›

Đề tài Tổ chức hạch toán tài sản cố định với những vấn đề về quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản cố định tại Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam Á

doc 84 trang nguyendu 3680
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đề tài Tổ chức hạch toán tài sản cố định với những vấn đề về quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản cố định tại Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam Á", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • docde_tai_to_chuc_hach_toan_tai_san_co_dinh_voi_nhung_van_de_ve.doc

Nội dung text: Đề tài Tổ chức hạch toán tài sản cố định với những vấn đề về quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản cố định tại Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam Á

  1. lời nói đầu Trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước kế toán là một công việc quan trọng phục vụ cho việc hạch toán và quản lý kinh tế, nó còn có vai trò tích cực đối với việc quản lý tài sản và điều hành các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Tài sản cố định (TSCĐ) là một trong những bộ phận cơ bản tạo nên cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế quốc dân, đồng thời là bộ phận quan trọng quyết định sự sống còn của doanh nghiệp trong quá trình sản xuất kinh doanh. Đối với doanh nghiệp TSCĐ là điều kiện cần thiết để giảm cường độ lao động và tăng năng suất lao động. Nó thể hiện cơ sở vật chất kỹ thuật, trình độ công nghệ, năng lực và thế mạnh của doanh nghiệp trong việc phát triển sản xuất kinh doanh. Trong nền kinh tế thị trường hiện nay nhất là khi khoa học kỹ thuật trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp thì TSCĐ là yếu tố quan trọng để tạo nên sức mạnh cạnh tranh cho các doanh nghiệp. Đối với ngành Du Lịch và Thương Mại, kế toán tài sản cố định là một khâu quan trọng trong toàn bộ khối lượng kế toán. Nó cung cấp toàn bộ nguồn số liệu đáng tin cậy về tình hình tài sản cố định hiện có của công ty và tình hình tăng giảm TSCĐ Từ đó tăng cường biện pháp kiểm tra, quản lý chặt chẽ các TSCĐ của công ty. Chính vì vậy, tổ chức công tác kế toán TSCĐ luôn là sự quan tâm của các doanh nghiệp Thương Mại cũng như các nhà quản lý kinh tế của Nhà nước. Với xu thế ngày càng phát triển và hoàn thiện của nền kinh tế thị trường ở nước ta thì các quan niệm về TSCĐ và cách hạch toán chúng trước đây không còn phù hợp nữa cần phải sửa đổi, bổ sung, cải tiến và hoàn thiện kịp thời cả về mặt lý luận và thực tiễn để phục vụ yêu cầu quản lý doanh nghiệp. Trong quá trình học tập ở trường và thời gian thực tập, tìm hiểu, nghiên cứu tại Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á . Cùng với sự hướng dẫn nhiệt tình của các thầy cô giáo và các cán bộ nhân viên phòng tài chính kế toán em đã mạnh dạn chọn đề tài “Tổ chức hạch toán tài sản cố định với những vấn đề về quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản cố định tại Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á” với mong muốn góp một phần công sức nhỏ bé của mình vào công cuộc cải tiến và hoàn thiện bộ máy kế toán của công ty. Kết cấu của chuyên đề ngoài lời mở đầu và kết luận gồm có 3 phần chính sau: 1
  2. Phần I: Lý luận chung về kế toán TSCĐ tại các doanh nghiệp Phần II: Thực trạng kế toán TSCĐ tại Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á Phần III: Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện kế toán TSCĐ tại Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á 2
  3. Phần I lý luận chung về hoạch toán tài sản cố định tại các doanh nghiệp I. Khái quát chung về TSCĐ 1. Khái niệm và đặc điểm của TSCĐ 1.1. Khái niệm về TSCĐ Theo quan điểm của nhiều nhà kinh tế học đều khẳng định tiêu thức nhận biết TSCĐ trong mọi quá trình sản xuất và việc xếp loại tài sản nào là TSCĐ dựa vào 2 chỉ tiêu đó là: - Tài sản có giá trị lớn - Tài sản có thời gian sử dụng lâu dài Hai chỉ tiêu này do các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quy định và nó phụ thuộc vào từng quốc gia khác nhau. Tuy nhiên, sự quy định khác nhau đó thường chỉ về mặt giá trị, còn về thời gian sử dụng thì tương đối giống nhau. Đặc biệt là các quy định này không phải là bất biến, mà nó có thể thay đổi để phù hợp với giá trị thị trường và các yếu tố khác. Ví dụ như theo quyết định số 507/TC ngày 22/7/1986 quy định TSCĐ phải là những tư liệu lao động có giá trị trên 100 ngàn đồng và thời gian sử dụng lớn hơn 1 năm. Hiện nay, căn cứ vào trình độ quản lý và thực tế nền kinh tế nước ta, Bộ tài chính đã quy định cụ thể 2 chỉ tiêu trên qua quyết định 166/1999/QĐ-BTC ra ngày 30/12/1999. Đó là: - Có thời gian sử dụng từ 1 năm trở lên - Có giá trị từ 5.000.000 đồng trở lên. Những tư liệu lao động nào không thoả mãn hai chỉ tiêu trên thì được gọi là công cụ lao động nhỏ. Việc Bộ tài chính quy định giá trị để xác định tài sản nào là TSCĐ là một quyết định phù hợp, tạo điều kiện dễ dàng hơn cho quản lý và sử dụng TSCĐ, đồng thời đẩy nhanh việc đổi mới trang thiết bị, công cụ dụng cụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh. 3
  4. 1.2. Đặc điểm của TSCĐ Một đặc điểm quan trọng của TSCĐ là khi tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh nó bị hao mòn dần và giá trị hao mòn đó được dịch chuyển vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ. Khác với công cụ lao động nhỏ, TSCĐ tham gia nhiều kỳ kinh doanh, nhưng vẫn giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu cho đến lúc hư hỏng. Tuy nhiên, ta cần lưu ý một điểm quan trọng đó là, chỉ có những tài sản vật chất được sử dụng trong quá trình sản xuất hoặc lưu thông hàng hoá dịch vụ thoả mãn 2 tiêu chuẩn trên, mới được gọi là TSCĐ. Điểm này giúp ta phân biệt giữa TSCĐ và hàng hoá. Ví dụ máy vi tính sẽ là hàng hoá hay thay vì thuộc loại TSCĐ văn phòng, nếu doanh nghiệp mua máy đó để bán. Nhưng nếu doanh nghiệp đó sử dụng máy vi tính cho hoạt động của doanh nghiệp thì máy vi tính đó là TSCĐ. Tài sản cố định cũng phân biệt với đầu tư dài hạn, cho dù cả hai loại này đều được duy trì quá một kỳ kế toán. Nhưng đầu tư dài hạn không phải được dùng cho hoạt động kinh doanh chính của doanh nghiệp. Ví dụ như đất đai được duy trì để mở rộng sản xuất trong tương lai, được xếp vào loại đầu tư dài hạn. Ngược lại đất đai mà trên đó xây dựng nhà xưởng của doanh nghiệp thì nó lại là TSCĐ. 2. Phân loại TSCĐ Do TSCĐ trong doanh nghiệp có nhiều loại với nhiều hình thái biểu hiện, tính chất đầu tư, công dụng và tình hình sử dụng khác nhau nên để thuận lợi cho việc quản lý và hạch toán TSCĐ, cần sắp xếp TSCĐ vào từng nhóm theo từng đặc trưng nhất định. Sự sắp xếp này tạo điều kiện thuận lợi cho việc khai thác tối đa công dụng của TSCĐ và phục vụ tốt cho công tác thống kê TSCĐ. Tài sản cố định có thể được phân theo nhiều tiêu thức khác nhau, như theo hình thái biểu hiện, theo nguồn hình thành, theo công dụng và tình hình sử dụng mỗi một cách phân loại sẽ đáp ứng được những nhu cầu quản lý nhất định cụ thể: 2.1. Theo hình thái biểu hiện Tài sản cố định được phân thành TSCĐ vô hình và TSCĐ hữu hình. * Tài sản cố định hữu hình: Là những tư liệu lao động chủ yếu có hình thái vật chất, có giá trị lớn và thời gian sử dụng lâu dài, tham gia vào nhiều chu kỳ kinh doanh nhưng vẫn giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu. Thuộc về loại này gồm có: - Nhà cửa vật kiến trúc: Bao gồm các công trình xây dựng cơ bản như nhà cửa, vật kiến trúc, cầu cống phục vụ cho SXKD. 4
  5. - Máy móc thiết bị: Bao gồm các loại máy móc thiết bị dùng trong sản xuất kinh doanh. - Thiết bị phương tiện vận tải truyền dẫn: Là các phương tiện dùng để vận chuyển như các loại đầu máy, đường ống và các phương tiện khác (ô tô, máy kéo, xe tải ) - Thiết bị dụng cụ dùng cho quản lý: gồm các thiết bị dụng cụ phục vụ cho quản lý như dụng cụ đo lường, máy tính, máy điều hoà. - Cây lâu năm, súc vật làm việc cho sản phẩm: Gồm các loại cây lâu năm (càphê, chè, cao su ) súc vật làm việc (voi, bò, ngựa cày kéo ) và súc vật nuôi để lấy sản phẩm (bò sữa, súc vật sinh sản ). - Tài sản cố định phúc lợi: Gồm tất cả TSCĐ sử dụng cho nhu cầu phú lợi công cộng (Nhà ăn, nhà nghỉ, nhà văn hoá, sân bóng, thiết bị thể thao ) - Tài sản cố định hữu hình khác: Bao gồm những TSCĐ mà chưa được quy định phản ánh vào các loại nói trên (tác phẩm nghệ thuật, sách chuyên môn kỹ thuật ). * Tài sản cố định vô hình: Là những TSCĐ không có hình thái vật chất, thể hiện một lượng giá trị đã được đầu tư có liên quan trực tiếp đến nhiều chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp. Thuộc về TSCĐ vô hình gồm có: - Chi phí thành lập, chuẩn bị sản xuất: Bao gồm các chi phí liên quan đến việc thành lập, chuẩn bị sản xuất, chi phí khai hoang, như chi cho công tác nghiên cứu, thăm dò, lập dự án đầu tư, chi phí về huy động vốn ban đầu, chi phí đi lại, hội họp, quảng cáo, khai trương - Bằng phát minh sáng chế: Là các chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để mua lại các bản quyền tác giả, bằng sáng chế, hoặc trả cho các công trình nghiên cứu, sản xuất thử, được nhà nước cấp bằng phát minh sáng chế. - Chi phí nghiên cứu phát triển: Là các khoản chi phí cho việc nghiên cứu, phát triển doanh nghiệp do đơn vị đầu tư hoặc thuê ngoài. - Lợi thế thương mại: Là các khoản chi phí về lợi thế thương mại do doanh nghiệp phải trả thêm ngoài giá trị thực tế của các TSCĐ hữu hình, bởi sự thuận lợi của vị trí thương mại, sự tín nhiệm của khách hàng hoặc danh tiếng của doanh nghiệp. - Quyền đặc nhượng (hay quyền khai thác): Bao gồm các chi phí doanh nghiệp phải trả để mua đặc quyền khai thác các nghiệp vụ quan trọng hoặc độc 5
  6. quyền sản xuất, tiêu thụ một loại sản phẩm theo các hợp đồng đặc nhượng đã ký kết với Nhà nước hay một đơn vị nhượng quyền cùng với các chi phí liên quan đến việc tiếp nhận đặc quyền (Hoa hồng, giao tiếp, thủ tục pháp lý ) - Quyền thuê nhà: Là chi phí phải trả cho người thuê nhà trước đó để được thừa kế các quyền lợi về thuê nhà theo hợp đồng hay theo luật định. - Nhãn hiệu: Bao gồm các chi phí mà doanh nghiệp phải trả để mua lại nhãn hiệu hay tên một nhãn hiệu nào đó. Thời gian có ích của nhãn hiệu thương mại kéo dài suốt thời gian nó tồn tại, trừ khi có dấu hiệu mất giá (sản phẩm, hàng hoá mang nhãn hiệu đó tiêu thụ chậm, doanh số giảm ) - Quyền sử dụng đất: Bao gồm toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra có liên quan đến việc giành quyền sử dụng đất đai, mặt nước trong một khoảng thời gian nhất định. - Bản quyền tác giả: Là tiền chi phí thù lao cho tác giả và được Nhà nước công nhận cho tác giả độc quyền phát hành và bán tác phẩm của mình Việc phân loại TSCĐ theo tiêu thức này tạo điều kiện thuận lợi cho người tổ chức hạch toán TSCĐ sử dụng tài khoản kế toán một cách phù hợp và khai thác triệt để tính năng kỹ thuật của TSCĐ. 2.2. Theo quyền sở hữu Theo tiêu thức này TSCĐ được phân thành TSCĐ tự có và TSCĐ thuê ngoài. * TSCĐ tự có: Là những TSCĐ xây dựng, mua sắm hoặc chế tạo bằng nguồn vốn của doanh nghiệp, do ngân sách Nhà nước cấp, do đi vay của ngân hàng, bằng nguồn vốn tự bổ sung, nguồn vốn liên doanh * TSCĐ đi thuê lại được phân thành: - TSCĐ thuê hoạt động: Là những TSCĐ doanh nghiệp đi thuê của các đơn vị khác để sử dụng trong một thời gian nhất định theo hợp đồng ký kết. - TSCĐ thuê tài chính: Là những TSCĐ doanh nghiệp thuê của công ty cho thuê tài chính, nếu hợp đồng thuê thoả mãn ít nhất 1 trong 4 điều sau đây: + Khi kết thúc thời hạn cho thuê theo hợp đồng, bên thuê được nhận quyền sử hữu tài sản thuê hoặc được tiếp tục thuê theo sự thoả thuận của. + Khi kết thúc thời hạn thuê bên thuê được quyền lựa chọn mua tài sản thuê theo giá danh nghĩa thấp hơn giá trị thực tế của tài sản thuê tại thời điểm mua lại. 6
  7. + Thời hạn thuê một tài sản ít nhất phải bằng 60% thời gian cần thiết để khấu hao tài sản thuê. + Tổng số tiền thuê tài sản phải trả ít nhất phải tương đương với giá trị tài sản đó trên thị trường vào thời điểm ký hợp đồng. Việc phân loại TSCĐ theo tiêu thức này phản ánh chính xác tỷ trọng TSCĐ thuộc sở hữu của doanh nghiệp và tỷ trọng TSCĐ thuộc quyền quản lý và sử dụng của doanh nghiệp đến những đối tượng quan tâm. Bên cạnh đó cũng xác định rõ trách nhiệm của doanh nghiệp đối với từng loại TSCĐ. 2.3. Theo nguồn hình thành Đứng trên phương diện này TSCĐ được chia thành: - TSCĐ mua sắm, xây dựng bằng nguồn vốn được ngân sách cấp hay cấp trên cấp. - TSCĐ mua sắm, xây dựng bằng nguồn vốn tự bổ sung của doanh nghiệp (quỹ phát triển sản xuất, quỹ phúc lợi ). - TSCĐ nhận góp vốn liên doanh. Phân loại TSCĐ theo nguồn hình thành, cung cấp được các thông tin về cơ cấu nguồn vốn hình thành TSCĐ. Từ đó có phương hướng sử dụng nguồn vốn khấu hao TSCĐ một cách hiệu quả và hợp lý. 2.4. Theo công dụng và tình hình sử dụng Đây là một hình thức phân loại rất hữu ích và tiện lợi cho việc phân bổ khấu hao vào tài khoản chi phí phù hợp. Theo tiêu thức này, TSCĐ được phân thành: - TSCĐ dùng trong sản xuất kinh doanh : Là những TSCĐ đang thực tế sử dụng, trong các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Những tài sản này bắt buộc phải trích khấu hao tính vào chi phí sản xuất kinh doanh . - TSCĐ dùng trong mục đích phúc lợi, sự nghiệp, an ninh quốc phòng: Là những TSCĐ do doanh nghiệp quản lý sử dụng cho các mục đích phúc lợi, sự nghiệp, an ninh quốc phòng trong doanh nghiệp. - TSCĐ chờ xử lý: Bao gồm các TSCĐ không cần dùng, chưa cần dùng vì thừa so với nhu cầu sử dụng hoặc không thích hợp với sự đổi mới quy trình công nghệ, bị hư hỏng chờ thanh lý, TSCĐ tranh chấp chờ giải quyết, những TSCĐ này cần xử lý nhanh chóng để thu hồi vốn sử dụng cho việc đầu tư đổi mới TSCĐ. 7
  8. - TSCĐ bảo quản, giữ hộ nhà nước: Bao gồm những TSCĐ doanh nghiệp bảo quản hộ, giữ hộ cho đơn vị khác hoặc cất hộ nhà nước theo quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Mặc dù, TSCĐ được chia thành từng nhóm với đặc trưng khác nhau, Nhưng trong công tác quản lý, TSCĐ phải được theo dõi chi tiết cho từng TSCĐ cụ thể và riêng biệt, gọi là đối tượng ghi TSCĐ. Đối tượng ghi TSCĐ là từng đơn vị TS có kết cấu độc lập hoặc là một hệ thống gồm nhiều bộ phận tài sản liên kết với nhau, thực hiện 1 hay 1 số chức năng nhất định. Trong sổ kế toán mỗi một đối tượng TSCĐ được đánh một số hiệu nhất định, gọi là số hiệu hay danh điểm TSCĐ. 3. Đánh giá TSCĐ Chỉ tiêu hiện vật của TSCĐ là cơ sở lập kế hoạch phân phối, sử dụng và đầu tư TSCĐ. Trong kế toán và quản lý tổng hợp TSCĐ theo các chỉ tiêu tổng hợp phải sử dụng chỉ tiêu giá trị của TSCĐ, mà muốn nghiên cứu mặt giá trị của TSCĐ, phải tiến hành đánh giá chính xác từng loại TSCĐ thông qua hình thái tiền tệ. Đánh giá TSCĐ là 1 hoạt động thiết yếu trong mối doanh nghiệp thông qua hoạt động này, người ta xác định được giá trị ghi sổ của TSCĐ. TSCĐ được đánh giá lần đầu và có thể được đánh giá lại trong quá trình sử dụng (doanh nghiệp chỉ đánh giá lại TS khi có quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hay dùng tài sản để liên doanh, góp vốn cổ phần, tiến hành thực hiện cổ phần hoá, đa dạng hoá hình thức sở hữu doanh nghiệp). Thông qua đánh giá TSCĐ, sẽ cung cấp thông tin tổng hợp về TSCĐ và đánh giá quy mô của doanh nghiệp. TSCĐ được đánh giá theo nguyên giá, giá trị hao mòn và giá trị còn lại. * Nguyên giá TSCĐ. Nguyên giá TSCĐ là toàn bộ chi phí thực tế đã chi ra để có TSCĐ cho tới khi đưa TSCĐ vào hoạt động bình thường. Nguyên giá TSCĐ là căn cứ cho việc tính khấu hao TSCĐ, do đó nó cần phải được xác định dựa trên sơ sở nguyên tắc giá phí và nguyên tắc khách quan. Tức là nguyên giá TSCĐ được hình thành trên chi phí hợp lý hợp lệ và dựa trên các căn cứ có tính khách quan, như hoá đơn, giá thị trường của TSCĐ Việc xác định nguyên giá được xác định cụ thể cho từng loại như sau: * Đối với TSCĐ hữu hình: - Nguyên giá TSCĐ loại mua sắm (kể cả mua mới và cũ) bao gồm giá thực tế phải trả, lãi tiền vay đầu tư cho TSCĐ khi chưa đưa TSCĐ vào sử dụng, các chi phí 8
  9. vận chuyển, bốc dỡ, các chi phí sửa chữa, tân trang trước khi đưa TSCĐ vào sử dụng, chi phí lắp đặt, chạy thử, thuế và lệ phí trước bạ (nếu có) - Nguyên giá TSCĐ loại đầu tư xây dựng (cả tự làm và thuê ngoài): Là giá quyết toán công trình xây dựng theo quy định tại điều lệ quản lý đầu tư và xây dựng hiện hành, các chi phí liên quan và lệ phí trước bạ ( nếu có). - Nguyên giá TSCĐ được cấp, được điều chuyển đến: + Nếu là đơn vị hạch toán độc lập: Nguyên giá bao gồm giá trị còn lại trên sổ ở đơn vị cấp (hoặc giá trị đánh giá thực tế của Hội đồng giao nhận) và các chi phí tân trang, chi phí sửa chữa, vận chuyển bốc dỡ, lắp đặt, chạy thử mà bên nhận tài sản phải chi trả trước khi đưa TSCĐ vào sử dụng. + Nếu điều chuyển giữa các đơn vị thành viên hạch toán phụ thuộc: Nguyên giá, giá trị còn lại là số khấu hao luỹ kế được ghi theo sổ của đơn vị cấp. Các phí tổn mới trước khi dùng được phản ánh trực tiếp vào chi phí kinh doanh mà không tính vào nguyên giá TSCĐ. - Nguyên giá TSCĐ loại được cho, được biếu tặng, nhận góp vốn liên doanh, nhận lại vốn góp, do phát hiện thừa Bao gồm giá trị theo đánh giá thực tế của Hội đồng giao nhận cùng các phí tổn mới trước khi dùng (nếu có). * Đối với TSCĐ vô hình. Nguyên giá của TSCĐ vô hình là các chi phí thực tế phải trả khi thực hiện như phí tổn thành lập, chi phí cho công tác nghiên cứu, phát triển * Đối với TSCĐ thuê tài chính. Nguyên giá TSCĐ thuê tài chính phản ánh ở đơn vị thuê, như đơn vị chủ sở hữu tài sản bao gồm: giá mua thực tế, các chi phí vận chuyển bốc dỡ, các chi phí sửa chữa, tân trang trước khi đưa TSCĐ vào sử dụng, chi phí lắp đặt chạy thử, thuế và lệ phí trước bạ (nếu có) Phần chênh lệch giữa tiền thuê TSCĐ phải trả cho đơn vị cho thuê và nguyên giá TSCĐ đó được hạch toán vào chi phí kinh doanh phù hợp với thời hạn của hợp đồng thuê TSCĐ tài chính. * Trong thời gian sử dụng, nguyên giá TSCĐ có thể bị thay đổi, khi đó phải căn cứ vào thực trạng để ghi tăng hay giảm nguyên giá TSCĐ. Nguyên giá TSCĐ trong doanh nghiệp chỉ thay đổi trong các trường hợp sau: - Đánh giá lại giá trị TSCĐ 9
  10. - Nâng cấp TSCĐ - Tháo dỡ một hay một số bộ phận của TSCĐ Khi thay đổi nguyên giá TSCĐ doanh nghiệp phải lập biên bản ghi rõ các căn cứ thay đổi và xác định lại các chỉ tiêu nguyên giá, giá trị còn lại trên sổ kế toán số khấu hao luỹ kế của TSCĐ và tiến hành hạch toán theo các quy định hiện hành. * Giá trị còn lại. Giá trị còn lại của TSCĐ được xác định bằng nguyên giá trừ đi giá trị hao mòn. Đây là chỉ tiêu phản ánh đúng trạng thái kỹ thuật của TSCĐ, số tiền còn lại cần tiếp tục thu hồi dưới hình thức khấu hao và là căn cứ để lập kế hoạch tăng cường đổi mới TSCĐ. Qua phân tích và đánh giá ở trên ta thấy mỗi loại giá trị có tác dụng phản ánh nhất định, nhưng vẫn còn có những hạn chế, vì vậy kế toán TSCĐ theo dõi cả 3 loại, nguyên giá, giá trị đã hao mòn và giá trị còn lại để phục vụ cho nhu cầu quản lý TSCĐ. II. Hạch toán biến động tscđ 1. Vai trò và nhiệm vụ của hạch toán TSCĐ. Hạch toán nói chung và hạch toán TSCĐ nói riêng là một nhu cầu khách quan của bản thân quá trình sản xuất cũng như của xã hội. Ngày nay khi mà quy mô sản xuất ngày càng lớn, trình độ xã hội hoá và sức phát triển sản xuất ngày càng cao, thì hạch toán nói chung và hạch toán TSCĐ nói riêng không ngừng được tăng cường và hoàn thiện. Nó đã trở thành một công cụ để lãnh đạo nền kinh tế và phục vụ các nhu cầu của con người. Thông qua hạch toán TSCĐ sẽ thường xuyên trao đổi, nắm chắc tình hình tăng giảm TSCĐ về số lượng và giá trị, tình hình sử dụng và hao mòn TSCĐ, từ đó đưa ra phương thức quản lý và sử dụng hợp lý công suất của TSCĐ, góp phần phát triển sản xuất, thu hồi nhanh vốn đầu tư để tái sản xuất và tạo sức cạnh tranh của doanh nghiệp trên thương trường,. Với vai trò to lớn đó, đòi hỏi hạch toán TSCĐ phải đảm bảo các nghiệp vụ chủ yếu sau: - Ghi chép, phản ánh tổng hợp chính xác kịp thời số lượng, giá trị TSCĐ hiện có, tình trạng tăng giảm và hiện trạng TSCĐ trong phạm vi toàn doanh nghiệp, cũng như tại từng bộ phận sử dụng TSCĐ. Tạo điều kiện cung cấp thông tin để 10
  11. kiểm tra giám sát thường xuyên việc giữ gìn bảo quản, bảo dưỡng TSCĐ và kế hoạch đầu tư đổi mới TSCĐ trong từng đơn vị. -Tính toán và phân bổ chính xác mức khấu hao TSCĐ vào chi phí sản xuất kinh doanh theo mức độ hao mòn của tài sản về chế độ quy định. - Tham gia lập kế hoạch sửa chữa và dự toán chi phí sửa chữa TSCĐ, giám sát việc sửa chữa TSCĐ về chi phí và kết quả của công việc sửa chữa. - Tính toán phản ánh kịp thời, chính xác tình hình xây dựng trang bị thêm, đổi mới nâng cấp hoặc tháo dỡ bớt làm tăng, giảm nguyên giá TSCĐ cũng như tình hình thanh lý, nhượng bán TSCĐ. - Hướng dẫn, kiểm tra các đơn vị, các bộ phận phụ thuộc trong doanh nghiệp thực hiện đầy đủ các chế độ ghi chép ban đầu về TSCĐ, mở các sổ, thẻ kế toán cần thiết và hạch toán TSCĐ đúng chế độ quy định. - Tham gia kiểm tra đánh giá lại TSCĐ theo quy định của nhà nước và yêu cầu bảo toàn vốn, tiến hành phân tích tình trạng bị huy động, bảo quản sử dụng TSCĐ tại đơn vị. 2. Tài khoản sử dụng Theo chế độ hiện hành, việc hạch toán TSCĐ được theo dõi trên các tài khoản chủ yếu sau: * TK 211 “Tài sản cố định hữu hình”: Tài khoản này dùng để phản ánh giá trị hiện có, tình hình biến động tăng giảm của toàn bộ TSCĐ của doanh nghiệp theo nguyên giá. Nợ TK 211 Có DĐK: Phản ánh nguyên giá Phản ánh nguyên giá TSCĐ TSCĐ hữu hình tăng trong kỳ hữu hình giảm trong kỳ DCK: Nguyên giá TSCĐ hữu hình hiện có Tài khoản 211 được chi tiết đến các tài khoản cấp hai sau: TK 2112: Nhà cửa vật kiến trúc TK 2113: Máy móc thiết bị TK 2114: Phương tiện vận tải truyền dẫn TK 2115: Thiết bị dụng cụ quản lý 11
  12. TK 2116: Cây lâu năm, súc vật làm việc và cho sản phẩm. TK 2118: TSCĐ hữu hình khác. * TK 212 “Tài sản cố định thuê tài chính”: Tài khoản này dùng để phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến động của toàn bộ TSCĐ thuê tài chính của doanh nghiệp Nợ TK 212 Có DĐK: Phản ánh nguyên giá TSCĐ Phản ánh nguyên giá TSCĐ thuê tài chính tăng trong kỳ thuê tài chính giảm trong kỳ DCK: Nguyên giá TSCĐ thuê tài chính hiện có * Tài khoản 213 “Tài sản cố định vô hình”: Tài khoản này dùng để phản ánh giá trị hiện có, tình hình biến động của toàn bộ TSCĐ vô hình của doanh nghiệp . Nợ TK 213 Có DĐK: Phản ánh nguyên giá Phản ánh nguyên giá TSCĐ TSCĐ vô hình tăng trong kỳ vô hình giảm trong kỳ DCK: Nguyên giá TSCĐ vô hình hiện có tại DN Tài khoản 213 có các tài khoản cấp 2 như sau: TK 2131: Quyền sử dụng đất TK 2132: Chi phí thành lập doanh nghiệp TK 2133: Bằng phát minh sáng chế TK 2134: Chi phí nghiên cứu phát triển TK 2138: TSCĐ vô hình khác * Tài khoản 214 “Hao mòn TSCĐ”: Tài khoản này phản ánh giá trị hao mòn của TSCĐ trong quá trình sử dụng do trích khấu hao và những khoản tăng giảm hao mòn khác của các loại TSCĐ của doanh nghiệp. Nợ TK 214 Có 12
  13. Phản ánh giá trị hao mòn TSCĐ ĐDK: Phản ánh giá trị hao mòn giảm do các lý do giảm TSCĐ TSCĐ tăng do trích khấu hao, do đánh giá lại TSCĐ DCK: Giá trị hao mòn của TSCĐ hiện có tại doanh nghiệp Tài khoản 214 có 3 tài khoản cấp 2 như sau: TK 2141: Hao mòn TSCĐ hữu hình TK 2142: Hao mòn TSCĐ đi thuê TK 2143: Hao mòn TSCĐ vô hình * Tài khoản 411 “Nguồn vốn kinh doanh”: Đây là tài khoản phản ánh số vốn kinh doanh hiện có và tình hình tăng giảm vốn kinh doanh của doanh nghiệp. Nợ TK 411 Có Vốn kinh doanh giảm trong kỳ DĐK: Vốn kinh doanh tăng trong kỳ DCK: Vốn kinh doanh hiện có của doanh nghiệp TK 411 được chi tiết theo từng nguồn hình thành vốn. Trong đó cần theo dõi chi tiết cho từng tổ chức, từng cá nhân tham gia góp vốn. Ngoài các TK nêu trên, trong quá trình thanh toán còn sử dụng một số tài khoản khác có liên quan như 111, 112, 142, 331, 335, 241 và một số tài khoản ngoài bảng cân đối kế toán như TK 001 “TSCĐ thuê ngoài” và TK 009 “Nguồn vốn khấu hao”. 3. Hạch toán chi tiết TSCĐ TSCĐ trong doanh nghiệp biến động chủ yếu nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất trong doanh nghiệp. TSCĐ trong doanh nghiệp biến động do nhiều nguyên nhân, nhưng trong bất kỳ trường hợp nào đều phải có chứng từ hợp lý, hợp lệ chứng minh cho nghiệp vụ kinh tế phát sinh và hoàn thành hệ thống chứng từ này gồm: - Biên bản giao nhận TSCĐ (Mẫu số 01 - TSCĐ): Biên bản này nhằm xác nhận việc giao nhận TSCĐ sau khi hoàn thành xây dựng, mua sắm được biếu, tặng, 13
  14. viện trợ, góp vốn liên doanh Đưa vào sử dụng tại đơn vị hoặc tài sản của đơn vị bàn giao cho đơn vị khác theo lệnh của cấp trên, theo hợp đồng liên doanh - Biên bản đánh giá lại TSCĐ (Mẫu số 05 - TSCĐ): Xác nhận việc đánh giá lại TSCĐ và làm căn cứ để ghi sổ kế toán và các tài liệu có liên quan số chênh lệch (tăng giảm) do đánh giá lại TSCĐ. Biên bản này được lập thành 2 bản, một bản lưu tại phòng kế toán, một bản lưu tại phòng hồ sơ kỹ thuật của TSCĐ. - Biên bản giao nhận TSCĐ sửa chữa lớn hoàn thành (Mẫu số 04 - TSCĐ): Đây là biên bản xác nhận việc giao nhận TSCĐ sau khi hoàn thành việc sửa chữa lớn giữa bên có TSCĐ sửa chưã và bên thực hiện việc sửa chữa và là căn cứ ghi sổ kế toán và thanh toán chi phí sửa chữa lớn TSCĐ. Biên bản giao nhận này lập thành 2 bản hai bên giao nhận cùng ký và mỗi bên giữ 1 bản, sau đó chuyển cho kế toán trưởng của đơn vị ký duyệt và lưu tại phòng kế toán. - Biên bản thanh lý TSCĐ (Mẫu số 03 - TSCĐ): Xác nhận việc thanh lý TSCĐ và làm căn cứ để ghi giảm TSCĐ trên sổ kế toán. Biên bản thanh lý phải do Ban thanh lý TSCĐ lập và có đầy đủ chữ ký, ghi rõ họ tên của trưởng ban thanh lý, kế toán trưởng và thủ trưởng đơn vị. Ngoài các chứng từ trên doanh nghiệp còn sử dụng thêm một số chứng từ khác như: hoá đơn, hợp đồng liên doanh, quyết định cấp TSCĐ, các chứng từ thanh toán Bên cạnh việc sử dụng chứng từ để chứng minh cho nghiệp vụ kinh tế phát sinh, quản lý TSCĐ còn dựa trên cơ sở các hồ sơ gồm: - Hồ sơ kỹ thuật: Theo dõi các chỉ tiêu kỹ thuật của TSCĐ, hồ sơ này do phòng kỹ thuật quản lý. - Hồ sơ kinh tế gồm: Hợp đồng kinh tế khi mua sắm, lắp đặt, xây dựng hoặc hợp đồng liên doanh, quyết định cấp TSCĐ, quyết định giao nhận vốn. + Hoá đơn GTGT, hoá đơn bán hàng. + Biên bản nghiệm thu về kỹ thuật của TSCĐ. + Biên bản giao nhận TSCĐ. + Các chứng từ thanh toán khác nếu mua sắm TSCĐ. * Các bước tiến hành hạch toán chi tiết TSCĐ được tóm tắt như sau: - Đánh số hiệu cho TSCĐ. - Lập thẻ TSCĐ hoặc vào sổ chi tiết TSCĐ theo từng đối tượng TSCĐ. 14
  15. Thẻ TSCĐ được lập dựa trên cơ sở hồ sơ kế toán TSCĐ. Thẻ này nhằm mục đích theo dõi chi tiết từng TSCĐ của doanh nghiệp , tình hình thay đổi nguyên giá và giá trị hao mòn đã trích hàng năm của từng TSCĐ. Có thể ví thẻ TSCĐ như là 1 bản lý lịch theo dõi toàn bộ vòng đời của TSCĐ từ khi được hình thành đưa vào sử dụng cho đến khi rời chuyển khỏi doanh nghiệp. Ngoài ra kế toán cũng theo dõi TSCĐ trên sổ chi tiết TSCĐ, mỗi một sổ hay một số trang sổ được mở, theo dõi một loại TSCĐ, sổ chi tiết này là căn cứ để lập bảng tổng hợp chi tiết và phải cung cấp được các thông tin cho người quản lý về tên, đặc điểm, tỷ lệ khấu hao 1 năm, số khấu hao TSCĐ tính đến thời điểm ghi giảm TSCĐ, lý do giảm TSCĐ. Song song với việc hạch toán chi tiết TSCĐ, kế toán tiến hành hạch toán tổng hợp TSCĐ để đảm bảo tính chặt chẽ, chính xác trong hoạt động quản lý TSCĐ và tính thống nhất trong hạch toán. 4. Hạch toán tình hình biến động TSCĐ 4.1. Hạch toán tăng TSCĐ hữu hình TSCĐ hữu hình của doanh nghiệp tăng do rất nhiều nguyên nhân như tăng do mua sắm, xây dựng, cấp phát kế toán cần căn cứ vào từng trường hợp cụ thể để ghi sổ cho phù hợp. Đối với các doanh nghiệp tính thuế VAT theo phương pháp khấu trừ, các nghiệp vụ tăng TSCĐ được hạch toán như sau: (với doanh nghiệp tính thuế VAT theo phương pháp trực tiếp, cách hạch toán tương tự, chỉ khác số thuế VAT đầu vào không tách riêng mà hạch toán vào nguyên giá TSCĐ). a. Tăng do mua ngoài không qua lắp đặt: Kế toán phản ánh các bút toán: BT1: Ghi tăng nguyên giá TSCĐ Nợ TK 211: Nguyên giá TSCĐ Nợ TK 133 (1332): Thuế VAT được khấu trừ Có TK 331: Tổng số tiền chưa trả người bán. Có TK 341, 111, 112: Thanh toán ngay (kể cả phí tổn mới). BT2: Kết chuyển tăng nguồn vốn tương ứng (trường hợp đầu tư bằng vốn chủ sở hữu). Nợ TK 4141: Nếu dùng quỹ đầu tư phát triển Nợ TK 4312: Nếu dùng quỹ phúc lợi để đầu tư 15
  16. Nợ TK 441: Đầu tư bằng vốn XDCB Có TK 411: Nếu TSCĐ dùng cho hoạt động kinh doanh Có TK 4312: Nếu dùng cho hoạt động phúc lợi. Nếu đầu tư bằng nguồn vốn khấu hao cơ bản thì ghi: Có TK 009 Còn nếu đầu tư bằng nguồn vốn kinh doanh khác thì không phải kết chuyển nguồn vốn. b. Trường hợp mua sắm phải thông qua lắp đặt trong thời gian dài Kế toán phải tiến hành tập hợp chi phí mua sắm, lắp đặt theo từng đối tượng. Khi hoàn thành, bàn giao mới ghi tăng nguyên giá TSCĐ và kết chuyển nguồn vốn. - Tập hợp chi phí mua sắm, lắp đặt (giá mua, chi phí lắp đặt, chạy thử và các chi phí khác trước khi dùng). Nợ TK 241 (2411): Tập hợp chi phí thực tế Nợ TK 133 (1332): Thuế VAT được khấu trừ Có TK liên quan (331, 341, 111, 112 ) - Khi hoàn thành nghiệm thu, đưa vào sử dụng: +Ghi tăng nguyên giá TSCĐ Nợ TK 221: (Chi tiết từng loại) Có TK 241 (2411) +Kết chuyển nguồn vốn (đầu tư bằng vốn chủ sở hữu) Nợ TK 4141, 441, 4312 Có TK 411 (hoặc 4313) c. Trường hợp tăng do xây dựng cơ bản bàn giao Chi phí đầu tư xây dựng cơ bản được tập hợp riêng trên Tk 241 (2412), chi tiết theo từng công trình. Khi hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng phải ghi tăng nguyên giá và kết chuyển nguồn vốn giống như tăng TSCĐ do mua sắm phải qua lắp đặt. d. Trường hợp tăng do nhận vốn góp liên doanh 16
  17. Căn cứ vào giá trị vốn góp do 2 bên thoả thuận, kế toán ghi tăng vốn góp vào nguyên giá TSCĐ. Nợ TK 211: Nguyên giá Có TK 411(chi tiết vốn liên doanh): Giá trị vốn góp e. Trường hợp nhận lại vốn góp liên doanh Căn cứ vào giá trị còn lại được xác định tại thời điểm nhận, kế toán ghi các bút toán sau: BT1: Phản ánh nguyên giá TSCĐ nhận về Nợ TK 211: nguyên giá (theo giá trị còn lại) Có TK 128: Nhận lại vốn góp liên doanh ngắn hạn Có TK 222: Nhận lại vốn góp liên doanh dài hạn. BT2: Chênh lệch giữa giá trị vốn góp với giá trị còn lại (nếu hết hạn liên doanh hoặc rút hết vốn không tham gia nữa vì liên doanh không hấp dẫn ) Nợ TK liên quan (111,112,152,1388 ) Có TK 222, 128 g. Trường hợp tăng do chuyển từ công cụ, dụng cụ thành TSCĐ - Nếu CCDC còn mới, chưa sử dụng Nợ TK 211: Nguyên giá (giá thực tế) Có TK: 153 (1531) - Nếu CCDC đã sử dụng Nợ TK 211: Nguyên giá Có TK 2141: giá trị đã phân bổ Có TK 1421: giá trị còn lại h. Tăng do đánh giá TSCĐ BT1: Phần chênh lệch tăng nguyên giá Nợ TK 211 Có TK 412 BT2: Phần chênh lệch tăng hao mòn (nếu có) 17
  18. Nợ TK 412 Có TK 214 i. Trường hợp phát hiện thừa trong kiểm kê Căn cứ vào nguyên nhân thừa cụ thể để ghi sổ cho phù hợp theo 1 trong các trường hợp đã nêu (nếu do để ngoài sổ sách chưa ghi sổ). Nếu TSCĐ đó đang sử dụng cần trích bổ sung khấu hao. Nợ các TK liên quan 627, 641, 642 Có TK 214 (2141) Nếu không xác định được chủ tài sản thì báo cho cơ quan chủ quản cấp trên và cơ quan tài chính cùng cấp để xử lý, trong thời gian chờ xử lý, kế toán ghi: Nợ TK 211: Nguyên giá Có TK 214: Giá trị hao mòn Có TK 3381: Giá trị còn lại 4.2. Hạch toán giảm TSCĐ hữu hình Tài sản cố định hữu hình của doanh nghiệp giảm do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó chủ yếu do nhượng bán, thanh lý Tuỳ theo từng trường hợp cụ thể, kế toán sẽ phản ánh vào sổ sách cho phù hợp. a. Nhượng bán TSCĐ Doanh nghiệp được nhượng bán các TSCĐ không cần dùng hoặc xét thấy sử dụng không có hiệu quả hay lạc hậu về mặt kỹ thuật để thu hồi vốn sử dụng cho mục đích kinh doanh có hiệu quả hơn. Doanh nghiệp cần làm đủ mọi thủ tục, chứng từ để nhượng bán. Căn cứ vào tình hình cụ thể, kế toán phản ánh các bút toán sau: BT1: Xóa sổ TSCĐ nhượng bán Nợ TK 214 (2141): Giá trị hao mòn Nợ TK 821: Giá trị còn lại Có TK 221: Nguyên giá BT2: Doanh thu nhượng bán TSCĐ Nợ TK liên quan 111, 112, 131: Tổng giá thanh toán 18
  19. Có TK 711: Doanh thu nhượng bán Có TK 333 (3331): Thuế VAT phải nộp Nếu doanh nghiệp tính thuế theo phương pháp trực tiếp thì phần ghi có TK 711 là tổng giá thanh toán (gồm cả thuế VAT phải nộp) BT3: Các chi phí nhượng bán khác (sửa chữa, tân trang, môi giới ) Nợ TK 821: Tập hợp chi phí nhượng bán Nợ TK 133 (1331): Thuế VAT đầu vào (nếu có) Có TK 331, 111, 112 b. Thanh lý TSCĐ hữu hình TSCĐ thanh lý là những TSCĐ hư hỏng, không sử dụng được mà doanh nghiệp xét thấy không thể (hoặc có thể) sửa chữa để khôi phục hoạt động nhưng không có lợi về mặt kinh tế hoặc những TSCĐ lạc hậu về mặt kỹ thuật hay không phù hợp với yêu cầu sản xuất kinh doanh mà không thể nhượng bán được. Kế toán ghi các bút toán: BT1: Xoá sổ TSCĐ Nợ TK 214 Nợ TK 821 Có TK 211 BT2: Số thu hồi về thanh lý Nợ TK 111, 112: Thu hồi bằng tiền Nợ TK 152: Thu hồi bằng vật liệu nhập kho Nợ TK 131, 138: Phải thu ở người mua Có TK 333 (3331): Thuế VAT phải nộp Có TK 721: Thu nhập về thanh lý BT3: Tập hợp chi phí thanh lý (tự làm hay thuê ngoài) Nợ TK 821: Chi phí thanh lý Nợ TK 133 Có TK có liên quan: 111, 112, 331, 334 c. Giảm do chuyển thành CCDC nhỏ Trong trường hợp này, kế toán cần căn cứ vào giá trị còn lại của TSCĐ để ghi các bút toán cho phù hợp. Nợ TK 214: Giá trị hao mòn lũy kế 19
  20. Nợ TK 627 (6273): Tính vào chi phí sản xuất chung Nợ TK 641 (6413): Tính vào chi phí bán hàng Nợ TK 642 (6423): Tính vào chi phí quản lý doanh nghiệp Nợ TK 142 (1421): Giá trị còn lại (nếu lớn) Có TK 211: Nguyên giá TSCĐ - Nếu TSCĐ còn mới, chưa sử dụng, kế toán ghi Nợ TK 153 (1531): Nếu nhập kho Nợ TK 142 (1421): Nếu đem sử dụng Có TK 211: Nguyên giá TSCĐ d. Giảm do góp vốn liên doanh bằng TSCĐ Những TSCĐ gửi đi tham gia liên doanh do không còn thuộc quyền sử dụng và quản lý của doanh nghiệp nữa nên được coi như khấu hao hết giá trị 1 lần, phần chênh lệch giữa giá trị vốn góp với giá trị còn lại của TSCĐ góp vốn sẽ vào bên Nợ hoặc Có tài khoản 412 Nợ TK 222: Góp vốn liên doanh dài hạn Nợ TK 128: Góp vốn liên doanh ngắn hạn Nợ TK 214: Hao mòn TSCĐ Nợ (hoặc có) TK 412: Phần chênh lệch Có TK 211: Nguyên giá TSCĐ e. Trả lại TSCĐ cho các bên tham gia liên doanh Khi trả lại vốn góp liên doanh bằng TSCĐ ghi BT1: Xóa sổ TSCĐ Nợ TK 411 (chi tiết vốn liên doanh): Giá trị còn lại Nợ TK 214: Giá trị hao mòn Nợ (hoặc có) Tk 412: Phần chênh lệch (nếu có). Có TK 211: Nguyên giá TSCĐ BT2: Thanh toán nốt số vốn liên doanh còn lại Nợ TK 411 (chi tiết vốn liên doanh) Có TK liên quan 111, 112, 338: Phần chênh lệch giữa giá trị vốn góp với GTCL. g. Thiếu phát hiện qua kiểm kê Căn cứ vào biên bản kiểm kê và quyết định xử lý của giám đốc doanh nghiệp (hoặc cấp có thẩm quyền) kế toán ghi: 20
  21. Nợ TK 214: Giá trị hao mòn Nợ TK 1388, 334: Giá trị cá nhân phải bồi thường Nợ TK 1381: Giá trị thiếu chờ xử lý Nợ TK 411: Ghi giảm vốn Nợ TK 821: Tính vào chi phí bất thường Có TK 211: Nguyên giá 4.4 Hạch toán TSCĐ đi thuê và cho thuê Một thực tế hiện nay là có nhiều doanh nghiệp không có đủ vốn để tiến hành mua sắm TSCĐ phục vụ cho nhu cầu sản xuất. Song bên cạnh đó, lại có một số doanh nghiệp tồn tại một số TSCĐ chưa cần dùng. Hiện tượng này đã làm nảy sinh quan hệ thuê và cho thuê TSCĐ giữa các chủ thể kinh doanh trong nền kinh tế nhằm thiết lập phương án sử dụng TSCĐ một cách hiệu quả, giải quyết nhu cầu về vốn và tạo thế cạnh tranh của doanh nghiệp trên thương trường. Thuê TSCĐ có thể được thực hiện dưới hình thức thuê hoạt động hay thuê tài chính, điều này còn phụ thuộc vào nhu cầu sử dụng TSCĐ trong các doanh nghiệp. a. Hạch toán TSCĐ thuê hoạt động * Tại đơn vị đi thuê: Đơn vị có trách nhiệm quản lý và sử dụng TSCĐ theo các quy định trong hợp đồng thuê, doanh nghiệp không tính khấu hao đối với những TSCĐ này, chi phí thuê TSCĐ được hạch toán vào chi phí kinh doanh trong kỳ. - Căn cứ vào hợp đồng thuê TSCĐ và các chi phí khác có liên quan đến việc thuê ngoài (vận chuyển, bốc dỡ ) kế toán ghi: + Với doanh nghiệp tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ: Nợ TK 627, 641,642: tiền thuê và các chi phí khác có liên quan Nợ TK 133: Thuế GTGT được khấu trừ Có TK 331: số tiền thuê phải trả Có TK 111, 112: các chi phí khác + Với doanh nghiệp tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp Nợ TK 627, 641, 642: tiền thuê gồm cả thuế GTGT và các chi phí khác Có TK 331: số tiền thuê phải trả 21
  22. Có TK 111: các chi phí khác - Khi trả tiền cho đơn vị cho thuê, kế toán ghi Nợ TK 331 (hoặc 3388) Có TK: 111, 112 Ngoài ra, tại đơn vị đi thuê còn theo dõi tài sản cố định thuê hoạt động trên TK 001 “Tài sản thuê ngoài”. + Khi đi thuê ghi Nợ TK: 001 + Khi trả ghi Có TK: 001 * Tại đơn vị cho thuê: TSCĐ cho thuê hoạt động vẫn thuộc sở hữu của doanh nghiệp nên hàng tháng vẫn phải tính khấu hao. - Các chi phí liên quan đến việc cho thuê như khấu hao TSCĐ, chi phí môi giới, giao dịch, vận chuyển kế toán phản ánh như sau: Nợ TK 811: tập hợp chi phí cho thuê Có TK 214: Khấu hao TSCĐ cho thuê Có TK 111, 112, 331: Các chi phí khác - Các khoản thu về cho thuê, kế toán ghi + Tại doanh nghiệp tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ Nợ TK 111, 112: tổng số thu Có TK 711: số thu về cho thuê (không bao gồm thuế GTGT) Có TK 3331: thuế GTGT phải nộp + Tại doanh nghiệp tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp Nợ TK: 111, 112 Có TK 711: tổng thu bao gồm cả thuế GTGT b. Hạch toán TSCĐ thuê tài chính * Điều kiện về giao dịch thuê (cho thuê) tài chính 22
  23. Theo quy định tạm thời của Việt nam một giao dịch về cho thuê TSCĐ phải thoả mãn một trong 4 điều kiện sau được coi là thuê dài hạn. - Khi kết thúc hợp đồng cho thuê, bên thuê được nhận quyền sở hữu tài sản thuê hoặc được tiếp tục thuê theo thoả thuận. - Khi kết thúc hợp đồng cho thuê, bên thuê được quyền lựa chọn mua tài sản thuê theo giá danh nghĩa thấp hơn giá trị thực tế của tài sản thuê tại thời gian mua lại. -Thời hạn cho thuê ít nhất phải bằng 60% thời gian cần thiết để khấu hao tài sản. - Tổng số tiền thuê tài sản phải trả ít nhất phải tương đương với giá của tài sản đó trên thị trường vào thời điểm ký hợp đồng. * Tại đơn vị đi thuê: Đối với đơn vị đi thuê tài chính TSCĐ về dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh thì khi nhận TSCĐ thuê tài chính kế toán căn cứ vào hoạt động thuê tài chính và chứng từ có liên quan để phản ánh các tài khoản kế toán sau: - Khi nhận TSCĐ thuê ngoài, căn cứ vào chứng từ liên quan (hoá đơn dịch vụ cho thuê tài chính, hợp đồng thuê tài chính ) ghi: Nợ TK 212: Nguyên giá TSCĐ ở thời điểm thuê Nợ TK 142 (1421): Số lãi cho thuê phải trả Có TK 342: Tổng số tiền thuê phải trả (giá chưa có thuế) - Định kỳ thanh toán tiền thuê theo hợp đồng Nợ TK 342 (hoặc TK 315): Số tiền thuê phải trả Nợ TK 133 (1332): Thuế VAT đầu vào Có TK liên quan (111, 112 ): Tổng số đã thanh toán - Hàng kỳ trích khấu hao TSCĐ đi thuê và kết chuyển (trừ dần) lãi phải trả vào chi phí kinh doanh: Nợ TK liên quan (627, 641, 642) Có TK 214 (2142): Số khấu hao phải trích Có TK 1421: Trừ dần lãi phải trả vào chi phí - Khi kết thúc hợp đồng thuê: + Nếu trả lại TSCĐ cho bên thuê: 23
  24. Nợ TK 1421: Chuyển giá trị còn lại chưa khấu hao hết Nợ TK 214 (2142): Giá trị hao mòn Có TK 212: Nguyên giá TSCĐ đi thuê + Nếu bên đi thuê được quyền sở hữu hoàn toàn: BT 1: Kết chuyển nguyên giá TSCĐ: Nợ TK 211, 213 Có TK 212: Nguyên giá BT 2: Kết chuyển giá trị hao mòn luỹ kế: Nợ TK 214 (2142) Có TK 214 (2141, 2143): Giá trị hao mòn + Nếu bên đi thuê được mua lại Ngoài hai bút toán phản ánh theo nguyên giá và giá trị hao mòn giống như khi được giao quyền sở hữu hoàn toàn, kế toán còn phản ánh số tiền phải trả về mua lại hay chuyển quyền sở hữu (tính vào nguyên giá TSCĐ) Nợ TK 211, 213: Giá trị trả thêm Nơ. TK 133 (1332): Có TK: 111, 112, 342 * Tại đơn vị cho thuê Về thực chất TSCĐ cho thuê vẫn thuộc quyền sở hữu của bên cho thuê, bởi vậy kế toán phải mở sổ chi tiết theo dõi cả về hiện vật và giá trị của TSCĐ cho thuê. Theo chế độ quy định, bên cho thuê tài chính là đối tượng không chịu thuế VAT đối với dịch vụ cho thuê tài chính. Số thuế VAT đầu vào khi mua TSCĐ đã nộp sẽ được bên đi thuê trả dần trong thời gian cho thuê theo nguyên tắc phân bổ đều cho thời gian thuê. - Khi giao TSCĐ cho bên đi thuê Nợ TK 228: Giá trị TSCĐ cho thuê Nợ TK 214 (2141, 2143): GTHM (nếu có) Có TK 211, 213: nguyên giá TSCĐ cho thuê Có TK 241: Chuyển giá trị XDCB hoàn thành sang cho thuê. 24
  25. - Định kỳ (tháng, quý, năm) theo hợp đồng, phản ánh số tiền thu về cho thuê trong kỳ (cả vốn lẫn lãi). Nợ TK 111, 112, 1388 : Tổng số thu Có TK 711: Thu về cho thuê TSCĐ Có TK 3331 (33311): Thuế VAT phải nộp. Đồng thời xác định giá trị TSCĐ cho thuê phải thu hồi trong quá trình đầu tư tương ứng với từng kỳ. Nợ TK 811 Có TK 228 - Nếu chuyển quyền sở hữu hoặc bán cho bên đi thuê trước khi hết hạn hoặc khi hết hạn cho thuê. BT1: Phản ánh số thu về chuyển nhượng tài sản Nợ TK 111, 112, 131, Có TK 711 BT2: Phản ánh số vốn đầu tư còn lại chưa thu hồi Nợ TK 811 Có TK 228 - Nếu nhận lại TSCĐ khi hết hạn cho thuê, căn cứ giá trị được đánh giá lại (nếu có) Nợ TK 211, 213: Giá trị đánh giá lại hoặc GTCL Nợ TK 811 (hoặc có TK 711): Phần chênh lệch giữa GTCL chưa thu hồi với giá trị được đánh giá lại. Có TK 228: GTCL chưa thu hồi. 5.3 Hạch toán tăng giảm TSCĐ vô hình a. Tăng TSCĐ vô hình trong quá trình thành lập chuẩn bị kinh doanh. Kế toán phải tập hợp toàn bộ chi phí phát sinh liên quan đến quá trình thành lập doanh nghiệp Nợ TK 241 (2412): Tập hợp chi phí thực tế Nợ TK 133 (1331): Thuế VAT được khấu trừ 25
  26. Có TK liên quan: 111, 112, 331 Kết thúc quá trình đầu tư, ghi tăng TSCĐ Nợ TK 213 (2132) Có TK 411 Đồng thời nếu sử dụng vốn chủ sở hữu, ghi Nợ TK liên quan 414, 431, 441 Có TK 411 b. Tăng TSCĐ vô hình do bỏ tiền mua bằng phát minh, sáng chế, đặc nhượng, quyền sử dụng đất BT1: Phản ánh nguyên giá TSCĐ tăng thêm Nợ TK 213(2131, 2133, 2138 ) Nợ TK 133 Có TK liên quan 111, 112,311,331 BT2: Kết chuyển nguồn vốn chủ sở hữu Nợ TK liên quan 414, 431, 441 Có TK 411 c. Tăng TSCĐ vô hình do đầu tư nghiên cứu, phát triển nhằm phục vụ lợi ích lâu dài của doanh nghiệp BT1: Tập hợp chi phí (chi tiết theo từng dự án) Nợ TK 241 Nợ TK 133 Có TK liên quan 111, 112,331 BT2: Kết chuyển giá trị đầu tư, nghiên cứu khi kết thúc quá trình nghiên cứu. Nợ TK 2133: Nếu được công nhận phát minh, sáng chế Nợ TK 2134: Nếu được coi là sáng kiến áp dụng tại doanh nghiệp Nợ TK 627,631, 642, 1421: Nếu dự án thất bại (phân bổ dần hoặc phân bổ một lần). Có TK 241 (2412) kết chuyển chi phí 26
  27. BT3: Kết chuyển nguồn vốn Nợ TK liên quan: 414,431,441 Có TK 411 d. Tăng TSCĐ vô hình do phải chi phí về lợi thế thương mại Khi chi về lợi thế thương mại, cần xác định chính xác số tiền phải bỏ ra bởi vì lợi thế thương mại thường gắn với TSCĐHH cụ thể như nhà cửa, nhà máy, cửa hàng Căn cứ vào các chứng từ liên quan ghi: BT1: Phản ánh nguyên giá TSCĐ tăng thêm Nợ TK 211: Nguyên giá TSCĐHH Nợ TK 213 (2135): Nguyên giá TSCĐVH Nợ TK 133 (1332): Thuế VAT được khấu trừ Có các TK liên quan: 111, 112, 331 BT2: Kết chuyển nguồn vốn: Nợ TK 414, 431, 441 Có TK 411 e. Tăng do nhận vốn góp, vốn cổ phần bằng TSCĐ vô hình (phát minh, sáng chế, nhãn hiệu ) Nợ TK 213: Nguyên giá TSCĐVH Có TK 411: Nguồn vốn kinh doanh f. Các trường hợp tăng khác (nhận lại vốn góp liên doanh, được cấp phát, biếu tặng ) Nợ TK 213: Nguyên giá TSCĐVH Có TK 222: Góp vốn liên doanh dài hạn Có TK 411: Nguồn vốn kinh doanh g. Giảm do nhượng bán và giảm do các trường hợp khác (góp vốn liên doanh, trả lại vốn góp liên doanh ) phản ánh tương tự như TSCĐHH. Ngoài ra, khi trích khấu hao, phải xoá sổ TSCĐ. 27
  28. Nợ TK 214 (2143) Có TK 213 Sơ đồ hạch toán tổng quát tăng TSCĐ hữu hình, TSCĐ vô hình do mua sắm, do XDCB bàn giao TK211, 213 TK 111, 112, 341 SD xxx Thanh toán ngay (kể cả phí tổn mới) TK 1332 Thuế VAT được khấu trừ TK331 Trả tiền cho người Phải trả người bán Nguyên bán giá tài sản TK 411 cố định tăng Nhận cấp phát, tặng thưởng liên doanh trong kỳ TK 414, 431, 441 Đầu tư bằng vốn chủ sở hữu TK 111, 112, 341 Các trường hợp tăng khác (nhận lại vốn góp liên doanh, đánh giá tăng ) 28
  29. Sơ đồ hạch toán giảm TSCĐ hữu hình, TSCĐ vô hình do nhượng bán thanh lý TK211,213 TK214 Giá trị hao mòn Nguyên giá tài TK821 sản Giá trị còn lại cố định TK111,112,331 giảm Các chi phí liên quan đến do nhượng bán, thanh lý nhượng bán, TK721 TK111,112, 152, 131 thanh lý Các khoản thu liên TK33311 quan đến Thuế VAT nhượng bán, thanh lý phải nộp 29
  30. 5. Hạch toán khấu hao TSCĐ 5.1. Bản chất của khấu hao TSCĐ Tài sản cố định không phải là bền mãi với thời gian mà giá trị và giá trị sử dụng của nó bị giảm dần dưới tác động của nhiều nhân tố. Sự giảm dần này là do hiện tượng hao mòn gây nên, bao gồm cả hao mòn vô hình và hao mòn hữu hình. Hao mòn hữu hình là hao mòn TSCĐ do quá trình sử dụng bị cọ sát, bị ăn mòn hay do điều kiện thiên nhiên tác động. Mức độ hao mòn hữu hình tỷ lệ thuận với thời gian và cường độ sử dụng TSCĐ. Hao mòn vô hình là sự hao mòn TSCĐ do sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật. Nhờ sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật mà nhiều thế hệ TSCĐ mới với tính năng ưu việt hơn ra đời. Sự hiện diện của những thế hệ hiện đại này làm cho TSCĐ bị giảm giá trị. Hao mòn TSCĐ là phạm trù có tính trừu tượng. Vì vậy nó cần phải được thể hiện dựa trên một căn cứ cụ thể nào đó. Trên thực tế, để thu hồi lại giá trị hao mòn của TSCĐ người ta tiến hành tính khấu hao bằng cách chuyển phần giá trị hao mòn này vào giá trị sản phẩm làm ra. Như vậy, khấu hao TSCĐ chính là sự biểu hiện bằng tiền của phần giá trị tài sản đã hao mòn. Khấu hao TSCĐ là một phạm trù có tính chủ quan và tính cụ thể: Việc tiến hành khấu hao TSCĐ là xuất phát từ hao mòn thực tế của TSCĐ. Trong doanh nghiệp, TSCĐ được sử dụng thường xuyên, liên tục không có điều kiện để xác định hao mòn trên cơ sở khách quan. Vì vậy hao mòn TSCĐ được tính bằng mức khấu hao TSCĐ. Việc tính khấu hao TSCĐ có ý nghĩa rất lớn. Trước hết khấu hao cho phép doanh nghiệp phản ánh được giá trị thực tế của TSCĐ, ghi nhận sự giảm giá TSCĐ. Mặt khác khấu hao là một phương tiện tài trợ giúp cho doanh nghiệp thu được bộ phận giá trị đã mất của TSCĐ. Tiền tính khấu hao là yếu tố chi phí cấu thành nên giá thành sản phẩm, do vậy tính khấu hao chính xác sẽ góp phần cho việc xác định giá thành chính xác hơn. Hơn nữa khấu hao là một khoản chi phí hợp lý, hợp lệ được tính trừ vào lợi tức chịu thuế làm cho thuế thu nhập của doanh nghiệp phải nộp cho Nhà nước giảm đi góp phần cải thiện tình hình tài chính của doanh nghiệp. 5.2. Các phương pháp tính khấu hao Việc lựa chọn phương pháp tính khấu hao thích hợp cho doanh nghiệp có ý nghĩa quan trọng. Trước hết nó góp phần bảo toàn vốn cố định, tránh hao mòn vô 30
  31. hình một cách hữu hiệu và góp phần xác định giá thành chính xác, tránh được hiện tượng lãi giả lỗ thật đang còn tồn tại ở các doanh nghiệp. Trên thế giới tồn tại bốn phương pháp khấu hao cơ bản, đó là phương pháp khấu hao đường thẳng, khấu hao theo sản lượng, khấu hao theo số dư giảm dần và khấu hao theo tổng số năm. Các phương pháp khấu hao này phân bổ các số tiền khác nhau vào chi phí khấu hao cho các thời kỳ khác nhau. Tuy vậy tổng số tiền khấu hao là bằng nhau và bằng giá trị phải khấu hao qua suốt đời tồn tại cuả TSCĐ. * Phương pháp khấu hao đường thẳng Phương pháp này còn gọi là phương pháp khấu hao theo thời gian sử dụng, hay phương pháp tuyến tính. Theo phương pháp này thì mức khấu hao hàng năm là bằng nhau và được xác định như sau: NG MKH = Tsd Trong đó: MKH: mức khấu hao hàng năm Tsd: Thời gian sử dụng ước tính NG: Nguyên giá TSCĐ Ưu điểm nổi bật của phương pháp này là đơn giản, dễ tính. Mức khấu hao được phân bổ vào giá thành này một cách đều đặn làm cho giá thành ổn định. Tuy nhiên phương pháp này không phản ánh đúng giá trị hao mòn tài sản trong khối lượng công tác hoàn thành và sẽ không thích hợp đối với các doanh nghiệp có quy mô lớn, có khối lượng TSCĐ lớn, chủng loại phức tạp vì nếu áp dụng phương pháp này dễ dẫn tới khối lượng tính toán nhiều, gây khó khăn cho công tác quản lý. * Phương pháp khấu hao nhanh Đây là phương pháp đưa lại số khấu hao rất lớn trong những năm đầu của thời gian sử dụng của TSCĐ và càng về những năm sau mức khấu hao càng giảm dần. Theo phương pháp này bao gồm: Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần và phương pháp khấu hao theo tổng số năm. - Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần: Đây là phương pháp khấu hao gia tốc nhưng mức khấu hao hàng năm sẽ khác nhau theo chiều hướng giảm dần và được xác định như sau: 31
  32. Mk(t) = T kh * G CL (t) Trong đó: Mk(t) : Mức khấu hao năm thứ t T kh : Tỷ lệ khấu hao G CL (t) : Giá trị còn lại của TSCĐ năm thứ t Tỷ lệ khấu hao này luôn lớn hơn tỷ lệ khấu hao tính trong phương pháp khấu hao đường thẳng và thường được xác định như sau: Tkh = Tỷ lệ khấu hao thường * TSCĐ 1 Tỷ lệ khấu hao thường = Thời gian sử dụng Phương pháp này có ưu điểm thu hồi vốn nhanh, do đó tạo khả năng đổi mới trang bị công nghệ cho doanh nghiệp. Nhưng với phương pháp này, số tiền khấu hao luỹ kế đến năm cuối cùng của thời gian sử dụng TSCĐ sẽ không đủ bù đắp giá trị ban đầu của TSCĐ. - Phương pháp khấu hao theo tổng số năm Theo phương pháp này mức khấu hao hàng năm được xác định như sau: MK(t) = TKH(t) * NG Trong đó: MK(t) : Mức khấu hao năm thứ t TKH(t) : Tỷ lệ khấu hao năm thứ t NG: Nguyên giá TSCĐ Tỷ lệ khấu hao của phương pháp này không cố định hàng năm, sẽ thay đổi theo chiều hướng giảm dần và được tính: Số năm còn lại kể từ năm thứ t đến hết thời gian sử dụng của TSCĐ TKH(t) = Tổng các số của các số có thứ tự từ 1 đến số hạng bằng thời gian sử dụng của TSCĐ Phương pháp này có ưu điểm là có khả năng thu hồi vốn nhanh, do có thể phòng ngừa được hao mòn vô hình ở mức tối đa, mặt khác nó khắc phục được những nhược điểm của phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần. Tức nó đảm 32
  33. bảo được số tiền khấu hao lũy kế đến năm cuối cùng của thời gian sử dụng TSCĐ sẽ bù đắp giá trị ban đầu của TSCĐ. Tuy nhiên việc áp dụng các phương pháp khấu hao nhanh phải trong điều kiện doanh nghiệp có 1 giá thành có thể chịu đựng được. * Phương pháp khấu hao theo sản lượng. Phương pháp này mức khấu hao mỗi năm là thay đổi tuỳ thuộc vào sản lượng sản phẩm sản xuất ra bởi tài sản đó. Nhưng số tiền khấu hao được cố định cho 1 đơn vị sản phẩm đầu ra được tạo bởi sản phẩm đó: Mức khấu hao tính cho một Nguyên giá TSCĐ = đơn vị sản phẩm Tổng SP dự kiến Mức khấu hao Số lượng sản phẩm Mức khấu hao tính = * Trích hàng năm Thực hiện (năm) cho 1 đơn vị SP Phương pháp này có ưu điểm: Mức khấu hao trên từng TSCĐ được xác định đúng theo công suất huy động thực tế của TSCĐ đó. 5.3. Một số quy định về tính khấu hao TSCĐ theo chế độ hiện hành. a. Về tăng mức khấu hao. Theo quy định hiện hành, các doanh nghiệp được phép tăng mức khấu hao cơ bản (không quá 20% mức tính theo quy định và báo cho cơ quan tài chính biết để theo dõi) trong các trường hợp sau với điều kiện không bị lỗ: - Những TSCĐ có tiến bộ kỹ thuật nhanh (Hao mòn vô hình nhanh) - TSCĐ làm việc với chế độ cao hơn mức bình thường - TSCĐ đầu tư bằng vốn vay hay các hình thức hợp pháp khác (thuê mua, liên doanh ) mà thời gian trả nợ hay thanh toán nhanh hơn thời gian khấu hao theo quy định. Nếu mức trích tăng hơn 20% so với quy định phải được cơ quan tài chính xem xét, quyết định. b. Về những TSCĐ đã khấu hao hết nhưng vẫn còn sử dụng 33
  34. Với những tài sản cố định này doanh nghiệp không phải trích khấu hao cơ bản nhưng vẫn phải quản lý và sử dụng bình thường. Bên cạnh đó, toàn bộ khấu hao cơ bản của TSCĐ thuộc nguồn vốn Ngân sách được để lại cho doanh nghiệp đầu tư, thay thế, đổi mới TSCĐ. Cơ quan quản lý cấp trên của doanh nghiệp quyết định việc huy động nguồn vốn khấu hao cơ bản trong phạm vi ngành mình cho các mục tiêu theo nguyên tắc có vay, có trả với lãi suất hợp lý. (Thông qua kế hoạch đầu tư từ nguồn vốn khấu hao đã được cơ quan Nhà nước và cơ quan tài chính xét duyệt). c. Về mức trích khấu hao năm cuối Mức trích khấu hao cho năm cuối cùng của thời hạn sử dụng TSCĐ được xác định là hiệu số giữa nguyên giá TSCĐ và số khấu hao luỹ kế đã thực hiện của TSCĐ đó. d. Về những TSCĐ không phải trích khấu hao Những TSCĐ không tham gia vào hoạt động kinh doanh thì không phải trích khấu hao, bao gồm: - TSCĐ không cần dùng, chưa cần dùng đã có quyết định của cơ quan có thẩm quyền cho phép doanh nghiệp được đưa vào cất giữ, bảo quản, điều động cho doanh nghiệp khác. - TSCĐ thuộc dự trữ nhà nước giao cho doanh nghiệp quản lý hộ, giữ hộ - TSCĐ phục vụ các hoạt động phúc lợi trong doanh nghiệp như nhà trẻ, câu lạc bộ, nhà truyền thống, nhà ăn TSCĐ của các đơn vị sự nghiệp, quốc phòng,an ninh (trừ những đơn vị hạch toán kinh tế) trong doanh nghiệp; những TSCĐ phục vụ nhu cầu chung toàn xã hội, không phục vụ cho hoạt động kinh doanh của riêng doanh nghiệp như đê đập, cầu cống, đường xá, bến bãi mà nhà nước giao cho doanh nghiệp quản lý. - TSCĐ khác không tham gia vào quá trình kinh doanh. 5.4 Hạch toán khấu hao TSCĐ - Định kỳ (tháng, quý ) tính khấu hao TSCĐ và phân bổ vào chí phí sản xuất kinh doanh. Nợ TK 627 (6274): KH TSCĐ sử dụng PX, bộ phận SX. Nợ TK 641 (6414): KH TSCĐ dùng cho bán hàng. Nợ TK 642 (6424): KH TSCĐ dùng cho QLDN. Có TK 214: Tổng số khấu hao phải trích. 34
  35. Đồng thời, ghi nhận số khấu hao cơ bản đã trích vào tài khoản ngoài bảng cân đối kế toán: Nợ TK 009. - Số khấu hao phải nộp cho ngân sách hoặc cấp trên (Nếu có). Nợ TK 411: Nếu không được hoàn lại Nợ TK1368: Nếu được hoàn lại Có TK 336: Số phải nộp cấp trên Đồng thời ghi đơn vào bên có TK 009 + Nếu đơn vị khác vay vốn khấu hao Nợ TK 128, 228 Có TK 111, 112. Đồng thời ghi đơn vào bên có TK 009. - Nhận TSCĐ đã sử dụng do điều chuyển trong nội bộ tổng công ty Nợ TK 211 Có TK 214 Có TK 411 - Trường hợp khấu hao hết với TSCĐ vô hình (ghi theo nguyên giá). Nợ TK 214 (2143) Có TK213 - Trường hợp TSCĐ chưa khấu hao hết nhưng phải nhượng bán hoặc thanh lý, phần giá trị còn lại chưa thu hồi phải được tính vào chi phí bất thường. Nợ TK 214 (2141, 2143): Giá trị hao mòn Nợ TK 821: Giá trị còn lại Có TK liên quan (211, 213): Nguyên giá Với TSCĐ đi thuê tài chính , khi hết hạn thuê phải trả mà chưa trích đủ khấu hao thì giá trị còn lại của TSCĐ thuê ngoài phải tính vào chi phí chờ phân bổ (Nếu giá trị còn lại lớn) hoặc phân bổ hết vào chi phí kinh doanh trong kỳ (Nếu giá trị còn lại nhỏ): Nợ TK 214 (2142): Giá trị hao mòn Nợ TK 142: Giá trị còn lại Có TK 212: Nguyên giá TSCĐ thuê tài chính 35
  36. - Các nghiệp vụ giảm TSCĐ thì đồng thời với việc giảm nguyên giá TSCĐ phải phản ảnh giảm giá bị hao mòn của TSCĐ. 6. Hạch toán sửa chữa TSCĐ TSCĐ được sử dụng lâu dài và được cấu thành bởi nhiều bộ phận, chi tiết khác nhau. Khi tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh, các bộ phận chi tiết cấu thành TSCĐ bị hao mòn hư hỏng. Do vậy, để khôi phục năng lực hoạt động bình thường của TSCĐ và để đảm bảo an toàn trong lao động sản xuất, cần thiết phải tiến hành sửa chữa, thay thế những chi tiết, bộ phận của TSCĐ bị hao mòn, hư hỏng ảnh hưởng đến hoạt động của TSCĐ. Công việc sửa chữa có thể do doanh nghiệp tự làm hoặc thuê ngoài với phương thức sửa chữa thường xuyên, sửa chữa lớn hay sửa chữa nâng cấp TSCĐ. * Trường hợp sửa chữa thường xuyên. Đây là hình thức sửa chữa có tính chất bảo quản, bảo dưỡng thường xuyên TSCĐ, kỹ thuật sửa chữa đơn giản, thời gian sửa chữa diễn ra ngắn và chi phí sửa chữa phát sinh thường chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng chi phí của doanh nghiệp. Do đó chi phí phát sinh đến đâu được tập hợp trực tiếp vào chi phí kinh doanh đến đó. - Nếu việc sữa chữa do doanh nghiệp tự làm, chi phí sữa chữa được tập hợp như sau: Nợ các TK liên quan (627, 641, 642 ) Có các TK chi phí (111,112, 152, 214, 334, 338 ) - Trường hợp thuê ngoài: Nợ các TK liên quan (627, 641,642 ) Nợ TK 133 (1331): Thuế VAT được khấu trừ Có TK chi phí ( 111, 112, 331): Tổng số tiền phải trả * Trường hợp sửa chữa lớn, mang tính phục hồi hoặc nâng cấp. - Tập hợp chi phí sửa chữa + Nếu thuê ngoài: Khi hoàn thành công trình sửa chữa, bàn giao, phản ánh số tiền phải trả theo hợp đồng cho người nhận thầu sửa chữa lớn: Nợ TK 133: Thuế VAT được khấu trừ Nợ TK 214 (2143): Chi phí sửa chữa thực tế 36
  37. Có TK 331: Tổng số tiền phải trả theo hợp đồng Trường hợp ứng trước tiền công hoặc thanh toán cho người nhận thầu sửa chữa lớn TSCĐ : Nợ TK 331: Có TK liên quan ( 111, 112, 311 ) + Nếu do doanh nghiệp tự làm: Tập hợp chi phí sửa chữa thực tế chi ra theo từng công trình; Nợ TK 241 (2413) Có các TK chi phí (111, 112, 152, 214, 334, 338 ) - Kết chuyển giá thành công trình sửa chữa khi hoàn thành. Tuỳ theo quy mô, tính chất, thời gian và mục đích sửa chữa, sau khi công việc sửa chữa hoàn thành, TSCĐ được phục hồi năng lực hoạt động hay tăng năng lực và kéo dài tuổi thọ, kế toán sẽ kết chuyển toàn bộ chi phí sửa chữa vào các tài khoản thích hợp. + Trường hợp sửa chữa nâng cấp, kéo dài tuổi thọ: Nợ TK 211: Nguyên giá (Giá thành sửa chữa thực tế) Có TK 2413: Giá thành thực tế công tác sửa chữa + Trường hợp sửa chữa mang tính phục hồi, tiến hành theo kế hoạch: Kết chuyển vào chi phí phải trả: Nợ TK 335: Giá thành thực tế công tác sửa chữa Có TK 2413: Giá thành thực tế công tác sửa chữa + Trường hợp sửa chữa mang tính phục hồi, tiến hành ngoài kế hoạch: Giá thành sửa chữa được kết chuyển vào chi phí trả trước. Nợ TK 142 (1421): Giá thành thực tế công tác sửa chữa Có TK 2413: Giá thành thực tế công tác sửa chữa Phần II 37
  38. Thực trạng tổ chức công tác kế toán tài sản cố định ở công ty cổ phần du lịch và thương mại đông nam á I/ Đặc điểm tổ chức hoạt động kinh doanh và tổ chức công tác kế toán ở công ty cổ phần du lịch và thương mại đông nam á 1. Khái quát lịch sử phát triển của công ty. Việc chuyển đổi cơ chế quản lý kinh tế từ kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế nhiều thành phần vận động theo cơ chế thị trường dưới sự điều tiết của Nhà nước tại Đại hội Đảng lần thứ VI năm 1989 được coi như là một mốc son lịch sử trong quá trình phát triển kinh tế ở Việt nam. Hàng hoá phát triển mạnh, cơ sở hạ tầng được nâng lên rõ rệt. Việc giao lưu buôn bán của con người trở nên rõ ràng hơn. Với nhận thức cổ phần hoá các doanh nghiệp Nhà nước là một chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước nhằm duy trì mục đích huy động vốn của toàn xã hội để đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, đổi mới công nghệ, nâng cao sức cạnh tranh. Tạo thêm việc làm, thay đổi cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước, đồng thời tạo cho người lao động trong doanh nghiệp có cổ phần và những người góp vốn được làm chủ theo sự góp phần thay đổi phương thức quản lý tạo động lực thúc đẩy doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả, nâng cao thu nhập cho người lao động. Trong bối cảnh đó Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á được thành lập ngày 15/3/1999 theo quyết định số 237/1999/QĐ- SKHĐT của Sở Kế hoạch Đầu Tư thành phố Hà Nội. - Trụ sở chính: Số 16 phố Trung Hoà, Cầu Giấy , Hà Nội. - Điện thoại liên hệ: 04. 784284 - Ngành nghề kinh doanh: Kinh doanh lữ hành, Vận chuyển khách du lịch, Dịch vụ quảng cáo, thông tin du lịch. - Tổng số vốn điều lệ: 3.064.800.000 đồng được chia làm 30.648 cổ phần. Công ty bắt đầu đi vào hoạt động ngày 1/4/1999. 2. Cơ cấu tổ chức quản lý Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á là đơn vị hạch toán độc lập có tư cách pháp nhân được anh Nguyễn Thái Sơn đầu tư vốn chủ yếu với tỷ lệ 40% số còn lại do các cổ đông đóng góp, hoạt động theo luật công ty và nguyên 38
  39. tắc tự chủ tài chính được quyền quản lý với tư cách chủ sở hữu và công ty tổ chức quản lý theo 1 cấp. (Hiện nay công ty có tổng số 34 cán bộ công nhân viên). sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của công ty cổ phần du lịch và thương mại đông nam á Đại hội cổ đông Hội đồng quản trị Ban kiểm soát Chủ tịch HĐQT kiêm giám đốc điều hành và các Phó giám đốc giúp việc Phòng tổ Phòng Phòng điều Phòng Phòng chức hành kế toán hành và thị trường vận chuyển chính tài vụ hướng dẫn Marketing * Đại hội cổ đông. Đại hội cổ đông là cơ quan quyết định cao nhất của công ty cổ phần quyết định mọi vấn đề liên quan đến sự tồn tại và hoạt động của công ty như thông báo của hội đồng quản trị và kiểm soát viên về tình hình hoạt động và kết quả sản xuất kinh doanh của công ty. Quyết định phương hướng và nhiệm vụ phát triển của công ty. Thông qua phương án sử dụng tài sản, phương án đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh đổi mới phương tiện, công nghệ công ty. Bầu hoặc bổ sung thành viên hội đồng quản trị hoặc kiểm soát viên khi khuyết thành viên hoặc hết nhiệm kỳ. Bãi miễn thành viên hội đồng quản trị hoặc kiểm soát viên theo đề nghị của Hội đồng quản trị. 39
  40. - Quyết định số lợi nhuận trích lập các quỹ, bổ sung vốn, lợi nhuận chia cho các cổ đông, quyết định tăng, giảm vốn điều lệ của công ty. - Quyết định gia hạn hoạt động hay giải thể công ty và các vấn đề khác. * Hội đồng quản trị Là bộ phận cao nhất trong công ty giữa hai kỳ đại hội cổ đông. Hội đồng quản trị của công ty gồm có 5 người được Đại hội cổ đông bầu chọn theo thể thức bỏ phiếu kín. Hội đồng đã phân chức năng, nhiệm vụ cụ thể của từng thành viên. - Chủ tịch hội đồng quản trị kiêm giám đốc điều hành Là người có quyền cao nhất điều hành và chịu trách nhiệm về hoạt động của công ty theo pháp luật, điều lệ và nghị quyết của Đại hội cổ đông. Bảo toàn và phát triển vốn, thực hiện theo phương án kinh doanh mà đã được hội đồng quản trị phê duyệt và thông qua tại Đại hội cổ đông. Trình hội đồng quản trị các báo cáo về hoạt động tài chính, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh và chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động kinh doanh của công ty trước Đại hội cổ đông. Tuân thủ điều lệ của công ty trên cơ sở chấp hành đúng đắn các chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. - Các phó giám đốc giúp việc. + Phó giám đốc là người giúp giám đốc, chịu trách nhiệm trước giám đốc, trước Nhà nước về nhiệm vụ của mình được phân công. Phó giám đốc có nhiệm vụ thay mặt giám đốc khi giám đốc đi vắng hoặc được giám đốc uỷ quyền để giải quyết và điều hành công tác nội chính, có trách nhiệm thường xuyên bàn bạc với giám đốc về công tác tổ chức, tài chính, sản xuất kinh doanh, tạo điều kiện cho giám đốc nắm bắt và điều chỉnh kế hoạch. Triển khai các công việc đã thống nhất xuống các bộ phận thuộc khối mình phụ trách kịp thời và thông tin nhanh những thuận lợi, khó khăn trong việc điều hành để cùng giám đốc rút kinh nghiệm và đề ra phương hướng chỉ đạo mới. + Lập kế hoạch tài chính hàng năm trên cơ sở kế hoạch sản xuất kinh doanh phụ và dịch vụ. Phối hợp với phòng kế hoạch để điều chỉnh kế hoạch phù hợp với xu thế của thị trường và các chế độ chính sách. + Quản lý chắc các loại vốn, hạch toán thu chi tài chính theo đúng chế độ Nhà nước, phân tích hoạt động kinh tế trong việc quản lý và thực hiện giá thành sản phẩm. Phát hiện kịp thời những trường hợp tham ô, lãng phí, giám sát quản lý toàn 40
  41. bộ tài sản của công ty. Thực hiện việc chi trả lương cho cán bộ công nhân viên và chế độ bảo hiểm xã hội đúng chính sách. + Tham gia cho giám đốc chủ động sử dụng nguồn vốn để phát triển sản xuất kinh doanh. Đồng thời kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh chính, phụ và dịch vụ, ngăn chặn việc lãi giả, lỗ thật, nợ nần dây dưa. + Mở sổ sách theo dõi tài chính, tài sản vật tư, lập hồ sơ, chứng từ ghi chép và hạch toán các tài khoản kế toán. Chấp hành nghiêm chỉnh nghĩa vụ thu nộp ngân sách, lưu trữ tài liệu, chứng từ theo nguyên tắc, quy định của Nhà nước. + Thanh toán gọn việc thu chi kịp thời. Quản lý chặt chẽ chế độ thu quỹ tiền mặt. Thực hiện chế độ báo cáo phản ánh số liệu trung thực, chính xác nhằm phục vụ giám đốc điều hành công ty phát triển. * Phòng tổ chức hành chính. Có chức năng giúp việc giám đốc và ban lãnh đạo công ty thực hiện tốt công tác quản lý về nhân sự: tuyển dụng, đào tạo, xếp lương, thi đua khen thưởng, kỷ luật, bảo vệ nội bộ, sắp xếp công tác đời sống, vị trí làm việc, quan hệ đối chiếu, chăm lo bảo vệ sức khoẻ cho cán bộ công nhân viên. Đảm bảo công tác văn thư, đánh máy, bí mật tài liệu, hồ sơ. Bảo vệ tài sản XHCN và an ninh trật tự an toàn xã hội trong công ty và khu vực. Quản lý lao động, tiền lương, định mức sản phẩm, an toàn lao động và BHXH theo chế độ chính sách của Nhà nước. * Phòng kế toán tài vụ. - Chức năng: Phản ánh và giám đốc tất cả các hoạt động kinh tế trong toàn công ty . Phòng kế toán tài chính là một phòng giữ vị trí quan trọng trong việc điều hành quản lý kinh tế, thông tin kinh tế trong mọi lĩnh vực kinh doanh , vận tải, xuất nhập khẩu và các dịch vụ khác. Phục vụ trực tiếp cho lãnh đạo công ty điều hành chỉ đạo sản xuất. - Nhiệm vụ: Tổ chức sắp xếp hợp lý, khoa học tập trung các bộ phận kế hoạch thống kê trong phòng để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao về công tác kế toán tài chính. + Giúp đỡ giám đốc đề ra kế hoạch sản xuất kinh doanh (như số lượng khách, doanh thu, lao động, tiền lương, thuế ) + Ghi chép phản ánh số liệu hiện có về tình hình vận động toàn bộ tài sản của công ty. Giám sát việc sử dụng, bảo quản tài sản của công ty, đặc biệt là các phương tiện vận tải, máy móc thiết bị, nhà xưởng. 41
  42. + Thống kê hàng tháng, quý, định kỳ cho ban lãnh đạo nắm tình hình để đề ra phương hướng phát triển. + Lập kế hoạch vốn, sử dụng vốn, biện pháp tạo nguồn vốn phục vụ quá trình sản xuất kinh doanh, dùng cơ chế tài chính của doanh nghiệp tác động lại quá trình sản xuất - kinh doanh, giúp ban giám đốc đề ra chủ trương, biện pháp để có lượng khách đông. + Theo dõi tình hình thị trường, thu thập thông tin, báo cáo và đề xuất kịp thời với lãnh đạo của công ty. + Thực hiện chế độ báo cáo định kỳ, kịp thời phản ánh những thay đổi để lãnh đạo có biện pháp xử lý kịp thời. + Phản ánh chính xác tổng hợp số vốn hiện có và các nguồn hình thành, xác định hiệu quả sử dụng đồng vốn đưa vào sản xuất kinh doanh, quyết toán bóc tách các nguồn thu và tổng hợp chi phí của tất cả các lĩnh vực kinh doanh tính toán hiệu quả kinh tế, hiệu quả đem lại cho toàn công ty. + Phát hiện và ngăn chặn kịp thời những hành vi vi phạm pháp luật, tham ô, lãng phí làm thất thoát tài sản, vi phạm chế độ kế toán tài chính. + Thực hiện đầy đủ các nội dung quy định của pháp lệnh kế toán thống kê, chế độ kế toán tài chính của Nhà nước và trích nộp đầy đủ đối với nghĩa vụ ngân sách Nhà nước. * Phòng điều hành và hướng dẫn. - Bộ phận điều hành. Được coi như bộ phận sản xuất của công ty, nó tiến hành các công việc để đảm bảo thực hiện các sản phẩm của công ty. Bộ phận điều hành như cầu nối giữa công ty với thị trường cung cấp dịch vụ du lịch, nó có những nhiệm vụ chủ yếu sau: + Lập kế hoạch và triển khai các công việc liên quan đến việc thực hiện các chương trình du lịch như đăng ký chỗ trong khách sạn, visa, vận chuyển ký kết các hợp đồng tất cả các dịch vụ phát sinh trong cả nước từ dịch vụ lớn nhất đến dịch vụ nhỏ nhất, đảm bảo các yêu cầu về thời gian và chất lượng. + Thiết lập và duy trì mối quan hệ mật thiết với các cơ quan hữu quan (Ngoại giao, nội vụ, hải quan). Ký hợp đồng với các nhà cung cấp hàng hoá và dịch vụ du lịch (khách sạn, hàng không, đường sắt ). Lựa chọn các nhà cung cấp có những sản phẩm đảm bảo uy tín chất lượng. 42
  43. + Xác nhận hoặc đặt chỗ cho các đoàn khách đến Việt Nam trong thời gian cụ thể theo những chương trình cụ thể. Xác nhận ngày hướng dẫn viên phải đi đón khách và thực hiện chương trình du lịch. Luôn theo dõi các chương trình du lịch xem trong quá trình thực hiện có phát sinh vấn đề gì phải giải quyết ngay hay không. Kiểm tra xem các dịch vụ đặt trước có đảm bảo đúng chất lượng, yêu cầu trong chương trình hay không. Nhanh chóng xử lý các trường hợp bất thường xảy ra trong quá trình thực hiện các chương trình du lịch. Phối hợp với bộ phận kế toán thực hiện các hoạt động thanh toán với các công ty gửi khách và các nhà cung cấp du lịch. + Tìm hiểu thị trường du lịch, xác định nhu cầu thị trường về dịch vụ du lịch. + Sau mỗi chuyến du lịch làm báo cáo và tổng kết thu lại phiếu nhận xét của khách về từng dịch vụ cụ thể, từ đó kết hợp với các nơi cung cấp dịch vụ để phát huy ưu điểm, hoặc khắc phục nhược điểm - Bộ phận hướng dẫn. Trưởng bộ phận hướng dẫn có trách nhiệm xây dựng nội quy công tác của phòng, quy định rõ trách nhiệm của từng hướng dẫn viên, bố trí và sử dụng hợp lý các hướng dẫn viên tuỳ theo mức độ phức tạp của công việc và khả năng của từng người nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng lao động. Các hướng dẫn viên có trách nhiệm tổ chức, đón tiếp phục vụ khách theo đúng yêu cầu có trong chương trình du lịch. Họ là những người tiếp xúc trực tiếp với khách và đóng góp đáng kể vào việc hạ thấp hay nâng cao chất lượng sản phẩm lữ hành của công ty. Bộ phận hướng dẫn có những nhiệm vụ chủ yếu sau đây: + Căn cứ vào kế hoạch khách, tổ chức điều động, bố trí hướng dẫn viên theo từng yêu cầu của đoàn khách. + Xây dựng, duy trì và phát triển đội ngũ hướng dẫn viên và cộng tác viên chuyên nghiệp. Tiến hành các hoạt động học tập, bồi dưỡng để đội ngũ hướng dẫn viên có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cao, phẩm chất nghề nhiệp tốt, đáp ứng về nhu cầu hướng dẫn của công ty. + Phối hợp chặt chẽ các bộ phận trong công ty để tiến hành công việc một cách có hiệu quả nhất. Hướng dẫn viên phải thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ theo đúng quy định của công ty. 43
  44. + Là đại diện trực tiếp của công ty trong quá trình tiếp xúc với khách du lịch và các bạn hàng, các nhà cung cấp. Tiến hành các hoạt động quảng cáo, tiếp thị thông qua hướng dẫn viên. + Tổ chức mạng lưới cộng tác viên có năng lực và trình độ để đáp ứng nhu cầu đi du lịch ngày càng phong phú và đa dạng của khách du lịch. * Phòng thị trường Marketing. Có những chức năng nhiệm vụ chủ yếu sau: - Tổ chức và tiến hành các hoạt động nghiên cứu thị trường du lịch trong nước và quốc tế, tiến hành các hoạt động tuyên truyền quảng cáo, thu hút các nguồn khách du lịch đến với công ty. - Phối hợp với phòng điều hành, tiến hành xây dựng các chương trình du lịch từ nội dung đến mức giá, phù hợp với nhu cầu của khách, chủ động trong việc đưa ra những ý đồ mới về sản phẩm của công ty. - Ký kết hợp đồng với các hãng, các công ty du lịch nước ngoài, các tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước để khai thác các nguồn khách quốc tế vào Việt Nam, khách nước ngoài tại Việt Nam và khách du lịch Việt Nam. - Duy trì các mối quan hệ của công ty với các nguồn khách, đề xuất và xây dựng phương án mở các chi nhánh, đại diện của công ty ở trong nước và trên thế giới. - Đảm bảo hoạt động thông tin giữa công ty với các nguồn khách. Thông báo cho các bộ phận có liên quảntong công ty về kế hoạch các đoàn khách, nội dung hợp đồng cần thiết cho việc phục vụ khách. Phối hợp với các bộ phận có liên quan theo dõi việc thanh toán và quá trình thực hiện hợp đồng phục vụ khách. - Phòng “Thị trường” phải thực sự trở thành chiếc cầu nối giữa doanh nghiệp với thị trường. Trong điều kiện nhất định, phòng Thị trường có trách nhiệm thực hiện việc nghiên cứu và phát triển, là bộ phận chủ yếu trong việc xây dựng các chiến lược, sách lược hoạt động hướng tới thị trường của công ty. * Phòng vận chuyển. Hiện nay công ty có 7 xe ô tô (trong đó có 3 xe Deawoo 45 chỗ và 4 xe Huyndai 24 chỗ). Nhiệm vụ chủ yếu của phòng này là phục vụ vận chuyển cho khách du lịch, thực hiện các chương trình du lịch mà khách đã giao dịch và mua của công ty. Cùng với hướng dẫn viên đưa đón và tiễn khách. Phòng vận chuyển 44
  45. của công ty chỉ đáp ứng được 40% km vận chuyển, vì vậy vào mùa cao điểm công ty phải ký kết hợp đồng với đơn vị ngoài để thuê vận chuyển. 3. Đặc điểm tổ chức công tác kế toán ở Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á. Do đặc điểm tổ chức hoạt động kinh doanh và những cơ sở, điều kiện tổ chức công tác kế toán mà Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á tổ chức bộ máy công tác kế toán theo hình thức tập trung và áp dụng phương thức kê khai thường xuyên. Với hình thức này toàn bộ công việc kế toán trong công ty đều được tiến hành xử lý tại phòng kế toán của công ty. Từ thu nhập và kiểm tra chứng từ, ghi sổ kế toán, lập các báo cáo tài chính, các bộ phận ở trong doanh nghiệp, các phòng ban chỉ lập chứng từ phát sinh gửi về phòng kế toán của công ty. Do đó đảm bảo sự lãnh đạo tập trung thống nhất đối với công tác chuyên môn, kiểm tra, xử lý các thông tin kế toán được kịp thời, chặt chẽ, thuận tiện cho việc phân công lao động và chuyên môn hoá, nâng cao năng suất lao động. ở Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á ngoài kế toán trưởng còn có 4 nhân viên kế toán (có trình độ chuyên môn từ trung cấp trở lên). Do vậy mọi người đều đảm nhiệm phần việc nặng nề, đòi hỏi phải có sự cố gắng và tinh thần trách nhiệm cao. Bộ máy kế toán trong Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á tổ chức theo hình thức tập trung được chia thành các bộ phận theo sơ đồ sau: sơ đồ tổ chức bộ máy công tác kế toán ở Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á Kế toán trưởng Kế toán Kế toán Kế toán vốn tiền TSCĐ và bằng tiền Thủ quỹ lương thanh và thanh và BHXH toán toán công nợ 45
  46. - Kế toán trưởng: Là người tổ chức và chỉ đạo toàn diện công tác kế toán của công ty. + Nhiệm vụ của kế toán trưởng: Tổ chức bộ máy kế toán gọn nhẹ, khoa học, hợp lý phù hợp với quy mô phát triển của công ty và theo yêu cầu đổi mới cơ chế quản lý kinh tế. + Phân công lao động kế toán hợp lý, hướng dẫn toàn bộ công việc kế toán trong phòng kế toán, đảm bảo cho từng bộ phận kế toán, từng nhân viên kế toán phát huy được khả năng chuyên môn, tạo sự kết hợp chặt chẽ giữa các bộ phận kế toán có liên quan, góp phần thực hiện tốt chức năng và nhiệm vụ của kế toán cung cấp thông tin chính xác, kịp thời để phục vụ cho việc chỉ đạo hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty. + Tổ chức kiểm kê định kỳ tài sản, vật tư tiền vốn, xác định giá trị tài sản theo mặt bằng thị trường. + Chịu trách nhiệm lập và nộp đúng hạn báo cáo quyết toán thống kê với chất lượng cao. Tổ chức bảo quản giữ tài liệu chứng từ, giữ bí mật các số liệu thuộc quy định của Nhà nước. - Kế toán tiền lương và BHXH: Có nhiệm vụ chủ yếu là tổ chức kiểm tra, tổng hợp, lập báo cáo tài chính của công ty, giúp kế toán trưởng tổ chức bảo quản lưu trữ hồ sơ tài liệu kế toán. Tổ chức kế toán tổng hợp và chi tiết các nội dung hạch toán còn lại như: nguồn vốn kinh doanh, các quỹ doanh nghiệp. Mặt khác kế toán tổng hợp còn kiêm luôn nhiệm vụ kế toán tiền lương và BHXH. - Kế toán TSCĐ và thanh toán: Có nhiệm vụ chủ yếu là phản ánh số hiện có, tình hình tăng giảm, tình hình sử dụng xe ô tô và các TSCĐ khác của công ty, tính khấu hao, theo dõi sửa chữa, thanh lý, nhượng bán xe ô tô và các TSCĐ khác và nhiệm vụ thanh toán công nợ, thanh toán với Nhà nước. - Kế toán vốn bằng tiền và thanh toán công nợ: Theo dõi và hạch toán kế toán vốn bằng tiền, tài sản cố định, tài sản lưu động, nguồn vốn và các quỹ xí nghiệp, theo dõi chi phí và các khoản công nợ nội bộ, thanh toán với ngân sách Nhà nước và phân phối lợi nhuận. - Thủ quỹ: Có nhiệm vụ chủ yếu sau: + Bảo quản tiền mặt, thu tiền và thanh toán chi trả cho các đối tượng theo chứng từ được duyệt. 46
  47. + Hàng tháng vào sổ quỹ, lên các báo cáo quỹ, kiểm kê số tiền thực tế trong két phải khớp với số dư trên báo cáo quỹ. Thủ quỹ phải có trách nhiệm bồi thường khi để xảy ra thất thoát tiền mặt do chủ quan gây ra và phải nghiêm chỉnh tuân thủ các quy định của nhà nước về quản lý tiền mặt. + Hàng tháng tổ chức đi thu tiền ở các tổ chức hay cá nhân còn thiếu và rút tiền mặt ở tài khoản ngân hàng về nhập quỹ. 4. Hình thức kế toán áp dụng Là một doanh nghiệp hạch toán độc lập, Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á đang sử dụng hệ thống tài khoản kế toán thống nhất theo quy định số 1141/TC-CĐKT của Bộ trưởng Bộ tài chính ký ngày 01/11/1995, hệ thống sổ sách kế toán áp dụng theo hình thức kế toán chứng từ ghi sổ. Với quy mô và mô hình tổ chức bộ máy công tác tập trung và áp dụng sổ sách kế toán theo hình thức chứng từ ghi sổ. Trình tự ghi sổ kế toán trong Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á được khái quát bằng sơ đồ sau: sơ đồ trình tự hạch toán theo hình thức chứng từ ghi sổ Chứng từ kế toán Sổ quỹ Chứng từ ghi sổ Sổ và thẻ kế toán chi tiết Sổ đăng ký Sổ cái chứng từ ghi sổ Bảng cân đối số Bảng tổng hợp phát sinh chi tiết Báo cáo tài chính 47
  48. Chú thích: Ghi hàng ngày hoặc định kỳ Ghi cuối tháng Quan hệ đối chiếu * Trình tự ghi sổ: Hàng ngày hay định kỳ căn cứ vào chứng từ gốc đã kiểm tra hợp lệ để phân loại rồi lập chứng từ ghi sổ. Các chứng từ gốc cần ghi chi tiết đồng thời ghi vào sổ kế toán chi tiết. Các chứng từ thu chi tiền mặt hàng ngày thủ quỹ ghi vào sổ quĩ cuối ngày, chuyển cho kế toán quỹ. Căn cứ chứng từ ghi sổ đã lập ghi vào sổ Đăng ký chứng từ ghi sổ sau đó ghi vào Sổ Cái. Cuối tháng căn cứ vào các sổ chứng từ kế toán chi tiết lập bảng tổng hợp số liệu, chi tiết căn cứ vào sổ cái để lập bảng cân đối số phát sinh các tài khoản. Cuối tháng kiểm tra đối chiếu giữa Sổ Cái với bảng tổng hợp số liệu chi tiết, giữa bảng cân đối số phát sinh các khoản với số Đăng ký chứng từ ghi sổ. Cuối kỳ hạch toán, căn cứ vào số liệu cân đối phát sinh các tài khoản và bảng tổng hợp số liệu chi tiết để lập báo cáo tài chính. Tất cả các nghiệp vụ kinh tế phát sinh được ghi vào 2 sổ kế toán tổng hợp một cách riêng rẽ: Sổ Đăng ký chứng từ ghi sổ và Sổ Cái. - Sổ đăng ký chứng từ ghi sổ: Sổ này dùng để đăng ký các chứng từ ghi sổ, sổ đã lập theo thứ tự thời gian, tác dụng của nó là quản lý chặt chẽ các chứng từ ghi sổ tránh bị thất lạc hoặc bỏ sót không ghi sổ, đồng thời số liệu của sổ được sử dụng để đối chiếu với số liệu của bảng cân đối số phát sinh. - Sổ Cái: Là sổ kế toán tổng hợp, do có ít nghiệp vụ kinh tế phát sinh và tương đối đơn giản nên công ty dùng sổ cái ít cột, ngoài ra công ty còn dùng một số sổ thẻ chi tiết khác như + Sổ TSCĐ + Thẻ tính giá thành sản phẩm, dịch vụ + Sổ chi tiết chi phí trả trước, chi phí phải trả + Sổ chi tiết tiền gửi, tiền vay 48
  49. + Sổ chi tiết thanh toán với người bán, người mua, thanh toán nội bộ, thanh toán với ngân sách Sau khi đối chiếu khớp đúng số liệu ghi trên Sổ Cái và bảng tổng hợp chi tiết (được lập từ các sổ kế toán chi tiết) được dùng để lập các báo cáo tài chính (theo quý). Quan hệ đối chiếu, kiểm tra phải đảm bảo tổng số phát sinh Nợ và tổng số phát sinh Có của tất cả các tài khoản trên bảng cân đối số phát sinh phải bằng nhau và bằng tổng số tiền phát sinh trên sổ Đăng ký chứng từ ghi sổ. Tổng số dư Nợ và tổng số dư Có của các tài khoản trên bảng cân đối phát sinh phải bằng số dư của từng tài khoản tương ứng trên bảng tổng hợp chi tiết. II. Tổ chức hạch toán chi tiết TSCĐ tại Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á A. Đặc điểm TSCĐ của Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á Là một công ty cổ phần khi tiếp cận với nền kinh tế thị trường trong điều kiện hết sức thuận lợi. Mặc dù vậy Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á vẫn coi hạch toán TSCĐ là một trong những mục tiêu quan trọng và cần thiết. Do bởi TSCĐ được coi xem như là “xương sống” và “bộ não” của công ty. Ngày nay khi xã hội càng phát triển đến đỉnh cao của trí tuệ, tay nghề và trình độ con người vượt bậc tiến lên. Vì vậy mà sản phẩm của loài người ngày nay là những máy móc hiện đại. Xác định được điều đó, Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á đã có một cách nhìn nhận thực tế, năng động, sáng tạo trong quá trình đầu tư TSCĐ. 1. Phân loại TSCĐ Là một công ty hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh lữ hành, nên TSCĐ trong công ty phần lớn là các phương tiện vận tải có giá trị lớn. Mặc dù chiếm tỷ trọng lớn trong tổng giá trị TSCĐ trong công ty, nhưng các phương tiện vận tải chủ yếu đang trong tình trạng cũ, khả năng vận chuyển thấp. Bên cạnh các phương tiện vận tải trong công ty còn bao gồm: nhà cửa, vật kiến trúc, máy móc thiết bị và các TSCĐ khác. Để phục vụ tốt cho việc hạch toán TSCĐ trong công ty, công ty đã phân loại TSCĐ như sau: 49
  50. a. Phân loại TSCĐ theo hình thái biểu hiện - Máy móc thiết bị như máy điều hoà national, điều hoà 12000ptu - Phương tiện vận tải như: xe ca, xe con - Nhà xưởng đất đai, sân bãi đỗ xe. b. Phân loại theo công dụng và tình hình sử dụng TSCĐ dùng ngoài sản xuất kinh doanh của công ty mang tính chất phục vụ công cộng. TSCĐ dùng trong sản xuất kinh doanh cơ bản trực tiếp của đơn vị. c. Phân loại TSCĐ theo tình hình sử dụng của công ty - TSCĐ đang dùng - TSCĐ chưa cần dùng. 2. Đánh giá TSCĐ Để xác định giá trị ghi sổ cho TSCĐ, công ty tiến hành đánh giá TSCĐ ngay khi đưa TSCĐ vào sử dụng. Tuỳ từng loại TSCĐ mà công ty có cách thức đánh giá khác nhau. Với những TSCĐ mua sắm, TSCĐ do đầu tư XDCB hoàn thành, việc tính giá TSCĐ tại công ty được tính theo công thức sau; Nguyên giá TSCĐ = Giá thực tế + chi phí khác có liên quan. Trên cơ sở nguyên giá, giá trị hao mòn, kế toán có thể xác định được giá trị còn lại của TSCĐ khi đã sử dụng theo công thức sau: Giá trị còn lại = Nguyên giá - giá trị hao mòn Như vậy toàn bộ TSCĐ của công ty được theo dõi trên 3 loại giá là nguyên giá, giá trị hao mòn và giá trị còn lại, nhờ đó phản ánh được tổng số vốn đầu tư mua sắm, xây dựng và trình độ trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật cho sản xuất. 3. Hiện trạng TSCĐ của Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á 50
  51. hiện trạng tscđ của công ty Ngày 31/12/00 Chỉ tiêu Nguyên giá Giá trị còn lại C lượng Đối tượng còn lại I. Nhà cửa, vật kiến trúc 435.340.000 383.744.809 88,148 II. Máy móc thiết bị, 123.120.300 105.251.300 85,486 III. Phương tiện vận tải 1.894.619.400 1.782.610.400 94,08 - Xe 45 chỗ 914.619.400 856.848.400 93,68 - Xe 24 chỗ 980.000.000 925.762.000 94,46 Tổng TSCĐ 2.453.079.700 2.271.606.509 92,6 Nhìn chung qua 2 năm hoạt động, tình hình TSCĐ của công ty không có sự thay đổi đáng kể. Trong tổng TSCĐ hiện có ở công ty thì: - Phương tiện vận tải chiếm 77,23%. - Về nhà cửa, vật kiến trúc: Tổng số diện tích đất của công ty quản lý là 300 m2 với tổng giá trị còn lại là: 383744809 bằng 16,89% tổng tài sản. Với nhóm tài sản này do mới được đầu tư xây dựng nên chất lượng còn lại cao (giá trị còn lại so với nguyên giá ban đầu là 79,04%). - Về máy móc thiết bị quản lý chiếm tỷ trọng nhỏ chỉ bằng 5.02% tổng số tài sản vì được đầu tư năm 2000. Bao gồm 5 máy điều hoà, 1 máy vi tính, 1 máy photo với tổng giá trị còn lại 137.120.300 bằng 91,34% nguyên giá ban đầu. B. Hạch toán chi tiết TSCĐ của công ty Tổ chức hạch toán TSCĐ giữ một vị trí quan trọng trong công tác kế toán. Nó cung cấp tài liệu đảm bảo chính xác cho bộ phận quản lý doanh nghiệp để tiến hành phân tích, đánh giá thực hiện tăng, giảm TSCĐ ở công ty. Qua đó tăng cường biện pháp kiểm tra, quản lý TSCĐ một cách bảo đảm an toàn, nâng cao hiệu quả sử dụng TSCĐ. Do vậy việc quản lý và hạch toán luôn dựa trên một hệ thống đầy đủ 51
  52. các chứng từ gốc chứng minh cho tính hợp pháp của nghiệp vụ kinh tế phát sinh, bao gồm: Biên bản giao nhận TSCĐ, hoá đơn GTGT, biên bản nghiệm thu công trình, biên bản thanh lý Căn cứ vào chứng từ gốc, các chứng từ khác liên quan đến TSCĐ và các tài liệu khoa học kỹ thuật. Kế toán ghi thẳng vào sổ chi tiết TSCĐ, sổ này được mở khi bắt đầu niên độ kế toán và khoá sổ khi kết thúc niên độ kế toán. Đây là quyển sổ chính phục vụ cho việc theo dõi, quản lý TSCĐ của công ty và được ghi hàng ngày khi nghiệp vụ kinh tế phát sinh và hoàn thành. Đơn vị: Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á thẻ tài sản cố định số 24/xeka (Dùng cho thiết bị máy móc) Tên tài sản: Ô tô vận tải hành khách Loại: Phương tiện vận tải Nhãn, ký hiệu: 29L-0357 Chứng từ nhập: số 24 Nơi sản xuất: Hàn Quốc Năm tháng sử dụng: 1999 Công suất thiết kế: 45 ghế Nguyên giá: 304.873.134 Năm SX : 1993 Nguồn vốn: Bổ sung Địa điểm đặt: Công ty cổ phần Du Lịch Đình chỉ sử dụng ngày tháng năm và Thương Mại Đông Nam á Lý do: Mức và tỷ lệ khấu khao Mức khấu hao đã tính cộng dồn Từ Tỷ lệ % Mức khấu hao Năm CB năm CB SCL CB SCL 1999 12 0 0 0 1.1.99 18.292.388 31.12.99 18.292.388 2000 12 34.389.689 31.12.00 52.682.077 III. Hạch toán tăng, giảm TSCĐ 1. Tổ chức hạch toán ban đầu của TSCĐ 52
  53. Hạch toán ban đầu nhằm thiết lập nên các chứng từ để làm cơ sở cho các khâu hạch toán tiếp theo. Các chứng từ kế toán đó thường xuyên vận động và sự vận động liên tục kế tiếp nhau được gọi là luân chuyển chứng từ. Phương pháp chứng từ kế toán hiện nay được sử dụng trong các doanh nghiệp nói chung là một yếu tố không thể thiếu được trong hệ thống phương pháp hạch toán kế toán. Do đặc điểm hoạt động kinh doanh của công ty, để phục vụ cho quá trình hoạt động kinh doanh TSCĐ chủ yếu là mua bên ngoài về do quy mô, tính chất công ty không thể tự sản xuất ra được. Công ty căn cứ vào hoá đơn GTGT, biên bản nghiệm thu TSCĐ, biên bản thanh lý TSCĐ, hoá đơn kiểm phiếu xuất kho để làm căn cứ ghi vào chứng từ ghi sổ. 2. Hạch toán TSCĐ ở Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á 2.1 Kế toán tăng TSCĐ Năm 1999- 2000 TSCĐ công ty tăng chủ yếu bằng nguồn vốn tự có. Để phản ánh tình hình giá trị TSCĐ hiện có và sự biến động của TSCĐ. Công ty cổ phần ô tô vận tải Hà Tây sử dụng chủ yếu các tài khoản về kế toán sau: TK 211: TSCĐ hữu hình TK 214: Hao mòn TSCĐ TK 241: Xây dựng cơ bản dở dang TK 411: Nguồn vốn kinh doanh Ngoài ra công ty còn sử dụng các tài khoản liên quan khác như: TK 111, 112, 414, 441, 431 * Chứng từ kế toán Xác định TSCĐ là một bộ phận cơ bản nhất của kế toán công ty luôn chú ý tới nguyên tắc thận trọng trong hạch toán, bảo đảm chính xác đối tượng ghi TSCĐ, loại TSCĐ. Việc quản lý và hạch toán luôn dựa trên hệ thống chứng từ gốc. Dưới đây là cách tổ chức hạch toán trên chứng từ một số nghiệp vụ tăng, giảm TSCĐ tại Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á * Trường hợp tăng TSCĐ Xuất phát từ nhu cầu của các bộ phận trong công ty, căn cứ vào kế hoạch đầu tư, triển khai áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật đòi hỏi đổi mới công nghệ tiên tiến vào sản xuất kinh doanh. Công ty đã lên kế hoạch mua sắm TSCĐ cho mỗi 53
  54. năm. Khi kế hoạch được duyệt, công ty ký hợp đồng mua sắm TSCĐ với người cung cấp sau đó căn cứ vào hợp đồng (kèm theo giấy báo của bên bán) kế toán làm thủ tục cho người đi mua. Trong quá trình mua bán, giá mua và mọi chi phí phát sinh đều được theo dõi, khi hợp đồng mua bán hoàn thành, hai bên sẽ thanh lý hợp đồng và quyết toán thanh toán tiền, đồng thời làm thủ tục kế toán tăng TSCĐ kế toán căn cứ vào các chứng từ có liên quan để hạch toán tăng TSCĐ. Công ty cổ phần Du Lịch và Cộng hoà xã hội chủ nghĩa việt nam Thương Mại Đông Nam á Độc lập - Tự do - Hạnh phúc biên bản giao nhận xe Ngày 15/12/2000 Căn cứ vào pháp lệnh hợp đồng kinh tế của Hội đồng nhà nước nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt nam công bố ngày 29/8/1989. Căn cứ vào hợp đồng kinh tế số 17 ngày 16/5/1999 Bên nhận TSCĐ gồm + Ông Nguyễn Văn Tiến Điện thoại Chức vụ: Giám đốc Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á + Ông: Nguyễn Bá Đệ Chức vụ: Trưởng phòng kinh doanh Bên giao TSCĐ gồm: + Ông Trịnh Xuân Đức Điện thoại Chủ xe làm đại diện 2 bên thanh toán ký hợp đồng Địa điểm giao nhận TSCĐ: Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á Xác nhận việc giao nhận TSCĐ như sau: Tên TSCĐ: Xe ô tô khách hiệu huyndai Số khung: 29L- 4618 Số lượng: 1 chiếc 54
  55. Chất lượng (thân vỏ xe, nội thất ghế đệm máy, máy xe, máy lạnh) hoạt động bình thường. Nơi sản xuất: Hàn Quốc Dung tích xi lanh: 11.149C Trọng tải công suất: 220ml, 24 chỗ ngồi Nguồn gốc tài sản: Công ty sản xuất dịch vụ XNK khoa học và kỹ thuật Nguồn gốc nhập khẩu số: 600005 Năm sản xuất: 1989 Màu: Sơn trắng Giá trị: 260.554.000 đồng Bên giao Bên nhận Ban kiểm nhận Kế toán trưởng Giám đốc (ký tên, đóng dấu) (Ký tên) (Ký tên) (Ký tên) (Ký tên) Bên cạnh đó kế toán cũng căn cứ vào hoá đơn (GTGT) và phiếu chi tiền của ngân hàng công thương thanh xuân Hà Nội trích lược: Mẫu Hoá đơn (GTGT) Mẫu số 02B Ngày 15/12/2000 Liên 2: (Giao cho khách hàng) Đơn vị bán hàng: Trịnh Xuân Đức Địa chỉ: Tập thể xí nghiệp đường bộ số 116- Thanh Xuân Nam- Quận Thanh Xuân- Hà Nội Số TK: Mã số: Họ tên người mua: Công ty cổ phần Du lịch và Thương mại Đông Nam á Địa chỉ: Số 16 phố Trung Hoà, Cầu Giấy Hà Nội Hình thức thanh toán: Tiền gửi ngân hàng 55
  56. Mã số: 710.A00039 T Tên hàng hoá, dịch vụ Đơn vị Số Đơn giá Thành tiền T tính lượng 1 Xe ô tô huyndai 29L.4618 1 cái 01 260.554.000 Thuế VAT 10% 26.055.400 Tổng cộng 286.609.400 Số tiền viết bằng chữ: Hai trăm tám sáu triệu sáu trăm linh chín nghìn bốn trăm đồng chẵn. Người mua hàng Kế toán trưởng Thủ trưởng đơn vị (Ký tên) (Ký, ghi rõ họ tên) (Ký, đóng dấu) Nghiệp vụ xảy ra ngày 15/12/2000, công ty mua chiếc xe ô tô huyndai chuyên chở khách bằng nguồn vốn khấu hao cơ bản. Số tiền là 286.609.400 kế toán căn cứ vào các chứng từ nêu trên định khoản: BT1: Nợ TK 211 260.554.000 Nợ TK 133 26.055.400 Có TK 112: 286.609.400 Đồng thời kế toán phản ánh bút toán đơn BT2: Có TK 009 286.609.400 BT3: Kết chuyển sang NVKD: Nợ TK 414: 260.554.000 * Tăng TSCĐ do mua sắm phải qua lắp đặt Công ty mua TSCĐ về chưa đưa vào sử dụng ngay mà phải thông qua quá trình lắp đặt. Khi hoàn thành bàn giao.Kế toán căn cứ vào chứng từ liên quan đến để hoàn thành ghi vào sổ. Trước khi vào sổ kế toán phải tập hợp lại chứng từ cho các khoản chi phí đầu tư. Thuế trước bạ, giấy đăng ký khám xe, dầu mỡ chạy thử 56
  57. cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt nam Độc lập- Tự do- Hạnh phúc Hà nội ngày 11/11/00 Mẫu số: biên bản quyết toán xe ô tô HUYNDAI 29L/ 4709 Căn cứ vào quyết định số 548/CV-UBCN ngày 15/12/2000 Uỷ ban nhân dân Thành phố Hà Nội. Căn cứ vào chứng từ đầu tư quyết toán của doanh nghiệp I. Thành phần Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á Ông Nguyễn Bá Đệ - Trưởng phòng kinh doanh Ông Lê Đức Việt - Chức vụ: Kế toán trưởng Ông Lê Văn Trị - Chức vụ: Phó phòng kinh doanh Bà Đinh Thị Kim Tuyến - Chức vụ: Phòng tài vụ II. Thành phần: Sở giao thông vận tải Hà Nội Ông Dương Văn Hiền: Chuyên viên phòng quản lý phương tiện Sở GTVT III. Thành phần: Sở tài chính Hà Nội Ông Đỗ Xuân Hiển: Phó phòng nghiệp vụ tài chính doanh nghiệp IV. Các khoản chi phí đầu tư - Giá mua xe 253.000.000 - Thuế trước bạ 10.120.000 - Đăng ký 150.000 - Khám xe 181.800 - Dầu mỡ chạy thử 561.000 - Lốp 11.047.600 - Dương bi + sửa chữa máy 824.000 - Giá hàng treo nóc 1.446.600 Tổng 277.311.000 57
  58. V. Các khoản thu hồi - Lốp cũ 2.075.000 - Lốp mới lái xe chịu 50% 5.524.000 Tổng 7.599.000 Giá nhập tài sản là: 277.311.000 - 7.599.000 = 269.732.000 Biên bản lập hồi 16 giờ ngày 11/11/00 Các thành viên trong công ty Giám đốc công ty (Ký) (Ký) Đại diện Sở tài chính Hà Nội Sở GTVT Hà Nội Căn cứ vào nghiệp vụ xảy ra kế toán căn cứ vào chứng từ (phiếu), giấy chứng nhận cho Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á được đầu tư xe của UBND Thành phố Hà Nội. Biên bản hợp đồng kinh tế, phiếu chi 08, kế toán định khoản BT1: Tập hợp chi phí mua sắm, lắp đặt thực tế phát sinh Nợ TK 2411 269.732.000 Nợ TK 133 26.973.200 Có TK 111 269.705.200 BT2: Kết chuyển ghi tăng nguyên giá TSCĐ khi lắp đặt hoàn thành bàn giao Nợ TK 211 269.732.000 Có TK 2411 269.732.000 BT3: Kết chuyển nguồn vốn Nợ TK 414 269.732.000 Có TK 411 269.732.000 2.2 Kế toán giảm TSCĐ Trong quá trình sử dụng TSCĐ sẽ dẫn đến một số TSCĐ bị cũ, hao mòn, lạc hậu không phù hợp với sản xuất của công ty sẽ bị loại bỏ. 58
  59. Công ty cổ phần Du Lịch và Thương Mại Đông Nam á do mới được thành lập nên TSCĐ còn mới và thời gian sử dụng còn dài. Tuy vậy nhiều tài sản của công ty thời gian sử dụng vẫn còn dài nhưng thực sự không có lợi ích cho sản xuất kinh doanh nên để sử dụng chỉ gây lãng phí vốn trong khi công ty lại cần vốn cho việc cải tiến mua sắm máy móc mới nhằm mục đích nâng cao hiệu quả sử dụng TSCĐ. Do vậy, công ty cần phải thanh lý hoặc nhượng bán TSCĐ đi để có thể thu hồi vốn nhanh. - Giảm TSCĐ do thanh lý: Khi công ty muốn thanh lý TSCĐ đã cũ và hoạt động kém hiệu quả, công ty phải lập “Tờ trình xin thanh lý TSCĐ” gửi lên đại hội cổ đông trong đó bao gồm các nội dung chính sau: - Lý do xin thanh lý, nhượng bán - Các loại TSCĐ xin thanh lý, nhượng bán Sau khi tờ trình được duyệt, công ty thành lập hội đồng thanh lý (gồm đại diện phòng kỹ thuật và đại diện phòng kế toán). Hội đồng thanh lý chịu trách nhiệm xem xét, đánh giá thực trạng chất lượng, giá trị còn lại của tài sản đó, xác định giá trị thu hồi, xác định chi phí thanh lý bao gồm chi phí vật tư, chi phí cho nhân công để tháo dỡ, tháo bỏ, thu hồi. Các chứng từ liên quan đến thanh lý TSCĐ bao gồm: + Tờ trình xin thanh lý + Biên bản xác định hiện trạng + Quyết định cho phép thanh lý + Biên bản thanh lý TSCĐ Các chứng từ trên là căn cứ để kế toán ghi giảm TSCĐ trong sổ kế toán. Nghiệp vụ xảy ra ngày 31/6/2000 theo chứng từ ghi sổ số 27 công ty cổ phần Du lịch và Thương mại Đông Nam á đã quyết định cho thanh lý xe ô tô W50- 29L.1438 đã sử dụng lâu năm. Sau đây là “Tờ trình xin thanh lý phương tiện vận tải” của tổ trưởng đội xe lập. Công ty cổ phần du lịch cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt nam và thương mại đông nam á Độc lập- Tự do- Hạnh phúc 59
  60. Hà Nội, ngày 31 tháng 6 năm 2000 tờ trình xin thanh lý phương tiện vận tải Kính gửi: Giám đốc công ty cổ phần Du lịch và Thương mại Đông Nam á Tên tôi là: Nguyễn Trọng Dũng Chức vụ: Tổ trưởng đội xe Hiện nay tôi có một phương tiện vận tải đã quá cũ nát và hoạt động không có hiệu quả (có kèm theo biên bản xác định hiện trạng xe). Tôi viết tờ trình này xin thanh lý phương tiện vận tải như sau: STT Loại xe Biển xe Năm sử dụng Người sử dụng 1 W50 29L.1438 1989 Nguyễn Minh Châu Kính đề nghị giám đốc công ty giải quyết cho phép thanh lý phương tiện vận tải trên. Tổ trưởng đội xe (Ký, họ tên) Được sự đồng ý của giám đốc công ty ngày 25/6/2000 công ty lập hội đồng thanh lý phương tiện vận tải, biên bản này được lập như sau: Công ty cổ phần du lịch cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt nam và thương mại đông nam á Độc lập- Tự do- Hạnh phúc biên bản thanh lý TSCĐ Hà Nội, ngày 25/6/2000 Căn cứ quyết định số 532 ngày 24/6/2000 của Giám đốc công ty về việc thanh lý phương tiện vận tải. I. Ban thanh lý gồm có: 1. Ông Nguyễn Văn Tiến - Giám đốc công ty - Trưởng ban thanh lý 2. Ông Nguyễn Trọng Dũng - Tổ trưởng đội xe 60
  61. 3. Ông Nguyễn Đức Việt - Kế toán trưởng 4. Bà Nguyễn Thị Hà - Kế toán TSCĐ II. Tiến hành thanh lý phương tiện vận tải TT Loại Biển xe Năm đưa Nguyên giá Hao mòn GTCL xe vào sử dụng 1 W50 29L.1438 1989 75.000.000 65.000.000 10.000.000 III. Kết luận của Ban thanh lý Ban thanh lý quyết định thanh lý phương tiện vận tải trên cho ông Nguyễn Đinh Tịnh Địa chỉ: Quảng Ninh Giám đốc công ty Kế toán trưởng (Ký, họ tên) (Ký, họ tên) Bên cạnh đó, kế toán căn cứ vào hoá đơn GTGT và phiếu thu tiền mặt của khách hàng. hoá đơn GTGT Mẫu số: 01 GTKT Liên 3(Dùng để thanh toán) 3LL Đơn vị bán: Công ty cổ phần Du lịch và Thương mại Đông Nam á Địa chỉ: 16 Trung Hoà - Cầu Giấy- Hà Nội Số TK: Số điện thoại: Họ tên người mua: Nguyễn Đình Tịnh Địa chỉ: Quảng Ninh Hình thức thanh toán: Tiền mặt 61
  62. TT Tên hàng hoá, dịch vụ Đơn vị Số lượng Đơn giá Thành tiền tính 1 Xe ô tô 29L.1438 Chiếc 01 10.000.000 Thuế VAT 10% 1.000.000 Tổng tiền thanh toán 11.000.000 Số tiền viết bằng chữ: Mười một triệu chẵn Người mua Kế toán trưởng Thủ trưởng (Ký tên) (Ký tên) (Ký, đóng dấu) Phiếu thu Số 694 Ngày 25.6.2000 Nợ TK 111 Có TK 721 Họ tên người nộp tiền: Nguyễn Đình Tịnh Địa chỉ: Quảng Ninh Lý do nộp: Mua xe ô tô 29L -1438 Số tiền: 11.000.000 (đồng) Viết bằng chữ: Mười một triệu đồng chẵn Kèm theo hoá đơn: Chứng từ gốc Kế toán trưởng Người nộp tiền Thủ quỹ (Ký, Họ tên) (Ký, Họ tên) (Ký, Họ tên) Trên cơ sở căn cứ vào biên bản thanh lý vào hoá đơn GTGT, phiếu thu và toàn bộ các chứng từ có liên quan đến việc thanh lý TSCĐ. Kế toán định khoản. BT1: Xoá sổ TSCĐ Nợ TK 214 65.000.000 62
  63. Nợ TK 821 10.000.000 Có TK 211 75.000.000 Căn cứ vào phiếu thu số 694 phản ánh số thu về sau thanh lý BT2: Phản ánh các khoản thu từ thanh lý Nợ TK 111 11.000.000 Có TK 721 10.000.000 Có TK 33311 1.000.000 * TSCĐ giảm do nhượng bán Những TSCĐ nhượng bán là toàn bộ những TSCĐ do đã sử dụng lâu ngày không còn mang lại hiệu quả khi đưa vào SXKD, do bị hư hỏng nặng nên công ty quyết định lập hội đồng quản trị định giá xe để tiến hành nhượng bán. Nghiệp vụ xẩy ra ngày 20.6.2000 theo chứng từ số 27. Công ty chuyển nhượng TS xe ôtô 29L 1187 căn cứ theo Biên bản định giá Số 69 Ngày 21.6.2000 Nguyên giá : 70.000.000 (đồng) Giá trị hao mòn: 46.649.000 Giá trị còn lại: 23.351.000 Chi phí thanh lý : 200.000 bằng tiền mặt Kế toán căn cứ vào các chứng từ có liên quan như biên bản họp hội đồng quản trị ngày 20.6.2000. Căn cứ vào bảng định giá trị còn lại, căn cứ vào Hoá đơn GTGT và các chứng từ có liên quan khác. Kế toán định khoản BT1: Xoá sổ TSCĐ Nợ TK 214 46.649.000 Nợ TK 821 23.351.000 Có TK 211 70.000.000 BT2: Phản ánh chi phí : nhượng bán 63
  64. Nợ TK 821 200.000 Có TK 111 200.000 BT3: Phản ánh các khoản thu hồi từ nhượng bán Nợ TK 111 25.686.100 Có TK 721 23.351.000 Có TK 33311 2.335.100 3. Tổ chức hạch toán trên sổ chi tiết tổng hợp * Trường hợp TSCĐ tăng + Ghi sổ đăng ký và sổ chi tiết TSCĐ. Căn cứ vào các chứng từ giao nhận TSCĐ, kế toán công ty mở sổ đăng ký TSCĐ và sổ chi tiết TSCĐ. Nội dung chính của sổ phản ánh chi tiết các nghiệp vụ TSCĐ phát sinh. Số hiệu trên sổ cung cấp các chỉ tiêu chi tiết về tình hình tài sản và là căn cứ để lập báo cáo Kết cấu sổ đăng ký TSCĐ: Gồm những nội dung sau: Tên TSCĐ, nước sản xuất, nguyên giá, năm đưa vào sử dụng, số năm khấu hao, số khấu hao 1 năm số cột trên mỗi trang mới chỉ phản ánh chi tiết phát sinh tăng, chưa phản ánh được chi tiết các phát sinh giảm. Quyển số này được dựa theo từng nơi sử dụng để theo dõi tài sản tại đơn vị đó. Hàng tháng căn cứ vào chứng từ kế toán phát sinh. Kế toán ghi vào cột cho hợp lý. Xuất phát từ nghiệp vụ trên chúng ta có mẫu sau: công ty cổ phần du lịch và thương mại đông nam á sổ đăng ký TSCĐ Tháng 12 năm 2000 T Tên TSCĐ Nước SX N. giá Năm Số khấu Số KH Ghi T sử hao 1 năm chú dụng (năm) 1 Xe ca 29H-4709 Hàn Quốc 269.732.000 2000 8 33.716.500 2 Xe ca 29L-4618 Hàn Quốc 260.554.000 2000 8 32.569.250 3 Xe ca 29L-1438 Hàn Quốc 248.642.700 2000 8 31.080.338 4 Xe ca 29L- 0357 Hàn Quốc 212.279.700 2000 8 26.534.962,5 64
  65. Kết cấu sổ chi tiết TSCĐ: Về sơ bản kết cấu cột trên một trang sổ này giống sổ đăng ký TSCĐ. Trên trang sổ chi tiết TSCĐ có thêm cột chứng từ, mỗi tài sản đưa vào sử dụng đều phải ghi vào cuốn sổ này. Số thứ tự TSCĐ được ghi theo thứ tự thời gian, hàng tháng khi có nghiệp vụ TSCĐ phát sinh. Kế toán ghi vào sổ chi tiết TSCĐ theo mẫu sau: công ty cổ phần du lịch và thương mại đông nam á sổ chi tiết TSCĐ Tháng 11 năm 2000 T Chứng từ Tên TSCĐ Nước SX Nơi Nguyên giá Số KH Nguồn T SH NT sử năm hình thành dụng 1 15.12.00 Xe ca 29H.4709 Hàn Quốc 269732000 33716500 BX 2 118 Xe ca 29L.4618 Hàn Quốc 260554000 32569250 BX 3 Xe ca 29L.0357 Hàn Quốc 248642700 31080338 NS 4 Xe ca 29L.1438 Hàn Quốc 212279700 26534962,5 NS Sau đó kế toán tổng hợp số liệu để lập bảng Tổng hợp tăng giảm TSCĐ của công ty. Bảng Tổng hợp này được dùng để kiểm tra đối chiếu số liệu với sổ cái TK 211. Kế toán chi tiết căn cứ vào 2 sổ nêu trên để vào bảng sau: 65
  66. BảNG tổng hợp tăng giảm tscđ Chứng từ Tên TSCĐ Đơn Số TSCĐ tăng SH NT vị lượng N. giá Nguồn Bộ tính hình thành phận SD Xe ca 29H.4709 Chiếc 01 269.732.000 BX Đội xe 118 15.12.00 Xe ca 29H.4709 Chiếc 01 260.554.000 BX Đội xe Xe ca 29H.4709 Chiếc 01 248.642.700 NS Đội xe Xe ca 29H.4709 Chiếc 01 212.279.700 NS Đội xe Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức chứng từ ghi sổ. Hàng ngày, tháng căn cứ vào chứng từ gốc về TSCĐ phát sinh. Kế toán vào chứng từ ghi sổ theo mẫu sau: CHứNG từ ghi sổ Số 118 Tháng 12-2000 Trích yếu Tài khoản Số tiền Nợ Có 1. Nhập TS xe ô tô 29H-4709 211 241.1 269.732.000 2. Mua TS xe ô tô 29L.4618 211 112 260.554.000 3. Mua TS xe ô tô 29L.0357 211 111 248.642.700 4. Lấy nguồn vốn thế chấp mua xe 29L. 1187 211 111 212.279.700 5. Dùng NV khấu hao cơ bản mua 1 xe ô tô 009 260.554.000 29L.1438 Kèm theo 5 chứng từ gốc Sau khi phản ánh vào chứng từ ghi sổ về tăng TSCĐ sau đó vào sổ đăng ký chứng từ ghi sổ cho TSCĐ. (Định kỳ 10 ngày/lần) 66
  67. Năm 2000 Mẫu số 02- 8KT sổ đăng ký chứng từ ghi sổ Chứng từ ghi sổ Diễn giải Số tiền Ghi SH Ngày tháng chú 1/12/2000 Tăng TSCĐ do nhập xe ô tô 29H.4709 269.732.000 118 15/12/2000 Tăng TSCĐ do nhập xe ô tô 29L.4618 260.554.000 Tăng TSCĐ do nhập xe ô tô 29L.0357 248.642.700 Tăng TSCĐ do nhập xe ô tô 29L.1438 212.279.700 Cộng tháng 991.208.400 Cuối tháng khoá sổ. Cộng số liệu trên các chứng từ ghi sổ, kiểm tra đối chiếu số liệu trên sổ ghi sổ với các sổ chi tiết TSCĐ, số bảng tổng hợp TSCĐ và lấy số liệu tổng cộng của chứng từ ghi sổ vào sổ cái. * Tài sản cố định giảm: chứng từ ghi sổ Số 27 Tháng 10/2000 Chứng từ gốc kèm theo: Giảm TSCĐ Trích yếu Tài khoản Số tiền Nợ Có - Giảm TSCĐ do thanh lý, nhượng bán 1. Thanh lý TS xe ô tô W50 đã sử dụng 214 65.000.000 lâu năm 821 10.000.000 211 75.000.000 - Khoản thu hồi từ thanh lý 111 11.000.000 721 10.000.000 67
  68. 33311 1.000.000 2. Nhượng bán TS xe ô tô W50 29L.1187 214 46.649.000 821 23.351.000 211 70.000.000 - Chi phí nhượng bán 821 200.000 111 200.000 - Khoản thu hồi từ nhượng bán 111 25.686.100 721 23.351.000 33311 2.335.100 Từ số liệu của chứng từ ghi sổ kế toán vào sổ đăng ký chứng từ. sổ đăng ký chứng từ ghi sổ Chứng từ ghi sổ Diễn giải Số tiền Ghi Số hiệu Ngày tháng chú 27 31.6.2000 Thanh lý TS xe ô tô W 50 75.000.000 27 20.6.2000 Nhượng bán xe TS ô tô 29L.1187 70.000.000 Cộng 145.000.000 Kế toán trưởng Xác định cơ quan thuê Ngày tháng năm 2000 (Ký, họ tên) (Đại diện cơ quan thuế) Thủ trưởng đơn vị (Ký, đóng dấu) (Ký, họ tên) Sau khi đã hoàn tất vào sổ đăng ký chứng từ ghi sổ cuối tháng lấy số liệu trên chứng từ ghi sổ số 118 và 27 để vào sổ cái TK 211. sổ cái tài khoản 211 Năm 2000 68