›

Đề tài Tổ chức công tác kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ ở công ty cơ khí Hà Nội

doc 113 trang nguyendu 7380
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đề tài Tổ chức công tác kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ ở công ty cơ khí Hà Nội", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • docde_tai_to_chuc_cong_tac_ke_toan_thanh_pham_va_tieu_thu_thanh.doc

Nội dung text: Đề tài Tổ chức công tác kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ ở công ty cơ khí Hà Nội

  1. Lêi cam ®oan Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Toàn bộ các số liệu, kết quả nêu trong chuyên đề là chính xác và trung thực dựa trên các ghi chép, tính toán hợp lệ, hợp pháp xuất phát từ tình hình thực tế của đơn vị thực tập. Sinh viên thực hiện
  2. Lêi më ®Çu Ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ tr­êng, môc tiªu hµng ®Çu vµ còng lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp lµ “lîi nhuËn”. §Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªu trªn, c¸c nhµ doanh nghiÖp cÇn ph¶i gi¶i quyÕt mét c¸ch tèt nhÊt mèi quan hÖ gi÷a “®Çu vµo” vµ “®Çu ra” cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Thùc tÕ còng nh­ lý thuyÕt ®Òu cho thÊy, tÝnh quyÕt ®Þnh cña yÕu tè “®Çu ra” ®èi víi c¸c yÕu tè “ ®Çu vµo”. §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt th× yÕu tè ®Çu ra chÝnh lµ s¶n phÈm s¶n xuÊt trong ®ã thµnh phÈm l¹i ®ãng vai trß chñ yÕu. V× vËy vÊn ®Ò tæ chøc vµ qu¶n lý thµnh phÈm cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn sù sèng cßn cña doanh nghiÖp. ViÖc n©ng cao chÊt l­îng thµnh phÈm vµ thóc ®Èy tiªu thô thµnh phÈm lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c nhµ doanh nghiÖp hiÖn ®¹i. NhËn thøc ®­îc ®iÒu ®ã, c«ng ty c¬ khÝ Hµ Néi lu«n ®Æc biÖt chó ý ®Õn c«ng t¸c tæ chøc vµ qu¶n lý thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. Trong ®ã, kÕ to¸n lµ c«ng cô chñ yÕu ®Ó h¹ch to¸n vµ qu¶n lý. HiÖn nay, kÕ to¸n thµnh phÈm , tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh lµ phÇn hµnh rÊt quan träng trong c«ng t¸c kÕ to¸n cña nhµ m¸y. Nã kh«ng nh÷ng lµm c«ng t¸c h¹ch to¸n cung cÊp sè liÖu cho c¸c ®èi t­îng sö dông th«ng tin mµ cßn lµ mét nguån tin chñ yÕu gióp l·nh ®¹o nhµ m¸y ®­a ra quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vµ kÞp thêi. Qua thêi gian thùc tËp, t×m hiÓu bé m¸y vµ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i c«ng ty c¬ khÝ Hµ Néi, nhËn thÊy tÇm quan träng cña kÕ to¸n thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ , em xin lùa chän ®Ò tµi “Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô ë c«ng ty c¬ khÝ Hµ Néi” lµm ®Ò tµi LuËn v¨n cuèi khãa cña m×nh. Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, LuËn v¨n cã kÕt cÊu gåm ba phÇn: Ch­¬ng 1: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ë c«ng ty c¬ khÝ Hµ Néi.
  3. Ch­¬ng 3: Hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm , tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ë c«ng ty c¬ khÝ Hµ Néi. Trong khuôn khổ cuốn chuyên đề này, vận dụng những kiến thức đã học được trong nhà trường kết hợp với thời gian thực tập tại công ty cơ khí Hà Nội, em đã tìm hiểu tình hình tổ chức công tác kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả ở công ty, từ đó mạnh dạn đề xuất một số ý kiến nhằm làm cho công tác kế toán ngày càng có hiệu quả hơn. Đối với mỗi chương, chuyên đề đều cố gắng chỉ ra những vấn đề cơ bản nhất cả về lý luận và thực tiễn. Tuy nhiên, công tác tổ chức và quản lý thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả kinh doanh là một vấn đề rộng lớn, phức tạp, dù đã có nhiều cố gắng nhưng do điều kiện thời gian cũng như kinh nghiệm hạn chế nên chuyên đề không tránh khỏi những khiếm khuyết cả về nội dung lẫn hình thức. Em rất mong sự đóng góp ý kiến của quý thầy cô và các bạn để em có thể khắc phục những hạn chế của mình. Và qua đây, em xin chân thành cảm ơn Cô giáo Mai Thị Bích Ngọc người đã trực hướng dẫn em hoàn thành chuyên đề này một cách tận tình, chu đáo, cùng các thầy cô giáo trong bộ môn kế toán doanh nghiệp Học viện Tài chính và các cô chú, anh chị trong phòng Tài chính- Kế toán của công ty cơ khí Hà Nội đã giúp đỡ em trong quá trình thực tập và hoàn thành chuyên đề cuối khóa của mình. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Hµ néi,ngµy 20 th¸ng 12 n¨m 2005 Sinh viªn thùc hiÖn Bïi H÷u Long
  4. Ch­¬ng 1 Tæng quan vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt Trong nền kinh tế thị trường các đơn vị sản xuất, kinh doanh ở các thành phần kinh tế cùng tồn tại, cạnh tranh nhau với nhau và bình đẳng trước pháp luật. Các đơn vị sản xuất ra sản phẩm hàng hoá dịch vụ không những có nhiệm vụ phải sản xuất tạo ra các sản phẩm hàng hoá, diạh vụ mà còn phải tổ chức tiêu thụ các sản phẩm đó. Thực hiện việc tiêu thụ sản phẩm, các DN mới đảm bảo cho quá trình tái sản xuất được thường xuyên, liên tục. Để có thể đứng vững trên thị trường đòi hỏi mỗi doanh nghiệp phải sản xuất ra những sản phẩm đáp ứng đúng và đủ nhu cầu thị trường.Do đó doanh nghiệp không những quan tâm tới việc sản xuất như thế nào mà còn phải quan tâm đến vấn đề tiêu thụ sản phẩm ra sao. Chính vì vậy vấn đề tiêu thụ sản phẩm là vấn đề sống còn quyết định sự thành bại của mỗi doanh nghiệp. Xuất phát từ mối quan hệ giữa sản xuất và tiêu thụ thì sản xuất là tiền đề của tiêu thụ. Đồng thời tiêu thụ cũng quyết định ngược trở lại sản xuất. Tiêu thụ có ý nghĩa quan trọng không chỉ với bản thân doanh nghiệp mà còn đối với toàn bộ nền kinh tế quốc dân. 1.1. Sự cần thiết của kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ trong DN sản xuất. 1.1.1. Phân loại, đánh giá và yêu cầu quản lý thành phẩm 1.1.1.1. Khái niệm, vai trò, vị trí của thành phẩm. Khái niệm thành phẩm Trong các doanh nghiệp sản xuất, nhiệm vụ chủ yếu là sản xuất ra các sản phẩm. Các sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất sản xuất ra bao gồm thành phẩm, bán thành phẩm, nửa thành phẩm, trong đó thành phẩm chiếm vị trí chủ yếu. Thành phẩm là những sản phẩm đã kết thúc giai đoạn cuối cùng của công nghệ sản xuất ra sản phẩm đó, đã qua kiểm tra đạt tiêu chuẩn kỹ thuật quy định, được nhập kho thành phẩm hoặc giao bán trực tiếp cho khách hàng. Thành phẩm được biểu hiện trên hai mặt số lượng và chất lượng. Số lượng được xác định bằng các đơn vị đo lường như kg, m, cái, Chất lượng được xác định bằng phẩm cấp: loại 1, loại 2, 1
  5. Thành phẩm khác với sản phẩm và khác nửa thành phẩm. Sản phẩm nói chung đều là kết quả của quá trình sản xuất, chế tạo. Nó có thể là thành phẩm cũng có thể chưa là thành phẩm. Một sản phẩm có thể trải qua tất cả các quy trình sản xuất của doanh nghiệp cũng có thể chỉ trải qua một hoặc một số quy trình công nghệ nhất định. Những sản phẩm đã trải qua toàn bộ quy trình công nghệ và đạt tiêu chuẩn kỹ thuật thì trở thành thành phẩm còn những sản phẩm chỉ trải qua một số quy trình công nghệ thì là nửa thành phẩm. Như vậy, thành phẩm và nửa thành phẩm là khác nhau và sản phẩm là khái niệm nói chung bao gồm cả thành phẩm và nửa thành phẩm. Vị trí, vai trò của thành phẩm Đứng trên giác độ doanh nghiệp: Mục tiêu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp là lợi nhuận. Thành phẩm với vai trò là sản phẩm chủ yếu của doanh nghiệp cũng là sản phẩm đóng vai trò quan trọng trong sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp để tạo ra lợi nhuận. Đứng trên giác độ toàn xã hội: Mục tiêu của các ngành sản xuất là tạo ra các sản phẩm phục vụ cho đời sống con người. Các sản phẩm đó bao gồm thành phẩm, nửa thành phẩm, Như vậy trên giác độ xã hội thành phẩm đóng vai trò là một trong những nguồn vật chất trực tiếp duy trì sự tồn tại của loài người. 1.1.1.2 .Phân loại và đánh giá thành phẩm. Phân loại thành phẩm Tuỳ thuộc vào đặc điểm sản xuất kinh doanh của từng doanh nghiệp cũng như để thuận lợi cho công tác quản lý và hạch toán thành phẩm Đánh giá thành phẩm Theo chuẩn mực số 02: hàng tồn kho, ban hành và công bố theo quyết định số 149/2001/QĐ-BTC ngày 31/12/2001 Bộ trưởng Bộ tài chính thì giá trị thành phẩm được tính theo giá gốc. Theo nguyên tắc giá gốc thì thành phẩm được đánh giá theo giá thành sản phẩn thực tế, tuỳ theo sự vận động của thành phẩm mà ta đánh giá cho phù hợp. Giá gốc thành phẩm bao gồm: chi phí mua, chi phí chế biến và các chi phí liên quan trực tiếp khác phát sinh để có được thành phẩm ở địa điểm và trạng thái hiện tại. Phương pháp đánh giá thành phẩm Đối với thành phẩm nhập kho: 2
  6. Thành phẩm do doanh nghiệp sản xuất hoàn thành nhập kho đựơc phản ánh theo giá thành sản xuất thực tế( Zsxtt) bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. Thành phẩm do thuê ngoài gia công hoàn thành nhập kho được tính theo giá thực tế gia công, bao gồm: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí thuê ngoài gia công và chi phí liên quan trực tiếp khác( chi phí vận chuyển, bốc dỡ, hao hụt trong gia công ) Giá trị thành phẩm xuất kho có thể được tính theo một trong các phương pháp sau: - Phương pháp tính giá theo giá đích danh; - Phương pháp bình quân gia quyền; - Phương pháp nhập trước xuất trước; - Phương pháp nhập sau xuất trước; * Nội dung các phương pháp + Phương pháp tính giá theo giá đích danh: theo phương pháp này, doanh nghiệp sử dụng đơn giá thực tế của từng loại thành phẩm xuất kho để xác định giá vốn thực tế của chính thành phẩm đó. Ưu điểm của phương pháp này là dễ áp dụng với kế toán thủ công, chi phí bán ra phù hợp với doanh thu, tính trị giá xuất kho tương đối chính xác. Phù hợp với các doanh nghiệp có trị giá hàng tồn kho lớn, đơn giá cao, hàng tồn kho mang tính đơn chiếc có thể theo dõi từng loại. Nhược điểm của phương pháp này là không phù hợp với các doanh nghiệp có nhiều chủng loại sản phẩm và có nghiệp vụ nhập- xuất nhiều. + Phương pháp bình quân gia quyền: trị giá vốn thành phẩm thực tế xuất kho được tính căn cứ vào số lượng thành phẩm xuất kho và đơn giá bình quân gia quyền theo công thức: Trị giá thành phẩm = Đơn giá bình x Số lượng thành phẩm xuất kho quân xuất kho Đơn giá bình quân Trị giá thành phẩm + Trị giá thành phẩm của thành phẩm = tồn kho đầu kỳ nhập kho trong kỳ xuất kho Số lượng thành phẩm + Số lượng thành phẩm tồn kho đầu kỳ nhập kho trong kỳ 3
  7. Phương pháp này có ưu điểm là đơn giản, dễ thực hiện, nhưng có nhược điểm là công việc sẽ dồn vào cuối tháng ảnh hưởng tới công tác kế toán và không phản ánh kịp thời tình hình biến động của thành phẩm. + Phương pháp nhập trước- xuất trước: theo phương pháp này , kế toán giả định lô hàng nào nhập trước thì được xuất kho trước lấy đơn giá xuất bằng đơn giá nhập, hàng tồn kho còn lại cuối kỳ là hàng được nhập sau cùng. Ưu điểm của phương pháp này sẽ cho kết quả tính toán tương đối hợp lý. Tuy vậy có hạn chế là khối lượng tính toán nhiều và khi giá cả biến động thì khả năng bảo tồn vốn thấp. + Phương pháp nhập sau- xuất trước: theo phương pháp này, kế toán giả định lô hàng nào nhập sau được xuất trước, lấy đơn giá xuất bằng đơn giá nhập. trị giá hàng tồn kho cuối kỳ được tính theo đơn giá của những lần nhập đầu tiên và những lần nhập sau cùng sau lần xuất cuối cùng. Phương pháp này chỉ có thể áp dụng trong trường hợp doanh nghiệp theo dõi được đơn giá thực tế từng lần nhập. Ngoài ra các doanh nghiệp còn có thể áp dụng phương pháp đánh giá thành phẩm khác: phương pháp tính theo đơn giá tồn đầu kỳ. Theo phương pháp này thì trị giá vốn thực tế của thành phẩm xuất kho được tính trên cơ sở số lượng và đơn giá của thành phẩm tồn đầu kỳ. Trị giá vốn thực tế = Số lượng thành phẩm x Đơn giá thành phẩm thành phẩm xuất kho xuất kho xuất kho Đối với DNSX sản xuất sản phẩm hàng loạt, việc nhập xuất kho thành phẩm diễn ra thường xuyên nhưng thường hạch toán vào cuối kỳ nên thường áp dụng phương pháp bình quân gia quyền 1.1.1.3. Yêu cầu quản lý thành phẩm Đối với doanh nghiệp, khối lượng thành phẩm hoàn thành của doanh nghiệp trong kỳ là căn cứ quan trọng để đánh giá quy mô của doanh nghiệp, khả năng cung ứng hàng hoá cho thị trường, là căn cứ dể xác định doanh nghiệp hoàn thành kế hoạch sản xuất ở mức độ nào. Thông qua các chỉ tiêu về chủng loại, số lượng, chất lượng của sản phẩm để đánh giá trình độ tổ chức sản xuất, trình độ quản lý của mỗi doanh nghiệp. Thành phẩm là thành quả lao động sáng tạo của toàn thể cán bộ công nhân viên trong doanh nghiệp. Vì vậy bất kỳ một tổn thất nào của thành phẩm đều ảnh hưởng 4
  8. đến quá trình tiêu thụ theo hợp đồng kinh tế đã ký kết, nó không những ảnh hưởng tới thu nhập trong phạm vi một doanh nghiệp đơn lẻ mà còn ảnh hưởng tới các doanh nghiệp, các đơn vị liên quan đồng thời làm giảm sự tích luỹ tập trung của toàn bộ nền kinh tế quốc dân nói chung. Đứng trên góc độ tài chính kế toán, trong doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, thành phẩm là một bộ phận của vốn lưu động, tiêu thụ thành phẩm lại là hoạt động chủ yếu bên cạnh hoạt động sản xuất. Vì vậy, khi nghiên cứu các chỉ tiêu liên quan đến thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm của doanh nghiệp, ta sẽ trả lời được những câu hỏi quan trọng: Cơ cấu vốn của doanh nghiệp như thế nào? Có hợp lý hay không? Tình hình tài chính của doanh nghiệp có tốt không? Sản phẩm của doanh nghiệp có được thị trường chấp nhận không? Mức lợi nhuận thực tế của mỗi loại sản phẩm là bao nhiêu? Phương thức tiêu thụ nào là hiệu quả nhất? Điều này chứng tỏ trong nền kinh tế thị trường, bên cạnh khâu sản xuất thì khâu quản lý thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả cũng có một vai trò hết sức quan trọng và cấp thiết.Do đó để quản lý thành phẩm chặt chẽ, doanh nghiệp cần làm tốt các yêu cầu sau: - Về măt số lượng thành phẩm: đòi hỏi phải thường xuyên nắm bắt tình hình thực hiện kế hoạch sản xuất, tình hình nhập, xuất, tồn kho thành phẩm để đưa ra các thông tin về tình hình các loại sản phẩm ứ đọng, hoặc bán chạy, các loại thành phẩm thừa thiếu để tìm ra nguyên nhân và đề xuất các biện pháp giải quyết thích hợp. -Về mặt chất lượng thành phẩm : chất lượng thành phẩm là nhân tố hết sức quan trọng vì cạnh tranh về chất lượng sản phẩm là cách tốt nhất để doanh nghiệp có thể tồn tại lâu dài trên thị trường. Vì vậy đòi hỏi doanh nghiệp phải thường xuyên nhanh nhạy nắm bắt nhu cầu thị hiếu tiêu dùng xã hội, kịp thời đổi mới mặt hàng, nâng cao chất lượng sản phẩm. Bộ phận kiểm tra chất lượng sản phẩm cần phân cấp sản phẩm để có chế độ bảo quản hợp lý với từng loại sản phẩm khác nhau nhất là các sản phẩm quý hiếm hoặc sản phẩm dễ bị hư hỏng, kịp thời phát hiện những sản phẩm kém phẩm chất, lạc hậu, lỗi thời để loại ra khỏi quá trình sản xuất. Bên cạnh đó doanh nghiệp cần có quy định về chế độ, phương pháp kiểm kê đánh giá lại giá trị thành phẩm một cách khoa học và hợp lý, có kế hoạch dự phòng giảm giá thành phẩm tồn kho. 1.1.2 Tiêu thụ thành phẩm,các phương thức tiêu thụ thành phẩm và yêu cầu quản lý tiêu thụ thành phẩm. 5
  9. Tiêu thụ thành phẩm là giai đoạn cuối cùng của quá trình tuần hoàn và luân chuyển vốn. Thông qua tiêu thụ, đồng vốn của doanh nghiệp chuyển từ hình thái hiện vật sang hình thái giá trị(tiền tệ) và kết thúc vòng chu chuyển vốn của doanh nghiệp. Sản phẩm có tiêu thụ được thì doanh nghiệp mới có khả năng bù đắp toàn bộ chi phí sản xuất(CPNVL,CPNCTT, CPSXC), chi phí ngoài sản xuất(CPBH, CPQLDN), tiếp tục thực hiện quá trình tái sản xuất giản đơn hoặc mở rộng. Nghĩa là làm tốt công tác tiêu thụ thành phẩm là tiền đề để doanh nghiệp tăng tốc độ luân chuyển vốn, tiết kiệm chi phí quản lý, qua đó hạ giá thành sản phẩm, tăng năng suất lao động và tăng thu nhập. Hơn nữa, nó còn góp phần vào việc điều hoà giữa sản xuất và tiêu dùng, giữa tiền và hàng, giữa khả năng và nhu cầu, đảm bảo sự cân đối trong từng ngành và trong toàn bộ nền kinh tế. 1.1.2.1 Tiêu thụ thành phẩm và các phương thức tiêu thụ thành phẩm Tiêu thụ thành phẩm hay còn gọi là bán hàng, là quá trình doanh nghiệp chuyển quyền sở hữu sản phẩm, hàng hoá cho khách hàng đồng thời nhận được quyền thu tiền hoặc thu được tiền từ khách hàng, đây là quá trình trao đổi để thực hiện giá trị của thành phẩm, tức là để chuyển hoá vốn của doanh nghiệp từ hình thái hiện vật sang hình thái giá trị( H-T). Thành phẩm được xác định là tiêu thụ chỉ khi DN đã thu đựơc tiền từ khách hàng hoặc được khách hàng chấp nhận thanh toán cùng với các chứng từ chứng minh cho quá trình tiêu thụ đó như: hoá đơn bán hàng, hoá đơn GTGT, hợp đồng mua hàng hoá Chỉ khi đó doanh nghiệp mới được hạch toán doanh thu. Các phương thức tiêu thụ thành phẩm Để tiêu thụ sản phẩm hàng hóa, hiện nay các doanh nghiệp thường vận dụng các phương thức tiêu thụ sau: - Phương thức giao hàng trực tiếp: Theo phương pháp này bên khách hàng uỷ quyền cho cán bộ nghiệp vụ để nhận hàng tại kho của doanh nghiệp bán. người nhận hàng sau khi ký vào chứng từ bán hàng của doanh nghiệp thì hàng hoá được xác định là tiêu thụ( hàng đã chuyển quyền sở hữu). - Phương thức bán hàng qua đại lý, gửi hàng: theo phương pháp này, định kỳ doanh nghiệp gửi hàng cho khách hàng trên cơ sở đã thoả thuận trong hợp đồng mua bán hàng giữa hai bên và giao hàng tại địa điểm đã qui ước trong hợp đồng. Khi xuất kho gửi đi hàng vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp, chỉ khi nào khách hàng đã trả tiền hoặc chấp nhận thanh toán thì khi ấy hàng mới chuyển quyền sở hữu và được ghi nhận là doanh thu bán hàng. 6
  10. - Phương thức trả chậm, trả góp: Theo phương thức này, người mua thanh toán cho doanh nghiệp thành nhiều lần với tổng giá trị là một khoản tiền lớn hơn giá bán sản phẩm trong trường hợp trả tiền ngay. Phần chênh lệch giữa giá bán trả chậm, trả góp là lãi mà người mua phải trả cho doanh nghiệp do chiếm dụng vốn của doanh nghiệp. Phần lãi này doanh nghiệp thu được sau thời gian bán trả chậm, trả góp. Doanh nghiệp ghi nhận phần chênh lệch này là doanh thu chưa thực hiện, sau đó kết chuyển dần số lãi này vào doanh thu hoạt động tài chính từng kỳ tương ứng với số lãi mà doanh nghiệp được hưởng kỳ đó. - Phương thức hàng đổi hàng: đây là trường hợp doanh nghiệp đem sản phẩm của mình để đổi lấy vật tư, hàng hoá về, doanh thu được ghi nhận trên cơ sở giá trao đổi giữa doanh nghiệp và khách hàng. Tuỳ theo yêu cầu quản lý của từng doanh nghiệp cũng như sự thuận tiện trong từng phương thức tiêu thụ mà doanh nghiệp có thể dùng hình thức thanh toán bằng tiền mặt hay chuyển khoản. 1.1.2.2 Doanh thu và các khoản giảm trừ doanh thu Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kính tế mà doanh nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu. Hoạt động kinh doanh thông thường của doanh nghiệp gồm hoạt động bán hàng và cung cấp dịch vụ, các hoạt động tài chính. Do đó doanh thu gồm: - Doanh thu bán hàng - Doanh thu cung cấp dịch vụ - Tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức và lợi nhuận được chia. Đối với DNSX doanh thu bán hàng là doanh thu chủ yếu. Theo chuẩn mực số 14: Doanh thu và thu nhập khác ban hành 31/12/2001 Bộ trưởng Bộ Tài chính, doanh thu bán hàng được ghi nhận khi thoả mãn đồng thời tất cả 5 điều kiện sau: - Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu sản phẩm hoặc hàng hoá cho người bán. - Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hoá như người sở hữu hàng hoá hoặc quyền kiểm soát hàng hoá. - Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn. - Doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng. 7
  11. - Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng. Các khoản giảm trừ doanh thu Để đẩy mạnh công tác tiêu thụ thành phẩm, thu hồi vốn nhanh doanh nghiệp thường có chế độ khuyến khích đối với khách hàng như: chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, hàng bán trả lại các khoản này khi phát sinh sẽ làm giảm doanh thu tiêu thụ của doanh nghiệp. - Chiết khấu thương mại: là khoản tiền mà doanh nghiệp đã giảm trừ, hoặc đã thanh toán cho người mua hàng do việc người mua sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ với khối lượng lớn theo thoả thuận về chiết khấu thương mại đã ghi trên hợp động kinh tế mua bán hoặc các cam kết mua, bán hàng. - Giảm giá hàng bán: là khoản giảm trừ được doanh nghiệp bán chấp thuận trên giá đã thoả thuận trên hoá đơn, vì lý do hàng bán kém phẩm chất, không đúng quy cách, hoặc không đúng thời hạn ghi trên hợp đồng. - Giá trị hàng bán bị trả lại; là số sản phẩm hàng hoá doanh nghiệp đã cam kết trong hợp đồng kinh tế như: hàng kém phẩm chất, sai quy cách, chủng loại. Ngoài ra các doanh nghiệp có thể phải nộp các khoản thuế làm giảm doanh thu như: - Thuế GTGT phải nộp theo phương pháp trực tiếp; - Thuế tiêu thụ đặc biệt; - Thuế xuất nhập khẩu. 1.1.2.3. Xác định kết quả kinh doanh - Kết quả hoạt động kinh doanh là biểu hiện kết quả cuối cùng hay số tiền lãi hay lỗ từ các hoạt động của doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất định, bao gồm hoạt động kinh doanh thông thường và các hoạt động khác. Kết quả hoạt động kinh doanh thông thường là kết quả từ những hoạt động tạo ra doanh thu của doanh nghiệp như hoạt động bán hàng, cung cấp dịch vụ và hoạt động tài chính. Kết quả hoạt động khác là kết quả từ các hoạt động bất thường khác không tạo ra doanh thu được xác định như sau: Lãi(lỗ) Doanh thu Giá vốn Chi phí quản Chi phí hoạt động = thuần từ tiêu - hàng - + lý doanh bán hàng tiêu thụ thụ thành phẩm bán nghiệp Trong đó: 8
  12. Doanh thu thuần từ tiêu Doanh thu tiêu thụ Các khoản giảm trừ = - thụ thành phẩm thành phẩm doanh thu - Giá vốn thành phẩm là toàn bộ các chi phí liên quan đến quá trình bán hàng, gồm có trị giá vốn của hàng xuất kho để bán, chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp phân bổ cho hàng bán trong kỳ. - Chi phí bán hàng là toàn bộ chi phí phát sinh trong quá trình bán sản phẩm, hàng hoá dịch vụ bao gồm: chi phí nhân viên bán hàng, chi phí vật liệu, bao bì; chi phí dụng cụ, đồ dùng; chi phí khấu hao TSCĐ; chi phí bảo hành sản phẩm; chi phí dịch vụ mua ngoài; chi phi bằng tiền khác chi cho hoạt động bán hàng. - Chi phí quản lý doanh nghiệp là toàn bộ chi phí có liên quan đến hoạt động quản lý kinh doanh, quản lý hành chính và quản lý điều hành chung toàn doanh nghiệp bao gồm các chi phí như: chi phí nhân viên quản lý, chi phí vật liệu quản lý, chi phí KHTSCĐ dùng cho quản lý, dự phòng phải thu khó đòi, thuế, phí, lệ phí, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí bằng tiền khác, - Doanh thu tài chính là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được từ hoạt động tài chính hoặc kinh doanh về vốn trong kỳ kế toán. - Chi phí tài chính là những chi phí liên quan đến các hoạt động về vốn, các hoạt động đầu tư tài chính và các nghiệp vụ mang tính chất tài chính của doanh nghiệp. - Thu nhập khác là các khoản thu nhập không phải là doanh thu của doanh nghiệp, là các khoản thu nhập được tạo ra từ các hoạt động khác ngoài hoạt động kinh doanh thông thường của doanh nghiệp. - Chi phí khác là các khoản chi phí của các hoạt động ngoài hoạt động sản xuất kinh doanh tạo ra doanh thu của doanh nghiệp, là các khoản lỗ do các sự kiện hay các nghiệp vụ riêng biệt với hoạt động kinh doanh thông thường của doanh nghiệp gây ra, cũng có thể là những khoản chi phí bị bỏ sót, bỏ quên từ năm trước. 1.1.2.4. Quản lý tiêu thụ thành phẩm. Có thể nói rằng, thành phẩm có tiêu thụ được trên thị trường hay không là một vấn đề sống còn tác động tới sự tồn tại, phát triển của doanh nghiệp. Điều này thể hiện phản ứng của thị trường đối với thành phẩm. Nếu thành phẩm của doanh nghiệp được thị trường chấp nhận chứng tỏ nó đã đáp ứng được yêu cầu của xã hội về mặt quy cách, chất lượng và mẫu mã vì tính hữu ích của thành phẩm chỉ được xã hội thừa nhận 9
  13. khi kết thúc quá trình tiêu thụ. Đó là tiền đề để nâng cao khả năng cạnh tranh và uy tín của doanh nghiệp trên thị trường. Vì vậy việc quản lý khâu tiêu thụ thành phẩm là một vấn đề hết sức cấp bách.Để quản lý tốt khâu tiêu thụ cần phải: + Xây dựng kế hoạch về tiêu thụ thành phẩm sát với thực tế tiêu thụ, phản ánh và giám đốc chặt chẽ quá trình tiêu thụ thành phẩm, theo dõi, ghi chép đầy đủ tình hình tiêu thụ của từng thứ, mặt hàng cả về giá bán và số lượng bán. + Xây dựng chiến lược, chính sách Marketing phù hợp. Tích cực nghiên cứu thăm dò thị trường rồi đưa ra kế hoạch phát triển thị trường theo đúng hướng từ đó đẩy mạnh quá trình tiêu thụ một cách hợp lý. Ngoài ra doanh nghiệp cần phải tính chính xác giá cả của từng loại sản phẩm đồng thời với việc đa dạng hoá phương thức bán hàng và có các hình thức thanh toán linh hoạt phù hợp với từng đối tượng. Xây dựng và mở rộng các chính sách ưu đãi (chiết khấu, giảm giá) nhằm đẩy nhanh khối lượng tiêu thụ thành phẩm. Song doanh nghiệpcũng cần có biện pháp vừa mềm dẻo, vừa cứng rắn trong việc đôn đốc các khoản nợ khó đòi, tránh tình trạng vốn bị chiếm dụng. Yêu cầu quản lý thành phẩm còn đòi hỏi doanh nghiệp phải thường xuyên cải tiến mẫu mã mặt hàng(kiểu dáng, hình thức, màu sắc ) kích thích nhu cầu tiêu dùng trong xã hội, tránh để sản phẩm ứ đọng vì kém phẩm chất, lỗi thời, lạc mốt Trong điều kiện nền kinh tế thị trường, việc quản lý tốt thành phẩm sẽ đem lại hiệu quả kinh tế cao cho những bước luân chuyển sau, thực hiện giá trị thành phẩm quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Làm tốt công tác quản lý thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm sẽ giúp cho lãnh đạo doanh nghiệp nắm bắt được những thông tin kinh tế cần thiết về tình hình và mức độ hoàn thành kế hoạch tiêu thụ, phát hiện kịp thời những thiếu sót của từng khâu trong quá trình lập và thực hiện kế hoạch, đảm bảo duy trì sự cân đối thường xuyên các yếu tố trong chu trình sản xuất, tiêu thụ và dự trữ của đơn vị mình. 1.1.3. Vai trò và hiệm vụ kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả kinh doanh. Đối với DNSX, để đạt được mục tiêu kinh tế thì điều quan trọng nhất là sản xuất và tiêu thụ thành phẩm. Kế toán là một công cụ theo dõi và quản lý quá trình trên. Vì vậy kế toán có ý nghĩa rất quan trọng đối với quá trình sản xuất và tiêu thụ thành phẩm. 1.1.3.1. Vai trò của kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm 10
  14. Thành phẩm hoàn thành được nhập kho và bán cho khách hàng có ý nghĩa là sản phẩm của doanh nghiệp và giá trị sử dụng của sản phẩm được xã hội công nhận, là cơ sở để doanh nghiệp tăng cường sản xuất kinh doanh có lãi. Với việc tổ chức công tác kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm, doanh nghiệp sẽ hạn chế được sự thất thoát thành phẩm trong quá trình tiêu thụ, kịp thời phát hiện ra những thành phẩm chậm luân chuyển đề xuất biện pháp thích hợp với chủ doanh nghiệp nhằm thúc đẩy quá trình tuần hoàn vốn. Qua số liệu kế toán thành phẩm cung cấp, chủ doanh nghiệp có thể đánh giá được mức độ hoàn thành kế hoạch về sản xuất và tiêu thụ. Từ đó có những điều chỉnh kịp thời việc cân đối từng khâu trong quá trình lập kế hoạch. Thông qua công tác kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm để xây dựng các báo cáo tài chính, cung cấp số liệu cho Nhà nước trong việc kiểm tra chấp hành các chính sách của Nhà nước và thực hiện nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước. Ngoài ra còn cung cấp thông tin cho các nhà đầu tư, ngân hàng, cổ đông biết được hiệu quả kinh doanh, tình hình tài chính của doanh nghiệp để từ đó họ lựa chọn quyết định đầu tư, cho vay hoặc có quan hệ làm ăn với doanh nghiệp. Với những ý nghĩa đặc biệt quan trọng trên càng làm tăng thêm vai trò của kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm, đòi hỏi doanh nghiệp phải tổ chức công tác kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm một cách hợp lý, khoa học và hiệu quả. 1.1.3.2 Nhiệm vụ của kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm Trong cơ chế thị trường hiện nay, các doanh nghiệp cùng tồn tại và cạnh tranh quyết liệt dựa trên thực lực của mình. Để tối đa hoá lợi nhuận các doanh nghiệp không chỉ nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn phải tăng nhanh số lượng sản phẩm bán ra. Do đó mục tiêu của công tác tiêu thụ là quản lý, nắm bắt được tình hình tiêu thụ sản phẩm, kịp thời có các biện pháp thúc đẩy quá trình tiêu thụ sản phẩm. Tổ chức công tác kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm là rất cần thiết và tất yếu đối với mỗi một doanh nghiệp sản xuất. Doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở việc sản xuất sản phẩm mà còn phải tiêu thụ sản phẩm một cách kịp thời. Bởi vì giữa sản xuất và tiêu thụ nó có quan hệ hữu cơ với nhau.Nếu như sản xuất thành phẩm là cơ sở, là điều kiện nảy sinh quá trình tiêu thụ, thì ngược lại tiêu thụ thành phẩm là yếu tố cơ bản đảm bảo cho quá trình tái sản xuất được tiến hành. Nếu sản xuất không hoàn thành kế hoạch thì chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới kế hoạch tiêu thụ sản phẩm. Ngược lại sản xuất được nhiều sản phẩm chất lượng cao, giá thành hạ là điều kiện để tiêu thụ sản phẩm một cách dễ dàng. Đồng thời chỉ có tổ chức tốt công tác hạch toán 11
  15. thành phẩm mới đảm bảo tính toán chính xác, phân bổ hợp lý số chi phí ngoài sản xuất cho sản phẩm đã tiêu thụ. Từ đó doanh nghiệp có cơ sở để lập kế hoạch, mở rộng hay thu hẹp quy mô, cải tiến mẫu mã chất lượng sản phẩm cho kỳ sản xuất tiếp theo. Để phát huy vai trò của kế toán đối với công tác chỉ đạo sản xuất kinh doanh, kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm cần phải thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ sau: Một là, phải ghi chép, phản ánh kịp thời , thường xuyên, số hiện có, sự biến động từng loại về số lượng, chất lượng, chủng loại, giá trị. Hai là, ghi chép đầy đủ toàn bộ chi phí bỏ ra để tính toán phân bổ chính xác chi phí cho số sản phẩm tiêu thụ, xác định đúng đắn doanh thu và kết quả tiêu thụ . Ba là phản ánh, giám đốc chặt chẽ tình hình thực hiện kế hoạch sản xuất, tình hình tiêu thụ các loại sản phẩm, kịp thời đưa ra các biện pháp hữu hiệu khắc phục những tồn tại đó. Theo dõi chặt chẽ tình hình thanh toán tiền hàng, thanh toán với ngân hàng, thực hiện chính sách với nhà nước, tình hình phân phối kết quả kinh doanh. Bốn là, cung cấp thông tin về kế toán phục vụ lập báo cáo tài chính và phân tích hoạt động kinh tế liên quan đến quá trình bán hàng và phân phối kết quả kinh doanh. Như vậy xuất phát từ ý nghĩa quan trọng cũng như tình hình thực tế công tác kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tại các doanh nghiệp còn nhiều vấn đề, cho nên việc nghiên cứu đề tài này là rất cần thiết. 1.2. Nội dung tổ chức kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả trong các doanh nghiệp sản xuất. 1.2.1 Nguyên tắc tổ chức hạch toán thành phẩm. Thành phẩm của các DNSX thường rất đa dạng, phong phú về chủng loại và được chia ra các mức độ phẩm cấp khác nhau. Có sản phẩm được coi là chủ yếu, có sản phẩm được coi là thứ yếu, có sản phẩm loại 1, loại 2 Đối với từng loại sản phẩm phải có cách quản lý, bảo quản khác nhau. Đối với những sản phẩm dễ hỏng, dễ vỡ nếu không bảo quản tốt, chất lượng sản phẩm sê giảm gây khó khăn cho quá trình tiêu thụ. Vì vậy để quản lý thành phẩm một cách khoa học và chặt chẽ, yêu cầu kế toán thành phẩm cần phải: 1.Tiến hành tổ chức kế toán thành phẩm cụ thể tới từng loại, từng thứ hạng sản phẩm theo đúng số lượng, chất lượng của sản phẩm. 12
  16. 2. Thực hiện phân công phân nhiệm tới từng người, đảm bảo số liệu ghi chép kịp thời, chính xác, khoa học. Có sự kết hợp hài hoà giữa phòng kế toán với nhân viên hạch toán phân xưởng, giữa kế toán thành phẩm với thủ kho đảm bảo cho số liệu kế toán thành phẩm được chính xác đáp ứng cho nhu cầu quản lý thành phẩm chặt chẽ. 3. Hạch toán thành phẩm nhập kho, xuất kho theo giá thành thực tế .Ngoài ra có thể sử dụng thêm giá hạch toán để theo dõi tình hình nhập-xuất kho thành phẩm một cách thường xuyên. 4.Phải có quy chế bảo quản thành phẩm, quản lý chặt chẽ việc nhập, xuất kho thành phẩm. 1.2.2 Đánh giá thành phẩm Đánh giá thành phẩm là việc sử dụng các phương pháp tính giá để xác định trị giá của thành phẩm một cách chính xác lượng hàng hoá nhập-xuất-tồn. Trên cơ sở tính đúng giá thành phẩm kế toán mới tính được kết quả kinh doanh và xác định được tài sản của doanh nghiệp. Theo nguyên tắc giá gốc thì thành phẩm được đánh giá theo giá thành sản xuất thực tế, tuỳ theo sự vận động của thành phẩm mà ta đánh giá cho phù hợp. 1.2.2.1 Đối với thành phẩm nhập kho Trường hợp thành phẩm do các bộ phận sản xuất kinh doanh chính và sản xuất kinh doanh phụ hoàn thành nhập kho, giá thành thực tế chính là giá thành công xưởng thực tế (giá thành sản xuất thực tế), bao gồm toàn bộ chi phí sản xuất chế tạo ra sản phẩm: CPNVLTT, CPNCTT, CPSXC. Trường hợp thành phẩm thuê ngoài gia công chế biến, giá thành thực tế bao gồm toàn bộ chi phí liên quan đến việc gia công: CPNVLTT + chi phí thuê ngoài gia công chế biến+ chi phí khác liên quan đến thành phẩm thuê ngoài gia công( vận chuyển, bốc dỡ, hao hụt ) 1.2.2.2 Đối với thành phẩm xuất kho Thành phẩm xuất kho được phản ánh theo trị giá vốn thực tế thành phẩm xuất kho.Theo quy định của Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 02-Hàng tồn kho-Trị giá vốn thực tế hàng tồn kho và xuất kho của tất cả hàng tồn kho trong doanh nghiệp được tính theo một trong các phương pháp *Phương pháp nhập trước, xuất trước(FIFO): Phương pháp này đòi hỏi phải hỏi phải xác định được đơn giá thực tế nhập kho của từng lần nhập và với giả thiết thành phẩm nào nhập trước thì xuất trước.Sau 13
  17. đó căn cứ vào số lượng xuất kho để tính giá trị thực tế nhập xuất kho theo nguyên tắc: Tính theo đơn giá thực tế thực nhập lần trước đối với số lượng xuất kho thuộc lần nhập trước, số lượng còn lại tính theo đơn giá thực tế lần nhập tiếp theo. Do đó, giá thực tế thành phẩm tồn kho cuối kỳ chính là giá thực tế thành phẩm thuộc các lần nhập sau cùng. *Phương pháp nhập sau xuất trước(LIFO) Phương pháp này cũng yêu cầu phải xác định được đơn giá thực tế của từng lần nhập kho và giả thiết rằng hàng nào nhập kho sau thì xuất trước. Căn cứ vào số lượng xuất kho tính ra giá thực tế thành phẩm xuất kho theo nguyên tắc: Tính theo đơn giá của lần nhập đầu tiên, số còn lại được tính theo đơn giá thực tế của các lần nhập trước đó. Như vậy giá thực tế thành phẩm tồn cuối kỳ lại là giá thực tế thành phẩm thuộc các lần nhập đầu kỳ. *Tính theo giá thực tế đích danh: Theo phương pháp này đòi hỏi doanh nghiệp phải quản lý theo dõi thành phẩm theo từng lô hàng. Khi xuất kho th ành phthuộc lô hàng nào thì lấy đúng giá thực tế nhập của lô hàng đó để tính giá thực tế thành phẩm xuất kho. Trong thực tế có những doanh nghiệp có quy mô sản xuất nhỏ, hoặc thành phẩm cồng kềnh, điều kiện cân, đo, đếm là không chính xác, hạch toán thành phẩm theo phương pháp KKĐK thì cuối kỳ kế toán cần kiểm kê để xác định trị giá thực tế thành phẩm tồn kho rồi dùng công thức cân đối để tính giá trị thành phẩm xuất kho. Trị giá thực tế Trị giá thực tế Trị giá TP tồn Trị giá thực tế TP = + - TP tồn kho cuối TP xuất kho kho đầu kỳ nhập trong kỳ kỳ * Phương pháp bình quân gia quyền: Theo phương pháp này, giá thành thực tế thành phẩm xuất kho được căn cứ vào số lượng thành phẩm xuất kho trong kỳ và đơn giá thực tế bình quân để tính như sau: Giá thành thực tế Số lượng TP Đơn giá thực tế = X TP xuất kho xuất kho bình quân cả kỳ Trong đó: Giá thành thực tế Giá thành thực tế TP nhập Đơn giá thực + TP tồn kho đầu kỳ kho trong kỳ tế bình quân = Số lượng TP tồn + Số lượng TP nhập cả kỳ đầu kỳ trong kỳ 14
  18. Để tính giá thành thành phẩm xuất kho có thể sử dụng một trong các phương pháp hạch toán như: LIFO, FIFO, Tuy nhiên, do việc tính giá thành thực tế của thành phẩm nhập kho thường được thực hiện vào cuối kỳ hạch toán(cuối tháng hoặc cuối quý ) nên để theo dõi chi tiết tình hình biến động thành phẩm trong kỳ, kế toán có thể sử dụng giá hạch toán * Phương pháp giá hạch toán: Giá hạch toán thành phẩm có thể là giá thành kế hoạch hoặc giá nhập kho thống nhất quy định. Cuối tháng, sau khi tính được giá thành thực tế thành phẩm nhập kho, kế toán sẽ tiến hành điều chỉnh giá hạch toán theo giá thực tế. Đồng thời xác định giá thành thực tế thành phẩm xuất bán trong kỳ và tồn kho cuối kỳ theo công thức: Giá thực tế thành phẩm Giá hạch toán thành phẩm Hệ số xuất bán trong kỳ = xuất bán trong kỳ X giá TP (hoặc tồn kho cuối kỳ) (hoặc tồn kho cuối kỳ) Trong đó: Giá thực tế TP tồn kho đầu kỳ và nhập trong kỳ Hệ số giá TP = Giá hạch toán TP tồn kho đầu kỳ và nhập trong kỳ 1.2.3. Chứng từ kế toán Để tổ chức kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm, kế toán phải lập các chứng từ theo quy định , phản ánh đầy đủ các nghiệp vụ kinh tế phát sinh, làm cơ sơ cho việc hạch toán và ghi sổ kế toán. Các chứng từ kế toán sử dụng trong kế toán thành phẩm tuân theo chế độ chứng từ kế toán quy định ban hành theo quyết định số 114/TC/QĐ/CĐKT ngày 1/11/95 của Bộ Trưởng Tài Chính gồm: -Phiếu nhập kho -Phiếu xuất kho -Thẻ kho -Phiếu xuất kho kiêm vân chuyển nội bộ -Biên bản kiểm kê vật tư, sản phẩm, hàng hoá Các chứng từ kế toán phải được lập kịp thời, đầy đủ theo đúng các quy định về mẫu biểu, nội dung, phương pháp lập. Người lập chứng từ phải chịu trách nhiệm về tính hợp lý, hợp pháp của các chứng từ về các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh. 15
  19. 1.2.4. Kế toán chi tiết thành phẩm. Thành phẩm là một trong những đối tượng kế toán thuộc đối tượng nhóm hàng tồn kho, các loại thành phẩm cần phải được tổ chức hạch toán chi tiết không chỉ về mặt giá trị mà cả hiện vật, chi tiết theo từng loại, từng nhóm thành phẩm, từng kho thành phẩm và tiến hành đồng thời ở kho và ở phòng kế toán. Tuỳ theo từng đặc điểm và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp mà mỗi doanh nghiệp có thể áp dụng một trong ba phương pháp sau: 1.2.4.1.Phương pháp ghi thẻ song song: Nội dung: +Ở kho: Thủ kho dùng thẻ kho để ghi chép hàng ngày tình hình nhập, xuất, tồn kho thành phẩm theo chỉ tiêu số lượng.Khi nhận được các chứng từ nhập-xuất thành phẩm, thủ kho phải kiểm tra tính hợp lý, hợp pháp của chứng từ rồi tiến hành ghi chép số thực nhập, thực xuất vào chứng từ và thẻ kho. Cuối ngày tính ra số tồn đẻ ghi vào cột số tồn trên thẻ kho. Định kỳ thủ kho gửi các chứng từ nhập- xuất để phân loại theo từng thứ thành phẩm cho phòng kế toán. +Ở phòng kế toán: Kế toán sử dụng sổ(thẻ) kế toán chi tiết để ghi chép tình hình nhập- xuất kho cho từng thứ thành phẩmtheo cả hai chỉ tiêu số lượng và giá trị. Khi kế toán nhận được chứng từ nhập, xuất của thủ kho gửi lên, kế toán kiểm tra lại chứng từ, hoàn chỉnh chứng từ; căn cứ vào chứng từ nhập, xuất kho kế toán ghi số lượng và đơn giá vào sổ(thẻ) kế toán chi tiết TP rồi tính ra số tiền, mỗi chứng từ được ghi một dòng vào thẻ kho.Cuối tháng cộng sổ chi tiết, tính ra số tồn kho rồi đối chiếu với số liệu của thủ kho, rồi lập "Bảng tổng hợp N-X-T kho thành phẩm để đối chiếu với ố liệu của kế toán tổng hợp thành phẩm. Sơ đồ 1.1 : Trình tự kế toán chi tiết thành phẩm theo phương pháp ghi thẻ song song: 16
  20. Thẻ kho Phiếu nhập kho Phiếu xuất kho sổ kế toán chi tiết Bảng kê N-X-T Sổ kế toán tổng hợp .Ghi chú: Ghi hàng ngày Ghi cuối tháng Đối chiếu hàng ngày Đối chiếu cuối tháng Ưu điểm: Ghi chép đơn giản, dễ kiểm tra. Nhược điểm: Việc ghi chép giữa kho và phòng kế toán còn trùng lặp về chỉ tiêu số lượng, khối lượng ghi chép còn nhiều. Điều kiện áp dụng: Thích hợp với những doanh nghiệp có ít chủng loại TP; việc nhập, xuất thành phẩm diễn ra không thường xuyên. Đặc biệt trong điều kiện doanh nghiệp đã làm kế toán máy thì phương pháp này vẫn áp dụng cho những doanh nghiệp có nhiều chủng loại thành phẩm diễn ra thường xuyên. Do đó xu hướng phương pháp này sẽ được áp dụng ngày càng rộng rãi. 1.2.4.2. Phương pháp ghi sổ đối chiếu luân chuyển: Nội dung: +Ở kho: Việc ghi chép ở kho của thủ kho cũng được thực hiện trên thẻ kho giống như phương pháp ghi thẻ song song. +Ở phòng kế toán: Kế toán mở sổ đối chiếu luân chuyển để ghi chép tình hình nhập-xuất- tồn kho của từng thứ thành phẩm ở kho dùng cho cả năm nhưng mỗi tháng chỉ ghi một lần vào cuối tháng. Để số liệu ghi vào sổ , kế toán phải lập các 17
  21. bảng kê nhập, bảng kê xuất trên cơ sở các chứng từ nhập, xuất định kỳ thủ kho gửi lên. Sổ đối chiếu luân chuyển cũng được theo dõi cả về chỉ tiêu số lượng và giá trị. Cuối tháng tiến hành kiểm tra đối chiếu số liệu giữa sổ đối chiếu luân chuyển với thẻ kho và số liệu liệu kế toán tổng hợp. Sơ đồ 1.2 : Trình tự kế toán chi tiết thành phẩm theo phương pháp ghi sổ đối chiếu luân chuyển: Thẻ kho Phiếu nhập Phiếu xuất Bảng kê nhập Sổ đối chiếu luân chuyển Bảng kê xuất Sổ kế toán tổng hợp Ghi chú 18
  22. Ghi hàng ngày Ghi cuối tháng Đối chiếu cuối tháng Ưu điểm: Khối lượng ghi chép của kế toán được giảm bớt do chỉ ghi một lần vào cuối tháng. Nhược điểm: Phương pháp này vẫn còn ghi sổ trùng lặp giữa kho và phòng kế toán về chỉ tiêu số lượng; việc kiểm tra đối chiếu giữa kho và phòng kế toán chỉ tiến hành được vào cuối tháng nên hạn chế tác dụng kiểm tra của kế toán. Điều kiện áp dụng: Thích hợp với các doanh nghiệp có chủng loại thành phẩm ít, không có điều kiện ghi chép, theo dõi tình hình nhập, xuất hàng ngày; phương pháp này thường ít được áp dụng trong thực tế. 1.2.4.3. Phương pháp ghi sổ số dư Nội dung: + Ở kho: Thủ kho dùng thẻ kho và sổ số dư để ghi chép tình hình N-X . Sổ số dư do kế toán lập tới từng kho, được sư dụng một năm. Hàng ngày thủ kho ghi chép số lượng xuất, nhập và tính số tồn ngay trên thẻ kho sau mỗi lần nhập, xuất. Cuối tháng thủ kho ghi vào sổ số dư số tồn kho cuối tháng của từng thứ thành phẩm cột số lượng . +Ở phòng kế toán: Theo dõi cả về số lượng và giá trị, kế toán kiểm tra lại chứng từ, hoàn chỉnh chứng từ và tổng hợp giá trị theo giá hạch toán theo từng loại thành phẩm để ghi chép vào bảng kê nhập, bảng kê xuất, sau đó ghi vào bảng kê luỹ kế nhập, bảng kê luỹ kế xuất. Cuối tháng tổng hợp số liệu từ bảng kê luỹ kế xuất, nhập để lập bảng tổng hợp N-X-T. Bảng này được mở cho từng kho, mỗi kho một tờ.Sau đó cộng số tiền nhập, xuất trong tháng và căn cứ vào số dư đầu tháng để tính ra số dư cuối tháng của từng loạithành phẩm. Số dư này dùng đối chiếu với cột "số tiền" trên sổ số dư. Sơ đồ 1.3: Trình tự hạch toán chi tiết thành phẩm theo phương pháp sổ số dư. 19
  23. Chứng từ nhập Thẻ kho Chứng từ xuất Bảng kê nhập Sổ số dư Bảng kê xuất Bảng kê toán Bảng kê toán luỹ Bảng kê toán luỹ kế nhập kế nhập luỹ kế nhập Ghi chú: Ghi hàng ngày Ghi cuối tháng Đối chiếu hàng ngày Ưu điểm : Giảm bớt khối lượng ghi chép do kế toán chỉ ghi theo chỉ tiêu số tiền và ghi theo loại thành phẩm. Nhược điểm : Khi sai sót khó phát hiện, khó kiểm tra đòi hỏi kế toán phải có nghiệp vụ vững vàng. Kế toán chưa theo dõi chi tiết đến từng thứ thành phẩm để có thông tin về tình hình nhập, xuất, tồn của từng thứ thành phẩm. Điều kiện áp dụng: + Phương pháp này được áp dụng đối với doanh nghiệp có nhiều loại thành phẩm, việc nhập, xuất diễn ra thường xưyên. +Doanh nghiệp đã xây dựng được hệ thống giá hạch toán.Trình độ chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ kế toán vững vàng. 1.2.5 Kế toán tổng hợp thành phẩm. Để phản ánh số hiện có và sự biến động của thành phẩm kế toán sử dụng các tài khoản chủ yếu sau: -TK155-Thành phẩm: dùng để phản ánh số hiện có và tình hình biến động của các loại thành phẩm trong trong doanh nghiệp. -TK 157-Hàng gửi bán: dùng để phản ánh trị giá thành phẩm đã gửi hoặc chuyển cho khách hàng hoặc nhờ bán đại lý ký gửi, trị giá của lao vụ dịch vụ bàn giao cho khách hàng nhưng chưa được chấp nhận thanh toán.Thành phẩm trên tài khoản này vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp. 20
  24. -TK 632: Giá vốn hàng bán: dùng để phản ánh trị giá vốn của thành phẩm, hàng hoá, lao vụ, dịch vụ đã xuất bán trong kỳ. Nội dung phản ánh trên từng tài khoản tuỳ theo doanh nghiệp áp dụng hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên hay kiểm kê định kỳ.Theo chế độ kế toán hiện hành (Quyết định số 1141 TC/QĐ/CĐKT ngày 1/11/95) trong 1 doanh nghiệp chỉ được sử dụng một trong hai phương pháp hạch toán hàng tồn kho sau: Phương pháp kê khai thường xuyên hoặc phương pháp kiểm kê định kỳ. .Trường hợp doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên: Phương pháp kê khai thường xuyên hàng tồn kho là phương pháp ghi chép, phản ánh thường xuyên liên tục, có hệ thống tình hình nhập-xuất-tồn các loại thành phẩm trên các tài khoản và sổ kế toán tổng hợp trên cơ sở các chứng từ nhập-xuất. Như vậy, việc xác định giá trị thành phẩm xuất kho theo phương pháp này được căn cứ trực tiếp vào các chứng từ xuất kho sau khi đã tập hợp, phân loại theo đối tượng sử dụng để ghi vào các tài khoản và sổ kế toán. .Trường hợp doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ: Phương pháp kiểm kê định kỳ là phương pháp không theo dõi, phản ánh thường xuyên, liên tục tình hình nhập xuất thành phẩm, hàng hoá trên các tài khoản tương ứng. Theo phương pháp này, cuối kỳ doanh nghiệp mới tiến hành kiểm kê thành phẩm tồn kho. Kế toán không ghi chép thường xuyên tình hình xuất kho thành phẩm. TK 155"Thành phẩm", TK 157" Hàng gửi bán" chỉ sử dụng để phản ánh trị giá vốn của thành phẩm và hàng gửi bán tồn kho đầu kỳ và cuối kỳ. Còn việc nhập, xuất kho của thành phẩm phản ánh trên TK 632"Giá vốn hàng bán".Do đó, giá trị hàng tồn kho không căn cứ vào số liệu trên các tài khoản, sổ kế toán để tính mà dựa trên kết quả kiểm kê về mặt hiện vật của thành phẩm tồn kho đồng thời giá thành thành phẩm xuất kho không căn cứ trực tiếp vàocác chứng từ xuất kho để tổng hợp mà căn cứ vào kết quả kiểm kê giá trị thành phẩm tồn kho và giá trị thành phẩm nhập kho theo công thức sau: 21
  25. Trị giá thành Trị giá thành Trị giá thành Trị giá thành phẩm xuất kho = phẩm tồn + phẩm nhập - phẩm tồn trong kỳ đầu kỳ trong kỳ cuối kỳ Quá trình hạch toán thành phẩm được tóm tắt qua 2 sơ đồ(Sơ đồ 1.4, Sơ đồ1.5) Sơ đồ 1.4 : Trình tự kế toán tổng hợp nhập,xuất thành phẩm theo phương pháp kê khai thường xuyên 22
  26. TK 154 TK 155 TK 632 (1) (2) Tk 632, TK 157 TK 157 (4) (6) (3) (5) TK338(1) TK138(1) (7a) (7b) TK 128,222 TK 142 (9) (8) (10 ) Ghi chú: (1) - Nhập kho thành phẩm từ sản xuất hoặc thuê ngoài gia công chế biến. (2) - Xuất kho thành phẩm giao bán cho khách hàng, trả lương CNV, thưởng, tặng biếu. (3) - Xuất kho thành phẩm gửi bán, ký gửi. (4) - Xuất thành phẩm sản xuất xong hay thuê ngoài ra công chế biến giao bán hoặc gửi bán. (5) - Trị giá vốn thành phẩm gửi bán đã được tiêu thụ. (6) - Thành phẩm gửi bán, ký gửi, gửi đại lý hoặc hàng đã bán bị trả lại (7a) - Trị giá thành phẩm thừa khi kiểm kê. (7b) -Trị giá thành phẩm thiếu hụt chưa rõ nguyên nhân. (8) - Xuất kho thành phẩm đi góp vốn liên doanh (9) - Đánh giá lại làm tăng giá trị thành phẩm (10)- Đánh giá lại làm giảm giá trị thành phẩm Sơ đồ 1.5 : Kế toán tổng hợp nhập, xuất kho TP theo phương pháp kiểm kê định kỳ: 23
  27. Tk 631 TK 632 TK 911 (2a) (4) TK 611 (2b) TK 155, 157 (1) (3) Ghi chú: (1) Kết chuyển trị giá thực tế thành phẩm tồn kho đầu kỳ và giá trị thành phẩm gửi bán chưa được xác định là tiêu thụ đầu kỳ. (2a) Thành phẩm hoàn thành nhập kho gửi bán, bán ngay trong kỳ. (2b) Kết chuyển hàng hoá đã tiêu thụ trong kỳ. (3) Kết chuyển trị giá thực tế thành phẩm tồn kho cuối kỳ và trị giá thực tế thành phẩm gửi bán được xác định là tiêu thụ cuối kỳ. (4) Kết chuyển giá vốn thành phẩm đã hoàn thành tiêu thụ . 1.4 Tổ chức kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả thành phẩm ở các DNSX. 1.4.1 Chứng từ sử dụng: - Hoá đơn GTGT - Hoá đơn bán hàng - Chứng từ thanh toán( Phiếu thu, séc chuyển khoản, uỷ nhiệm thu, giấy báo có của ngân hàng ) - Tờ khai thuế GTGT - Các chứng từ khác liên quan: Thẻ quầy hàng, bản thanh toán hàng đại lý ký gửi 1.4.2 Các phương thức tiêu thụ thành phẩm. Sản phẩm của doanh nghiệp được coi là đã tiêu thụ khi doanh nghiệp thực hiện giao dịch bán hàng cho khách hàng.Có thể biểu diễn giao dịch bán hàng qua sơ đồ sau: 24
  28. Chuyển giao hàng Doanh nghiệp (Quyền sở hữu, sử dụng) Kháchhàng (Bên bán) (Bên mua) Đã trả hoặc chấp nhận thanh toán Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 14 về doanh thu và thu nhập khác thì : "Bán hàng là việc doanh nghiệp chuyển giao phần lớn lợi ích và rủi ro gắn liền với quyền sở hữu cho khách hàng, đồng thời được khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán." Sau khi thành phẩm đã hoàn thành nhập kho, nhiệm vụ quan trọng nhất là tiêu thụ được nhiều thành phẩm. Để thực hiện được nhiệm vụ này, doanh nghiệp phải áp dụng nhiều phương thức tiêu thụ khác nhau, phù hợp với mọi đối tượng.Căn cứ vào sự chuyển giao quyền sở hữu hay yếu tố chấp nhận thanh toán, doanh nghiệp có thể có các phương thức tiêu thụ như sau : 1.4.2.1 Phương thức tiêu thụ trực tiếp. Tiêu thụ thành phẩm trực tiếp là phương pháp giao hàng cho người mua trực tiếp tại kho, tại các phân xưởng(không qua kho) của doanh nghiệp.Người mua thanh toán hay chấp nhận thanh toán số hàng mà người bán đã giao. Số hàng này khi bàn giao cho khách hàng được coi là chính thức tiêu thụ . Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp đã chuyển giao quyền sở hữu số hàng bán và thu được lợi ích (đã thu được tiền hoặc có quyền thu tiền, khi đó doanh thu được ghi nhận.Theo phương thức này thành phẩm có thể được coi là tiêu thụ trực tiếp trong các trường hợp sau: -Bán hàng trực tiếp cho khách hàng : Khi giao hàng cho khách hàng, sau khi khách hàng ký nhận vào hoá đơn, đã thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán, khi đó doanh nghiệp bán hàng phải ghi nhận doanh thu. -Trường hợp doanh nghiệp dùng sản phẩm dùng sản phẩm để trả lương cho công nhân viên, phục vụ sản xuất kinh doanh hội trợ, triển lãm hoặc biếu tặng Khi đó doanh thu cũng được ghi nhận. -Trường hợp hàng đổi hàng : Chuẩn mực số 14 cũng quy định, khi hàng hoá, dịch vụ được trao đổi để lấy hàng hoá dịch vụ khác không tương tự về bản chất và giá trị thì việc trao đổi đó được coi là một giao dịch tạo ra doanh thu. Doanh thu được xác định bằng giá trị hợp lý của hàng hoá, dịch vụ nhân về hoặc đem đi sau khi điều chỉnh các khoản tiền hoặc tương đương tiền trả thêm hoặc thu thêm. 1.4.2.2. Kế toán tiêu thụ TP theo phương thức chuyển hàng chờ chấp nhận. 25
  29. Tiêu thụ theo phương thức chuyển hàng chờ chấp nhận là phương thức mà bên bán chuyển hàng cho bên mua theo địa điểm ghi trong hợp đồng. Số hàng chuyển đi này vẫn thuộc quyền sở hữu của bên bán. Khi được bên mua thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán về số hàng chuyển giao( một phần hay toàn bộ) thì số hàng được bên mua chấp nhận này mới được coi là tiêu thụ và bên bán mất quyền sở hữu về số hàng đó. 1.4.2.3. Kế toán tiêu thụ thành phẩm theo phương thức gửi bán Đây là phương thức tiêu thụ mà người mua chưa chấp nhận thanh toán ngay khi giao nhận hàng, có thể xảy ra các trường hợp sau: -Gửi bán đại lý: đây là phương thức mà bên chủ hàng (bên giao đại lý) xuất hàng giao cho bên nhận đại lý để bán. Bên đại lý sẽ được hưởng thù lao đại lý dưới hình thức hoa hồng (bán đúng giá quy định của doanh nghiệp) hoặc chênh lệch giá (trường hợp bán không đúng giá).Doanh nghiệp chỉ ghi nhận doanh thu và hoa hồng phí khi đại lý có thông báo đã bán được hàng và thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán. -Gửi hàng cho khách hàng: doanh nghiệp gửi sản phẩm cho khách hàng theo hợp đồng, sau khi khách hàng nhận hàng, kiểm tra, thử nghiệm và xác nhận chất lượng sản phẩm đúng như trong hợp đồng thì mới chấp nhận thanh toán. Điều này có nghĩa là khi gửi cho khách hàng thì hàng vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp, chỉ khi khách hàng chấp nhận thanh toán hoặc thanh toán thì quyền sở hữu mới được chuyển giao. Điểm khác biệt ở phương thức gửi hàng cho khách hàng so với phương thức gửi bán đại lý là bên gửi hàng không phải trả khoản hoa hồng phí cho bên nhận. Đây là lợi thế cho bên chủ hàng, tuy nhiên cũng là bất lợi lớn trong trường hợp sản phẩm giao cho khách hàng không đúng tiêu chuẩn trong hợp đồng. 1.4.3. Phương thức thanh toán Để cạnh tranh trong cơ chế thị trường như hiện nay, đa dạng hoá phương thức thanh toán cũng là một trong những biện pháp hữu hiệu để đẩy mạnh tiêu thụ. Các hình thức thanh toán bao gồm : -Thanh toán ngay : là hình thức thanh toán bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản qua ngân hàng. -Thanh toán bù trừ : Khi khách hàng đã ứng trước cho doanh nghiệp một khoản tiền hàng, sau khi nhận hàng thì số tiền còn phải trả được tính bằng tổng giá thanh toán trừ đi số tiền hàng đã ứng trước. 26
  30. -Cho nợ : đối với những khách hàng truyền thống, thường xuyên hoặc khách hàng có uy tín, doanh nghiệp có thể bán chịu trong một khoảng thời nhất định được ghi trong hợp đồng. Nếu khách hàng thanh toán trước thời hạn thì sẽ được hưởng chiết khấu thanh toán theo quy định của doanh nghiệp(nếu có). Tuy nhiên trong trường hợp có những bằng chứng đáng tin cậy về việc khách hàng không có khả năng thanh toán (phá sản, giải thể ) thì doanh nghiệp phải tiến hành trích lập dự phòng cho những khoản phải thu khó đòi vào cuối niên độ kế toán trước khi lập báo cáo tài chính. Mức lập dự phòng phải thu khó đòi phải phù hợp với chế độ kế toán hiện hành. -Trả góp : Đây là một hình thức tín dụng của doanh nghiệp cho phép khách hàng được trả dần khoản nợ theo từng phần trong từng khoảng thời gian nhất định. Mức trả và thời gian thanh toán do doanh nghiệp quyết định. Số tiền trả góp thường bằng số tiền trả ngay cộng với một khoản lãi nhất định do trả chậm. 1.4.4. Kế toán doanh thu tiêu thụ và thuế GTGT đầu ra. Chuẩn mực kế toán số 14-"Doanh thu và thu nhập khác" quy định: "Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ hạch toán, phát sinh từ hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường của doanh nghiệp góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu".Các khoản thu hộ từ bên thứ ba không phải là nguồn lợi ích kinh tế, không làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp sẽ không được coi là doanh thu. Doanh thu được xác định theo giá trị hợp lý của các khoản đã thu hoặc sẽ thu được sau khi trừ đi các khoản chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán và giá trị hàng bán trả lại. Khi hạch toán doanh thu bán hàng cần lưu ý các quy định sau đây: 1,Doanh thu bán hàng chỉ được ghi nhận khi đồng thời thoả mãn tất cả năm điều kiện sau : +Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu sản phẩm hoặc hàng hoá cho người mua. +Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hoá như người sở hữu hàng hoá hoặc quyền kiểm soát hàng hoá. +Doanh thu được xác định một cách tương đối chắc chắn . +Doanh nghiệp đã thu hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng. +Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng. 2, Doanh thu và chi phí liên quan đến cùng một giao dịch phải ghi nhận đồng thời theo nguyên tắc phù hợp và theo năm tài chính. 27
  31. 3,Trường hợp hàng hóa hoặc dịch vụ trao đổi lấy hàng hoá dịch vụ tương tự về bản chất thì không được ghi nhận là doanh thu. 4, Phải theo dõi chi tiết doanh thu cho từng mặt hàng, từng loại sản phẩm khác nhau để phục vụ cho cung cấp thông tin kế toán để quản trị doanh nghiệp và lập Báo cáo tài chính. Để kế toán doanh thu bán hàng kế toán sử dụng TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ Sơ đồ 1.6 -Trình tự kế toán doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ TK 111, 112, 131 TK 521,531,532 Tk 511 TK 111, 112 (4) (5) (2a) TK 333(3332,3333) (6) Tk 131 TK 33311 (7) (2b ) (1) TK 3387 (3) Giải thích: (1) - Khách hàng ứng trước tiền hàng (2) - Doanh nghiệp đã giao hàng, ghi nhận doanh thu theo giá mua trả ngay. (2a) - Khi khách hàng, đại lý đã thanh toán tiền hàng (2b) - Khi khách hàng, đại lý chấp nhận thanh toán tiền hàng (3) - Trường hợp bán hàng trả góp, trả chậm chịu lãi, doanh thu bán hàng ghi nhận theo giá bán trả tiền ngay. 28
  32. (4) - Các khoản giảm trừ doanh thu phát sinh : chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại. (5) - Cuối kỳ kết chuyển các khoản chiết khấu thương mại, hàng bán bị trả lại, giảm giá hàng bán. (6) - Cuối kỳ kết chuyển thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu phải nộp (7) - Cuối kỳ kết chuyển thuế GTGT phải nộp theo phương pháp trực tiếp. 1.4.5. Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu. Các khoản giảm trừ doanh thu bao gồm: chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại, thuế GTGT nộp theo phương pháp trực tiếp, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế xuất khẩu. Những khoản trên được tính vào doanh thu ghi nhận ban đầu, cuối kỳ cần loại trừ nó ra khỏi tổng doanh thu để xác định doanh thu thuần đồng thời là cơ sở để xác định kết quả tiêu thụ. Theo chuẩn mực số 14 : -Chiết khấu thương mại : là khoản doanh nghiệp bán giảm giá niêm yết cho khách hàng mua với số lượng lớn. -Giảm giá hàng bán : là khoản giảm trừ cho người mua do hàng hoá kém phẩm chất, sai quy cách hoặc lạc hậu thi hiếu. -Giá trị hàng bán bị trả lại : là giá trị khối lượng hàng bán đã xác định là tiêu thụ bị khách hàng trả lại và từ chối thanh toán. Những khoản trên được quy định cụ thể trong chính sách bán hàng của doanh nghiệp và trong hợp đồng với khách hàng. Bất kỳ một nghiệp vụ nào phát sinh liên quan tới các khoản giảm trừ trên cần phải có đầy đủ chứng từ chứng minh và phải được ghi chép đầy đủ, chi tiết. Thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp, thuế TTĐB, thuế xuất khẩu là khoản thuế gián thu, tính trên doanh thu bán hàng. Các khoản thuế này đánh vào người tiêu dùng, doanh nghiệp chỉ nộp hộ người tiêu dùng. +Thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp phải nộp tính như sau: Thuế GTGT phải nộp theo GTGT của hàng Thuế suất thuế = X phương pháp trực tiếp hoá dịch vụ GTGT(%) Trong đó: GTGT của hàng hoá, dịch vụ bán ra bằng giá thanh toán của hàng hoá dịch vụ bán ra trừ giá thanh toán của hàng hoá, dịch vụ mua vào tương ứng. +Thuế TTĐB phải nộp được tính như sau:
  33. Giá bán đã có thuế Thuế TTĐB TTDB x Thuế suất phải nộp = 1 + Thuế suất(%) 1.4.6 Kế toán chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp Chi phí bán hàng là toàn bộ các chi phí phát sinh trong quá trình tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá, lao vụ dịch vụ, bao gồm: -Chi phí nhân viên bán hàng -Chi phí vật liệu, bao bì -Chi phí dụng cụ, đồ dùng -Chi phí khấu hao TSCĐ -Chi phí bảo hành sản phẩm -Chi phí dịch vụ mua ngoài -Chi phí khác bằng tiền Chi phí bán hàng thực tế phát sinh cần được phân loại và tổng hợp theo đúng các nội dung đã quy định. Cuối kỳ hạch toán, chi phí bán hàng cần được phân bổ và kết chuyển để xác định kết quả kinh doanh. Để phản ánh,tập hợp và kết chuyển các chi phí thực tế phát sinh trong quá trình tiêu thụ thành phẩm, hàng hoá, gồm các khoản chi phí như trên, kế toán sử dụng TK 641- Chi phí bán hàng. Tài khoản này đuợc mở chi tiết theo từng nội dung chi phí. Có 7 tài khoản cấp 2: TK 6411: Chi phí nhân viên bán hàng TK 6412:Chi phí vật liệu, bao bì TK 6413: Chi phí dụng cụ, đồ dùng TK 6414: Chi phí khấu hao TSCĐ TK6415: Chi phí bảo hành TK 6417: Chi phí dịch vụ mua ngoài TK 6418: Chi phí khác bằng tiền 30
  34. Sơ đồ 1.7 : Trình tự kế toán chi phí bán hàng TK 334, 338 TK 641 TK 111, 112 CP nhân viên bán hàng Các khoản ghi giảm CPBH TK 152,611 CP vật liệu cho bán hàng TK 911 TK 153,(1421) CP CCDC bán hàng Kết chuyển CPBH để XĐKQ TK 214 CP KHTSCĐ TK 142(2) TK 335 CP bảo hành sản phẩm,h2 CPBH chờ KC KC CPBH TK 331 CP dịch vụ mua ngoài TK 133 TK 111,112 CP bằng tiền khác 31
  35. Chi phí quản lý doanh nghiệp là toàn bộ chi phí có liên quan đến hoạt động quản lý kinh doanh, quản lý hành chính và quản lý điều hành chung toàn doanh nghiệp. Theo quy định của chế độ kế toán hiện hành, chi phí quản lý doanh nghiệp được chia ra các khoản chi phí sau: -Chi phí nhân viên quản lý. -Chi phí vật liệu quản lý. -Chi phí đồ dùng văn phòng -Chi phí khấu hao TSCĐ -Thuế, phí và lệ phí -Chi phí dự phòng -Chi phí dịch vụ mua ngoài. -Chi phí bằng tiền khác. Việc tập hợp và phân bổ chi phí quản lý doanh nghiệp được phản ánh trên TK 642-Chi phí quản lý doanh nghiệp. TK này có 8 tài khoản cấp 2: TK 6411- Chi phí nhân viên quản lý TK 6422-Chi phí vật liệu quản lý TK 6423-Chi phí đồ dùng văn phòng TK 6424- Chi phí khấu hao TSCĐ TK 6425-Thuế, phí, lệ phí TK 6426- Chi phí dự phòng TK 6427- Chi phí dịch vụ mua ngoài TK 6428-Chi phí bằng tiền khác
  36. Sơ đồ 1.8 : Trình tự hạch toán chi phí quản lý doanh nghiệp TK 334,338 TK 642 TK 111,112 CP nhân viên QLDN Các khoản ghi giảm CPQLDN TK 152(611) CP vật liệu qlý p.xưởng TK 911 TK 153,142(1) CP dụng cụ qlý p.xưởng Kết chuyển CPQLDN TK 214 CP KHTSCĐ TK 1422 TK 333 Thuế, phí,lệ phí phải nộp CPQLDN chờ KC KC TK 139 Trích lập dự phòng pthu khó đòi TK 111,112,331 CP dịch vụ mua ngoài Và CP bằng tiền khác Như vậy chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp có tính chất điều chỉnh kết quả kinh doanh của doanh nghiệp cho nên cần phải theo dõi chặt chẽ đồng thời phải lập dự toán chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp và quản lý chi tiêu tiết kiệm thì mới xác định được chính xác kết quả kinh doanh. Trong kỳ chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp phát sinh cần phải được tập hợp theo các yếu tố chi phí đã nêu ở trên. Cuối kỳ, chi phí bán hàng và chi 33
  37. phí quản lý doanh nghiệp để xác định kết quả kinh doanh của từng mặt hàng, từng loại hoạt động. Đối với mỗi một loại hình doanh nghiệp, việc kết chuyển chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp trừ vào thu nhập để tính lợi nhuận về tiêu thụ trong kỳ được căn cứ vào mức độ (quy mô) phát sinh chi phí, vào doanh thu bán hàng và vào chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp sao cho bảo đảm nguyên tắc phù hợp giữa chi phí và doanh thu.Trường hợp doanh nghiệp có chu kỳ sản xuất kinh doanh dài, trong một kỳ không có hoặc có ít sản phẩm tiêu thụ thì chi phí bán hàng và chi phí quản lý cần được tính toán và phân bổ cho sản phẩm, hàng hoá còn lại chưa tiêu thụ cuối kỳ.Tiêu thức lựa chọn để phân bổ chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp thường là trị giá vốn thực tế của thành phẩm, hàng hoá và hàng gửi đi bán theo công thức sau: Chi phí Chi phí bán + Chi phí bán Tiêu chuẩn bán hàng hàng(QLDN) cần hàng(QLDN)cần phân bổ của (QLDN) phân bổ đầu kỳ phân bổ phát sinh hàng phân bổ trong kỳ đã xuất bán = x cho hàng Tổng tiêu chuẩn phân bổ của số hàng xuất trong kỳ đã bán bán trong kỳ và hàng tồn cuối kỳ Hàng tồn cuối kỳ : Đối với doanh nghiệp sản xuất là trị giá vốn thực tế của thành phẩm tồn kho cuối kỳ và hàng gửi đi bán chưa được tiêu thụ cuối kỳ. 1.4.7.Kế toán xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm Kết quả tiêu thụ thành phẩm : Là biểu hiện bằng số tiền lãi hay lỗ từ hoạt động tiêu thụ thành phẩm. Kết quả đó được tính bằng cách so sánh một bên là doanh thu thuần từ tiêu thụ thành phẩm với một bên là giá vốn hàng tiêu thụ, chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp tính cho thành phẩm tiêu thụ. Lãi(lỗ) Doanh thu Giá vốn Chi phí quản Chi phí hoạt động = thuần từ tiêu - hàng - + lý doanh bán hàng tiêu thụ thụ thành phẩm bán nghiệp Trong đó: Doanh thu thuần từ tiêu Doanh thu tiêu thụ Các khoản giảm trừ = - thụ thành phẩm thành phẩm doanh thu 34
  38. Thông thường,cuối kỳ kinh doanh hay sau mỗi thương vụ, kế toán tiến hành xác định kết quả tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ, lao vụ, hàng hoá nói riêng và kết quả các hoạt động khác nói chung ( hoạt động tài chính, hoạt động khác). Qua đó cung cấp các thông tin liên quan đến kết quả hoạt động trong kỳ từ các hoạt động cho quản lý. *Tài khoản sử dụng và trình tự kế toán kết quả tiêu thụ Để kế toán kết quả hoạt động tiêu thụ, kế toán sử dụng TK 911(Xác định kết quả sản xuất kinh doanh) dùng để xác định toàn bộ kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh và các hoạt động khác của doanh nghiệp. Tài khoản 911 được mở chi tiết cho từng hoạt động và từng loại sản phẩm. Sơ đồ1.9 : Trình tự hạch toán xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm TK632 TK 911 TK 511,512 K.ch giá vốn hàng bán trong kỳ K.ch doanh thu thuần TK 641 K.ch Chi phí bán hàng TK 421 TK 642 K.ch Chi phí QLDN Kết chuyển lỗ TK 1422 K.ch Chi phí chờ k.ch Kết chuyển lãi 1.4.8 Hình thức ghi sổ và trình tự ghi sổ Chế độ kế toán ban hành theo QĐ 1141/TC/CĐKT ngày 1/1/1995 của Bộ Tài Chính quy định rõ việc mở sổ, ghi chép, quản lý, lưu trữ và bảo quản sổ kế toán. Tuỳ theo điều kiện, quy mô, đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh, yêu cầu quản lý, trình độ nghiệp vụ cán bộ kế toán và điều kiện trang bị phương tiện, kỹ thuật tính toán, xử lý thông tin của từng doanh nghiệp để lựa chọn, vận dụng hình thức kế toán và tổ chức hệ thống sổ sách kế toán cho phù hợp nhằm cung cấp thông tin kế toán kịp thời, đầy đủ, chính xác và nâng cao hiệu quả công tác kế toán. 35
  39. Hiện nay, trong các doanh nghiệp sản xuất thường sử dụng các hình thức kế toán sau: -Hình thức nhật ký chung (Sơ đồ 1.10) -Hình thức chứng từ ghi sổ(Sơ đồ 1.11) -Hình thức nhật ký chứng từ(Sơ đồ 1.12) Sơ đồ 1.10: Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức nhật ký chung Chứng từ gốc Sổ chi tiết theo dõi công Sổ nhật ký thu tiền Sổ nhật ký chung nợ, chi tiết tiêu thụ, chi Sổ nhật ký bán tiết thành phẩm hàng Sổ cái TK 155, 511, Bảng tổng hợp chi tiết 3331, 632,131 Bảng cân đối số phát sinh Báo cáo tài chính 34
  40. Sơ đồ 1.11 -Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức chứng từ ghi sổ Chứng từ gốc Sổ quỹ Bảng tổng hợp Chứng từ gốc chứng từ gốc Sổ đăng ký chứng từ ghi sổ Chứng từ ghi sổ Sổ Cái TK155,511,157,632 Bảng tổng hợp chi tiết Bảng cân đối số phát sinh Báo cáo tài chính Sơ đồ 1.12 : Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức nhật ký chứng từ Chứng từ gốc và các bảng phân bổ Thẻ, sổ kế toán Bảng kê số 8,9, 10,11 Nhật ký chứng từ số 8 thành phẩm, chi tiết tiêu thụ theo dõi công nợ Sổ cái Bảng tổng hợp chi tiết Báo cáo tài chính
  41. CHƯƠNG 2 TÌNH HÌNH THỰC TẾ CÔNG TÁC KẾ TOÁN THÀNH PHẨM, TIÊU THỤ THÀNH PHẨM VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ TIÊU THỤ THÀNH PHẨM Ở CÔNG TY CƠ KHÍ HÀ NỘI 2.1. Đặc điểm tổ chức bộ máy và hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty cơ khí Hà Nội. 2.1.1. Khái quát chung về Công ty Cơ Khí Hà Nội và đặc điểm tổ chức quản lý sản xuất kinh doanh của công ty Công ty Cơ Khí Hà Nội là doanh nghiệp nhà nước thuộc Tổng công ty Máy và Thiết bị công nghiệp-Bộ Công nghiệp được thành lập ngày 12 tháng 4 năm 1958, có tên giao dịch là HANOI MECHANICAL COMPANY(viết tắt là HAMECO). Địa chỉ: Số 74 đường Nguyễn Trãi, quân Thanh Xuân, thành phố Hà Nội. Được thành lập ngày 26/11/1955 trải qua 50 năm xây dựng và phát triển Công ty Cơ khí Hà Nội hiện nay là Công ty sản xuất cơ khí lớn nhất ở nước ta có quy mô khá lớn với tổng số vốn đầu tư là 275 tỉ đồng và tổng diện tích là 129.796 m 2, có hệ thống cơ sở hạ tầng, máy móc thiết bị hiện đại, tạo công ăn việc làm cho hơn 1000 lao động. Từ khi đi vào sản xuất, công ty đã cho ra đời nhiều loại sản phẩm cung cấp cho các ngành sản xuất kinh doanh những máy móc, công cụ, dây truyền sản xuất hiện đại, có chất lượng cao.Hiện nay sản phẩm của công ty đang chiếm lĩnh thị trường máy móc thiết bị trong nước và có khả năng vươn ra thị trường quốc tế. Để có được những thành tựu đó, công ty Cơ Khí Hà Nội đã không ngừng cố gắng và nỗ lực vượt qua khó khăn trong từng giai đoạn phát triển. Từ năm 2000 đến nay, với năng lực công nghệ và kinh nghiệm của Công ty, Công ty đã phát triển nhanh chóng và tăng trưởng ổn định, đáp ứng được nhu cầu khắt khe của cơ chế thị trường. Công ty đã hợp đồng và xây dựng được thành công nhà máy xi măng Lưu Xá với công suất 12.000 tấn/năm. Công ty đã cung cấp cho thị trường nhiều sản phẩm có hàm lượng chất xám cao với mức độ chính xác cao, độ bền cao, nhiều thiết bị, máy móc có chất lượng cao hơn hàng ngoại nhập. Vì vậy sản phẩm của Công ty đã được khách hàng sử dụng thường xuyên: đã chế tạo và lắp đặt cho 30/44 nhà máy đường ở nước ta, cung cấp cho các ngành công nghiệp nhiều thiết bị, máy móc. Các phụ tùng, phụ kiện cũng được tiêu thụ mạnh. Công ty đã thắng thầu nhiều công trình quốc tế, ngoài ra còn mở rộng thị trường sang các nước như xuất 34
  42. khẩu sang Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Châu Âu Cụ thể một số kết quả đạt được như sau: Kết quả hoạt sản xuất kinh doanh của Công ty: TT Chỉ tiêu thực hiện 2003 2005 2005(dự tính) 1 Giá trị tổng sản lượng (theo 47.422.800 51.003.000 74.381.000 giá cố định năm 1994) 2 Tổng doanh thu 63.412.000 74.625.000 104.125.000 -Doanh thu sản xuất công 57.587.000 65.597.000 94.107.000 nghiệp -Doanh thu thương mại 5.825.000 9.027.000 10.018.000 3 Nộp ngân sách 2.859.000 3.413.000 4.744.000 4 Thu nhập bình quân 945 1.060 1.170 người/tháng Công ty hiện có 13 phòng ban, 3 trung tâm và 10 xưởng và xí nghiệp sản xuất. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của công ty được tổ chức theo mô hình quản lý trực tuyến- chức năng. Quyết định quản lý được đưa từ trên xuống, các bộ phận chức năng có trách nhiệm thực hiện và triển khai đến đối tượng thực hiện. Mỗi bộ phận có chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn cụ thể được quy định bằng văn bản. Bộ máy tổ chức quản lý theo mô hình quản lý trực tuyến, chia thành hai cấp quản lý, cấp 1 từ Ban giám đốc tới các đơn vị, cấp 2 từ đơn vị tới các tổ sản xuất. 35
  43. Sơ đồ 2.1: Mô hình tổ chức bộ máy quản lý sản xuất kinh doanh của công ty Cơ Khí Hà Nội GIÁM ĐỐC CÔNG TY PGĐ PHỤ TRÁCH PGĐ KỸ THUẬT PGĐ NỘICHÍNH SX Trung tâm TT kỹ thuật điều hành SX XĐCB TT thiết kế-Tự động Phòng bảo vệ hoá Phòng quản lý chất lượng Phòng y tế sản phẩm Thư viện Xưởng cơ khí chế tạo Phòng tổ chức Xưởng cơ khí chính Văn phòng công xác ty Xưởng cơ khí lớn Phòng Kế toán TKTC Xưởng bánh răng Phòng kinh doanh Xưởng lắp ráp Ban quản lý dự án Xí nghiệp vật tư Trường Trung học công nghệ chế tạo máy Xí nghiệp Đúc Xí nghiệp gia công áp lực và nhiệt luyện Xưởng kết cấu thép Xí nghiệp lắp đặt sửa chữa thiết bị Giám đốc công ty: người quyết định cao nhất công ty:
  44. -Chịu trách nhiệm trước pháp luật về hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty. -Đề ra phương hướng sản xuất, xây dựng bộ máy tổ chức, đào tạo cán bộ và tuyển dụng lao động. -Chỉ đạo điều hành trực tiếp về: Tổ chức nhân sự, kế toán thống kê tài chính, dự án đầu tư, kinh doanh, ký kết các hợp đồng kinh tế, các văn bản pháp lý. -Đưa ra chính sách chất lượng sản phẩm của công ty. PGĐ SX: -Là người trợ giúp giám đốc và chịu trách nhiệm trước giám đốc về lĩnh vực mà mình phụ trách. Trực tiếp lãnh đạo và kiểm tra các xưởng và xí nghiệp sản xuất. -Xây dựng phương án sản xuất, quyết định các phát sinh trong sản xuất. -Quản lý điều hành, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ sản xuất. -Có quyền ký kết các hợp đồng kinh tế có giá trị tới 100 triệu đồng. PGĐ kỹ thuật: -Giúp Giám đốc về các mặt: Nghiên cứu, ứng dụng kỹ thuật, khoa học và công nghệ môi trường. -Trực tiếp quản lý về chất lượng sản phẩm, quyết định các biện pháp kỹ thuật phục vụ sản xuất. -Được ký hợp đồng trị giá đến 100 triệu đồng. PGĐ nội chính: Chịu trách nhiệm về công tác nội chính, xây dựng cơ bản, Công đoàn, Thanh niên, Quân sự và mối quan hệ với địa phương. Trợ lý Giám đốc: -Giúp Giám đốc về các lĩnh vực: Theo dõi các hợp đồng kinh tế đã ký kết về tiến độ sản xuất, giao hàng. Quản lý điều hành sản xuất, ký lệnh sản xuất. -Ký các văn bản, quy định, quy chế về vật tư, sản xuất. -Xây dựng đề án tổ chức sắp xếp lao động. Văn phòng Công ty: -Lập chương trình làm việc của Ban Giám Đốc hàng tuần và chuẩn bị hội nghị. -Tập hợp các văn bản pháp lý và thông tinh bên trong và ngoài công ty rồi phân loại báo cáo cho lãnh đạo có chức năng giải quyết, truyền đạt ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo tới các bộ phận hoặc cá nhân bằng văn bản. -Tổ chức bảo quản, lưu trữ, luân chuyển các loại văn bản mà Văn phòng quản lý. 35
  45. Phòng kế toán Thống kê Tài chính: -Tổ chức bộ máy kế toán, thống kê, phản ánh đầy đủ, kịp thời, chính xác và trung thực các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong công ty. -Trích nộp các khoản nộp ngân sách, trích nộp các khoản theo quy định của Nhà nước đầy đủ, đúng và kịp thời. -Thanh toán tiền vay đúng thời hạn, theo dõi và đôn đốc các khoản nợ phải thu, phải trả. -Phân tích kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh và đề ra các biện pháp giúp lãnh đạo ra quyết định. -Tiến hành kiểm kê tài sản định kỳ và đưa ra biện pháp xử lý. -Kiểm tra, xét duyệt các báo cáo kế toán thống kê của các đơn vị cấp dưới. -Tổ chức hạch toán kinh tế theo quy chế quản lý và lập các báo cáo tài chính theo quy định. -Tổ chức lưu trữ các văn bản, tài liệu thống kê, kế toán. Phòng KD: -Xây dựng chiến lược marketing và tổ chức thực hiện. -Xây dựng phương hướng sản xuất kinh doanh, chiến lược sản phẩm. -Thiết kế các loại hợp đồng và theo dõi quá trình thực hiện các hợp đồng đã ký kết. -Quản lý TP nhập kho và xuất nhập hàng hoá Công ty. Phòng KD xuất nhập khẩu: -Theo dõi các hợp đồng mua, bán, liên doanh liên kết với nước ngoài. -Thực hiện các thủ tục, giấy phép xuất nhập khẩu hàng hoá. -Thực hiện các hoạt động xuất nhập khẩu uỷ thác hoặc trực tiếp dưới sự chỉ đạo của Giám đốc công ty. Trung tâm kỹ thuật điều hành SX: -Điều tra, nghiên cứu áp dụng các biện pháp khoa học kỹ thuật vào sản xuất. -Đề ra các định mức kinh tế kỹ thuật của các loại sản phẩm, làm căn cứ cho Xí nghiệp Vật tư có kế hoạch cung ứng vật tư, thiết bị. -Đề ra phương hướng, nội dung và chiến lược cụ thể cho từng sản phẩm về vấn đề khoa học kỹ thuật. -Xây dựng kế hoạch tác nghiệp, phân công sản xuất, đề ra các biện pháp giải quyết vướng mắc trong sản xuất. -Được xử lý sai, hỏng theo quy định của công ty. 36
  46. Phòng tổ chức nhân sự: -Giúp Giám đốc ra quyết định, quy chế, nội quy, thủ tục về tổ chức nhân sự lao động tiền lương và chính sách xã hội. -Liên hệ với các cơ quan, làm thủ tục giải quyết chế độ chính sách cho mọi đối tượng trong công ty và giải quyết những vấn đề xã hội khác theo quy định. -Dự thảo các văn bản về tổ chức nhân sự, quy chế lao động tiền lương, tuyển dụng, điều động, đào tạo, miễn nhiệm , bổ nhiệm Phòng Quản lý chất lượng sản phẩm: -Tham gia xây dựng chính sách chất lượng sản phẩm. -Kiểm tra, kiểm soát, theo dõi chất lượng sản phẩm trong sản xuất kinh doanh và quá trình tiêu thụ. Xí nghiệp vật tư: -Mua sắm vật tư, thiết bị theo kế hoạch của Trung tâm điều hành sản xuất, bảo đảm đúng số lượng, chất lượng, chủng loại và kịp thời phục vụ sản xuất. -Chịu trách nhiệm bảo quản vật tư, thiết bị, hàng hoá, cấp phát vật tư, thiết bị máy móc cho sản xuất theo quy định. Xí nghiệp đúc: gồm 2 phân xưởng -Phân xưởng Mộc: Căn cứ từ phôi mẫu, tạo mẫu đúc cho phân xưởng đúc thép, đúc gang. -Gia công nóng các phôi thép theo yêu cầu của phân xưởng cơ khí. Xưởng gia công áp lực và nhiệt luyện: -Nhiệt luyện các chi tiết, bộ phận cần độ cứng, rắn và chịu được sự mài mòn. -Gia công nóng các phôi thép theo yêu cầu của phân xưởng cơ khí. Xưởng bánh răng: -Sản xuất các loại bánh răng cho máy công cụ và chế tạo ra các bánh răng theo yêu cầu của khách hàng. Xưởng cơ khí chế tạo -Gia công các chi tiết của máy công cụ và các phụ tùng của các thiết bị, máy móc khác. Xưởng Cơ khí lớn: -Gia công các chi tiết, bộ phận có kích thước lớn mà các máy công cụ khác không làm được. Xưởng kết cấu thép: -Thực hiện nhiệm vụ cắt, hàn, gò, uốn chế tạo ra các thiết bị lớn. 37
  47. Xưởng Cơ khí chính xác: -Chế tạo ta các chi tiết và bộ phận cần độ chính xác cao và yêu cầu độ phức tạp. Xưởng lắp ráp: -Lắp ráp hoàn thiện và sơn rồi nhập kho TP. Xí nghiệp lắp đặt sửa chữa thiết bị: gồm hai đơn vị -Đơn vị cơ điện: quản lý, sửa chữa hệ thống điện, nước của công ty và xây dựng kế hoạch và tổ chức sửa chữa, bảo dưỡng các loại máy của công ty. -Đơn vị lắp đặt thiết bị công nghiệp: Lắp đặt các thiết bị theo yêu cầu của khách hàng. 2.1.2 Đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh Quy trình sản xuất kinh doanh được tuân thủ theo các bước sau: Trước hết phòng kinh doanh kết hợp với phòng kinh doanh xuất nhập khẩu lập kế hoạch cho các loại sản phẩm rồi thông báo cho Trung tâm kỹ thuật điều hành sản xuất. Trung tâm kỹ thuật điều hành sản xuất sẽ hướng dẫn công nghệ sản xuất tới các bộ phận sản xuất liên quan trực tiếp như : Xí nghiệp Đúc, xưởng gia công áp lực và nhiệt luyện, xưởng Cơ Khí, xưởng Bánh răng Các xưởng này sẽ tiến hành sản xuất theo một quy trình sản xuất nhất định tuỳ theo từng loại sản phẩm. Tuy nhiên tất cả các loại sản phẩm đều phải trải qua một quy trình công nghệ chung như sau: +Chuẩn bị: Phân xưởng mộc sử dụng cát, đất sét và gỗ để làm khuôn tạo phôi đúc căn cứ theo phôi mẫu. +Tạo phôi đúc, phá khuôn, làm sạch và cắt gọt : nguyên vật liệu được nung chảy rồi rót vào khuôn, sau đó phá khuôn để lấy phôi đúc ra rồi làm sạch sẽ và cắt gọt. +Gia công nhiệt luyện: Đối với các chi tiết cần độ rắn và cứng, phôi đúc sẽ được nhiệt luyện và rèn để tăng cường độ cứng, độ rắn. +Gia công cơ khí: Các chi tiết được đưa vào máy như máy phay, máy tiện, máy bào, mài, rèn, để tạo ra các chi tiết như mong muốn. +Nhiệt luyện: Áp dụng cho các chi tiết cần độ cứng cao ở bề mặt hoạt động và được KCS kiểm tra chặt chẽ. +Lắp ráp: Các chi tiết được lắp ráp lại với nhau để tạo nên máy công cụ và thiết bị, phụ tùng và được KCS . +Sơn: sản phẩm được sơn theo tiêu chuẩn và được KCS. +KCS: sản phẩm được kiểm tra trước khi nhập kho. 38
  48. +Nhập kho: nhập kho sản phẩm chờ tiêu thụ . 39
  49. Sơ đồ 2.2 Quy trình sản xuất kinh doanh của công ty Duyệt mua vật tư Các hoạt động Ban Xí nghiệp tài chính giám đốc Xin duyệt mua vật tư vật tư Trình bảng chào thầu Ký hợp đồng Duyệt chàobáo thầu giá báo giá Dự thảo hợp đồng Giao hàng Yêu cầu Phòng KD Trao đổi kỹ Trung tâm kỹ thuật Khách Chào thầu báo giá Phòng KD XNK thuật điều hành sản xuất hàng Thông báo sản xuất Hợp đồng Cấp Nhập Kế Giải phối phối hoạc quyế Thoả thuận cung cấp vật tư và bán h SX t kỹ Giao vật tư bán thàn (bản TP Phiếu mua hàng Xí nghiệp Nhập thành phẩm h vẽ thuật Nhà vật tư phẩ công cung ứng Cấp vật tư m Sản xuất Báo giá cung cấp vật nghệ tư Yêu cầu Kiểm tra ) kiểm tra vật đầu vào Giao sản phẩm để kiểm Phòng quản lýtư đầu vàp tra chất lượng sản phẩm Yêu cầu sửa chữa thiết XN lắp đặt sửa bị chữa thiết bị Bảo trì, bảo dưỡng thiết bị ty
  50. Tổ chức công tác kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác SV Bùi Hữu Long định kết quả tiêu thụ ở Công ty Cơ Khí Hà Nội Lớp: ĐH24 – 21.21 2.1.3. Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán và công tác kế toán của công ty Cơ Khí Hà Nội. 2.1.3.1 Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán Bộ máy kế toán của công ty gồm 16 người thực hiện các phần hành kế toán khác nhau và được tổ chức theo mô hình tập trung, các nghiệp vụ kinh tế phát sinh được thu thập, ghi chép và xử lý tại phòng Kế toán-Thống kê-Tài chính. -Trưởng phòng Kế toán-Thống kê-Tài chính: Là người giúp Giám đốc về công tác tổ chức, điều hành, quản lý, thực hiện các nghiệp vụ về thống kê, kế toán, tài chính. Chịu trách nhiệm trước cấp trên và pháp luật về sự chính xác, đúng đắn, trung thực của thông tin trong các Báo cáo Tài chính của Công ty. -Phó phòng Kế toán Thống kê Tài chính có nhiệm vụ giúp Trưởng phòng trực tiếp chỉ đạo thực hiện các phần hành kế toán. Tập hợp, đối chiếu số liệu hạch toán tổng hợp với số liệu sổ chi tiết của từng phần hành. Kiểm tra, kiểm soát quá trình luân chuyển, xử lý chứng từ.Lập các báo cáo theo yêu cầu đột xuất và cuối kỳ lập báo cáo tài chính theo quy định, lập các báo cáo nhanh phục vụ công tác quản trị. Các phần hành kế toán được chia ra như sau: 41
  51. Sơ đồ 2.3 : Mô hình tổ chức bộ máy kế toán của công ty Cơ Khí Hà Nội Trưởng phòng Phó phòng KT KT KT KT KT KT KT KT KT KT thanh Ngân vật tài sản Công tiền tập tiêu dự Thủ toán hàng, tư cố định nợ, lương hợp thụ án quỹ thu hoạt và phải và chi phí công chi và động XDCB thu, BHXH và tính nơ, quản vay thuế giá phải lý tiền thành trả mặt SP
  52. Tổ chức công tác kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác SV Bùi Hữu Long định kết quả tiêu thụ ở Công ty Cơ Khí Hà Nội Lớp: ĐH24 – 21.21 +1 Kế toán ngân hàng : theo dõi nghiệp vụ thu chi tiền gửi Ngân hàng hàng ngày, báo cáo uỷ nhiệm thu, uỷ nhiệm chi, theo dõi các khoản vay ngắn hạn, dài hạn, tính lãi tiền vay Ngân hàng , phụ trách TK 112, 341,311. + 3Kế toán vật tư: Theo dõi tình hình nhập, xuất vật tư, công cụ dụng cụ, bán thành phẩm cả về số lượng , giá trị và chủng loại; theo dõi việc mở và ghi thẻ kho ở kho, kiểm tra việc ghi, xử lý các phiếu nhập, xuất kho và ghi chép lên các sổ tổng hợp TK 152, TK 153, TK 154, ngoài ra còn mở các tài khoản chi tiết để theo từng loại vật tư, hàng hoá, +1 Kế toán TSCĐ, xây dựng cơ bản: Phụ trách TK 214, 211 và mở các tài khoản chi tiết để theo dõi tăng, giảm TSCĐ cả về nguyên giá, khấu hao và giá trị còn lại. Phân bổ chi phí khấu hao, chi phí xây dựng cơ bản theo đúng đối tượng và chế độ Tài chính-Kế toán hiện hành. +1 Kế toán công nợ phải thu: Có nhiệm vụ quản lý hoá đơn, viết hoá đơn bán hàng cho khách hàng,theo dõi công nợ phải thu tới từng khách hàng, đơn đặt hàng và hợp đồng. Đồng thời lập báo cáo thuế hàng tháng, phụ trách TK: 131,333. +1 Kế toán tiền mặt: có nhiệm vụ quản lý quỹ, theo dõi tình hình thu chi tiền mặt hàng ngày, tập hợp,xử lý và hạch toán theo nội dung của chứng từ phát sinh.Trên cơ sở chứng từ gốc lập các sổ quỹ,báo cáo quỹ, và bảng kê số 1, phụ trách TK 111, 141,138,338. +1 Kế toánthành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả SXKD Có nhiệm vụ tập hợp chi phí sản xuất kinh doanh tới từng đơn đặt hàng, hợp đồng và nhóm sản phẩm; xác định lãi lỗ của từng hợp đồng, đơn hàng. Cuối tháng lập các sổ nhật ký liên quan và làm báo cáo thống kê. Ngoài ra còn chịu trách nhiệm tính giá thành của Xí nghiệp Đúc. +1 Kế toán tiền lương, bảo hiểm xã hội: Có nhiệm vụ tính tiền lương thời gian và tiền lương sản phẩm. Trích các khoản BHYT, BHXH, KPCĐ theo quy định. Tính các khoản phụ cấp theo lương và các khoản ngoài lương phải thanh toán. Mở sổ sách theo dõi quỹ lương, các khoản trích theo lương và phân bổ lương hàng tháng. Ngoài ra còn theo dõi công nợ phải trả khách hàng, thường xuyên đối chiếu công nợ và theo dõi thuế đầu vào; phụ trách TK: 334, 338, 133 và mở các TK chi tiết. 42
  53. Tổ chức công tác kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác SV Bùi Hữu Long định kết quả tiêu thụ ở Công ty Cơ Khí Hà Nội Lớp: ĐH24 – 21.21 +1 Kế toán dự án: Quản lý các dự án và theo dõi quá trình thực hiện. Cập nhật, tập hợp các chi phí rồi tính toán giá thành và quyết toán từng hạng mục, cuối kỳ lập báo cáo thực hiện dự án. +3 Kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm. Cập nhật các chi phi phát sinh, tập hợp số liệu rồi tính toán và phân bổ chi phí. Trên cơ sở đó tính giá thành công xưởng và giá thành toàn bộ cho từng loại sản phẩm, từng đơn đặt hàng và hợp đồng rồi nhập kho, phụ trách TK 155, 154. +1 Thủ quỹ : Quản lý tiền mặt, theo dõi xuất, nhập quỹ tiền mặt kiêm theo dõi tình hình thanh toán với người bán, phụ trách TK 331. 2.1.3.3 Đặc điểm tổ chức công tác kế toán Việc tổ chức thực hiện các chức năng, nhiệm vụ, nội dung công tác kế toán là căn cứ vào đặc điểm tổ chức, quy mô sản xuất kinh doanh, tính chất và mức độ phức tạp của các nghiệp vụ kinh tế phát sinh. Đồng thời căn cứ vào trình độ quản lý, chuyên môn nghiệp vụ và yêu cầu về thông tin của lãnh đạo, công ty tổ chức công tác kế toán theo hình thức tập trung. Với hình thức tổ chức bộ máy kế toán tập trung sẽ bảo đảm sự chỉ đạo tập trung, thống nhất của kế toán trưởng, đồng thời lãnh đạo Công ty cũng nắm bắt và chỉ đạo kịp thời công tác kế toán chính. Áp dụng hình thức này, ở các đơn vị, xưởng, xí nghiệp,trung tâm, trường học không tổ chức bộ phận kế toán riêng mà cử các nhân viên kinh tế tiến hành thu thập, kiểm tra chứng từ, hạch toán ban đầu rồi gửi về phòng Kế toán-Thống kê-Tài chính, tại đây các nghiệp vụ sẽ được các phần hành liên quan xử lý qua các giai đoạn của quy trình kế toán. + Giai đoạn 1: Ghi nhận các dữ liệu từ các chứng từ, rồi hệ thống hoá các nghiệp vụ theo đối tượng kế toán và trình tự thời gian, từ đó nắm được các thông tin kinh tế. +Giai đoạn 2: Kế toán chi tiết và tổng hợp tiến hành hạch toán rồi lập báo cáo tài chính. +Giai đoạn 3: Phân tích các chỉ tiêu kinh tế tài chính, đánh giá tình hình tài chính, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh đưa ra nhận xét, đánh giá tình hình tài chính và các biện pháp thực hiện giúp lãnh đạo ra quyết định quản lý. Một số quy định về công tác kế toán của công ty thì : -Kế toán chi tiết hàng tồn kho theo phương pháp ghi thẻ song song. 43
  54. Tổ chức công tác kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác SV Bùi Hữu Long định kết quả tiêu thụ ở Công ty Cơ Khí Hà Nội Lớp: ĐH24 – 21.21 -Kế toán tổng hợp hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên - Giá vốn vật tư hàng hoá xuất kho theo phương pháp bình quân gia quyền cả kỳ. -Tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ. -Tính khấu hao TSCĐ theo phương pháp khấu hao theo thời gian. -Hệ thống chứng từ kế toán và luân chuyển chứng từ được sử dụng theo biểu mẫu quy định của Bộ Tài Chính và theo mẫu của hệ thống quản lý chất lượng ISO 9002. Chứng từ được lập, kiểm tra và luân chuyển theo trình tự ISO 9002 giúp cho công tác theo dõi chứng từ chặt chẽ, hạch toán kế toán chính xác. Các chứng từ gốc gồm có: Phiếu xuất kho, phiếu nhập kho, thẻ kho, hoá đơn GTGT, phiếu thu, phiếu chi, phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ, biên bản kiểm kê vật tư hàng hoá, biên bản giao nhận TSCĐ, bảng chấm công, bảng thanh toán tiền lương -Hình thức kế toán Công ty áp dụng : Căn cứ vào quy mô sản xuất kinh doanh và đặc điểm sản xuất kinh doanh, công ty áp dụng hình thức kế toán Nhật ký chứng từ. Với hình thức này cho phép kiểm tra số liệu kế toán ở các khâu một cách thường xuyên, số liệu chính xác, công tác kế toán chắc chắn và chặt chẽ hơn, đảm bảo thống nhất trình tự ghi sổ kế toán, tổng hợp lập báo cáo kế toán và sử dụng máy vi tính vào công tác kế toán. Kế toán căn cứ vào chứng từ gốc để vào các sổ chi tiết cuối tháng vào bảng kê và nhật ký chứng từ tương ứng. -Hệ thống sổ kế toán : NKCT số 1, số 2, số 3, số 4, số 5, số 6, số 7, số 8, số 9, số 10, Bảng kê số 1, số 2, số 3, số 4, số 5, số 6, số 7, số 9, số 11,Bảng phân bổ số 1, số 3, Sổ cái các tài khoản: TK 111, TK 112, TK131, TK133, TK138, TK141, TK144, TK 152, TK 153, TK 154, TK 155, TK 156,TK 157, TK 211, TK214, TK311, TK 531, TK 311, TK 531, TK 331, TK333, TK334, TK 338, TK 335, TK 336, TK 341, TK 342, TK 411, TK 413, TK 431, TK 421, TK 461, TK 532, TK 621, TK 622, TK 627, TK635, TK 641, TK 642, TK 711, TK 511, TK 515, TK 811, TK 911. Ngoài ra còn mở các sổ chi tiết theo mẫu phù hợp. Sổ chi tiết và sổ tổng hợp luôn được đối chiếu khớp nhau. -Hệ thống báo cáo gồm : +Báo cáo quyết toán quý : gồm Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả kinh doanh của 6 tháng. +Báo cáo quyết toán năm gồm có : Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả kinh doanh, Báo cáo quyết toán thuế, Thuyết minh báo cáo tài chính. 44
  55. Tổ chức công tác kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác SV Bùi Hữu Long định kết quả tiêu thụ ở Công ty Cơ Khí Hà Nội Lớp: ĐH24 – 21.21 +Báo cáo nhanh phục vụ quản trị : Báo cáo doanh thu, Báo cáo công nợ phải thu, phải trả, Báo cáo quỹ, Sơ đồ 2.4 : Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức Nhật ký chứng từ tại công ty Cơ khí Hà Nội Chứng từ Bảng kê Sổ nhật ký Chứng từ Các sổ, thẻ kế toán chi tiết Bảng tổng hợp Sổ cái TK chi tiết Báo cáo kế toán Ghi chú: Ghi hàng ngày Ghi cuối tháng Đối chiếu -Trình tự ghi sổ: +Hàng ngày căn cứ vào các chứng từ hợp lệ, ghi số liệu vào các bảng kê, bảng phân bổ, sau đó mới ghi vào nhật ký chứng từ. +Các chứng từ cần hạch toán chi tiết mà chưa thể phản ánh vào Nhật ký chứng từ, bảng kê thì ghi vào sổ kế toán chi tiết. +Các chứng từ thu, chi tiền mặt được ghi vào sổ quỹ, sau đó ghi vào bảng kê, nhật ký chứng từ liên quan. +Cuối tháng căn cứ vào số liệu từ các bảng phân bổ để ghi vào bảng kê, nhật ký chứng từ liên quan. +Căn cứ vào các sổ kế toán chi tiết lập bảng tổng hợp số liệu chi tiết. +Kiểm tra, đối chiếu số liệu giữa các sổ kế toán có liên quan để tìm ra sai sót. 45
  56. Tổ chức công tác kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác SV Bùi Hữu Long định kết quả tiêu thụ ở Công ty Cơ Khí Hà Nội Lớp: ĐH24 – 21.21 +Tổng hợp số liệu báo cáo kế toán. Để Ban Giám đốc có thể nắm bắt được tình hình sản xuất kinh doanh, tình hình tài chính của công ty đòi hỏi kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm phải lập đầy đủ, kịp thời , chính xác các báo cáo tài chính, báo cáo quản trị theo đúng quy định của Nhà nước cả theo định kỳ và bất thường. 2.2 Thực trạng công tác kế toán thành phẩm tại công ty Cơ Khí Hà Nội. 2.2.1 Đặc điểm thành phẩm. Ở công ty Cơ Khí Hà Nội, thành phẩm là các sản phẩm về cơ khí, mang tính đặc thù. Trước đây, ở thời kỳ bao cấp, việc tổ chức sản xuất kinh doanh của công ty được thực hiện theo kế hoạch và chỉ định của Nhà nước cho nên phạm vi hoạt động sản xuất của công ty bị bó hẹp và phụ thuộc vào Nhà nước. Tuy nhiên, từ khi chuyển hướng nền kinh tế bao cấp sang nền kinh tế thị trường thì hướng sản xuất của công ty đã có sự thay đổi. Để có thể cạnh tranh và đứng vững trên thị trường, công ty không chỉ duy trì sản xuất các mặt hàng truyền thống như các máy khoan, máy tiện, máy bào mà còn tích cực mở rộng thị trường bằng cách sản xuất ra các sản phẩm theo hợp đồng, đơn đặt hàng, phục vụ ngành kinh tế quốc dân như ngành mía đường, xi măng, giấy, điện, khai thác quặng và nghiên cứu, tìm hiểu và chế tạo các sản phẩm theo mẫu mã bản vẽ của nước ngoài thay thế hàng nhập khẩu và để xuất khẩu ra nước ngoài. Với những đặc điểm mang tính chất đặc thù của thành phẩm, đòi hỏi bộ phận kế toán của công ty phải lựa chọn phương pháp hạch toán phù hợp để theo dõi số hiện có và sự biến động của thành phẩm. Khi có các nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan kế toán phải dựa vào đó để lập các chứng từ thích hợp làm cơ sở pháp lý cho việc hạch toán sau này. 2.2.2 Những nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến công tác kế toán thành phẩm ở công ty Cơ Khí Hà Nội. + Thời điểm tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành thành phẩm vào cuối tháng. Do vậy, việc đánh giá thành phẩm nhập kho trong tháng được thực hiện vào cuối tháng.Trong tháng phát sinh các nghiệp vụ nhập-xuất thành phẩm, kế toán chỉ ghi theo chỉ tiêu số lượng. Đến cuối tháng, khi đã xác định được trị giá vốn thành phẩm nhập kho, áp dụng phương pháp bình quân gia quyền cả kỳ, kế toán thành phẩm tính ra trị giá vốn thành phẩm xuất kho trong tháng và ghi sổ theo chỉ tiêu giá trị. 46
  57. Tổ chức công tác kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác SV Bùi Hữu Long định kết quả tiêu thụ ở Công ty Cơ Khí Hà Nội Lớp: ĐH24 – 21.21 +Thành phẩm xuất kho có thể bán trực tiếp, gửi đại lý, hoặc xuất dùng cho các phân xưởng, bộ phận trong công ty sử dụng. Do đó cần theo dõi, quản lý chặt chẽ, chi tiết tới từng thành phẩm. +Thành phẩm của công ty có thể được sản xuất theo kế hoạch hàng kỳ, hoặc theo các đơn đặt hàng, các hợp đồng với những mẫu thiết kế riêng theo yêu cầu của khách hàng. Vì vậy mà thành phẩm trong công ty rất đa đạng. Vấn đề này là một trở ngại trong việc lập danh điểm sản phẩm cố định, cho nên công ty chưa áp dụng phần mềm kế toán thích hợp vào việc quản lý thành phẩm. Bên cạnh đó, số lần nhập, xuất kho thành phẩm trong tháng là rất ít, do đó việc mở từng trang sổ chi tiết để theo dõi từng loại thành phẩm là không cần thiết. Để quản lý, theo dõi thành phẩm, kế toán lập Bảng chi tiết doanh thu-chi phí-lãi lỗ +Công việc kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm do cùng một nhân viên kế toán thực hiện nên trong quá trình thực hiện đã có những thiết kế mẫu sổ riêng một cách sáng tạo nhằm giảm bớt khối lượng công việc mà vẫn đảm bảo yêu cầu quản lý. 2.2.3 Đánh giá thành phẩm Đánh giá thành phẩm là biểu hiện bằng tiền của giá trị thành phẩm theo những nguyên tắc nhất định. Công tác đánh giá thành phẩm ở công ty được thực hiện hàng tháng, đảm bảo tuân thủ nguyên tắc giá vốn. Hiện nay, công ty đánh giá thành phẩm theo một giá duy nhất là giá thực tế. .Đánh giá thành phẩm nhập kho Thành phẩm nhập kho gồm 2 nguồn: Thành phẩm sản xuất hoàn thành nhập kho : Trị giá vốn thành phẩm nhập kho là giá thành sản xuất thực tế của thành phẩm. Kế toán tiến hành theo dõi và quản lý thành phẩm theo hai chỉ tiêu số lượng và giá trị. Hàng ngày kế toán tiêu thụ căn cứ vào các phiếu nhập-xuất kho thành phẩm, chỉ theo dõi về mặt số lượng. Cuối tháng, kế toán giá thành tập hợp chi phí sản xuất liên quan như: CPNVLTT, CPNCTT, bán TP, CPSXC(CP phân xưởng). Sau đó bộ phận tính giá thành sẽ chuyển số liệu tính toán được đó cho kế toán tiêu thụ thành phẩm. Kế toán căn cứ vào Bảng tính giá thành trong sổ thương phẩm để đánh giá.(Biểu 1) Thành phẩm bán bị trả lại, nhập kho: Trị giá vốn của thành phẩm bán bị trả lại, nhập kho được xác định bằng trị giá vốn thành phẩm xuất kho ở thời điểm tiêu thụ 47
  58. Tổ chức công tác kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác SV Bùi Hữu Long định kết quả tiêu thụ ở Công ty Cơ Khí Hà Nội Lớp: ĐH24 – 21.21 thành phẩm, kế toán căn cứ vào Hoá đơn GTGT bán hàng của chuyến hàng đó và vào sổ kế toán thành phẩm ở thời điểm tiêu thụ thành phẩm để đánh giá. .Đánh giá thành phẩm xuất kho: Ở công ty trị giá vốn thành phẩm xuất kho được tính theo phương pháp bình quân gia quyền, áp dụng đối với tất cả các thành phẩm. Biểu 1 Bảng tính giá thành theo khoản mục xưởng máy công cụ Tháng 10 năm 2005 Tên sản phẩm Máy Máy tiện khoan Máy bào B365 Chỉ tiêu T14L K525 Số lượng 9 5 10 CPNVLTT 137.487 28.778.65 142.820.038 .600 9 Bán TP 177.953 42.731.47 181.118.762 .695 0 CPNCTT 24.921. 11.280.18 26.903.200 105 2 CP phân xưởng 37.400. 17.559.68 40.448.000 000 9 Giá thành công xưởng 377.762 100.350.0 390.552.000 .400 00 Giá thành đơn vị 41.973. 20.070.00 39.055.200 600 0 Ngày 30 tháng 10 năm 2005 Kế toán 48
  59. Tổ chức công tác kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác SV Bùi Hữu Long định kết quả tiêu thụ ở Công ty Cơ Khí Hà Nội Lớp: ĐH24 – 21.21 Trong tháng, khi xuất kho thành phẩm, kế toán chỉ ghi sổ kế toán theo chỉ tiêu số lượng. Cuối tháng kiểm kê và đánh giá lượng thành phẩm tồn kho tính ra giá thực tế thành phẩm xuất kho. Tri giá vốn thành = Số lượng thành X Đơn giá bình quân phẩm xuất kho phẩm xuất kho thành phẩm xuất kho Trong đó: + Số lượng thành phẩm xuất kho được lấy từ số liệu tổng cộng cột số lượng xuất trong kỳ ở Bảng chi tiết DT -CP-LL trong tháng và số lượng thành phẩm bán bị trả lại ghi trong phiếu nhập kho hàng bán bị trả lại. +Đơn giá bình quân thành phẩm xuất kho tính bằng công thức sau: Giá thành sản xuất thực tế Giá thành sản xuất thực tế Đơn giá bình + TP tồn kho đầu tháng TP nhập kho trong tháng quân thành = Số lượng TP tồn kho Số lượng TP nhập kho phẩm xuất kho + đầu tháng trong tháng Trong đó: -Giá thành thực tế TP tồn đầu tháng: Dựa vào giá thành thực tế thành phẩm tồn kho cuối tháng trước. -Giá thành thực tế TP nhập kho trong tháng: Căn cứ vào số liệu kế toán giá thành chuyển sang. -Số lượng TP xuất kho trong tháng: Căn cứ vào số liệu của dòng tổng cộng cuối tháng tại bảng kê bán hàng. Ví dụ: Tính giá thành xuất kho của máy tiện T14L trong tháng 10 năm 2005 -Giá thành thực tế máy tiện T14L tồn đầu tháng là: 159.486.324 VNĐ -Giá thành thực tế máy tiệnT14L nhập trong tháng là:377.762.40DVNĐ -Số lượng máy tiện T14L tồn đầu tháng là: 4 chiếc -Số lượng máy tiện T14L nhập trong tháng là: 9 chiếc -Số lượng máy tiện T14L xuất trong tháng là: 7 chiếc Áp dụng công thức trên ta có: Đơn giá bình quân gia quyền =159.486.324 377.762.400 = 41.326.825 4 9 Giá thành thực tế TP xuất kho= 41.326.825 x 7 = 289.287.775 49
  60. Tổ chức công tác kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác SV Bùi Hữu Long định kết quả tiêu thụ ở Công ty Cơ Khí Hà Nội Lớp: ĐH24 – 21.21 Vậy giá thành thực tế xuất kho 7 chiếc máy tiện T14L trong tháng 10 năm 2005 là 289.287.775(đồng). 2.2.4 Kế toán chi tiết thành phẩm Hạch toán chi tiết thành phẩm là nhằm theo dõi chặt chẽ chi tiết tình hình nhập-xuất-tồn kho theo từng loại thành phẩm. Để đáp ứng yêu cầu quản lý thành phẩm, tại công ty Cơ Khí Hà Nội việc hạch toán chi tiết thành phẩm được thực hiện theo phương pháp ghi thẻ song song , đồng thời tại kho và tại phòng kế toán. Khi phát sinh về nghiệp vụ nhập-xuất kho thành phẩm trong tháng, thủ kho và kế toán chỉ theo dõi được về mặt số lượng. Đến cuối tháng kế toán giá thành mới tập hợp được các chi phí phát sinh để tính giá thành của thành phẩm nhập kho. +Ở kho: Thủ kho mở Thẻ kho để theo dõi chi tiết về số lượng cho từng loại thành phẩm.Mỗi thành phẩm được mở một Thẻ kho (Biểu 7). Hàng ngày, căn cứ vào Phiếu nhập kho (PNK) do bộ phận kế hoạch sản xuất thành phẩm lập(Biểu 2), Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ (Biểu 4), Hoá đơn kiêm phiếu xuất kho (Biểu 5) do người nhận hàng mang tới, Hoá đơn GTGT(Biểu 6), thủ kho kiểm tra tính hợp lý, hợp pháp của chứng từ nhập, xuất để ghi số lượng nhập, xuất vào Thẻ kho.Thẻ kho mà công ty sử dụng là những tờ sổ rời, hoặc một số tờ theo dõi từng loại thành phẩm. Mỗi chứng từ nhập, xuất được ghi vào một dòng trên thẻ kho. Cuối ngày thủ kho cộng Thẻ kho để tính lượng nhập-xuất-tồn kho cho từng loại thành phẩm. Sau khi đã ghi vào Thẻ kho, toàn bộ chứng từ nhập, xuất được chuyển cho kế toán thành phẩm để ghi sổ chi tiết thành phẩm. +Ở phòng kế toán: Định kỳ 3-5 ngày kế toán xuống kho kiểm tra đối chiếu số liệu trên Thẻ kho với số liệu ghi trên các chứng từ kế toán và nhận các chứng từ nhập, xuất đã được phân loại theo từng loại thành phẩm để làm căn cứ ghi sổ chi tiết thành phẩm. Sổ chi tiết thành phẩm được lập dưới dạng Bảng chi tiết doanh thu-chi phí-lãi lỗ. Bảng này mở để theo dõi chi tiết tình hình nhập-xuất-tồn của từng loại thành phẩm, từng nhóm thành phẩm trong một tháng.Mỗi loại thành phẩm được theo dõi trên một dòng tương ứng với một Thẻ kho, sắp xếp theo nhóm riêng(nhóm hàng hợp đồng, nhóm Máy công cụ, nhóm chi tiết máy, Kế toán lập 2 Bảng chi tiết doanh thu-chi phí-lãi lỗ để theo dõi riêng kho thành phẩm (Biểu 8)và kho hàng gửi bán(Biểu 9).Việc lập bảng được tiến hành trên máy vi tính bằng Excel. Do đó việc ghi sổ kế toán được thực hiện bằng cách nhập trực tiếp dữ liệu vào ô cần nhập hoặc thông qua thanh nhập liệu của màn hình Excel. 50
  61. Tổ chức công tác kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác SV Bùi Hữu Long định kết quả tiêu thụ ở Công ty Cơ Khí Hà Nội Lớp: ĐH24 – 21.21 Thành phẩm sản xuất ra với chất lượng đáp ứng được yêu cầu của khách hàng và mang lại lợi nhuận cao cho công ty luôn là cái đích mà các doanh nghiệp hướng tới. Do đó, song song với việc sản xuất ra thành phẩm, việc quản lý thành phẩm cũng là yêu cầu và là trách nhiệm của các bộ phận có liên quan. Đối với kế toán phải sử dụng phương pháp hạch toán phù hợp để phản ánh chính xác, kịp thời số hiện có và tình hình biến động của thành phẩm đúng với những quy định của chế độ kế toán hiện hành. Khi có các nghiệp vụ kinh tế phát sinh, việc lập và sử dụng các chứng từ kế toán thích hợp sẽ làm căn cứ pháp lý tiến hành hạch toán ghi sổ nghiệp vụ đó. Nhằm hiểu rõ hơn việc lập và sử dụng các chứng từ kế toán ở khâu tiêu thụ chúng ta sẽ đi sâu nghiên cứu các nghiệp vụ phát sinh sau : Nghiệp vụ 1 : Ngày 16/10 bộ phận sản xuất hoàn thành nhập kho 9 máy tiện T14L Nghiệp vụ 2 : Ngày 16/10 Xuất kho bán trực tiếp cho công ty than Cọc Sáu 4 máy bào B365 với giá bán là: 41.413.750 VNĐ/máy. 51
  62. Sơ đồ 2.5 -Trình tự ghi sổ chi tiết thành phẩm Sổ theo dõi PNK Sổ thương phẩm PN kho số lượng PXK KVC NB Giá trị(Z), số lượng số lượng số lượng Thẻ kho Bảng chi tiết doanh thu-chi phí-lãi lỗ số lượng PN kho số lượng Giá vốn PXK KVC NB Sè l­îng Bảng kê hàng xuất nội bộ
  63. Biểu 2: PHIẾU NHẬP KHO THÀNH PHẨM Đơn vị nhập: XN Lắp ráp Nhập tại kho: Thương mại Hợp đồng/Lệnh sản xuất số: 220/05 Sản phẩm nhập: Máy tiện T14L ĐVT: cái Ngày Khối Định mức Tiền S ố l ư ợng nh ập nhập Thủ kho lượng(kg) giờ lương(VNĐ) Sổ chi tiết hoặc sản KCS Vật ký Cả phẩm Ký liệu 1 sản 1 sản Cả 1 sản Cả Số Chữ loạt phẩm phẩm loạt phẩm loạt 16/10 Máy tiện T14L 9 Chín . Ký/ Trưởng đơn vị nhập Trưởng đơn vị nhận Trưởng phòng QLCLSP Định mức viên Lao động tiền lương Ngày
  64. Biểu 3: Sổ theo dõi phiếu nhập kho thành phẩm Tháng 10 năm 2005 STT Xưởng Hợp đồng Tên sản phẩm 1 Lắp ráp 220/05 Máy tiện T14L 2 Lắp ráp 225/05 Máy bào K365 Biểu 4: Nội bộ HOÁ ĐƠN KIÊM PHIẾU XUẤT KHO Mẫu số 9-VT Số: 10/05/ĐHSX Thanh toán bằng tiền mặt QĐ Liên bộ TCTK-TC Ngày 25 tháng 10 năm 2005 Tên và địa chỉ: Trần Quang Minh, Xí nghiệp lắp đặt sửa chữa thiết bị Lý do tiêu thụ : Lắp đặt tại công trình Định khoản Theo HĐ số: 01/05 ngày 11tháng 4 năm 2005. Nợ: Nhận tại kho: Công ty Cơ Khí Hà Nội Có: Danh Giá Tên nhãn hiệu và quy Đơn vị Số Thành tiền điểm đơn Ghi chú cách vật tư sản phẩm tính lượng (4 x 5) vật tư vị 1 2 3 4 5 6 7 1 Máy tiện T14L Cái 2 2 Máy K525 Cái 1 Cộng Cộng thành tiền(viết bằng chữ): Trả vào tài khoản số: Người nhận Thủ kho Thủ quỹ Phụ trách cung tiêu Kế toán trưởng Phụ trách đơn vị
  65. Biểu 5: Ban hành theo QĐ số 1141 Đơn vị : TC/QĐ/CĐKT Địa chỉ: Phòng kinh doanh Ngày 1/1/95 của Bộ TC BX/01-B No: 023379 PHIẾU XUẤT KHO KIÊM VẬN CHUYỂN NỘI BỘ Ngày 21 tháng 10 năm 2005 Liên 1: Lưu Căn cứ vào lệnh điều động số 101 ngày 18 tháng 10 năm 2005 Họ tên người vận chuyển: Đỗ Văn Linh Phương tiện vận chuyển: Ô tô Xuất tại kho: Công ty Cơ Khí Hà Nội Nhập tại kho: Đại lý hợp tác xã Quê Hương So Tên nhãn hiệu Mã Đơn Số lượng Đơn Thành TT quy cách SP số vị Thực Thực giá tiền tính xuất nhập A B C D 1 2 3 4 1 Máy tiện T14L Cái 4 Hàng gửi bán theo Hợp đồng đại lý số 4/05-ĐL Cộng Người lập phiếu Thủ kho xuất Người vận chuyển Thủ kho nhập (Ký, họ tên) (Ký, họ tên) (Ký, họ tên) (Ký , họ tên)