Luận văn Định hướng và giải pháp phát triển dịch vụ của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong quá trình hội nhập

Nội dung text: Luận văn Định hướng và giải pháp phát triển dịch vụ của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong quá trình hội nhập

1. -1- BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP.HOÀ CHÍ MINH NGUYEÃN NGOÏC QUEÁ CHI ÑÒNH HÖÔÙNG VAØ GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN DÒCH VUÏ CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM TRONG QUAÙ TRÌNH HOÄI NHAÄP LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH – Naêm 2005
2. -2- MUÏC LUÏC MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1- TOÅNG QUAN VEÀ DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VAØ HOÄI NHAÄP QUOÁC TEÁ TRONG LÓNH VÖÏC NGAÂN HAØNG 6 1.1. Khaùi nieäm veà dòch vuï ngaân haøng 6 1.2. Caùc loaïi dòch vuï ngaân haøng 9 1.2.1. Huy ñoäng tieàn gôûi 9 1.2.2. Caáp tín duïng 11 1.2.2.1. Cho vay 11 1.2.2.2. Baûo laõnh ngaân haøng 12 1.2.2.3. Cho thueâ taøi chính 13 1.2.2.4. Chieát khaáu 13 1.2.2.5. Bao thanh toaùn 14 1.2.3. Dòch vuï thanh toaùn vaø ngaân quyõ 14 1.2.3.1. Thanh toaùn noäi ñòa 14 1.2.3.2. Thanh toaùn quoác teá 14 1.2.3.3. Dòch vuï thu chi hoä 16 1.2.4. Caùc dòch vuï khaùc 16 1.2.4.1. Baûo quaûn an toaøn vaät coù giaù 16 1.2.4.2. Dòch vuï uûy thaùc 16 1.2.4.3. Caùc dòch vuï khaùc 16 1.3. Taùc ñoäng cuûa hoäi nhaäp quoác teá ñoái vôùi hoaït ñoäng ngaân haøng vaø phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng 17 1.3.1. Hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng laø gì 17 1.3.2. Ñoäng löïc cuûa hoäi nhaäp quoác teá 18 1.3.2.1. Hoäi nhaäp ngaân haøng laø xu theá taát yeáu 18
3. -3- 1.3.2.2. Hoäi nhaäp ngaân haøng laø moät phaàn cuûa phaùt trieån kinh teá 19 1.3.3. Caùc ñaëc ñieåm cuûa hoäi nhaäp quoác teá 20 1.3.4. Caùc cam keát vaø loä trình veà môû cöûa trong lónh vöïc ngaân haøng 20 1.3.4.1. Gia nhaäp WTO 21 1.3.4.2. Hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät Nam- Hoa Kyø 22 1.3.4.3. Hieäp ñònh khung cuûa ASEAN veà dòch vuï 23 1.3.5. Taùc ñoäng cuûa hoäi nhaäp quoác teá ñoái vôùi lónh vöïc ngaân haøng vaø 24 phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng CHÖÔNG 2- THÖÏC TRAÏNG HEÄ THOÁNG DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VIEÄT NAM VAØ CAÙC NGUYEÂN NHAÂN TOÀN TAÏI 27 2.1. Thöïc traïng cuûa heä thoáng dòch vuï ngaân haøngVN 27 2.1.1. Haïn cheá veà soá löôïng vaø chaát löôïng dòch vuï 28 2.1.1.1. Huy ñoäng voán 28 2.1.1.2. Caáp tín duïng 32 2.1.1.3. Caùc dòch vuï khaùc 37 2.1.2. Haïn cheá veà thò tröôøng 37 2.1.3. Haïn cheá veà tính caïnh tranh 38 2.1.4. Tyû troïng caùc loaïi dòch vuï ngaân haøng 39 2.1.5. Hoaït ñoäng tín duïng 40 2.1.6. Nhaän thöùc cuûa baûn thaân caùc NHVN 41 2.2. Moät soá nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa nhöõng toàn taïi, yeáu keùm cuûa heä thoáng dòch vuï NHVN. 41 2.2.1. Nguyeân nhaân töø baûn thaân caùc NHTMVN 42
4. -4- 2.2.2. Nguyeân nhaân töø caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc 44 2.2.3. Nguyeân nhaân töø ñieàu kieän neàn kinh teá VN 44 2.2.4. Nguyeân nhaân töø moâi tröôøng phaùp lyù 45 2.2.5. Nguyeân nhaân töø NHNN 45 2.2.6. Nguyeân nhaân töø heä thoáng CNTT 46 CHÖÔNG 3- ÑÒNH HÖÔÙNG VAØ GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VIEÄT NAM 48 3.1. Ñònh höôùng phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng 48 3.1.1. Ñònh höôùng chung 48 3.1.2. Ñònh höôùng phaùt trieån moät soá dòch vuï ngaân haøng chuû yeáu 49 3.1.2.1. Dòch vuï huy ñoäng voán 49 3.1.2.2. Dòch vuï caáp tín duïng 51 3.1.2.3. Dòch vuï thanh toaùn vaø ngaân quyõ 53 3.1.2.4. Caùc dòch vuï khaùc 55 3.2. Caùc giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån dòch vuï NHVN 56 3.2.1. Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi baûn thaân caùc NHTMVN 56 3.2.1.1. Taêng cöôøng naêng löïc taøi chính 56 3.2.1.2. Naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro 57 3.2.1.3. Hieän ñaïi hoaù coâng ngheä ngaân haøng 59 3.2.1.4. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc 61 3.2.1.5. Caùc giaûi phaùp khaùc 62 3.2.2. Nhoùm giaûi phaùp mang tính vó moâ 63 3.2.2.1. Hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät vaø cô cheá, chính saùch 63 3.2.2.2. Giaûi phaùp ñoái vôùi NHNN 65 KEÁT LUAÄN 68 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
5. -5- LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi Theá giôùi ñang böôùc vaøo kyû nguyeân cuûa hoäi nhaäp kinh teá vaø xu höôùng toaøn caàu hoaù dieãn ra roäng khaép. Söï xuaát hieän cuûa caùc khoái kinh teá vaø maäu dòch treân theá giôùi laø moät taát yeáu khaùch quan, moät naác thang phaùt trieån môùi trong quaù trình toaøn caàu hoaù neàn kinh teá. Khi gia nhaäp vaøo caùc toå chöùc thöông maïi trong khu vöïc vaø treân theá giôùi, moãi quoác gia ñeàu coù nhöõng muïc ñích rieâng, nhöng nhìn chung thì caùc nöôùc ñeàu muoán höôùng tôùi moät neàn kinh teá phaùt trieån, moät xaõ hoäi vaên minh, hieän ñaïi, ñôøi soáng xaõ hoäi ñöôïc caûi thieän. Kinh nghieäm quoác teá ñaõ ñöa caùc nhaø nghieân cöùu ñeán keát luaän laø heä thoáng taøi chính vaø ngaân haøng caïnh tranh vaø môû cöûa laø heä thoáng taøi chính toát nhaát cho phaùt trieån vaø taêng tröôûng kinh teá. Hoäi nhaäp toaøn caàu seõ môû ra vaø thuùc ñaåy söï phaùt trieån vaø söû duïng nguoàn löïc tieàm naêng vaø taïo ra caùc cô hoäi taêng tröôûng töø söï chuyeân moân hoaù, maø neáu khoâng hoäi nhaäp seõ khoâng khai thaùc söû duïng ñöôïc. Cuõng nhö nhieàu ngaønh khaùc, caùc ngaân haøng cuûa VN ñang ñöùng tröôùc moät cuoäc caïnh tranh ñöôïc döï baùo tröôùc laø voâ cuøng khoác lieät khi hoäi nhaäp khu vöïc vaø quoác teá. Ngaân haøng laø lónh vöïc hoaøn toaøn môû trong cam keát gia nhaäp Toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO) cuûa VN vôùi loä trình 7 naêm. Chính vì vaäy, caùc chuyeân gia cho raèng, neáu khaû naêng VN gia nhaäp WTO vaøo cuoái naêm 2005 laø hieän thöïc, thì hôn baát cöù ngaønh naøo, lónh vöïc ngaân haøng caàn phaûi taêng toác naâng cao naêng löïc caïnh tranh vì chính caïnh tranh cho pheùp caùc doanh nghieäp coù ñoäng löïc ñeå naâng cao chaát löôïng vaø ñoåi môùi toaøn dieän caùc maët hoaït ñoäng. Trong lòch söû ngaønh ngaân haøng, chöa coù thôøi ñieåm naøo caùc NHTM laïi phaùt trieån maïnh nhö hieän nay. Ngoaøi 5 NHTMNN, coøn coù ñeán 37 NHTM coå phaàn, 13 coâng ty taøi chính, 26 chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi, 4 ngaân haøng lieân doanh vaø moät heä thoáng caû ngaøn quyõ tín duïng nhaân daân caû trung öông laãn cô sôû. Heä thoáng
6. -6- ngaân haøng VN cuõng ñaõ coù söï lôùn maïnh ñaùng keå veà dòch vuï, chaát löôïng hoaït ñoäng nhôø öùng duïng nhöõng coâng ngheä hieän ñaïi trong ngaønh ngaân haøng. Söï lôùn maïnh naøy vaãn chöa ñuû trong cuoäc caïnh tranh vôùi ngaân haøng khu vöïc vaø treân theá giôùi vaøo thôøi ñieåm VN chính thöùc hoäi nhaäp. Töøng dòch vuï ngaân haøng chöa taïo döïng ñöôïc thöông hieäu rieâng, qui moâ cuûa töøng dòch vuï coøn nhoû, chaát löôïng dòch vuï coøn haïn cheá, söùc caïnh tranh thaáp, ñaëc bieät laø tieän ích cuûa moät soá dòch vuï chöa cao, chöa thaät söï ña daïng vaø ñaùp öùng moïi nhu caàu cuûa khaùch haøng. Dòch vuï ngaân haøng ñöôïc döï baùo laø lónh vöïc caïnh tranh khoác lieät khi voøng baûo hoä cho ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc khoâng coøn. Xuaát phaùt töø yeâu caàu cuûa hoäi nhaäp, moät trong nhöõng giaûi phaùp ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi VN laø phaùt trieån caùc dòch vuï ngaân haøng trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá chính laø lyù do maø toâi choïn ñeà taøi naøy. 2. Xaùc ñònh vaán ñeà: Vôùi nhieàu chuyeån bieán tích cöïc cuûa ngaønh ngaân haøng trong thôøi gian gaàn ñaây, song nhìn chung dòch vuï NHVN vaãn coøn raát nhieàu haïn cheá, haïn cheá veà soá löôïng dòch vuï ngheøo naøn, ñôn ñieäu, haïn cheá veà chaát löôïng dòch vuï thaät söï vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc nhöõng nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi. Neáu nhö Vieät Nam chính thöùc gia nhaäp WTO vaøo cuoái naêm 2005 thì ngaønh ngaân haøng seõ laø moät trong nhöõng ngaønh bò caïnh tranh nhieàu nhaát. Vôùi thöïc traïng veà heä thoáng dòch vuï cuûa caùc NHVN nhö hieän nay, chaéc chaén ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc seõ khoâng ñuû söùc ñeå caïnh tranh vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi chöa keå nhöõng yeáu toá khaùc nhö veà qui moâ voán, trình ñoä quaûn lyù, heä thoáng coâng ngheä thoâng tin, söï hieåu bieát caùc nghieäp vuï cuûa moät ngaân haøng hieän ñaïi treân theá giôùi . Vaán ñeà troïng taâm maø Luaän vaên muoán ñeà caäp laø laøm theá naøo ñeå phaùt trieån caùc dòch vuï ñeå NHVN coù theå naâng cao naêng löïc caïnh tranh khi Vieät Nam hoäi nhaäp quoác teá. Nghieân cöùu thöïc traïng heä thoáng dòch vuï ngaân haøng trong nöôùc vaø
7. -7- heä thoáng dòch vuï ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñeå töø ñoù coù theå ñöa ra ñöôïc nhöõng ñònh höôùng vaø giaûi phaùp thích hôïp nhaèm phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng trong nöôùc veà soá löôïng cuõng nhö chaát löôïng trong nhöõng naêm tieáp theo. 3. Muïc tieâu nghieân cöùu: Ngaân haøng Vieät Nam tham gia hoäi nhaäp trong boái caûnh trình ñoä phaùt trieån kinh teá vaø coâng ngheä thaáp, ñaëc bieät caùc dòch vuï ngaân haøng coøn heát söùc ngheøo naøn, chuû yeáu laø caùc dòch vuï mang tính truyeàn thoáng (huy ñoäng voán vaø cho vay), chaát löôïng dòch vuï thaáp, möùc ñoä phoå bieán cuûa dòch vuï khoâng cao, ñoái töôïng söû duïng dòch vuï coøn phaân taùn. Trong hoaït ñoäng ngaân haøng, xu theá môû roäng dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi ñaõ vaø ñang laø muïc tieâu phaán ñaáu, laø lónh vöïc caïnh tranh hieäu quaû giöõa caùc ngaân haøng. Hôn nöõa, khi Vieät Nam gia nhaäp Toå chöùc thöông maïi Quoác teá (WTO), dòch vuï ngaân haøng coøn laø moâi tröôøng thuaän lôïi cho caùc nhaø ñaàu tö, cho vieäc thoâng giao quoác teá vaø môû roäng dòch vuï, du lòch. Trong khi ñieåm maïnh cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi laø söï ña daïng cuûa caùc loaïi hình dòch vuï (chieám hôn 50% treân toång thu nhaäp) thì thu nhaäp töø hoaït ñoäng caáp tín duïng vaãn coøn phoå bieán ôû haàu heát caùc ngaân haøng TMVN. So saùnh dòch vuï hieän coù cuûa caùc NHTMVN vaø dòch vuï cuûa moät soá ngaân haøng nöôùc ngoaøi ôû caùc nöôùc phaùt trieån nhö Citibank, HSBC, UOB, Wachovia, American Express . qua ñoù ñöa ra ñònh höôùng vaø giaûi phaùp cho söï phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi ñaùp öùng yeâu caàu caïnh tranh trong quaù trình hoäi nhaäp chính laø muïc ñích nghieân cöùu cuûa luaän vaên. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu luaän vaên: Luaän vaên ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû phöông phaùp luaän moät caùch coù heä thoáng cuûa vaán ñeà caàn nghieân cöùu:
8. -8- DVNH laø gì vaø vì sao phaûi phaùt trieån DVNH khi neàn kinh teá VN hoäi nhaäp QT Thöïc traïng cuûa heä thoáng DVNHVN khi so saùnh vôùi caùc nöôùc phaùt trieån vaø tìm hieåu nguyeân nhaân cuûa noù Ñònh höôùng ñeå phaùt trieån DVNH vaø caùc giaûi phaùp cuï theå Khi nghieân cöùu luaän vaên, phöông phaùp nghieân cöùu döõ lieäu thöù caáp ñöôïc vaän duïng ñeå ñaùnh giaù thöïc traïng hoaït ñoäng dòch vuï cuûa caùc NHVN trong caùc naêm qua cho ñeán hieän nay vaø so saùnh vôùi heä thoáng ngaân haøng cuûa caùc nöôùc phaùt trieån khaùc. Ngoaøi ra, luaän vaên coøn söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, töùc ñöa ra ñònh höôùng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng treân cô sôû ñaõ phaân tích thöïc traïng vaø nhöõng nguyeân nhaân toàn taïi cuûa heä thoáng dòch vuï NHVN nhaèm ñaùnh giaù ñöôïc baûn chaát cuûa vaán ñeà ñang nghieân cöùu. 5. Noäi dung nghieân cöùu: Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, luaän vaên bao goàm 3 chöông. Chöông I seõ ñi saâu vaøo tìm hieåu theá naøo laø dòch vuï ngaân haøng, nhöõng dòch vuï truyeàn thoáng cuûa moät ngaân haøng nhö ñi vay vaø cho vay coù phaûi laø dòch vuï ngaân haøng khoâng.
9. -9- Qua ñoù vieäc tìm hieåu lyù do vì sao phaûi phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng trong neàn kinh teá hoäi nhaäp quoác teá. Khi Vieät Nam chính thöùc gia nhaäp WTO maø döï kieán laø cuoái naêm 2005, söï caïnh tranh seõ dieãn ra heát söùc khoác lieät trong ñoù lónh vöïc hoaït ñoäng ngaân haøng seõ chòu aûnh höôûng tröïc tieáp. Caùc NHVN haàu nhö chöa coù kinh nghieäm trong vieäc tieáp caän vôùi dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi khi heä thoáng ngaân haøng VN coøn heát söùc non treû (laâu ñôøi nhaát cuõng chæ 30 naêm) trong khi ñoù nhieàu ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñaõ coù quaù trình phaùt trieån treân haøng traêm naêm qua. Nhaän daïng ñöôïc nhöõng thöïc traïng cuûa heä thoáng dòch vuï NHVN vaø tìm hieåu nguyeân nhaân cuûa nhöõng baát caäp, yeáu keùm seõ ñöôïc trình baøy ôû Chöông II cuûa luaän vaên. Cuoái cuøng, ôû Chöông III luaän vaên seõ ñi saâu vaøo nghieân cöùu ñònh höôùng phaùt trieån cuûa heä thoáng dòch vuï NHVN vaø qua ñoù ñeà ra nhöõng giaûi phaùp cuï theå nhaèm phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng VN nhaèm thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá vaø hoäi nhaäp quoác teá. 6. YÙ nghóa nghieân cöùu: Dòch vuï ngaân haøng heát söùc ña daïng, vôùi nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi thì dòch vuï ngaân haøng cuõng khoâng ngöøng caûi tieán veà chaát löôïng vaø phaùt trieån veà soá löôïng, neân khoâng theå giôùi haïn hay neâu cuï theå taát caû caùc dòch vuï maø ngaân haøng VN caàn phaûi thöïc hieän bôûi moâi tröôøng hoaït ñoäng, naêng löïc hoaït ñoäng cuûa moãi ngaân haøng laø khaùc nhau. Ñeà taøi nghieân cöùu caàn höôùng ñeán laø laøm theá naøo ñeå dòch vuï ngaân haøng ngaøy caøng trôû neân ña naêng vaø hieän ñaïi khi Vieät Nam hoäi nhaäp quoác teá.
10. -10- CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VAØ HOÄI NHAÄP QUOÁC TEÁ TRONG LÓNH VÖÏC NGAÂN HAØNG 1.1. Khaùi nieäm veà dòch vuï ngaân haøng: Cho ñeán nay, ôû nöôùc ta vaãn chöa coù moät khaùi nieäm naøo ñöôïc neâu cuï theå veà dòch vuï ngaân haøng. Coù khoâng ít quan nieäm cho raèng dòch vuï ngaân haøng khoâng thuoäc phaïm vi kinh doanh tieàn teä vaø caùc hoaït ñoäng nghieäp vuï ngaân haøng theo chöùc naêng cuûa moät trung gian taøi chính (huy ñoäng tieàn gôûi, cho vay ), chæ nhöõng hoaït ñoäng ngaân haøng khoâng thuoäc noäi dung treân môùi goïi laø dòch vuï ngaân haøng nhö dòch vuï chuyeån tieàn, thu hoä uûy thaùc, mua baùn hoä, moâi giôùi kinh doanh chöùng khoaùn Moät soá khaùc laïi cho raèng taát caû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng phuïc vuï cho khaùch haøng laø caù nhaân vaø doanh nghieäp ñeàu goïi laø dòch vuï ngaân haøng. Ngay caû Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn cuûa ngaân haøng hieän nay cuõng ñaõ coù söï phaân bieät dòch vuï ngaân haøng khoâng coù hoaït ñoäng töø tín duïng vaø caùc ngaân haøng thöông maïi khi coâng boá thoâng tin veà tyû leä thu dòch vuï treân toång thu nhaäp cuõng ñaõ bao haøm thu dòch vuï khoâng coù thu nhaäp töø tín duïng. Ñoái vôùi hoaït ñoäng huy ñoäng voán vaø cho vay, caùc ngaân haøng thöôøng traùnh neù söû duïng thuaät ngöõ “dòch vuï” maø thay vaøo ñoù laø cuïm töø “saûn phaåm”. Theo Luaät caùc toå chöùc tín duïng do NHNNVN ban haønh, dòch vuï ngaân haøng cuõng khoâng ñöôïc ñònh nghóa vaø giaûi thích cuï theå. Taïi khoaûn 1 vaø khoaûn 7, ñieàu 20 thì hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä vaø dòch vuï ngaân haøng bao haøm caû ba noäi dung: nhaän tieàn gôûi, caáp tín duïng vaø cung öùng dòch vuï thanh toaùn, nhöng ñaâu laø kinh doanh tieàn teä vaø ñaâu laø dòch vuï ngaân haøng thì vaãn chöa ñöôïc phaân ñònh roõ raøng.
11. -11- Nhö vaäy, dòch vuï ngaân haøng seõ ñöôïc hieåu theo hai nghóa: nghóa roäng vaø nghóa heïp. Theo nghóa roäng, lónh vöïc dòch vuï ngaân haøng laø toaøn boä hoaït ñoäng tieàn teä, tín duïng, thanh toaùn, ngoaïi hoái cuûa heä thoáng ngaân haøng ñoái vôùi khaùch haøng laø doanh nghieäp vaø caù nhaân (nhöng khoâng bao goàm hoaït ñoäng töï laøm cho mình cuûa caùc toå chöùc tín duïng). Quan nieäm naøy ñöôïc söû duïng ñeå xem xeùt lónh vöïc dòch vuï ngaân haøng trong cô caáu cuûa neàn kinh teá quoác daân cuûa moät quoác gia. Quan nieäm naøy phuø hôïp vôùi caùch phaân ngaønh dòch vuï ngaân haøng trong dòch vuï taøi chính cuûa WTO vaø cuûa Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam – Hoa Kyø, cuõng nhö cuûa nhieàu nöôùc phaùt trieån treân Theá giôùi. Theo nghóa heïp, dòch vuï ngaân haøng chæ bao goàm nhöõng hoaït ñoäng ngoaøi chöùc naêng truyeàn thoáng cuûa ñònh cheá taøi chính trung gian (huy ñoäng voán vaø cho vay). Quan nieäm naøy chæ neân duøng trong phaïm vi heïp, khi xem xeùt hoaït ñoäng cuûa moät ngaân haøng cuï theå ñeå xem caùc dòch vuï môùi, phaùt trieån nhö theá naøo, cô caáu ra sao trong hoaït ñoäng cuûa mình. Khi noùi lónh vöïc dòch vuï ngaân haøng ñoái vôùi neàn kinh teá, caùc nöôùc ñeàu quan nieäm dòch vuï ngaân haøng theo nghóa roäng. Trong thöïc teá, moät ngaân haøng baùn leû lôùn thöôøng coù treân 300 dòch vuï khaùc nhau cho khaùch haøng caù nhaân hay doanh nghieäp. Dòch vuï ngaân haøng ngaøy caøng hieän ñaïi vaø khoâng coù giôùi haïn khi neàn kinh teá ngaøy caøng phaùt trieån, xaõ hoäi ngaøy caøng vaên minh vaø nhu caàu cuûa con ngöôøi ngaøy caøng cao vaø ña daïng. Theo Toå chöùc thöông maïi Theá Giôùi (WTO): moät dòch vuï taøi chính laø baát kyø dòch vuï naøo coù tính chaát taøi chính, ñöôïc moät nhaø cung caáp dòch vuï taøi chính cung caáp. Dòch vuï taøi chính bao goàm moïi dòch vuï baûo hieåm vaø dòch vuï lieân quan ñeán baûo hieåm, moïi dòch vuï ngaân haøng vaø dòch vuï taøi chính khaùc (ngoaïi tröø baûo hieåm). Nhö vaäy dòch vuï ngaân haøng laø moät boä phaän caáu thaønh neân dòch vuï taøi
12. -12- chính vaø cuõng khoù phaân ñònh roõ ñaâu laø dòch vuï ngaân haøng vaø ñaâu laø dòch vuï taøi chính nhö : - Nhaän tieàn gôûi - Taát caû caùc loaïi hình cho vay - Cho thueâ taøi chính - Dòch vuï thanh toaùn vaø chuyeån tieàn - Baûo laõnh vaø cam keát - Buoân baùn cho chính taøi khoaûn cuûa mình hoaëc cho taøi khoaûn cuûa ngöôøi tieâu duøng hoaëc laø taïi sôû giao dòch, taïi thò tröôøng phi taäp trung hoaëc ôû caùc nôi khaùc caùc saûn phaåm sau: caùc coâng cuï cuûa thò tröôøng tieàn teä, ngoaïi teä, caùc saûn phaåm phaùi sinh, tyû giaù vaø caùc coâng cuï laõi suaát, caùc chöùng khoaùn chuyeån nhöôïng ñöôïc, caùc coâng cuï mua baùn ñöôïc khaùc vaø caùc taøi saûn chính - Tham döï vaøo taát caû caùc vaán ñeà lieân quan ñeán chöùng khoaùn, bao goàm nhaän baûo laõnh vaø ñaàu tö nhö moät ñaïi lyù vaø cung caáp caùc dòch vuï coù lieân quan - Moâi giôùi tieàn teä - Quaûn lyù taøi saûn - Caùc dòch vuï thanh toaùn ñoái vôùi taøi saûn chính - Caùc dòch vuï tö vaán vaø phuï trôï khaùc - Cung caáp vaø chuyeån thoâng tin taøi chính vaø xöû lyù caùc döõ lieäu taøi chính vaø phaàn meàm lieân quan ñöôïc cung caáp bôûi caùc nhaø cung öùng dòch vuï taøi chính khaùc. Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam-Hoa Kyø vaø Hieäp ñònh khung ASEAN veà dòch vuï (AFAS) ñaõ ñöôïc kyù keát cuõng hieåu vaø phaân loaïi dòch vuï taøi chính (trong ñoù coù dòch vuï ngaân haøng) töông töï nhö WTO. Toùm laïi, dòch vuï ngaân haøng laø moät boä phaän cuûa dòch vuï taøi chính vaø caàn phaûi ñöôïc hieåu theo nghóa roäng nhö Luaän vaên ñaõ ñeà caäp ôû phaàn treân.
13. -13- 1.2. Caùc loaïi dòch vuï ngaân haøng: Dòch vuï ngaân haøng laø moät boä phaän cuûa dòch vuï taøi chính neân dòch vuï ngaân haøng raát ña daïng. Vôùi nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi, dòch vuï ngaân haøng ngaøy caøng phaùt trieån keå caû veà maët löôïng vaø chaát, neân khoâng theå thoáng keâ heát toaøn boä caùc dòch vuï ngaân haøng. Maët khaùc vieäc aùp duïng töøng loaïi dòch vuï ngaân haøng coøn tuyø thuoäc vaøo naêng löïc, quy moâ cuûa töøng ngaân haøng khaùc nhau vaø taäp quaùn, thoùi quen, caùch soáng, thu nhaäp cuûa ngöôøi daân nhöng cô baûn dòch vuï ngaân haøng bao goàm nhöõng loaïi dòch vuï nhö huy ñoäng tieàn gôûi, caáp tín duïng, dòch vuï thanh toaùn vaø ngaân quyõ vaø caùc dòch vuï khaùc. 1.2.1. Huy ñoäng tieàn gôûi: Caùc NH thöïc hieän moät dòch vuï raát quan troïng ñoái vôùi taát caû caùc khu vöïc cuûa neàn kinh teá baèng caùch cung öùng nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc gôûi tieàn tieát kieäm cuûa daân chuùng baèng caùch ñöa ra nhöõng phöông thöùc deã daøng ñeå thöïc hieän caùc muïc ñích coù tính chaát xaõ hoäi. Ngöôøi gôûi tieàn tieát kieäm seõ ñöôïc höôûng moät laõi suaát ñöôïc aán ñònh treân toång soá tieàn gôûi vôùi möùc ñoä an toaøn vaø thanh khoaûn cao. Caùc loaïi hình tieàn gôûi phoå bieán: ¾ Tieàn gôûi thanh toaùn: Tieàn gôûi thanh toaùn cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi laø tieàn gôûi cuûa caù nhaân, cuûa caùc nhaø doanh nghieäp vaø nhieàu nöôùc treân theá giôùi chính phuû trung öông vaø ñòa phöông cuõng môû taøi khoaûn thanh toaùn taïi caùc ngaân haøng thöông maïi. Ñoái vôùi loaïi tieàn gôûi naøy, muïc ñích gôûi laø nhaèm ñaûm baûo an toaøn veà taøi saûn vaø thöïc hieän caùc khoaûn chi traû trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vaø tieâu duøng. Ñoái vôùi phaàn lôùn caùc khaùch haøng, muïc ñích höôûng lôïi ñoái vôùi loaïi tieàn gôûi naøy chæ giöõ vai troø thöù yeáu. Taøi khoaûn ñöôïc söû duïng cho tieàn gôûi thanh toaùn ñöôïc goïi laø taøi khoaûn giao dòch hay coøn goïi laø taøi khoaûn cheque (seùc), vì phaàn lôùn caùc khoaûn giao dòch
14. -14- khoâng qua taøi khoaûn naøy ñöôïc thöïc hieän baèng seùc, maëc duø ngaøy nay vieäc chuyeån tieàn qua maïng vaø theû thanh toaùn ñaõ trôû thaønh phoå bieán. ¾ Tieàn gôûi coù kyø haïn: Caùc doanh nghieäp vaø caù nhaân coù thu nhaäp taïm thôøi chöa söû duïng trong moät thôøi gian nhaát ñònh coù theå gôûi vaøo ngaân haøng döôùi hình thöùc kyù thaùc coù kyø haïn. Theo nguyeân taéc ñoái vôùi loaïi tieàn gôûi naøy, ngöôøi gôûi chæ ñöôïc ruùt ra khi ñaùo haïn. Tuy nhieân treân thöïc teá do aùp löïc caïnh tranh maø caùc ngaân haøng thöôøng cho pheùp khaùch haøng ruùt ra tröôùc haïn vôùi ñieàu kieän laø ngöôøi gôûi khoâng ñöôïc traû laõi, hoaëc chæ höôûng laõi khoâng kyø haïn hoaëc phaûi chòu moät möùc phaït naøo ñoù. Tieàn gôûi ñònh kyø vôùi nhieàu loaïi kyø haïn khaùc nhau thoâng thöôøng bao goàm caùc loïai sau: 1tuaàn, 1thaùng, 2 thaùng ñeán 36 thaùng. Khaùc vôùi tieàn gôûi thanh toaùn, tieàn gôûi ñònh kyø laø tieàn taïm thôøi chöa söû duïng cuûa doanh nghieäp, caù nhaân maø chuû yeáu laø caù nhaân. Vì vaäy muïc ñích gôûi tieàn vaøo ngaân haøng laø nhaèm tìm kieám lôïi töùc. Ñoái vôùi ngaân haøng tieàn gôûi ñònh kyø laø nguoàn voán oån ñònh trong kinh doanh, do ñoù laõi suaát maø caùc ngaân haøng chi traû cho loaïi tieàn gôûi naøy cao hôn laõi suaát chi traû cho tieàn gôûi thanh toaùn. Maët khaùc, ñeå khuyeán khích khaùch haøng gôûi tieàn theo kyø haïn daøi ngaân haøng thöôøng aùp duïng nguyeân taéc kyø haïn caøng daøi thì laõi suaát caøng cao. Hieän nay caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ñang aùp duïng hai loaïi tieàn gôûi ñònh kyø laø: tieàn gôûi theo taøi khoaûn vaø tieàn gôûi ñònh kyø döôùi hình thöùc phaùt haønh kyø phieáu ngaân haøng. Ngoaøi ra caùc ngaân haøng thöông maïi cuûa caùc nöôùc phaùt trieån coøn huy ñoäng voán baèng caùch phaùt haønh moät loaïi giaáy nhaän nôï coù meänh giaù cao goïi laø chöùng chæ tieàn gôûi ñöôïc chuyeån nhöôïng. ¾ Tieàn gôûi tieát kieäm: Tieàn gôûi tieát kieäm ñoái vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi coù hai loaïi chính:
15. -15- Loaïi 1: Tieàn gôûi tieát kieäm theo taøi khoaûn coù thoâng tri, töùc laø tieàn gôûi khoâng coù thôøi gian ñaùo haïn maø ngöôøi gôûi khi muoán ruùt ra phaûi baùo tröôùc cho ngaân haøng moät thôøi gian, tuy nhieân ngaøy nay caùc ngaân haøng thöôøng cho pheùp khaùch haøng ñöôïc ruùt tieàn tieát kieäm maø khoâng caàn baùo tröôùc. Loaïi 2: Tieàn gôûi tieát kieäm coù muïc ñích: ngöôøi gôûi kyù thaùc ôû ngaân haøng ñeå söû duïng vaøo moät muïc ñích nhaát ñònh nhö mua nhaø ôû, trang traõi chi phí hoïc taäp Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi gôûi tieàn loaïi naøy ngaân haøng thöôøng caáp tín duïng ñeå buø ñaép theâm phaàn thieáu huït khi söû duïng theo muïc ñích cuûa tieàn gôûi tieát kieäm. Ñoái vôùi Vieät Nam tieàn gôûi tieát kieäm heát söùc ña daïng nhö tieàn gôûi khoâng kyø haïn; tieàn gôûi tieát kieäm coù muïc ñích (tieát kieäm an cö cuûa Ngaân haøng Ñoâng AÙ, tích luyõ thöôûng cuûa Ngaân haøng Saøi Goøn Thöông Tín); tieát kieäm coù laõi vaø coù thöôûng (tieát kieäm ngoaïi teä coù thöôûng cuûa Ngaân haøng AÙ Chaâu, cô hoäi vaøng cuûa Ngaân haøng Saøi Goøn Thöông Tín); tieát kieäm luyõ tieán . 1.2.2. Caáp tín duïng Caáp tín duïng laø moät trong nhöõng nghieäp vuï quan troïng nhaát ñem laïi nguoàn thu nhaäp chuû yeáu cho caùc NHTM, caáp tín duïng bao goàm nhöõng dòch vuï chuû yeáu nhö sau: 1.2.2.1. Cho vay: Tín duïng laø ñöôïc hieåu nhö laø moät giao dòch veà taøi saûn (tieàn hoaëc haøng hoaù) giöõa beân cho vay (ngaân haøng vaø caùc ñònh cheá taøi chính khaùc) vaø beân ñi vay (caù nhaân, doanh nghieäp vaø caùc chuû theå khaùc), trong ñoù beân cho vay chuyeån giao taøi saûn cho beân ñi vay söû duïng trong moät thôøi gian nhaát ñònh theo thoaû thuaän, beân ñi vay coù traùch nhieäm hoaøn traû voâ ñieàu kieän voán goác vaø laõi cho beân cho vay khi ñeán haïn thanh toaùn. Coù raát nhieàu caùch ñeå phaân loaïi cho vay:
16. -16- ¾ Caên cöù vaøo muïc ñích cho vay, goàm coù: cho vay saûn xuaát kinh doanh; taøi trôï xuaát nhaäp khaåu; cho vay mua saém baát ñoäng saûn; cho vay mua saém xe oâ toâ; cho vay tieâu duøng; cho vay noâng nghieäp; cho vay goùp chôï; cho vay du hoïc. ¾ Caên cöù vaøo thôøi haïn cho vay, goàm coù: cho vay ngaén haïn: döôùi 12 thaùng; cho vay trung haïn: töø 1 ñeán 5 naêm (moät soá nöôùc treân theá giôùi laø7 naêm), cho vay daøi haïn: treân 5 naêm (ñoái vôùi Vieät Nam), treân 7 naêm (ñoái vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi). ¾ Caên cöù vaøo möùc ñoä tín nhieäm, goàm coù: - Cho vay coù ñaûm baûo: ngöôøi ñi vay phaûi coù taøi saûn ñeå theá chaáp hoaëc caàm coá hoaëc ñöôïc beân thöù 3 baûo laõnh. - Cho vay khoâng coù ñaûm baûo: ngöôøi ñi vay khoâng coù taøi saûn ñeå theá chaáp hoaëc caàm coá hoaëc ñöôïc beân thöù 3 baûo laõnh maø chuû yeáu chæ döïa vaøo uy tín cuûa beân ñi vay. Loaïi hình naøy chæ aùp duïng ñoái vôùi khaùch haøng coù tình hình taøi chính laønh maïnh, coù khaû naêng taøi chính toát hoaëc nhöõng caù nhaân laøm vieäc ôû cô quan ñôn vò. ¾ Caên cöù vaøo phöông phaùp hoaøn traû, goàm coù: - Cho vay traû goùp: voán vaø laõi traû haøng thaùng - Cho vay moùn: voán traû cuoái kyø, laõi traû haøng thaùng. - Cho vay hoaøn traû theo yeâu caàu: aùp duïng kyõ thuaät thaáu chi. 1.2.2.2. Baûo laõnh ngaân haøng: Baûo laõnh ngaân haøng cuõng laø moät loaïi tín duïng ñöôïc aùp duïng phoå bieán, nhöng tín duïng döôùi daïng chöõ kyù, chöa phaùt sinh giao dòch veà taøi saûn (tieàn hoaëc haøng hoaù). Ñeå ñaûm baûo thöïc hieän moät nghóa vuï cuûa khaùch haøng, ngaân haøng ñöùng ra baûo laõnh cho khaùch haøng baèng vieäc phaùt haønh caùc chöùng thö baûo laõnh. Chöùng thö baûo laõnh laø giaáy cam keát cuûa ngaân haøng seõ thöïc hieän nghóa vuï thay ngöôøi ñöôïc baûo laõnh neáu ngöôøi naøy khoâng thöïc hieän nghóa vuï.
17. -17- Baûo laõnh ngaân haøng coù caùc loaïi thoâng duïng nhö sau: baûo laõnh döï thaàu; baûo laõnh thöïc hieän hôïp ñoàng; baûo laõnh mua haøng traû chaäm; baûo laõnh thanh toaùn; baûo laõnh thueá quan; baûo laõnh thanh toaùn khoaûn taïm öùng; baûo laõnh baûo haønh saûn phaåm; baûo laõnh vay voán . 1.2.2.3. Cho thueâ taøi chính: Cho thueâ taøi chính laø moät giao dòch hôïp ñoàng giöõa hai chuû theå goàm beân chuû sôû höõu taøi saûn vaø beân söû duïng taøi saûn, trong ñoù beân chuû sôû höõu taøi saûn (beân cho thueâ) chuyeån giao taøi saûn cho beân ñi thueâ söû duïng trong moät thôøi gian nhaát ñònh vaø beân söû duïng taøi saûn phaûi thanh toaùn tieàn thueâ cho beân chuû sôû höõu taøi saûn. Cho thueâ taøi chính laø loaïi cho thueâ voán daøi haïn, beân thueâ khoâng ñöôïc huyû boû hôïp ñoàng. Beân ñi thueâ chòu traùch nhieäm baûo trì, ñoùng baûo hieåm vaø thueá taøi saûn. Phaàn lôùn caùc hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính, beân thueâ ñöôïc quyeàn gia haïn hôïp ñoàng hoaëc ñöôïc quyeàn mua ñöùt taøi saûn sau khi thôøi haïn hôïp ñoàng keát thuùc. Thöïc chaát cuûa cho thueâ taøi chính laø moät hình thöùc taøi trôï voán, trong ñoù theo yeâu caàu söû duïng cuûa beân ñi thueâ, beân cho thueâ tieán haønh mua taøi saûn vaø chuyeån giao cho beân ñi thueâ söû duïng. Caùc loaïi cho thueâ taøi chính: - Taùi cho thueâ hay coøn goïi laø baùn vaø thueâ laïi, laø moät daïng ñaëc bieät cuûa phöông thöùc cho thueâ coù söï tham gia cuûa hai beân. - Cho thueâ hôïp taùc: beân cho thueâ ñaõ vay phaàn lôùn voán töø ngaân haøng ñeå mua taøi saûn cho thueâ. - Cho thueâ giaùp löng. 1.2.2.4. Chieát khaáu: Ngaân haøng ñöôïc chieát khaáu thöông phieáu vaø caùc giaáy tôø coù giaù ngaén haïn khaùc ñoái vôùi toå chöùc, caù nhaân vaø coù theå taùi chieát khaáu caùc thöông phieáu vaø caùc giaáy tôø coù giaù ngaén haïn khaùc ñoái vôùi ngaân haøng khaùc.
18. -18- 1.2.2.5. Bao thanh toaùn: Ñaây laø moät hình thöùc caáp tín duïng cuûa ngaân haøng cho beân baùn haøng thoâng qua vieäc mua laïi caùc khoaûn phaûi thu phaùt sinh töø vieäc mua, baùn haøng hoùa ñaõ ñöôïc beân baùn haøng vaø beân mua haøng thoaû thuaän trong hôïp ñoàng mua, baùn haøng. Bao thanh toaùn goàm caùc loaïi bao thanh toaùn noäi ñòa vaø bao thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu. 1.2.3. Dòch vuï thanh toaùn vaø ngaân quyõ: 1.2.3.1. Thanh toaùn noäi ñòa: Khaùch haøng coù theå söû duïng dòch vuï naøy ñeå thanh toaùn cho caùc nhaø cung caáp, caùc chuû nôï khaùc hoaëc duøng ñeå traû löông tröïc tieáp cho nhaân vieân qua taøi khoaûn cuûa hoï. Coù raát nhieàu phöông thöùc thanh toaùn qua heä thoáng ngaân haøng nhö: - Thanh toaùn baèng uûy nhieäm thu - Thanh toaùn baèng uûy nhieäm chi - Thanh toaùn baèng theû - Chuyeån tieàn qua ñieän thoaïi vaø maïng vi tính - Chuyeån tieàn ñieän töû EFTPOS (Electronic Funds Transfer at Point of Sales). 1.2.3.2. Thanh toaùn quoác teá: Quan heä thöông maïi quoác teá taát yeáu daãn ñeán naûy sinh nhöõng nghóa vuï tieàn teä giöõa caùc chuû theå ôû caùc quoác gia khaùc nhau. Vieäc thöïc hieän nhöõng nghóa vuï tieàn teä naøy laø thöïc hieän quan heä thanh toaùn quoác teá. Quan heä thanh toaùn quoác teá ñöôïc tieán haønh thoâng qua caùc phöông thöùc thanh toaùn. Ñeå phuø hôïp vôùi tính ña daïng vaø phong phuù cuûa moái quan heä thöông maïi vaø thanh toaùn quoác teá, ngöôøi ta ñaõ ñöa ra nhieàu phöông thöùc thanh toaùn khaùc nhau.
19. -19- ¾ Chuyeån tieàn: Phöông thöùc chuyeån tieàn laø phöông thöùc thanh toaùn, trong ñoù moät khaùch haøng (ngöôøi traû tieàn) yeâu caàu ngaân haøng phuïc vuï mình chuyeån moät soá tieàn nhaát ñònh cho moät ngöôøi khaùc (ngöôøi höôûng lôïi) ôû moät ñòa ñieåm nhaát ñònh. Phöông thöùc chuyeån tieàn coù theå ñöôïc tieán haønh baèng hình thöùc chuyeån tieàn thö (M/T) hoaëc chuyeån tieàn baèng ñieän (T/T). Vieäc chuyeån tieàn ngaøy nay coù theå ñöôïc thöïc hieän thoâng qua heä thoáng SWIFT. Phöông thöùc chuyeån tieàn laø moät phöông thöùc ñôn giaûn, ngaân haøng chæ ñoùng vai troø trung gian neân ngöôøi baùn seõ gaëp ruûi ro neáu ngöôøi mua khoâng thöïc hieän thanh toaùn. ¾ Phöông thöùc nhôø thu: Phöông thöùc nhôø thu laø moät phöông thöùc thanh toaùn, trong ñoù ngöôøi baùn sau khi hoaøn thaønh nghóa vuï chuyeån giao haøng hoaù hoaëc cung öùng dòch vuï cho khaùch haøng, uûy thaùc cho ngaân haøng phuïc vuï mình thu hoä tieàn cuûa ngöôøi mua treân cô sôû hoái phieáu do ngöôøi baùn laäp ra. Caùc loaïi nhôø thu: nhôø thu phieáu trôn vaø nhôø thu keøm chöùng töø. ¾ Phöông thöùc tín duïng chöùng töø (Documentary Credits): Tín duïng chöùng töø laø phöông thöùc thanh toaùn quoác teá ñöôïc söû duïng phoå bieán nhaát hieän nay. Noù laø söï thoaû thuaän trong ñoù moät ngaân haøng theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng cuûa mình (ngöôøi xin môû L/C) seõ traû tieàn cho ngöôøi thöù ba hoaëc traû cho baát cöù ngöôøi naøo theo leänh cuûa ngöôøi thöù ba hoaëc seõ traû, chaáp nhaän mua hoái phieáu do ngöôøi höôûng lôïi phaùt haønh; hoaëc cho pheùp moät ngaân haøng khaùc traû tieàn, chaáp nhaän hay mua hoái phieáu khi xuaát trình ñaày ñuû caùc chöùng töø ñaõ quy ñònh vaø moïi ñieàu kieän ñaët ra ñeàu thöïc hieän ñaày ñuû. Phöông thöùc tín duïng chöùng töø laø phöông thöùc ñöôïc söû duïng töông ñoái phoå bieán hieän nay.
20. -20- 1.2.3.3. Dòch vuï thu chi hoä: Ngaân haøng thay maët khaùch haøng ñeå thöïc hieän nghieäp vuï thu hoä khaùch haøng tieàn töø ngöôøi mua haøng hoaù, dòch vuï hoaëc chi traû hoä löông, chi traû tieàn cho ñoái taùc cuûa khaùch haøng. Dòch vuï thu chi hoä coù theå baèng tieàn maët hoaëc baèng phöông thöùc chuyeån khoaûn. 1.2.4. Caùc dòch vuï khaùc 1.2.4.1. Baûo quaûn an toaøn vaät coù giaù: Baûo quaûn an toaøn vaät coù giaù laø moät trong nhöõng dòch vuï laâu ñôøi nhaát ñöôïc caùc ngaân haøng thöông maïi thöïc hieän. Coâng vieäc baûo quaûn vaät coù giaù ñöôïc chia thaønh hai boä phaän khaùc nhau: - Keùt saét baûo quaûn kyù thaùc: ñöôïc laäp ra ñeå cho khaùch haøng thueâ. Khaùch haøng ñöôïc quyeàn kieåm tra taøi saûn coù giaù cuûa hoï vaøo baát kyø thôøi ñieåm naøo. Caùc ngaân haøng chæ ñôn thuaàn cung caáp kho baûo quaûn. - Tröïc tieáp baûo quaûn caùc giaáy tôø coù giaù trò: ngaân haøng tröïc tieáp quaûn lyù nhö moät ñaïi lyù ñoái vôùi khaùch haøng 1.2.4.2. Dòch vuï uûy thaùc: Ñaõ nhieàu naêm qua ngaân haøng ñaõ vaø ñang ñieàu haønh quaûn trò tình hình taøi chính, taøi saûn cuûa caùc caù nhaân vaø caùc coâng ty (vôùi khoaûn phí nhaát ñònh tuyø thuoäc vaøo ñaùnh giaù quy moâ taøi saûn vaø caùc hoaït ñoäng). Haàu heát caùc ngaân haøng ñeà xuaát thöïc hieän dòch vuï uûy thaùc caù nhaân daønh cho caùc caù nhaân vaø hoä gia ñình, dòch vuï uûy thaùc thöông maïi- daønh cho caùc doanh nghieäp. Thoâng qua boä phaän dòch vuï uûy thaùc caù nhaân, khaùch haøng coù theå ñeå daønh tieàn chi traû hoïc phí cho con caùi sau naøy baèng caùch chuyeån giao cho ngaân haøng khaû naêng ñieàu haønh vaø ñaàu tö nguoàn tieàn cuûa hoï trong khi hoï chöa caàn ñeán. Caùc ngaân haøng thöôøng ñoùng vai troø thöïc hieän di chuùc, ñieàu haønh taøi saûn cuûa khaùch
21. -21- haøng khi qua ñôøi. Ngaân haøng ñaûm baûo nguyeân veïn caùc taøi saûn quyù giaù ñeå ngöôøi thöøa keá nhaän ñöôïc taøi saûn naøy khi ñeán thôøi ñieåm phuø hôïp. Thoâng qua dòch vuï uûy thaùc thöông maïi, ngaân haøng ñieàu haønh danh muïc chöùng khoaùn cuûa coâng ty vaø cung caáp dòch vuï ñaïi dieän cho caùc coâng ty, phaùt haønh coå phieáu hay traùi phieáu, chi traû coå töùc hay laõi suaát khi ñeán haïn 1.2.4.3. Caùc dòch vuï khaùc: Ngoaøi ra, dòch vuï ngaân haøng coøn bao goàm: dòch vuï ñaàu tö, dòch vuï baûo hieåm, dòch vuï tö vaán, caùc nghieäp vuï phaùi sinh tieàn teä, tyû giaù, laõi suaát . Caùc dòch vuï naøy ñaõ ñöôïc söû duïng phoå bieán ôû caùc nöôùc treân theá giôùi nhöng hieän vaãn chöa ñöôïc aùp duïng roäng raõi ôû Vieät Nam. 1.3. Taùc ñoäng cuûa hoäi nhaäp quoác teá ñoái vôùi hoaït ñoäng ngaân haøng vaø phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng: 1.3.1. Hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng laø gì? Hoäi nhaäp quoác teá coù raát nhieàu khía caïnh. Veà maët chính saùch nhaèm khuyeán khích hoäi nhaäp quoác teá, caùc nöôùc thöôøng haønh ñoäng baèng caùch môû cöûa khaû naêng tieáp caän thò tröôøng, ñoái xöû quoác gia, vaø ñaûm baûo moâi tröôøng chính saùch trong nöôùc hoã trôï cho caïnh tranh. Möùc ñoä hoäi nhaäp quoác teá ñaït ñöôïc treân thöïc teá tuyø thuoäc vaøo söï phaûn hoài cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø caùc ngaân haøng trong nöôùc ñoái vôùi caùc cô hoäi do söï thay ñoåi cuûa chính saùch. Do ñoù, caùc bieän phaùp hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng coù theå bao goàm vieäc ñaùnh giaù caùc raøo caûn ñoái vôùi söï tham gia hoaëc “ñoä môû cöûa”; veà möùc ñoä khaùc bieät veà giaù taøi saûn taøi chính vaø dòch vuï ôû caùc nöôùc (laõi suaát thò tröôøng seõ phaûn aùnh söï khaùc bieät veà ruûi ro giöõa caùc nöôùc); möùc ñoä töông töï giöõa caùc chuaån möïc vaø caùc nguyeân taéc quy ñònh hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng ôû caùc nöôùc khaùc nhau; hoaëc möùc ñoä caïnh tranh trong khu vöïc ngaân haøng, trong khi caùc bieän phaùp khaùc nhö cheânh leäch giöõa laõi suaát tieàn gôûi vaø cho vay, caùc tyû leä veà möùc ñoä taäp trung ñöôïc söû duïng khoâng phaûi luùc naøo cuõng ñaùng tin caäy; thò phaàn cho vay cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi;
22. -22- vaø möùc ñoä cuûa caùc luoàng voán quoác teá vaø thanh toaùn dòch vuï, keå caû chuyeån lôïi nhuaän veà nöôùc. Ngoaøi vieäc cho pheùp caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi caïnh tranh trong moät saân chôi coâng baèng vaø taïo thuaän lôïi cho caùc toå chöùc tín duïng trong nöôùc thaâm nhaäp thò tröôøng quoác teá, hoäi nhaäp quoác teá coøn lieân quan ñeán caùc chuaån möïc toát nhaát giuùp cho heä thoáng ngaân haøng vaø neàn kinh teá VN coù theå tieáp caän vôùi löu chuyeån voán vaø giao thöông quoác teá. Ngaân haøng laø moät boä phaän quan troïng trong heä thoáng taøi chính ñoái vôùi caùc quoác gia, ñaëc bieät laø ñoái vôùi VN khi thò tröôøng voán vaãn haõy coøn nhoû beù. Hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng laïi caøng quan troïng trong moät neàn kinh teá hoäi nhaäp quoác teá hoaøn toaøn nhö VN chuùng ta. 1.3.2. Ñoäng löïc cuûa hoäi nhaäp quoác teá: 1.3.2.1. Hoäi nhaäp ngaân haøng laø xu theá taát yeáu: Vieät Nam ñaõ ñi ñuùng con ñöôøng hoäi nhaäp quoác teá. Vôùi Hieäp ñònh thöông maïi song phöông ñaõ kyù vôùi Myõ (USVN BTA), caùc nghóa vuï trong khuoân khoå Hieäp ñònh khung veà dòch vuï ASEAN vaø caùc cuoäc ñaøm phaùn gia nhaäp Hieäp ñònh chung veà Thöông maïi dòch vuï cuûa Toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO-GATS), Vieät Nam cam keát nôùi loûng caùc haïn cheá ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Chaúng haïn nhö, trong Hieäp ñònh thöông maïi Vieät-Myõ cho pheùp ngaân haøng vaø chi nhaùnh ngaân haøng cuûa Myõ ñöôïc pheùp huy ñoäng voán baèng đVNÑ. Vôùi tö caùch laø hoäi vieân cuûa WTO, khoâng chæ ngaân haøng Myõ maø caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi cuõng coù quyeàn töï do ñoù vaø coù theå cung caáp caùc dòch vuï ngaân haøng taïi Vieät Nam. Coù raát ít caùc quoác gia khoâng coù keá hoaïch hoäi nhaäp quoác teá ñoái vôùi lónh vöïc ngaân haøng. Nhöõng quoác gia khoâng coá gaéng hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng thì ít coù khaû naêng hoäi nhaäp ôû nhöõng lónh vöïc khaùc trong neàn kinh teá cuûa mình. Moät khi ñaõ môû cöûa thöông maïi, caùc doanh nghieäp seõ yeâu caàu ñöôïc cung
23. -23- caáp dòch vuï taøi chính toát hôn, khaùch haøng ñöôïc nhieàu quyeàn löïa choïn caùc nhaø cung caáp dòch vuï taøi chính mang tính caïnh tranh hôn. Caùc coâng ty ña quoác gia cuõng muoán coù caùc dòch vuï taøi chính trong nöôùc hoã trôï cho voán ñaàu tö tröïc tieáp ra nöôùc ngoaøi cuûa mình. Caùc nöôùc Lieân Xoâ cuõ ñang vaät loän vôùi khoù khaên, khoâng taïo caùc ñieàu kieän ñeå khuyeán khích hoäi nhaäp ñaõ coù nhöõng keát quaû khoâng toát, trong khi ñoù nhieàu nöôùc Ñoâng Aâu nhanh choùng hoäi nhaäp quoác teá ñang phaùt trieån raát toát. 1.3.2.2. Hoäi nhaäp ngaân haøng laø moät phaàn cuûa phaùt trieån kinh teá: Phaùt trieån taøi chính vaø taêng tröôûng kinh teá coù moái quan heä chaët cheõ vôùi nhau. Vai troø cuûa hoäi nhaäp quoác teá trong phaùt trieån taøi chính vaãn coøn laø ñieàu ñang coøn nhieàu tranh caûi. Söï tham gia cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi trong vieäc cung caáp caùc dòch vuï taøi chính cho moät quoác gia vaø söï tham gia vaøo thò tröôøng quoác teá cuûa caùc ngaân haøng trong nöôùc ñeàu taïo ñoäng löïc vaø ñieàu kieän ñeå chuyeån giao coâng ngheä giöõa caùc quoác gia vôùi nhau. Ñoái vôùi moät soá quoác gia vôùi xuaát phaùt ñieåm laø khoâng coù heä thoáng ngaân haøng thöông maïi (heä thoáng ngaân haøng noùi chung laø söï môû roäng cuûa chính saùch taøi khoaù cuûa chính phuû trong neàn kinh teá meänh leänh), söï chuyeån giao coâng ngheä dieãn ra treân toaøn boä caùc dòch vuï ngaân haøng. Ñoái vôùi caùc nöôùc khaùc, chuyeån giao coâng ngheä laø ñöa ra caùc saûn phaåm vaø kyõ thuaät quaûn lyù môùi. Heä thoáng taøi chính vaø ngaân haøng caïnh tranh vaø môû cöûa laø nhöõng heä thoáng taøi chính toát nhaát cho phaùt trieån vaø taêng tröôûng kinh teá. Caùc cuoäc tranh luaän veà taêng tröôûng kinh teá vaø phaùt trieån taøi chính ñeàu uûng hoä coâng cuoäc caûi caùch nhaèm taïo ra caùc ñieàu kieän, theo ñoù söï caïnh tranh coù theå lôùn maïnh giöõa caùc nhaø cung caáp dòch vuï taøi chính ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø trong nöôùc ñöôïc giaùm saùt vaø quaûn lyù an toaøn. Baèng chöùng roõ raøng laø söï caïnh tranh seõ laøm cho heä thoáng ngaân haøng lôùn hôn, hoaït ñoäng hieäu quaû hôn vaø laønh maïnh hôn. Ñieàu naøy seõ taïo thuaän lôïi cho
24. -24- phaùt trieån vaø taêng tröôûng kinh teá. Do vaäy, caùc nöôùc ñang phaùt trieån noùi chung mong muoán caûi thieän heä thoáng ngaân haøng nhö moät phaàn noã löïc cuûa hoï nhaèm phaùt trieån kinh teá. Cho pheùp caùc nhaø cung caáp dòch vuï ngaân haøng nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng ôû thò tröôøng trong nöôùc thöôøng laø moät caùch hieäu quaû ñeå aùp duïng caïnh tranh vaø ñaåy maïnh phaùt trieån taøi chính. Hoäi nhaäp quoác teá laø moät phaàn quan troïng vaø khoâng theå thieáu trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá cuûa moät nöôùc. Hoäi nhaäp toaøn caàu seõ môû ra vaø thuùc ñaåy söï phaùt trieån vaø söû duïng nguoàn löïc tieàm naêng vaø taïo ra caùc cô hoäi taêng tröôûng töø söï chuyeân moân hoaù, maø neáu khoâng hoäi nhaäp seõ khoâng ñöôïc khai thaùc söû duïng. 1.3.3. Caùc ñaëc ñieåm cuûa hoäi nhaäp quoác teá: Khi caùc nöôùc hoäi nhaäp vaøo heä thoáng taøi chính quoác teá seõ coù nhöõng thay ñoåi cô baûn: ‐ Möùc ñoä sôû höõu cuûa ngaân haøng nöôùc ngoaøi trong caùc ngaân haøng trong nöôùc. ‐ Thò phaàn dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. ‐ Thò phaàn dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng ña quoác gia (ngaân haøng trong nöôùc cuøng vôùi söï hieän dieän nöôùc ngoaøi, hoaëc ngaân haøng nöôùc ngoaøi vôùi söï hieän dieän trong nöôùc). ‐ Phaïm vi aùp duïng caùc tieâu chuaån quoác teá, quy cheá vaø quy ñònh. ‐ Phaïm vi dòch vuï ngaân haøng cung caáp cho khaùch haøng laø ngöôøi cö truù. Trong nhieàu nöôùc phaùt trieån, heä thoáng ngaân haøng hoäi nhaäp quoác teá hoaøn toaøn vôùi hai ñaëc ñieåm cuoái cuøng, nhöng khoâng hoaøn toaøn ñoái vôùi ñaëc ñieåm ñaàu tieân. Khi dòch vuï ngaân haøng ñöôïc cung caáp döôùi caùc raøo caûn baûo hoä trong nöôùc seõ laøm taêng chi phí cho chính khaùch haøng cuûa heä thoáng ngaân haøng. 1.3.4. Caùc cam keát vaø loä trình veà môû cöûa trong lónh vöïc ngaân haøng: Trong tieán trình ñaøm phaùn ñeå gia nhaäp Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi WTO, Vieät Nam phaûi kyù keát haøng loaït caùc Hieäp ñònh song phöông vaø ña phöông vôùi haàu heát caùc nöôùc thaønh vieân WTO theo nhöõng nguyeân taéc cô baûn vaø loä trình
25. -25- môû cöûa ñöôïc quy ñònh trong Hieäp ñònh chung veà thöông maïi, dòch vuï (GATS) cuûa WTO nhö cheá ñoä quoác gia, qui cheá toái hueä quoác, tính minh baïch cuûa caùc chính saùch lieân quan ñeán hoaït ñoäng thöông maïi, dòch vuï. 1.3.4.1. Gia nhaäp WTO: Vieät Nam ñaõ noäp ñôn xin gia nhaäp WTO vaøo naêm 1995. Muïc tieâu hieän nay laø hoaøn taát ñaøm phaùn kòp ñeå gia nhaäp cuoái naêm 2005. Caùc nöôùc ñang chuaån bò gia nhaäp WTO phaûi traûi qua moät quaù trình ñaøm phaùn song phöông ñaày khoù khaên vôùi taát caû caùc nöôùc thaønh vieân, moät quaù trình maø caùc nöôùc thaønh vieân ban ñaàu khoâng phaûi thöïc hieän. Caùc cuoäc ñaøm phaùn song phöông naøy thöôøng ñieàu chænh quan heä thöông maïi giöõa caùc nöôùc thaønh vieân khi hoï ñaõ trôû thaønh thaønh vieân chính thöùc. Vieäc tieáp caän khu vöïc ngaân haøng laø do caùc quy ñònh cuûa GATS trong phuï luïc veà dòch vuï taøi chính. Caùc lónh vöïc cam keát laø: tieáp caän thò tröôøng vaø ñoái xöû quoác gia. Nguyeân taéc cuûa WTO veà toái hueä quoác (MFN) ñoøi hoûi taát caû caùc thaønh vieân phaûi ñöôïc ñoái xöû nhö nhau. Ñieàu naøy khieán cho caùc cam keát trong USVNBTA trôû thaønh möùc toái thieåu cuûa GATS. Caùc tröôøng hôïp ngoaïi leä veà nguyeân taéc toái hueä quoác vaãn ñöôïc chaáp nhaän, nhöng thoâng thöôøng ñoái xöû theo MFN caàn phaûi aùp duïng vaøo moät thôøi gian ñöôïc xaùc ñònh trong töông lai. Theo quy ñònh veà tieáp caän thò tröôøng, caùc haïn cheá laø khoâng ñöôïc cho pheùp tröø caùc haïn cheá ñaõ ñöôïc ñöa vaøo cam keát. Caùc loaïi haïn cheá caàn phaûi ñöôïc cam keát laø: - Soá löôïng caùc nhaø cung caáp; toång giaù trò caùc giao dòch dòch vuï hoaëc taøi saûn; - Toång soá nhöõng theå nhaân coù theå ñöôïc thueâ; - Caùc bieän phaùp haïn cheá hoaëc yeâu caàu caùc loaïi phaùp nhaân hoaëc lieân doanh nhaát ñònh; vaø - Vieäc nöôùc ngoaøi tham gia goùp voán.
26. -26- Caùc nöôùc coù ba löïa choïn chung veà ñaøm phaùn theo Hieäp ñònh dòch vuï taøi chính GATS, ñoù laø: Thöù nhaát, cam keát môû cöûa ôû möùc ñoä hieän haønh, ñieàu naøy coù giaù trò ôû choå noù buoäc chính phuû phaûi cam keát thöïc hieän möùc ñoái xöû hieän haønh. Thöù hai, cam keát ôû möùc döôùi möùc hieän thôøi, thöôøng laø do ngaïi veà söï oån ñònh taøi chính hoaëc laø ñeå ñaûm baûo thöông löôïng cho caùc cuoäc ñaøm phaùn trong töông lai. Ñoâi khi ñaây laø phöông phaùp ñöôïc duøng khi lòch söû cho thaáy coù söï hieän dieän cuûa nöôùc ngoaøi treân thò tröôøng trong thôøi gian daøi vaø “ñieàu khoaûn baûo löu” cho pheùp duy trì hieän traïng naøy trong khi khoâng cho pheùp nhöõng thaønh vieân môùi gia nhaäp ñöôïc höôûng cuøng möùc ñoä tieáp caän thò tröôøng. Thöù ba, cam keát môû cöûa hôn möùc hieän haønh, söû duïng quaù trình ñaøm phaùn WTO ñeå ñònh höôùng cho quaù trình caûi caùch khu vöïc taøi chính. Voøng ñaøm phaùn gia nhaäp WTO cuûa Vieät Nam ñaõ baét ñaàu töø naêm 2000, cho ñeán nay vaãn chöa keát thuùc. 1.3.4.2. Hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät Nam-Hoa Kyø (USVN BTA): Hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät Nam-Hoa Kyø ñaõ ñöôïc kyù ngaøy 13.7.2000, trong ñoù coù caùc cam keát veà tieáp caän thò tröôøng vaø ñoái xöû quoác gia ñoái vôùi caùc ngaân haøng Hoa kyø seõ ñöôïc nôùi loûng daàn trong thôøi gian 9 naêm. Trong ñoù cuõng coù cam keát veà tính minh baïch vaø vieäc tham vaán trong quaù trình xaây döïng chính saùch taøi chính vaø giaûi quyeát tranh chaáp sao cho roõ raøng, coâng baèng vaø kòp thôøi. Caùc cam keát chuû yeáu veà ngaân haøng nhö sau: - Sau 3 naêm thöïc hieän ñoái xöû quoác gia ñaày ñuû veà vieäc tieáp caän vôùi caùc coâng cuï chieát khaáu, hoaùn ñoåi vaø kyø haïn cuûa ngaân haøng trung öông. - Caùc ngaân haøng Hoa Kyø coù theå hình thaønh caùc lieân doanh vôùi caùc ñoái taùc Vieät Nam vôùi löôïng coå phaàn töø 30% ñeán 49%. Sau naêm 2010 seõ cho pheùp caùc coâng ty con 100% voán nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng taïi VN.
27. -27- - Trong thôøi gian töø 8 ñeán 10 naêm ñaàu thöïc hieän töøng böôùc ñoái xöû quoác gia moät caùch ñaày ñuû lieân quan ñeán quyeàn cuûa caùc chi nhaùnh ngaân haøng Hoa Kyø trong vieäc nhaän tieàn göûi baèng ñoàng VN töø caùc khaùch haøng VN. Haïn cheá veà tieàn göûi baèng ñoàng VN ñaõ ñöôïc taêng leân 100% soá voán ñaêng kyù cuûa ngaân haøng vaø vaøo thaùng 12 naêm 2003 haïn möùc naøy ñaõ ñöôïc taêng leân ñeán 500%. - Caùc ñònh cheá taøi chính do Hoa Kyø ñaàu tö seõ ñöôïc pheùp phaùt haønh theû tín duïng vôùi ñieàu kieän töông töï nhö caùc ngaân haøng cuûa Vieät Nam sau 8 naêm. Caùc cam keát khaùc bao goàm vieäc cho pheùp laép ñaët heä thoáng maùy ruùt tieàn töï ñoäng (ATM), nôùi loûng caùc quy ñònh veà hoaït ñoäng tieàn gôûi baèng ngoaïi teä, söûa ñoåi caùc quy ñònh veà vieäc söû duïng taøi saûn theá chaáp laø quyeàn söû duïng ñaát ñoái vôùi caùc toå chöùc tín duïng nöôùc ngoaøi, vaø vieäc cho vay baèng ngoaïi teä ñoái vôùi khaùch haøng vay laø ngöôøi Vieät Nam. USVN BTA khaù toaøn dieän trong caùc cam keát veà tieáp caän thò tröôøng vaø ñoái xöû quoác gia. Caùc cuoäc ñaøm phaùn WTO ñang thuùc ñaåy USVN BTA, trong ñoù chuû yeáu laø vieäc ñaåy nhanh hôn caùc cam keát veà tieáp caän thò tröôøng. Loä trình chuû yeáu giaønh cho caùc nhaø cung caáp Hoa Kyø laø: - Tôùi naêm 2009, thöïc hieän ñoái xöû quoác gia ñaày ñuû veà vieäc nhaän tieàn göûi baèng VND cuûa caùc phaùp nhaân cuûa Vieät nam (ñöôïc nôùi loûng daàn) - Tôùi naêm 2009, phaùt haønh theû tín duïng treân cô sôû ñoái xöû quoác gia ñaày ñuû - Tôùi naêm 2010, thieát laäp caùc ngaân haøng con 100%, vaø - Tôùi naêm 2011, thöïc hieän ñoái xöû quoác gia ñaày ñuû veà vieäc nhaän tieàn göûi baèng ñoàng VN cuûa caùc caù nhaân ngöôøi Vieät nam (ñöôïc nôùi loûng daàn). 1.3.4.3. Hieäp ñònh khung cuûa ASEAN veà dòch vuï: Hieäp ñònh khung cuûa ASEAN veà dòch vuï (AFAS) ñöôïc xaây döïng vaøo naêm 1995. Vieät Nam gia nhaäp ASEAN vaøo thaùng 7 naêm 1995. Caùc nöôùc ASEAN laø thaønh vieân cuûa WTO (trong ñoù coù Vieät Nam) cam keát thöïc hieän caùc yeâu caàu nhö - Xaây döïng moâi tröôøng phaùp lyù veà ngaân haøng phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá.
28. -28- - Khoâng haïn cheá soá löôïng nhaø cung caáp dòch vuï ngaân haøng. - Khoâng haïn cheá veà toång giaù trò caùc giao dòch veà dòch vuï ngaân haøng. - Khoâng haïn cheá veà toång caùc hoaït ñoäng taùc nghieäp hay toång soá löôïng dòch vuï ngaân haøng. - Khoâng haïn cheá veà toång soá ngöôøi ñöôïc tuyeån duïng cuûa caùc toå chöùc taøi chính nöôùc ngoaøi. - Khoâng coù caùc bieän phaùp haïn cheá hay yeâu caàu phaûi mang moä hình thöùc phaùp nhaân naøo cuï theå. - Khoâng haïn cheá vieäc tham gia goùp voán cuûa beân nöôùc ngoaøi döôùi hình thöùc tyû leä phaàn traêm toái ña soá coå phieáu nöôùc ngoaøi ñöôïc naém giöõ theo nguyeân taéc thoaû thuaän. Caùc thaønh vieân môùi nhö Vieät Nam ñöôïc pheùp coù theâm thôøi gian ñeå ñaït ñöôïc caùc cam keát chung trong hieäp ñònh. Ñoái vôùi Vieät Nam, thôøi gian mieãn tröø thöïc hieän ñoái xöû toái hueä quoác laø 3 naêm. 1.3.5. Taùc ñoäng cuûa hoäi nhaäp quoác teá ñoái vôùi lónh vöïc ngaân haøng vaø phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng: Ñoái vôùi ngaønh ngaân haøng, hoäi nhaäp quoác teá môû ra nhieàu cô hoäi ñeå trao ñoåi, hôïp taùc quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng nhö hoaïch ñònh chính saùch tieàn teä, ñeà ra caùc bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro, qua ñoù naâng cao uy tín vaø vò theá cuûa heä thoáng NHVN trong caùc giao dòch taøi chính quoác teá. Ngaønh ngaân haøng VN coù nhieàu ñieàu kieän ñeå tranh thuû voán, coâng ngheä, kinh nghieäm quaûn lyù, ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi ñoäi nguõ caùn boä, coù khaû naêng theo kòp yeâu caàu phaùt trieån thò tröôøng taøi chính trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi. Caùc NHTMVN baét buoäc phaûi chuyeân moân hoùa saâu hôn caùc nghieäp vuï ngaân haøng, naâng cao hieäu quaû söû duïng voán, nhanh choùng tieáp caän vaø phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi.
29. -29- Trong quaù trình hoäi nhaäp, caùc NHVN cuõng chòu taùc ñoäng maïnh töø thò tröôøng taøi chính quoác teá trong khi phaûi thöïc hieän nhieàu nghóa vuï vaø caùc cam keát quoác teá, chính ñieàu naøy ñaët ra cho caùc NHVN nhieàu thaùch thöùc: Thöù nhaát, caùc NHVN ngaøy caøng chòu aùp löïc trong vieäc giöõ vaø môû roäng thò phaàn cuûa mình ngay treân laõnh thoå VN. Hieän nay, caùc NHVN phaûi chòu aùp löïc caïnh tranh khoâng chæ bôûi caùc NH nöôùc ngoaøi maø coøn phaûi chòu aùp löïc caïnh tranh vôùi caùc toå chöùc taøi chính trung gian khaùc vaø ñònh cheá taøi chính khaùc nhö thò tröôøng chöùng khoaùn, cho thueâ taøi chính, baûo hieåm. Ngoaøi ra, vieäc phaûi loaïi boû daàn nhöõng haïn cheá ñoái vôùi NH nöôùc ngoaøi coù nghóa laø caùc NH nöôùc ngoaøi seõ töøng böôùc tham gia ñaày ñuû vaøo moïi lónh vöïc hoaït ñoäng ngaân haøng taïi VN. Thöù hai, caïnh tranh trong vieäc huy ñoäng voán ngaøy caøng gay gaét. Thöïc hieän hoäi nhaäp ñoøi hoûi chuùng ta phaûi thöïc hieän loä trình côûi boû nhöõng haïn cheá ñoái vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi trong vieäc huy ñoäng voán. Ngaøy 16.9.2004, Ngaân haøng Nhaø nöôùc VN ñaõ ñieàu chænh tyû leä huy ñoäng voán tieàn gôûi VNÑ ñoái vôùi chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng ôû VN töø 25% leân 50%. VN cuõng ñang cam keát môû cöûa thò tröôøng dòch vuï taøi chính- ngaân haøng theo loä trình nôùi loûng daàn vaø tieán tôùi xoaù boû caùc haïn cheá ñoái vôùi hoaït ñoäng ngaân haøng. Giai ñoaïn töø 2001 ñeán 2010, caùc ngaân haøng Myõ seõ ñöôïc thaønh laäp caùc ngaân haøng lieân doanh vôùi soá voán töø 30%-49%, tôùi naêm 2010 ñöôïc thaønh laäp ngaân haøng vôùi voán 100% cuûa Myõ. Hoäi nhaäp ngaân haøng ñoøi hoûi caùc NHVN phaûi nhanh choùng taêng quy moâ, ñaàu tö coâng ngheä, caûi tieán trình ñoä quaûn lyù Coâng ngheä hieän ñaïi vaø trình ñoä quaûn lyù cuõng nhö tieàm löïc taøi chính doài daøo cuûa nhöõng ngaân haøng nöôùc ngoaøi seõ laø nhöõng öu theá cô baûn taïo söùc eùp caïnh tranh trong ngaønh ngaân haøng vaø buoäc caùc ngaân haøng VN phaûi taêng theâm voán, ñaàu tö kyõ thuaät, caûi tieán phöông phaùp quaûn trò, hieän ñaïi hoaù heä thoáng thanh toaùn maø ñaëc bieät laø caûi tieán vaø phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng ñeå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng vaø naêng löïc caïnh tranh.
30. -30- Thöù ba, caïnh tranh trong vieäc söû duïng lao ñoäng ngaøy caøng gay gaét. Moïi söï thaønh coâng cuûa moät doanh nghieäp ñeàu xuaát phaùt töø yeáu toá con ngöôøi. Hieän nay, cheá ñoä ñaõi ngoä cho lao ñoäng ñaëc bieät laø lao ñoäng coù trình ñoä cao ôû caùc NHVN chöa ñuû söùc thuyeát phuïc ñeå loâi keùo nhöõng lao ñoäng coù trình ñoä chuyeân moân cao. Thöù tö, caïnh tranh trong vieäc cung caáp dòch vuï ngaân haøng cuõng ngaøy caøng quyeát lieät. Ngaøy nay, ngoaøi nhöõng nghieäp vuï truyeàn thoáng nhö tín duïng vaø huy ñoäng voán thì dòch vuï ngaân haøng cuõng taïo neân saéc thaùi môùi cho ngaân haøng trong chieán löôïc caïnh tranh vaø taïo thò phaàn cho mình. Do ñoù, caùc NHVN cuõng phaûi chòu aùp löïc taïo neân phong caùch vaên hoaù cho ngaân haøng mình, taïo neân phong caùch phuïc vuï rieâng theå hieän neùt ñaëc thuø cuûa mình môùi hy voïng taïo theá ñöùng vöõng chaéc treân thò tröôøng.
31. -31- CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG HEÄ THOÁNG DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VIEÄT NAM VAØ CAÙC NGUYEÂN NHAÂN TOÀN TAÏI 2.1. Thöïc traïng cuûa heä thoáng dòch vuï NHVN: Trong 5 naêm qua, neàn kinh teá Vieät Nam ñaõ coù nhieàu böôùc taêng tröôûng ñaùng keå, toác ñoä taêng tröôûng GDP taêng daàn haøng naêm nhö naêm 2000 laø 6,79%, naêm 2004 laø 7,69%, keá hoaïch naêm 2005 laø 8,5%. Ñaây chính laø ñieàu kieän thuaän lôïi giuùp moâi tröôøng hoaït ñoäng ngaân haøng ngaøy caøng phaùt trieån. Nhu caàu veà soá löôïng vaø chaát löôïng dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam ngaøy caøng taêng. Moät soá dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi ñaõ ñöôïc trieån khai vaø xaõ hoäi chaáp nhaän (ngaân haøng ñieän töû: home banking, mobile banking, phone banking, theû ATM ). Heä thoáng ngaân haøng ñaõ coù nhöõng caûi thieän ñaùng keå veà naêng löïc, theå cheá, taøi chính, hoaït ñoäng, coâng ngheä, quaûn trò ñieàu haønh, cô caáu toå chöùc vaø maïng löôùi hoaït ñoäng. Soá löôïng caùc toå chöùc cung caáp dòch vuï ngaân haøng ngaøy caøng taêng cuøng vôùi quaù trình töï do hoaù kinh teá vaø môû cöûa thò tröôøng taøi chính trong nöôùc. Vôùi vai troø noøng coát trong heä thoáng taøi chính, heä thoáng ngaân haøng laø keânh huy ñoäng vaø phaân boå nguoàn löïc taøi chính chuû choát, goùp phaàn taïo neân nhöõng thaønh töïu phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa Vieät Nam trong thôøi gian qua. Heä thoáng ngaân haøng ñaõ huy ñoäng vaø cho vay moät khoái löôïng voán lôùn cho neàn kinh teá, hoã trôï khu vöïc kinh teá tö nhaân phaùt trieån, phaùt trieån keát caáu haï taàng kinh teá- xaõ hoäi, thuùc ñaåy chuyeån dòch cô caáu, thöïc hieän coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi. Trong giai ñoaïn 2000-2004, dö nôï tín duïng taêng tröôûng bình quaân 27%/naêm, ñaït qui moâ taïi thôøi ñieåm cuoái naêm 2004 töông ñöông 65% GDP vaø huy ñoäng voán taêng tröôûng bình quaân 25%/naêm, ñaït qui moâ taïi thôøi ñieåm cuoái naêm 2004 töông ñöông 62% GDP. Doanh soá thanh toaùn trong nöôùc taêng nhanh nhôø phaùt trieån caùc heä thoáng thanh toaùn ñieän töû (thanh toaùn lieân ngaân haøng,
32. -32- buø tröø, chuyeån tieàn), bình quaân gaàn 50%/ naêm, ñaït hôn 8,7 trieäu tyû ñoàng naêm 2004 – gaáp hôn 12 laàn GDP. Heä thoáng thanh toaùn ñieän töû lieân ngaân haøng ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng töø thaùng 5/2002 vaø ñaït khoái löôïng giao dòch thanh toaùn trung bình 11.000-13.000 moùn/ngaøy vôùi 8.000 tyû ñoàng/ngaøy, coù ngaøy leân tôùi 20.000 moùn vôùi gaàn 16.000 tyû ñoàng, ñoàng thôøi coù xu höôùng ngaøy caøng taêng. (1) Maëc duø coù nhöõng böôùc tieán quan troïng veà qui moâ vaø trình ñoä phaùt trieån, song heä thoáng dòch vu ïngaân haøng vaãn coøn toàn taïi nhieàu haïn cheá vaø baát caäp nhö: 2.1.1 Haïn cheá veà soá löôïng vaø chaát löôïng dòch vuï: Dòch vuï cuûa haàu heát caùc NHVN hieän coøn khaù ñôn ñieäu, chuûng loaïi ngheøo naøn vaø chæ laø nhöõng dòch vuï mang tính truyeàn thoáng: huy ñoäng, cho vay vaø thanh toaùn. 2.1.1.1. Huy ñoäng voán: Bieåu ñoà 1. Huy ñoäng voán töø neàn kinh teá (2) Ngaøn tyû ñoàng 500 400 300 200 100 0 2000 2001 2002 2003 2004 Toång huy ñoäng Baèng VND Baèng USD (1) &(2) Nguoàn soá lieäu: Baùo caùo thöôøng nieân Ngaân haøng Nhaø nöôùc naêm 2004
33. -33- Tính ñeán cuoái naêm 2004, huy ñoäng cuûa toaøn heä thoáng TCTD taêng 33,2%, cao hôn toác ñoä taêng 25,8% cuûa naêm 2003. Tuy nhieân, toác ñoä taêng huy ñoäng voán baèng VND ñaït 33,73%, chaäm hôn so vôùi naêm 2003 (naêm 2003 taêng 38,6%), trong khi ñoù, traùi ngöôïc vôùi xu theá giaûm ñoác ñoä huy ñoäng ngoaïi teä cuûa naêm 2003 so vôùi caùc naêm tröôùc, huy ñoäng ngoaïi teä cuûa heä thoáng ngaân haøng ñaõ taêng maïnh trôû laïi, ñaït 31,96%. Nghieäp vuï huy ñoäng voán cuûa caùc NHVN hieän nay vaãn chuû yeáu döôùi daïng tieàn gôûi tieát kieäm coù kyø haïn cuûa khaùch haøng caù nhaân (bình quaân chieám hôn 70% toång nguoàn voán huy ñoäng), chæ tröø moät soá ít ngaân haøng nhö Ngaân haøng Ngoaïi thöông VN hieän laø trung taâm thanh toaùn cuûa caùc TCTD (ngoaøi NHNN, haàu heát caùc TCTD ñeàu môû taøi khoaûn taïi NH naøy ñeå tieän giao dòch). Tieàn gôûi thanh toaùn chieám tyû troïng khaù thaáp trong toång nguoàn huy ñoäng vôùi ña soá laø tieàn gôûi ñònh kyø. Baûng 1. Tieàn gôûi cuûa khaùch haøng vaø caùc TCTD khaùc taïi Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu (3) Chæ tieâu Naêm 2004 Naêm 2003 (trieäu VNÑ) (trieäu VNÑ) 1. Tieàn gôûi cuûa caùc TCTD khaùc: 898.898 644.769 - Tieàn gôûi khoâng kyø haïn (thanh toaùn) 8.411 10.473 - Tieàn gôûi ngaén haïn 890.487 634.296 2. Tieàn gôûi cuûa caùc khaùch haøng: 12.580.744 8.969.542 - Tieàn gôûi khoâng kyø haïn (thanh toaùn) 1.894.302 1.258.025 - Tieàn gôûi coù kyø haïn 146.149 151.941 - Tieàn gôûi tieát kieäm 10.539.071 7.544.085 - Tieàn gôûi voán chuyeân duøng 1.222 15.491 3. Tyû troïng tieàn gôûi khoâng kyø haïn 14% 13% (3) Nguoàn soá lieäu: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa NHTMCP AÙ Chaâu naêm 2004
34. -34- Tieàn gôûi tieát kieäm vaãn chæ chung chung cho moïi ñoái töôïng söû duïng, chöa coù söï phaân bieät daønh cho töøng loaïi ñoái töôïng khaùch haøng khaùc nhau (nhö sinh vieân hoïc sinh), dòch vuï huy ñoäng thieáu söï ña daïng veà muïc ñích gôûi tieàn cuûa khaùch haøng (nhö tieát kieäm an sinh, tieát kieäm tích luõy, tieát kieäm du hoïc, tieát kieäm mua nhaø ) Baûng 2. Baûng so saùnh caùc hình thöùc huy ñoäng tieàn gôûi daønh cho khaùch haøng caù nhaân cuûa Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu vaø Ngaân haøng HSCB (4) NHTMCP AÙ Chaâu HSBC (Canada) 1. Baèng VNÑ 1. Tieàn gôûi tieát kieäm ( Saving Account) - Tieàn gôûi thanh toaùn - Tieát kieäm ñaàu tö (Investment Savings) - Tieàn gôûi khoâng kyø haïn - Tieát kieäm thoâng thöôøng (Regular Savings) - Tieàn gôûi coù kyø haïn - Tieát kieäm ngoaïi teä (Foreign Currency) 2. Baèng USD 2. Tieàn gôûi thanh toaùn seùc (Chequing Account) - Tieàn gôûi thanh toaùn - Taøi khoaûn troïn goùi tröïc tieáp (Direct Banking - Tieàn gôûi khoâng kyø haïn Package) - Tieàn gôûi coù kyø haïn - Taøi khoaûn cô baûn (Basic banking) 3. Baèng vaøng - Taøi khoaûn troïn goùi thöïc hieän (Performance - Tieàn gôûi coù kyø haïn Package) - Kieåm ñònh – Giöõ hoä - Taøi khoaûn ñaûm baûo kích hoaït (Performance 4. Tieàn gôûi tích goùp döï Activity) thöôûng - Taøi khoaûn troïn goùi chi phí thaáp (Peak Performance Package) - Taøi khoaûn coäng theâm (Performance PLUS) - Taøi khoaûn 60 (Performance 60) (4) Nguoàn: döõ lieäu ñöôïc laáy töø Website cuûa 2 ngaân haøng treân
35. -35- Trong khi ñoù ôû caùc nöôùc phaùt trieån, moïi giao dòch cuûa khaùch haøng ñeàu lieân quan ñeán taøi khoaûn seùc (hay coøn goïi laø taøi khoaûn tieàn gôûi thanh toaùn, taøi khoaûn vaõng lai). Ñaây laø loaïi taøi khoaûn thoâng duïng nhaát, khaùch haøng ñöôïc chi traû löông thoâng qua taøi khoaûn naøy, söû duïng seùc ñeå thanh toaùn cho ngöôøi thuï höôûng, söû duïng taøi khoaûn ñeå ruùt tieàn töø ATM, ñeå chuyeån tieàn thanh toaùn tieàn ñieän, nöôùc, ñieän thoaïi Phöông thöùc giao dòch vaø cung caáp dòch vuï huy ñoäng cuûa caùc NHVN chuû yeáu laø taäp trung vaø tieáp xuùc tröïc tieáp, caùc hình thöùc giao dòch töø xa, phaân phoái dòch vuï phaân taùn döïa treân cô sôû neàn taûng coâng ngheä thoâng tin vaø ñieän töû chöa phoå bieán. Thöïc teá, caùc dòch vuï ngaân haøng ñieän töû nhö home banking, telephone banking chæ coù moät soá ngaân haøng thöïc hieän ñöôïc nhö Vietcombank, ACB nhöng chaát löôïng tieän ích vaø hieäu quaû kinh teá chöa cao. Khaùch haøng vaãn chöa theå söû duïng caùc phöông tieän naøy ñeå thay theá cho toaøn boä caùc giao dòch phaùt sinh nhö mong muoán. Dòch vuï Internet banking chöa thöïc hieän ñöôïc ôû caùc NHVN neân khaùch haøng phaûi maát nhieàu thôøi gian cho vieäc ñi laïi chuyeån giao chöùng töø, noäp tieàn, ruùt tieàn Chính caùc tieän ích khi söû duïng dòch vuï tieàn gôûi thanh toaùn coøn nhieàu haïn cheá neân löôïng tieàn maët vaãn chöa theå giaûm ñöôïc trong löu thoâng vaø chöa thu huùt ñöôïc taát caû caùc khaùch haøng söû duïng loaïi dòch vuï naøy. Möùc ñoä öùng duïng coâng ngheä trong phaùt trieån saûn phaåm vaø tính lieân keát saûn phaåm, dòch vuï ngaân haøng coøn thaáp khieán cho tieän ích ngaân haøng chöa cao. Heä thoáng maùy ATM cuûa caùc ngaân haøng chöa keát noái giao dòch, thanh toaùn chung giöõa caùc NH trong nöôùc hoaëc caùc maùy ATM vaãn chæ söû duïng taäp trung ñoái vôùi loaïi theû noäi ñòa maø chöa coù gaén keát vôùi caùc loaïi theû thanh toaùn thoâng duïng khaùc treân Theá giôùi. Tính naêng cuûa caùc maùy ATM vaãn chöa ñöôïc phaùt huy trieät ñeå nhö duøng ñeå naïp tieàn, chuyeån tieàn, thanh toaùn tieàn ñieän nöôùc maø chæ ñöôïc söû duïng cho nhu caàu ruùt tieàn maët laø chuû yeáu.
36. -36- 2.1.1.2. Caáp tín duïng: Nghieäp vuï tín duïng cuûa caùc ngaân haøng chuû yeáu döôùi hình thöùc cho vay nhö cho vay saûn xuaát kinh doanh, cho vay tieâu duøng, cho vay noâng nghieäp, cho vay mua saém baát ñoäng saûn, taøi trôï xuaát nhaäp khaåu, cho vay du hoïc Toång dö nôï cho vay cuûa heä thoáng NHVN ñeán 31.12.2004 taêng 41,65% so vôùi cuoái naêm 2003, cao hôn nhieàu so vôùi möùc taêng 28,41% cuûa naêm 2003. Bieåu ñoà 2. Tín duïng ñoái vôùi neàn kinh teá (5) (ÑVT: ngaøn tyû ñoàng) 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 2000 2001 2002 2003 2004 Toång tín duïng Baèng VND Baèng USD Trong khi ñoù, caùc loaïi hình caáp tín duïng khaùc vaãn chöa ñöôïc trieån khai phoå bieán nhö: - Bao thanh toaùn: nghieäp vuï naøy hieän chæ coù Ngaân haøng AÙ chaâu môùi ñöa vaøo thöïc hieän trong naêm 2005 vaø saép tôùi ñaây laø Vietcombank, Ngaân haøng Saøi Goøn Thöông Tín, Ngaân haøng Kyõ Thöông chuaån bò ñöa vaøo thöïc hieän. (5) Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc naêm 2004
37. -37- - Cho thueâ taøi chính: chæ moät soá ít caùc ngaân haøng ñaõ coù Coâng ty cho thueâ taøi chính nhö Ngaân haøng Ngoaïi thöông, Ngaân haøng Ñaàu tö vaø phaùt trieån, Ngaân haøng noâng nghieäp, rieâng Ngaân haøng Coâng Thöông thì lieân keát thaønh laäp Coâng ty cho thueâ taøi chính. Caáp tín duïng taâïp trung chuû yeáu döôùi hình thöùc cho vay ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng lónh vöïc taïo ra nhieàu ruûi ro nhaát cho caùc NH. Haàu heát taøi saûn coù ruûi ro chaát löôïng thaáp naèm ôû khoái löôïng nôï xaáu (tyû leä nôï xaáu so toång dö nôï tín duïng ñaõ giaûm töø möùc 10,8% naêm 2000 xuoáng coøn 2,84% naêm 2004 theo tieâu chuaån phaân loaïi nôï cuûa Vieät Nam, nhöng tyû leä naøy seõ cao hôn, ñoái vôùi moät soá NH coù theå leân tôùi hai con soá theo tieâu chuaån phaân loaïi nôï quoác teá). Trong khi ñoù, khaû naêng trích laäp döï phoøng ruûi ro coøn haïn cheá moät soá NH chöa trích döï phoøng ruûi ro ñaày ñuû. Bieåu ñoà 3. Nôï quaù haïn theo tieâu chuaån phaân loaïi nôï cuûaNHNNVN (6) (ÑVT: ngaøn tyû ñoàng) 450 400 350 300 250 Toång dö nôï 200 Nôï quaù haïn 150 100 50 0 2003 2004 (6) Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc 2004
38. -38- Baûng 3. Tyû leä nôï quaù haïn theo ñaùnh giaù cuûa Quyõ tieàn teä quoác teá (IMF) qua caùc naêm (tyû leä%) (7) Naêm 1999 2000 2001 2002 2003 Chæ tieâu Toaøn heä thoáng 13,2 13,1 9,3 9,25 8,02 NHTMQD 11,1 11,0 9,1 8,7 7,20 NH TMCP 23,0 24,4 23,8 22,4 20,4 NHLD & chi nhaùnh nöôùc 0,42 0,51 0,55 0,52 0,50 ngoaøi Bieåu ñoà 4. Tyû leä nôï quaù haïn (8) (ÑVT: ngaøn tyû ñoàng) 25 20 Toaøn heä thoáng 15 NHTMQD 10 NHTMCP 5 NHLD vaø CN NH nöôùc ngoaøi 0 1999 2000 2001 2002 2003 (7) & (8) Nguoàn: Ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc troïng ñieåm caáp boä: Nhöõng giaûi phaùp chuû yeáu vaø böôùc ñi cho quaù trình töï do hoaù taøi chính vaø hoäi nhaäp quoác teá cuûa heä thoáng NHVN (soá lieäu IMF).
39. -39- 2.1.1.3. Caùc dòch vuï khaùc: Caùc nghieäp vuï phaùi sinh tieàn teä, laõi suaát, tyû giaù trong hoaït ñoäng kinh doanh voán, ngoaïi hoái (hoaùn ñoåi, kyø haïn, töông lai, quyeàn choïn), dòch vuï ñaàu tö, baûo hieåm, dòch vuï tö vaán chöa ñöôïc trieån khai hoaëc ñang trong giai ñoaïn nghieân cöùu, thöû nghieäm ôû caùc NHVN. ¾ Dòch vuï baûo hieåm: Dòch vuï baûo hieåm vaãn coøn raát môùi meû ñoái vôùi thò tröôøng VN, ngöôøi daân vaãn chöa quen söû duïng caùc saûn phaåm veà baûo hieåm cuõng nhö hieåu heát tính chaát quan troïng cuûa noù. Theo quy ñònh taïi Luaät caùc TCTD, caùc ngaân haøng ñöôïc pheùp thaønh laäp coâng ty baûo hieåm ñoäc laäp nhöng cho ñeán nay caùc NHVN tham gia baûo hieåm vaãn ôû tö caùch laø ñaïi lyù cho caùc Coâng ty baûo hieåm trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi hoaëc chæ goùp voán coå phaàn ôû caùc Coâng ty baûo hieåm trong nöôùc. ¾ Dòch vuï ñaàu tö: Dòch vuï ñaàu tö coøn heát söùc môùi meû ñoái vôùi caùc NHVN, caùc NH hieän nay chæ thöïc hieän ñaàu tö cho chính mình nhö ñaàu tö kinh doanh chöùng khoaùn nhaèm höôûng cheânh leäch giaù, huøn voán mua coå phaàn vaøo caùc coâng ty coå phaàn ñeå höôûng coå töùc nhöng vaãn chöa cung caáp dòch vuï ñaàu tö cho khaùch haøng. ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån dòch vuï ñaàu tö ñaõ ñöôïc caùc ngaân haøng thöïc hieän töø raát laâu, caùc ngaân haøng cung caáp dòch vuï ñaàu tö cho khaùch haøng hay coøn goïi laø quaûn lyù ñaàu tö cho khaùch haøng döôùi daïng ñaàu tö chöùng khoaùn, ñaàu tö tieàn teä, ñaàu tö cheânh leäch laõi suaát, ñaàu tö cho keá hoaïch höu trí, hay ngay caû ñaàu tö vaøo danh muïc caùc coâng ty ôû nöôùc ngoaøi nhaèm ñaùp öùng cho muïc ñích taøi chính naøo ñoù cuûa khaùch haøng trong ngaén haïn vaø keå caû trong daøi haïn. Khi theo ñuoåi moät chính saùch ñaàu tö, ngaân haøng nöôùc ngoaøi luoân xem xeùt caùc yeâu caàu ñaëc bieät cuûa töøng ñoái töôïng khaùch haøng. Chính vì theá maø danh muïc dòch vuï ñaàu tö cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi thöôøng raát phong phuù vaø ña daïng.
40. -40- Hình 1. Danh muïc dòch vuï ñaàu tö daønh cho khaùch haøng caù nhaân cuûa United Overseas Bank ( Singapore) (9) Taøi khoaûn ñaàu tö UOB-CPF (UOB-CPF Investment Account) Keá hoaïch taøi chính (Financial Planning) Taøi khoaûn UOB-SRS (UOB-SRS Account) Quaûn lyù taøi saûn ñaàu tö tín thaùc (UOBAM Unit trusts) Ñaàu tö tín thaùc (Unit Trusts) Tín thaùc cho beân thöù ba (Third Party Unit Trusts) Kinh doanh hôïp ñoàng töông lai (Future Trading) Coâng cuï chöùng khoaùn Kim loaïi quyù (Treasury Instruments) (Precious Metals) Chöùng khoaùn chính phuû (Government Securities) (9) Nguoàn: website cuûa United Overseas Bank
41. -41- ¾ Caùc dòch vuï khaùc: Vôùi naêng löïc coøn nhieàu haïn cheá neân dòch vuï tö vaán ôû haàu heát caùc NHVN coøn boû ngoû. Caùc nghieäp vuï phaùi sinh tieàn teä, laõi suaát, tyû giaù trong hoaït ñoäng kinh doanh voán, ngoaïi hoái ñaõ coù nhieàu ngaân haøng aùp duïng nhö quyeàn choïn vaøng, ngoaïi teä nhöng chöa phaùt trieån maïnh hoaëc trieån khai mang tính thaêm doø vaø thöû nghieäm laø chính. 2.1.2 Haïn cheá veà thò tröôøngï: Thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng phaùt trieån döôùi möùc tieàm naêng, möùc ñoä thoûa maõn nhu caàu xaõ hoäi veà dòch vuï ngaân haøng coøn thaáp do söï haïn cheá veà soá löôïng, chaát löôïng vaø khaû naêng tieáp caän dòch vuï ngaân haøng. Nhieàu dòch vuï ngaân haøng quan troïng chöa ñöôïc trieån khai hoaëc phaùt trieån chöa ñuùng möùc, ñaëc bieät laø caùc dòch vuï ngaân haøng caù nhaân vaø dòch vuï ngaân haøng baùn leû hieän coøn raát nhieàu tieàm naêng phaùt trieån. Do taäp quaùn thoùi quen veà söû duïng tieàn maët trong löu thoâng maø ñaïi ña soá ngöôøi lao ñoäng chöa coù thoùi quen söû duïng taøi khoaûn. Vieäc chi traû löông vaãn coøn thöïc hieän baèng tieàn maët hay ngay caû thanh toaùn tieàn haøng hoaù dòch vuï cuûa caùc doanh nghieäp vaãn baèng tieàn maët. Trong khoaûng 2 naêm trôû laïi ñaây, ñaõ coù nhieàu doanh nghieäp thöïc hieän chi traû löông cho nhaân vieân thoâng qua taøi khoaûn löông môû taïi ngaân haøng nhöng sau khi löông vaøo taøi khoaûn, nhaân vieân laïi oà aït ñeán caùc ñieåm ñaët maùy ATM cuûa ngaân haøng ñeå ruùt heát tieàn söû duïng trong tieâu duøng cuûa baûn thaân vaø gia ñình nhö thanh toaùn tieàn ñieän, nöôùc, traû nôï vay thay vì coù theå thöïc hieän baèng phöông thöùc chuyeån khoaûn. Chính vì theá, giao dòch thöïc teá treân taøi khoaûn khoâng coù hoaëc coù nhöng khoâng thöôøng xuyeân. Caùc NH chöa ñaùp öùng caên baûn nhu caàu veà dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc nhoùm ñoái töôïng khaùc nhau, trong ñoù phaûi keå tôùi caùc ñoái töôïng laø ngöôøi coù thu nhaäp thaáp, ngöôøi ngheøo vaø ñoái töôïng khoâng coù taøi saûn baûo ñaûm raát khoù tieáp caän vôùi nguoàn voán tín duïng ngaân haøng. Trong khi ñoù, moät boä phaän ngöôøi daân coù thu
42. -42- nhaäp cao cuõng khoâng ñöôïc thoaõ maõn veà caùc nhu caàu dòch vuï ngaân haøng cao caáp (ngaân haøng ñieän töû, quaûn lyù taøi saûn, thanh toaùn, chuyeån tieàn quoác teá). Ngoaøi ra, caùc thuû tuïc giao dòch ngaân haøng hieän nay coøn röôøm raø, chöa thuaän tieän cho khaùch haøng, phong caùch phuïc vuï chöa mang tính chuyeân nghieäp cao, thieáu söï ñeà cao khaùch haøng ôû moät soá NH cuõng trôû thaønh raøo caûn haïn cheá khaû naêng tieáp caän dòch vuï ngaân haøng cuûa moät boä phaän khaùch haøng coù nhu caàu chính ñaùng vaø coù khaû naêng söû duïng coù hieäu quaû caùc dòch vuï ngaân haøng. Chính vì vaäy, thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng coøn phaùt trieån döôùi möùc tieàm naêng nhö ñaõ ñeà caäp treân. 2.1.3 Haïn cheá veà tính caïnh tranh: Tính caïnh tranh trong lónh vöïc hoaït ñoäng ngaân haøng chöa chuyeân nghieäp, phöông thöùc caïnh tranh chuû yeáu coøn thoâ sô hay chæ chuù troïng caïnh tranh veà soá löôïng nhöng thieáu haún chaát löôïng hoaït ñoäng nhö môû roäng maïng löôùi, caïnh tranh giaù, giaûm phí, hay ñua nhau taêng laõi suaát huy ñoäng ñeå thu huùt nguoàn tieàn gôûi. Chöa bao giôø maø caùc ñieåm giao dòch cuûa caùc NH hieän nay laïi buøng phaùt döõ doäi nhö trong thôøi gian gaàn ñaây, ñieàu naøy daãn ñeán söï laõng phí veà chi phí vaø cuûa caûi cuûa xaõ hoäi. Beân caïnh ñoù caùc ngaân haøng cuõng tranh nhau taêng laõi suaát huy ñoäng tieàn gôûi, ñieàu naøy ñaõ ñöôïc NHNN caûnh baùo raát nhieàu laàn, vôùi laõi suaát ñaàu vaøo taêng thì laõi suaát ñaàu ra chaéc chaén cuõng phaûi taêng theo ñaõ aûnh höôûng khoâng toát ñeán hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng vaø taùc ñoäng khoâng toát ñoái vôùi neàn kinh teá. Caïnh tranh khoâng bình ñaúng giöõa caùc NH thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc nhau vaãn toàn taïi khaù phoå bieán do söï phaân bieät ñoái xöû giöõa caùc loïai hình NH, giöõa caùc NH trong nöôùc vaø NH nöôùc ngoaøi (giôùi haïn veà phaïm vi hoaït ñoäng, hình thöùc cung caáp, huy ñoäng voán, hoã trôï töø NHNN ). Caïnh tranh baèng chaát löôïng dòch vuï, coâng ngheä vaø thöông hieäu chöa trôû neân phoå bieán, khieán thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng thieáu oån ñònh vaø deã xaûy ra caùc
43. -43- cuoäc ñua taêng laõi suaát vaø caïnh tranh môû roäng maïng löôùi moät caùch laõng phí. Maët khaùc, khoâng ít caùc NH coù chieán löôïc kinh doanh theo kieåu “phong traøo”, thieáu söï lieân keát, hôïp taùc ñaõ laøm giaûm ñaùng keå hieäu quaû kinh doanh cuûa caû heä thoáng NHVN noùi chung. 2.1.4 Tyû troïng caùc loaïi dòch vuï ngaân haøngï: Ñoái vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi thì thu veà dòch vuï thanh toaùn vaø ngaân quyõ, laõi kinh doanh ngoaïi hoái, dòch vuï ñaàu tö, dòch vuï baûo hieåm, dòch vuï theû, dòch vuï tö vaán vaø caùc dòch vuï khaùc tröø tín duïng thöôøng chieám tyû troïng treân 40% treân toång thu nhaäp cuûa ngaân haøng. Baûng 5. Baùo caùo thu nhaäp cuûa American Express (10) ÑVT: trieäu USD Naêm 2004 2003 2002 Chæ tieâu 1. Toång thu nhaäp, trong ñoù: 1.112 807 702 - Thu töø hoaït ñoäng tín duïng 516 298 287 - Thu phí vaø thu khaùc 596 509 415 2. Tyû leä thu dòch vuï ngoaøi 53,6% 63% 59% hoaït ñoäng tín duïng treân toång thu nhaäp. Trong khi ñoù, ngoaïi tröø soá ít ngaân haøng ôû VN coù thu nhaäp töø dòch vuï phi tín duïng treân 30% toång thu nhaäp haøng naêm nhö Ngaân haøng Ngoaïi thöông, Ngaân haøng AÙ Chaâu coøn ñaïi ña soá caùc ngaân haøng khaùc ñeàu coù möùc thu dòch vuï phi tín duïng laø döôùi 30%, thaäm chí coù ngaân haøng döôùi 10%. (10) Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân naêm 2004 cuûa American Express
44. -44- Bieåu ñoà 5. Tyû leä caùc loaïi dòch vuï trong toång thu nhaäp cuûa Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu naêm 2004 (11) Thu khaùc 26% Thu hoaït Thu dòch vuï ñoäng tín 9% duïng 65% 2.1.5 Hoaït ñoäng tín duïngï: Toác ñoä môû roäng tín duïng cuûa heä thoáng ngaân haøng trong thôøi gian qua laø quaù nhanh, bình quaân 27% naêm trong giai ñoaïn 2000 – 2004, coù naêm ñaït treân 30% vaø moät soá NH coù toác ñoä taêng tröôûng tín duïng ñeán 40% naêm thöïc söï laø vaán ñeà ñaùng quan taâm trong ñieàu kieän qui moâ voán töï coù vaø naêng löïc quaûn lyù ruûi ro coøn nhieàu haïn cheá vaø chaäm ñöôïc caûi thieän. Ñieàu naøy taêng khaû naêng deã bò toån thöông cuûa caùc NH trong ñieàu kieän kinh teá viõ moâ chöa oån ñònh vöõng chaéc, moâi tröôøng kinh doanh vaø ñaàu tö trong nöôùc coøn nhieàu ruûi ro, heä thoáng doanh nghieäp (caû khu vöïc Nhaø nöôùc vaø khu vöïc tö nhaân) coøn yeáu keùm veà khaû naêng caïnh tranh, hieäu quaû kinh doanh, naêng löïc taøi chính vaø khaû naêng traû nôï. (11) Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân naêm 2004 cuûa NHTMCP AÙ Chaâu
45. -45- Ngay caû khi caùc NH coù xu höôùng caáp tín duïng phaûi coù baûo ñaûm baèng taøi saûn, thì ruûi ro vaãn coøn raát lôùn do naêng löïc phaân tích, ñaùnh giaù vaø quaûn lyù tín duïng cuûa caùc NH thaáp coäng vôùi thò tröôøng baát ñoäng saûn vaø thò tröôøng haøng hoaù chöa phaùt trieån vaø coøn nhieàu bieán ñoäng phöùc taïp. Ngoaøi ra, thoâng tin tín duïng, thoâng tin taøi chính khoâng ñaày ñuû vaø thieáu tin caäy, vieäc xem xeùt tín duïng cuûa caùc NHVN coøn döïa treân yeáu toá caûm tính laø nhieàu hay döïa vaøo taøi saûn ñaûm baûo, khoâng coù thoâng tin veà ngaønh ngheà: lôïi nhuaän bình quaân ngaønh, ruûi ro ngaønh cuõng laø nguyeân nhaân daãn ñeán heä thoáng ngaân haøng phaân boá tín duïng keùm hieäu quaû, löïa choïn khoâng ñuùng ñoái töôïng caáp tín duïng hay chæ taäp trung vaøo moät soá ngaønh mang tính chaát muõi nhoïn, nhöõng ngaønh thöôøng xuyeân coù möùc ñoä bieán ñoäng cao nhö saét theùp, phaân boùn 2.1.6 Nhaän thöùc cuûa baûn thaân caùc NHVN: Nhaän thöùc cuûa caùc NHVN veà vai troø vaø taàm quan troïng cuûa caùc dòch vuï ngaân haøng vaãn coøn nhieàu haïn cheá: - Khoâng nghieân cöùu kyõ caùc dòch vuï môùi tröôùc khi ñöa vaøo söû duïng, coù nhöõng dòch vuï khi aùp duïng vaøo thöïc teá ñaõ khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa khaùch haøng hoaëc khaùch haøng khoâng coù nhu caàu. - Caùc dòch vuï khi ñöa vaøo öùng duïng khoâng coù quy trình theo doõi quaù trình thöïc hieän, söï phaùt trieån hoaëc duy trì cuûa dòch vuï. - Quaûng baù nhöõng dòch vuï môùi chæ mang tính ngaén haïn ngay khi môùi ñöa vaøo aùp duïng, khoâng coù chính saùch duy trì trong daøi haïn. - Caùc dòch vuï thöôøng xuyeân khoâng ñöôïc ñoåi môùi caû noäi dung laãn hình thöùc. 2.2. Moät soá nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa nhöõng toàn taïi, yeáu keùm cuûa heä thoáng dòch vuï cuûa NHVN: Heä thoáng dòch vuï ngaân haøng coøn nhieàu baát caäp nhö ñaõ trình baøy treân xuaát phaùt töø nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu nhö sau:
46. -46- 2.2.1. Nguyeân nhaân töø baûn thaân caùc NHTMVN: Naêng löïc cung caáp dòch vuï ngaân haøng cuûa NHVN coøn nhieàu haïn cheá. Moät boä phaän khoâng nhoû NH ñang toàn taïi vaø hoaït ñoäng treân neàn taûng moät cô sôû voán nhoû beù, naêng löïc taøi chính yeáu keùm vôùi khaù nhieàu haïn cheá veà toå chöùc boä maùy, naêng löïc quaûn lyù vaø nguoàn nhaân löïc: Thöù nhaát, naêng löïc taøi chính yeáu keùm vaø möùc ñoä ruûi ro hoaït ñoäng ngaân haøng cao: chaát löôïng taøi saûn coù thaáp, tyû leä nôï xaáu cao theo tieâu chuaån phaân loaïi nôï quoác teá, voán töï coù nhoû so vôùi qui moâ taøi saûn, khaû naêng taêng voán töï coù gaëp nhieàu khoù khaên, ñaëc bieät laø caùc NHTMNN: - Heä soá an toaøn voán (voán töï coù/ toång taøi saûn coù ruûi ro) cuûa caùc NHVN coøn thaáp maø ñieån hình laø 4 NHTMNN lôùn nhaát coøn thaáp döôùi 6%, trong khi ñoù quy ñònh cuûa NHNN hieän nay laø töø 8% trôû leân, thaäm chí coù nguy cô ngaøy caøng xaáu ñi do toác ñoä taêng taøi saûn coù nhanh hôn toác ñoä taêng voán töï coù. - Neáu phaân loaïi nôï vaø trích laäp ñuû döï phoøng ruûi ro theo thoâng leä quoác teá thì khaû naêng coù khoâng ít NH coù tyû leä nôï xaáu cao vaø voán töï coù aâm. - Voán huy ñoäng baèng ngoaïi teä lôùn: naêm 2004 chieám 29,5 % toång nguoàn voán huy ñoäng cuûa toaøn ngaønh - Tyû troïng cho vay trung, daøi haïn so toång dö nôï tín duïng coù xu höôùng taêng töø 35,8% naêm 2000 leân 42,7% naêm 2004, trong khi ñoù nguoàn voán trung, daøi haïn so toång nguoàn voán huy ñoäng taêng chaäm, töø möùc 26,7% naêm 2000 leân 29,4% naêm 2004 maø chuû yeáu laø trung haïn, do ñoù caùc NH ñaõ söû duïng moät phaàn ñaùng keå voán ngaén haïn ñeå cho vay trung, daøi haïn. - Cho vay caùc DNNN ñang chieám tyû troïng lôùn: 42,5% toång dö nôï tín duïng, trong khi naêng löïc taøi chính cuûa DNNN coøn yeáu keùm. Tín duïng ngaân haøng daønh cho khu vöïc kinh teá tö nhaân coøn thaáp: naêm 2004 ñaït 38,63% toång dö nôï. (12) (12) Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc naêm 2004
47. -47- Thöù hai, cô caáu toå chöùc boä maùy coàng keành, baát hôïp lyù. Quaûn trò ñieàu haønh coøn yeáu keùm vaø chöa phuø hôïp vôùi thoâng leä toát veà quaûn trò doanh nghieäp. Trình ñoä quaûn lyù ruûi ro coøn non yeáu: heä thoáng chaám ñieåm tín duïng gaén vôùi quaûn lyù haïn möùc chöa ñöôïc trieån khai roäng raõi, cho vay chuû yeáu döïa vaøo taøi saûn baûo ñaûm, naêng löïc thaåm ñònh tín duïng yeáu, heä thoáng phaân loaïi nôï khoâng phuø hôïp, nguyeân taéc kieåm tra, kieåm soaùt chöa chaët cheõ. Haàu heát caùc NHTM chöa aùp duïng trieät ñeå caùc nguyeân taéc vaø thoâng leä toát veà quaûn trò ngaân haøng, ñaëc bieät chöa thieát laäp ñöôïc heä thoáng quaûn lyù ruûi ro höõu hieäu. Thöù ba, maïng löôùi keânh phaân phoái chöa phaùt trieån hôïp lyù: hình thöùc phaân phoái dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc NHVN coøn mang naëng tính truyeàn thoáng, chuû yeáu döôùi hình thöùc chi nhaùnh. Caùc keânh phaân phoái töø xa döïa treân cô sôû CNTT vaø ñieän töû môùi ñang ôû giai ñoaïn thöû nghieäm vaø chöa phoå bieán. Phaùt trieån maïng löôùi chi nhaùnh ñöôïc xem nhö coâng cuï caïnh tranh, chieám lónh thò tröôøng vaø thò phaàn chuû yeáu cuûa caùc NH hieän nay vaø taäp trung ôû caùc thaønh phoá lôùn, caùc khu ñoâ thò. Ñieàu naøy daãn ñeán laøm taêng chi phí, haïn cheá hieäu quaû kinh teá cuûa quy moâ vaø khoâng phuø hôïp qui hoaïch phaùt trieån maïng löôùi ngaân haøng theo yeâu caàu phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. Nhieàu chi nhaùnh NH hieän nay chöa keát noái tröïc tuyeán vôùi Hoäi sôû chính vaø ñöôïc uûy quyeàn cung caáp haàu heát caùc dòch vuï ngaân haøng, hieäu quaû quaûn lyù, khaû naêng kieåm soaùt yeáu keùm cuûa laõnh ñaïo caùc caáp treân thöïc teá ñaõ taïo ñieàu kieän ñeå caùc chi nhaùnh naøy hoaït ñoäng nhö moät ngaân haøng nhoû ñoäc laäp. Thöù tö, trình ñoä caùn boä coøn nhieàu haïn cheá so vôùi yeâu caàu hoäi nhaäp quoác teá vaø hieän ñaïi hoaù heä thoáng ngaân haøng. Trong ñieàu kieän ñaåy nhanh quaù trình hieän ñaïi hoaù, thöïc hieän caùc thoâng leä vaø chuaån möïc quoác teá, caùc NH hieän nay thieáu nhieàu caùn boä kinh doanh coù trình ñoä chuyeân moân vaø trình ñoä ngoaïi ngöõ ñeå coù khaû naêng tieáp caän vaø laøm chuû ñöôïc coâng ngheä môùi, ñaëc bieät laø CNTT, quaûn trò kinh doanh, phaùt trieån saûn phaåm vaø quaûn trò ruûi ro. Beân caïnh ñoù, caùc NH coøn thieáu cô cheá khuyeán khích phuø hôïp ñeå thu huùt, nuoâi döôõng vaø phaùt trieån ñoäi nguõ
48. -48- caùn boä gioûi nghieäp vuï. Moät boä phaän caùn boä ngaân haøng coù ñaïo ñöùc ngheà nghieäp keùm vaø khoâng coù khaû naêng thích öùng vôùi moâi tröôøng hoaït ñoäng ngaân haøng ñang coøn laø raøo caûn cho quaù trình phaùt trieån cuûa NH. 2.2.2. Nguyeân nhaân töø caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc: Caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc chöa ñaùnh giaù ñuùng vaø ñaày ñuû veà nhöõng yeâu caàu ñoái vôùi moâi tröôøng phaùp lyù, ñieàu kieän hoaït ñoäng . ñeå khuyeán khích vaø baûo ñaûm cho söï phaùt trieån an toaøn, hieäu quaû cuûa heä thoáng ngaân haøng, do ñoù chöa coù chieán löôïc vaø giaûi phaùp hoã trôï phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng moät caùch coù heä thoáng, ñaây laø nguyeân nhaân quan troïng vaø cuøng vôùi nhöõng haïn cheá veà moâi tröôøng kinh teá – xaõ hoäi – phaùp luaät – coâng ngheä chuùng ta chöa thöïc söï taïo leân moâi tröôøng thuaän lôïi cho dòch vuï ngaân haøng phaùt trieån. 2.2.3. Nguyeân nhaân töø ñieàu kieän neàn kinh teá VN: Trình ñoä phaùt trieån neàn kinh teá nöôùc ta thaáp vaø moâi tröôøng kinh teá vó moâ coøn nhieàu khoù khaên, yeáu keùm laøm haïn cheá khaû naêng cung öùng vaø nhu caàu söû duïng caùc dòch vuï ngaân haøng. Qui moâ neàn kinh teá coøn nhoû: naêm 2005, GDP öôùc ñaït treân 50 tyû USD vaø bình quaân ñaàu ngöôøi öôùc ñaït treân 600 USD, coøn raát thaáp so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån hôn trong khu vöïc, chöa vöôït qua khoûi nhoùm nöôùc coù thu nhaäp thaáp. Naêng löïc taøi chính vaø hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân coøn nhieàu yeáu keùm. Söû duïng caùc dòch vuï ngaân haøng chöa trôû thaønh thoùi quen vaø vaên hoaù tieâu duøng cuûa coâng chuùng. Ñieàu naøy ñaãn ñeán nhu caàu neàn kinh teá veà dòch vuï ngaân haøng coøn haïn cheá vaø moâi tröôøng hoaït ñoäng ngaân haøng ruûi ro. Thò tröôøng voán vaø thò tröôøng tieàn teä phaùt trieån chaäm, chöa ñoàng boä, chöa ñaùp öùng ñöôïc ñaày ñuû nhu caàu cuûa caùc NH veà huy ñoäng voán vaø ñaàu tö laøm haïn cheá khaû naêng ña daïng hoaù kinh doanh vaø phoøng ngöøa ruûi ro. Thò tröôøng taøi chính phaùt trieån thieáu caân baèng, nhaát laø thò tröôøng voán daøi haïn ñaùp öùng nhu caàu raát lôùn cuûa coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù, taïo ra aùp löïc cho heä thoáng ngaân haøng phaùt trieån keùm beàn vöõng do taäp trung tín duïng vaø taêng tröôûng tín duïng noùng.
49. -49- 2.2.4. Nguyeân nhaân töø moâi tröôøng phaùp lyù: Khuoân khoå theå cheá lieân quan ñeán phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng coøn baát caäp, chöa hoaøn chænh vaø ñoàng boä: Heä thoáng phaùp luaät ngaân haøng chöa hoaøn chænh, ñoàng boä vaø phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá, ñoàng thôøi chaäm ñöôïc ñoåi môùi, hoaøn thieän so vôùi yeâu caàu phaùt trieån kyõ thuaät coâng ngheä hieän ñaïi vaø trieån khai roäng raõi caùc dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi: Luaät NHNN, Luaät caùc TCTD, Luaät Lao ñoäng, Luaät Phaù saûn, coøn nhieàu ñieåm chöa taïo thuaän lôïi cho hoaït ñoäng cuûa NHNN vaø caùc NHTM trong cô cheá thò tröôøng. Luaät giao dòch ñieän töû chaäm ñöôïc ban haønh ñaõ haïn cheá söï phaùt trieån cuûa thöông maïi ñieän töû, dòch vuï ngaân haøng ñieän töû. Moät soá dòch vuï ngaân haøng phoå bieán treân thò tröôøng quoác teá döï kieán seõ ñöôïc phaùt trieån ôû Vieät Nam theo Hieäp ñònh thöông maïi Vieät – Myõ vaø sau khi gia nhaäp WTO nhö caùc coâng cuï phaùt sinh, coâng cuï veà tyû giaù, laõi suaát, tieàn teää nhöng vaãn chöa ñöôïc theå cheá hoaù phuø hôïp. 2.2.5. Nguyeân nhaân töø phía NHNN: Naêng löïc ñieàu haønh chính saùch tieàn teä vaø laõi suaát cuûa NHNN coøn haïn cheá: Qui moâ vaø hieäu quaû caùc coâng cuï giaùn tieáp cuûa chính saùch tieàn teä coøn haïn cheá ( toång giao dòch cuûa caùc coâng cuï taùi caáp voán giaùn tieáp coøn thaáp xa so vôùi toång khoái löôïng tieàn teä).NHNN chöa xaùc ñònh roõ khuoân khoå ñieàu haønh chính saùch tieàn teä vôùi heä thoáng muïc tieâu vaø cô cheá truyeàn taûi taùc ñoäng phuø hôïp. Cô cheá ñieàu haønh laõi suaát chöa ñöôïc vaän haønh höõu hieäu, thieáu heä thoáng laõi suaát chuû ñaïo ñeå ñònh höôùng laõi suaát thò tröôøng. Cô cheá ñieàu haønh laõi suaát ñoàng Vieät Nam (VNÑ) vaø laõi suaát ngoaïi teä chöa gaén keát chaët cheõ vôùi nhau vaø chöa ñöôïc ñaët trong quan heä hôïp lyù vôùi ñieàu haønh tyû giaù khieán cho nhu caàu ñaàu tö, thanh toaùn, naém giöõ taøi saûn vaø trích giaù trò baèng baát ñoäng saûn, vaøng, ngoaïi teä coøn phoå bieán tình traïng ñoâ la hoaù coøn ôû möùc khaù cao so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc.
50. -50- Chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái vaø ñieàu haønh tyû giaù coøn baát caäp, chöa khuyeán khích vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc giao dòch treân thò tröôøng ngoaïi hoái: chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái chaäm ñöôïc ñoåi môùi theo höôùng töï do hoaù caùc giao dòch vaõng lai vaø nôùi loûng kieåm soaùt caùc giao dòch voán moät caùch thaän troïng taïo ra nhöõng haïn cheá nhaát ñònh ñoái vôùi vieäc cung öùng cuûa caùc NH vaø caùc nhu caàu cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân veà dòch vuï ngaân haøng (thanh toaùn, chuyeån tieàn, tín duïng vaø ñaàu tö quoác teá). Hieäu löïc chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái chöa cao, chöa thu huùt ñöôïc moät khoái löôïng ñaùng keå ngoaïi teä ñang troâi noåi treân thò tröôøng, ngoaøi taàm quaûn lyù, kieåm soaùt cuûa heä thoáng ngaân haøng. Cô cheá ñieàu haønh tyû giaù coøn coù nhöõng baát hôïp lyù, chöa mang tính thò tröôøng cao deã laøm taêng ruûi ro tyû giaù cho caùc giao dòch ngoaïi hoái, ñaàu tö vaø vieäc naém giöõ taøi saûn baèng ngoaïi teä. Cô cheá quaûn lyù, giaùm saùt hoaït ñoäng ngaân haøng chöa theo kòp tieán trình hieän ñaïi hoaù ngaân haøng vaø chöa phuø hôïp vôùi thoâng leä, chuaån möïc quoác teá: NHNN ñaõ töøng böôùc hình thaønh moâi tröôøng chính saùch thoâng thoaùng cho hoaït ñoäng ngaân haøng nhöng vaãn chöa theo kòp yeâu caàu thöïc teá ñaët ra, nhaát laø veà tieáp caän cung caáp dòch vuï ngaân haøng, bao goàm caû ñieàu kieän, thuû tuïc caáp pheùp ñoái vôùi cung caáp dòch vuï môùi vaø thaønh laäp toå chöùc cung caáp dòch vuï ngaân haøng. Chính saùch quaûn lyù dòch vuï ngaân haøng môùi: chính saùch phí dòch vuï ngaân haøng khoâng coù söï phaân bieät giöõa dòch vuï ngaân haøng truyeàn thoáng döïa treân chöùng töø giaáy vaø dòch vuï ngaân haøng môùi döïa treân chöùng töø ñieän töû, thieáu cô cheá xöû lyù ruûi ro dòch vuï ngaân haøng treân neàn taûng coâng ngheä môùi. NHNN coøn haïn cheá veà khaû naêng giaùm saùt cung öùng dòch vuï ngaân haøng, ñaëc bieät laø chöa coù khaû naêng caûnh baùo sôùm veà nhöõng ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng vaø chöa thieát laäp ñöôïc heä heä thoáng giaùm saùt höõu hieäu. 2.2.6. Nguyeân nhaân töø heä thoáng coâng ngheä thoâng tin: Haï taàng CNTT vaø vieãn thoâng quoác gia coøn nhieàu baát caäp keå caû phaàn cöùng vaø phaàn meàm, phaân taùn, nhoû leû vaø thieáu ñoàng boä. Haï taàng coâng ngheä ngaân haøng
51. -51- vaø heä thoáng thanh toaùn chöa ñaït ñeán trình ñoä tieân tieán ñeå hoã trôï cho quaù trình phaùt trieån vaø naâng cao chaát löôïng dòch vuï ngaân haøng, coøn coù khoaûng caùch xa vaø coù nguy cô tuït haäu xa hôn so vôùi nhieàu nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi: Heä thoáng tính toaùn (xöû lyù) vaø truyeàn thoâng chöa phaùt trieån ñuû maïnh, coøn laïc haäu veà thieát bò vaø coâng ngheä. Maïng truyeàn soá lieäu quoác gia chaát löôïng chöa oån ñònh, toác ñoä chaäm, chi phí cao ñaõ aûnh höôûng lôùn ñeán maïng CNTT ngaønh ngaân haøng. Caùc nhaø cung caáp dòch vuï CNTT vaø vieãn thoâng trong nöôùc chöa ñuû khaû naêng cung caáp caùc dòch vuï, giaûi phaùp coâng ngheä tieân tieán ñeå hoã trôï cho ngaønh ngaân haøng trieån khai caùc dòch vuï coù haøm löôïng coâng ngheä cao vaø phuø hôïp vôùi tieâu chuaån quoác teá. Maëc duø coù nhöõng phaùt trieån quan troïng, song toác ñoä phaùt trieån vaø öùng duïng CNTT trong hoaït ñoäng ngaân haøng coøn chaäm, chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu ñoåi môùi toaøn dieän heä thoáng ngaân haøng vaø hoäi nhaäp quoác teá. Heä thoáng CNTT chöa ñöôïc trieån khai ñoàng boä daãn ñeán trình ñoä phaùt trieån khoâng ñoàng ñeàu, khoâng töông thích veà giaûi phaùp coâng ngheä giöõa caùc NH vôùi nhau. Möùc ñoä töï ñoäng hoaù caùc giao dòch ngaân haøng coøn thaáp, nhieàu qui trình nghieäp vuï ngaân haøng ñöôïc xaây döïng treân neàn taûng xöû lyù thuû coâng hoaëc cô giôùi hoaù chöa ñöôïc töï ñoäng hoaù. Heä thoáng thanh toaùn quoác gia vaø heä thoáng thanh toaùn trong noäi boä caùc NH chöa ñöôïc hieän ñaïi hoaù ñoàng boä. Heä thoáng thoâng tin quaûn lyù (caû taàm vó moâ vaø vi moâ) chöa ñaùp öùng yeâu caàu quaûn lyù kinh doanh cuûa caùc NHTM vaø hoaïch ñònh chính saùch, chieán löôïc cuûa NHNN. Khaû naêng keát noái maïng thanh toaùn cuïc boä cuûa caùc ngaân haøng vôùi maïng thanh toaùn quoác gia vaø giöõa caùc maïng thanh toaùn cuïc boä vôùi nhau coøn nhieàu khoù khaên do trình ñoä coâng ngheä cuûa caùc ngaân haøng khoâng ñoàng ñeàu, maät ñoä cô sôû cung öùng dòch vuï ngaân haøng coøn moûng vaø haï taàng vieãn thoâng quoác gia coøn yeáu keùm.
52. -52- CHÖÔNG 3 ÑÒNH HÖÔÙNG VAØ GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VIEÄT NAM 3.1. Ñònh höôùng phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng: 3.1.1. Ñònh höôùng chung: Ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, caùc NHVN caàn naâng cao chaát löôïng cuûa heä thoáng dòch vuï ngaân haøng ñeå trôû thaønh ngaân haøng hieän ñaïi ña daïng veà hình thöùc dòch vuï, coù khaû naêng caïnh tranh cao, hoaït ñoäng an toaøn vaø ngaøy caøng hieäu quaû vôùi ñònh höôùng cuï theå sau: Thöù nhaát, thu nhaäp töø caùc hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng (khoâng keå ñeán nhöõng hoaït ñoäng maø NH tröïc tieáp ñaàu tö) chieám tyû troïng chuû yeáu trong toång thu nhaäp cuûa caùc NHVN hieän nay, neân phaùt trieån heä thoáng dòch vuï ngaân haøng laø nhaèm caûi thieän vaø phaùt trieån heä thoáng ngaân haøng VN, naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc NH trong quaù trình hoäi nhaäp, goùp phaàn thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá. Thöù hai, caùc NHVN phaûi ñöôïc ñoåi môùi toaøn dieän veà caùc maët hoaït ñoäng nhö taêng qui moâ voán töï coù, taêng khaû naêng sinh lôøi, ñoåi môùi heä thoáng toå chöùc, phaùt trieån heä thoáng dòch vuï ñeå ñaùp öùng yeâu caàu hoäi nhaäp kinh teá quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng, môû cöûa thò tröôøng taøi chính trong nöôùc vaø töï do hoaù thöông maïi dòch vuï taøi chính. Thöù ba, phaûi daàn hoaøn thieän vaø naâng cao chaát löôïng dòch vuï ngaân haøng truyeàn thoáng, ñoàng thôøi chuû ñoäng môû roäng caùc dòch vuï ngaân haøng môùi döïa treân neàn taûng coâng ngheä hieän ñaïi phuø hôïp vôùi nhu caàu thò tröôøng, vôùi naêng löïc taøi chính vaø khaû naêng quaûn lyù, khaû naêng quaûn trò ruûi ro cuûa töøng NH. Thöù tö, caùc chính saùch cuûa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc phaûi taïo ñieàu kieän cho caùc NHVN phaùt huy heát khaû naêng ñeå phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng
53. -53- nhaèm môû roäng khaû naêng “cung” dòch vuï, ñoàng thôøi phaûi goùp phaàn kích “caàu” veà dòch vuï ngaân haøng cuûa neàn kinh teá. Thöù naêm, naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc NHVN trong vieäc cung caáp dòch vuï treân cô sôû baûo ñaûm: moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng phaûi thoâng thoaùng, an toaøn vaø haáp daãn, khuoân khoå theå cheá hoaøn chænh vaø phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá, uy tín vaø thöông hieäu cuûa NH ngaøy ñöôïc naâng cao, nhaân löïc trong lónh vöïc NH coù trình ñoä chuyeân moân cao, coâng ngheä kyõ thuaät hieän ñaïi, quaûn trò ngaân haøng theo chuaån möïc quoác teá, taøi chính cuûa caùc NH laønh maïnh vaø caïnh tranh giöõa caùc NH phaûi ñaûm baûo treân cô sôû thaät söï bình ñaúng. Trong ñoù, coâng ngheä ngaân haøng maø ñaëc bieät laø CNTT laø neàn taûng cho vieäc phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng môùi vaø hieän ñaïi. Phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng ña daïng, ña tieän ích ñöôïc ñònh höôùng theo nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi treân cô sôû tieáp tuïc naâng cao chaát löôïng vaø hieäu quaû caùc dòch vuï ngaân haøng truyeàn thoáng, ñoàng thôøi tieáp caän nhanh caùc dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi nhö ngaân haøng ñieän töû ñeå ñaùp öùng toát nhaát nhu caàu cuûa neàn kinh teá vaø toái ña hoaù giaù trò gia taêng cho caùc NHVN, khaùch haøng vaø neàn kinh teá. Ngoaøi ra caùc dòch vuï ngaân haøng caàn coù söï gaén keát giöõa caùc NH vôùi nhau nhö lieân keát trong hoaït ñoäng cuûa caùc maùy ATM ñeå khai thaùc coù hieäu quaû naêng löïc coâng ngheä, nhaân löïc vaø quaûn trò cuûa caùc NHTM. Trong töông lai gaàn, caùc NHVN phaûi coù ñöôïc heä thoáng dòch vuï ngaân haøng ngang taàm vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc ASEAN veà chuûng loaïi, chaát löôïng vaø coù khaû naêng caïnh tranh cao. 3.1.2. Ñònh höôùng phaùt trieån moät soá dòch vuï ngaân haøng chuû yeáu 3.1.2.1. Dòch vuï huy ñoäng voán. Ngaân haøng thöïc hieän chöùc naêng laø moät trung gian taøi chính trong vieäc huy ñoäng voán ñeå ñaùp öùng moät phaàn quan troïng nhu caàu tín duïng cho neàn kinh teá. Bôûi theá dòch vuï huy ñoäng voán caàn phaûi coù nhöõng böôùc phaùt trieån caû veà maët soá löôïng
54. -54- vaø chaát löôïng maø tröôùc tieân caùc NH caàn phaûi ña daïng hoaù caùc phöông thöùc vaø hình thöùc huy ñoäng voán vôùi caùc thuû tuïc vaø ñieàu kieän giao dòch thuaän tieän. Caùc NHVN hieän ñang phaûi chòu aùp löïc ngaøy caøng cao trong huy ñoäng voán khi caùc NH ñaõ lieân tuïc chaïy ñua taêng laõi suaát huy ñoäng tieàn gôûi trong gaàn 2 naêm qua vaø ñaëc bieät laø trong 6 thaùng cuoái naêm 2005 cuøng nhieàu hình thöùc khuyeán maõi, quaø taëng nhöng vaãn khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu tín duïng cuûa neàn kinh teá. Vì vaäy, caùc NH caàn phaûi ñaåy maïnh huy ñoäng caùc nguoàn tieàn nhaøn roãi vaø caùc khoaûn tieát kieäm cuûa khaùch haøng thoâng qua caùc hình thöùc huy ñoäng haáp daãn vaø caùc bieän phaùp baûo ñaûm giaù trò tieàn göûi cuûa khaùch haøng. Ña daïng caùc loaïi kyø haïn tieàn gôûi ñònh kyø laø moät trong nhöõng ñònh höôùng phaùt trieån maø caùc NHVN caàn phaûi nhaém ñeán nhaèm khuyeán khích khaùch haøng gôûi tieàn vaø ñeå ñaûm baûo quyeàn lôïi cho ngöôøi gôûi tieàn, caùc NH caàn môû roäng theâm nhieàu ñònh kyø gôûi tieàn thay vì coù nhöõng kyø haïn thoâng thöôøng nhö 3 thaùng, 6 thaùng, 9 thaùng, 12 thaùng, 24 thaùng , 36 thaùng nhö hieän nay. Caùc kyø haïn coù theå baét ñaàu laø 1 tuaàn, 2 tuaàn, 3 tuaàn, 1 thaùng, 2 thaùng, 3 thaùng, 4 thaùng .vaø daøi hôn 36 thaùng. Aùp duïng loaïi hình tieàn gôûi laõi suaát baäc thang: vôùi soá dö tieàn gôûi caøng lôùn thì khaùch haøng seõ ñöôïc höôûng tieàn laõi caøng cao. Trong huy ñoäng voán, chính saùch ñaõi ngoä ñoái vôùi töøng ñoái töôïng khaùch haøng cuõng caàn phaûi khaùc nhau. Cuï theå nhö vôùi tieàn gôûi ñònh kyø 3 thaùng, neáu khaùch haøng gôûi döôùi 1.000.000.000 ñ thì laõi suaát ñöôïc höôûng laø 0,65%/thaùng, nhöng neáu gôûi treân 10.000.000.000 ñ thì laõi suaát ñöôïc höôûng seõ laø 0,655%/thaùng. Tieát kieäm coù muïc ñích vôùi soá tieàn ñöôïc xaùc ñònh seõ coù trong töông lai nhö tieát kieäm du hoïc, tieát kieäm höu trí, tieát kieäm sinh vieân, hoïc sinh ngoaøi hình thöùc huy ñoäng baèng tieàn ñoàng Vieät Nam, coù theå môû roäng ra baèng ngoaïi teä vaø vaøng seõ giuùp caùc NH thu huùt ngaøy caøng nhieàu hôn nguoàn voán nhaøn roãi trong moïi taàng lôùp daân cö.
55. -55- Naâng cao chaát löôïng cuûa phöông thöùc giao dòch töø xa qua heä thoáng Internet banking, home banking, mobile banking nhaèm tieát giaûm thôøi gian giao dòch vaø chi phí giao dòch cho caùc khaùch haøng, cuõng nhaèm khuyeán khích löôïng khaùch haøng laø caù nhaân giao dòch qua NH. Khoâng chæ ña daïng hoaù vaø naâng cao chaát löôïng dòch vuï huy ñoäng voán, caùc NHVN caàn phaûi quan taâm keát hôïp huy ñoäng voán vôùi phaùt trieån caùc dòch vuï ñaàu tö, thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët thoâng qua caùc hình thöùc phaùt haønh theû trong nöôùc vaø theû quoác teá, naâng caáp chaát löôïng hoaït ñoäng cuûa caùc maùy ATM, dòch vuï taøi khoaûn vaø quaûn lyù taøi saûn treân nguyeân taéc chia seû ruûi ro vaø lôïi nhuaän giöõa khaùch haøng vaø NH ñeå goùp phaàn xaây döïng heä thoáng dòch vuï ngaân haøng troïn goùi vaø ña tieän ích. Thay ñoåi cô caáu nguoàn voán huy ñoäng theo höôùng taêng nguoàn voán huy ñoäng trung, daøi haïn ñeå ñaùp öùng nhu caàu tín duïng trung vaø daøi haïn cho neàn kinh teá döôùi hình thöùc ñaåy maïnh phaùt haønh caùc coâng cuï nôï vaø traùi phieáu daøi haïn phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá vaø ñaûm baûo ñuû ñieàu kieän ñeå caùc NHVN coù khaû naêng nieâm yeát taïi Trung taâm giao dòch chöùng khoaùn/ Sôû giao dòch chöùng khoaùn. Caïnh tranh huy ñoäng voán giöõa caùc NH caàn thieát phaûi döïa vaøo chaát löôïng, tính tieän lôïi, coâng ngheä, hieäu quaû cuûa dòch vuï huy ñoäng voán, uy tín, thöông hieäu vaø möùc ñoä tin caäy cuûa NH thay cho hình thöùc caïnh tranh chuû yeáu döïa vaøo laõi suaát, lôïi theá qui moâ chi phoái hoaëc ñoäc quyeàn cung caáp dòch vuï. Ngoaøi ra caùc NH caàn chuû ñoäng tieáp caän vaø taêng nhanh qui moâ huy ñoäng voán töø thò tröôøng taøi chính quoác teá, ñaëc bieät laø nguoàn voán uûy thaùc ñaàu tö, vay thöông maïi, vay öu ñaõi, tieàn göûi töø caùc toå chöùc taøi chính, toå chöùc phi ngaân haøng, toå chöùc phi chính phuû vaø chính phuû caùc nöôùc. 3.1.2.2. Dòch vuï caáp tín duïng: Ña daïng hoaù vaø naâng cao chaát löôïng caùc dòch vuï tín duïng döôùi caùc hình thöùc caáp tín duïng: cho vay, chieát khaáu giaáy tôø coù giaù, baûo laõnh, bao thanh toaùn,
56. -56- thaáu chi, cho thueâ taøi chính, taïm öùng vaø caùc hình thöùc caáp tín duïng khaùc ñeå ñaùp öùng toát hôn nhu caàu voán cho ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh vaø tieâu duøng cuûa neàn kinh teá, trong ñoù ñoái vôùi: ¾ Nghieäp vuï cho vay: Caùc NH caàn tieáp tuïc ñoåi môùi cô cheá, chính saùch tín duïng theo höôùng traùnh cho vay taäp trung vaøo moät soá ngaønh ngheà nhaát ñònh mang tính ruûi ro cao. Phaân taùn ruûi ro baèng hình thöùc ña daïng caùc ñoái töôïng cho vay, ña daïng ngaønh ngheà cho vay vaø khaùch haøng vay. Thuû tuïc caáp tín duïng theo höôùng ñôn giaûn, thuaän tieän vaø nhanh choùng cho khaùch haøng nhöng khoâng coá tình boû qua caùc quy ñònh cuûa NHNN vaø caùc cô quan coù lieân quan. Naâng cao naêng löïc thaåm ñònh tín duïng cho caùc caùn boä, nhaân vieân thöïc hieän coâng taùc thaåm ñònh, xeùt duyeät cho vay thoâng qua caùc phöông thöùc ñaøo taïo taïi choã hay cöû ñi tham quan, hoïc taäp nöôùc ngoaøi. Kieân quyeát xöû lyù caùc tröôøng hôïp caùn boä, nhaân vieân laøm coâng taùc thaåm ñònh, xeùt duyeät cho vay coá tình thöïc hieän sai caùc quy ñònh daãn ñeán nôï vay khoù thu hoài hay toån thaát cho NH. Thöôøng xuyeân giaùo duïc vaø nhaéc nhôõ nhaân vieân naâng cao phaåm chaát ñaïo ñöùc ngheà nghieäp nhaèm ngaên chaën vaø haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát moïi tieâu cöïc coù theå xaûy ra trong hoaït ñoäng tín duïng. Chaát löôïng vaø an toaøn hoaït ñoäng tín duïng laø muïc tieâu öu tieân haøng ñaàu vôùi hoaït ñoäng cho vay vaãn laø dòch vuï mang laïi thu nhaäp chuû yeáu cho caùc NHVN trong ñieàu kieän hieän nay khi maø caùc dòch vuï phi tín duïng khaùc chöa coù nhieàu ñieàu kieän ñeå phaùt trieån. Vì theá, caùc NHVN caàn phaûi kieåm soaùt taêng tröôûng tín duïng duy trì vôùi toác ñoä khoâng quaù 25% haøng naêm theo nhö khuyeán caùo cuûa Ngaân haøng Theá giôùi. Caàn thieát phaûi gaén kieåm soaùt taêng tröôûng tín duïng vôùi kieåm soaùt chaët cheõ chaát löôïng vaø hieäu quaû taêng tröôûng tín duïng. Ñoàng thôøi ñaåy maïnh xöû lyù nôï xaáu vaø haïn cheá söï gia taêng cuûa nôï xaáu môùi.
57. -57- Chæ tieáp tuïc môû roäng tín duïng treân cô sôû baûo ñaûm phuø hôïp vôùi qui moâ, cô caáu nguoàn voán vaø tuaân thuû caùc qui ñònh, giôùi haïn an toaøn hoaït ñoäng tín duïng, ñoàng thôøi naâng cao khaû naêng quaûn lyù ruûi ro cuûa töøng NH. ¾ Cho thueâ taøi chính: Tình hình kinh teá cuûa Vieät Nam vaãn tieáp tuïc phaùt trieån vaø oån ñònh laø moâi tröôøng thuaän lôïi cho caùc khaùch haøng kinh doanh coù hieäu quaû vaø ngaøy caøng môû roäng qui moâ hoaït ñoäng thì cho thueâ taøi chính laø hình thöùc caáp tín duïng raát caàn thieát. Vôùi nhöõng haïn cheá veà taøi saûn theá chaáp, veà qui moâ voán töï coù . neân caùc khaùch haøng khoù coù khaû naêng tieáp caän töø nguoàn voán vay ngaân haøng. Trong khi ñoù, ñieàu kieän cho thueâ taøi chính töông ñoái deã daøng hôn, cuøng vôùi lôïi ích veà thueá khi thueâ taøi saûn nhöng möùc phí maø caùc khaùch haøng phaûi gaùnh chòu khoâng cao hôn so vôùi laõi suaát vay cuûa caùc NH nhöng vôùi soá voán boû ra ban ñaàu coù theå thaáp hôn neân vieäc thaønh laäp caùc Coâng ty cho thueâ taøi chính vaø phaùt trieån dòch vuï cho thueâ taøi chính cuûa caùc NHVN laø nhaèm taïo ñieàu kieän cho khaùch haøng coù theâm nhieàu hình thöùc löïa choïn trong vieäc söû duïng tín duïng cuûa NH vaø laøm phong phuù theâm heä thoáng dòch vuï ngaân haøng. ¾ Bao thanh toaùn: Ñaây laø hình thöùc caáp tín duïng gaàn nhö chöa phoå bieán taïi caùc NHVN. Muoán phaùt trieån dòch vuï bao thanh toaùn, caùc NH caàn phaûi xaây döïng quy ñònh vaø quy trình thöïc hieän bao thanh toaùn; thaåm ñònh kyõ naêng löïc cuûa ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn; xaây döïng danh muïc ngöôøi mua; ñöa ra phöông phaùp tính toaùn chính xaùc thôøi gian bao thanh toaùn ñeå traùnh tröôøng hôïp nôï ñeán haïn nhöng NH chöa thu hoài ñöôïc khoaûn phaûi thu töø ngöôøi mua haøng; vaø treân heát caùc NH caàn xaây döïng quy ñònh cuï theå ñeå quaûn trò ruûi ro trong nghieäp vuï naøy. 3.1.2.3. Dòch vuï thanh toaùn vaø ngaân quyõ: Phaùt trieån maïnh caùc dòch vuï thanh toaùn qua ngaân haøng, thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët treân cô sôû heä thoáng coâng ngheä kyõ thuaät vaø heä thoáng thanh toaùn