›

Luận văn Một số biện pháp quản lý rủi ro tín dụng tại các Ngân hàng thương mại trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh

pdf 90 trang nguyendu 4510
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Luận văn Một số biện pháp quản lý rủi ro tín dụng tại các Ngân hàng thương mại trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfluan_van_mot_so_bien_phap_quan_ly_rui_ro_tin_dung_tai_cac_ng.pdf

Nội dung text: Luận văn Một số biện pháp quản lý rủi ro tín dụng tại các Ngân hàng thương mại trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh

  1. 1 Môc lôc Ch−¬ng I: ng©n hμng th−¬ng m¹i vμ ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i 1.1. Vai trß Ng©n hμng th−¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ Trang 1 1.1.1. §Þnh nghÜa Trang 1 1.1.2. Chøc n¨ng Trang 1 1.2. TÝn dông vμ rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM Trang 3 1.2.1. TÝn dông Ng©n hμng Trang 3 1.2.2. Nguyªn t¾c trong ho¹t ®éng tÝn dông Trang 7 1.2.3. Rñi ro tÝn dông Trang 8 1.3. Qu¶n lý rñi ro tÝn dông Trang 12 1.3.1. Kh¸i niÖm Trang 12 1.3.2. ý nghÜa Trang 12 1.3.3. Nguyªn t¾c Trang 13 1.3.4. Ph©n tÝch tÝn dông Trang 13 1.3.5. §¸nh gi¸, ®o l−êng rñi ro tÝn dông Trang 14 Ch−¬ng II: Tæng quan vÒ ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i t¹i TP.HCM 2.1. T×nh h×nh kinh tÕ - x· héi vμ HÖ thèng Ng©n hμng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bμn TP.Hå ChÝ Minh Trang 18 2.1.1. T×nh h×nh kinh tÕ - x· héi Trang 18 2.1.2. HÖ thèng NHTM trªn ®Þa bμn TP.HCM Trang 19 Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  2. 2 2.2. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông t¹i TP.Hå ChÝ Minh Trang 20 Ch−¬ng III: thiÕt kÕ nghiªn cøu  kÕt qu¶ ®iÒu tra 3.1. So¹n th¶o c©u hái ®iÒu tra Trang 28 3.2. Qui m« ®iÒu tra Trang 29 3.3. KÕt qu¶ ®iÒu tra Trang 29 3.3.1. KÕt qu¶ ®iÒu tra nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông Trang 30 3.3.2. KÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro tÝn dông Trang 38 ch−¬ng IV : th¶o luËn vμ øng dông chÝnh s¸ch trong qu¶n lý rñi ro tÝn dông cña c¸c NHTM 4.1. C¸c nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra rñi ro tÝn dông Trang 47 4.1.1. Rñi ro tÝn dông do xö lý TS§B khã kh¨n Trang 47 4.1.2. Rñi ro tÝn dông do Ng©n hμng thiÕu c¨n cø ®Ó thÈm ®Þnh c¸c th«ng tin kh¸ch hμng cung cÊp Trang 48 4.1.3. Rñi ro tÝn dông do Ng©n hμng th−¬ng m¹i thiÕu kiÓm tra, kiÓm so¸t sau khi cho vay Trang 48 4.1.4. Rñi ro tÝn dông do tr×nh ®é CBTD cßn yÕu Trang 49 4.1.5. Rñi ro tÝn dông lμ do Ng©n hμng thiÕu th«ng tin vÒ kh¸ch hμng trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh, cho vay Trang 49 4.1.6. Rñi ro tÝn dông do kh¸ch hμng cè ý lõa ®¶o Trang 50 Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  3. 3 4.1.7. Rñi ro tÝn dông do hμnh lang ph¸p lý trong ho¹t ®éng Ng©n hμng kh«ng ®ång bé, c¸c c¬ quan ph¸p luËt cßn h×nh sù hãa c¸c quan hÖ kinh tÕ Trang 50 4.2. C¸c gi¶i ph¸p vÜ m« ®Ó qu¶n lý rñi ro tÝn dông Trang 52 4.2.1. ChÝnh phñ cÇn ph¶i x©y dùng trung t©m th«ng tin doanh nghiÖp vμ thÞ tr−êng Trang 52 4.2.2. ChÝnh phñ cÇn x©y dùng hμnh lang ph¸p lý ®ång bé, tr¸nh h×nh sù hãa c¸c quan hÖ kinh tÕ Trang 55 4.2.3. X¸c lËp quyÒn së h÷u tμi s¶n râ rμng, minh b¹ch Trang 56 4.2.4. ChÝnh phñ cÇn x©y dùng c¬ chÕ vμ thùc thi xö lý tμi s¶n ®¶m b¶o nhanh chãng . Trang 56 4.2.5. T¨ng c−êng kiÓm tra, kiÓm so¸t, gi¸m s¸t tõ xa Trang 59 4.3. Nhãm biÖn ph¸p cña chÝnh c¸c Ng©n hμng th−¬ng m¹i Trang 60 4.3.1. C¸c gi¶i ph¸p liªn quan tíi chÊt l−îng CBTD (®μo t¹o, tiÒn l−¬ng, th−ëng, c¬ héi th¨ng tiÕn ) Trang 60 4.3.2. NHTM ph¶i cã bé phËn cËp nhËt th«ng tin thÞ tr−êng, c¸c ngμnh nghÒ SXKD, th«ng tin c¶nh b¸o rñi ro, doanh nghiÖp ph¸ s¶n Trang 61 4.3.3. HiÖn ®¹i hãa c«ng nghÖ Ng©n hμng Trang 63 4.3.4. KiÓm tra, kiÓm so¸t sau c¸c kho¶n vay th−êng xuyªn Trang 65 kÕt luËn Phô lôc tμi liÖu tham kh¶o Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  4. 4 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Lý do chän ®Ò tμi : Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, t×nh h×nh kinh tÕ x· héi n−íc ta ®· cã b−íc ph¸t triÓn míi, toμn diÖn h¬n vμ v÷ng ch¾c h¬n so víi c¸c thêi kú tr−íc ®ã. Kinh tÕ t¨ng tr−ëng víi tèc ®é n¨m sau cao h¬n n¨m tr−íc: N¨m 2001 lμ 6,89%; 2002 lμ 7,04% vμ 2003 lμ 7,24%, b×nh qu©n 3 n¨m ®¹t 7,1%. C¸c Ng©n hμng Th−¬ng m¹i còng ®· cã nhiÒu ®æi míi, ph¸t triÓn vμ thÓ hiÖn vai trß “ch×a khãa” trî gióp cho c¸c doanh nghiÖp vμ c¸ nh©n trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô T¹i c¸c NHTM, ho¹t ®éng tÝn dông chiÕm tõ 80% - 90% nghiÖp vô tμi s¶n Cã vμ cã tíi 60% - 80% thu nhËp tõ ho¹t ®éng tÝn dông. Thùc tÕ ®æ vì tÝn dông sau khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc n¨m 1997 vμ hμng lo¹t c¸c vô ¸n lín nh−: Tamexco, Epco-Minh Phông, TrÇn Xu©n Hoa cho thÊy ho¹t ®éng tÝn dông chøa ®ùng rñi ro tiÒm tμng. Tæn thÊt trong giai ®o¹n nμy ®èi víi hÖ thèng ng©n hμng lμ v« cïng nÆng nÒ, kh«ng chØ ë tμi s¶n, uy tÝn kinh doanh mμ lμ con ng−êi, lßng tin cña ng−êi d©n ®èi víi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch. Trong m«i tr−êng ho¹t ®éng ®Çy rñi ro, ®Æc biÖt t¹i thÞ tr−êng TP. Hå ChÝ Minh, ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông Ng©n hμng ®ang ®øng tr−íc nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc tiÒm Èn. Trong sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c Ng©n hμng th−¬ng m¹i vμ søc Ðp cña tiÕn tr×nh héi nhËp, ho¹t ®éng tÝn dông mÆc dï ®· cã rÊt nhiÒu v¨n b¶n h−íng dÉn thùc hiÖn nh−ng vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp, cÇn ®æi míi. Qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông, t¹o sù an toμn trong kinh doanh Ng©n hμng ph¶i ®−îc coi lμ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn Ng©n hμng th−¬ng m¹i mét c¸ch bÒn v÷ng. ChÝnh v× vËy, Phßng ngõa vμ qu¶n lý rñi ro tÝn dông ®ang lμ mèi quan t©m hμng ®Çu trªn ph−¬ng diÖn lý thuyÕt còng nh− trong thùc tiÔn. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  5. 5 XuÊt ph¸t tõ ý nghÜa ®ã, t¸c gi¶ m¹nh d¹n ®ãng gãp quan ®iÓm cña m×nh qua ®Ò tμi: “Mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro tÝn dông t¹i c¸c Ng©n hμng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bμn TP. Hå ChÝ Minh”. 2. Môc tiªu nghiªn cøu Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tμi: - Nghiªn cøu lý luËn c¬ b¶n vÒ Ng©n hμng th−¬ng m¹i vμ qu¶n lý rñi ro tÝn dông. - Thu thËp d÷ liÖu ®iÒu tra, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng vμ qu¶n lý rñi ro tÝn dông ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông. - §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro tÝn dông trªn c¬ së kÕt qu¶ ®iÒu tra t¹i c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bμn TP-Hå ChÝ Minh. 3. §èi t−îng vμ ph¹m vi nghiªn cøu - §èi t−îng nghiªn cøu lμ ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bμn TP. HCM nh»m tr¶ lêi c¸c c©u hái: * Nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh x¶y ra rñi ro tÝn dông? * Nh÷ng gi¶i ph¸p vÜ m« chñ yÕu ®Ó qu¶n lý rñi ro tÝn dông ? * Nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n cña c¸c NHTM ®Ó qu¶n lý rñi ro tÝn dông? 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu LuËn v¨n ®−îc nghiªn cøu trªn c¬ së ph−¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vμ chñ nghÜa duy vËt lÞch sö; ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra, thèng kª, ph−¬ng ph¸p so s¸nh, øng dông c«ng cô ph©n tÝch tæng hîp ®Ó ph©n tÝch c¸c sè liÖu ®iÒu tra kÕt hîp víi nh÷ng lý luËn khoa häc ®Ó lμm râ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu cña luËn v¨n. 5. Nguån d÷ liÖu: • Nguån d÷ liÖu s¬ cÊp: Thu thËp th«ng tin tr¶ lêi theo phiÕu ®iÒu tra tõ c¸c c¸n bé tÝn dông cña c¸c Ng©n hμng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bμn TP.HCM; • Nguån d÷ liÖu thø cÊp: Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  6. 6 * B¸o c¸o cña Ng©n hμng Nhμ n−íc TP. Hå ChÝ Minh c¸c n¨m 2000 – 2003; * T×nh h×nh kinh tÕ – x· héi TP. Hå ChÝ Minh c¸c n¨m 2000 – 2004 ; Côc Thèng kª TP. Hå ChÝ Minh; * C¸c b¸o Kinh tÕ Sμi Gßn, Tuæi trÎ, Thanh niªn, Sμi gßn Gi¶i phãng, Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt nam, T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ, Ph¸t triÓn kinh tÕ vμ c¸c th«ng tin trªn internet; Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  7. 7 CHÖÔNG I NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VAØ HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1. Vai trß Ng©n hμng th−¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ 1.1.1. §Þnh nghÜa Ng©n hμng th−¬ng m¹i Ng©n hμng th−¬ng m¹i lμ tæ chøc tÝn dông cã vÞ trÝ quan träng nhÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ë c¸c n−íc. TS. Lª ThÞ TuyÕt Hoa (4:58) ®· nªu c¸c kh¸i niÖm: ¾ ë Mü: Ng©n hμng th−¬ng m¹i lμ c«ng ty kinh doanh tiÒn tÖ, chuyªn cung cÊp dÞch vô tμi chÝnh vμ ho¹t ®éng trong ngμnh c«ng nghiÖp dÞch vô tμi chÝnh. ¾ ë Ph¸p: Ng©n hμng th−¬ng m¹i lμ nh−ng xÝ nghiÖp vμ c¬ së nμo th−êng xuyªn nhËn cña c«ng chóng d−íi h×nh thøc ký th¸c hay h×nh thøc kh¸c c¸c sè tiÒn mμ hä dïng cho chÝnh hä vμo nghiÖp vô chiÕt khÊu, tÝn dông hay dÞch vô tμi chÝnh. ¾ ë Ên §é: Ng©n hμng th−¬ng m¹i lμ c¬ së nhËn c¸c kho¶n ký th¸c ®Ó cho vay hay tμi trî ®Çu t−. ¾ ViÖt nam: Ng©n hμng th−¬ng m¹i lμ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ mμ ho¹t ®éng chñ yÕu vμ th−êng xuyªn lμ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hμng víi tr¸ch nhiÖm hoμn tr¶ vμ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu vμ lμm ph−¬ng tiÖn thanh to¸n. Tãm l¹i, cã thÓ ®Þnh nghÜa nh− sau: “Ng©n hμng th−¬ng m¹i lμ doanh nghiÖp kinh doanh tiÒn tÖ, tiÕn hμnh th−êng xuyªn c¸c nghiÖp vô huy ®éng vèn, tÝn dông, b¶o l·nh, chiÕt khÊu, cho thuª tμi chÝnh, bao thanh to¸n, kinh doanh ngo¹i tÖ, hïn vèn liªn doanh, ®Çu t− chøng kho¸n vμ cung cÊp c¸c dÞch vô tμi chÝnh kh¸c”. 1.1.2. Chøc n¨ng ™ Trung gian tÝn dông : Chøc n¨ng nμy ®−îc h×nh thμnh trªn c¬ së: Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  8. 8 ¾ §Æc ®iÓm tuÇn hoμn vèn tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ lμm n¶y sinh hiÖn t−îng thõa, thiÕu vèn ë c¸c chñ thÓ kinh tÕ. ¾ Nhu cÇu cña qu¸ tr×nh tiÕt kiÖm vμ ®Çu t−; ¾ Nh÷ng h¹n chÕ cña quan hÖ tÝn dông trùc tiÕp gi÷a nh÷ng chñ thÓ cã tiÒn ch−a sö dông vμ chñ thÓ cã nhu cÇu vÒ tiÒn cÇn bæ sung. Ng©n hμng th−¬ng m¹i huy ®éng c¸c nguån tiÒn nhμn rçi trong x· héi ®Ó h×nh thμnh nªn quü cho vay tËp trung. Trªn c¬ së nguån vèn nμy, Ng©n hμng th−¬ng m¹i sö dông ®Ó cho vay ®¸p øng nhu cÇu bæ sung vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, sinh ho¹t, ®êi sèng cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ. Víi chøc n¨ng trung gian tÝn dông, ng©n hμng ®· thùc hiÖn hai nghiÖp vô: huy ®éng vèn vμ cung cÊp tÝn dông. ™ Trung gian thanh to¸n vμ qu¶n lý c¸c ph−¬ng tiÖn thanh to¸n: Trªn c¬ së kh¸ch hμng më tμi kho¶n thanh to¸n t¹i Ng©n hμng th−¬ng m¹i, Ng©n hμng cung cÊp cho kh¸ch hμng c¸c ph−¬ng tiÖn thanh to¸n trong n−íc vμ quèc tÕ nh−: sÐc, thÎ thanh to¸n, ñy nhiÖm chi, th− tÝn dông Th«ng qua c¸c ph−¬ng tiÖn nμy, Ng©n hμng sÏ ghi nî tμi kho¶n ng−êi nμy, ghi cã tμi kho¶n cña ng−êi kh¸c khi chñ tμi kho¶n ra lÖnh trªn c¬ së nh÷ng qui t¾c, chuÈn mùc thanh to¸n hiÖn hμnh. Ngoμi ra, Ng©n hμng th−¬ng m¹i cßn lμm dÞch vô thu chi tiÒn hé kh¸ch hμng. Thùc hiÖn chøc n¨ng nμy, Ng©n hμng trë thμnh thñ quü cña kh¸ch hμng. Cïng víi sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt, hÖ thèng Ng©n hμng ngμy cμng cã ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông c¸c ph−¬ng tiÖn thanh to¸n hiÖn ®¹i nhÊt ®¶m b¶o phôc vô nhu cÇu thanh to¸n vèn trong nÒn kinh tÕ mét c¸ch an toμn, nhanh chãng vμ hiÖu qu¶. ™ T¹o ra tiÒn bót tÖ theo cÊp sè nh©n: Nhê nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hμng, ng©n hμng th−¬ng m¹i cã thÓ sö dông nguån tiÒn göi ®ã ®Ó cho vay b»ng chuyÓn kho¶n. Nh− vËy, víi mét sè tiÒn göi nhÊt ®Þnh ban ®Çu, hÖ thèng ng©n hμng th−¬ng m¹i cã thÓ s¸ng t¹o ra gÊp béi lÇn sè tiÒn ký th¸c ban ®Çu ®ã vμ nÕu bá qua c¸c yÕu tè phøc t¹p kh¸c th× tæng sè tiÒn bót tÖ ®−îc t¹o ra lμ: Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  9. 9 Sè tiÒn ký th¸c lÇn ®Çu Tæng sè bót tÖ ®−îc t¹o ra = % dù tr÷ b¾t buéc Trong thùc tÕ th× khã ®¹t ®−îc kÕt qu¶ t¹o bót tÖ theo c«ng thøc trªn bëi v× ngoμi dù tr÷ b¾t buéc, c¸c ng©n hμng cßn ph¶i dù tr÷ b¶o ®¶m thanh to¸n; MÆt kh¸c kh«ng ph¶i lóc nμo kh¸ch hμng còng vay hÕt sè tiÒn cßn l¹i cña ng©n hμng, ®ång thêi ng−êi göi tiÒn còng cã thÓ rót tiÒn ®Ó chi tiªu tiÒn mÆt. ™ Cung cÊp c¸c dÞch vô tμi chÝnh: C¸c Ng©n hμng th−¬ng m¹i cung øng cho kh¸ch hμng c¸c dÞch vô ngμy cμng ®a d¹ng. Ngoμi c¸c dÞch vô truyÒn thèng nh− thu chi hé, chi l−¬ng, cho thuª kÐt s¾t, dÞch vô b¶o hiÓm, khÊu trõ tù ®éng, chuyÓn tiÒn th× c¸c dÞch vô thanh to¸n b»ng m¸y rót tiÒn tù ®éng ATM, thÎ thanh to¸n, thÎ tÝn dông, Ng©n hμng trùc tuyÕn (Online - banking), Phone - Banking, Home - Banking, quyÒn lùa chän tiÒn tÖ (Currency option), t− vÊn tμi chÝnh - tiÒn tÖ, dÞch vô qu¶n lý vèn, dÞch vô ®Þa èc ®· lμm cho dÞch vô cña c¸c Ng©n hμng th−¬ng m¹i trong n−íc ®a d¹ng h¬n vμ t¹o nhiÒu tiÖn Ých thu hót kh¸ch hμng. 1.2. TÝn dông vμ rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hμng th−¬ng m¹i: 1.2.1. TÝn dông Ng©n hμng: ™ Kh¸i niÖm: Kh¸i niÖm tÝn dông cã nguån gèc tõ thuËt ng÷ La tinh credittum cã nghÜa lμ sù tin t−ëng, tÝn nhiÖm. Quan hÖ tÝn dông ®· h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn qua nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. Tuy nhiªn dï ë trong bÊt kú m«i tr−êng x· héi nμo, ®èi t−îng vay m−în lμ hμng hãa hay tiÒn tÖ th× b¶n chÊt cña tÝn dông ®−îc thÓ hiÖn qua c¸c néi dung sau: - Quan hÖ tÝn dông lμ quan hÖ vay m−în. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  10. 10 - Quan hÖ tÝn dông lμ quan hÖ dùa trªn sù tin t−ëng vμ hoμn tr¶; - Gi¸ trÞ hoμn tr¶ th«ng th−êng lín h¬n gi¸ trÞ lóc cho vay, hay nãi c¸ch kh¸c, ng−êi ®i vay ph¶i tr¶ thªm phÇn lîi tøc. Nh− vËy, cã thÓ ®−a ra kh¸i niÖm tæng qu¸t vÒ tÝn dông nh− sau: TÝn dông lμ quan hÖ giao dÞch gi÷a hai chñ thÓ, trong ®ã mét bªn chuyÓn giao tiÒn hoÆc tμi s¶n cho bªn kia ®−îc sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, ®ång thêi bªn nhËn tiÒn hoÆc tμi s¶n cam kÕt hoμn tr¶ theo thêi h¹n ®· tho¶ thuËn. ™ Vai troø: 9 §èi víi Ng©n hμng: NghiÖp vô tÝn dông chiÕm tû träng lín trong kinh doanh Ng©n hμng chiÕm kho¶ng 70% tμi s¶n cã cña Ng©n hμng vμ ®©y lμ nghiÖp vô sinh lêi chñ yÕu nhÊt cña Ng©n hμng th−¬ng m¹i. 9 §èi víi x· héi: Thø nhÊt, TÝn dông thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. TÝn dông gãp phÇn ®iÒu tiÕt c¸c nguån vèn t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n. Ng©n hμng lμ n¬i tËp trung ®¹i bé phËân vèn nhμn rçi trong x· héi lμ trung t©m ®¸p øng nhu cÇu vèn bæ sung cho ®Çu t− ph¸t triÓn. Thø hai, TÝn dông gãp phÇn æn ®Þnh tiÒn tÖ, æn ®Þnh gi¸ c¶ Víi chøc n¨ng tËp trung, tËn dông nh÷ng nguån vèn nhμn rçi trong x· héi, tÝn dông ®· trùc tiÕp gi¶m khèi l−îng tiÒn mÆt trong l−u th«ng. Do ®ã trong t×nh h×nh nÒn kinh tÕ bÞ l¹m ph¸t, tÝn dông ®−îc xem lμ biÖn ph¸p h÷u hiÖu gãp phÇn gi¶m l¹m ph¸t. MÆt kh¸c ho¹t ®éng tÝn dông cßn t¹o ®iÒu kiÖn më réng c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, ®©y còng lμ mét nh©n tè tÝch cùc tiÕt gi¶m viÖc sö dông tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ. Trong c«ng t¸c qu¶n lý vÜ m« cña nhμ n−íc, l·i suÊt tÝn dông trë thμnh mét trong nh÷ng c«ng cô ®iÒu tiÕt nh¹y bÐn vμ linh ho¹t ®Ó ®−a thªm tiÒn vμo l−u th«ng hay rót bít tiÒn trong l−u th«ng vÒ, qua ®ã t¹o sù phï hîp gi÷a khèi l−îng tiÒn tÖ víi yªu cÇu t¨ng tr−ëng nÒn kinh tÕ. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  11. 11 Thø 3, TÝn dông gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng, t¹o c«ng ¨n viÖc lμm cho x· héi NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn trong mét m«i tr−êng æn ®Þnh vÒ tiÒn tÖ sÏ t¹o ra nhiÒu viÖc lμm vμ n©ng cao dÇn ®êi sèng cña c¸c thμnh viªn trong x· héi. ™ C¸c h×nh thøc tÝn dông: * C¨n cø vμo thêi h¹n tÝn dông: ¾ TÝn dông ng¾n h¹n: TÝn dông ng¾n h¹n lμ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n d−íi 1 n¨m vμ th−êng ®−îc dïng ®Ó cho vay bæ sung thiÕu hôt t¹m thêi vèn l−u ®éng cña c¸c doanh nghiÖp vμ cho vay phôc vô nhu cÇu sinh ho¹t cña c¸ nh©n. ¾ TÝn dông trung h¹n: TÝn dông trung h¹n lμ lo¹i tÝn dông cã kú h¹n tõ 1 ®Õn 5 n¨m, lo¹i tÝn dông nμy ®−îc cÊp ®Ó mua s¾m tμi s¶n cè ®Þnh, c¶i tiÕn vμ ®æi míi kü thuËt, më réng vμ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh nhá cã thêi gian thu håi vèn nhanh. ¾ TÝn dông dμi h¹n: TÝn dông dμi h¹n lμ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n trªn 5 n¨m. TÝn dông dμi h¹n ®−îc sö dông ®Ó cÊp vèn cho x©y dùng c¬ b¶n nh− ®Çu t− x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp míi, c¸c c«ng tr×nh thuéc c¬ së h¹ tÇng (®−êng x¸, bÕn c¶ng, s©n bay ) c¶i tiÕn vμ më réng s¶n xuÊt víi quy m« lín. * C¨n cø vμo ®èi t−îng tÝn dông: 9 TÝn dông vèn l−u ®éng: lμ lo¹i tÝn dông ®−îc cÊp ph¸t ®Ó h×nh thμnh vèn l−u ®éng cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, nh− cho vay ®Ó dù tr÷ hμng hãa cña doanh nghiÖp; cho vay ®Ó mua ph©n bãn, giÊy, thuèc trõ s©u ®èi víi c¸c hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp 9 TÝn dông vèn cè ®Þnh: TÝn dông vèn cè ®Þnh lμ lo¹i tÝn dông ®−îc cÊp ph¸t ®Ó h×nh thμnh tμi s¶n cè ®Þnh. Lo¹i tÝn dông nμy th−êng ®−îc ®Çu t− ®Ó mua s¾m tμi s¶n cè ®Þnh nh− nhμ x−ëng, thiÕt bÞ vμ vËt dông ®¾t tiÒn, më réng s¶n xuÊt vμ x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp c«ng tr×nh míi; thêi h¹n cho vay ®èi víi lo¹i tÝn dông nμy lμ trung h¹n vμ dμi h¹n. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  12. 12 * C¨n cø vμo môc ®Ých tÝn dông: 9 TÝn dông bÊt ®éng s¶n: Lμ tÝn dông nh»m tho¶ m·n nhu cÇu x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt, trang bÞ m¸y mãc thiÕt bÞ, c¬ së h¹ tÇng, ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt më réng. 9 TÝn dông s¶n xuÊt vμ l−u th«ng hμng hãa: TÝn dông s¶n xuÊt lμ tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp vμ c¸c chñ thÓ kinh doanh kh¸c ®Ó tiÕn hμnh s¶n xuÊt vμ l−u th«ng hμng hãa. Lo¹i nμy bao gåm c¶ tÝn dông vèn l−u ®éng vμ tÝn dông vèn cè ®Þnh. 9 TÝn dông tiªu dïng: TÝn dông tiªu dïng lμ h×nh thøc tÝn dông cho c¸ nh©n vμ hé gia ®×nh ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng. TÝn dông tiªu dïng th−êng ®−îc dïng ®Ó mua s¾m nhμ cöa xe cé, c¸c hμng hãa bÒn ch¾c nh− tñ l¹nh, m¸y giÆt, vμ c¶ nh÷ng nhu cÇu b×nh th−êng hμng ngμy. 9 TÝn dông cho c¸c tæ chøc tμi chÝnh: §©y lμ c¸c kho¶n tÝn dông cÊp cho c¸c ng©n hμng, C«ng ty b¶o hiÓm, C«ng ty tμi chÝnh vμ c¸c tæ chøc tμi chÝnh kh¸c. 9 Cho thuª tμi chÝnh: Lμ viÖc Ng©n hμng mua c¸c trang thiÕt bÞ, m¸y mãc vμ cho thuª l¹i. 9 TÝn dông kh¸c: Bao gåm c¸c kho¶n tÝn dông ch−a ®−îc ph©n lo¹i ë trªn (VÝ dô: tÝn dông kinh doanh chøng kho¸n) * C¨n cø vμo møc ®é tÝn nhiÖm víi kh¸ch hμng: 9 Cho vay kh«ng cã ®¶m b¶o: Lμ lo¹i cho vay kh«ng cã tμi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè b¶o l·nh cña ng−êi thø ba. ViÖc cho vay chØ dùa vμo uy tÝn cña b¶n th©n kh¸ch hμng. 9 Cho vay cã ®¶m b¶o: lμ lo¹i mμ Ng©n hμng cho vay yªu cÇu kh¸ch hμng thiÕt lËp tμi s¶n thÕ chÊp cÇm cè hoÆc b¶o l·nh cña ng−êi thø ba lμm ®¶m b¶o cho kho¶n vay. * C¨n cø vμo kü thuËt cÊp tÝn dông: 9 C¸c kho¶n cho vay trùc tiÕp: Lμ Ng©n hμng cho vay kh¸ch hμng nμo th× thu nî trùc tiÕp tõ kh¸ch hμng ®ã. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  13. 13 Cã c¸c kü thuËt cÊp tÝn dông nh− sau: øng tr−íc: Lμ mét h×nh thøc tÝn dông b»ng hîp ®ång tÝn dông, trong ®ã Ng©n hμng tháa thuËn cho kh¸ch hμng vay mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh, trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh ®Ó dïng vμo mét môc ®Ých nμo ®ã. ThÊu chi: Lμ h×nh thøc Ng©n hμng cho phÐp kh¸ch hμng sö dông tiÒn v−ît qu¸ sè d− cã trªn tμi kho¶n theo mét h¹n møc nhÊt ®Þnh vμ trong thêi gian nhÊt ®Þnh. 9 Cho vay gi¸n tiÕp: Lμ Ng©n hμng cho mét kh¸ch hμng vay nh−ng thu nî tõ con nî cña kh¸ch hμng vay ®ã. §Æc tr−ng cho kü thuËt nμy lμ h×nh thøc chiÕt khÊu. ChiÕt khÊu lμ Ng©n hμng cho vay kh¸ch hμng b»ng c¸ch chiÕt khÊu hèi phiÕu vμ thu nî tõ ng−êi ký chÊp nhËn hèi phiÕu. NÕu ng−êi ký chÊp nhËn hèi phiÕu kh«ng tr¶ tiÒn th× Ng©n hμng cã quyÒn quay l¹i ®ßi tiÒn kh¸ch hμng vay. 9 Cho vay ®Æc biÖt: Lμ h×nh thøc Ng©n hμng cho vay b»ng h×nh thøc hμng hãa dÞch vô, nh−: - Tμi trî thuª mua: Lμ Ng©n hμng cho vay kh¸ch hμng d−íi h×nh thøc tμi trî cho kh¸ch hμng nh÷ng tμi s¶n mμ kh¸ch hμng cÇn dïng trªn c¬ së hîp ®ång cho thuª tμi chÝnh. - TÝn dông ch÷ ký: lμ h×nh thøc ng©n hμng kh«ng cho vay b»ng tiÒn mμ chØ cÊp cho kh¸ch hμng 1 ch÷ ký, lÊy uy tÝn cña ng©n hμng lμm ®¶m b¶o cho tr¸ch nhiÖm tμi chÝnh cña kh¸ch hμng gióp kh¸ch hμng mua hμng hãa tr¶ chËm hoÆc thùc hiÖn nh÷ng nghÜa vô tμi chÝnh kh¸c. * C¨n cø vμo ph−¬ng ph¸p hoμn tr¶: 9 Cho vay tr¶ gãp: lμ lo¹i cho vay mμ kh¸ch hμng ph¶i tr¶ vèn gèc vμ l·i theo ®Þnh kú. 9 Cho vay phi tr¶ gãp: lμ lo¹i cho vay ®−îc thanh to¸n 1 lÇn theo kú h¹n ®· tháa thuËn. 1.2.2. Nguyªn t¾c trong ho¹t ®éng tÝn dông: ™ Nguyeân taéc vay voán: Nguyªn t¾c vay vèn ®· ®−îc quy ®Þnh trong Quy chÕ cho vay ®−îc Ng©n hμng nhμ n−íc ban hμnh theo QuyÕt ®Þnh sè 1627/2001/Q§-NHNN ngμy 31/12/2001: Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  14. 14 - Sö dông vèn vay ®óng môc ®Ých ®· tháa thuËn trong Hîp ®ång tÝn dông; - Hoμn tr¶ nî gèc vμ l·i vay ®óng thêi h¹n ®· tháa thuËn trong Hîp ®ång tÝn dông. ¾ C¬ së cña ho¹t ®éng tÝn dông lμ ph¶i cã lßng tin. ¾ TÝn dông ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c ph©n t¸n rñi ro. ¾ TÝn dông ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c ph©n biÖt ®èi xö kh¸ch hμng. ¾ TÝn dông dùa trªn c¬ së kh¶ n¨ng vμ kinh nghiÖm cña Ng©n hμng. ¾ Tu©n thñ Qui tr×nh tÝn dông. * Th«ng th−êng qui tr×nh tÝn dông cã c¸c b−íc sau: - B−íc 1: TiÕp nhËn vμ h−íng dÉn hå s¬ vay vèn; - B−íc 2: ThÈm ®Þnh hå s¬ vay vèn. - B−íc 3: Ra quyÕt ®Þnh phª duyÖt hoÆc tõ chèi kho¶n cho vay. - B−íc 4: Gi¶i ng©n - KiÓm tra - Qu¶n lý - Xö lý kho¶n cho vay; - B−íc 5: TÊt to¸n kho¶n cho vay. 1.2.3. Rñi ro tÝn dông: ™ Khaùi nieäm: Rñi ro tÝn dông lμ kh¶ n¨ng tæn thÊt cã thÓ x¶y ra khi cÊp tÝn dông. Rñi ro tÝn dông ®−îc biÓu hiÖn: - Vèn cho vay kh«ng thu håi ®óng h¹n cßn gäi lμ rñi ro sai hÑn; - Rñi ro do kh«ng thu håi ®−îc nî l·i; - Vèn cho vay kh«ng thu håi ®−îc (mÊt vèn) hay cßn gäi lμ rñi ro ph¸ s¶n. Rñi ro tÝn dông th−êng chÞu ¶nh h−ëng vμ cã quan hÖ víi c¸c lo¹i rñi ro kh¸c nh−: Rñi ro tû gi¸, l·i suÊt, thanh kho¶n, kh¶ n¨ng thanh to¸n ™ Nguyeân nhaân: * Nguyªn nh©n kh¸ch quan: - Do thÞ tr−êng thÕ giíi biÕn ®éng vμ nhiÒu rñi ro. - Rñi ro do thiªn tai, dÞch bÖnh. - Do m«i tr−êng ph¸p lý ch−a ®ång bé vμ thùc thi ph¸p luËt cßn kÐm hiÖu qu¶. - Sù thanh tra, kiÓm tra, gi¸m s¸t ch−a hiÖu qu¶ cña NHNN. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  15. 15 * Nguyªn nh©n chñ quan: Tõ phÝa kh¸ch hμng: - Tμi chÝnh doanh nghiÖp yÕu kÐm, thiÕu minh b¹ch: quy m« tμi s¶n, nguån vèn nhá, tû lÖ nî /vèn tù cã cao lμ ®Æc ®iÓm chung cña hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Ngoμi ra, doanh nghiÖp nhá cßn ch−a cã thãi quen ghi chÐp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, râ rμng c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh trong sæ s¸ch kÕ to¸n. Do vËy, sæ s¸ch kÕ to¸n mμ c¸c doanh nghiÖp tr×nh cho ng©n hμng thÈm ®Þnh nhiÒu khi mang tÝnh h×nh thøc h¬n lμ thùc chÊt. C¸c b¶n ph©n tÝch tμi chÝnh do c¸n bé ng©n hμng lËp ra dùa trªn sè liÖu do c¸c doanh nghiÖp cung cÊp v× vËy mμ thiÕu tÝnh chÝnh x¸c vμ thùc tÕ. §©y còng lμ nguyªn nh©n v× sao c¸c NHTM vÉn lu«n xem nÆng tμi s¶n ®¶m b¶o nh− lμ chç dùa cuèi cïng ®Ó phßng chèng rñi ro tÝn dông. - Kh¶ n¨ng qu¶n lý ®iÒu hμnh kinh doanh cßn yÕu: ®iÒu hμnh doanh nghiÖp theo kiÓu gia ®×nh chØ phï hîp víi quy m« kinh doanh nhá bÐ. Khi c¸c doanh nghiÖp vay tiÒn ng©n hμng ®Ó më réng quy m« kinh doanh, phÇn lín lμ tËp trung ®Çu t− vμo tμi s¶n vËt chÊt chø rÊt Ýt doanh nghiÖp nμo d¸m m¹nh d¹n ®æi míi cung c¸ch qu¶n lý, ®Çu t− cho mét bé m¸y kÕ to¸n theo ®óng chuÈn mùc vμ th«ng lÖ quèc tÕ. Quy m« kinh doanh qu¸ lín so víi t− duy qu¶n lý theo kiÓu gia ®×nh còng lμ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù ph¸ s¶n cña c¸c ph−¬ng ¸n kinh doanh ®Çy kh¶ thi mμ lÏ ra nã ph¶i thμnh c«ng trªn thùc tÕ. - Sö dông vèn sai môc ®Ých, cè ý lõa ®¶o, tr©y ú kh«ng tr¶ nî: xÐt trªn b×nh diÖn c¶ n−íc th× ®a sè c¸c doanh nghiÖp khi vay vèn ng©n hμng ®Òu lμ nh÷ng ng−êi lμm ¨n ch©n chÝnh, cã c¸c ph−¬ng ¸n kinh doanh cô thÓ, kh¶ thi. Sè l−îng c¸c doanh nghiÖp cã ý cè t×nh lõa ®¶o ng©n hμng ngay tõ ®Çu ®Ó chiÕm ®o¹t tμi s¶n kh«ng ph¶i lμ nhiÒu. Ngoμi ra, do c¸c thñ tôc vay vèn ng©n hμng cßn nhiÒu khã kh¨n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nªn hä th−êng quay vßng vèn vay vμo nhiÒu môc ®Ých kinh doanh kh¸c nhau, xa rêi víi môc ®Ých vay vèn ban ®Çu khi ®· ®−îc ng©n hμng thÈm ®Þnh, nÕu viÖc gi¸m s¸t, kiÓm tra sau khi cho vay cña ng©n hμng láng lÎo, kh«ng chÆt chÏ th× kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro lμ rÊt cao. Tõ phÝa ng©n hμng cho vay: - Mét sè c¸n bé Ng©n hμng cßn thiÕu ®¹o ®øc vμ n¨ng lùc kÐm: tuy lμ sè Ýt nh−ng còng ®· cã nh÷ng tr−êng hîp c¸n bé ng©n hμng tiÕp tay cïng doanh nghiÖp lμm Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  16. 16 gi¶ hå s¬, n©ng gi¸ tμi s¶n lªn qu¸ cao so víi thùc tÕ ®Ó rót tiÒn ng©n hμng chia nhau tiªu xμi, hoÆc c¸n bé thu nî kh¸ch hμng nh−ng gi÷ l¹i ®Ó sö dông riªng. - C«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé c¸c NHTM ch−a ph¸t huy hiÖu qu¶: kiÓm so¸t néi bé t¹i NHTM cã ®iÓm m¹nh h¬n thanh tra cña NHNN ë tÝnh thêi gian (nhanh chãng, kÞp thêi ngay khi võa ph¸t sinh vÊn ®Ò) vμ tÝnh s©u s¸t cña ng−êi kiÓm so¸t viªn. Tuy nhiªn, trong thêi gian gÇn ®©y, c«ng viÖc kiÓm so¸t néi bé cña c¸c ng©n hμng vÉn ch−a thùc sù ho¹t ®éng ®éc lËp vμ hiÖu qu¶. C¸c thiÕu sãt vÒ mÆt nghiÖp vô vÉn chØ ®−îc ph¶n ¸nh chung chung vμ ch−a cã c«ng cô quyÒn lùc thùc sù ®Ó trë thμnh hÖ thèng th¾ng cña cç xe tÝn dông. - Cho vay tËp trung qu¸ møc vμo mét sè kh¸ch hμng: MÆc dï theo quy ®Þnh cña LuËt c¸c TCTD, c¸c Ng©n hμng kh«ng ®−îc cho vay ®èi víi mét kh¸ch hμng v−ît qu¸ 15% vèn tù cã cña ng©n hμng, song mét sè ng©n hμng ®· cho nhiÒu c«ng ty con vay vμ thùc chÊt rñi ro vÉn lμ tËp trung cho mét kh¸ch hμng. - ThiÕu gi¸m s¸t vμ qu¶n lý sau khi cho vay: hiÖn nay c¸c ng©n hμng th−êng cã thãi quen tËp trung nhiÒu c«ng søc cho viÖc thÈm ®Þnh tr−íc khi cho vay mμ l¬i láng qu¸ tr×nh kiÓm tra, kiÓm so¸t ®ång vèn sau khi cho vay. MÆt kh¸c, hÖ thèng qu¶n lý th«ng tin phôc vô kinh doanh t¹i c¸c doanh nghiÖp vμ chÝnh c¸c NHTM còng kh«ng cËp nhËt ®−îc c¸c th«ng tin míi nhÊt vÒ ngμnh nghÒ cña kh¸ch hμng, thÞ tr−êng ThiÕu kiÓm tra gi¸m s¸t vμ kh«ng cËp nhËt th«ng tin lμ nguy c¬ cao cho rñi ro tÝn dông. NÕu kiÓm tra vμ cËp nhËt th«ng tin th−êng xuyªn, NHTM cã thÓ ph¸t hiÖn ra c¸c nguy c¬ rñi ro tõ khi kho¶n vay cã vÊn ®Ò ®Ó chñ ®éng xö lý. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ c¸c NHTM ®· l¬i láng qu¶n lý vμ th−êng r¬i vμo t×nh tr¹ng bÞ ®éng ph¶i xö lý c¸c t×nh huèng khi kho¶n vay ®· qu¸ h¹n thanh to¸n. - Sù hîp t¸c gi÷a c¸c ng©n hμng ch−a cao, vai trß cña CIC ch−a thùc sù hiÖu qu¶: kinh doanh ng©n hμng lμ mét nghÒ ®Æc biÖt, trong ®ã c¸c ng©n hμng võa ph¶i c¹nh tranh nh−ng ®ång thêi còng ph¶i hîp t¸c chÆt chÏ víi nhau. Sù hîp t¸c nμy n¶y sinh do nhu cÇu qu¶n lý rñi ro ®èi víi cïng mét kh¸ch hμng khi vay tiÒn t¹i nhiÒu ng©n hμng. Trong qu¶n lý tμi chÝnh, kh¶ n¨ng tr¶ nî cña mét doanh nghiÖp lμ mét con sè cô thÓ, cã giíi h¹n tèi ®a cña nã. NÕu do sù thiÕu trao ®æi th«ng tin dÉn ®Õn viÖc nhiÒu ng©n hμng cïng cho vay mét kh¸ch hμng ®Õn møc v−ît qu¸ giíi h¹n tèi ®a nμy th× rñi ro chia ®Òu cho tÊt c¶ chø kh«ng trõ mét ai. Trong t×nh h×nh c¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hμng ngμy Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  17. 17 cμng gay g¾t nh− hiÖn nay, vai trß cña CIC lμ rÊt quan träng trong viÖc cung cÊp th«ng tin kÞp thêi, chÝnh x¸c ®Ó c¸c ng©n hμng cã nh÷ng quyÕt ®Þnh cho vay hîp lý. §¸ng tiÕc lμ hiÖn nay, ng©n hμng d÷ liÖu cña CIC cßn rÊt h¹n hÑp vμ th«ng tin ch−a phong phó, ®a d¹ng, xö lý th«ng tin ch−a kÞp thêi. ™ Caùc daáu hieäu cuûa ruûi ro tín duïng: Rñi ro tÝn dông b¶n th©n nã th−êng Èn chøa trong c¸c kho¶n vay cã vÊn ®Ò, nã diÔn biÕn vμ thÓ hiÖn ra mét c¸ch ®a d¹ng vμ phøc t¹p. C¸c dÊu hiÖu ®Ó nhËn biÕt rñi ro ®«i khi ®−îc nhËn ra qua mét qu¸ tr×nh chø kh«ng h¼n lμ mét thêi ®iÓm, do ®ã c¸c ng©n hμng cÇn ph¶i biÕt c¸ch nhËn biÕt chóng mét c¸ch cã hÖ thèng. Mét sè dÊu hiÖu rñi ro cña kho¶n tÝn dông ®−îc s¾p xÕp theo nhãm, cô thÓ lμ: ƒ Nhãm 1: C¸c dÊu hiÖu liªn quan ®Õn mèi quan hÖ gi÷a ng−êi vay vèn víi ng©n hμng DÊu hiÖu cña rñi ro thÓ hiÖn ë chç mèi quan hÖ gi÷a ng−êi vay vμ ng©n hμng cã chiÒu h−íng sót gi¶m. Sù hîp t¸c gi÷a c¸n bé ng©n hμng vμ ng−êi vay kh«ng cßn g¾n bã. §iÒu nμy b¸o hiÖu mét sù suy tho¸i vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng−êi vay. ƒ Nhãm 2: C¸c dÊu hiÖu liªn quan tíi ph−¬ng ph¸p qu¶n lý doanh nghiÖp cña kh¸ch hμng - Thay ®æi th−êng xuyªn c¬ cÊu cña hÖ thèng qu¶n trÞ hoÆc ban ®iÒu hμnh; - HÖ thèng qu¶n trÞ hoÆc ban ®iÒu hμnh bÊt ®ång vÒ môc ®Ých, qu¶n trÞ, ®iÒu hμnh ®éc ®o¸n hoÆc ng−îc l¹i qu¸ ph©n t¸n; - C¸ch thøc ho¹ch ®Þnh chiÕn l−îc cña kh¸ch hμng thiÕu khoa häc; - Qu¶n lý cã tÝnh gia ®×nh; - Cã tranh chÊp trong qu¸ tr×nh qu¶n lý; - C¸c chi phÝ qu¶n lý bÊt hîp lý: tËp trung qu¸ møc chi phÝ ®Ó g©y Ên t−îng nh− thiÕt bÞ v¨n phßng rÊt hiÖn ®¹i, ph−¬ng tiÖn giao th«ng ®¾t tiÒn, ban Gi¸m ®èc cã cuéc sèng xa hoa, lÉn lén gi÷a chi phÝ kinh doanh vμ tμi chÝnh c¸ nh©n. ƒ Nhãm 3: C¸c dÊu hiÖu liªn quan tíi c¸c −u tiªn trong kinh doanh - DÊu hiÖu héi chøng hîp ®ång lín: kh¸ch hμng bÞ Ên t−îng bëi mét kh¸ch hμng cã tªn tuæi mμ sau nμy cã thÓ trë nªn lÖ thuéc; Ban Gi¸m ®èc c¾t gi¶m lîi nhuËn nh»m ®¹t ®−îc hîp ®ång lín; Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  18. 18 - DÊu hiÖu héi chøng s¶n phÈm ®Ñp: kh«ng ®óng lóc hoÆc bÞ ¸m ¶nh bëi mét s¶n phÈm mμ kh«ng chó ý ®Õn c¸c yÕu tè kh¸c; - Sù cÊp b¸ch kh«ng thÝch hîp nh−: do ¸p lùc néi bé dÉn tíi viÖc tung s¶n phÈm dÞch vô ra qu¸ sím; c¸c h¹n møc thêi gian kinh doanh ®−a ra kh«ng thùc tÕ; t¹o mong ®îi trªn thÞ tr−êng kh«ng ®óng lóc. ƒ Nhãm 4: C¸c dÊu hiÖu thuéc vÊn ®Ò kü thuËt vμ th−¬ng m¹i, biÓu hiÖn: - Khã kh¨n trong ph¸t triÓn s¶n phÈm; - Thay ®æi trªn thÞ tr−êng: tû gi¸, l·i suÊt; thay ®æi thÞ hiÕu; cËp nhËt kü thuËt míi; mÊt nhμ cung øng hoÆc kh¸ch hμng lín; thªm ®èi thñ c¹nh tranh; - Nh÷ng thay ®æi tõ chÝnh s¸ch cña Nhμ n−íc: ®Æc biÖt chó ý sù t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch thuÕ, ®iÒu kiÖn thμnh lËp vμ ho¹t ®éng, m«i tr−êng; - S¶n phÈm cña kh¸ch hμng mang tÝnh thêi vô cao; - Cã biÓu hiÖn c¾t gi¶m c¸c chi phÝ söa ch÷a, thay thÕ. ƒ Nhãm 5: C¸c dÊu hiÖu vÒ xö lý th«ng tin vÒ tμi chÝnh, kÕ to¸n: - ChuÈn bÞ kh«ng ®Çy ®ñ sè liÖu tμi chÝnh hoÆc chËm trÔ, tr× ho·n nép c¸c b¸o c¸o tμi chÝnh; - Nh÷ng dÊu hiÖu phi tμi chÝnh kh¸c: ®©y lμ nh÷ng dÊu hiÖu mμ c¸n bé tÝn dông cã thÓ nhËn biÕt b»ng m¾t th−êng: + Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ ®¹o ®øc, thËm chÝ d¸ng vÎ cña nhμ kinh doanh còng biÓu hiÖn dÊu hiÖu g× ®ã; + Sù xuèng cÊp tr«ng thÊy cña n¬i kinh doanh còng lμ mét dÊu hiÖu; + N¬i l−u gi÷ hμng hãa qu¸ nhiÒu, h− háng vμ l¹c hËu. Trong tÊt c¶ c¸c dÊu hiÖu trªn, dÊu hiÖu râ rμng vμ cã ý nghÜa nhÊt lμ kh¸ch hμng chËm thanh to¸n kho¶n gèc vμ l·i vay. 1.3. Qu¶n lý rñi ro tÝn dông: 1.3.1. Kh¸i niÖm: Qu¶n lý rñi ro tÝn dông lμ mét qu¸ tr×nh liªn tôc tõ ®Çu ®Õn cuèi trong c«ng t¸c phßng chèng, xö lý rñi ro trong thêi gian ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c NHTM. 1.3.2. YÙ nghÜa: - §èi víi b¶n th©n ng©n hμng th−¬ng m¹i: H¹n chÕ rñi ro tÝn dông sÏ gióp c¸c NHTM ®¶m b¶o an toμn vèn, l·i, c¸c thu nhËp kh«ng bÞ gi¶m sót, gióp ph¸t triÓn ho¹t Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  19. 19 ®éng tÝn dông vμ tõ ®ã gãp phÇn t¹o ®μ t¨ng tr−ëng cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c cña ng©n hμng. Ngoμi ra, viÖc qu¶n lý, h¹n chÕ ®−îc rñi ro tÝn dông còng sÏ t¹o ®−îc uy tÝn ®èi víi ng−êi d©n, c¸c doanh nghiÖp vμ c¸c nhμ ®Çu t−, gióp c¸c ng©n hμng më réng ho¹t ®éng tÝn dông h¬n n÷a, ®ãng gãp tÝch cùc vμo kÕt qu¶ kinh doanh nãi chung cña ng©n hμng. - §èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n: H¹n chÕ ®−îc rñi ro tÝn dông sÏ gióp c¸c NHTM ph¸t huy ®−îc ®Çy ®ñ c¸c chøc n¨ng vèn cã cña m×nh, gãp phÇn quan träng vμo viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh, ph¸t triÓn kinh tÕ, h¹n chÕ l¹m ph¸t vμ thÊt nghiÖp, ®¶m b¶o sù æn ®Þnh an ninh chÝnh trÞ. 1.3.3. Nguyªn t¾c: - ChÝnh s¸ch tÝn dông Ng©n hμng: ViÖc qu¶n lý rñi ro tÝn dông ®ßi hái ph¶i cã chÝnh s¸ch tÝn dông râ rμng nh»m ®¹t ra nh÷ng møc ®é −u tiªn vÒ qu¶n lý ®èi víi tõng ph©n ®o¹n thÞ tr−êng. ChÝnh s¸ch tÝn dông cña ng©n hμng cã thÓ lμ sù tËp trung vμo viÖc thùc hiÖn thèng nhÊt danh môc cho vay víi chÊt l−îng cao nhÊt dùa trªn nh÷ng tiªu chuÈn ®¶m b¶o mang tÝnh chÆt chÏ hoÆc cã thÓ lμ sù tËp trung vμo t¨ng tr−ëng thÞ phÇn mét c¸ch m¹nh mÏ víi nh÷ng tiªu chuÈn ®¶m b¶o sù an toμn vμ hiÖu qu¶. - ChiÕn l−îc qu¶n lý rñi ro tÝn dông: Ngoμi mét chÝnh s¸ch tÝn dông râ rμng, mçi ng©n hμng ph¶i thiÕt kÕ mét chiÕn l−îc qu¶n lý rñi ro tÝn dông cña m×nh. ChiÕn l−îc qu¶n lý rñi ro trªn c¬ së ph©n tÝch ®¸nh gi¸ rñi ro tÝn dông sÏ ®−îc c¸c ng©n hμng ®−a ra tïy thuéc vμo ®iÒu kiÖn thùc tÕ vÒ nh©n lùc, c«ng cô, kh¶ n¨ng qu¶n lý, tr×nh ®é ¸p dông c«ng nghÖ t¹i mçi ng©n hμng. 1.3.4. Ph©n tÝch tÝn dông: ™ Muïc tieâu cuûa phaân tích tín duïng: §iÒu chñ yÕu khi xem xÐt mét ®¬n xin vay lμ liÖu tiÒn cho vay ra cã ®−îc hoμn tr¶ l¹i kh«ng? vμ LiÖu ng−êi vay cã s½n lßng tr¶ nî hay kh«ng? Tõng ng©n hμng ph¶i x¸c ®Þnh møc ®é rñi ro cã thÓ chÊp nhËn trong mçi tr−êng hîp vμ møc cho vay cã thÓ ®−îc chÊp nhËn øng víi møc rñi ro cã thÓ x¶y ra. Ph©n tÝch tÝn dông vÒ c¬ b¶n gièng nhau trong tÊt c¶ c¸c ng©n hμng, nh−ng ë mét sè ng©n hμng, ng−êi ta nhÊn m¹nh ®Õn mét sè chøc n¨ng nμy trong khi ®ã c¸c ng©n hμng kh¸c l¹i nhÊn m¹nh ®Õn mét sè chøc n¨ng kh¸c. Nãi chung, chóng bao gåm viÖc thu thËp th«ng tin cã ý nghÜa ®èi víi viÖc ®¸nh gi¸ tÝn dông, viÖc chuÈn bÞ vμ ph©n tÝch th«ng tin thu thËp ®−îc, s−u tÇm vμ l−u l¹i th«ng tin ®Ó sö dông trong t−¬ng lai. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  20. 20 ™ Caùc yeáu toá caàn ñöôïc xem xeùt khi phaân tích tín duïng: Cã rÊt nhiÒu yÕu tè dïng ®Ó c¸c ng©n hμng xem xÐt khi ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ mét yªu cÇu xin vay, nh−ng nh×n chung trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c yÕu tè sau th−êng quan t©m nhiÒu h¬n: Capacity - n¨ng lùc; Character - uy tÝn; Capital - vèn; Collateral - tμi s¶n thÕ chÊp vμ Conditions - nh÷ng ®iÒu kiÖn. 1.3.5. §¸nh gi¸, ®o l−êng rñi ro tÝn dông §Ó ®¸nh gi¸ møc rñi ro tÝn dông trong c¸c quyÕt ®Þnh cho vay, c¸c ng©n hμng cÇn cã c¸c ph−¬ng ph¸p nh»m x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hμng. §iÒu nμy phô thuéc rÊt nhiÒu vμo khèi l−îng, chÊt l−îng th«ng tin vÒ kh¸ch hμng mμ c¸c ng©n hμng cã thÓ thu thËp ®−îc. Trªn c¬ së thu thËp th«ng tin, c¸c ng©n hμng ®· sö dông nhiÒu m« h×nh kh¸c nhau ®Ó ®¸nh gi¸ rñi ro tÝn dông ®èi víi c¸c kho¶n vay. C¸c m« h×nh nμy rÊt ®a d¹ng, bao gåm c¸c m« h×nh ph¶n ¸nh vÒ mÆt sè l−îng vμ c¶ nh÷ng m« h×nh ph¶n ¸nh vÒ mÆt chÊt l−îng cña rñi ro tÝn dông. H¬n n÷a, c¸c m« h×nh nμy kh«ng lo¹i trõ lÉn nhau, do ®ã c¸c ng©n hμng cã thÓ sö ®ông nhiÒu m« h×nh ®Ó ph¶n ¸nh rñi ro tÝn dông tõ nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau. ™ Moâ hình chaát löôïng: Th«ng th−êng c¸c yÕu tè chñ yÕu liªn quan ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh cho vay ®−îc chia thμnh hai nhãm: nhãm yÕu tè liªn quan trùc tiÕp ®Õn ng−êi vay vèn vμ nhãm yÕu tè liªn quan ®Õn thÞ tr−êng. * C¸c yÕu tè liªn quan trùc tiÕp ®Õn ng−êi vay vèn Danh tiÕng: danh tiÕng cña ng−êi vay vèn ®−îc thÓ hiÖn th«ng qua lÞch sö ®i vay vμ tr¶ nî cña hä. NÕu trong suèt thêi gian quan hÖ víi c¸c ng©n hμng, ng−êi ®i vay th−êng xuyªn tr¶ nî ®Çy ®ñ vμ ®óng h¹n, hä sÏ cã søc hÊp dÉn lín ®èi víi c¸c ng©n hμng. Mèi quan hÖ l©u dμi vμ tin t−ëng gi÷a ng−êi ®i vay vμ ng−êi cho vay cã thÓ t¹o nªn c¸c hîp ®ång ngÇm vÒ vay vèn vμ tr¶ nî mμ c¸c ®iÒu kho¶n cña nã cã thÓ v−ît ra khái c¸c hîp ®ång chuÈn. Tuy nhiªn, møc ®é quan träng cña yÕu tè danh tiÕng l¹i g©y nªn bÊt lîi cho c¸c kh¸ch hμng nhá vμ mèi quan hÖ cña nã víi c¸c ng©n hμng. C¬ cÊu vèn: c¬ cÊu vèn thÓ hiÖn th«ng qua tû lÖ gi÷a vèn nî víi vèn tù cã cña c¸c tæ chøc vay vèn. Tû lÖ nμy ph¶n ¶nh x¸c suÊt cña rñi ro kh«ng thu ®−îc nî bëi lÏ tû träng vèn huy ®éng - thÓ hiÖn d−íi h×nh thøc tr¸i phiÕu hay c¸c kho¶n tÝn dông - cμng Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  21. 21 cao, møc l·i suÊt c¸c tæ chøc ®i vay ph¶i tr¶ cμng lín, kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c nghÜa vô nî tõ luång l−u ng©n cμng gi¶m. Víi mét tû lÖ thÊp gi÷a vèn huy ®éng vμ vèn tù cã sÏ kh«ng g©y nªn ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ nμo ®Õn x¸c suÊt cña viÖc tr¶ nî. Nh−ng khi tû lÖ nμy v−ît qu¸ mét møc nhÊt ®Þnh nμo ®ã th× x¸c suÊt cña viÖc ph¸ s¶n t¨ng lªn vμ kÐo theo x¸c suÊt cña rñi ro kh«ng thu ®−îc nî t¨ng lªn. V× thÕ c¸c c«ng ty cã tû träng vèn nî lín h¬n th−êng ®−îc yªu cÇu tr¶ møc phÇn th−ëng cao h¬n cho c¸c kho¶n vay cña nã nh»m bï ®¾p rñi ro tiÒm n¨ng mang l¹i tõ c¬ cÊu vèn. Møc ®é biÕn ®éng cña thu nhËp: víi bÊt kú c¬ cÊu vèn nμo, sù biÕn ®éng cña thu nhËp còng sÏ ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng tr¶ nî cña ng−êi ®i vay bao gåm c¶ gèc vμ tiÒn l·i. ChÝnh v× thÕ, ®èi víi c¸c tæ chøc ®i vay, c¸c kh¸ch hμng lμ c¸c c«ng ty míi ®−îc tæ chøc l¹i hoÆc c¸c c«ng ty kinh doanh trong lÜnh vùc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i víi møc thu nhËp kh«ng æn ®Þnh sÏ Ýt hÊp dÉn h¬n c¸c c«ng ty cã lÞch sö thu nhËp æn ®Þnh th−êng xuyªn vμ l©u dμi. Tμi s¶n ®¶m b¶o: Cã nh÷ng kho¶n vay cã ®¶m b¶o b»ng tμi s¶n cô thÓ nh− nhμ x−ëng, thiÕt bÞ, c«ng tr×nh kiÕn tróc nh−ng còng cã nh÷ng kho¶n vay kh«ng cã b¶o ®¶m b»ng tμi s¶n. HiÓn nhiªn lμ kh¶ n¨ng thu håi nî cña c¸c kho¶n vay cã b¶o ®¶m ch¾c h¬n c¸c kho¶n vay kh«ng cã ®¶m b¶o. §iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lμ c¸c kho¶n vay cã thÕ chÊp kh«ng chøa ®ùng rñi ro tÝn dông tiÒm n¨ng, trõ khi gi¸ trÞ thÞ tr−êng cña tμi s¶n thÕ chÊp lu«n v−ît mét c¸ch ®¸ng kÓ so víi gi¸ trÞ kho¶n vay. Tuy nhiªn, ngay c¶ trong tr−êng hîp nμy th× viÖc xö lý c¸c tμi s¶n thÕ chÊp còng mÊt nhiÒu thêi gian, tèn kÐm vμ ®«i khi gÆp nh÷ng phiÒn to¸i kh«ng l−êng tr−íc ®−îc. ChÝnh v× thÕ trong mäi tr−êng hîp tμi s¶n thÕ chÊp chØ ®−îc coi lμ nguån tr¶ nî dù phßng. * C¸c yÕu tè liªn quan ®Õn thÞ tr−êng: VÒ chu kú kinh tÕ: VÞ trÝ cña nÒn kinh tÕ trong chu kú kinh tÕ cã ¶nh h−ëng rÊt quan träng ®Õn sù ®¸nh gi¸ cña c¸c ng©n hμng vÒ x¸c suÊt rñi ro tÝn dông. Ch¼ng h¹n, trong thêi kú suy tho¸i kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hμng hãa tiªu dïng cao cÊp víi ®é bÒn cao nh− « t«, tñ l¹nh, nhμ ë th−êng r¬i vμo t×nh tr¹ng bÊt lîi h¬n so víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt c¸c lo¹i hμng hãa phôc vô cho nhu cÇu thiÕt yÕu nh− thuèc ch÷a bÖnh, l−¬ng thùc, thùc phÈm Trong thêi kú nμy, ng−êi tiªu dïng th−êng c¾t gi¶m c¸c kho¶n chi phÝ tiªu cho nh÷ng nhu cÇu cao cÊp vμ duy tr× c¸c nhu cÇu chi tiªu thiÕt Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  22. 22 yÕu nh− thùc phÈm. V× thÕ c¸c doanh nghiÖp trong khu vùc s¶n xuÊt hμng tiªu dïng cao cÊp th−êng bÞ ®e däa bëi rñi ro tÝn dông tiÒm n¨ng trong thêi kú kinh tÕ gi¶m sót. Vμ ®Ó chèng ®ì l¹i ¶nh h−ëng tiªu cùc cña chu kú kinh tÕ, c¸c ng©n hμng ®−a ra c¸c ®iÒu kiÖn kh¾t khe trong hîp ®ång tÝn dông nh»m gi¶m bít rñi ro tÝn dông. Møc l·i suÊt: møc l·i suÊt cao kh«ng chØ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khan hiÕm nguån vèn ®Çu t−, mμ nãi chung, møc l·i suÊt cao th−êng g¾n liÒn víi møc rñi ro tÝn dông cao h¬n. Trong ®iÒu kiÖn gi¸ vèn ®¾t, ng−êi ®i vay cã thÓ bÞ hÊp dÉn bëi nh÷ng dù ¸n ®Çu t− m¹o hiÓm nh−ng høa hÑn mang l¹i møc lîi nhuËn cao hoÆc chØ cã nh÷ng kh¸ch hμng cã møc rñi ro cao míi s½n sμng vay víi møc l·i suÊt cao. ™ Caùc moâ hình tính ñieåm tín duïng: C¸c m« h×nh tÝnh ®iÓm tÝn dông th−êng sö dông c¸c sè liÖu ph¶n ¸nh ®Æc ®iÓm cña ng−êi vay ®Ó tÝnh to¸n x¸c suÊt cña rñi ro tÝn dông hoÆc ®Ó ph©n lo¹i kh¸ch hμng c¨n cø vμo møc ®é rñi ro ®−îc x¸c ®Þnh. B»ng viÖc lùa chän vμ kÕt hîp c¸c ®Æc ®iÓm tμi chÝnh vμ kinh doanh cña ng−êi vay, c¸c tæ chøc tÝn dông cã thÓ: ƒ X¸c ®Þnh møc ¶nh h−ëng cña c¸c nh©n tè ®Õn rñi ro tÝn dông; ƒ So s¸nh møc ®é quan träng gi÷a c¸c nh©n tè; ƒ C¶i thiÖn viÖc ®Þnh gi¸ rñi ro tÝn dông; ƒ Cã c¨n cø chÝnh x¸c h¬n trong viÖc sμng läc c¸c ®Ò nghÞ vay vèn; ƒ TÝnh to¸n chÝnh x¸c h¬n møc dù tr÷ cÇn thiÕt cho c¸c rñi ro tÝn dông dù tÝnh. §Ó sö dông c¸c m« h×nh nμy, c¸c tæ chøc tÝn dông ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh c¸c ®Æc ®iÓm tμi chÝnh vμ kinh doanh cã liªn quan ®Õn rñi ro tÝn dông cho tõng ®èi t−îng vay cô thÓ. §èi víi cho vay tiªu dïng, c¸c ®Æc ®iÓm cña ng−êi vay trong m« h×nh tÝnh ®iÓm tÝn dông cã thÓ bao gåm: thu nhËp, tμi s¶n, løa tuæi, nghÒ nghiÖp vμ ®Þa ®iÓm. §èi víi c¸c kho¶n tÝn dông cÊp cho c¸c doanh nghiÖp th× bao gåm c¸c yÕu tè sau: tû lÖ gi÷a vèn l−u ®éng vμ tæng tμi s¶n cã; tû lÖ gi÷a lîi nhuËn tÝch lòy vμ tæng tμi s¶n cã; tû lÖ gi÷a lîi nhuËn tr−íc thuÕ vμ l·i suÊt trªn tæng tμi s¶n cã; tû lÖ gi÷a gi¸ thÞ tr−êng cña cæ phiÕu vμ gi¸ kÕ to¸n cña c¸c kho¶n nî dμi h¹n; tû lÖ gi÷a doanh thu vμ tæng tμi s¶n cã; song tû lÖ gi÷a vèn nî vμ vèn tù cã th−êng lμ chØ tiªu chñ yÕu. Sau khi c¸c d÷ liÖu ®· ®−îc x¸c ®Þnh, kü thuËt thèng kª sÏ sö dông ®Ó tÝnh to¸n x¸c suÊt rñi ro tÝn dông hoÆc ®Ó ph©n lo¹i rñi ro tÝn dông. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  23. 23 ™ Ph−¬ng ph¸p xÕp h¹ng vμ gi¸m s¸t rñi ro danh môc tÝn dông: * XÕp h¹ng rñi ro C¸c ng©n hμng th−êng xÕp h¹ng kh¸ch hμng theo møc ®é rñi ro tÝn dông nh»m: cho phÐp cã mét nhËn ®Þnh chung vÒ danh môc cho vay trong b¶ng c©n ®èi cña ng©n hμng; ph¸t hiÖn sím c¸c kho¶n cho vay cã kh¶ n¨ng bÞ tæn thÊt hay bÞ chÖch h−íng khái chÝnh s¸ch tÝn dông ®· ®Æt ra; cã mét chÝnh s¸ch ®Þnh gi¸ chÝnh x¸c h¬n; x¸c ®Þnh râ khi nμo cÇn t¨ng sù gi¸m s¸t hoÆc c¸c ho¹t ®éng ®iÒu chØnh kho¶n vay vμ ng−îc l¹i; lμm c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh møc dù phßng rñi ro. * Gi¸m s¸t viÖc xÕp h¹ng rñi ro C¸c h¹ng rñi ro ®· ®−îc ®¸nh gi¸, vÒ nguyªn t¾c ph¶i ph¶n ¸nh chÝnh x¸c t×nh tr¹ng rñi ro ë mäi thêi gian. Do vËy, mäi biÕn ®éng ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh xÕp h¹ng nμy ph¶i ®−îc ®¸nh gi¸ l¹i ngay. ViÖc gi¸m s¸t ®−îc thùc hiÖn b»ng nhiÒu ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau, tïy vμo tõng ng©n hμng hoÆc dïng ®ång thêi c¸c ph−¬ng ph¸p, ®ã lμ: - Ph−¬ng ph¸p dïng b¶ng so s¸nh: c¸n bé tÝn dông x©y dùng mét b¶ng theo dâi víi c¸c néi dung ®· ®−îc thèng nhÊt víi kh¸ch hμng (bao gåm c¸c néi dung ®· cam kÕt trong khÕ −íc vay nî vμ c¸c tû sè tμi chÝnh tèi thiÓu cÇn duy tr×). B¶ng theo dâi tiÕn hμnh theo dâi c¸c chØ tiªu tõng th¸ng cña kh¸ch hμng trong suèt thêi gian vay. Qua b¶ng nμy, chóng ta cã thÓ thÊy sù t¨ng hay gi¶m vÒ chÊt l−îng kho¶n vay mét c¸ch kh¸ dÔ dμng. Cét chØ tiªu cÇn theo dâi cã thÓ lμ: Doanh sè b¸n hμng so víi kÕ ho¹ch; Hμng tån kho so víi kÕ ho¹ch; Tû lÖ phÇn tr¨m tæng lîi nhuËn; Tû lÖ phÇn tr¨m l·i rßng; Kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶ (hay c¸c hÖ sè vßng quay cña nã). Khi lªn b¶ng sè liÖu, CBTD cÇn kiÓm tra thêi ®iÓm cña th«ng tin, tÝnh ph¸p lý cña th«ng tin. Sau khi lËp b¶ng, CBTD sÏ thÊy ®−îc møc ®é so s¸nh gi÷a c¸c chØ tiªu theo 2 chiÒu: So víi ph−¬ng ¸n kinh doanh ban ®Çu vμ so víi thêi ®iÓm tr−íc ®ã. Tõ ®ã ph¶i gi¶i thÝch ®−îc c¸c nguyªn nh©n dÉn nh÷ng sù sai biÖt cã tÝnh chÊt bÊt th−êng ®ång thêi ph¶i chuÈn bÞ c¸c ph−¬ng ¸n xö lý thÝch hîp trong c¸c t×nh huèng x¶y ra. - Ph−¬ng ph¸p kiÓm tra t¹i chç: C¸c néi dung xem xÐt còng ®−îc x¸c ®Þnh nh− b¶ng so s¸nh nh−ng b»ng gi¶i ph¸p kiÓm tra sè liÖu t¹i doanh nghiÖp. CBTD khi kiÓm tra cÇn chó ý tíi c¸c dÊu hiÖu c¶nh b¸o rñi ro tÝn dông ®Ó tõ ®ã nhËn ®Þnh trong viÖc gi¸m s¸t xÕp h¹ng rñi ro cña kh¸ch hμng. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  24. 24 Ch−¬ng II Tæng quan vÒ ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c Ng©n hμng th−¬ng m¹i t¹i TP. HCM 2.1. T×nh h×nh kinh tÕ - x· héi vμ hÖ thèng Ng©n hμng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bμn TP.HCM 2.1.1. T×nh h×nh kinh tÕ x· héi: ™ T×nh h×nh kinh tÕ x· héi trªn ®Þa bμn ®Õn th¸ng 10 n¨m 2004 theo sè liÖu cña Côc Thèng kª Thμnh phè Hå ChÝ Minh: - Th¸ng 10 n¨m 2004 gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trªn ®Þa bμn ®¹t 9.248 tû ®ång t¨ng 4,5% so th¸ng 9, trong ®ã khu vùc trong n−íc t¨ng 3,8%, khu vùc cã vèn §TNN t¨ng 6,1%. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp 10 th¸ng n¨m 2004 ®¹t 82.094 tû ®ång t¨ng 15,1%, khu vùc trong n−íc t¨ng 16,5%, khu vùc cã vèn ®Çu t− n−íc ngoμi t¨ng 11,5%. - Tæng vèn ®Çu t− n−íc ngoμi ®Çu t− trùc tiÕp tõ ®Çu n¨m ®Õn 10/10 lμ: 519,5 triÖu USD; t¨ng 30,2% vÒ vèn ®Çu t− ®−îc cÊp phÐp so cïng thêi ®iÓm n¨m 2003. Tõ ®Çu n¨m ®Õn ngμy 10/10 cã 170 dù ¸n ®−îc cÊp phÐp ®Çu t− míi víi tæng vèn 247,8 triÖu USD; Sè dù ¸n cßn hiÖu lùc trªn ®Þa bμn lμ 1.570 dù ¸n víi tæng vèn ®Çu t− 12.061,3 triÖu USD. Vèn ®Çu t− vμo ngμnh c«ng nghiÖp chiÕm 42,8%, kinh doanh tμi s¶n vμ t− vÊn 19,3%. - Tæng sè giÊy phÐp thμnh lËp doanh nghiÖp míi tõ ®Çu n¨m ngμy 19/10 trªn ®Þa bμn thμnh phè lμ 8.013 giÊy phÐp víi tæng vèn ®Çu t− 14.759 tû ®ång. Trong ®ã cã 20 c«ng ty TNHH 1 thμnh viªn, 5.910 c«ng ty TNHH 2 thμnh viªn trë lªn, 742 c«ng ty cæ phÇn vμ 1.341 doanh nghiÖp t− nh©n. - VÒ gi¸ c¶: chØ sè gi¸ tiªu dïng thêi ®iÓm th¸ng 10 n¨m 2004 so víi th¸ng 10/2003 chØ sè gi¸ tiªu dïng t¨ng 9,83%; khu vùc thμnh thÞ t¨ng 9,96%, khu vùc n«ng th«n t¨ng 8,59%; gi¸ hμng ho¸ t¨ng 9,74%, gi¸ dÞch vô t¨ng 10,11%. So víi th¸ng 12/ 2003, chØ sè gi¸ tiªu dïng t¨ng 8,02%, b×nh qu©n mét th¸ng trong 10 th¸ng ®Çu n¨m t¨ng xÊp xØ 0,77% (cïng kú n¨m 2003 t¨ng 0,23%, n¨m 2002 t¨ng 0,37%) Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  25. 25 * T¨ng tr−ëng GDP cña TP.HCM: Sau ¶nh h−ëng cña cuéc khñng ho¶ng tμi chÝnh-tiÒn tÖ trong khu vùc n¨m 1997, kinh tÕ c¶ n−íc vμ kinh tÕ TP.HCM ®· phôc håi trë l¹i: N¨m 2000: GDP t¨ng 9%; 2001: GDP t¨ng 9,5%; 2002: GDP t¨ng 10,2%; 2003 GDP t¨ng: 11,2% vμ ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng cao nhÊt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Trong sù t¨ng tr−ëng GDP n¨m 2003 cña TP.HCM ®· cã sù ®ãng gãp cña ngμnh Ng©n hμng TP.HCM víi tû träng 2,4% trong tæng GDP cña thμnh phè, t¨ng 10,7% so víi tû träng cña n¨m 2002. BiÓu ®å 1: T¨ng tr−ëng GDP cña TP.HCM tõ n¨m 1994 ®Õn 2003. 18 16 15,3 14,6 14,68 14 12,09 12 11,2 10,2 9,5 10 9,03 9 8 6,16 % GDP 6 4 2 0 94 95 96 97 98 99 2000 2001 2002 2003 Nguoàn: Cuïc Thoáng keâ TP.HCM 2.1.2. HÖ thèng NHTM trªn ®Þa bμn TP.HCM §Õn 31/12/2003, hÖ thèng m¹ng l−íi ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tÝn dông trªn ®Þa bμn bao gåm: - HÖ thèng ng©n hμng quèc doanh: 3 Së giao dÞch; 01 héi së chÝnh, 3 së giao dÞch vμ 38 Chi nh¸nh cÊp I; 45 Chi nh¸nh cÊp II; 56 Phßng giao dÞch; - HÖ thèng ng©n hμng th−¬ng m¹i cæ phÇn (NHTMCP): 17 Héi së, 3 Së giao dÞch; 45 Chi nh¸nh cÊp I; 41 Chi nh¸nh cÊp II vμ 40 Phßng Giao dÞch; Ngoμi ra, cßn cã 5 Chi nh¸nh cÊp I cña c¸c Ng©n hμng TMCP cã Héi së chÝnh ngoμi ®Þa bμn Thμnh phè Hå ChÝ Minh. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  26. 26 - HÖ thèng ng©n hμng n−íc ngoμi: 14 Chi nh¸nh chÝnh, 4 Chi nh¸nh phô cña ng©n hμng n−íc ngoμi; - HÖ thèng ng©n hμng liªn doanh: 04 Héi së vμ 1 Chi nh¸nh cÊp I; - C«ng ty tμi chÝnh Cæ phÇn: 02 C«ng ty tμi chÝnh trùc thuéc Tæng C«ng ty. - C«ng ty cho thuª tμi chÝnh: 03 Héi së vμ 01 Chi nh¸nh c«ng ty cho thuª tμi chÝnh; - HÖ thèng Quü tÝn dông nh©n d©n (QTDND): 09 QTDND c¬ së vμ 1 Quü tÝn dông khu vùc. 2.2. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông trªn ®Þa bμn TP.HCM: ™ Ban hμnh c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch tÝn dông: Ho¹t ®éng tÝn dông Ng©n hμng cña c¸c NHTM nãi chung vμ cña c¸c NHTM trªn ®Þa bμn TP.HCM nãi riªng tõ sau khi cã LuËt c¸c Tæ chøc tÝn dông ra ®êi ®· cã b−íc chuyÓn biÕn m¹nh mÏ do c¬ chÕ ®iÒu hμnh tõ Ng©n hμng Nhμ n−íc th«ng tho¸ng h¬n. Tõ Quý II n¨m 1998 NHNN ViÖt nam ®· ng−ng sö dông c«ng cô h¹n møc tÝn dông ®Ó chuyÓn sang ®iÒu hμnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ b»ng c«ng cô gi¸n tiÕp. Nh×n chung, c¬ chÕ tÝn dông ë ViÖt nam ®ang h−íng tíi môc tiªu tù do hãa tÝn dông, tõng b−íc t¸ch tÝn dông tÝn dông theo chÝnh s¸ch ra khái ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c NHTM. C¸c c¬ chÕ tÝn dông míi ngμy cμng hoμn thiÖn theo h−íng chØ ®−a ra c¸c qui ®Þnh mang tÝnh nguyªn t¾c. Theo ®ã, c¸c NHTM chñ ®éng t×m kiÕm c¸c dù ¸n kh¶ thi, cã hiÖu qu¶ vμ cã kh¶ n¨ng tr¶ nî ®Ó quyÕt ®Þnh cho vay vμ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc cho vay. Cho ®Õn nay, c¬ chÕ ®¶m b¶o tiÒn vay còng ®· ®−îc ban hμnh kh¸ hÖ thèng vμ ®ång bé víi viÖc ®æi míi Quy chÕ cho vay. NghÞ ®Þnh 178/1999/N§-CP ngμy 29/12/1999 vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay vμ bªn c¹nh ®ã lμ hμng lo¹t c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan nh−: NghÞ ®Þnh 17/1999/N§-CP ngμy 29/03/1999 cña ChÝnh phñ vÒ thñ tôc chuyÓn ®æi, chuyÓn nh−îng, cho thuª, thõa kÕ, thÕ chÊp b»ng quyÒn sö dông ®Êt, NghÞ ®Þnh 08/2000/N§-CP ngμy 10/03/2000 cña ChÝnh phñ vÒ ®¨ng ký giao dÞch ®¶m b¶o, NghÞ ®Þnh sè 85/2002/N§-CP cña ChÝnh phñ ngμy 25/10/2002 vÒ söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh 178; Th«ng t− sè 07/2003/TT-NHNN cña NHNN ViÖt nam ngμy 19/05/2003 vÒ h−íng dÉn thùc hiÖn mét sè quy ®Þnh vÒ ®¶m b¶o tiÒn vay cña c¸c TCTD theo NghÞ ®Þnh 178 vμ NghÞ ®Þnh 85. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  27. 27 TÊt c¶ c¸c v¨n b¶n trªn ®· tiÕp tôc th¸o gì nh÷ng v−íng m¾c, thùc sù t¹o ®−îc c¬ së ph¸p lý th«ng tho¸ng nh−ng an toμn cho ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hμng theo h−íng ®æi míi, phï hîp víi c¸c qui ®Þnh ph¸p lý trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ vÒ kinh tÕ, ®Çu t−, th−¬ng m¹i Víi vÞ trÝ lμ mét trung t©m kinh tÕ lín, c¸c NHTM trªn ®Þa bμn TP.HCM ®· tham gia më réng tÝn dông theo c¸c ch−¬ng tr×nh môc tiªu lín cña Thμnh phè: - §èi víi cho vay c¸c khu chÕ xuÊt - Khu c«ng nghiÖp (KCX - KCN): C¸c NHTM ®· x¸c ®Þnh ®©y lμ thÞ tr−êng tiÒm n¨ng, víi nhiÒu ®iÒu kiÖn cho phÐp c¸c NHTM ph¸t triÓn c¸c dÞch vô nh−: thanh to¸n trong n−íc vμ quèc tÕ, thanh to¸n thÎ §Õn 31/12/2003, d− nî cho vay ®èi víi KCX - KCN ®¹t 8.189 tû ®ång, t¨ng 94,6% so víi n¨m 2002. - §èi víi ch−¬ng tr×nh tÝn dông kÝch cÇu: tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2003, cã 19 TCTD tham gia cho vay 78 dù ¸n víi tæng d− nî vay lμ 767 tû ®ång, t¨ng 10,7% so víi n¨m 2002. Trong ®ã h×nh thøc ®ång tμi trî ®−îc ¸p dông phæ biÕn, víi −u thÕ vÒ ph©n t¸n rñi ro vμ tæng hîp søc m¹nh nguån vèn. Th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh tÝn dông nμy, ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c TCTD thμnh phè ®· ®¸p øng c¸c nhu cÇu vèn, dÞch vô t¹o ®iÒu kiÖn triÓn khai vμ thùc hiÖn nhiÒu c«ng tr×nh bao trïm nhiÒu lÜnh vùc tõ s¶n xuÊt kinh doanh ®Õn y tÕ, gi¸o dôc, giao th«ng c«ng chÝnh, nhμ ë qua ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy vμ t¨ng tr−ëng kinh tÕ chung cña thμnh phè. VÒ kÝch cÇu tiªu dïng, thùc hiÖn chñ tr−¬ng cña UBND thμnh phè, c¸c ng©n hμng ®· triÓn khai nh÷ng ch−¬ng tr×nh cho vay tiªu dïng c¸ nh©n, cho vay x©y dùng mua s¾m, söa ch÷a nhμ ë, cho vay CBCNV Riªng cho vay mua ®Êt ®ai, nhμ cöa ®Õn 31/12/2003 lμ 2.489 tû ®ång chiÕm tû träng 6,1% trªn tæng d− nî trung dμi h¹n. - §èi víi tÝn dông phôc vô n«ng nghiÖp vμ ph¸t triÓn n«ng th«n: D− nî cho vay ®¹t 3.660 tû ®ång, t¨ng 47,9% so víi n¨m 2002; Trong ®ã cho vay th«ng th−êng lμ 3.593 tû ®ång. ™ TÝch cùc xö lý c¸c tμi s¶n thÕ chÊp ®Ó thu håi nî: Cã thÓ nãi Th«ng t− liªn tÞch sè 03/2001/TTLT/NHNN-BTP-BCA-BTC-TC§C ngμy 23/04/2001 lμ mét th¾ng lîi lín cña ngμnh ng©n hμng trong viÖc lμm thay ®æi nhËn thøc cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhμ n−íc vÒ tÝnh chÊt x· héi réng lín cña ho¹t ®éng ng©n hμng; §ßi hái c¸c c¬ quan nμy ý thøc râ h¬n vÒ vai trß, nhiÖm vô cña m×nh trong Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  28. 28 viÖc gi¶i quyÕt xö lý c¸c tμi s¶n nh»m gióp cho c¸c ng©n hμng cã thÓ nhanh chãng thu håi nî còng chÝnh lμ thu håi tiÒn vèn cña toμn x· héi nh»m t¸i sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n. ™ VÒ trÝch lËp dù phßng bï ®¾p rñi ro tÝn dông: QuyÕt ®Þnh 488/2000/NHNN5 quy ®Þnh vÒ trÝch lËp dù phßng rñi ro ®· t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ho¹t ®éng ng©n hμng. Th«ng qua viÖc sö dông quü dù phßng rñi ro, nî khã ®ßi ®−îc xö lý, nhê ®ã mμ gãp phÇn gi¶m tû lÖ nî qu¸ h¹n, gãp phÇn lμnh m¹nh hãa tμi chÝnh cña ng©n hμng. Nhê c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc nh− trªn, kÕt qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông cña hÖ thèng ng©n hμng trªn ®Þa bμn TP.HCM trong vßng 03 n¨m gÇn ®©y ®· cã nhiÒu khëi s¾c vμ c¸c sè liÖu d−íi ®©y sÏ chøng minh cho ®iÒu ®ã: B¶ng 1: T×nh h×nh huy ®éng vèn vμ cho vay cña c¸c NHTM ë TP.HCM §¬n vÞ: Tû ®ång Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm2003 Taêng (+), Taêng (+), Taêng (+), NOÄI DUNG Soá thöïc giaûm (-) Soá thöïc giaûm (-) Soá thöïc giaûm(-) hieän So vôùi hieän so vôùi naêm hieän So vôùi naêm 2000 2001 (%) naêm 2002 Voán huy ñoäng 65,716.00 16.9 85,996.00 30.9 116,470.00 35.4 VNÑ 37,952.00 21.9 52,853.00 39.3 78,094.00 47.8 Ngoaïi teä quy VNÑ 27,764.00 10.8 33,161.00 19.4 38,376.00 15.7 Dö nôï cho vay 56,189.00 7.7 74,243.00 32.1 100,886.00 35.9 Nôï coøn luaân chuyeån 54,351.00 16.2 73,240.00 34.8 100,241.00 45 Nôï tån ®äng 1,838.00 -66.0 1,003.00 -45.43 645.00 -35.7 Tyû leä nî tån ®äng /Toång dö nôï 3.27% 1.43% 0.6% Phaân loaïi theâo VNÑ - Ngoaïi teä VNÑ 39.563.00 26.4 52,450.00 32.6 67,902.00 29.5 Ngoaïi teä quy VNÑ 16,626.00 -1.80 21,793.00 31.1 32,984.00 51.3 Phaân loaïi theo thôøi haïn cho vay Ngaén haïn 35.982.00 8.3 45,186.00 25.6 59.865.00 32.5 Trung daøi haïn 20,207.00 32.5 29,057.00 43.8 41.021.00 41.2 Tyû troïng dö nôï trung, daøi haïn/Tæng 37.18% 39.10% 40.7% dö nôï Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  29. 29 BiÓu ®å 2 : vèn huy ®éng - d− nî cho vay ë tp.hcm 150 100 50 0 2001 2002 2003 Sè d− vèn huy ®éng (ngμn tû ®ång) D− nî cho vay(ngμn tû ®ång) Nguån: Ng©n hμng nhμ n−íc TP.HCM Qua b¶ng 1, ta thÊy t×nh h×nh huy ®éng vèn cña c¸c NHTM trªn ®Þa bμn thμnh phè ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan. Tèc ®é t¨ng tr−ëng liªn tôc t¨ng qua c¸c n¨m, tû lÖ t¨ng cña n¨m 2001 so víi n¨m 2000 lμ 16,9% vμ n¨m 2002 so víi n¨m 2001 lμ 30,9%, ®Æc biÖt n¨m 2003 huy ®éng vèn ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng cao, ®¹t 116.470 tû ®ång, t¨ng 35,4% so víi n¨m 2002 (v−ît kÕ ho¹ch ®Ò ra lμ 25%). Së dÜ ®¹t ®−îc kÕt qu¶ nh− vËy v× c¸c TCTD ®· rÊt n¨ng ®éng trong ho¹t ®éng huy ®éng vèn, chñ ®éng khai th¸c nguån vèn d−íi nhiÒu h×nh thøc huy ®éng kh¸c nhau, l·i suÊt linh ho¹t vμ hÊp dÉn. MÆt kh¸c, ho¹t ®éng ng©n hμng ngμy cμng æn ®Þnh vμ ph¸t triÓn, uy tÝn ngμy cμng cao. §©y lμ nguyªn nh©n quan träng thu hót ng−êi d©n göi tiÒn vμo ng©n hμng. Song song víi t×nh h×nh huy ®éng vèn, c«ng t¸c cho vay cña c¸c TCTD còng ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ. Tæng d− nî cho vay t¨ng tr−ëng kh¸ qua c¸c n¨m víi sè thùc hiÖn ®−îc n¨m 2001 lμ 56.189 tû ®ång, t¨ng 7,7% so víi n¨m 2000, n¨m 2002 d− nî cho vay t¨ng 32,1% so víi n¨m 2001 vμ n¨m 2003 t¨ng tr−ëng vÒ d− nî cho vay ®¹t tèc ®é kh¸ cao, t¨ng 35.9% so víi n¨m 2002. Bªn c¹nh sù t¨ng tr−ëng vÒ d− nî tÝn dông, mét ®iÒu ®¸ng mõng n÷a lμ tû lÖ nî khª ®äng cã xu h−íng gi¶m xuèng qua c¸c n¨m. N¨m 2001 mÆc dï møc t¨ng tr−ëng d− nî ®¹t 56.189 tû ®ång, t¨ng 7,7% Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  30. 30 so víi n¨m 2000 song tû lÖ nî khª ®äng l¹i gi¶m 66% so víi n¨m 2000; n¨m 2002 tû lÖ nî khª ®äng tiÕp tôc gi¶m 45,43% so víi n¨m 2001, vμ n¨m 2003 tû lÖ nî khª ®äng tiÕp tôc gi¶m 35.7% so víi n¨m 2002 chiÕm tû träng 0,6% trªn tæng d− nî cho vay. Trong tæng d− nî, nÕu ph©n lo¹i theo ®ång tiÒn cho vay th× cho vay b»ng VND vÉn chiÕm tû träng kh¸ cao, chiÕm trªn 60% tæng d− nî. §èi víi cho vay b»ng ngo¹i tÖ, n¨m 2001 ®¹t thÊp, gi¶m 1,8% so víi n¨m 2000, tuy nhiªn n¨m 2002, 2003 do l·i suÊt cho vay ®ång ngo¹i tÖ thÊp trong khi l·i suÊt cho vay VND cã xu h−íng t¨ng cao, c¸c doanh nghiÖp chuyÓn sang vay vèn b»ng ngo¹i tÖ nhiÒu h¬n vμ sè d− nî cho vay b»ng ngo¹i tÖ quy ®æi VND ®Õn 31/12/2003 ®¹t 32.984 tû ®ång, t¨ng 51,3% so víi n¨m 2002. N¨m 2003 d− nî cho vay trung - dμi h¹n cã tèc ®é t¨ng tr−ëng nhanh, ®¹t møc 41.021 tû ®ång, chiÕm 40,7% tæng d− nî, t¨ng 41,2% so víi n¨m 2002. Së dÜ ®¹t ®−îc nh− vËy lμ do nhu cÇu vèn ®Çu t− dù ¸n t¨ng nhanh, cã nhiÒu dù ¸n ®Çu t− tèt cña ChÝnh phñ; cña UBND thμnh phè trong chñ tr−¬ng kÝch cÇu ®Çu t−, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Tû lÖ d− nî cho vay trung - dμi h¹n mçi n¨m ®Òu t¨ng lªn cho thÊy ngμnh ng©n hμng cã cè g¾ng ®Çu t− ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn nguån vèn chñ yÕu vÉn cßn lμ ng¾n h¹n. Sè liÖu cËp nhËt theo b¸o c¸o t×nh h×nh kinh tÕ x· héi ®Õn th¸ng 10 n¨m 2004 cña Côc Thèng kª TP.HCM cho thÊy: Tuy chØ sè gi¸ tiªu dïng tiÕp tôc t¨ng, ¶nh h−ëng phÇn nμo t©m lý ng−êi d©n, nh−ng do c¸c kªnh ®Çu t− kh¸c trong thêi gian nμy cã phÇn chùng l¹i nªn ng©n hμng vÉn thu hót ®−îc nguån vèn nhμn rçi. Vèn huy ®éng ®Õn ®Çu th¸ng 10 ®¹t 138.894,5 tû ®ång, t¨ng 1,5% so th¸ng tr−íc vμ t¨ng 27,7% so cïng kú n¨m tr−íc; trong ®ã vèn huy ®éng b»ng ngo¹i tÖ chiÕm 32,8% tæng vèn huy ®éng, t¨ng 0,7% so th¸ng tr−íc vμ t¨ng 24,1% so cïng kú. TiÒn göi tiÕt kiÖm vμ kú phiÕu 60.887 tû, chiÕm 43,8%, t¨ng 2,1% so th¸ng tr−íc vμ t¨ng 18,3% so cïng kú. TiÒn göi cña kh¸ch hμng n−íc ngoμi chiÕm 1,8% vèn huy ®éng, t¨ng 12,3% so th¸ng tr−íc vμ t¨ng 15,7% so cïng kú. Tæng d− nî tÝn dông ®Õn ®Çu th¸ng 10/2004 dù −íc 124.715,2 tû ®ång, t¨ng 1,6% so th¸ng tr−íc vμ t¨ng 32,9% so cïng kú; trong ®ã d− nî tÝn dông trung, dμi h¹n cã tèc ®é t¨ng tr−ëng nhanh h¬n tÝn dông ng¾n h¹n. D− nî tÝn dông b»ng ngo¹i tÖ Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  31. 31 chiÕm 34,6% tæng d− nî lu©n chuyÓn, xÊp xØ th¸ng tr−íc vμ t¨ng 41,1% so cïng kú. D− nî tÝn dông b»ng VND t¨ng 2,5% so th¸ng tr−íc vμ t¨ng 30,4% so cïng kú. D− nî tÝn dông trung, dμi h¹n chiÕm 41,3% tæng d− nî, t¨ng 2,1% so th¸ng tr−íc vμ t¨ng 38% so cïng kú. D− nî tÝn dông ng¾n h¹n t¨ng 1,3% so th¸ng tr−íc vμ t¨ng 29,5% so cïng kú. Víi sù t¨ng tr−ëng ®i lªn cña ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung vμ ho¹t ®éng tÝn dông nãi riªng cña c¸c NHTM trªn ®Þa bμn thμnh phè, t×nh h×nh c¹nh tranh diÔn ra gi÷a c¸c ng©n hμng còng hÕt søc m¹nh mÏ vμ ®iÒu ®ã ®−îc thÓ hiÖn râ trong sù thay ®æi thÞ phÇn huy ®éng vèn vμ cho vay cña c¸c ng©n hμng qua B¶ng 2 d−íi ®©y: B¶ng 2: ThÞ phÇn huy ®éng vèn vμ cho vay cña c¸c TCTD trªn ®Þa bμn §¬n vÞ: Tû ®ång Thò phaàn voán huy ñoäng Thò phaàn dö nôï cho vay 2002 2003 2002 2003 Phaân loaïi Toå chöùc tín duïng Thò Thò Thò Thò Soá dö phÇân Soá dö phÇân Soá dö phÇân Soá dö phÇân (%) (%) (%) (%) 1. NHTM quoác doanh 43,163.00 50.2 57,506.00 49.4 38,001.00 51.2 48,426.00 48.0 2. Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn 24,172.00 28.7 32,707.00 28.1 19,814.00 26.7 29,160.00 28.9 3. Ngaân haøng lieân doanh 3,272.00 3.8 4,724.00 4.0 2,783.00 3.7 3,946.00 3.9 4. Ngaân haøng nöôùc ngoaøi 14,849.00 17.3 21,533.00 18.5 13,645.00 18.4 19,354.00 19.2 Tæng sè 85,996.00 100 116,470.00 100 74,243.00 100 100,886.00 100 Qua b¶ng 2, ta thÊy c¸c NHTM quèc doanh vÉn chiÕm −u thÕ c¶ vÒ huy ®éng vèn lÉn cho vay, lu«n chiÕm trªn 40% thÞ phÇn. Tuy nhiªn, víi t×nh h×nh c¹nh tranh ngμy cμng cao trong hÖ thèng c¸c TCTD trªn ®Þa bμn vμ sù n¨ng ®éng cña c¸c NHTM cæ phÇn, ng©n hμng liªn doanh, Ng©n hμng n−íc ngoμi th× thÞ phÇn cã sù thay ®æi theo xu h−íng t¨ng lªn ®èi víi khu vùc nμy, trong khi ®ã khu vùc NHTM quèc doanh cã xu h−íng gi¶m nhÑ thÞ phÇn c¶ vÒ huy ®éng lÉn cho vay. Ngoμi ra, sù t¨ng tr−ëng c¶ vÒ ho¹t ®éng huy ®éng vèn lÉn c«ng t¸c cho vay vèn cña c¸c ®¬n vÞ kh¸c nh−: c¸c Ng©n hμng n−íc ngoμi, C«ng ty cho thuª tμi chÝnh vμ C«ng ty tμi chÝnh cæ phÇn ®· gãp phÇn lμm cho ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c TCTD trªn ®Þa bμn thμnh phè cμng thªm s«i ®éng trong c¸c n¨m qua, gãp phÇn tÝch cùc vμo viÖc ®¸p øng nhu cÇu vèn cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ thμnh phè Hå ChÝ Minh nãi riªng vμ c¶ n−íc nãi chung. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  32. 32 ™ T×nh h×nh nî xÊu t¹i c¸c NHTM trªn ®Þa bμn: Nî xÊu ®−îc ®Ò cËp trong phÇn nμy ®−îc hiÓu bao gåm c¶ nî qu¸ h¹n vμ nî ®äng. Thùc tÕ nî xÊu t¹i c¸c NHTM trªn ®Þa bμn thμnh phè trong c¸c n¨m võa qua còng cßn kh¸ cao vμ NHNN ®ang chØ ®¹o c¸c NHTM phÊn ®Êu ®Ó gi¶m tû lÖ nî xÊu xuèng d−íi 5% cho ®Õn cuèi n¨m 2004. §Õn cuèi n¨m 2003, Tæng sè nî tån ®äng cña c¸c Ng©n hμng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bμn ®· xö lý ®−îc 4.367,8 tû ®ång. Trong ®ã thu håi nî tån ®äng nhãm I (Nî tån ®äng cã tμi s¶n ®¶m b¶o) lμ 3.755,2 tû ®ång; nhãm II (Nî tån ®äng kh«ng cã tμi s¶n ®¶m b¶o nh−ng con nî cßn tån t¹i, ®ang ho¹t ®éng) lμ 184 tû; Nhãm III (Nî tån ®äng kh«ng cã tμi s¶n ®¶m b¶o vμ kh«ng cßn ®èi t−îng thu håi) lμ 428,6 tû ®ång. Riªng trong n¨m 2003, c¸c NHTM ®· xö lý ®−îc 1.367,4 tû ®ång: Trong ®ã nî nhãm I lμ 1.169,7 tû ®ång, nhãm II lμ 152,6 tû ®ång, nhãm III lμ 45,1 tû ®ång. Tæng sè nî tån ®äng ch−a xö lý ®−îc cßn cao. Riªng nî nhãm I chiÕm 86,5% trong tæng sè nî tån ®äng ch−a xö lý ®−îc. PhÇn lín c¸c tμi s¶n ®¶m b¶o cßn l¹i thuéc d¹ng khã xö lý: HoÆc tμi s¶n khã b¸n, hoÆc thiÕu tÝnh ph¸p lý, v−íng thñ tôc c«ng chøng, chuyÓn quyÒn së h÷u, thi hμnh ¸n qu¸ chËm lμ nh÷ng nguyªn nh©n lμm chËm tèc ®é xö lý nî ®äng. Cïng víi c¬ chÕ xö lý nî cña ChÝnh phñ, cña Ng©n hμng Nhμ n−íc, c¸c Ng©n hμng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bμn ®ang tÝch cùc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xö lý nî ®äng nh¾m lμnh m¹nh hãa t×nh h×nh tμi chÝnh. Bªn c¹nh qu¸ tr×nh xö lý tμi s¶n ®¶m b¶o, khai th¸c tμi s¶n nhËn g¸n xiÕt nî, c¸c NHTM ®· khai th¸c vμ sö dông quü dù phßng rñi ro ®Ó xö lý nî tån ®äng. Trong tæng sè nî ®−îc xö lý th× sè nî ®−îc xö lý b»ng quü dù phßng lμ chñ yÕu chiÕm tû träng 56,4%, xö lý tõ viÖc b¸n tμi s¶n chØ chiÕm tû träng 26,2% trong tæng nî ®äng ®−îc xö lý. B¶ng 3: T×nh h×nh nî xÊu t¹i c¸c NHTM ë TP.HCM §¬n vÞ: Tû ®ång vμ % 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Toång dö nôï 38,203.00 43,445.00 52,189.00 56,189.00 74,243.00 100,886.00 Nôï xaáu 7,444.00 11,588.00 11,586.00 10,138.00 8,585.00 7,218.00 % nôï xaáu/Toång dö nôï 19.5 26.7 22.2 18 11.6 7.2 Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  33. 33 BiÓu ®å 3: Tình hình nôï xaáu ôû TP. Hoà Chí Minh 30 26,7 25 22,2 19,5 20 18 15 11,6 10 7,2 5 0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 %Nî xÊu Nguån: Ng©n hμng Nhμ n−íc TP.HCM Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  34. 34 Ch−¬ng III ThiÕt kÕ nghiªn cøu - kÕt qu¶ ®iÒu tra 3.1. So¹n th¶o c©u hái ®iÒu tra: §Ó thu thËp ®−îc c¸c sè liÖu cho môc tiªu nghiªn cøu vÒ nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông vμ c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro tÝn dông trªn ®Þa bμn Thμnh phè Hå ChÝ Minh, t¸c gi¶ dïng ph−¬ng thøc pháng vÊn trùc tiÕp vμ göi mÉu phiÕu ®iÒu tra tíi c¸n bé tÝn dông cña c¸c Ng©n hμng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bμn. MÉu c©u hái ®iÒu tra (Phô lôc 1) ®−îc thiÕt kÕ theo d¹ng c©u hái tr¾c nghiÖm ®Ó ng−êi ®−îc pháng vÊn dÔ chän lùa ph−¬ng ¸n tr¶ lêi. C¸c yÕu tè rÊt c¬ b¶n lμm ¶nh h−ëng tíi ý kiÕn cña ng−êi ®−îc pháng vÊn vμ kÕt qu¶ pháng vÊn ®· ®−îc liÖt kª: ™ Qui m« tÝn dông kh¸c nhau cã ¶nh h−ëng lín tíi nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông bëi v× nÕu qui m« nhá, chñ yÕu phôc vô tÝn dông tiªu dïng sÏ cã nh÷ng nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro kh¸c víi tÝn dông doanh nghiÖp víi qui m« kh¸ lín. ChÝnh v× vËy b¶ng c©u hái ®· chñ ý ph©n lo¹i: * Qui m« d− nî tÝn dông n¬i b¹n lμm viÖc: † D−íi 100 tû ®ång † Tõ 100 - 200 tû ®ång † Trªn 200 tû ®ång ™ Tr×nh ®é cña CBTD; ®é tuæi vμ kinh nghiÖm cña CBTD lμ yÕu tè chñ quan chi phèi nhËn thøc cña c¸c CBTD vÒ nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông vμ c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro. ChÝnh v× vËy, mÉu phiÕu ®iÒu tra ®· thùc hiÖn ph©n tæ thèng kª: * §é tuæi: † D−íi 25 tuæi † Tõ 25 - 35 tuæi † Trªn 35 tuæi * Sè n¨m lμm c«ng t¸c tÝn dông Ng©n hμng: † D−íi 3 n¨m † Tõ 3 - 7 n¨m † Trªn 7 n¨m * B»ng cÊp chuyªn m«n: † Trung cÊp † §¹i häc † Trªn §¹i häc ™ Mét sè khã kh¨n cña c¸c CBTD khi lμm c«ng t¸c tÝn dông lμ c¬ së ®Ó tËp hîp c¸c nguy c¬ x¶y ra rñi ro trong t−¬ng lai víi 7 gîi ý chñ yÕu: Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  35. 35 † ThiÕu th«ng tin vÒ ngμnh nghÒ kh¸ch hμng ®ang kinh doanh † Khã kiÓm chøng c¸c th«ng tin do kh¸ch hμng cung cÊp † ThiÕu kinh nghiÖm † Do ch−a ®−îc ®μo t¹o ®Çy ®ñ † Do quy tr×nh nghiÖp vô vμ c¸c c¬ së ph¸p lý ch−a phï hîp † Khèi l−îng c«ng viÖc ®ang qu¸ t¶i † Do c¸c c«ng cô hç trî (tin häc) ch−a ®¸p øng nhu cÇu qu¶n lý † C¸c khã kh¨n kh¸c (nÕu cã) ™ §¸nh gi¸ nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông lμ néi dung chÝnh cña B¶ng c©u hái ®iÒu tra víi 12 gîi ý liªn quan tíi tÝnh phæ biÕn cña c¸c nguyªn nh©n theo thø tù:: 1. Kh«ng x¶y ra; 2. RÊt Ýt x¶y ra; 3. Ýt x¶y ra; 4. Th−êng x¶y ra; 5. RÊt phæ biÕn. Ng−êi ®−îc pháng vÊn, ®iÒu tra chØ cÇn chän lùa c¸c ph−¬ng ¸n tr¶ lêi theo quan ®iÓm cña riªng m×nh. ™ PhÇn ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro tÝn dông cña ng−êi ®−îc pháng vÊn còng ®−îc thiÕt kÕ víi 15 gîi ý liªn quan tíi tÇm quan träng cña c¸c gi¶i ph¸p; Ng−êi ®−îc pháng vÊn, ®iÒu tra theo quan ®iÓm cña riªng m×nh sÏ lùa chän vμ ®¸nh dÊu vμo c¸c « ®−îc m· hãa: 1.Kh«ng quan träng; 2. Ýt quan träng; 3. quan träng; 4. RÊt quan träng; 5. Cùc kú quan träng. 3.2. Qui m« ®iÒu tra: Trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra, 600 b¶ng c©u hái ®iÒu tra ®· ®−îc göi tíi c¸c CBTD Ng©n hμng th«ng qua viÖc ®Ò nghÞ tr¶ lêi trùc tiÕp t¹i c¸c líp båi d−ìng kiÕn thøc cho CBTD ®−îc më t¹i khoa Kinh tÕ Ph¸t triÓn - Tr−êng §¹i häc kinh tÕ, TP.HCM; §iÒu tra trùc tiÕp t¹i Ng©n hμng Ngo¹i th−¬ng TP.HCM, Ng©n hμng TMCP Hμng h¶i TP. HCM, Ng©n hμng TMCP Quèc tÕ TP.HCM vμ göi mÉu c©u hái pháng vÊn b»ng th− tíi c¸c c¸n bé tÝn dông trùc thuéc 261 ®¬n vÞ tæ chøc tÝn dông trªn ®Þa bμn thμnh phè Hå ChÝ Minh (PhÇn phô lôc 2 kÌm theo). 3.3. KÕt qu¶ ®iÒu tra: Sau 5 th¸ng ®iÒu tra, sè l−îng phiÕu thu ®−îc lμ 110 phiÕu, trong ®ã cã 2 phiÕu c¸c ý kiÕn kh«ng ®iÒn ®Çy ®ñ ®· bÞ lo¹i bá, cßn l¹i 108 phiÕu víi c¸c th«ng tin ®Çy ®ñ ®−îc h×nh thμnh ë phÇn mÒm Excel. Cét ®Çu tiªn lμ m· sè cña ng−êi ®−îc ®iÒu tra, cét Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  36. 36 thø hai lμ kÕt qu¶ tr¶ lêi cña c©u hái thø nhÊt, cét thø ba lμ kÕt qu¶ tr¶ lêi cña c©u hái thø hai vμ t−¬ng tù. * Sè liÖu ®−îc m· hãa theo ký hiÖu qui ®Þnh t¹i Phô lôc 3 + Träng sè tÝnh ®iÓm ®−îc tÝnh to¸n trªn c¬ së xem xÐt sù ®¸nh gi¸ kh¸ch quan cña nh÷ng ng−êi ®−îc pháng vÊn ®ãng gãp vμo kÕt qu¶ th«ng tin thu thËp sau ®iÒu tra. * Xö lý d÷ liÖu thu thËp ®−îc trªn toμn bé 108 phiÕu ta cã kÕt qu¶ ë Phô lôc 4. 3.3.1. KÕt qu¶ ®iÒu tra nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông: Trªn c¬ së kÕt qu¶ ®iÒu tra, trong ph¹m vi cña luËn v¨n nμy, t¸c gi¶ ®i s©u nghiªn cøu vμo c¸c nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông cã trªn 50% sè ng−êi ®−îc ®iÒu tra tr¶ lêi lμ th−êng x¶y ra vμ rÊt phæ biÕn. §−a vμo ®å thÞ tæng sè ®iÓm cña 5 nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông cã sè ®iÓm cao nhÊt t¹i Phô lôc 4, ta cã: BiÓu ®å 4: nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông 470 460 420 382 381 376 380 372 340 300 Sè ®iÓm Khã xlý TS§B ThiÕu c¨n cø t/®Þnh ThiÕu kiÓm so¸t sau Tr×nh ®é CBTD yÕu ThiÕu th«ng tin KH Xö lý kÕt qu¶ ®iÒu tra nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông theo h×nh thøc ph©n tæ thèng kª: - Tû lÖ: Sè ng−êi tr¶ lêi nguyªn nh©n rñi ro nμy th−êng x¶y ra vμ rÊt phæ biÕn trªn tæng sè ng−êi nhãm nμy ®−îc hái; - %: Qui ra % tû lÖ nªu trªn; Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  37. 37 • Rñi ro tÝn dông do xö lý tμi s¶n ®¶m b¶o khã kh¨n: KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy 74,1% sè ng−êi ®−îc hái ®· tr¶ lêi nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông lμ do xö lý tμi s¶n ®¶m b¶o khã kh¨n. §©y lμ nguyªn nh©n qua kh¶o s¸t cho sè ®iÓm cao nhÊt vμ thùc sù lμ nçi bøc xóc cña c¸c NHTM. ý kiÕn cña c¸c CBTD theo qui m« tÝn dông t¹i n¬i lμm viÖc kh«ng cã sù kh¸c biÖt lín theo tû lÖ 75%; 70% vμ 74,4%. §é tuæi cña CBTD ®−îc ®iÒu tra còng cho thÊy gãc nh×n cña ®é tuæi tõ 25 - 35 tuæi th× vÊn ®Ò xö lý TS§B bít nÆng nÒ h¬n theo tû lÖ ®iÒu tra ë ba cÊp ®é tuæi lμ 81,5%; 67,8%; 81,8%. Kinh nghiÖm lμm viÖc cña CBTD cho thÊy: c¸c CBTD cμng cã kinh nghiÖm th× cμng thÊy tÇm quan träng cña viÖc xö lý TS§B trong c¸c nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông theo tû lÖ 70%, 75% vμ 83,3%. C¸c CBTD cã kinh nghiÖm trªn 7 n¨m ®· tr¶i qua thêi kú khñng ho¶ng tÝn dông tõ c¸c vô ¸n Minh Phông, Epco mμ ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay hËu qu¶ cña viÖc xö lý tμi s¶n ®¶m b¶o khã kh¨n vÉn cßn ®Ó l¹i hÕt søc nÆng nÒ. Nhãm theo tr×nh ®é cña c¸c CBTD ®· ®¸nh gi¸ tÇm quan träng cña nguyªn nh©n nμy theo tû lÖ: 75%; 72,2%; 100%. §©y lμ nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông cã sè ®iÓm cao nhÊt, cã tÝnh phæ biÕn nhÊt theo kÕt qu¶ ®iÒu tra. B¶ng 4: Nhãm b¶ng ph©n tæ thèng kª ý kiÕn vÒ nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông do xö lý TS§B khã kh¨n B¶ng 4.1: Ph©n tæ theo b»ng cÊp vμ kinh nghiÖm cña CBTD D−íi 3 n¨m Tõ 3 - 7 n¨m Trªn 7 n¨m Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 2/2 100.0 1/2 50.0 ¾ 75.0 §¹i häc 38/56 67.9 18/24 75.0 14/17 82.4 70/97 72.2 Trªn ®¹i häc 2/2 100.0 5/5 100.0 7/7 100.0 Tæng sè 42/60 70.0 18/24 75.0 20/24 83.3 80/108 74.1 B¶ng 4.2: Ph©n tæ theo ®é tuæi vμ qui m« tÝn dông n¬i lμm viÖc cña CBTD D−íi 100 tû ®ång Tõ 100 - 200 tû ®ång Trªn 200 tû ®ång Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % D−íi 25 tuæi 3/3 100.0 2/3 66.7 17/21 81.0 22/27 81.5 Tõ 25 - 35 tuæi 7/11 63.6 2/3 66.7 31/45 68.9 40/59 67.8 Trªn 35 tuæi 2/2 100.0 3/4 75.0 13/16 81.3 18/22 81.8 Tæng sè 12/16 75.0 7/10 70.0 61/82 74.4 80/108 74.1 Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  38. 38 B¶ng 4.3: Ph©n tæ theo b»ng cÊp vμ qui m« tÝn dông n¬i lμm viÖc cña CBTD D−íi 100 tû ®ång Tõ 100 - 200 tû ®ång Trªn 200 tû ®ång Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 1/1 100.0 2/2 100.0 0/1 0.0 ¾ 75.0 §¹i häc 10/14 71.4 5/8 62.5 55/75 73.3 70/97 72.2 Trªn ®¹i häc 1/1 100.0 6/6 100.0 7/7 100.0 Tæng sè 12/16 75.0 7/10 70.0 61/82 74.4 80/108 74.1 B¶ng 4.4: Ph©n tæ theo b»ng cÊp vμ ®é tuæi cña CBTD D−íi 25 tuæi Tõ 25 - 35 tuæi Trªn 35 tuæi Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 1/1 100.0 2/3 66.7 ¾ 75.0 §¹i häc 22/27 81.5 36/55 65.5 12/15 80.0 70/97 72.2 Trªn ®¹i häc 3/3 100.0 4/4 100.0 7/7 100.0 Tæng sè 23/28 39/58 67.2 18/22 81.8 80/108 74.1 B¶ng 4.5: Ph©n tæ theo ®é tuæi vμ kinh nghiÖm cña CBTD D−íi 3 n¨m Tõ 3 - 7 n¨m Trªn 7 n¨m Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % D−íi 25 tuæi 22/27 81.5 22/27 81.5 Tõ 25 - 35 tuæi 19/32 59.4 14/19 73.7 7/8 87.5 40/59 67.8 Trªn 35 tuæi 1/1 100.0 4/5 80.0 13/16 81.3 18/22 81.8 Tæng sè 42/60 70.0 18/24 75.0 20/24 83.3 80/108 74.1 B¶ng 4.6: Ph©n tæ theo kinh nghiÖm vμ qui m« tÝn dông n¬i lμm viÖc cña CBTD D−íi 100 tû ®ång Tõ 100 - 200 tû ®ång Trªn 200 tû ®ång Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % D−íi 3 n¨m 4/5 80.0 3/4 75.0 35/51 68.6 42/60 70.0 Tõ 3 - 7 n¨m 7/10 70.0 2/2 100.0 9/12 75.0 18/24 75.0 Trªn 7 n¨m 1/1 100.0 2/4 50.0 17/19 89.5 20/24 83.3 Tæng sè 12/16 75.0 7/10 70.0 61/82 74.4 80/108 74.1 • Rñi ro tÝn dông do ng©n hμng thiÕu c¸c c¨n cø ®Ó thÈm ®Þnh c¸c th«ng tin Kh¸ch hμng cung cÊp: KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy 53,7% sè ng−êi ®−îc ®iÒu tra cho r»ng nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông lμ do Ng©n hμng thiÕu c¸c c¨n cø ®Ó thÈm ®Þnh c¸c th«ng tin kh¸ch hμng cung cÊp. Tû lÖ nμy theo ®é tuæi lμ 48,1%; 54,2% vμ 59,1% - Theo tr×nh ®é kinh nghiÖm lμ 48.3%; 58,3% vμ 62,5% - Theo b»ng cÊp cña CBD lμ 50%; 53,6% vμ 57,1%. §iÒu nμy cho thÊy tr×nh ®é kinh nghiÖm cμng cao, häc vÊn cμng cao, tuæi nhiÒu h¬n th× c¸c CBTD cμng thÊy kiÕn thøc cña m×nh vÉn ch−a cã thÓ bao qu¸t vμ thÈm ®Þnh ®−îc ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin do kh¸ch hμng cung cÊp. C¸c CBTD t¹i c¸c NHTM cã qui Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  39. 39 m« nhá h¬n cã c©u tr¶ lêi víi tû lÖ cao h¬n lμ: 68% so víi 50% vμ 51,2% lμ do c¸c ®¬n vÞ TCTD cã qui m« nhá th−êng kh«ng cã bé phËn cËp nhËt th«ng tin thÞ tr−êng, kh¸ch hμng nªn viÖc kiÓm tra c¸c th«ng tin l¹i cμng khã kh¨n h¬n. 75% sè ng−êi ®−îc hái cã tr×nh ®é th¹c sü vμ trªn 35 tuæi ®· nhËn ®Þnh vÊn ®Ò tri thøc vÒ ngμnh nghÒ cña c¸c kh¸ch hμng ®ang lμ ®iÓm yÕu cña c¸c CBTD Ng©n hμng. B¶ng 5: Nhãm b¶ng ph©n tæ thèng kª ý kiÕn vÒ nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông lμ do ng©n hμng thiÕu c¸c c¨n cø ®Ó thÈm ®Þnh c¸c th«ng tin Kh¸ch hμng cung cÊp B¶ng 5.1: Ph©n tæ theo b»ng cÊp vμ kinh nghiÖm cña CBTD D−íi 3 n¨m Tõ 3 - 7 n¨m Trªn 7 n¨m Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 1/2 50.0 1/2 50.0 2/4 50.0 §¹i häc 27/56 48.2 14/24 58.3 11/17 64.7 52/97 53.6 Trªn ®¹i häc 1/2 50.0 3/5 60.0 4/7 57.1 Tæng sè 29/60 48.3 14/24 58.3 15/24 62.5 58/108 53.7 B¶ng 5.2: Ph©n tæ theo ®é tuæi vμ qui m« tÝn dông n¬i lμm viÖc cña CBTD D−íi 100 tû ®ång Tõ 100 - 200 tû ®ång Trªn 200 tû ®ång Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % D−íi 25 tuæi 3/3 100.0 2/3 66.7 8/21 38.1 13/27 48.1 Tõ 25 - 35 tuæi 6/11 54.5 1/3 33.3 25/45 55.6 32/59 54.2 Trªn 35 tuæi 2/2 100.0 2/4 50.0 9/16 56.3 13/22 59.1 Tæng sè 11/16 68.8 5/10 50.0 42/82 51.2 58/108 53.7 B¶ng 5.3: Ph©n tæ theo b»ng cÊp vμ qui m« tÝn dông n¬i lμm viÖc cña CBTD D−íi 100 tû ®ång Tõ 100 - 200 tû ®ång Trªn 200 tû ®ång Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 1/1 100.0 1/2 50.0 0/1 0.0 2/4 50.0 §¹i häc 9/14 64.3 4/8 50.0 39/75 52.0 52/97 53.6 Trªn ®¹i häc 1/1 100.0 3/6 50.0 4/7 57.1 Tæng sè 11/16 68.8 5/10 50.0 42/82 51.2 58/108 53.7 Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  40. 40 B¶ng 5.4: Ph©n tæ theo b»ng cÊp vμ ®é tuæi cña CBTD D−íi 25 tuæi Tõ 25 - 35 tuæi Trªn 35 tuæi Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 1/1 100.0 1/3 33.3 2/4 50.0 §¹i häc 12/26 46.2 31/56 55.4 9/15 60.0 52/97 53.6 Trªn ®¹i häc 1/3 33.3 3/4 75.0 4/7 57.1 Tæng sè 13/27 48.1 32/59 54.2 13/22 59.1 58/108 53.7 B¶ng 5.5: Ph©n tæ theo ®é tuæi vμ kinh nghiÖm cña CBTD D−íi 3 n¨m Tõ 3 - 7 n¨m Trªn 7 n¨m Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % D−íi 25 tuæi 13/27 48.1 13/27 48.1 Tõ 25 - 35 tuæi 16/32 50.0 11/19 57.9 5/8 62.5 32/59 54.2 Trªn 35 tuæi 0/1 0.0 3/5 60.0 10/16 62.5 13/22 59.1 Tæng sè 29/60 48.3 14/24 58.3 15/24 62.5 58/108 53.7 B¶ng 5.6: Ph©n tæ theo kinh nghiÖm vμ qui m« tÝn dông n¬i lμm viÖc cña CBTD D−íi 100 tû ®ång Tõ 100 - 200 tû ®ång Trªn 200 tû ®ång Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % D−íi 3 n¨m 3/5 60.0 2/4 50.0 24/51 47.1 29/60 48.3 Tõ 3 - 7 n¨m 7/10 70.0 1/2 50.0 6/12 50.0 14/24 58.3 Trªn 7 n¨m 1/1 100.0 5/4 50.0 12/19 63.2 15/24 62.5 Tæng sè 11/16 68.8 5/10 50.0 42/82 51.2 58/108 53.7 • Rñi ro tÝn dông do ng©n hμng thiÕu kiÓm tra, kiÓm so¸t sau khi cho vay: ThiÕu kiÓm tra, kiÓm so¸t sau khi cho vay lμ nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông ®−îc 54,6% CBTD ñng hé, 60% CBTD cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc vμ cã kinh nghiÖm trªn 7 n¨m cïng cã quan ®iÓm nh− trªn. Tuy nhiªn c¸c CBTD trªn 35 tuæi ë c¸c NHTM cã qui m« d−íi 100 tû ®ång l¹i cã ý kiÕn thiªn vÒ nguyªn nh©n rñi ro do xö lý TS§B khã Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  41. 41 kh¨n (100%) mμ kh«ng ph¶i do nguyªn nh©n thiÕu kiÓm so¸t sau c¸c kho¶n vay (0%). Nhãm c¸c CBTD trªn 25 tuæi t¹i c¸c NHTM cã qui m« tõ 100 - 200 tû ®ång còng quan niÖm nguyªn nh©n rñi ro do thiÕu kiÓm so¸t sau lμ Ýt quan träng víi tû lÖ 33.3% vμ 25%; t¹i nhãm CBTD d−íi 25 tuæi lμm viÖc t¹i NHTM cã qui m« cho vay trªn 200 tû ®ång còng chØ cã 47/6% sè ng−êi ®−îc hái cho r»ng nguyªn nh©n nμy lμ th−êng x¶y ra vμ rÊt phæ biÕn. B¶ng 6: Nhãm b¶ng ph©n tæ thèng kª ý kiÕn vÒ nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông lμ do ng©n hμng thiÕu kiÓm tra, kiÓm so¸t sau khi cho vay B¶ng 6.1: Ph©n tæ theo b»ng cÊp vμ kinh nghiÖm cña CBTD D−íi 3 n¨m Tõ 3 - 7 n¨m Trªn 7 n¨m Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 1/2 50.0 1/2 50.0 2/4 50.0 §¹i häc 29/56 51.8 14/24 58.3 10/17 58.8 53/97 54.6 Trªn ®¹i häc 1/2 50.0 3/5 60.0 4/7 57.1 Tæng sè 31/60 51.7 14/24 58.3 14/24 58.3 59/108 54.6 B¶ng 6.2: Ph©n tæ theo ®é tuæi vμ qui m« tÝn dông n¬i lμm viÖc cña CBTD D−íi 100 tû ®ång Tõ 100 - 200 tû ®ång Trªn 200 tû ®ång Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % D−íi 25 tuæi 2/3 66.7 2/3 66.7 10/21 47.6 14/27 51.9 Tõ 25 - 35 tuæi 6/11 54.5 1/3 33.3 28/45 62.2 35/59 59.3 Trªn 35 tuæi 0/2 0.0 1/4 25.0 9/16 56.3 10/22 45.5 Tæng sè 8/16 50.0 4/10 40.0 47/82 57.3 59/108 54.6 • Rñi ro tÝn dông do tr×nh ®é CBTD cßn yÕu: Cã 52,8% sè ng−êi ®−îc ®iÒu tra ®· cho r»ng nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông lμ do tr×nh ®é CBTD cßn yÕu. Tuy nhiªn, mét ®iÒu thó vÞ lμ c¸c CBTD tr×nh ®é trung cÊp cã kinh nghiÖm lμm viÖc trªn 7 n¨m l¹i kh«ng cho r»ng tr×nh ®é yÕu lμ nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông (0%) vμ nh− vËy sù t×m tßi häc hái n©ng cao tr×nh ®é cña c¸c ®èi t−îng CBTD nμy còng phÇn nμo bÞ h¹n chÕ. 60% c¸c CBTD cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc vμ kinh nghiÖm trªn 7 n¨m cho r»ng nguyªn nh©n nμy lμ th−êng x¶y ra vμ rÊt phæ biÕn ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn rñi ro tÝn dông ng©n hμng. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  42. 42 B¶ng 7: Nhãm b¶ng ph©n tæ thèng kª ý kiÕn vÒ nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông lμ do tr×nh ®é CBTD cßn yÕu B¶ng 7.1: Ph©n tæ theo b»ng cÊp vμ kinh nghiÖm cña CBTD D−íi 3 n¨m Tõ 3 - 7 n¨m Trªn 7 n¨m Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 1/2 50.0 0/2 0.0 1/4 25.0 §¹i häc 29/56 51.8 13/24 54.2 10/17 58.8 52/97 53.6 Trªn ®¹i häc 1/2 50.0 3/5 60.0 4/7 57.1 Tæng sè 31/60 51.7 13/24 54.2 13/24 54.2 57/108 52.8 B¶ng 7.2: Ph©n tæ theo ®é tuæi vμ qui m« tÝn dông n¬i lμm viÖc cña CBTD D−íi 100 tû ®ång Tõ 100 - 200 tû ®ång Trªn 200 tû ®ång Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Díi 25 tuæi 2/3 66.7 2/3 66.7 12/21 57.1 16/27 59.3 Tõ 25 - 35 tuæi 6/11 54.5 0/3 0.0 25/45 55.6 31/59 52.5 Trªn 35 tuæi 1/2 50.0 1/4 25.0 8/16 50.0 10/22 45.5 Tæng sè 9/16 56.3 3/10 30.0 45/82 54.9 57/108 52.8 • Rñi ro tÝn dông do Ng©n hμng thiÕu th«ng tin vÒ KH trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh, cho vay: §©y lμ t×nh tr¹ng “Th«ng tin bÊt c©n xøng” vÉn th−êng x¶y ra trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh, cho vay cña CBTD. 52,8% sè ng−êi ®−îc hái ®· ®ång ý ®©y lμ nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông th−êng x¶y ra vμ rÊt phæ biÕn. Tuy nhiªn, nhãm ®èi t−îng CBTD cã tr×nh ®é trung cÊp + kinh nghiÖm trªn 7 n¨m vμ tr×nh ®é trªn ®¹i häc cã kinh nghiÖm d−íi 3 n¨m kh«ng ®ång ý quan ®iÓm nμy (0%); §©y lμ 2 nhãm cã sè phiÕu ®iÒu tra thÊp nªn ch−a thÓ lμ ®¹i diÖn cho sè ®«ng nh−ng còng thÓ hiÖn tr×nh ®é häc vÊn vμ kinh nghiÖm cã ¶nh h−ëng hÕt søc quan träng tíi nhËn thøc cña CBTD. 60% ý kiÕn ñng hé cña CBTD cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc vμ kinh nghiÖm trªn 7 n¨m ®· cho thÊy nguyªn nh©n do bÊt c©n xøng vÒ th«ng tin ®ang lμ nguy c¬ rñi ro tiÒm Èn ®èi víi ho¹t ®éng tÝn dông cña tÊt c¶ c¸c NHTM. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  43. 43 B¶ng 8: Nhãm b¶ng ph©n tæ thèng kª ý kiÕn vÒ nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông lμ do Ng©n hμng thiÕu th«ng tin vÒ KH trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh, cho vay B¶ng 8.1: Ph©n tæ theo b»ng cÊp vμ kinh nghiÖm cña CBTD D−íi 3 n¨m Tõ 3 - 7 n¨m Trªn 7 n¨m Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 2/2 100.0 0/2 0.0 2/4 50.0 §¹i häc 29/56 51.8 14/24 58.3 9/17 52.9 52/97 56.6 Trªn ®¹i häc 0/2 0.0 3/5 60.0 3/7 42.9 Tæng sè 31/60 51.7 14/24 58.3 12/24 50.0 57/108 52.8 B¶ng 8.2: Ph©n tæ theo ®é tuæi vμ qui m« tÝn dông n¬i lμm viÖc cña CBTD D−íi 100 tû ®ång Tõ 100 - 200 tû ®ång Trªn 200 tû ®ång Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % D−íi 25 tuæi 3/3 100.0 2/3 66.7 11/21 52.4 16/27 59.3 Tõ 25 - 35 tuæi 6/11 54.5 1/3 33.3 23/45 51.1 30/59 50.8 Trªn 35 tuæi 1/2 50.0 2/4 50.0 8/16 50.0 11/22 50.0 Tæng sè 10/16 62.5 5/10 50.0 42/82 51.2 57/108 52.8 KÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ c¸c nguyªn nh©n x¶y ra rñi ro tÝn dông kh¸c ®Òu cã sè ng−êi tr¶ lêi vÒ tÝnh phæ biÕn cña nguyªn nh©n ë møc nhá h¬n 50% víi sè liÖu cô thÓ nh− sau: B¶ng 9: B¶ng ph©n tæ thèng kª hÖ thèng c¸c nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông Tæng XÕp thø tù C¸c nguyªn nh©n Tû lÖ % sè ®iÓm Xö lý TS§B khã kh¨n 80/108 74,07 470 1 ThiÕu c¸c c¨n cø ®Ó thÈm ®Þnh c¸c th«ng tin KH cung cÊp 58/108 53,70 382 2 ThiÕu kiÓm tra, kiÓm so¸t sau khi cho vay 59/108 54,63 381 3 Tr×nh ®é CBTD cßn yÕu 57/108 52,78 376 4 Ng©n hμng thiÕu th«ng tin vÒ kh¸ch hμng trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh, cho vay 57/108 52,78 372 5 Kh¸ch hμng cè ý lõa ®¶o 52/108 48,15 370 6 ThiÕu th«ng tin quy ho¹ch nhμ ®Êt, TS§B 49/108 45,37 352 7 Do hμnh lang ph¸p lý trong ho¹t ®éng NH kh«ng ®ång bé 32/108 29,63 280 8 Thay ®æi chÝnh s¸ch cña nhμ n−íc 25/108 23,15 266 9 Ng©n hμng ®Çu t− qu¸ møc cho mét sè kh¸ch hμng 29/108 26,85 264 10 CBTD th«ng ®ång víi kh¸ch hμng 23/108 21,29 216 11 Khñng ho¶ng Kinh tÕ, thiªn tai, ®Þch häa 12/108 11,11 200 12 Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  44. 44 Mét sè ý kiÕn nªu ra c¸c nguyªn nh©n kh¸c x¶y ra rñi ro tÝn dông gåm cã: - C¸c CBTD ®· kh«ng tu©n thñ ®Çy ®ñ c¸c qui chÕ vμ qui tr×nh cho vay (ë ®©y ®· lo¹i trõ tr−êng hîp CBTD th«ng ®ång víi kh¸ch hμng): cã thÓ do kh«ng ý thøc hÕt vÒ tÇm quan träng cña viÖc tu©n thñ qui tr×nh hoÆc cßn cÈu th¶ nªn sai sãt trong hå s¬ tÝn dông x¶y ra th−êng xuyªn. - Do CBTD c¶ nÓ hay ®Æt niÒm tin qu¸ lín vμo c¸ nh©n nμo ®ã còng lμm cho nhËn ®Þnh vÒ kh¸ch hμng bÞ sai lÖch. - Do qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh tr−íc khi cho vay kh«ng ®i s©u vμo môc ®Ých sö dông vèn vay còng nh− kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hμng. 3.3.2. KÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro tÝn dông: Trong phÇn nμy, t¸c gi¶ chØ hÖ thèng l¹i sè liÖu thèng kª kÕt qu¶ ®iÒu tra vμ tËp trung vμo ph©n tæ thèng kª theo tr×nh ®é häc vÊn vμ kinh nghiÖm lμm viÖc, phÇn ph©n tÝch vμ øng dông c¸c biÖn ph¸p sÏ ®−îc nªu t¹i Ch−¬ng IV. * Nhãm gi¶i ph¸p vÜ m«: Trªn c¬ së kÕt qu¶ ®iÒu tra, trong ph¹m vi cña luËn v¨n nμy, t¸c gi¶ ®i s©u nghiªn cøu vμo c¸c Gi¶i ph¸p vÜ m« ®Ó qu¶n lý rñi ro tÝn dông cã trªn 50% sè ng−êi ®−îc ®iÒu tra tr¶ lêi lμ rÊt quan träng vμ cùc kú quan träng. §−a vμo ®å thÞ tæng sè ®iÓm cña 5 gi¶i ph¸p qu¶n lý rñi ro tÝn dông cã sè ®iÓm cao nhÊt theo phô lôc 4, ta cã: BiÓu ®å 5: gi¶i ph¸p vÜ m« qu¶n lý rñi ro tÝn dông 560 540 534 526 520 520 480 449 440 400 Sè ®iÓm Cphñ cÇn XD TT T/tin doanh nghiÖp & thÞ tr−êng CPhñ XD hμnh lang Plý ®ång bé, tr¸nh h×nh sù hãa X¸c lËp quyÒn së h÷u tμi s¶n râ rμng, minh b¹ch C¬ chÕ vμ thùc thi xö lý tμi s¶n nhanh chãng T¨ng c−êng KiÓm tra, kiÓm so¸t, gi¸m s¸t tõ xa Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  45. 45 Xö lý kÕt qu¶ ®iÒu tra gi¶i ph¸p vÜ m« qu¶n lý rñi ro tÝn dông theo h×nh thøc ph©n tæ thèng kª: - Tû lÖ: Sè ng−êi tr¶ lêi gi¶i ph¸p nμy lμ rÊt quan träng vμ cùc kú quan träng trong tæng sè ng−êi nhãm nμy ®−îc hái; - %: Qui ra % tû lÖ nªu trªn. • ChÝnh phñ cÇn ph¶i x©y dùng trung t©m th«ng tin doanh nghiÖp vμ thÞ tr−êng. Cã tíi 80.6% sè ng−êi ®−îc hái ®· cã ý kiÕn bøc xóc liªn quan tíi c¸c th«ng tin vÒ doanh nghiÖp vμ thÞ tr−êng. Tuy nhiªn, ý kiÕn cña CBTD cã tr×nh ®é trung cÊp vμ kinh nghiÖm trªn 7 n¨m l¹i cho r»ng gi¶i ph¸p nμy kh«ng thùc sù quan träng (0%); ë ®©y, sè CBTD ®−îc pháng vÊn cßn Ýt (2 ng−êi) ch−a thÓ ®¹i diÖn cho c¶ nhãm song thùc sù vÒ vÊn ®Ò nhËn thøc cña c¸c CBTD nμy ch−a thËt ®Çy ®ñ. Qui m« tÝn dông n¬i lμm viÖc kh«ng ¶nh h−ëng nhiÒu tíi ý kiÕn cña c¸c CBTD víi tû lÖ lμ 81,25%; 80% vμ 80,5%. Theo c¸c nhãm ®é tuæi th× tû lÖ lμ 78,6%; 86,2% vμ 68,2%. Theo thêi gian lμm viÖc cña CBTD th× tû lÖ dμnh cho c¸c nhãm lμ 88,3%; 66,2% vμ 79,2%. XÐt trªn ph−¬ng diÖn b»ng cÊp th× ta cã tû lÖ lμ 50%; 81,4% vμ 85,7%. Nhãm CBTD cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc vμ kinh nghiÖm lμm viÖc trªn 7 n¨m cã 80% sè ng−êi ®−îc hái nªu lªn tÝnh cÊp thiÕt cña viÖc minh b¹ch th«ng tin doanh nghiÖp vμ thÞ tr−êng. B¶ng 10: Nhãm b¶ng gi¶i ph¸p vÜ m« ®Ó qu¶n lý rñi ro tÝn dông lμ ChÝnh phñ cÇn ph¶i x©y dùng trung t©m th«ng tin doanh nghiÖp vμ thÞ tr−êng B¶ng 10.1: Ph©n tæ theo b»ng cÊp vμ kinh nghiÖm cña CBTD D−íi 3 n¨m Tõ 3 - 7 n¨m Trªn 7 n¨m Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 2/2 100.0 0/2 0.0 2/4 50.0 §¹i häc 49/56 87.5 15/24 62.5 15/17 88.2 79/97 81.4 Trªn ®¹i häc 2/2 100.0 4/5 80.0 6/7 85.7 Tæng sè 53/60 88.3 15/24 62.5 19/24 79.2 87/108 80.6 Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  46. 46 B¶ng 10.2: Ph©n tæ theo ®é tuæi vμ qui m« tÝn dông n¬i lμm viÖc cña CBTD Tõ 100 - 200 tû Nhãm D−íi 100 tû ®ång ®ång Trªn 200 tû ®ång Tæng sè Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % D−íi 25 tuæi 3/3 100.00 3/3 100.0 16/22 72.7 22/28 78.6 Tõ 25 - 35 tuæi 8/11 72.73 2/3 66.7 40/44 90.9 50/58 86.2 Trªn 35 tuæi 2/2 100.00 3/4 75.0 10/16 62.5 15/22 68.2 Tæng sè 13/16 81.25 8/10 80.0 66/82 80.5 87/108 80.6 • ChÝnh phñ cÇn x©y dùng hμnh lang ph¸p lý ®ång bé, tr¸nh h×nh sù hãa c¸c quan hÖ kinh tÕ. §©y lμ biÖn ph¸p cã tíi 79,6% sè ng−êi ®−îc ®iÒu tra ®· cho r»ng rÊt quan träng vμ cùc kú quan träng cã liªn quan tíi sinh m¹ng chÝnh trÞ cña c¸c CBTD. Tû lÖ cña c¸c nhãm t¨ng lªn theo kinh nghiÖm lμm viÖc (76,7%; 79,2% vμ 87,5%) còng nh− b»ng cÊp chuyªn m«n cña CBTD (75%; 79,4% vμ 85,7%). 80% sè ng−êi thuéc nhãm tr×nh ®é trªn ®¹i häc vμ kinh nghiÖm trªn 7 n¨m cã chung quan ®iÓm nμy. B¶ng 11: B¶ng ph©n tæ thèng kª ý kiÕn vÒ gi¶i ph¸p: ChÝnh phñ cÇn x©y dùng hμnh lang ph¸p lý ®ång bé, tr¸nh h×nh sù hãa c¸c quan hÖ kinh tÕ D−íi 3 n¨m Tõ 3 - 7 n¨m Trªn 7 n¨m Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 2/2 100.0 1/2 50.0 3/4 75.0 §¹i häc 42/56 75.0 19/24 79.2 16/17 94.1 77/97 79.4 Trªn ®¹i häc 2/2 100.0 4/5 80.0 6/7 85.7 Tæng sè 46/60 76.7 19/24 79.2 21/24 87.5 86/108 79.6 • X¸c lËp quyÒn së h÷u tμi s¶n râ rμng, minh b¹ch: Sè liÖu thèng kª cho thÊy 75% sè ng−êi ®−îc hái nªu vÊn ®Ò së h÷u tμi s¶n cÇn râ rμng, minh b¹ch lμ biÖn ph¸p rÊt quan träng vμ cùc kú quan träng ®Ó qu¶n lý rñi ro tÝn dông Ng©n hμng. Kinh nghiÖm lμm viÖc cña c¸c CBTD t¹i c¸c nhãm cho tû lÖ ®ång ®Òu cña c¸c ý kiÕn ñng hé lμ 75%. Riªng b»ng cÊp chuyªn m«n cña CBTD thÓ hiÖn sù kh¸c nhau trong quan ®iÓm ë c¸c nhãm lμ 50%; 76.3% vμ 71,4%. ë d©y l¹i lÆp l¹i ý Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  47. 47 kiÕn tr¸i ng−îc (0%) cña nhãm CBTD tr×nh ®é trung cÊp cã kinh nghiÖm lμm viÖc trªn 7 n¨m. Tuy nhiªn nhãm CBTD tr×nh ®é trªn ®¹i häc vμ kinh nghiÖm trªn 7 n¨m ®· cã tíi 60% ñng hé quan ®iÓm nμy. B¶ng 12: B¶ng ph©n tæ thèng kª ý kiÕn vÒ gi¶i ph¸p: ChÝnh phñ cÇn x¸c lËp quyÒn së h÷u tμi s¶n râ rμng, minh b¹ch D−íi 3 n¨m Tõ 3 - 7 n¨m Trªn 7 n¨m Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 2/2 100.0 0/2 0.0 2/4 50.0 §¹i häc 41/56 89.1 18/24 75.0 15/17 88.2 74/97 76.3 Trªn ®¹i häc 2/2 100.0 3/5 60.0 5/7 71.4 Tæng sè 45/60 75.0 18/24 75.0 18/24 75.0 81/108 75.0 • ChÝnh phñ cÇn x©y dùng c¬ chÕ vμ thùc thi xö lý TS§B nhanh chãng: Nguyªn nh©n chñ yÕu cña nî qu¸ h¹n tån ®äng hiÖn nay lμ do xö lý c¸c TS§B hÕt søc khã kh¨n. ChÝnh v× vËy, 75% sè ng−êi ®−îc hái ®· chung ý kiÕn ®Ó gi¶m bít phÇn nî qu¸ h¹n tån ®äng th× ChÝnh phñ cÇn ph¶i x©y dùng c¬ chÕ vμ thùc thi xö lý tμi s¶n nhanh chãng. Kinh nghiÖm lμm viÖc cña c¸c CBTD t¹i c¸c nhãm cho tû lÖ t¨ng dÇn cña c¸c ý kiÕn ñng hé lμ 70%; 79,2% vμ 83,3. Riªng b»ng cÊp chuyªn m«n cña CBTD thÓ hiÖn sù kh¸c nhau trong quan ®iÓm ë c¸c nhãm lμ 50%; 76.3% vμ 71,4%. Kinh nghiÖm lμm viÖc cμng cao, c¸c CBTD cμng thÊy râ hËu qu¶ nÆng nÒ do c¬ chÕ xö lý TS§B khã kh¨n ®Ó l¹i; nhãm CBTD tr×nh ®é trªn ®¹i häc vμ kinh nghiÖm trªn 7 n¨m ®· cã tíi 80% thèng nhÊt vÒ tÝnh cÊp thiÕt cña gi¶i ph¸p nªu trªn. B¶ng 13: B¶ng ph©n tæ thèng kª ý kiÕn vÒ gi¶i ph¸p: ChÝnh phñ cÇn x©y dùng c¬ chÕ vμ thùc thi xö lý TS§B nhanh chãng D−íi 3 n¨m Tõ 3 - 7 n¨m Trªn 7 n¨m Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 1/2 50.0 1/2 50.0 2/4 50.0 §¹i häc 40/56 71.4 19/24 79.2 15/17 88.2 74/97 76.3 Trªn ®¹i häc 1/2 50.0 4/5 80.0 5/7 71.4 Tæng sè 42/60 70.0 19/24 79.2 20/24 83.3 81/108 75.0 Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  48. 48 • T¨ng c−êng kiÓm tra, kiÓm so¸t, gi¸m s¸t tõ xa. VÊn ®Ò kiÓm tra, kiÓm so¸t, gi¸m s¸t, c¶nh b¸o c¸c th«ng tin rñi ro tÝn dông cã vai trß lμ cç th¾ng cho b¸nh xe t¨ng tr−ëng tÝn dông cã vai trß hÕt søc quan träng trong t×nh h×nh t¨ng tr−ëng tÝn dông kh¸ nãng trong thêi gian gÇn ®©y trªn ®Þa bμn TP. HCM. 59,3% sè ng−êi ®−îc hái ®· nªu biÖn ph¸p nμy lμ rÊt quan träng vμ cùc kú quan träng. Kinh nghiÖm lμm viÖc cña c¸c CBTD t¹i c¸c nhãm cho tû lÖ t¨ng dÇn cña c¸c ý kiÕn ñng hé lμ 55%; 58,3% vμ 70,8. Riªng b»ng cÊp chuyªn m«n cña CBTD còng thÓ hiÖn quan ®iÓm ë c¸c nhãm t¨ng dÇn lμ 50%; 58,8% vμ 71,4%. Kinh nghiÖm lμm viÖc cμng cao, c¸c CBTD cμng thÊy râ hËu qu¶ cña viÖc ph¸t triÓn nãng mμ thiÕu kiÓm tra, gi¸m s¸t, chÊn chØnh. NÕu chóng ta ®· t¨ng c−êng kiÓm tra, kiÓm so¸t trong nh÷ng n¨m tr−íc ®©y th× ®· cã thÓ ng¨n chÆn ®−îc t×nh tr¹ng më L/C tr¶ chËm hμng lo¹t tõ nh÷ng n¨m 1995 - 1997 vμ nî tr¶ thay n−íc ngoμi cßn hËu qu¶ nÆng nÒ ®Ó l¹i; nhãm CBTD tr×nh ®é trªn ®¹i häc vμ kinh nghiÖm trªn 7 n¨m ®· cã tíi 80% cã chung quan ®iÓm nªu trªn. B¶ng 14: B¶ng ph©n tæ thèng kª ý kiÕn vÒ gi¶i ph¸p: t¨ng c−êng kiÓm tra, kiÓm so¸t, gi¸m s¸t tõ xa D−íi 3 n¨m Tõ 3 - 7 n¨m Trªn 7 n¨m Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 2/2 100.0 0/2 0.0 2/4 50.0 §¹i häc 30/56 53.6 14/24 58.3 13/17 76.5 57/97 58.8 Trªn ®¹i häc 1/2 50.0 4/5 80.0 5/7 71.4 Tæng sè 33/60 55.0 14/24 58.3 17/24 70.8 64/108 59.3 * Nhãm biÖn ph¸p cña chÝnh c¸c NHTM: Ngoμi c¸c gi¶i ph¸p qu¶n lý vÜ m«, c¸c NHTM cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p cÊp b¸ch ®Ó qu¶n lý rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Ta ®−a vμo ®å thÞ sè ®iÓm cña 4 biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro tÝn dông cã sè ®iÓm cao nhÊt theo phô lôc 4 trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra cã trªn 50% sè ng−êi ®−îc ®iÒu tra tr¶ lêi lμ rÊt quan träng vμ cùc kú quan träng, ta cã: Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  49. 49 BiÓu ®å 6: biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro tÝn dông t¹i chÝnh c¸c nhtm 522 509 520 485 480 439 440 400 Sè ®iÓm C¸c gi¶i ph¸p liªn quan tíi chÊt l−îng c¸n bé tÝn dông Ng©n hμng ph¶i cã bé phËn cËp nhËt th«ng tin thÞ tr−êng HiÖn ®¹i hãa c«ng nghÖ Ng©n hμng KiÓm tra sau c¸c kho¶n vay th−êng xuyªn • C¸c gi¶i ph¸p liªn quan tíi chÊt l−îng c¸n bé tÝn dông (®μo t¹o, tiÒn l−¬ng, th−ëng, c¬ héi th¨ng tiÕn) BiÖn ph¸p liªn quan tíi vÊn ®Ò con ng−êi trong qu¶n lý rñi ro tÝn dông ®· cã sè ®iÓm cao nhÊt víi 82,4% sè ng−êi ®−îc hái cã chung quan ®iÓm ®©y lμ biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro tÝn dông rÊt quan träng vμ cùc kú quan träng. Kinh nghiÖm lμm viÖc cña c¸c CBTD t¹i c¸c nhãm cho tû lÖ kh¸c nhau cña c¸c ý kiÕn ñng hé lμ 80%; 91,7% vμ 79,2%. Riªng b»ng cÊp chuyªn m«n cña CBTD thÓ hiÖn sù kh¸c nhau trong quan ®iÓm ë c¸c nhãm lμ 50%; 84,5% vμ 71,4%. Sù kh¸c biÖt kh¸ lín trong t− duy nhËn thøc cña nhãm CBTD cã tr×nh ®é trung cÊp l¹i mét lÇn n÷a ®−îc thÓ hiÖn qua sè liÖu thèng kª vμ cμng thÓ hiÖn sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc cña nhãm CBTD nμy. B¶ng 15: Ph©n tæ thèng kª ý kiÕn vÒ gi¶i ph¸p liªn quan tíi CBTD D−íi 3 n¨m Tõ 3 - 7 n¨m Trªn 7 n¨m Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 1/2 50.0 1/2 50.0 2/4 50.0 §¹i häc 45/56 80.4 22/24 91.7 15/17 88.2 82/97 84.5 Trªn ®¹i häc 2/2 100.0 3/5 60.0 5/7 71.4 Tæng sè 48/60 80.0 22/24 91.7 19/24 79.2 89/108 82.4 Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  50. 50 • NHTM ph¶i cã bé phËn cËp nhËt th«ng tin thÞ tr−êng, c¸c ngμnh nghÒ SXKD, th«ng tin c¶nh b¸o rñi ro, doanh nghiÖp ph¸ s¶n. Th«ng tin l¹i mét lÇn n÷a ®−îc kh¼ng ®Þnh lμ vÊn ®Ò nãng báng trong qu¶n lý rñi ro tÝn dông. ChÝnh phñ cã thÓ cã trung t©m th«ng tin doanh nghiÖp vμ thÞ tr−êng nh−ng tõng NHTM vÉn ph¶i cã bé phËn cËp nhËt th«ng tin, xö lý th«ng tin ®Ó cã c¬ së ®Çy ®ñ vμ ch¾c ch¾n cho nh÷ng c¶nh b¸o rñi ro, ph©n lo¹i rñi ro theo ngμnh nghÒ, theo kh¸ch hμng vμ x©y dùng mét chÝnh s¸ch tÝn dông cña NHTM phï hîp víi thÞ tr−êng. 77,8 % sè CBTD ®· cã ý kiÕn thèng nhÊt vÒ biÖn ph¸p nμy; Trong ®ã, ph©n nhãm theo kinh nghiÖm lμm viÖc th× tû lÖ lμ 83,3%; 62,5% vμ 79,2%. NÕu ph©n nhãm theo b»ng cÊp chuyªn m«n th× tû lÖ lμ 50%; 79,4% vμ 71,4%. B¶ng 16: Ph©n tæ thèng kª ý kiÕn vÒ biÖn ph¸p NHTM ph¶i cã bé phËn cËp nhËt th«ng tin thÞ tr−êng, c¸c ngμnh nghÒ SXKD, th«ng tin c¶nh b¸o rñi ro, doanh nghiÖp ph¸ s¶n D−íi 3 n¨m Tõ 3 - 7 n¨m Trªn 7 n¨m Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 2/2 100.0 0/2 0.0 2/4 50.0 §¹i häc 46/56 82.1 15/24 62.5 16/17 94.1 77/97 79.4 Trªn ®¹i häc 2/2 100.0 3/5 60.0 5/7 71.4 Tæng sè 50/60 83.3 15/24 62.5 19/24 79.2 84/108 77.8 • HiÖn ®¹i hãa c«ng nghÖ ng©n hμng: 75,9% sè ng−êi ®−îc hái ®· cho ý kiÕn hiÖn ®¹i hãa c«ng nghÖ Ng©n hμng gãp phÇn rÊt quan träng vμ cùc kú quan träng trong viÖc qu¶n lý rñi ro tÝn dông. Trong ®ã, ph©n nhãm theo kinh nghiÖm lμm viÖc th× tû lÖ lμ 76,7%; 70,8% vμ 79,2%. NÕu ph©n nhãm theo b»ng cÊp chuyªn m«n th× tû lÖ lμ 75%; 77,3% vμ 57,1%. B¶ng 17: Ph©n tæ thèng kª ý kiÕn vÒ biÖn ph¸p HiÖn ®¹i hãa c«ng nghÖ ng©n hμng D−íi 3 n¨m Tõ 3 - 7 n¨m Trªn 7 n¨m Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 2/2 100.0 ½ 50.0 3/4 75.0 §¹i häc 42/56 75.0 17/24 70.8 16/17 94.1 75/97 77.3 Trªn ®¹i häc 2/2 100.0 2/5 40.0 4/7 57.1 Tæng sè 46/60 76.7 17/24 70.8 19/24 79.2 82/108 75.9 Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  51. 51 • KiÓm tra sau c¸c kho¶n vay th−êng xuyªn. KiÓm tra sau c¸c kho¶n vay th−êng xuyªn lμ t¸c nghiÖp quan träng ®Ó c¸c NHTM b¸m s¸t t×nh h×nh kinh doanh vμ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña c¸c kh¸ch hμng sau khi cho vay. 61,1% ý kiÕn tr¶ líi cã chung quan ®iÓm nμy; Trong ®ã, ph©n nhãm theo kinh nghiÖm lμm viÖc th× tû lÖ lμ 61,7%; 70,8% vμ 50%; NÕu ph©n nhãm theo b»ng cÊp chuyªn m«n th× tû lÖ lμ 50%; 60,8% vμ 71,4%. B¶ng 18: Ph©n tæ thèng kª ý kiÕn vÒ biÖn ph¸p kiÓm tra sau c¸c kho¶n vay th−êng xuyªn D−íi 3 n¨m Tõ 3 - 7 n¨m Trªn 7 n¨m Tæng sè Nhãm Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Tû lÖ % Trung cÊp 2/2 100.0 0/2 0.0 2/4 50.0 §¹i häc 33/56 58.9 17/24 70.8 9/17 52.9 59/97 60.8 Trªn ®¹i häc 2/2 100.0 3/5 60.0 5/7 71.4 Tæng sè 37/60 61.7 17/24 70.8 12/24 50.0 66/108 61.1 • KÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro tÝn dông kh¸c ®Òu cã sè ng−êi tr¶ lêi vÒ tÇm quan träng cña c¸c biÖn ph¸p ë møc nhá h¬n 50% víi sè liÖu cô thÓ nh− sau: B¶ng 19: Ph©n tæ thèng kª tæng hîp ý kiÕn vÒ c¸c biÖn ph¸p cña tõng NHTM Tæng sè C¸c biÖn ph¸p cña tõng NHTM Tû lÖ % ®iÓm XÕp thø tù C¸c gi¶i ph¸p liªn quan tíi chÊt l−îng c¸n bé tÝn dông nh−: ®μo t¹o, tiÒn l−¬ng, th−ëng, c¬ héi th¨ng tiÕn 89/108 82,41 522 1 Ng©n hμng ph¶i cã bé phËn cËp nhËt th«ng tin thÞ tr−êng, ngμnh SXKD, th«ng tin c¶nh b¸o rñi ro, doanh nghiÖp ph¸ s¶n 84/108 77,78 509 2 HiÖn ®¹i hãa c«ng nghÖ Ng©n hμng 82/108 75,93 485 3 KiÓm tra sau c¸c kho¶n vay th−êng xuyªn 66/108 61,11 439 4 Tr¸nh ®Çu t− qu¸ møc cho mét sè kh¸ch hμng 49/108 45,37 361 5 T¸ch bé phËn riªng cã chuyªn m«n ®Þnh gi¸ tμi s¶n ®¶m b¶o 49/108 45,37 352 6 Ph©n lo¹i c¸c kho¶n nî thêng xuyªn 45/108 41,67 346 7 T¸ch riªng bé ph©n xö lý nî cã vÊn ®Ò vμ nî ®äng 46/108 42,59 343 8 §Þnh l−îng rñi ro tÝn dông theo thang ®iÓm 44/108 40,74 342 9 Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  52. 52 * C¸c biÖn ph¸p kh¸c ®−îc c¸c CBTD ®Ò xuÊt bao gåm: - Gi¸o dôc th−êng xuyªn ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cho nh÷ng c¸n bé lμm c«ng t¸c tÝn dông. - §Èy m¹nh cæ phÇn hãa c¸c NHTM quèc doanh, khuyÕn khÝch c¸c CBTD mua cæ phiÕu. - NHTM ph¶i x©y dùng qui chÕ vμ bé m¸y gi¸m s¸t tÝn dông cã hiÖu qu¶, cã thÈm quyÒn vμ ®éc lËp víi tæng Gi¸m ®èc. - C¸c NHTM cÇn x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch tÝn dông trong tõng thêi kú theo diÔn biÕn cña thÞ tr−êng. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  53. 53 Ch−¬ng IV: th¶o luËn vμ øng dông chÝnh s¸ch trong qu¶n lý rñi ro tÝn dông cña c¸c NHTM Trong ch−¬ng nμy, t¸c gi¶ sÏ ph©n tÝch c¸c kÕt qu¶ thèng kª thu thËp ®−îc vμ tr¶ lêi c¸c c©u hái nghiªn cøu ®· ®Æt ra. 4.1. C¸c nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra rñi ro tÝn dông: Víi qui m« ®iÒu tra göi ®i 600 phiªó vμ thu thËp l¹i ®−îc 108 phiÕu trong vßng 5 th¸ng; Nh÷ng ng−êi ®−îc ®iÒu tra ®· tr¶ lêi c¸c c©u hái hoμn toμn theo nhËn thøc chñ quan cña riªng m×nh vμ v× vËy sè liÖu thu thËp ®−îc ®· ph¶n ¸nh ®−îc thùc tr¹ng nh÷ng khã kh¨n cu¶ CBTD khi lμm c«ng t¸c tÝn dông vμ c¸c nguyªn nh©n thùc tÕ ®· x¶y ra rñi ro tÝn dông n¬i CBTD ®ã c«ng t¸c. TËp hîp kÕt qu¶ ®iÒu tra vμ nghiªn cøu riªng cña b¶n th©n, t¸c gi¶ xin nªu ra c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra rñi ro tÝn dông nh− sau: 4.1.1. Rñi ro tÝn dông do xö lý tμi s¶n ®¶m b¶o khã kh¨n: XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn c¬ cÊu nî tån ®äng hiÖn nay, c¸c CBTD ë mäi tr×nh ®é ®Òu nhËn thøc rÊt râ vÒ tÇm quan träng cña nguyªn nh©n nμy ®èi víi rñi ro tÝn dông vμ tr×nh ®é cμng cao th× ®¸nh gi¸ nguyªn nh©n nμy cμng quan träng h¬n theo tû lÖ: 75%; 72,2%; 100%. Trªn thùc tÕ, c¸c c«ng ty qu¶n lý nî vμ khai th¸c tμi s¶n t¹i TP.HCM ra ®êi vμ ®−îc chuyÓn giao c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n cã TS§B tõ c¸c NHTM tõ n¨m 2000 lμ 7.831 tû ®ång, chiÕm tû lÖ 91,36% trªn tæng sè nî cã TS§B. MÆc dï c¸c C«ng ty qu¶n lý nî vμ khai th¸c tμi s¶n ®· tÝch cùc ho¹t ®éng nh»m thu håi nî mét c¸ch nhanh nhÊt nh−ng tíi cuèi n¨m 2003 còng chØ míi xö lý tμi s¶n vμ thu håi nî ®−îc 2.781 tû ®ång chiÕm 35,5%, cßn l¹i 5.050 tû ®ång nî tån ®äng cã TS§B vÉn ch−a gi¶i quyÕt ®−îc (64,5%). Sè liÖu trªn ph¶n ¸nh hiÖn tr¹ng xö lý TS§B ®Ó thu håi nî ®äng; ý kiÕn cña c¸c CBTD nãi chung vμ sè CBTD cã tr×nh ®é th¹c sü (100%) ®Òu ®¸nh gi¸ nguyªn nh©n xö lý TS§B khã kh¨n lμ nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra t×nh tr¹ng NQH tån ®äng. V× vËy, vÊn ®Ò c¬ chÕ gi¶i quyÕt xö lý nhanh c¸c TS§B lμ mÊu chèt ®Ó gi¶m NQH tån ®äng vμ t¨ng vèn lu©n chuyÓn trong x· héi. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  54. 54 4.1.2. Rñi ro tÝn dông do ng©n hμng thiÕu c¨n cø ®Ó thÈm ®Þnh c¸c th«ng tin Kh¸ch hμng cung cÊp: PhÇn ®iÒu tra vÒ mét sè khã kh¨n cña ng−êi ®−îc ®iÒu tra khi lμm c«ng t¸c tÝn dông còng cã kÕt qu¶ lμ 74,07% sè ng−êi ®−îc hái ®ang gÆp ph¶i khã kh¨n khi thiÕu c¨n cø ®Ó thÈm ®Þnh c¸c th«ng tin kh¸ch hμng cung cÊp vμ 70,37% sè ng−êi ®−îc ®iÒu tra còng ®ang gÆp khã kh¨n trong viÖc thiÕu th«ng tin vÒ ngμnh nghÒ kh¸ch hμng ®ang kinh doanh. HiÖn nay, Nhμ n−íc ch−a cã c¸c qui ®Þnh vμ c¸c chÕ tμi ®Ó c¸c doanh nghiÖp vμ c¸ nh©n ph¶i c«ng khai c¸c th«ng tin vμ chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc ph¸p luËt vÒ sù sai lÖch th«ng tin khi cung cÊp cho c¸c Ng©n hμng. Th«ng tin vÒ nh©n th©n ng−êi l·nh ®¹o doanh nghiÖp vμ lÞch sö giao dÞch, søc kháe tμi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp ®Òu bÞ phô thuéc vμo sù trung thùc cña kh¸ch hμng; nÕu kh¸ch hμng cè ý lõa ®¶o th× Ng©n hμng sÏ dÔ dμng r¬i vμo t×nh tr¹ng kh«ng cã lèi tho¸t. Nh− vËy vÊn ®Ò th«ng tin kh«ng ®Çy ®ñ vμ ch©n thùc vÒ kh¸ch hμng ®ang lμ khã kh¨n næi cém cña c¸c c¸n bé tÝn dông trong qu¸ tr×nh t¸c nghiÖp vμ còng lμ nguy c¬ tiÒm Èn rÊt cao, lμ nguyªn nh©n trùc tiÕp g©y nªn rñi ro tÝn dông t¹i c¸c NHTM. 4.1.3. Rñi ro tÝn dông do ng©n hμng thiÕu kiÓm tra, kiÓm so¸t sau khi cho vay: PhÇn tæng kÕt sè liÖu ®iÒu tra cho thÊy ®©y lμ nguyªn nh©n x¶y rñi ro tÝn dông cã tÝnh phæ biÕn thø ba sau nguyªn nh©n xö lý TS§B khã kh¨n vμ ThiÕu c¸c c¨n cø ®Ó thÈm ®Þnh c¸c th«ng tin kh¸ch hμng cung cÊp. MÆc dï vËy nh−ng nhËn thøc cña c¸c CBTD vÒ tÇm quan träng cña kiÓm so¸t sau cho vay ë mét sè nhãm thèng kª nªu trªn cßn rÊt kh¸c nhau. Thùc tiÔn qu¶n lý tÝn dông ®ßi hái c¸c ng©n hμng ph¶i th−êng xuyªn gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ rñi ro cho kho¶n vay theo hai tiªu thøc: ý chÝ, vßng quay vèn, kh¶ n¨ng tr¶ nî vμ chÊt l−îng cña tμi s¶n ®¶m b¶o. C¨n bÖnh l¬i láng qu¶n lý sau khi cho vay lμm cho c¸c NHTM kh«ng thÓ ph¸t hiÖn c¸c kho¶n vay cã vÊn ®Ò ®Ó chñ ®éng xö lý hoÆc kh«ng theo dâi ®−îc vßng quay thu håi vèn vay mμ th−êng r¬i vμo thÕ bÞ ®éng ph¶i xö lý khi tiÒn vay ®· ®−îc quay vßng sang môc ®Ých kh¸c vμ kho¶n vay ®· qu¸ h¹n thanh to¸n. Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  55. 55 4.1.4. Rñi ro tÝn dông do tr×nh ®é CBTD cßn yÕu: C¸c CBTD hiÖn nay chñ yÕu ®−îc ®μo t¹o tõ chuyªn ngμnh Tμi chÝnh - Ng©n hμng, qu¶n trÞ kinh doanh nªn kiÕn thøc vÒ kü thuËt c¸c chuyªn ngμnh s¶n xuÊt, thÞ tr−êng c¸c ngμnh hμng, thñ thuËt c¹nh tranh trong x· héi cßn hÕt søc h¹n hÑp. MÆt kh¸c, ®a sè c¸c NHTM cæ phÇn hiÖn vÉn ®ang ¸p dông bé m¸y vμ quy tr×nh cho vay kh«ng cã sù t¸ch rêi gi÷a Bé phËn qu¶n lý kh¸ch hμng vμ Bé phËn thÈm ®Þnh kh¸ch hμng. T¹i kh©u nμy, c¸n bé tÝn dông chÞu tr¸ch nhiÖm toμn bé tõ lóc tiÕp nhËn nhu cÇu vay vèn cña kh¸ch hμng, tiÕp xóc, pháng vÊn, thu thËp th«ng tin, thÈm ®Þnh kh¸ch hμng ®Ó cã c¬ së ®−a ra nh÷ng kiÕn nghÞ vÒ hå s¬ vay vèn tr×nh lªn Tr−ëng Phßng tÝn dông xem xÐt. Nh− vËy, chØ mét CBTD phô tr¸ch cho vay doanh nghiÖp th× cã thÓ ph¶i lμm rÊt nhiÒu c«ng ®o¹n trong qui tr×nh cho vay nh−ng thÈm ®Þnh th× kh«ng chuyªn m«n hãa vμ kh«ng thÓ am hiÓu vÒ nhiÒu ngμnh nghÒ cña c¸c doanh nghiÖp. §iÒu nμy ph¶n ¸nh hiÖn tr¹ng c¸c tê tr×nh thÈm ®Þnh cña c¸c CBTD hiÖn nay cßn rÊt s¬ sμi vμ bÞ phô thuéc vμo c¸c th«ng tin (cã thÓ bÞ lÖch l¹c) do kh¸ch hμng cung cÊp. §©y lμ nguy c¬ rñi ro cao cña tÝn dông khi kh«ng ®¸nh gi¸ ®−îc chÝnh x¸c tÝnh kh¶ thi cña c¸c dù ¸n cho vay. Tr×nh ®é cña CBTD yÕu cßn thÓ hiÖn ë viÖc n¾m c¸c qui tr×nh, qui ®Þnh cña ph¸p luËt vμ cña c¸c NHTM vÒ viÖc cho vay kh«ng ®Çy ®ñ dÉn tíi hå s¬ kho¶n vay kh«ng chÆt chÏ vÒ ph¸p lý vμ khi khëi kiÖn kh¸ch hμng do tranh chÊp trªn Hîp ®ång tÝn dông ®· bÞ Tßa ¸n tuyªn v« hiÖu hoÆc cã c¸c quyÕt ®Þnh bÊt lîi g©y thiÖt h¹i cho NHTM. 4.1.5. Rñi ro tÝn dông do Ng©n hμng thiÕu th«ng tin vÒ KH trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh, cho vay: HiÖn nay hÖ thèng th«ng tin vÒ c¸c doanh nghiÖp vμ c¸c c¸ nh©n c¸c NHTM chØ cã thÓ truy cËp th«ng tin t¹i CIC TW nh−ng t¹i Trung t©m th«ng tin tÝn dông ch−a cung cÊp ®−îc c¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hμng ch−a vay vèn lÇn nμo vμ CIC còng chØ cËp nhËt c¸c th«ng tin vÒ c¸c kh¸ch hμng ®· vay vèn c¸c NHTM víi khèi l−îng th«ng tin cßn kh¸i qu¸t vμ s¬ l−îc. T×nh tr¹ng th«ng tin bÊt c©n xøng gi÷a Ng©n hμng vμ kh¸ch hμng t¹o ra t×nh tr¹ng Ng©n hμng cã xu h−íng ®èi xö kh¾t khe nh− nhau ®èi víi tÊt c¶ c¸c ®èi t−îng vay vèn; Nh− vËy, kh¸ch hμng sÏ cã xu h−íng sö dông muèn sö dông vèn vay quay vßng nhiÒu lÇn víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau (bëi thñ tôc vay vèn t¹i NHTM Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông
  56. 56 qu¸ kh¾t khe). Nh− vËy, c¸c NHTM sÏ r¬i vμo t×nh tr¹ng kh«ng qu¶n lý ®−îc nguån tr¶ nî vμ rñi ro rÊt khã tr¸nh khái. Nguyªn nh©n rñi ro nμy ®ßi hái Nhμ n−íc ph¶i cã chÕ tμi ®Ó c¸c doanh nghiÖp c«ng khai, minh b¹ch th«ng tin vμ tÝnh cÊp thiÕt cña viÖc ChÝnh phñ ph¶i x©y dùng Trung t©m th«ng tin vÒ doanh nghiÖp vμ thÞ tr−êng. Riªng th«ng tin vÒ tμi chÝnh cña kh¸ch hμng c¸c doanh nghiÖp ngoμi quèc doanh hiÖn kh«ng b¾t buéc ph¶i cã quyÕt to¸n hμng quý vμ v× vËy NHTM kh«ng thÓ cã c¸c th«ng tin cËp nhËt t×nh h×nh tμi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp. Th«ng tin vÒ kh¸ch hμng thiÕu vμ ®é tin cËy thÊp nªn c¸c NHTM vÉn thiªn vÒ thÈm ®Þnh, cho vay dùa trªn tμi s¶n ®¶m b¶o trong khi xö lý TS§B l¹i cùc kú khã kh¨n dÉn tíi rñi ro tÝn dông vÉn lμ lo¹i rñi ro cao nhÊt trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTM. 4.1.6. Rñi ro tÝn dông do kh¸ch hμng cè ý lõa ®¶o: Trong thùc tiÔn kinh doanh th× sè kh¸ch hμng cè ý lõa ®¶o chiÕm tû träng thÊp nh−ng vÊn ®Ò nghiªm träng lμ c¸c NHTM thùc sù ch−a cã nh−ng c«ng cô hç trî ®¾c lùc ®Ó cã thÓ ph¸t hiÖn sím ®èi t−îng lõa ®¶o trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh hå s¬ cho vay. Sè kh¸ch hμng lõa ®¶o th× Ýt nh−ng khi kh¸ch hμng ®· cè t×nh lõa ®¶o th× cã rÊt nhiÒu Ng©n hμng cïng lμ ®èi t−îng bÞ lõa ®¶o. VÝ dô vô ¸n TrÇn V¨n Mß, vô ¸n lμm gi¶ hå s¬ nhμ t¹i Ng©n hμng C«ng th−¬ng th× hå s¬ TS§B gi¶ qua c¶ thñ tôc c«ng chøng vμ ®· cã tíi 5 Ng©n hμng liªn quan. Rñi ro do kh¸ch hμng cè ý lõa ®¶o gÇn nh− c¸c NHTM ch−a cã biÖn ph¸p kh¶ quan ®Ó phßng chèng vμ theo ®ã lμ rñi ro thiÖt h¹i vÒ con ng−êi. C¸c CBTD ®ang bÞ nçi ¸m ¶nh th−êng trùc vÒ téi cè ý lμm tr¸i g©y hËu qu¶ nghiªm träng trong khi chÝnh c¸c CBTD còng lμ n¹n nh©n cña c¸c ®èi t−îng lõa ®¶o trong c¸c vô ¸n h×nh sù. Trong bèi c¶nh c«ng nghÖ cao hiÖn nay, tr×nh ®é lõa ®¶o cμng tinh vi h¬n th× c¸c Ng©n hμng ph¶i tù trang bÞ cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc phßng ngõa c¬ b¶n nhÊt. 4.1.7. Rñi ro tÝn dông do hμnh lang ph¸p lý trong ho¹t ®éng ng©n hμng kh«ng ®ång bé, c¸c c¬ quan ph¸p luËt cßn h×nh sù ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ: Thêi gian gÇn ®©y, c¸c v¨n b¶n ph¸p lý trong ho¹t ®éng Ng©n hμng ®· th«ng tho¸ng h¬n theo h−íng giao quyÒn tù chñ cho c¸c NHTM vμ c¸c NHTM ®−îc phÐp lμm nh÷ng g× mμ ph¸p luËt kh«ng cÊm. Tuy nhiªn, sù phèi hîp gi÷a c¸c Bé, ngμnh ®Ó cã nh÷ng v¨n b¶n chung rÊt khã kh¨n vμ cßn m©u thuÉn víi thùc tÕ. VÝ dô theo th«ng Luaän vaên Thaïc só Kinh teá Hoaøng Thò Lan Phöông