3.3. Thuê tàu lưu cước. Trong quá trình thực hiện hợp đồng nhập khẩu, việc thuê tàu chở hàng được tiến hành dựa vào ba căn cứ sau: những điều khoản của hợp đồng mua bán, đặc điểm của hàng hoá nhập khẩu và điều kiện vận tải. Chủ hợp đồng phải chú ý tới từng loại hàng hoá để thuê phương tiện vận tải cho phù hợp. Hàng hoá có khối lượng lớn thì thuê tàu chuyến, hàng hoá có khối lượng nhỏ thì thuê tàu chậm, hàng lỏng thì thuê Tanker, hàng tươi sống thuê phương tiện vận tải có thiết bị làm lạnh Việc thuê tàu, lưu cước đòi hỏi có kinh nghiệm 23
24. nghiệp vụ, có thông tin về thị trường thuê tàu và tinh thông các điều kiện thuê tàu. Vì vậy thông thường, chủ hàng thường uỷ thác việc thuê tàu, lưu cước cho một công ty vận tải chuyên nghiệp. Cơ sở pháp lý điều tiết mối quan hệ giữa hai bên nhận uỷ thác thuê tàu và uỷ thác thuê tàu là hợp đồng uỷ thác. Có hai loại hợp đồng uỷ thác: - Hợp đồng uỷ thác thuê tàu cả năm. - Hợp đồng uỷ thác chuyến. Chủ hàng xuất nhập khẩu căn cứ vào đặc điểm vận chuyển của hàng hoá để lựa chọn loại hình hợp đồng uỷ thác cho thích hợp. 3.4. Mua bảo hiểm. Hàng hoá chuyên chở trên đường thường gặp nhiều rủi ro, tổn thất vì thế chủ hàng nhập khẩu thường mua bảo hiểm tại các Công ty bảo hiểm có uy tín. Hợp đồng bảo hiểm có thể là hợp đồng bảo hiểm hoặc là bảo hiểm chuyến. Để ký hợp đồng bảo hiểm cần nắm vững những điều kiện bảo hiểm: - Bảo hiểm mọi rủi ro. - Bảo hiểm có tổn thất riêng. - Bảo hiểm miễn tổn thất riêng. Ngoài ra có một số loại bảo hiểm phụ: vỡ, rò, rỉ, mất trộm, ôxi hoá và bảo hiểm đặc biệt: chiến tranh, đình công, bạo động, dân biến Việc lựa chọn điều kiện bảo hiểm phải dựa trên 4 căn cứ: - Điều khoản hợp đồng. - Tính chất hàng hoá. - Tính chất bao bì và phương thức xếp hàng. - Loại tàu chuyên chở. - Tình hình khí hậu thời tiết, chính trị, xã hội 3.5. Làm thủ tục hải quan. Hàng hoá khi đi ngang qua biên giới quốc gia để nhập khẩu đều phải làm thủ tục hải quan gồm ba nội dung chủ yếu sau: 24
25. - Khai báo hải quan: chủ hàng phải khai báo các loại chi tiết hàng hoá lên tờ khai về: loại hàng hoá (hàng mậu dịch, phi mậu dịch, hàng trao đổi tiền ngạch biên giới, hàng tạm nhập tái xuất), số lượng, khối lượng, giá trị hàng hoá, phương tiện vận tải, nước giao dịch kèm theo đó là giấy phép nhập khẩu, hoá đơn, bản kê chi tiết để cơ quan hải quan kiểm tra thủ tục giấy tờ. - Xuất trình hàng hoá: hàng hoá nhập khẩu phải được sắp xếp trật tự, thuận tiện cho việc kiểm tra, mọi chi phí liên quan đến việc đóng mở hàng hoá, chủ hàng phải chịu. Yêu cầu việc xuất trình hàng hoá phải đảm bảo trung thực. - Thực hiện các quyết định của hải quan: nghĩa vụ của chủ hàng là phải chấp hành mọi quyết định của hải quan về việc: nộp thuế trong vòng 30 ngày nếu hàng hoá được nhập, hoặc nộp phạt nếu hàng hoá sai quy định, tịch thu nếu hàng hoá nằm trong danh mục cấm nhập của Nhà nước. 3.6. Kiểm tra hàng hoá nhập khẩu và giao nhận với tàu. Hàng nhập khẩu về qua cửa khẩu sẽ được kiểm tra kỹ càng, mỗi cơ quan tuỳ theo chức năng của mình mà tiến hành công việc kiểm tra đó. Nếu phát hiện những tổn thất, thiếu hụt, mất mát hay đổ vỡ cơ quan chức năng sẽ lập biên bản rõ ràng. Người nhập khẩu với tư cách là một bên đứng tên vận đơn thư dự kháng nếu nghi ngờ hoặc thực sự thấy hàng có tổn thất, yêu cầu lập biên bản giám định. Theo quy định của Nhà nước về việc giao dịch hàng với tàu, các cơ quan vận tải, ga cảng có trách nhiệm nhận hàng hoá trên các phương tiện vận tải vào ga cảng, bảo quản hàng hoá đó trong quá trình xếp dỡ, lưu kho, lưu bãi và giao cho đơn vị nhập khẩu theo lệnh của đơn vị ngoại thương đã xuất khẩu hàng hoá đó. Thông báo cho các đơn vị nhập khẩu ngày tàu về cảng. 3.7. Thanh toán. Đây là khâu trọng tâm, cuối cùng của tất cả các giao dịch, kinh doanh trong Thương mại Quốc tế. Nếu hợp đồng quy định thanh toán bằng L/C, đơn vị mở L/C gửi giấy xin mở tín dụng khoản nhập khẩu đến ngân hàng ngoại thương cùng với hai 25
26. uỷ nhiệm chi: một uỷ nhiệm chi để ký quỹ theo quy định về việc mở L/C và một uỷ nhiệm chi nữa để trả thủ tục phí cho ngân hàng ngoại thương, đơn vị kinh doanh nhập khẩu phải kiểm tra chứng từ và nếu thấy chứng từ hợp lệ thì trả tiền cho ngân hàng, sau đó nhận chứng từ đi lấy hàng. Nếu hợp đồng nhập khẩu quy định thanh toán tiềnhàng bằng phương thức nhờ thu thì sau khi nhận được chứng từ ở ngân hàng ngoại thương đơn vị kinh doanh nhập khẩu được kiểm tra chứng từ trong một thời gian nhất định, nếu trong thời gian này đơn vị kinh doanh nhập khẩu không có lý do chính đáng để từ chối thanh toán thì ngân hàng coi như yêu cầu đòi tiền là hợp lệ. Quá thời hạn quy định cho việc kiểm tra chứng từ, mọi tranh chấp giữa bên bán và bên mua về thanh toán tiền hàng sẽ được trực tiếp giải quyết giữa các bên đó hoặc qua cơ quan trọng tài. Chú ý: chứng từ thanh toán cần được lập hợp lệ, chính xác và được nhanh chóng giao cho ngân hàng nhằm thu hồi vốn nhanh. 3.8. Khiếu nại và giải quyết khiếu nại. Khi thực hiện hợp đồng nhập khẩu, nếu chủ hàng nhập khẩu phát hiện thấy hàng nhập khẩu bị tổn thất, đổ vỡ, thiếu hụt, mất mát thì cần lập hồ sơ khiếu nại ngay để khỏi làm mất thời cơ khiếu nại. Đối tượng khiếu nại là người bán nếu hàng hoá có chất lượng hoặc số lượng không phù hợp với hợp đồng, có bao bì không thích đáng, thời hạn giao hàng bị vi phạm, hàng giao không đồng bộ. Đối tượng khiếu nại là người vận tải nếu hàng hoá bị tổn thất trong quá trình chuyên chở hoặc nếu sự tổn thất đó do người vận tải gây ra. Đối tượng khiếu nại là Công ty bảo hiểm nếu hàng hoá- đối tượng của bảo hiểm bị tổn thất do thiên tai, tai nạn bất ngờ hoặc lỗi của người thứ ba gây nên, nếu những rủi ro này đã được mua bảo hiểm. Đơn khiếu nại phải kèm theo những bằng chứng về việc tổn thất (như biên bản giám định, COR, ROROPC hay CSC ), hoá đơn, vận đơn đường biển, đơn bảo hiểm (nếu khiếu nại Công ty bảo hiểm) 26
27. Nếu việc khiếu nại là có sơ sở, chủ hàng xuất khẩu phải giải quyết bằng một trong những phương pháp sau: - Giao hàng còn thiếu. - Giao hàng tốt thay thế hàng kém chất lượng. - Sửa chữa hàng hỏng. - Giảm giá hàng mà số tiền giảm giá được trang trải bằng hàng hoá giao vào thời hạn sau đó. Nếu việc khiếu nại không được giải quyết thoả đáng, hai bên có thể kiện nhau tại hội đồng trọng tài (nếu có thoả thuận trọng tài) hoặc tại toà án. 27
28. Chương II Phân tích thực trạng hoạt động nhập khẩu tại Công ty Dịch vụ du lịch và Thương mại TST I. Tổng quan về công ty. 1. Lịch sử hình thành và phát triển của Công ty. Công ty Dịch vụ Du lịch và Thương mại TST - Tourism Service and Trade Company là một doanh nghiệp nhà nước trực thuộc Tổng Công ty Đầu tư Phát triển Công nghệ và Du lịch (DETETOUR), được thành lập theo Nghị định 388 của Thủ tướng Chính phủ và được Bộ Thương mại cấp giấy phép xuất nhập khẩu trực tiếp số: 5.271.012/GP ngày 22 tháng 1 năm 1994. Công ty Dịch vụ du lịch và Thương mại TST là một doanh nghiệp quốc doanh hoạt động kinh doanh trên lĩnh vực dịch vụ xã hội mà chủ yếu là xuất nhập khẩu và dịch vụ du lịch. Công ty là đơn vị hạch toán kinh doanh độc lập, có tư cách pháp nhân, được mở tài khoản tại ngân hàng trong và ngoài nước, được sử dụng con dấu riêng theo mẫu quy định. Doanh nghiệp được thành lập và bắt đầu phát triển, hoạt động kinh doanh trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, quyết liệt của cơ chế thị trường, vậy mà Công ty vẫn duy trì được hoạt động và tồn tại trong lúc cả nước ta đã có nhiều doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp tư nhân và nhiều loại hình doanh nghiệp khác nhau làm ăn thua lỗ đi đến giải thể, phá sản. Do yêu cầu phát triển của Công ty, trong quá trình phát triển đã hình thành một số tổ chức như: Liên doanh với nhà máy sản xuất thuốc là Bến Thành với Công ty Ba Son, thành lập Chi nhánh của Công ty tại Thành phố Hồ Chí Minh, liên doanh nhà khách tại Đồ Sơn, mở thêm trung tâm sửa chữa và bảo hành xe gắn máy, kinh doanh khách sạn Nam Đế. Do tổ chức mới được hình thành nên Công ty đặt ra phương châm vừa hoạt động vừa rút kinh nghiệm để dần dần vươn lên. 28
29. Đại hội Đảng lần thứ VIII với những chính sách đổi mới đã mở ra một thời kỳ mới, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, Nhà nước chủ trương chuyển nền kinh tế sang hoạt động theo cơ chế thị trường, đẩy mạnh giao lưu văn hoá trong nước và Quốc tế, khuyến khích các doanh nghiệp phát triển đặc biệt là các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu. Trong hoàn cảnh mới, Công ty TST với đường lối hợp lý đã tạo được mối quan hệ tốt từ Trung ương đến địa phương và được các cơ quan chủ quản ủng hộ, được Tổng công thức, từ các đồng chí lãnh đạo đến các cơ quan chức năng luôn tạo điều kiện giúp đỡ, bảo đảm cho hoạt động của Công ty như về vốn, cho phép mở rộng thêm ngành nghề, tạo điều kiện cho Công ty kinh doanh rộng hơn, đa dạng hơn. Đến này Công ty đã có một đội ngũ cán bộ nhân viên được tuyển chọn, 80% quân số có trình độ đại học và trung cấp chuyên môn có khả năng hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Công ty đã tạo được mối quan hệ tốt với các nước như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan, Pháp, Singapore, Mỹ, ý, Đức Đầu tư mở rộng hợp tác liên doanh và nâng cấp các cửa hàng bán lẻ, tiến hành các hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu để thu ngoại tệ, áp dụng các biện pháp hữu hiệu để tổ chức nguồn hàng xuất nhập khẩu, định giá mua bán trên cơ sở căn cứ vào thị trường, thu thập thông tin, tham gia triển lãm hội chợ để từ đó thực hiện tốt nhiệm vụ kinh doanh: bảo toàn và phát triển vốn kinh doanh, từng bức nâng cao cơ sở vật chất của Công ty, dần dần nâng cao mức sống cho cán bộ công nhân viên, tăng nhanh kim ngạch xuất nhập khẩu, hướng nhập khẩu vào những nguồn hàng có nhiều triển vọng và mang lại nhiều lợi nhuận. 2. Cơ cấu, chức năng và nhiệm vụ chủ yếu của Công ty. 2.1. Chức năng và nhiệm vụ của Công ty. Công ty Dịch vụ du lịch và Thương mại TST Tên giao dịch là: Tourism Service and Trade Company. Địa chỉ: 1A Láng Hạ - Ba Đình - Hà Nội - Việt Nam. 29
30. Công ty trực thuộc Trung tâm Khoa học Tự nhiên và Công nghệ Quốc gia được Bộ Thương mại cấp giấy phép XNK trực tiếp số 1.251.012/GP ngày 22 tháng 1 năm 1994, phê duyệt điều lệ và tổ chức hoạt động của Công ty Dịch vụ Du lịch và Thương mại (TST). Công ty thực hiện chế độ hạch toán kinh tế độc lập, có tư cách pháp nhân, chịu trách nhiệm về kinh tế, nhân sự, về các hoạt động và tài sản của mình. Công ty hoạt động theo luật pháp của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, luật doanh nghiệp và các điều lệ của Bộ Thương mại. Chức năng hoạt động kinh doanh của Công ty: Mục đích thông qua các hoạt động của Công ty, thông qua các lĩnh vực hoạt động kinh doanh XNK và đầu tư liên doanh liên kết với các bạn hàng trong và ngoài nước theo luật pháp Việt Nam để phát triển sản xuất, khai thác vật tư, nguyên vật liệu, hàng hoá nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của xã hội và tạo nguồn hàng xuất khẩu, góp phần phát triển nền kinh tế quốc dân. Nhiệm vụ và quyền hạn của Công ty: Xây dựng và thực hiện các kế hoạch dài hạn, ngắn hạn về sản xuất kinh doanh xuất nhập khẩu, gia công, lắp rát, kinh doanh thương mại, dịch vụ thương mại, du lịch, liên doanh liên kết đầu tư trong và ngoài nước theo đúng pháp luật hiện hành của Nhà nước và hướng dẫn của Bộ Thương mại. Xây dựng các phương án kinh doanh và dịch vụ, phát triển theo kế hoạch và mục tiêu chiến lược của Công ty. Tổ chức nghiên cứu nâng cao năng suất lao động, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, cải tiến công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm phù hợp với thị hiếu của khách hàng. Chấp hành pháp luật Nhà nước, thực hiện chế độ chính sách về quản lý và sử dụng tiền, vốn, vật tư, tài sản, nguồn lực, thực hiện hạch toán kinh tế, bảo toàn và phát triển vốn, thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước. Thực hiện đầy đủ cam kết đã ký với các tổ chức kinh tế trong và ngoài nước. 30
31. Quản lý toàn diện, đào tạo và phát triển đội ngũ công nhân viên theo pháp luật, chính sách hiện hành của Nhà nước và phân cấp quản lý của Bộ để thực hiện nhiệm vụ sản xuất kinh doanh của Công ty. Chăm lo đời sống, tạo điều kiện lao động cho người lao động và thực hiện vệ sinh môi trường, thực hiện phân phối lao động. Bảo vệ doanh nghiệp, bảo vệ môi trường, giữ gìn trật tự an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội theo quy định của pháp luật, thuộc phạm vi quản lý của Công ty. Công ty có quyền hạn sau: - Kinh doanh theo mục đích thành lập của Công ty và theo ngành nghề đã đăng ký kinh doanh. - Chủ động trong sản xuất, kinh doanh, trong ký kết hợp đồng kinh tế với bạn hàng trong nước và nước ngoài về liên doanh hợp tác đầu tư, nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật đúng chế độ chính sách của Nhà nước. - Được giao và quản lý sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn, tài sản, nguồn lực. Được huy động các nguồn vốn khác theo pháp luật hiện hành để thực hiện nhiệm vụ sản xuất kinh doanh của Công ty. - Được tiếp thị quảng cáo, tham gia triển lãm, hội chợ, tham gia hội thảo của các tổ chức kinh tế trong và ngoài nước. - Được quyền chủ động tổ chức bộ máy quản lý mạng lưới sản xuất kinh doanh, dịch vụ phù hợp với nhiệm vụ được giao và có hiệu quả cao. Quản lý và sử dụng đội ngũ lao động, áp dụng các hình thức trả công lao động khoán khen thưởng để làm đòn bẩy tăng năng suất lao động theo đúng pháp luật và chế độ của Nhà nước quy định, sự phân cấp quản lý của Bộ Thương mại. 2.2. Cơ cấu, tổ chức bộ máy quản lý của Công ty. Đứng đầu Công ty là Giám đốc, Giám đốc điều hành Công ty theo chế độ một thủ trưởng và chịu trách nhiệm về mọi hoạt động của Công ty trước pháp luật, Bộ Thương mại và tập thể công nhân viên của Công ty. Giám đốc 31
32. Công ty được tổ chức máy quản lý và mạng lưới kinh doanh phù hợp với nhiệm vụ của Công ty và phân cấp quản lý của Bộ. Giúp việc cho Giám đốc là một phó Giám đốc mà Công ty lựa chọn và đề nghị Tổng Giám đốc bổ nhiệm. Kế toán trưởng chịu sự chỉ đạo trực tiếp của Giám đốc Công ty, có trách nhiệm giúp Giám đốc Công ty tổ chức thực hiện toàn bộ công tác kế toán thống kê, thông tin kinh tế, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty theo qui định hiện hành của Nhà nước. Nhiệm vụ của các phòng ban chức năng do Giám đốc quy định cụ thể Các tổ chức sản xuất, kinh doanh, dịch vụ (chi nhánh, xí nghiệp, trung tâm, kho trạm, cửa hàng) thực hiện chế độ hạch toán kinh tế phụ thuộc vào Công ty, được sử dụng con dấu riêng theo quy định của Nhà nước. Giám đốc Công ty quy định quy chế tổ chức và hoạt động đối với từng đơn vị phụ thuộc theo phân cấp quản lý của Bộ. Thủ trưởng các đơn vị phụ thuộc dưới sự chỉ đạo của Giám đốc Công ty có trách nhiệm điều hành theo đúng luật lệ của Công ty và pháp luật của Nhà nước. Công ty có bốn phòng ban chính, các chi nhánh và một số liên doanh như sau: - Phòng hành chính có chức năng tham mưu cho Giám đốc về tổ chức nhân sự, chế độ chính sách đồng thời tổng hợp tình hình chung của Công ty, báo cáo thông tin chính xác kịp thời về khâu tổ chức hành chính quản trị giao dịch Quốc tế. - Phòng kế hoạch có chức năng nhiệm vụ quản lý tài chính, quản lý bảo toàn và phát triển vốn hoạt động, tiền tệ của Công ty, đồng thời có nhiệm vụ thu thông tin về tài sản, công nợ, vốn phục vụ công tác quản lý kinh doanh của Công ty. - Phòng kinh doanh có chức năng mở rộng kinh doanh, tìm kiếm khách hàng, tổ chức thực hiện công tác Marketin, thực hiện nghiệp vụ xuất nhập khẩu uỷ thác cho các đơn vị có nhu cầu. 32
33. - Phòng du lịch có chức năng dẫn khách du lịch Quốc tế ra vào Việt Nam theo các tour mà Công ty ký hợp đồng. Tổ chức thực hiện nghiên cứu, đánh giá thị trường du lịch, tổ chức và xây dựng các dịch vụ kèm theo, đáp ứng đầy đủ các nhu cầu của khách du lịch. - Chi nhánh tại thành phố Hồ Chí Minh do một phó Giám đốc Công ty phụ trách có nhiệm vụ, chức năng là xuất nhập khẩu máy móc, thiết bị, nguyên vật liệu phục vụ sản xuất (thiết bị phục vụ các ngành nông công nghiệp, hàng tiêu dùng ). Chi nhánh được xem như một bộ phận cơ sở của Công ty có khả năng tự kinh doanh, hạch toán lỗ lãi dưới sự chỉ đạo, hỗ trợ của Công ty Dịch vụ Du lịch và Thương mại (TST) tại Hà Nội. - Khách sạn Nam Đế: tuy mới chỉ đi vào hoạt động từ đầu năm 1996, song khách sạn thường xuyên khai thác được 46,3% số phòng. Hoạt động kinh doanh của khách sạn Nam Đế là phục vụ khách nghỉ ngơi, phục vụ các cuộc hội thảo, hội nghị. Trong thời gian tới, Công ty chủ trương mở rộng hoạt động khách sạn với nhiều dịch vụ vui chơi phong phú hơn. Ngoài ra, Công ty còn có các liên doanh tham gia là: - Ba Son Fitflex (Singapore) tập trung nghiên cứu chế tạo gioăng, sản xuất ống thuỷ lực cung cấp cho Quốc phòng. - Liên doanh thuốc Fine (Pháp): có chức năng giới thiệu, quảng cáo và bán hàng tại Hà Nội và một số vùng lân cận. - Điều hoà nhiệt độ (Malayxia- Nhật) có chức năng chủ yếu cung cấp trang thiết bị cho văn phòng làm việc và một số đồ gia dụng phục vụ cho người tiêu dùng. - Trung tâm bảo hành và sửa chữa xe gắn máy (Thái- Nhật): hiện nay bắt đầu đi vào hoạt động bảo hành, bảo dưỡng xe gắn máy. - Liên doanh nhà khách ở Đồ Sơn: với cơ sở vật chất và hệ thống phòng hiện đại, đội ngũ nhân viên phục vụ trẻ đẹp, tay nghề giỏi luôn sẵn sàng phục vụ quý khách những ngày nghỉ sảng khoái. Liên doanh đang dần dần thu hút khách đến nghỉ ngơi ngày một đông. 33
34.  Sơ đồ tổ chức bộ máy hoạt động của Công ty. Ban giám đốc Công ty Chi nhánh tại Phòng Phòng Phòng Phòng TP kinh du lịch hành kế toán Hồ Chí Minh doanh chính Bason Thuốc Điều hoà nhiệt Trạm dịch vụ Khách Fitflex lá Fine độ Malayxia- Honda Thái- sạn Nam Nhật Nhật Đế Liên doanh Trung tâm bảo khách sạn tại hành và sửa Đồ Sơn chữa xe gắn máy 34
35. 3. Phân tích khái quát về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty 3.1. Kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty trong những năm gần đây. Biểu 1 : Phản ánh kết quả kinh doanh của Công ty Dịch vụ Du lịch và Thương mại TST qua hai năm 1999 - 2000. Đơn vị : triệu đồng Thực hiện Thực hiện So sánh Các chỉ tiêu năm 1999 năm 2000 Chênh lệch Tỷ trọng (%) 1. Tổng doanh thu 79.506,361 91.183,754 11.677,393 114,68 2. Tổng số thuế nộp 15.299,958 18.159,35 2.859,392 118,69 Thuế xuất nhập khẩu 12.491,5 14.183,7 1.692,2 113,55 3. Doanh thu thuần 64.206,403 73.024,404 8.818,001 113,76 4. Giá vốn hàng bán 63.068,503 71.751,404 8.682,901 113,76 5. Lợi tức gộp 1.137,9 1.273 135,1 111,87 6. Tổng chi phí 1.102,5 1.234,3 131,8 112,00 - Chi phí bán hàng 498,83 593,72 99,98 119,00 - Chi phí quản lý DN 603,67 640,58 36,91 106,11 7. Tỷ suất phí 1,38 1,35 -0,03 8. Lợi tức ròng 35,4 38,7 3,3 109,32 9. Tỷ suất lợi nhuận 1,43 1,39 -0,04 97,2 * Phân tích : Căn cứ vào số liệu trong bảng phản ánh kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty Dịch vụ Du lịch và Thương mại (TST) ở trên, ta có thể rút ra một số kết luận như sau : - Nhìn một cách tổng quát thì tình hình kinh doanh của côngty là tốt. Tổng doanh thu thực hiện năm 2000 là tăng 114.68% so với năm 1999. Kết quả của tổng doanh thu tăng kéo theo các chỉ tiêu tiếp theo cũng tăng theo : 35
36. - Tổng số thuế nộp tăng : 18.69%. Trong đó, thuế xuất nhập khẩu tăng 13.55% so với tiền tăng là 1.692.200.000đồng. Riêng về thuế lợi tức, Công ty trực thuộc Trung tâm Khoa học Công nghệ và Môi trường quản lý vì vậy được ưu tiên miễn thuế lợi tức mà chỉ phải nộp thêm một khoản đóng góp cho Trung tâm gọi là khoản nộp cấp trên. - Doanh thu thuần tăng : 13.73% - Giá vốn tăng : 13.76% - Tổng chi phí tăng : 12% - Lợi tức ròng tăng : 9.32% Đi sâu vào xem xét cốt lõi của vấn đề, ta nhận thấy : Về tỷ suất phí giảm 0.03% chứng tỏ tình hình quản lý chi phí của Công ty rất tốt. Bên cạnh đó tốc độ tăng của tổng chi phí (12%) thấp hơn tốc độ tăng của tổng doanh thu (14.68%) càng chứng minh điều đó. Tổng chi phí tăng là do hai yếu tố : - Chi phí bán hàng tăng 19% ứng với số tiền tăng là : 94.890.000đồng - Chi phí quản lý doanh nghiệp tăng 6.11% ứng với số tiền tăng là 36.910.000đồng. Tổng chi phí tăng không phải là xấu bởi nó ứng với sự phát triển của hoạt động kinh doanh, mà trên thực tế trong năm 2000 Công ty TST đã nâng tổng doanh thu lên 91.183.754.000.000đồng. Tuy nhiên bên cạnh những mặt đạt được, công ty cần phải chú ý đến một số vấn đề : trước hết là nói đến chỉ số tỷ suất lợi nhuận, sở dĩ phải nhấn mạnh tỷ suất lợi nhuận của công ty là do năm 2000 so với năm 1999 lợi nhuận thu được từ một đồng vốn bỏ ra ở năm 2000 này giảm 30.000 đồng tức là chỉ số này giảm 2.8%. Đó là do năm 2000 giá vốn hàng bán là tăng 13,76%. Vấn đề là tốc độ tăng của tổng doanh thu lại không cao hơn tốc độ tăng của giá vốn hàng bán là mấy. Điều này chứng tỏ hiệu suất sử dụng vốn của Công ty chưa cao. Để khắc phục tình trạng này, Doanh nghiệp cần phải có các biện 36
37. pháp nhằm giảm bớt chi phí, tăng mức lưu chuyển hàng hoá, mức lưu chuyển vốn, tìm cách giảm bớt vốn hàng bán bằng cách tìm kiếm và phát hiện những nguồn hàng đảm bảo thuận lơị về giá cả cũng như chất lượng. Mặt khác kết quả cuối cùng, lợi tức ròng của Công ty năm 2000 là 38.700.000 đồng tăng về số tuyệt đối là 3.300.000 đồng, về số tương đối là 9,32%. Có thể dễ dàng nhận thấy rằng, tốc độ tăng của lợi tức ròng thấp hơn hẳn so với tốc độ tăng của các chỉ tiêu khác. Mục tiêu cuối cùng của tất cả các doanh nghiệp đã, đang và sẽ kinh doanh trong nền kinh tế thị trường đều có thể nói chính xác, ngắn gọn là lợi nhuận. Nếu như các mặt chi tiêu khác như : Tổng doanh thu, tổng giá vốn, tổng chi phí đều tăng mà chỉ tiêu lợi nhuận không tăng hoặc tăng ít không đủ đảm bảo cho sự mở rộng và phát triển của doanh nghiệp, thì sớm hay muộn doanh nghiệp cũng đi đến sụp đổ. Đây cũng là một vấn đề mà Công ty Dịch vụ Du lịch & Thương mại (TST) đang phải đối mặt, nếu tình trạng này còn tồn tại trong thời gian tiếp theo thì hậu quả sẽ là : doanh nghiệp không mở rộng được quy mô kinh doanh, hoạt động đình trệ nhất là Công ty lại đang hoạt động kinh doanh trong điều kiện thị trường có sự cạnh tranh gay gắt giữa các doanh nghiệp. Nói tóm lại, kết quả kinh doanh các mặt tuy có một số chỉ tiêu hiệu quả đạt chưa cao, song Công ty TST đã có những cố gắng nhất định nhằm đưa hiệu quả hoạt động kinh doanh ngày một lên cao. Trong thời gian sắp tới, Công ty cần tiếp tục phát huy những mặt đã đạt được, nhanh chóng khắc phục những mặt còn yếu kém, những khó khăn chủ quan và khách quan, để nâng cao hơn nữa hiệu quả kinh doanh của Công ty mình. 37
38. 3.2. Hoạt động nhập khẩu những mặt hàng chủ yếu kinh doanh của Công ty : Biểu 2 : Phản ánh tình hình nhập khẩu một số mặt hàng chủ yếu Đơn vị : 1000USD. So sánh 2000/1999 Hàng hoá NK 1998 1999 2000 Chênh lệch % * Tổng giá trị NK 5350 5433 5470 37 100,68 1. Ô tô 715 527 341 -186 64.7 2. Linh kiện xe máy 2480 2326 2269 -57 97.55 3. Hoá chất 533 679 813 134 117.73 4. Nguyên liệu, vật tư 984 1384 1642 258 118.64 5. Hàng tiêu dùng 638 517 405 -112 78.34 Năm 1998, tổng số kim ngạch nhập khẩu của Công ty là 5350 ngàn USD. Trong đó nhập khẩu ôtô là 715 ngàn USD, nhập linh kiện xe máy là 2480 ngàn USD, nhập hoá chất 533 ngàn USD, nhập khẩu nguyên vật liệu vật tư là 984 ngàn USD, nhập khẩu hàng tiêu dùng là 638 ngàn USD. Năm 1999 tổng số kim ngạch nhập khẩu của Công ty là 5433 ngàn USD. Trong đó nhập khẩu ôtô là 527 ngàn USD, nhập linh kiện xe máy là 2326 ngàn USD, nhập hoá chất 679 ngàn USD, nhập khẩu nguyên vật liệu vật tư là 1384ngàn USD, nhập khẩu hàng tiêu dùng là 517 ngàn USD. Năm 2000 tổng số kim ngạch nhập khẩu của Công ty là 5470 ngàn USD. Trong đó nhập khẩu ô tô là 341 ngàn USD giảm 35.3% so với năm 1999, nhập linh kiện xe máy là 2269ngàn USD, giảm 2.45% so với năm 1999, nhập hoá chất 813 ngàn USD tăng 17.73% so với năm 1999, nhập khẩu nguyên vật liệu vật tư đạt 1642 ngàn USD tăng 18.64% so với năm 1999 cuối cùng là nhập khẩu hàng tiêu dùnglà 405 ngàn USD giảm 21.66% so với năm1999. 38
39. Nhận xét : Qua phân tích ở trên, có thể nhận thấy rằng tình hình kim ngạch nhập khẩu tại Công ty có xu hướng biến động tăng giảm khác nhau theo từng năm. Sở dĩ có sự biến động này là do trong mấy năm gần đây nhà nước đang dần có những thay đổi về chính sách kinh tế đặc biệt là chính sách XNK. Đồng thời hoàn thiện dần để sự mở cửa về kinh tế của nước ta phát triển theo hướng có lợi nhất. Vì vậy, Công ty TST phải luôn luôn có sự điều chỉnh hoạt động XNK của mình cho đúng đắn hợp lý, từ đó làm cho không những tổng kim ngạch nhập khẩu tăng giảm khác nhau mà cả cơ cấu tỷ trọng các mặt hàng NK cũng tăng giảm khác nhau. Các mặt hàng phục vụ cho sản xuất như mặt hàng hoá chất, vật tư thiết bị cho công nghiệp, nông nghiệp có xu hướng tăng, còn các hàng hoá như linh kiện xe máy, ô tô có xu hướng giảm. Nguyên nhân của tình hình trên còn là do sự thay đổi nhu cầu khác nhau của mỗi loại hàng hoá ở thị trường trong nước. Những năm gần đây, nhu cầu hàng tiêu dùng đã được sản xuất trong nước đáp ứng tương đối đầy đủ chỉ còn một lượng rất nhỏ cần bổ sung và thay thế. Bên cạnh đó lại có rất nhiều liên doanh sản xuất với nước ngoài được thành lập, các doanh nghiệp khác cũng kinh doanh nhập khẩu đẩy mạnh kim ngạch nhập khẩu làm thị trường tràn ngập hàng hoá gây ra một sự cạnh tranh khốc liệt, giá cả hàng hoá thì biến động lớn, mất ổn định và có xu hướng bị ép xuống. Ngược lại nhu cầu về nguyên vật liệu vật tư thiết bị cho sản xuất công nghiệp, nông nghiệp đặc biệt là ngành xây dựng lại có xu hướng tăng lên cùng với sự phát triển của ngành kinh tế. Vì thế giá trị và cơ cấu những mặt hàng này trong tổng kim ngạch nhập khẩu của Công ty tăng lên theo từng năm. Nguyên nhân của xu hướng tăng hàng hoá về nguyên vật liệu, vật tư thiết bị, của mặt hoá chất và xu hướng giảm của tình hình NK ô tô linh kiện xe máy và hàng tiêu dùng cũng là do Nhà nước có chính sách khuyến khích nhập khẩu vật tư, nguyên vật liệu phục vụ cho sản xuất, hạn chế nhập khẩu ô tô, xe máy và hàng tiêu dùng. 39
40. 3.3. Kết quả các hình thức nhập khẩu a. Hình thức nhập khẩu trực tiếp. Đây là hình thức nhập khẩu chủ yếu chiếm 80% trong các hợp đồng nhập khẩu của công ty. Mặc dù nhập khẩu theo hình thức này đòi hỏi công ty phải có một lượng vốn lớn trong một thời gian tương đối dài nhưng công ty có thể huy động được ở các bạn hàng (như tiến hành các hoạt động liên doanh, liên kết với các doanh nghiệp khác để nhập khẩu trực tiếp) hay vay của ngân hàng. ở hoạt động này, công ty chủ động tính toán, trực tiếp tìm nguồn hàng, ký kết thực hiện hợp đồng nhập khẩu và công ty sẽ tự bỏ vốn ra để nhập khẩu rồi phân phối cho các đơn vị thực hiện hoặc các cửa hàng của công ty tiêu thụ. Khi tiến hành nhập khẩu theo hình thức này phòng kinh doanh sẽ phải nghiên cứu nhu cầu của khách hàng trong nước để biết được họ cần nhập khẩu mặt hàng gì sau đó tiến hành xem xét nguồn hàng và thị trường cung cấp. Sau khi lựa chọn đúng chủng loại mặt hàng cần nhập và bạn hàng cung cấp, phòng kinh doanh sẽ tiến hành lập phương án kinh doanh và đệ trình lên ban giám đốc để phê duyệt. Nếu phương án được chấp thuận thì phòng kinh doanh sẽ bắt đầu tiến hành nhập khẩu. Đây là hình thức mang lại hiệu quả cao vì lợi nhuận đạt được thường cao hơn phí uỷ thác, hơn nữa công ty còn nắm quyền chủ động về nguồn hàng và bạn hàng trong kinh doanh. Tuy nhiên, mức độ rủi ro của hình thức này cũng cao hơn vì có nhiều khả năng hàng hoá nhập về không bán được hoặc phải bán với giá thấp. b. Hình thức nhập khẩu uỷ thác. Đây là hình thức nhập khẩu những hàng hoá mà các doanh nghiệp, đơn vị sản xuất kinh doanh khác ở trong nước có nhu cầu, nhưng vì một lý do nào đó, họ không có khả năng tổ chức nhập khẩu như không có hạn ngạch, không liên hệ đầu tư được với các doanh nghiệp, bạn hàng nước ngoài, không có kinh nghiệm nhập khẩu, nên phải uỷ thác cho Công ty Dịch vụ Du lịch và Thương mại TST đứng ra đàm phán ký kết, thực hiện hợp đồng nhập khẩu, sau đó giao hàng lại cho đơn vị uỷ thác và hưởng % hoa hồng theo thoả thuận được ghi trong hợp đồng nhận uỷ thác. 40
41. Như vậy, sau khi nhận được đơn đặt hàng và các văn bản, tài liệu cần thiết có liên quan từ phía các doanh nghiệp trong nước, công ty sẽ tiến hành công tác thu thập thông tin, nghiên cứu thị trường trong và ngoài nước. Trước hết công ty sẽ tiến hành nghiên cứu, thu thập các thông tin về tình hình giá cả của hàng hoá cùng loại ở thị trường trong nước cũng như mã số thuế, thuế suất và phụ thu của mặt hàng đó. Sau đó, công ty sẽ tiến hành nghiên cứu thị trường nước ngoài, lựa chọn đối tác kinh doanh, lập phương án cụ thể và tiến tới ký kết thực hiện hợp đồng nhập khẩu. Trong quá trình này chủ đầu tư sẽ phải chuyển tiền vào tài khoản của công ty để công ty thực hiện các nghiệp vụ nhập khẩu. Mục đích cuối cùng là công ty phải nhập khẩu được máy móc thiết bị theo đúng yêu cầu của chủ đầu tư và nhận được phí uỷ thác. Hiện nay công ty vẫn áp dụng hình thức nhập khẩu uỷ thác này là do: Thứ nhất nó giúp công ty có thêm thu nhập cho công nhân viên. Thứ hai thời gian để có và thực hiện được một hợp đồng nhập khẩu trực tiếp là tương đối lâu, do đó công ty có thể tiến hành nhập khẩu uỷ thác để tạo thêm công ăn việc làm. Bên cạnh đó nhờ hoạt động này công ty sẽ duy trì được các bạn hàng cũ, quen được những đối tác mới, có được những kinh nghiệm làm ăn mới giúp phần nào cho hoạt động nhập khẩu trực tiếp của công ty. c. Phân tính kết quả các hình thức nhập khẩu Biểu 3 : Phản ánh kết quả nhập khẩu theo hình thức Đơn vị : 1000USD Hình thức 1998 1999 2000 So sánh 2000/1999 NK Số lượng Tỷ trọng Số lượng Tỷ trọng Số lượng Tỷ trọng Chênh lệch % * Tổng giá 5350 100 5433 100 5470 100 37 100,68 trị NK 1. NK 3654 68,3 3895,5 71,7 4036,9 73,8 141,4 103,63 trực tiếp 2. NK 1696 31,7 1537,5 28,3 1433,1 26,2 -104,4 93,2 uỷ thác 41
42. Năm 1998 Công ty thực hiện kim ngạch nhập khẩu đạt 5350 ngàn USD. Trong đó nhập khẩu trực tiếp là 3654 ngàn USD chiếm 68,3% trong tổng kim ngạch nhập khẩu. Công ty nhận uỷ thác cho các đơn vị uỷ thác khác là 1696 ngàn USD chiếm 31.7% tổng kim ngạch nhập khẩu. Năm 1999, Công ty thực hiện kim ngạch nhập khẩu đạt 5433 ngàn USD. Trong đó nhập khẩu trực tiếp là 3895,5 ngàn USD chiếm 71.7% giá trị, nhập khẩu uỷ thác có tỷ trọng là 28.3% ứng với số tiền đạt được là 1537,5 ngàn USD. Năm 2000, Công ty thực hiện kim ngạch nhập khẩu đạt 5470 ngàn USD, tăng 0.68% so với năm 1999 với giá trị tăng 37 ngàn USD. Trong đó nhập khẩu trực tiếp là 4036,9 ngàn USD tăng 3.63% so với năm 1999 với trị giá tăng là 141.4ngàn USD chiếm tỷ trọng 73.8% trong tổng kim ngạch NK. Công ty nhận uỷ thác cho các đơn vị uỷ thác là 1433.1 ngàn USD giảm 6.8% so với năm 1999 với trị giá giảm là 104.4 ngàn USD chiếm tỷ trọng 26.2% tổng kim ngạch nhập khẩu. Nhận xét : Qua phân tích số liệu ở trên, có thể nhận thấy rằng giá trị nhập khẩu của Công ty theo hình thức nhập khẩu trực tiếp chiếm từ 60 - 70% và tăng theo từng năm, nhập khẩu uỷ thác chiếm tỷ trọng từ 20 - 30% và giảm theo từng năm. Nguyên nhân là do Công ty đẩy mạnh nhập khẩu theo phương thức trực tiếp vì phương thức này mang lại hiệu quả cao hơn còn phương thức nhập uỷ thác chỉ được hưởng lợi nhuận % hoa hồng. Vì vậy giá trị kim ngạch nhập khẩu uỷ thác ngày càng giảm cả về khối lượng và giá trị hàng hoá. Nguyên nhân của việc giảm giá trị nhận nhập khẩu uỷ thác là do bắt đầu từ mấy năm trở lại đây tình hình tiêu thụ hàng hoá trên thị trường nội địa gặp nhiều khó khăn do cạnh trạnh và do sản xuất trong nước đã phần nào thay thế được các mặt hàng nhập khẩu, chính sách của Nhà nước nhằm quản lý điều hành tác động đến công tác nhập khẩu đã gây ra nhiều thay đổi. Bên cạnh đó, nhà nước lại ban bố ra hạn ngạch hàng hoá, xuất nhập khẩu, quy định những mặt hàng 42
43. nằm trong định hướng của mình làm cho số lượng đơn đặt hàng của các đơn vị sản xuất kinh doanh trong nước đối với Công ty giảm xuống. Đồng thời nhập khẩu theo phương thức uỷ thác giảm xuống cũng là do hiệu quả kinh doanh mà nó mang lại không cao. Tuy nhiên sớm dự đoán được tình hình biến động của nhu cầu sản xuất và tiêu dùng trong nước cùng với sự ảnh hưởng của các chính sách nhà nước tới nhập khẩu, công ty đã thay đổi cơ cấu mặt hàng phù hợp, do đó tình hình nhập khẩu của công ty đã đi vào ổn định, thu được lợi nhuận cao, phát huy hết thế mạnh của nó đem lại một kết quả kinh doanh đáng mừng. II. Phân tích quy trình nhập khẩu tại Công ty Dịch vụ Du lịch và Thương mại TST. 1. Công tác nghiên cứu thị trường: Ngay sau khi thành lập theo nghị định 388 của thủ tướng Chính phủ, Công ty dịch vụ du lịch và thương mại TST đã tiến hành thiết lập và dần dần mở rộng thị trường, mạng lưới kinh doanh và mặt hàng kinh doanh. Về thị trường kinh doanh, Công ty dịch vụ du lịch và thương mại có một hoạt động kinh doanh chủ yếu là xuất nhập khẩu thương mại vì vậy công ty không chỉ quan hệ và chịu ảnh hưởng của thị trường trong nước mà cả thị trường nước ngoài. Trong những năm gần đây điều kiện quốc tế đang tạo ra một thị trường quốc tế thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu của công ty. Bên cạnh đó, sự kiện Mỹ bỏ cấm vận đối với Việt Nam, sự kiện nước ta tham gia các hiệp ước liên minh thế giới, khu vực và các nước láng giềng, chính sách đối ngoại mở rộng của nhà nước đã mở ra một thị trường rộng lớn. Qua xem xét, ta có thể dễ dàng nhận thấy công ty có rất nhiều mối liên hệ với bạn hàng và các nước trên thế giới, chủ yếu là các nước trong khu vực Đông Nam á, đây là thị trường có triển vọng, chất lượng hàng hoá tốt, kỹ thuật công nghệ cao, sản xuất đang phát triển mạnh. Vì vậy đây sẽ là một khu vực thị trường trong dự án cần khai thác và phát triển hơn nữa của công ty trong tương lai. 43
44. Về thị trường nhập khẩu, công ty luôn duy trì và phát triển các nguồn hàng từ thị trường Đông Nam á, Nhật Bản, Thái Lan, Hàn Quốc, Xingapo, Hồng Kông, Đài Loan, thị trường Đông Âu trước đây là thị trường cung cấp hàng hoá khá lớn cho công ty, đấy là thị trường truyền thống, làm ăn lâu dài và đáng tin cậy. Nhưng gần đây sự sụp đổ của Liên Xô và các nước Đông Âu đã làm công ty mất đi một thị trường quan trọng. Riêng về thị trường EU đây là thị trường có triển vọng mà công ty đang từng bước thâm nhập. Về thị trường xuất khẩu, công ty mới chỉ liên doanh liên kết với cùng một số đối tác tổ chức xuất khẩu một số mặt hàng truyền thống sang các nước trong khu vực như Trung Quốc, Hồng Kông, Xingapo, Thái Lan, Hàn Quốc. Trong tương lai công ty sẽ dự kiến mở rộng thị trường du lịch của mình, tìm kiếm những điểm du lịch mới trong nước, tổ chức những chuyến du lịch mới ra những nước có tiềm năng về du lịch trên thế giới. Từ khi thành lập, Công ty liên tục mở rộng danh mục các mặt hàng kinh doanh. Lúc đầu, Công ty chỉ nhập kinh doanh một số mặt hàng như bánh kẹo, hàng tiêu dùng, phương tiện vận tải, đến nay mặt hàng kinhd oanh của Công ty vô cùng phong phú, Công ty mở rộng quy mô kinh doanh, nhập thêm những mặt hàng như ôtô các loại, tủ lạnh, linh kiện điện tử tin học, xe máy, nguyên vật liệu xây dựng Xuất phát từ chủ trương đa dạng hoá mặt hàng, ngành hàng, công ty nhanh chóng nắm bắt, phát triển những mặt hàng phù hợp bắt kịp với những biến đổi của nhu cầu thị trường. Bí quyết “bán những gì thị trường muốn mua chứ không phải thứ bạn muốn bán” cung cấp đúng những mặt hàng mà thị trường yêu cầu đã được ban giám đốc và cán bộ công nhân viên trong công ty thực hiện khai thác một cách triệt để. Trong thời gian gần đây, cơ cấu mặt hàng kinh doanh có thay đổi các mặt hàng phục vụ cho sản xuất, xây dựng có xu hướng tăng lên, còn các mặt hàng phục vụ cho tiêu dùng có xu hướng giảm xuống. Nguyên nhân của sự tăng giảm này là do dự thay đổi nhu cầu khác nhau của mỗi loại hàng hoá trên 44
45. thị trường, do sự phát triển của sản xuất trong nước đã đáp ứng một số lượng lớn nhu cầu hàng hoá, do sự phát triển của nền kinh tế. Bên cạnh đó, hiện nay chính sách của nhà nước là giảm nhập siêu tăng kim nghạch xuất khẩu, đối với hoạt động nhập khẩu nhà nước chỉ khuyến khích nhập khẩu một số mặt hàng phục vụ cho sản xuất và xây dựng như vật tư thiết bị, nguyên vật liệu sản xuất cho công nghiệp, nông nghiệp. Nhà nước hạn chế nhập khẩu hàng tiêu dùng. Chính vì vậy công ty tập trung khai thác các nguồn hàng vật tư, thiết bị, máy móc hiện đại có kỹ thuật tiên tiến, chỉ nhập khẩu hàng tiêu dùng cao cấp mà sản xuất trong nước chưa đáp ứng được. Hoạt động nghiên cứu thị trường do Phòng Kinh doanh đảm nhiệm. Căn cứ vào các thông tin thu thập được Phòng Kinh doanh tiến hành phân tích xác định nhu cầu thực tế của thị trường trong nước và các yếu tố có liên quan đến mặt hàng nhập khẩu như dung lượng thị trường, các đối thủ cạnh tranh, sự biến động thị trường, tỷ suất ngoại tệ, giá cả hiện tại trên thị trường và các chính sách của Nhà nước có ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh mặt hàng đó. Kết quả của phân tích cho phép Công ty lập ra kế hoạch nhập hàng có hiệu quả nhất. Đối với thị trường quốc tế, Công ty thường thu thập các thông tin dựa vào các phương tiện thông tin đại chúng cập nhật hàng ngày như các tạp chí thông tin thương mại, báo thương mại. Trong trường hợp thị trường nhập khẩu là thị trường mới Công ty cử nhân viên ra nước ngoài để trực tiếp tiếp cận thị trường lựa chọn đối tác giao dịch. Ngoài ra, Công ty còn tham gia các hội chợ triển lãm nhằm giới thiệu các mặt hàng nhập khẩu của Công ty để nắm bắt nhu cầu thị hiếu của khách hàng trong nước. Nói tóm lại, công tác nghiên cứu thị trường cả trong nước và ngoài nước đối với các loại hàng hoá nhập khẩu ở công ty đã tiến hành thường xuyên và liên tục với nhiều nguồn thông tin khác nhau rồi từ đó có những biện pháp xử lý thông tin một các nhanh chóng và chính xác, loại bỏ kịp thời những thông 45
46. tin nhiễu, thông tin giả để giúp cho việc dự đoán nhu cầu cho việc lập phương án kinh doanh một cách đúng đắn hiệu qủa kinh tế cao. Qua việc phân tích trên đây, ta thấy thị trường và những sản phẩm hàng hoá mà công ty đang khai thác và kinh doanh hiện nay trên thị trường có rất nhiều và phong phú. Chính vì vậy, công ty đang hoạt động trong một bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và rất nhiều khó khăn. Nhưng với một chiến lược kinh doanh về thị trường, về sản phẩm hợp lý, đúng đắn, nhanh nhạy và linh hoạt, công ty đã và đang từng bước hoàn thiện củng cố và phát triển vị trí của mình trong nền kinh tế 2. Lựa chọn đối tác kinh doanh. Thông thường mỗi mặt hàng có rất nhiều các nhà cung cấp. Các nhà cung cấp này có thể trong một quốc gia hoặc nhiều quốc gia khác nhau. Nhiệm vụ đối với Phòng Kinh doanh là phải xem xét các yếu tố có khả năng xảy ra khi Công ty muốn đặt mối quan hệ ngoại thương với các nhà cung cấp. Các yếu tố này có ảnh hưởng tích cực hay tiêu cực đến hoạt động kinh doanh của Công ty. Để trả lời câu hỏi này Phòng Kinh doanh thường tổng hợp phân tích một số chỉ tiêu sau: + Mối quan hệ ngoại giao giữa 2 nước, tình hình kinh tế - chính trị. + Hệ thống tài chính tiền tệ, sự biến động giá cả tại nước đó. + Loại hình đối tác: Hãng, công ty liên doanh hay doanh nghiệp Nhà nước. + Khả năng về vốn, cơ sở vật chất kỹ thuật, công nghệ, uy tín. Sau đó, việc chọn đối tác sẽ căn cứ vào kết quả so sánh giữa các đơn chào hàng, cụ thể Công ty sẽ so sánh để xác định đơn chào hàng nào đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về mặt kỹ thuật, công nghệ, phạm vi cung cấp, giá cả, điều kiện thanh toán, điều kiện giao hàng Trong các đơn chào hàng thì giá cả là vấn đề rất quan trọng. Vì vậy, Phòng Kinh doanh phải tiến hành phân tích xem với giá đó thì hàng hoá nhập có được thị trường trong nước chấp nhận về chất lượng giá cả hay không. Sau khi tiến hành nghiên cứu phân tích và so sánh, Công ty sẽ đi đến quyết định cuối cùng là nên chọn đối tác nào. 46
47. 3. Đàm phán và ký kết hợp đồng. * Đàm phán: Cũng giống như bất kỳ một hợp đồng kinh tế thông thường nào việc ký kết hợp đồng nhập khẩu của Công ty cũng có thể là gặp gỡ trực tiếp hoặc gián tiếp đàm phán thông qua thư từ, điện tín. Đối với những khách hàng quen thuộc hoặc khách hàng ở xa thì Công ty thường ký theo hình thức gián tiếp có nghĩa là Công ty sẽ lập hợp đồng, ký tên và đóng dấu sau đó gửi đến cho nhà cung cấp. Phương thức này cho phép Công ty ký kết hợp đồng một cách nhanh hơn và tiết kiệm được một khoản chi phí. Trên thực tế, việc lập hợp đồng nhiều khi không phải do cán bộ Phòng Kinh doanh lập mà do chính phía đối tác lập hợp đồng sau đó gửi sang bằng fax. Trong trường hợp này, Phòng Kinh doanh phải xem xét kỹ lưỡng từng điều khoản ghi trong hợp đồng có phù hợp với thoả thuận đã đạt được khi đàm phán hay không. Nếu không thấy có sai sót thì Phòng Kinh doanh sẽ trình cho Giám đốc ký và fax lại cho bên bán. Hợp đồng này được coi là hợp đồng chính thức giữa hai bên, chữ ký và con dấu qua fax có giá trị pháp lý như khi ký kết trực tiếp đối với những khách hàng có mối quan hệ làm ăn với Công ty như Thái Lan, Hàn Quốc, Đài Loan hoặc đối với những khách hàng quen thuộc như Hàn Quốc nhưng hợp đồng nhập có khối lượng lớn, phức tạp cần có sự thoả thuận kỹ lưỡng thì Công ty sử dụng hình thức trực tiếp ký kết hợp đồng. * Ký kết hợp đồng: Việc ký kết hợp đồng thường do Giám đốc trực tiếp đảm nhiệm hoặc trưởng Phòng Kinh doanh được Giám đốc uỷ quyền. Sau khi tiến hành đàm phán trong một khoảng thời gian ngắn (thường là 7 ngày) Công ty và đối tác sẽ gửi hợp đồng cho nhau hoặc trực tiếp ký với nhau, mở L/C. Nếu hợp đồng không thoả mãn đối với một trong hai bên thì hai bên sẽ tiến hành trao đổi lại cho đến khi cả hai bên cùng chấp nhận. Hợp đồng của Công ty bao giờ cũng 47
48. được ký kết dưới hình thức văn bản để tránh những tranh chấp có thể xảy ra sau này. Ngoài ra, do Công ty có khách hàng và có thị trường nước ngoài nên Công ty thường ký uỷ thác để hưởng hoa hồng. 4. Thực hiện hợp đồng nhập khẩu. Sau khi thống nhất quyền lợi và nghĩa vụ giữa các bên bằng việc ký kết hợp đồng, Công ty Dịch vụ Du lịch và Thương mại TST với tư cách là nhà nhập khẩu sẽ tiến hành thực hiện các điều khoản trong hợp đồng. Cụ thể: * Mở L/C: Khi hợp đồng nhập khẩu quy định tiến hành thanh toán bằng L/C thì cũng sẽ tiến hành làm đơn xin mở L/C theo mẫu in sẵn và gửi cho Ngân hàng đại lý của mình (thường là Ngân hàng Công thương Việt Nam hoặc Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam). Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp ngân hàng mở L/C do bên bán yêu cầu. Nội dung của L/C phải phù hợp, ăn khớp với nội dung của hợp đồng đã ký. Ngân hàng căn cứ vào đơn xin mở L/C của Công ty, mở L/C và gửi bản gốc cho người bán (thường là gửi cho ngân hàng người bán). Thông thường, một thời gian sau khi ký hợp đồng có hiệu lực nhưng trước khi giao hàng, Công ty phải tiến hành thanh toán một phần trị giá hợp đồng (thường nằm trong khoảng 5 - 10% trị giá hợp đồng) và sẽ được chuyển vào tài khoản của người bán. Đối với đồng tiền thanh toán thì mỗi hợp đồng quy định một đồng tiền khác nhau, tuỳ theo tập quán buôn bán và sự lựa chọn của các bên. * Hiện nay, Công ty TST thường nhập khẩu theo điều kiện CIF (như CIF Hải Phòng, CIF Đà Nẵng) và C & F nên hầu như không phải thuê tàu. * Khi nhận được bộ chứng từ hàng hoá và vận đơn BL do bên bán gửi đến Công ty sẽ kiểm tra kỹ nội dung của bộ chứng từ với nội dung của L/C đã lập. Nếu thấy có sự sai sót thì lập tức thông báo lại cho bên bán và ngân hàng mở L/C để kịp thời điều chỉnh xử lý. Bộ chứng từ hoàn chỉnh bao gồm: + Chứng từ giao hàng. 48
49. + Hợp đồng. + Giấy mở L/C của ngân hàng. + Phiếu hạn ngạch (nếu có). Tuỳ từng chủng loại hàng mà Công ty gửi bộ chứng từ đến phòng cấp giấy phép xuất nhập khẩu của Bộ Thương mại để xin giấy phép nhập khẩu hoặc đối với những mặt hàng nhập khẩu theo mặt hàng kinh doanh của Công ty thì làm thủ tục nhận hàng trực tiếp tại cơ quan hải quan. * Làm các thủ tục hải quan: Khi tàu nhập cảng Công ty tiến hành làm các thủ tục hải quan để trong khoảng thời gian ngắn nhất có thể đưa hàng về kho. Tờ khai hải quan có dấu của Công ty gửi cùng bộ chứng từ gồm có giấy phép nhập khẩu, hợp đồng ngoại, hoá đơn, vận đơn giao hàng của hãng vận tải, phiếu hạn ngạch (nếu có), phiếu đóng gói, bảng kê chi tiết để làm thủ tục nhận hàng. Có 2 hình thức thông quan nhập khẩu: + Mở trực tiếp tại cửa khẩu cho hải quan kiểm tra. + Mở chuyển tiếp (hàng về Hải Phòng, mở tờ khai ở Hà Nội sau đó chuyển tiếp xuống Hải Phòng và đưa hàng về Hà Nội để kiểm hoá). Nếu hàng hoá có tổn thất, mất mát, hư hỏng không đúng với yêu cầu trong hợp đồng đã đặt ra thì Công ty sẽ khiếu nại tuỳ theo mức bảo hiểm mà Công ty mùa thường là 110% trị giá hoá đơn thương mại với điều kiện mọi rủi ro. * Sau khi hoàn thành thủ tục hải quan Công ty sẽ nhận được thông báo đóng thuế. Công ty luôn cố gắng đóng thuế đúng thời hạn để tránh tình trạng bị phạt do chậm nộp thuế. * Sau khi hoàn tất thủ tục hải quan và nhận được hàng Công ty vận chuyển hàng về kho chờ tiêu thụ - đối với nhập trực tiếp. Còn đối với nhập khẩu uỷ thác, có thể Công ty sẽ giao hàng ngay tại cảng cho bên uỷ thác. 49
50. III. Một số đánh giá khái quát về hoạt động nhập khẩu của Công ty Dịch vụ Du lịch và thương mại TST. 1. Thành công. Với TST, tuy mới được thành lập trong điều kiện cạnh tranh gay gắt lại gặp phải không ít những khó khăn, biến động về tổ chức và sự thay đổi của chính sách của Nhà nước, xong hoạt động nhập khẩu của Công ty vẫn không ngừng phát triển cả về số lượng và mặt hàng, từ đó chiếm được một dung lượng thị trường không những trong nước và cả nước ngoài. Doanh số từ hoạt động kinh doanh không ngừng tăng lên theo từng năm, kéo theo đó là sự mở rộng quy mô kinh doanh, nâng cao không ngừng đời sống cũng như thu nhập của cán bộ công nhân viên trong Công ty. Để có được kết quả như vậy, ta nhìn nhận Công ty trên các mặt nỗ lực sau: - Ngay từ khi được Bộ Thương mại cấp giấy phép kinh doanh xuất nhập khẩu trực tiếp, Công ty TST đã xác định hoạt động này là một hoạt động kinh doanh mũi nhọn của mình. Ban Giám đốc Công ty đã tạo mối quan hệ kinh doanh với nhiều bạn hàng trên Thế giới, với nhiều tổ chức kinh doanh của Thái Lan, Hàn Quốc, Đài Loan, Sinhgapore Công ty TST đã tập trung nguồn lực của mình vào lĩnh vực kinh doanh xuất nhập khẩu đặc biệt là hoạt động nhập khẩu bởi Ban lãnh đạo Công ty đã nhanh chóng nhận ra có một lượng nhu cầu trong nước chưa được đáp ứng. Đồng thời bằng phương châm kinh doanh: đối với mặt hàng chính thì đầu tư lâu dài, tạo lợi nhuận về sau, đối với các mặt hàng khác thì tiến hành kinh doanh theo phương pháp "đánh nhanh thắng nhanh" để tăng vòng quay vốn, đã tỏ ra phù hợp với tình hình kinh doanh trong giai đoạn hiện nay. Vì một mặt nó đã tạo ra hiệu quả cao đối với một số mặt hàng có ưu thế cạnh tranh (lợi nhuận siêu ngạch), mặt khác không ngừng mở rộng mặt hàng kinh doanh sang những lĩnh vực mới. Điển hình thành công của phương châm này là trong năm 1997, trên cơ sở sự nới lỏng của các chính sách nhà nước kết hợp với nhu cầu đang tăng lên ở trong nước, Công ty đã huy động mọi nguồn lực, đẩy nhanh tốc độ và kim ngạch nhập 50
51. khẩu những mặt hàng có sức tiêu thụ nhanh như: xe máy, linh kiện điện tử sau đó bán buôn ngay cho các nhà kinh doanh trong nước với mục đích lấy doanh số cao để làm tăng lợi nhuận và thu hồi vốn kinh doanh sớm. Điểm thứ hai cần phải nhắc tới là Công ty Dịch vụ Du lịch và Thương mại TST đã tận dụng tối đa uy tín, điều kiện và các mối quan hệ của mình để vay vốn, xin quota xuất nhập khẩu. Chẳng hạn như việc xin quota nhập khẩu, bao giờ Công ty cũng được duyệt cao hơn đơn vị khác nếu so với tiềm năng và kinh nghiệm của các đơn vị này, để có được đủ số hàng hoá cung cấp cho thị trường. - Việc nghiên cứu của thị trường trong nước, Công ty đã thực hiện tương đối tốt. Hàng của Công ty nhập về luôn bắt kịp và đáp ứng đúng yêu cầu tiêu dùng về chất lượng, chủng loại và thời gian nên hàng bán được nhiều, và đem lại lợi nhuận cao. - Khi giao dịch với các đối tác kinh doanh nước ngoài, ngân hàng, Công ty đã tạo được những mối quan hệ tốt, có độ tin cậy cao, uy tín do thực hiện hợp đồng nhập khẩu một cách nhanh gọn, đúng thủ tục, không để xảy ra sai sót dẫn đến khiếu nại hoặc phải bồi thường. - Trong tổ chức thực hiện hợp đồng nhập khẩu, Công ty lên kế hoạch và phân công giao trách nhiệm cho từng khâu nghiệp vụ, từng phòng ban và cá nhân, từ đó làm cho việc điều hành và giám sát được chặt chẽ, kịp thời. Do vậy, các mặt hàng nhập khẩu của Công ty không những đủ tiêu chuẩn chất lượng theo hợp đồng mà còn không vi phạm những quy định của Bộ Thương mại hay luật pháp quốc tế về ngoại thương. Khi nói đến kết quả kinh doanh đạt được như hiện nay, không thể không nói đến những nỗ lực của tất cả những thành viên trong Công ty Dịch vụ Du lịch và Thương mại từ các khối văn phòng, các cửa hàng đến các đơn vị trực thuộc đã thực hiện tốt nhiệm vụ của mình. Trong đó, bộ phận hoạt động nhập khẩu mà cụ thể là Phòng Kinh doanh xuất nhập khẩu dưới sự chỉ đạo của đồng chí Trưởng phòng đã thực hiện tốt các nghiệp vụ từ đơn giản đến phức tạp trong quan hệ với bạn hàng, 51
52. không để xảy ra sai sót hoặc rủi ro khi nhập khẩu, kịp thời tạo ra những nguồn hàng phục vụ cho hoạt động kinh doanh của Công ty. Kết quả mà Công ty Dịch vụ Du lịch và Thương mại đạt được trong những năm qua còn là nhờ vào một lợi thế không nhỏ của Công ty: Công ty là một doanh nghiệp Nhà nước trực thuộc Trung tâm Khoa học tự nhiên và Công nghệ được Bộ thương mại có nhiều ưu đãi. Nhưng trong cơ chế thị trường thì những ưu thế đó sẽ dần dần mất đi do các thành phần kinh tế được tham gia một cách bình đẳng trong các quan hệ kinh tế nhất là trong quan hệ nhập khẩu hàng hoá. Vì vậy muốn thắng lợi trong cạnh tranh và đạt kết quả cao hơn, Công ty phải nhanh chóng khắc phục những mặt hạn chế trong thời gian qua. 2. Hạn chế. - Hoạt động nhập khẩu là một hoạt động đòi hỏi nghiệp vụ cao, phức tạp vì vậy Công ty cần thiết phải có một đội ngũ cán bộ nhân viên có chuyên môn, trình độ cao. Nhưng trong hoàn cảnh hiện nay, tình trạng lao động trong Công ty vẫn còn thiếu một lượng lớn các cán bộ giỏi, nhân viên có trình độ cao. - Thực tế đội ngũ cán bộ nghiên cứu thị trường trong nước hoạt động với tính ổn định chưa cao. Công ty cũng chưa chú trọng nhiều đến tiêu thụ do vậy mà tiêu thụ chậm dẫn đến ứ đọng vốn. Về giá cả thị trường, Công ty cần dự đoán chính xác những biến động của nó để có quyết định nhập khẩu hạn chế hay ngừng nhập khẩu kịp thời với tình hình biến động của nhu cầu trong nước. - Trong quá trình thực hiện hợp đồng nhập khẩu, Công ty vẫn còn bị động về thời gian nhận hàng do nhiều yếu tố khách quan là phải qua những bước thủ tục hay vận chuyển trong thời gian dài (15 - 20 ngày với thị trường gần) nên nhiều khi ảnh hưởng đến kết quả cũng như hiệu quả kinh doanh. - Bạn hàng mà Công ty quan hệ để mua hàng nhập khẩu phần lớn chỉ là những hãng trung gian hoặc các trung tâm giao dịch chứ không phải là các đại lý của các hãng sản xuất trực tiếp nên giá hàng nhập thường cao hơn, dẫn đến lợi nhuận cũng bị giảm đáng kể đối với những lô hàng lớn. Ví dụ, xe Honda 52
53. Dream II, Công ty thường phải mua của hãng trung gian Vewchipxeng với giá 1500 USD (CIF) / 1 chiếc. Trong khi đó, nếu mua của hàng trực tiếp sản xuất - Thái Honda chỉ là 1400 - 1450 USD. - Chính sách của Nhà nước và Bộ Thương mại một mặt tạo điều kiện cho Công ty. Mặt khác có lúc gây khó khăn không ít cho hoạt động nhập khẩu. Nhiều khi việc cấp hạn ngạch không đáp ứng đủ so với năng lực của Công ty, sự thay đổi quá nhiều và liên tục trong khoảng thời gian ngắn làm cho định hướng kinh doanh của Công ty gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, việc xin giấy phép cũng còn nhiều phiền hà, rắc rối; cơ quan Hải quan còn gây nhiều khó khăn trong việc giải quyết thủ tục nhận hàng Công ty phải chủ động hơn nữa trong việc khắc phục những khó khăn chung này. 53
54. Chương III Một số giải pháp kỹ thuật nghiệp vụ nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động nhập khẩu tại Công ty Dịch vụ Du lịch và thương mại TST I. Phương hướng kinh doanh của Công ty trong thời gian tới. Tiếp tục đầu tư có hiệu quả hơn nữa cho sản xuất với lưu thông hàng hoá theo hướng hợp tác phát triển liên doanh, liên kết. Mở rộng quy mô kinh doanh, quy mô ngành hàng theo hướng đa dạng hoá kinh doanh, đa dạng hoá ngành hàng. Các mặt hàng xuất nhập khẩu phải hỗ trợ nhau theo hướng đồng bộ nhu cầu sản xuất, tiêu dùng, kết hợp giữa kinh doanh xuất nhập khẩu vật tư, nguyên liệu, thiết bị máy móc với hàng tiêu dùng, vừa tận dụng được nguồn lực vừa phân tán rủi ro. Bằng tất cả những biện pháp nghiệp vụ nghiên cứu thị trường, mở rộng đầu mối tiêu thụ, để mở rộng thị trường cả trong nước và ngoài nước, tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu, đẩy mạnh các dịch vụ xuất nhập khẩu uỷ thác. Nhập khẩu phải đảm bảo yêu cầu phục vụ sản xuất trong nước, đi sâu vào mục đích cung cấp vật tư thiết bị, nguyên vật liệu cho nhu cầu trong nước, từng bước phải tiến tới cân bằng kim ngạch xuất khẩu với kim ngạch nhập khẩu. Tiếp tục khai thác mạnh hơn nữa nguồn hàng nhập khẩu từ Nhật Bản và các nước ASEAN, đồng thời thâm nhập và mở rộng thị trường EU, tìm cách khôi phục thị trường Đông Âu. Đẩy mạnh liên doanh, liên kết sản xuất, vừa mở rộng phương thức kinh doanh, vừa tạo được đầu mối tiêu thụ lâu dài hàng hoá nhập khẩu của Công ty. Tiếp tục liên kết nhập khẩu nguyên liệu làm hàng xuất khẩu và đẩy mạnh xuất nhập khẩu hàng thủ công mỹ nghệ dệt may. Thay đổi cơ cấu mặt hàng hợp lý: Mặt hàng nhập khẩu chủ yếu từ trước đến nay là ôtô, xe máy nhưng đây chỉ là những mặt hàng có tính chất tạm tời 54
55. khi Công ty mới đi vào hoạt động và trong thời gian tới, sản xuất trong nước sẽ thay thế nhập khẩu. Vì vậy, chiến lược kinh doanh của Công ty trong tương lai là trước mắt vẫn khai thác hai mặt hàng này nhưng phải chuyển đổi dần dần sang nhập khẩu vật tư, nguyên liệu, máy móc thiết bị. Nhập khẩu hàng tiêu dùng cũng phải giảm xuống hơn nữa, chỉ nhập những mặt hàng thiết bị văn phòng cao cấp do vẫn có nhu cầu lớn. Bên cạnh đó, tìm kiếm, phát hiện những nhu cầu mới về hàng hoá nảy sinh mà sản xuất trong nước chưa đáp ứng được để có sự bổ sung kịp thời, nắm bắt một cách nhanh chóng thời cơ nhằm thu lợi nhuận cao. Bố trí sắp xếp mạng lưới tiêu thụ nhập khẩu, tăng thêm những điểm bán lẻ đi sâu vào thị trường trọng điểm từng vùng, từng ngành, vừa đẩy mạnh tiêu thụ hàng nhập khẩu vừa cung cấp được thông tin cơ bản về thị trường. Để từ đó, Công ty có thể nghiên cứu, phân tích lập kế hoạch chính xác, phù hợp. Đây là cơ sở vững chắc để chiếm lĩnh và mở rộng thị trường. Tạo điều kiện cho các cán bộ công nhân viên trong Công ty nâng cao trình độ nghiệp vụ và ngoại ngữ. Tổ chức các cuộc nghiên cứu, khảo sát thị trường trong nước và ngoài nước để tạo điều kiện thuận lợi cho Công ty trong công tác quản lý và điều hành kinh doanh. Thông qua đòn bẩy kinh tế, khoán cụ thể để khuyến khích cán bộ công nhân viên chủ động hoàn thành nhiệm vụ, các đơn vị trực thuộc, cửa hàng, trạm sửa chữa bảo hành thực hiện các biện pháp thưởng phạt vật chất cụ thể để nâng cao trách nhiệm và khuyến khích người lao động. Mục tiêu lâu dài của Công ty là mở rộng quy mô kinh doanh với chiến lược cụ thể là đa dạng hoá kinh doanh, đa dạng hoá mặt hàng, xác định rõ mặt hàng chủ lực trong từng thời kỳ, từng giai đoạn cho phù hợp với nhu cầu hiện thời của thị trường, không ngừng nâng cao hiệu quả kinh doanh trên cơ sở coi trọng hoạt động xuất nhập khẩu, luôn luôn đảm bảo kết hợp chặt chẽ giữa nhu cầu thị trường với tiềm năng của Công ty để có những điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp, từ đó, góp phần vào nội dung yêu cầu tăng trưởng chung của các 55
56. ngành kinh tế. Tình hình trong nước, tuy mức lạm phát không cao nhưng giá cả hàng hoá không ổn định, quản lý thị trường còn lỏng lẻo, nhu cầu hàng hoá cũng không ổn định. Chính vì vậy, để hoàn thành nhiệm vụ kinh doanh của Công ty trong thời gian tới, Công ty Dịch vụ Du lịch và thương mại TST cần phải có những biện pháp khắc phục khó khăn, đẩy mạnh hoạt động kinh doanh một cách có hiệu quả, cụ thể và thiết thực. II. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động nhập khẩu tại Công ty TST. 1. Một số giải pháp kỹ thuật nghiệp vụ: 1.1. Giải pháp mở rộng thị trường. Thị trường tiêu thụ có ý nghĩa quyết định sự tồn tại và phát triển của Công ty, nó quyết định hàng hoá nhập khẩu của Công ty có tiêu thụ được hay không. Để tăng kim ngạch nhập khẩu ngoài việc thay đổi cơ cấu hàng hoá nhập khẩu cho phù hợp với nhu cầu sản xuất, tiêu dùng, Công ty phải tìm các biện pháp mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm, khai thác tối đa các nhu cầu hàng hoá. Có như vậy, Công ty mới có thể tồn tại và phát triển trong tình hình cạnh tranh quyết liệt hiện nay. Muốn mở rộng thị trường tiêu thụ hàng nhập khẩu, Công ty phải thực hiện các bước cơ bản sau: Nắm bắt chính xác nhu cầu thị trường trong nước về từng mặt hàng nhập khẩu cụ thể mà Công ty đang có kế hoạch kinh doanh. Trong kinh doanh hàng nhập khẩu không thể tách rời mặt hàng với thị trường, đây là hai mặt của một vấn đề. Khó khăn lớn nhất của Công ty hiện nay là cạnh tranh với các hãng nước ngoài có tiềm lực mạnh. Vì vậy, hàng hoá nhập khẩu phải phù hợp với sản xuất và tiêu dùng trong nước, việc này đối với khả năng của Công ty không phải là khó bởi để tìm hiểu nhu cầu thị trường thì Công ty có lợi thế hơn nhiều so với các đối thủ cạnh tranh nước ngoài. Tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu thị trường, Công ty vẫn còn có những hạn chế, chưa xác định 56
57. chính xác nhu cầu thị trường cho từng mặt hàng mà chỉ dự đoán được xu hướng biến động chung. Đây là một vấn đề rất khó khăn, để khắc phục tình trạng này, Công ty vẫn phải xây dựng cơ cấu mặt hàng một cách chắc chắn theo xu hướng chung của nó. Trong tương lai, Công ty cần khai thác có hiệu quả các lợi thế trong điều kiện trao đổi và phân công lao động quốc tế, tạo ra mặt hàng nhập khẩu mới, có khả năng thay thế và bổ xung. Trong quá trình nghiên cứu thị trường, Công ty phải xác định rõ thị trường trọng điểm và thời cơ hấp dẫn. Đối với Công ty hiện nay, thị trường trọng điểm chính là thị trường hàng hoá vật tư, nguyên liệu, máy móc, thiết bị cho công nghiệp, nông nghiệp, làm hàng xuất khẩu. Khai thác thêm nhu cầu bằng cách liên doanh, liên kết để cung cấp vật tư, nguyên liệu cho các đơn vị sản xuất kinh doanh trong nước. Vấn đề mở rộng thị trường tiêu thụ, tăng kim ngạch nhập khẩu trong điều kiện khó khăn hiện nay thì việc liên doanh, liên kết với các đơn vị sản xuất để tạo mối quan hệ mua bán lâu dài và vững chắc, tạo ra những đơn đặt hàng lớn, là điều hết sức cần thiết. Đây là một phương thức kinh doanh có tính chắc chắn và ổn định. Chẳng hạn như trong những năm qua, Công ty đã tạo lập được mối quan hệ liên doanh, liên kết với Nhà máy hoá chất Việt Trì, Nhà máy xà phòng Hà Nội và trở thành bạn hàng cung cấp nguyên liệu hoá chất thường xuyên và có uy tín. Bên cạnh đó, Công ty không những liên doanh với các đơn vị sản xuất trong nước mà còn liên kết với các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu tạo nên sự tương hỗ và phân chia lĩnh vực kinh doanh, giảm bớt sự cạnh tranh không cần thiết đáng có. Tăng cường dịch vụ nhập khẩu và các dịch vụ khác. trong những năm qua, kim ngạch nhập khẩu giảm một phần là do giá trị khâu nhập khẩu uỷ thác giảm, Công ty phải kết hợp các hình thức liên doanh, liên kết nêu trên cùng với uy tín sẵn có đối với các bạn hàng trong nước về khả năng nhập khẩu, để khai thác tối đa nhu cầu, tăng cường dịch vụ nhận nhập khẩu uỷ thác và các dịch vụ nhập khẩu khác để góp phần mở rộng thị trường, đẩy mạnh và tăng 57