Đề tài Thực trạng và giải pháp hoạt động tại Công ty xuất nhập khẩu dệt may

Nội dung text: Đề tài Thực trạng và giải pháp hoạt động tại Công ty xuất nhập khẩu dệt may

1. chương I: đặc điểm hàng dệt may thị trường Nhật Bản và khả năng xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam sang thị trường này. 1.Đặc điểm thị trường hàng dệt may Nhật Bản. 1.1-Các chính sách của thị trường Nhật Bản về hàng may mặc. Để kinh doanh hàng dệt may trên thị trường Nhật Bản thì các doanh nghiệp phải tuân thủ những đạo luật sau: 1.1.1-Chế độ cấp giấy phép nhập khẩu. -Hàng nhập khẩu được quy định bởi lệnh kiểm soát nhập khẩu theo mục 6 điều 15 của luật kiểm soát ngoại thương và ngoại hối. Các loại hàng hoá này bao gồm tất cả các loại động sản. kim loại quý (vàng thoi, vàng hợp chất, tiền đúc không lưu thông và các mặt hàng khác có hàm lượng vàng cao), chứng khoán, giấy chứng nhận tài sản vô hình không thuộc sự điều tiết của lệnh kiểm soát nhập khẩu mà do lệnh kiểm soát ngoại hối quy định. Tuy hầu hết hàng nhập khẩu không cần giấy phép nhập khẩu của MITI (Bộ Công Thương Quốc Tế) thì các mặt hàng sau 1.1.1-Quản lý chất lượng và ghi nhãn. *Hàng hoá lưu thông trên thị trường phải có nhãn mác đúng tiêu chuẩn và nhãn mác phải thể hiện đúng xuất xứ hàng hoá sao cho người tiêu dùng không nhầm lẫn sản phẩm do Nhật Bản sản xuất với sản phẩm sản xuất ở nước ngoài và họ có thể nhanh chóng xác định được xuất xứ của hàng hoá, cấm nhập khẩu các sản phẩm có nhãn mac mập mờ, giả mạo về xuất xứ. *Tiêu chuẩn JIS (Japan Industrial Standards). JIS – một trong những dấu chất lượng được sử dụng rộng rãI ở Nhật – là hệ thống tiêu chuẩn chất lượng áp dụng cho hàng hoá công nghiệp. Tiêu chuẩn chất lượng này dựa trên “Luật tiêu chuẩn hàng hoá công nghiệp” được ban hành vào tháng 6-1949 và thường được biết đến dưới cái tên “Dấu chứng nhận tiêu chuẩn công nghiệp Nhật Bản” hay JIS. -Dấu JIS được áp dụng cho rất nhiều loại sản phẩm khác nhau như: vải, quần áo, các thiết bị điện, giày dép, bàn ghế và các loại sản phẩm khác đòi hỏi 1
2. phải tiêu chuẩn hoá về chất lượng và kích cỡ hay các quy cách phẩm chất khác. Dấu này lúc đầu được áp dụng để tạo ra một chuẩn mực về chất lượng cho các sản phẩm xuất khẩu khi Nhật Bản bán sản phẩm của mình ra nước ngoài. Nói chung, các tiêu chuẩn JIS được sửa đổi bổ xung theo định kỳ để phù hợp với các tiến bộ của công nghệ. Tuy nhiên tất cả các tiêu chuẩn JIS đều được bổ xung ít nhất là 5 năm một lần kể từ ngày ban hành, ngày sửa đổi hay ngày xác nhận lại của tiêu chuẩn. Mục đích của việc sửa đổi bổ xung là nhằm đảm bảo cho các tiêu chuẩn chất lượng luôn hợp lý và phù hợp với thực tế. -Theo quy định của “Luật tiêu chuẩn hoá Nhật Bản”, dấu chứng nhận tiêu chuẩn JIS chỉ được phép áp dụng cho các sản phẩm thoả mãn các yêu cầu về chất lượng của JIS. Do đó khi kinh doanh các sản phẩm này chỉ cần kiển tra dấu chất lượng tiêu chuẩn JIS là đủ để xác nhận chất lượng của chúng. Hệ thống dấu chất lượng này áp dụng ở nhiều nước thực hiện tiêu chuẩn hoá. ở Nhật Bản, giấy phép đóng dấu chứng nhận tiêu chuẩn JIS trên hàng hoá do Bộ trưởng Bộ Công Thương cấp cho nhà sản xuất khi sản phẩm của họ được xác nhận là có chất lượng phù hợp với tiêu chuẩn JIS. Theo luật tiêu chuẩn hoá công nghiệp được sửa đổi tháng 4 năm 1980, các nhà sản xuất nước ngoài cũng có thể được cấp giấy phép đóng dấu chứng nhận tiêu chuẩn JIS trên sản phẩm của họ nếu như sản phẩm đó cũng thoả mãn các yêu cầu về chất lượng của JIS. Đây là kết quả của việc Nhật Bản tham gia ký kết hiệp định “Bộ tiêu chuẩn” (trước kia là hiệp định về các hàng rào kỹ thuật đối với thương mại) của GATT (General Agreement on Trade and Tariff) – Hiệp định chung về thương mại và thuế quan. Các sản phẩm được đóng dấu theo cách này được gọi là “Các sản phẩm đóng dấu JIS” và có thể dễ dàng xâm nhập vào thị trường Nhật Bản. Tuy nhiên để có thể nộp đơn xin cấp giấy phép sử dụng dấu chứng nhận tiêu chuẩn JIS cần phải có một số tiêu chuẩn nhất định về cách thức nộp đơn và các vấn đề chuẩn bị cho việc giám định nhà máy, chất lượng sản phẩm. Đối với các nhà sản xuất nước ngoài, các số liệu giám định do các tổ chức giám định nước ngoài do Bộ Trưởng Bộ Công Thương chỉ đình có thể được chấp nhận. 2
3. *Luật nhãn hiệu chất lượng hàng hóa gia dụng: luật này đòi hỏi tất cả các sản phẩm quần áo đều phải dán nhãn trên nhãn ghi rõ thành phẩm của vải và các biện pháp bảo vệ sản phẩm thích hợp. *Luật kiểm tra các sản phẩm gia dụng có chứa các chất độc hại: luật này quy định tất cả các sản phẩm gia dụng phải tuân thủ các tiêu chuẩn về mức độ cho phép đối với các chất gây nguy hiểm cho da. Các sản phẩm may mặc có mức độ độc hại cao hơn mức cho phép sẽ bị cấm bán ở thị trường Nhật Bản. *Luật thuế hải quan: luật này quy định cấm nhập khẩu các sản phẩm mang nhãn mác giả mạo vi phạm nhãn mác thương mại hoặc quyền sáng chế. Chú ý: nếu quần áo tơ lụa có các bộ phận được làm từ da hoặc lông thú thì sản phẩm này sẽ phải tuân theo các điều khoản của hiệp ước WASHINGTON. Các chính sách của Nhật Bản về nhập khẩu hàng may mặc là tương đối khắt khe, nhất là với các nước đang phát triển bởi các nước này ít kinh doanh dựa trên nhãn mác của mình, chất lượng sản phẩm chưa cao, tỷ lệ nội địa hoá sản phẩm thấp. Do vậy, công ty cần đẩy mạnh hơn nữa việc kinh doanh trên nhãn mác của mình, nâng cao tỷ lệ nội địa hóa sản phẩm băng cách sử dụng triệt để nguồn nguyên liệu trong nước một cách có hiệu qủa nhằm thích ứng với các chính sách của Nhật Bản và chiến thắng các đối thủ cạnh tranh. 1.2- Nghiên cứu đánh giá thị trường hàng dệt may Nhật Bản. 1.2.1-Vài nét về nền kinh tế Nhật Bản. Với 126 triệu dân, GDP đạt xấp xỉ 4200 tỷ USD vào năm 1997, Nhật Bản là thị trường tiêu dùng lớn thứ hai trên thế giới chỉ đứng sau Mỹ. Đồng thời cũng là một nước nhập khẩu lớn, với kim ngạch nhập khẩu hàng năm nên tới 300-400 tỷ USD. Năm 1994, nhập khẩu tăng hàng năm 14%, đạt mức 274,8 tỷ USD, năm 1996, kim ngạch nhập khẩu đạt mức 330 tỷ USD, năm 1997 đạt 338 tỷ USD.nhập khẩu các sản phẩm công nghiệp đặc biệt tăng mạnh, năm 1994 tăng 21% đạt mức kỉ lục 151,7 tỷ USD kim ngạch nhập khẩu, chiếm 55,21% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu. Năm 1998 lần đầu tiên kể từ năm 1982 nền kinh tế Nhật Bản phải chứng kiến tình trạng suy giảm cả về xuất khẩu và nhập khẩu. Trong năm này xuất 3
4. khẩu chỉ đạt 386,3 tỷ USD, giảm 8,7%, nhập khẩu chỉ đạt 279,3 tỷ USD, giảm 17,9% so với năm 1997. Nguyên nhân chính dẫn đến kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hoá của Nhật Bản giảm sút là do cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ ở châu á. Gần đây, Nhật Bản đã cố gắng tăng hàng nhập khẩu mà chủ yếu là từ các nước đang phát triển hơn là từ các nước công nghiệp bằng việc cải thiện khả năng tiếp cận thị trường của các nhà cung cấp. Chính phủ Nhật Bản cũng đã cố gắng để đơn giản hoá các thủ tục hải quan và nhập khẩu, cũng như áp dụng các biện pháp nhằm đơn giản các yêu cầu về giấy chứng nhận, công nhận và sử dụng các số liệu kiểm tra của nước ngoài. Chính phủ còn sửa đổi các tập quán nhập khẩu của Nhật Bản cho phù hợp với các chế độ và nguyên tắc của quốc tế. 1.2.2-Chính sách phát triển Nhật Bản trong những năm tới Để khôi phục nền kinh tế và tạo tiền đề cho việc phát triển trong những năm đầu thế kỷ 21, Nhật Bản đã đề ra chính sách kinh tế tổng thể với ba nhiệm vụ chủ yếu cần phải được tiến hành đông thời là: 1-Thực hiện các biên pháp mạnh mẽ nhằm tăng nội nhu thông qua đầu tư vào cơ sở hạ tầng xã hội và cắt giảm thuế. 2- Thúc đẩy nhanh cải cách kinh tế. Các biện pháp nhằm làm tăng nội nhu nói trên phải phù hợp với phương hướng cải tổ lâu dài cơ cấu kinh tế nhằm cải thiện các điều kiện cơ bản của nền kinh tế Nhật Bản. 3- Đẩy mạnh việc xoá bỏ những khoản nợ khó đòi làm cản trở việc hồi phục nền kinh tế. Đối với các nước Châu á, Nhật Bản đã đề ra những biện pháp sau nhằm hỗ trợ cho việc ổn định hoá nền kinh tế và thúc đẩy cải tổ cơ cấu kinh tế ở các nước đang gặp phải khó khăn kinh tế do việc khủng hoảng tài chính, tiền tệ vừa qua gây ra: 1-Hỗ trợ tạo điều kiện thực hiện tài trợ cho thương mại thông qua việc sử dụng các khoản vay của ngân hàng xuất nhập khẩu Nhật Bản. 4
5. 2-Hỗ trợ cải tổ nền kinh tế thông qua việc lập nên hệ thống lãi suất đặc biệt khẩn cấp cho các khoản vay chính phủ bằng đồng yên được giải ngân sớm. 3- Tăng cường hỗ trợ phát triển nhân lực. 4- Trợ giúp cho các công ty con của Nhật Bản tại các nước này. Để thực hiện các biện pháp trên, Nhật Bản đã đưa ra chương trình tài chính Miyazawa với các khoản vay trị giá 30 tỷ USD nhằm giúp cho một số nước châu á, trong đó có Việt Nam sớm thoát khỏi cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ vừa qua. Việc phụ thuộc lẫn nhau giữa Nhật Bản và các nước Châu á, trong đó Nhật Bản vừa là một trong những nước đầu tư lớn nhất, vừa là đối tác buôn bán quan trọng ở các nước này, đã khiến cho Nhật Bản có những đóng góp tích cực trong việc giúp cho việc phục hồi nền kinh tế các nước này trong thời gian qua và trong những năm tới. Việc tranh thủ được sự hỗ trợ trên của Nhật Bản sẽ phần nào giúp cho Việt Nam vượt nhanh qua được những khó khăn trước mắt do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính khu vực vừa qua, thúc đẩy hơn nữa mối quan hệ kinh tế thương mại giữa hai nước trong thập kỷ tiếp theo 1.2.3-Nghiên cứu đánh giá thị trường hàng dệt may Nhật Bản. -Nhật Bản là thị trường lớn nhất Châu á, thứ ba thế giới về nhập khẩu hàng may mặc phục vụ cho tiêu dùng nội địa, nhịp độ tăng của hàng may mặc nhập khẩu khá cao, bình quân 17% trong giai đoạn 1990-1996. Nhập khẩu quần áo của Nhật Bản tăng và đạt đỉnh cao năm 1995 với mức tăng 23% so với năm 1994. Trong các năm 1993-1995 nhập khẩu quần áo của Nhật Bản đều tăng với mức tăng hai con số, nhưng đến năm 1996 do kinh tế suy thoái, nhập khẩu quần áo của Nhật Bản có xu hướng chững lại và chỉ tăng với mức độ khiêm tốn là 5% so với năm 1995- mức tăng thấp nhất trong những năm qua và giảm 14,3% trong năm 1997 chỉ đạt 16.727 triệu USD. Trong 6 tháng đầu năm 1997 nhập khẩu quần áo của Nhật Bản chỉ tương đương các mức cùng kỳ năm 1996. đIũu đó cho thấy nhập khẩu quần áo bước vào giai đoạn điều chỉnh và sẽ có thể tiếp tục điều chỉnh trong thời gian tới. Đến năm 1998 nhập khẩu hàng may mặc giảm 5,3% so với năm 1997. 5
6. Do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ khu vực và suy thoái kinh tế kim ngạch nhập khẩu quần áo của Nhật Bản năm 1997 đã giảm đi 4,6% sau khi tăng tới 22,25% trong năm 1996. Trong đó kim ngạch nhập khẩu hàng dệt thường giảm 7,3% và hàng dệt kim giảm 0,9%, kim ngạch nhập khẩu quần áo dệt thường năm 1997 vào Nhật Bản đã giảm 86,7 tỷ yên so với năm 1996. Hiện nay Nhật Bản là thị trường hàng may mặc lớn thứ hai trên thế giới sau Mỹ, tổng giá trị buôn bán hàng may mặc trong năm 1999 là 35,63 tỷ USD, trong đó hàng may mặc nữ chiếm khoảng 55%, hàng may mặc cho nam giới chiếm khoảng 32% và cho trẻ em chiếm khoảng 12% Thị trường Nhật Bản mở cửa đối với hàng may mặc, kim nghạch nhập khẩu đã chiếm tỷ trọng khoảng 38% tổng khối lượng thị trường hàng may mặc nước này. tuy nhiên, các nhà nhập khẩu hàng may mặc vào Nhật Bản phải đóng thuế và chịu trách nhiệm về nhãn hiệu hàng hoá. Hiện nay,hàng của trung quốc đang thống soái thị trường hàng may mặc nhập khẩu của Nhật Bản, với thị phần năm 1998 là 67,9%. Hầu hết hàng may mặc Nhật Bản nhập từ Trung Quốc là do các công ty của Nhật hoặc các liên doanh Nhật- Trung đóng tại Trung Quốc sản xuất. Trong năm 1998, Hàn Quốc xuất sang Nhật một lượng hàng may mặc chiếm 5,6% tổng lượng hàng may mặc nhập khẩu của Nhật Bản. Theo phân tích, các nhà sản xuất và cung ứng Nhật Bản đặt các nhà máy ở Hàn Quốc thì vận chuyển nhanh hơn từ Trung Quốc. Tuy lượng hàng may mặc mà Nhật Bản nhập từ Hàn Quốc trong năm 1998 mới chỉ chiếm 5,6% tổng lượng hàng nhập, nhưng con số này đã tăng 19% so với năm 1997. Hàng may mặc của Việt Nam xuất sang Nhật Bản năm 1998 chiếm tỷ trọng 3% tổng lượng hàng nhập của nước này so với 7,4% của Italia, 3,3% của Mỹ và 2% của Pháp. Do thiếu lao động và do chi phí nhân công cao, nhiều nhà sản xuất hàng may mặc Nhật Bản đã chuyển ra nước ngoài sản xuất. Do vậy, sản xuất hàng may mặc nội địa ở Nhật Bản đã, đang và sẽ giảm. Chính vì lẽ đó mà tỷ trọng xuất khẩu hàng may mặc của Việt Nam vào Nhật Bản năm 1999 tăng lên hơn 6
7. 1% so với kim ngạch xuất khẩu hàng may mặc của Việt Nam sang Nhật Bản trong năm 1998. Qua những số liệu về tình hình xuất khẩu hàng may mặc vào Nhật Bản, người ta có thể dễ dàng cho rằng thị trường hàng may mặc giờ đây đã hoàn toàn “thuộc về” các nhà sản xuất nước ngoài. Nhưng thực tế, tình hình xuất nhập khẩu hàng may mặc của các công ty sản xuất kinh doanh may mặc Nhật Bản đã phát triển theo hai xu hướng chính: -Xu hướng thứ nhất: ngày nay người tiêu dùng các sản phẩm may mặc đang tìm kiếm các loại hàng không đắt tiền. Đối phó với tình hình này, các nhà sản xuất Nhật Bản đã phải chuyển hướng. Để giảm chi phí sản xuất, các công ty Nhật Bản đưa nguyên liệu may mặc ra nước ngoài để gia công, và các nước Châu á đặc biệt là Trung Quốc và các nước Đông Nam á là một “địa chỉ ”hấp dẫn với giá nhân công rẻ. Giữa tháng 4-2000 các đại diện ngành công nghiệp dệt Nhật Bản gặp Bộ Trưởng ITI-Takaski Fukaya kiến nghị ông ta cần có biện pháp đIũu chỉnh chính sách thương mại về việc nhập khẩu sản phẩm dệt, và khuyến khích nhập khẩu quần áo được sản xuất từ vải của Nhật thông qua việc miễn thuế nhập khẩu. -Xu hướng thứ 2: trong hoàn cảnh hàng loạt các nhà máy sản xuất hàng may mặc nội địa bị đóng cửa, thì việc nghiên cứu và phát triển thành công các sản phẩm có giá trị cao như sơ mi mặc được ngay không cần là sau khi giặt và phơi khô lại là một lối thoát cho các nhà sản xuất Nhật Bản: sản xuất và kinh doanh hàng may mặc tại thị trường Nhật Bản một cách thành công trước sự cạnh tranh của hàng nhập ngoại. Thị trường hàng tiêu dùng Nhật Bản phát triển theo hai xu hướng tạo nên sự phân chia thị trường người tiêu dùng. Hàng được sản xuất với công nghệ cao, giá trị cao vẫn là lĩnh vực mà các nhà sản xuất Nhật Bản chiếm thế mạnh. Hàng may mặc thông thường thì phụ thuộc vào nhập khẩu (từ các nước Châu á của chính các công ty Nhật Bản hoặc các nhà sản xuất nước ngoài). Xét về mặt chất lượng hàng hoá, Nhật Bản nằm trong số những quốc gia có đòi hỏi cao nhất trên thế giới. Những khiếm khuyết mà ở các quốc gia khác không thành vấn đề như một vết xước nhỏ, đường viền không cân trên một sản 7
8. phẩm thì ở Nhật Bản đều bị coi là hàng hoá hỏng. Người tiêu dùng Nhật Bản đề ra các tiêu chuẩn độ bền và chất lượng cao cho những hàng hoá công nghiệp và tạo ra yêu cầu mà các sản phẩm khác nhau nhưng cùng chủng loại phải tuân theo. Mặc dù nền kinh tế Nhật Bản hiện nay đang suy thoái, người tiêu dùng Nhật Bản đã chấp nhận những sản phẩm có chất lượng thấp hơn đổi lấy giá cả rẻ hơn nhưng quan đIúm về chất lượng của họ để lại một dấu ấn trong cách đánh giá sản phẩm trước khi mua chúng. Dự báo trong thời gian tới cầu hàng may mặc của thị trường Nhật Bản là rất lớn do hậu quả của khủng hoảng kinh tế đã dần mất đi, nền kinh tế có những chuyển biến khả quan, người tiêu dùng Nhật Bản chú ý nhiều đến hàng hoá với giá rẻ, chât lượng tốt được nhập khẩu từ các nước đang phát triển. 1.2.3-Các khuynh hướng trong thời trang. -Sau khi nền kinh tế “bong bóng” sụp đổ, thói quen tiêu dùng của người dân Nhật Bản bị ảnh hưởng. Người tiêu dùng đang cố gắng giảm bớt chi tiêu cho quần áo trong thời kỳ suy thoái, họ lựa chọn các sản phẩm có giá cả hợp lý. Ngoài ra, người tiêu dùng Nhật Bản còn có xu hướng mới, ngoài lợi ích cốt lõi của sản phẩm người tiêu dùng Nhật Bản còn đòi hỏinhững sở thích mới thêm chẳng hạn như comple có thoát ẩm, không nhăn nhúm, nhàu nát nhờ may bằng vải đặc biệt, áo sơ mi giặt song chỉ cần phơi khô là mặc ngay không cần là ủi. -Về màu sắc, các tiêu chuẩn khác nhau về màu sắc cũng tồn tại ở Nhật Bản, dựa trên sự kết hợp các tiêu chuẩn truyền thống với các ảnh hưởng của phương tây. ở các gia đình thống, nói chung người ta có khuynh hướng chấp nhận những màu sắc phù hợp với truyền thống văn hoá như: màu nâu đất của nền rơm và sàn nhà, màu hỗn hợp cát xây tường và màu gỗ dùng trong xây dựng. Người già trước kia thường chọn thời trang có gam màu nhẹ và dịu, nhưng hiện nay, mỗi người thích một nhóm màu khác nhau tuỳ theo thị hiếu của họ mà không phụ thuộc vào tuổi tác. đối với thời trang của nữ thanh niên, màu sắc thay đổi phụ thuộc vào mùa. 8
9. -Mỗi mẫu mốt của sản phẩm may mặc có thể có nhiều màu sắc khác nhau. Các doanh nghiệp xuất khẩu nên chọn màu sắc phù hợp tuỳ thuộc theo dáng người và thị hiếu cá nhân của thị trường Nhật Bản. -Ngày nay người tiêu dùng hàng may mặc ở Nhật Bản khá khó tính, đặc biệt về mốt thời trang. Các doanh nghiệp cần phải nắm bắt, dự đoán được xu hướng thời trang, phải cung ứng một cách kịp thời những sản phẩm hợp mốt, đặc biệt là đối với những khách hàng trẻ tuổi - những người có sở thích may mặc thay đổi rất nhanh. Các nhà cung ứng người Nhật thường làm khâu này tốt hơn so với các nhà cung ứng nước ngoài, vì họ nắm bắt và dự đoán tốt xu hướng thời trang và vì họ có một hệ thống “đáp ứng nhanh” để nắm bắt được thông tin từ người tiêu dùng thông qua các nhà bán lẻ. -Người tiêu dùng hàng may mặc ở Nhật Bản, đặc biệt là giới trẻ chịu tác động rất mạnh bởi các phương tiện thông tin đại chúng thông qua các tạp chí, phim ảnh và các sự kiện trên thế giới. Nếu có một mốt nào đó rộ nên thì các phương tiện thông tin đều đề cập đến mốt đó và người nào cũng phải có một cái tương tự. Tuy nhiên, một khi mốt đó đã nhàm thì không ai muốn dùng nó nữa. do vậy, các công ty chưa nắm rõ về thị trường Nhật Bản thì hãy cẩn thận trong việc cung ứng, thậm chí ngay cả sản phẩm của họ đang hợp mốt ở Nhật Bản. bởi vì New York, Milan, Pari và Tokyo có rất nhiều tờ báo và tạp chí thời trang, nên người tiêu dùng nắm bắt rất nhanh xu hướng thời trang trên thế giới. Tuy nhiên người Nhật Bản có bảo thủ hơn ở chỗ vẫn chấp nhận những mặt hàng có cách đIệu chuẩn cộng thêm các chi tiết hoặc các chất liêụ mới. Ví dụ, quần chum/váy và áo vét/jacket nilon vẫn đang bán chạy trong năm nay. Theo một cuộc thăm dò của tổ chức ngoại thương Nhật Bản (JETRO), 78% người tiêu dùng Nhật Bản chọn hàng may mặc dựa theo kiểu dáng, 46% chọn hàng may mặc dựa theo chất lượng, 43% dựa theo nhãn mác, 27% dựa theo giá cả. Người tiêu dùng Nhật Bản thường chú ý kỹ đến các chi tiết nhỏ nhất như đường chỉ(thậm chí cả ở phía trong), đường khâu, đến cách đơm khuy, cách gấp nếp Khi buôn bán với khách hàng Nhật Bản,các nhà cung ứng hang may mặc nước ngoài phải tránh những sai phạm tối kỵ như giao hàng không chuẩn màu sắc, sai kích cỡ, không đủ số lượng hoặc giao chậm. Các nhà nhập khẩu Nhật Bản 9
10. sẽ không chấp nhận các lỗi này, nên các doanh nghiệp mắc phải sai phạm này sẽ tổn hại đến hai bên. Tóm lại, người tiêu dùng Nhật Bản luôn tìm kiếm những hàng hoá chất lượng tốt và với gía cả hợp lý. Với công ty, thị trường Nhật Bản là một thị trường cạnh tranh khốc liệt với những chủng loại hàng hoá xuất xứ từ nhiều quốc gia Châu á như Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan, Việt Nam với chi phí thấp. -Để đáp ứng được những yêu cầu của khách hàng Nhật Bản về chất lượng sản phẩm, màu sắc, kích cỡ, số lượng cũng như thời gian giao hàng. Các doanh nghiệp may cần có những chính sách đồng bộ từ đầu tư đổi mới công nghệ; nghiên cứu mẫu mã mới, màu sắc phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng; đổi mới quản lý doanh nghiệp, tăng cường công tác quản trị chất lượng sản phẩm từ khâu nhập nguyên liệu đầu vào đến khâu cung ứng đầu ra một cách có hiệu quả; đến đáp ứng nhanh nhất về số lượng cũng như thời gian giao hàng bằng các phương tiên vận chuyển đường biển, đường không 1.2.4-Các kênh phân phối hàng may nhập khẩu vào Nhật Bản. -Các kênh phân phối hàng may mặc nhập khẩu trên thị trường Nhật Bản đã trở lên đơn giản hơn trước. Thông qua hai kênh tuỳ thuộc vào hình thức đặt hàng, tuỳ thuộc vào sản phẩm hay thành phẩm, hay bán thành phẩm. Kênh 1: Người sản xuất- các đạI lý xuất khẩu – người bán lẻ- người tiêu dùng Kênh 2: Người sản xuất- chi nhánh tại nước nhập khẩu – bán buôn- bán lẻ- người tiêu dùng. -Các thủ tục khai báo khi xuất hàng may mặc vào Nhật Bản các nhà xuất khẩu phải cung cấp thông tin về nhãn hiệu hàng hóa và những thông tin khác về sản phẩm theo quy định của bộ công thương Nhật Bản (MITI) cụ thể thông tin về loại vải, loại sợi với những tỷ lệ % các chất liệu những chỉ dẫn về bảo quản Hiện nay, có nhiều loại quần áo nhãn hiệu của những nước Châu Âu, Châu á được sản xuất ở Nhật và các nước khác. Các đối thủ cạnh tranh của Việt Nam tham gia vào một mạng lưới phân công lao động quốc tế sâu sắc do họ muốn 10
11. sản xuất quần áo dưới các điều kiện tối ưu bằng cách kết hợp công nghệ có năng suất cao và chi phí thấp nhất. Nguyên liệu có thể mua từ nước có giá nguyên liệu rẻ, chế biến ở nước có giá nhân công rẻ mạt, thiết kế tại trung tâm mẫu mốt rồi được may ở nước có công nhân tay nghề cao, giá nhân công thấp. -Hiện nay, giá nhân công ở các nước Trung Quốc, ấn độ, pakistan khá thấp có thể cạnh tranh mạnh với Việt Nam. Do vậy để dành được khách hàngcác doanh nghiệp may dù muốn hay không cũng phải năng động hơn trong việc tìm kiếm các hình thức kinh doanh linh hoạt, tiếp cận và tham gia trực tiếp vào các kênh phân phối hàng may mặc tại thị trường Nhật Bản thì mới có thể phát triển bền vững, không thể coi giá nhân công thấp là một lợi thế lâu dài. 1.2.5-Giá cả hàng may tại thị trường Nhật Bản. Trong mục này, người viết không tham vọng liệt kê hay cung cấp chi tiết các mức giá hàng may mặc tại thị trường Nhật Bản mà chỉ nêu tình hình chung về giá cả quần áo tại thị trường này. Trong suốt thời gian diễn ra cái gọi là nền kinh tế “bong bóng” bắt đầu từ cuối những năm 80 các mặt hàng đắt tiền bán rất chạy. Tuy vậy năm 1997 nền kinh tế “bị ảnh hưởng” kéo theo một cuộc suy thoá lâu dài. Nhằm kiểm soát chỉ tiêu, người tiêu dùng mua sắm các hàng hoá rẻ tiền hơn. Chi tiêu cho may mặc cũng không ngoài tình trạng trên. do vậy, hiện nay đã xuất hiện một xu thế kinh doanh hàng may mặc là tiêu thụ sản phẩm tại các siêu thị bán giá rẻ hay tại các cửa hàng hạ giá. Ví dụ, một bộ quần áo có thể được bán với giá cao hơn nhưng mỗi khi bị một đợt hạ giá từ phía các cửa hàng khác thì các cửa hàng này buộc phải thay đổi giá cả. Đơn giá bán lẻ trung bình giảm từ 5-10% và thực tế đó thúc đẩy các công ty chuyển cơ sở sản xuất, gia công ra nước ngoài (nơi có chi phí thấp hơn) và khi nhập khẩu hàng may mặc vào thị trường thì phải chấp nhận một cuộc cạnh tranh giá cả khốc liệt từ các đối thủ trong và ngoài nước. -Với cuộc cạnh tranh giá cả gay gắt trong khi chi phí sản xuất tăng do giá nguyên, nhiên, vật liệu, cước vận chuyển, phí hải quan tăng đã làm cho giá thành sản phẩm của công ty tăng khá cao. Để có thể chiến thắng trong cuộc cạnh tranh này công ty một mặt phải không ngừng tìm cách hạ giá thành sản phẩm, giảm tỷ lệ phế phẩm, phế liệu, tăng cường công tác quản lý sản xuất. 11
12. Mặt khác kiến nghị chính phủ có những chính sách về: phát triển nguồn nguyên vật liệu trong nước đáp ứng được yêu cầu về số lượng cũng như chất lượng cho các doanh nghiệp may xuất khẩu; hỗ trợ xuất khẩu, giảm thiểu các thủ tục hải quan. 2.Khả năng xuất khẩu hàng dệt may của các doanh nghiệp Việt Nam tại thị trường Nhật Bản. -Ngành dêt may là ngành thu hút nhiều lao động và nước ta là nước có lực lượng công nhân lớn, giá nhân công rẻ do đó phát triển nghành dệt may là vấn đề được Chính phủ và Nhà nước quan tâm. Cụ thể là “chiến lược “tăng tốc” phát triển ngành dệt may Việt Nam đến năm 2010” nhằm giải quyết công ăn việc làm và nâng cao kim ngạch xuất khẩu. Chính vì những lý do này mà trong nước hiện nay có tới 187 doanh nghiệp dệt may nhà nước (gồm 70 doanh nghiệp dệt và 117 doanh nghiệp may); gần 800 công ty TNHH, cổ phần, tư nhân (gần 600 đơn vị may và gần 200 tổ hợp dệt) trong số những doanh nghiệp này có tới 500 doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế khác nhau tham gia hoạt động xuất khẩu. Điều này gây sức ép rất lớn đối với công ty. Tuy công ty trực thuộc tổng công ty nên được hưởng nhiều ưu đãi do đó có được nhiều thuận lợi hơn các doanh nghiệp không thuộc tổng công ty nhưng sự cạnh tranh của các đơn vị thành viên của tổng công ty cũng rất quyết liệt. Một số công ty lớn trực thuộc tổng công ty có quy mô sản xuất và xuất khẩu cao là những đối thủ “nặng ký của công ty như: công ty may 10, công ty may thăng long, công ty may hưng yên, công ty may chiến thắng, công ty may việt tiến, công ty may bình minh sức mạnh của họ trong hoạt động kinh doanh và hoạt động xuất khẩu là rất lớn. Công ty may việt tiến với doanh thu trung bình hàng năm trên 400 nghìn tỷ đồng, gấp hàng chục lần doanh thu của các công ty may khác. ở miền bắc, công ty may có doanh thu cao nhất là công ty may 10 vói mức trung bình trên 100 nghìn tỷ đồng một năm. Nếu đem so sánh doanh thu của công ty với mức doanh thu nói trên thì có thể thấy được vị 12
13. trí tương đối của mình với họ như thế nào (200 tỷ/100 nghìn tỷ; 200 tỷ/400 nghìn tỷ). Ngoài ra số công ty may còn lại cũng có mức doanh thu trung bình từ trên 40 nghìn tỷ đến trên 80 nghìn tỷ đồng và qua đây chứng tỏ quy mô sản xuất kinh doanh của những công ty may này rất lớn và do đó tiềm lực khả năng cạnh tranh ở thị trường Nhật Bản của họ cũng rất mạnh. Doanh thu của mỗi công ty đều tăng qua các năm với tỷ lệ tương đối cao. So sánh năm 1998 với năm 1997 thì doanh thu của công ty may đức giang, chiến thắng, nhà bè có tỷ lệ tăng rất cao trung bình trên 33%; công ty may thăng long, may 10, may hưng yên có tỷ lệ tăng thấp hơn với mức trên 20%. Trong những năm sau tỷ lệ tăng vẫn tăng đều đặn, trong đó sự tăng vượt bậc của một số công ty như công ty may đồng nai 99/98 tăng 160,2%; công ty may bình minh 99/98 tăng 127,6%; công ty may đức giang 00/99 tăng 139,3% doanh thu lớn, tỷ lệ tăng trưởng qua các năm cao nếu tính theo số tuyệt đối thì mức tăng là rất lớn. Điều này chứng tỏ hoạt động tiêu thụ sản phẩm của họ rất lớn, quy mô kinh doanh ngày cang mở rộng và sản phẩm của họ đã có được chỗ đứng vững chắc trên thị trường. Hoạt động xuất khẩu đóng góp một phần lớn tạo lên doanh thu của công ty nên với tình hình doanh thu như vậy thì chắc hẳn hoạt động xuất khẩu cũng không thua kém. 13
14. CHƯƠNGII Thực trạng xuất khẩu hàng dệt may của vinateximex sang thị trường Nhật Bản. 1-Giới thiệu tổng quan về cô5ng ty xuất nhập khẩu dệt may Việt Nam (VINATEXIMEX). 1.1-Qúa trình hình thành và phát triển doanh nghiệp. -Năm 1977: Tổng Công Ty Dệt May Việt Nam (sau đây gọi là Công Ty) với tên giao dịch quốc tế là: VIET NAM NATIONAL TEXTILE AND GARMENT CORPORATION, viết tắt là VINATEX được thành lập với 5 ban: ban hành chính tổ chức; ban HT quốc tế; ban kỹ thuật chế tạo; ban tài chính kế toán; ban xuất nhập khẩu và quản lý 64 đơn vị thành viên. Do đó, Tổng Công Ty giặp rất nhiều khó khăn trong công tác điều hành, quản lý. -Năm 1986, Tổng Công Ty được phân chia thành hai bộ phận là: Textimex và Confectimex. -Cho đến năm 2000, Công Ty Xuất Nhập Khẩu Dệt May (tên giao dịch quốc tế là vinateximex) được hình thành với tiền thân từ ban xuất nhập khẩu thuộc Tổng Công Ty. - Công Ty Xuất Nhập Khẩu Dệt May (sau đây gọi tắt là Công Ty) có: +Tư cách pháp nhân không đầy đủ theo pháp luật việt nam. + Điều lệ tổ chức và hoạt động; có bộ máy quản lý và điều hành. + Con dấu tài khoản tại các ngân hàng. + Bảng cân đối tài sản, các quỹ theo quy định của pháp luật. + Tên giao dịch việt nam là: Công Ty Xuất Nhập Khẩu Dệt May. + Tên giao dịch quốc tế là: Vinatex Import- ExportCompany, viết tắt là: VINATEXIMEX. Trụ sở tại 57B Phan Chu Chinh, Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. 14
15. 1.2-Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh. *Đặc điểm trong sản xuất kinh doanh. -Nguồn nhân lực. Nguồn nhân lực trong Công Ty có tất cả 117 người, trong đó: + Phòng kế toán : 14 người +Văn phòng :19 người +Phòng xuất dệt:16 người +Phòng xuất may:17 người +Phòng kinh doanh tổng hợp:26 người +Phòng kinh doanh vật tư: 18 người +Phòng thị trường : 7 người -Nguồn tài chính. - Tổng giá vốn năm 2000: 193.745.836.000 VNĐ - Tổng giá vốn năm 2001: 228.182.481.000 VNĐ - Tổng giá vốn năm 2002: 230.952.814.000 VNĐ 15
16. Báo cáo thực hiện một số chỉ tiêu tài chính (2000-2002) ĐVT: Nghìn đồng Tài sản Chỉ tiêu Mã số 2000 2001 2002 A-Tài sản lưu động và 100 194.218.696 225.263.296 241.148.169 đầu tư ngắn hạn I-Tiền 110 127.000.000 132.978.652 133.215.370 1-Tiền mặt tại quỹ 111 53.000.000 47.125.632 38.196.523 2- Tiền gửi ngân hàng 121.1 52.000.000 69.749.380 71.653.719 3- Tiền đang chuyển 121.2 22.000.000 16.103.640 23.365.128 II- các khoản đầu tư tài 120 350.000. 417.568 372.000 chính ngắn hạn 1- Đầu tư ngắn hạn khác 128 270.918 310.562 253.000 2-Dự phòng giảm giá đầu 129 79.082 107.006 119.000 tư ngắn hạn III-Các khoản phải thu 130 40.000.000 60.000.000 70.000.000 1-Phải thu của khách 131 31.917.546 42.371.308 62.193.670 hàng 2-Thuế GTGT được khấu 133 trừ 3-Phải thu nội bộ 134 2.561.373 1.953.786 3.971.202 4- Các khoản phải thu khác 138 5.521.081 15.674.906 3.835.128 IV-Hàng tồn kho 140 20.000.000 25.000.000 29.751.000 1-Nguyên liệu, vật liệu 142 1.978.261 1.725.993 1.685.086 tồn kho 2- công cụ, dụng cụ trong kho 143 16.543 27.891 19.822 3-Thành phẩm tồn kho 145 356.122 573.184 449.271 4- Hàng tồn kho 146 971.685 1.982.310 1.167.953 5-Hàng gửi đi bán 147 16.525.319 20.563.781 26.229.909 6-Dự phòng giảm giá tồn 149 152.070 126.841 198.960 16
17. kho V-Tài sản lưu động khác 150 5.614.786 5.791.230 6.452.871 1-Tạm ứng 151 1.361.637 1.634.939 1.382.018 2-Chi phí trả trước 152 4.253.194 4.156.291 5.070.853 VI-Chi sự nghiệp 160 1.253.910 1.075.946 1.356.928 1-Chi sự nghiệp năm 161 695.783 541.810 625.804 trước 2-Chi sự nghiệp năm nay 162 558.127 534.036 731.124 B-Tài sản cố định và đầu 200 15.200.931 16.372.705 17.569.552 tư dài hạn I-Tài sản cố định 210 9.833.683 10.954.782 11.741.000 1-Tài sản cố định hữu 211 hình -Nguyên giá 212 11.308.735 12.597.999 13.502.105 -Gía trị hao mòn luỹ kế 213 (1.475.052) (1.643.217) (1.761.150) II-Các khoản đầu tư tài 220 5.367.248 5.417.923 5.918.552 chính dài hạn 3-Các khoản đầu tư dài 229 5.367.248 5.417.923 5.918.552 hạn khác III- Chi phí XDCB dở 230 dang IV-Các khoản kí quỹ, kí 240 cược dài hạn Tổng cộng tài sản 250 209.419.627 241.636.001 258.807.721 17
18. Nguồn vốn Chỉ tiêu Mã số 2000 2001 2002 A-Nợ phải trả 300 28.855.912 48.048.337 33.629.031 I-Nợ ngắn hạn 310 1-Phải trả cho người bán 313 23.971.524 46.515.938 30.174.825 2. Người mua trả tiền 314 3.319.388 622.399 1.721.547 trước 3-Các khoản phải trả phải 318 1.565.000 910.000 1.732.659 nộp khác II-Nợ dài hạn 320 III-Nợ khác 330 B-Nguồn vốn chủ sở hữu 400 180.563.715 193.587.664 225.178.690 I-Nguồn vốn quỹ 410 1-Nguồn vốn kinh doanh 411 166.898.368 180.825.364 206.922.690 2-Quỹ đầu tư phát triển 414 1.935.000 2.156.000 2.478000 3-Quỹ dự phòng trợ cấp 416 2.500.000 2700.000 2.913.000 mất việc làm 4-Lãi chưa phân phối 417 8.112.347 6.732.300 11.000.000 5-Quỹ khen thưởng, phúc 418 253.000 261.000 294.000 lợi II-Nguồn kinh phí 420 1-Nguồn kinh phí đã hình 425 865.000 913.000 1.571.000 thành TSCĐ Tổng cộng nguồn vốn 430 209.419.627 241.636.001 258.807.721 -Tình hình chung về thị trường. +Thị trường nhập khẩu: Anh, Đức, Đài Loan, Nhật, Hàn Quốc, Đan Mạch, Thuỵ Sỹ, Singapore, Malaysia, China, Thailand, Italia, Mỹ, Indonesia, Tân tây lan, EU ( Nguyên liệu). +Thị trườmg xuất: Đức, Pháp, Anh, Hà Lan, Italia, Bỉ, Thuỵ điển, Aó, Tây Ban Nha, Đan Mạch, Thuỵ Sỹ, Nauy, EU(Màn) 18
19. 2000 2001 2002 Mặt hàng/thị trưòng Đơn Vị Số Lượng Tổng cộng 4.540.314,00 4.640.920,03 4.178.661,36 Tự doanh 4.246.354,00 4.482.720,03 4.123.341,36 Uỷ thác Tá 293.960,00 158.200,00 55.320,00 Mặt hàng 4.540314,00 4.640.920,03 4.178.661,36 May mặc Chiếc 1.096.780,00 1.476.837,03 1.085.174,00 Dệt kim Chiếc 104.428,00 41.298,00 158.555,00 Khăn bông Tá 3.014.990,00 2.979.358,00 2.795.637,00 Hàng thủ công Chiếc 82.536,00 143.428,00 131.295,36 Hàng khác Chiếc 241.580,00 8.300,00 Thị trường 4.540.314,00 4.640.920,03 4.178.661,36 Đức 864.576,00 1.008.545,77 652.252,00 Pháp 8.371,00 40.420,00 21.598,00 Anh 32.659,00 17.815,00 18.043,00 Hà lan 17.260,00 32.405,26 120.815,00 Italy 28.328,00 58.774,00 29.875,00 Bỉ 9.515,00 21.482,00 258,00 Thuỵ điển 4.492,00 313,00 7.656,00 áo 10.548,00 8.125,00 11.429,00 Tây ban Nha 34.320,00 56.196,00 39.183,00 Đan mạch 68.135,00 75.473,00 30.538,00 Thuỵ sỹ 3.802,00 5.558,00 6.744,00 Na Uy 12.916,00 5.141,00 18.033,00 Australia 9.425,00 14.095,00 17.317,00 Nhật 3.037.486,00 2.998.848,00 2.775.381,96 Hàn quốc 950,00 9.678,00 38.200,00 19
20. Ba lan 331,00 1.406,00 2.152,00 Đài Loan 46.228,00 131.677,00 31.366,00 Canada 43.465,00 60.808,00 74.947,00 Hong kong 560,00 Thổ nhĩ kỳ 712,00 Nam tư 6.620,00 Achentina 4.957,00 59.250,00 Braxin 2.501,00 Mỹ 106,00 2.596,00 252.377,00 Chilê 48.130,00 Côlômbia 8.000,00 Cộng hoà Sec 760,00 Tiểu vương quốc ả 11.594,00 rập Lithualia 3.051,40 Ec 237.180,00 Hungari 378,00 324,00 Bungari 180,00 Peru 15.430,00 Colombia 7920,00 Niudilan 7800,00 Thổ nhĩ kỳ 540,00 Mexico 2.025,00 300,00 Nga 11.814,00 Phần lan 236,00 380,00 Hàng tự doanh 4.246.354,00 4.482.720,03 4.123.341,36 1-Hàng may mặc Chiếc 1.096.780,00 1.476.837,03 1.085.174,00 2-Hàng dệt 2.907.994,00 3.005.883,00 3.030.167,36 3-Hàng hoá khác 241.580,00 20
21. Uỷ thác 293.960,00 158.200,00 55.320,00 Nguồn: báo cáo tình hình xuất khẩu của công ty XNK dệt may 2000-2002 *Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Đơn vị tính: Nghìn đồng Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh Chỉ Tiêu Mã số 2000 2001 2002 Tổng doanh thu 01 279.300.997 298.470.786 338.825.937 Các khoản giảm trừ (04+05- 03 1.962.530 2.014.786 1.825.937 06+07) -Chiết khấu 04 -Giảm giá 05 871.522 1.128.795 1.096.048 -Giá trị hàng bán bị trả lại 06 1.091.008 885.991 729.889 1-Doanh thu thuần (01-03) 10 277.338.467 296.456.000 337.000.000 2-Gía vốn hàng bán 11 193.745.836 228.182.481 230.9520.814 3-Lợi tức gộp (10-11) 20 83.592.631 68.273.519 106.047.186 4-Chi phí bán hàng 21 49.715.260 29.561.782 68.725.190 5-Chi phí quản lí doanh 22 20.998.952 29.762.852 37.321.996 nghiệp 6-Lợi nhuận thuần từ hoạt 30 12.878.419 8.948.885 13.573.684 động kinh doanh (20-21-22) -Thu nhập từ hoạt động tài 31 96.235 74.912 118.362 chính -Chi phí hoạt động tài 32 chính 7-Lợi nhuận hoạt động tài 40 96.235 74.912 118.362 chính (31-32) -Các khoản thu nhập bất 41 thường -Chi phí Bất thường 42 8-Lợi nhuận bất thường (41- 50 42) 21
22. 9-Tổng lợi nhuận trước 60 12.974.654 9.023797 13.692.046 thuế (30+40+50) 10-Thuế TNDN phải nộp 70 4.151.889,28 2.887.615,04 4.381.454,72 11-Lợi nhuận sau thuế 80 8.822.764,72 6.136.181,96 9.310.591,28 2-Thực trạng xuất khẩu hàng dệt may của vinateximex sang thị trường Nhật Bản. 2.1-Đánh giá chung về hoạt động xuất khẩu hàng dệt may của vinateximex sang thị trường Nhật Bản. 2.1.1-Kim ngạch xuất khẩu hàng may mặc của công ty sang thị trường Nhật Bản. Chỉ tiêu Năm 2000 Năm 2001 Năm 2002 Tổng kim ngạch 16.134.041 17.296.323 18.182.272 xuất khẩu Kim ngạch xuất 3.517.041 3.356.793 3.824.152 khẩu sang Nhật Bản Tỷ trọng (%) 21,8 19,4 21,0 Qua bảng số liệu trên ta thấy tổng kim ngạch xuất khẩu của năm 2001 tăng so với năm 2000, đạt giá trị 17.296.323 USD trong khi đó thì kim ngạch xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản lại giảm 2,4% nguyên nhân là do: năm 2001 số lượng đơn đặt hàng có gia tăng nhưng tổng trị giá các đơn đặt hàng lại giảm. Ngoài ra, trong năm 2001 công ty phải chịu sự cạnh tranh gay gắt của các doanh nghiệp trong nước tham gia xuất khẩu hàng may mặc sang thị trường Nhật Bản. Thêm vào đó công ty cũng phải chịu sự cạnh tranh của các doanh nghiệp nước ngoài trên thị trường này đặc biệt là các công ty dệt may của Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc Mặt khác một yếu tố nữa cũng phải kể đến đó là chất lượng, mẫu mã của hàng dệt may Việt Nam nói chung và của công ty nói riêng còn nhiều mặt hạn chế. Cũng trong năm này nền kinh tế Nhật Bản vừa thoát khỏi cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1999 và đang bước đầu trong giai đoạn phục hồi 22
23. trở lại nên sức mua của người tiêu dùng trên thị trường Nhật Bản có những giảm sút đáng kể. Bước sang năm 2002, hoạt động xuất khẩu của công ty có sự chuyển biến đáng mừng. Cụ thể là, tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2002 tăng so với năm 2001 và năm 2000 đạt giá trị 18.182.272USD. Cũng trong năm này kim ngạch xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản tăng so với năm 2001, đây là một dấu hiệu tích cực cho đà tăng trưởng xuất khẩu của công ty sang thị trường Nhật Bản trong các năm tiếp theo. Đạt được kết quả trên là do công ty đã chủ động trong việc tìm kiếm những bạn hàng mới, cải tiến khâu thiết kế mẫu mã, nâng cao chất lượng sản phẩm bằng biện pháp tìm kiếm những nguồn hàng có chất lượng tốt, kiểu dáng, mẫu mã phù hợp với nhu cầu và thị hiếu của người tiêu dùng Nhật Bản. 2.1.2-Cơ cấu xuất khẩu hàng may mặc của công ty sang thị trường Nhật Bản. Chỉ tiêu Năm 2000 Năm 2001 Năm 2002 A-Tổng trị giá xuất khẩu 3.517.041 3.356.793 3.824.152 B-Trị giá xuất khẩu hàng 436.302 219.183 1.326.034 may C-Trị giá xuất khẩu hàng 3.080.739 3.137.610 2.498.118 dệt Nhìn vào bảng số liệu về cơ cấu hàng dệt-may xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản ta thấy: Cơ cấu hàng dệt – may của công ty xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản có sự thay đổi qua các năm. Nếu như năm 2000 giá trị hàng may xuất khẩu sang thị trường này là 436.302USD chiếm tỷ trọng 12,4% tổng kim ngạch xuất khẩu sang Nhật Bản và giá trị hàng dệt là 3.080.739 chiếm 87,6% thì sang năm 2001 giá trị hàng may xuất khẩu đạt 219.183 chỉ chiếm 6,5%. Có tình trạng đó là do cơ cấu tiêu dùng ở Nhật Bản có sự thay đổi dẫn tới trị giá các đơn đặt hàng của hàng may giảm đáng kể. Nhưng đến năm 2002 cơ cấu này lại có sự dịch chuyển mạnh, điều đó được thể hiện qua việc kim ngạch xuất khẩu hàng may đạt 1.326.034USD chiếm 34,7% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt-may 23
24. sang thị trường Nhật, cao hơn hẳn so với 2 năm trước đó. Bởi vì, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của công ty sang thị trường Nhật Bản tăng mạnh và có sự thay đổi cơ cấu tiêu dùng tại thị trường Nhật 2.1.3-Tình hình tăng trưởng xuất khẩu hàng may mặc của công ty sang thị trường Nhật Bản. Năm 2001 so với năm Năm 2002 so với năm Mặt hàng 2000 2001 A-Hàng may 50,2% 605% -Aó Jacket 30% 113,8% -Hàng hoá khác 48% 120% B-Hàng dệt 120,8% 79,6% -Khăn bông Nhật 99,7% 51% -Thảm Nhật 385% 64,4% -Hàng hoá khác 22,3% 80% Dựa vào bảng trên ta nhận thấy tốc độ tăng trưởng của năm 2001 so với năm 2000 là thấp chỉ đạt 50,2%. Nguyên nhân là do trong năm này tốc độ tăng trưởng của cả áo Jacket lẫn hàng hoá khác đều thấp(tốc độ tăng trưởng của áo Jacket là 30% và của hàng hoá khác là 48%). Trong khi đó hàng dệt lại có tốc độ tăng trưởng trong năm 2001 lại cao hơn so với năm 2000, mặc dù tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của khăn bông và hàng hoá khác thấp hơn so với năm 2000 nhưng bù lại tốc độ tăng trưởng của mặt hàng thảm Nhật là khá cao-đạt 385%. Bước sang năm 2002, tốc độ tăng trưởng hàng may xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản đã có những bước đột phá đáng kể, cụ thể hàng may đạt tốc độ tăng trưởng 605%. Trong khi đó mặt hàng áo Jacket đạt tốc độ tăng trưởng là 113,8% và mặt hàng khác là 120%-tốc độ tăng trưởng này cao hơn rất nhiều so với tốc độ tăng trưởng năm 2001. Cũng trong năm này do có sự thay đổi về cơ cấu, tỷ trọng các mặt hàng xuất khẩu nên tốc độ tăng trưởng của hàng dệt giảm đi rõ dệt so với năm 2001- chỉ đạt 79,6% trong đó khăn bông Nhật đạt 51%, mặt hàng thảm Nhật 64,4%, hàng hoá khác đạt 80%. 24
25. 2.1.3-Chiến lược cạnh tranh hiện nay của công ty trong hoạt động xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản. Trong suốt quá trình kinh doanh, công ty luôn cố gắng phấn đấu để đạt được mục tiêu chiến lược là: “Trở thành một trong những nhà xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam trong lĩnh vực xuất khẩu hàng may mặc sang thị trường Nhật Bản”. Để đạt được mục tiêu đó, công ty đã xác định rõ chiến lược cạnh tranh của mình là: “Nâng cao và giữ ổn định chất lượng, mẫu mốt, kiểu dáng hàng hoá với một mức giá cả hợp lý; giữ tín nhiệm trong hợp đồng về phương thức thanh toán, về thời hạn giao hàng với đầy đủ yêu cầu về số lượng cũng như chất lượng. Đồng thời phân đoạn thị trường để tập trung vào một số hàng hoá chủ lực trên thị trường Nhật Bản”. Đánh giá chiến lược: Có thể nhận định ngay được rằng, đây là một chiến lược hoàn toàn đúng đắn, phù hợp với khả năng, tiềm lực của công ty, với thực trạng cạnh tranh trong hoạt động xuất khẩu của toàn ngành và yêu cầu của việc giữ vững và tăng khả năng cạnh tranh của mình. Trong cạnh tranh giờ đây yếu tố giá cả không phải là yếu tố hàng đầu phản ánh khả năng, năng lực thực sự của các doanh nghiệp mà phải là yếu tố chất lượng, mẫu mốt sản phẩm. Chất lượng đòi hỏi ngày càng cao, mẫu mã ngày càng đa dạng phong phú vì trình độ khoa học kỹ thuật ngày càng phát triển, thu nhập bình quân của người dân Nhật Bản tăng lên nhu cầu về ăn mặc ngày càng được coi trọng nên để có thể đứng vững trong công cuộc cạnh tranh hiện nay cần trú trọng nhiều đến chất lượng sản phẩm. Cái đích của chất lượng là không bao giờ có, vì vậy công ty phải liên tục nâng cao dần chât lượng hàng hoá nhờ việc tìm những nguồn vải có chât lượng tốt, tìm những công ty may có chất lượng, uy tín, có máy móc thiết bị, dây chuyền sản xuất tiên tiến, hiện đại Để hàng hoá có mẫu mã phù hợp với nhu cầu thực tại và trong tương lai của khách hàng cần có sự nghiên cưú về xu hướng mẫu mốt của từng đối tượng khác hàng. Chất lượng tốt phải đi kèm với kiểu dáng đẹp, hợp thời trang thì mới nâng cao được sức cạnh tranh của chính hàng hoá đó. 25
26. Tuy nhiên, không phải hàng hoá có chất lượng cao là có thể có sức cạnh tranh lớn vì yếu tố liên quan đến lợi ích người tiêu dùng bao gồm cả giá cả hàng hoá. Nếu quá tập trung vào chất lượng sản phẩm mà không chú ý đến giá bán của chúng thì khi tung sản phẩm ra thị trường Nhật Bản sẽ gặp khó khăn trong vấn đề tiêu thụ. Chất lượng sản phẩm phải gắn liền với giá cả, nâng cao chất lượng không đồng nghĩa với nâng cao giá bán mà phải bảo đảm sản phẩm có chất lượng cao nhưng. Có thực sự kết hợp được những yếu tố trên thì sản phẩm mới đạt được những yêu cầu mà chiến lược cạnh tranh của công ty đã đưa ra. Tạo lập được uy tín, niềm tin với khách hàng là cả một quá trình lâu dài đòi hỏi có sự kết hợp nhiều yếu tố. Khi đã có được nó chúng ta cần biết giữ gìn và phát huy để khẳng định thêm lòng tin cho khách hàng. Kinh doanh xuất khẩu phải tạo được sự thuận tiện trong thanh toán, trong qua trình vận chuyển giao nhận hàng hoá, hoàn thành đúng thời hạn giao hàng, đúng số lương, chất lượng hàng hoá như trong hợp đồng. Khi công cuộc cạnh tranh ngày càng khó khăn thì vấn để này càng được coi trọng vì số lượng nhà cung cấp rất nhiều, nếu chúng ta làm mất niềm tin của khách hàng thì cơ hội làm lại là rất hiếm vì khách hàng có nhiều sự lựa chọn khác nhau. Khả năng, tiềm lực của công ty là có hạn nên sẽ không đủ sức để kinh doanh ồ ạt các mặt hàng mà phải có sự lựa chọn đánh giá để có chính sách ưu tiên một cách thích hơp. Trên cơ sở đa dạng hoá mặt hàng kinh doanh nhưng công ty cần có những tập trung nhất định vào một số mặt hàng truyền thống, chủ lực với khả năng xuất khẩu cao để có doanh thu ổn định từ chúng. Ngoài ra thị trường xuất khẩu của công ty khá nhiều nhưng không thể có cách thức kinh doanh như nhau tại mọi thị trường nên công ty cần có sự công đoạn để chú trọng vào một số thị trường trọng điểm như thị trường Nhật Bản. Căn cứ theo phân loại các phương thức cạnh tranh thì đây là chiến lược trọng tâm hoá, mà về bản chất là chiến lược cạnh tranh theo đuổi một loạt các lợi thế về: chi phí thấp và khác biệt hoá một số sản phẩm. Công ty đã tân dụng được lợi thế của mình đối với các đối thủ cạnh tranh nước ngoài trên thị trường Nhật Bản về nhân lực và chính sách ưu tiên của chính phủ đối với ngành may mặc. Đối với đối thủ trong nước cùng có những lợi thế trên, công ty đặt ra mục 26
27. tiêu chiếm ưu thế về chất lượng sản phẩm và thực hiện đúng hợp đồng với bạn hàng để tạo uy tín và giữ mối làm ăn lâu dài. ĐVT:nghìn đồng Chỉ tiêu Năm 2000 Năm 2001 Năm 2002 Lượng (chiếc) 3.037.486 2.998.848 2.775.381 Giá gia công 3.517.041 3.349.757,77 2.812.494,29 Trị giá FOB 3.517.041 3.356.793,37 2.824.152,79 2.2-Thực trạng gia công xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản. Trị giá hợp đồng gia công hàng may mặc của công ty sang thị trường Nhật Bản. Đvt: USD Chỉ tiêu Năm 2000 Năm 2001 Năm 2002 A-Tổng doanh 3.517.041 3.356.793 3.824.152 thu xuất khẩu B-Tổng giá trị các 3.517.041 3.349.757 2.812.494 hợp đồng gia công Tỷ lệ A/B (%) 100,0 99,8 99,6 Hiện nay, khoảng 99% kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của công ty xuất khẩu sang Nhật Bản được thực hiện dưới hình thức gia công xuất khẩu. Trong những năm qua, gia công xuất khẩu hàng dệt may sang Nhật Bản đã phát huy được nhiều ưu điểm như hỗ trợ các doanh nghiệp may các thiết bị kỹ thuật, công nghệ tiên tiến, đồng thời gia công, các doanh nghiệp có điều kiện tiếp thu được những kinh nghiệm, kỹ năng quản lý, tổ chức, điều hành sản xuất của một quốc gia tiên tiến về khoa học công nghệ như Nhật Bản và quan trọng nhất là đảm bảo cho các doanh nghiệp may khả năng tiêu thụ hàng, các doanh nghiệp may thực chất là sử dụng mạng lưới tiêu thụ, các kỹ năng kinh nghiệm tiêu thụ của công ty Nhật rồi từ đó nắm bắt được thị hiếu của người tiêu dùng Nhật, có điều kiện tập dượt cho việc độc lập thâm nhập thị trường mới, nhất là thị trường Nhật Bản-một thị trường cạnh trnh khốc liệt và rất khó tính. Chúng ta cũng phải thừa nhận rằng trên thế giới nhiều nước đang phát trển đã nhờ vận dụng gia 27
28. công xuất khẩu mà có được một nền công nghiệp hiện đại, chẳng hạn như: Hàn Quốc, TháiLan, Singapo, Từ bảng số liệu trên ta nhận thấy rằng tổng giá trị các hợp đồng gia công có xu hướng giảm qua các năm từ 2000 đến 2002. Năm 2000 công ty mới chỉ thực hiện các hợp đồng gia công xuất khẩu đó là do trong năm này công ty mới tách ra khỏi tổng công ty để kinh doanh độc lập cho nên còn nhiều hạn chế về vốn, nhân lực, về kinh nghiệm kinh doanh trên thị trường Nhật Bản. Đến năm 2001, ngoài việc thực hiện các hợp đồng gia công công ty đã bước đầu kinh doanh các mặt hàng khác dẫn đến việc giảm tỷ trọng của các mặt hàng gia công trong tổng doanh thu xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản. cụ thể là giá trị các hợp đồng gia công đạt 3.349.757 chiếm 99,8% thực tế đó cho thấy trong hoạt động xuất khẩu công ty vẫn phải tập trung vào việc thực hiện các hợp đồng gia công. Trong năm 2002, công ty đã trú trọng vào việc giảm trị giá các hợp đồng gia công nhưng vẫn cố gắng tìm mọi biện pháp để tăng tổng doanh thu xuất khẩu bằng việc chủ động tham gia xuất khẩu các mặt hàng khác ngoài hàng gia công-đó là các mặt hàng có lợi nhuận cao. Trong tình hình hiện nay, những mặt hạn chế của gia công hàng may mặc xuất khẩu sang Nhật Bản đã bộc lộ, và có lúc đã cản trở sự phát trển, tăng trưởng xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và của công ty nói riêng. Điểm đầu tiên dễ nhận thấy là giá gia công thường thấp( chiếm một phần rất thấp trong giá thành sản phẩm) nay lại càng xuống thấp hơn. Nguyên nhân là do có quá nhiều đối thủ cạnh tranh trong lĩnh vực này(châu á), lại cộng thêm sự ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính- tiền tệ Đông Nam á nên gia công của công ty chịu thêm sức ép giá gia công thấp từ phía các quốc gia đang bị khủng hoảng kinh tế như Thái Lan, Indonesia Thứ đến là dần dần, nếu hàng may mặc của công ty vẫn đi theo hướng gia công thì sẽ tạo một tiền lệ xấu là không chủ động trong kinh doanh, do phụ htuộc vào nguồn nguyên liệu từ nước ngoài, nhất là trong hoàn cảnh hiện nay khi ta vẫn chưa tự túc được nguyên phụ liệu. 28
29. Tiếp theo là một thực trạng trong gia công hàng may mặc xuất khẩu sang Nhật Bản. Đó là rủi ro cao, một khó khăn tưởng chừng như không thể có trong lĩnh vực gia công. Do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính-tiền tệ khởi phát từ Đông Nam á rồi lan rộng ra khu vực Châu á khiến Nhật Bản, Hàn Quốc cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Các doanh nghiệp Nhật Bản bước vào giai đoạn khó khăn về tài chính. Bởi vậy phía Nhật Bản (giao gia công) đề nghị một phương thức thanh toán khá “gay go” cho gia công của công ty đó là giao hàng song mới trả tiền. Phương thức này, trên lý thuyết tưởng chừng như không có vấn đề gì phải bàn cãi và dễ được hai bên chấp nhận. Nhưng trong thực tế nó đã bộc lộ những nhược điểm mà không có lợi cho phía công ty. Và cuối cùng, đứng trên phương diện kinh doanh xuất khẩu thì công ty nếu tiếp tục đi theo con đường làm gia công và lấy nó làm một hình thức chủ yếu thì không thể tạo dựng được các nhãn mác của ta trên thị trường Nhật Bản. 2.3-Thực trạng xuất khẩu trực tiếp hàng may sang thị trường Nhật Bản. 2.3.1-Doanh thu xuất khẩu trực tiếp hàng may mặc của công ty sang thị trường Nhật Bản. 2000 2001 2002 NĂM CHỉ TIÊU Tổng doanh thu 3.517.041 3.356.793 3.824.152 xuất khẩu Doanh thu xuất 3.086.543 3.149.560 3.625.477 khẩu trực tiếp (trị giá FOB) Doanh thu xuất 430.498 207.233 198.675 khẩu uỷ thác Hình thức xuất khẩu trực tiếp với giá FOB có nhiều ưu điểm nổi bật hơn hình thức xuất khẩu uỷ thác, trong thời gian qua doanh thu xuất khẩu trực tiếp( trị gia FOB) của công ty luôn có giá trị lớn hơn rất nhiều so với doanh thu xuất khẩu uỷ thác. Đó là một dấu hiệu tốt tạo tiền đề cho quá trình chuyển từ xuất khẩu uỷ thác sang xuất khẩu trực tiếp. Do sản phẩm xuất khẩu hàng may mặc của công ty chưa có nhãn hiệu nào được thị trường thế giới biết đến nhưng lại mang nhãn hiệu Pierre Cardin, 29
30. Polo, khoảng 70% các sản phẩm may xuất khẩu phải thông qua nước thứ ba nên bị ép giá gây thiệt hại rất nhiều cho công ty. Chính vì vậy, nhà nước đã có chính sách chuyển dần sang phương thức xuất khẩu trực tiếp hàng may mặc, mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn. Kết quả là giá trị xuất khẩu trực tiếp(trị giá FOB) của công ty tăng nhanh. Hiện nay, kim ngạch xuất khẩu trực tiếp ( hình thức FOB) của công ty sang thị trường Nhật Bản, hàng dệt may chiếm tỷ lệ khá cao (từ 87,8%-94,8%) tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng dệt may sang thị trường Nhật Bản. Bán FOB chủ yếu tập trung ở các mặt hàng dệt kim (áo T-shirt) hoặc nhập một phần/toàn bộ nguyên phụ liệu từ nước ngoài. Xuất khẩu theo hình thức FOB đang được công ty sử dụng, đặc biệt với các sản phẩm dùng vải và nguyên phụ liệu trong nước. 2.3.2-Trị giá hàng may mặc xuất khẩu trực tiếp của công ty sang thị trường Nhật Bản. ĐVT: 1000 USD Năm 2000 Năm 2001 Năm 2002 Sản phẩm Jacket 1.050 1.950 2.567 Khăn tơ tằm Nhật 5.804 30.080 1.404 Khăn bông Nhật 3.038.035 3.0458.623 3.686.209 Thảm Nhật 25.729 98.992 57.926 Qua bảng số liệu trên cho ta thấy từ năm 2000-2002 trị giá của mặt hàng áơ Jacket luôn tăng cao, nhưng khăn tơ tằm và thẳm Nhật Bản lại tăng giảm không đều, năm 2002 trị giá mặt hàng này lại rất nhỏ so với năm 2001.Trong khi đó giá trị của hàng khăn bông Nhật lại có xu hướng tăng, năm 2001 tăng chậm so với năm 2000, nhưng đến năm 2002 kim ngạch của mặt hàng này lại tăng ở mức cao so với năm 2001. Phải khẳng định rằng, xét về mặt chất lượng hàng hoá, Nhật Bản nằm trong số những quốc gia có đòi hỏi cao nhất thế giới. Những khiếm khuyết mà ở các quốc gia khác không thành vấn đề nhưng ở Nhật Bản đều bị coi là hàng hoá 30
31. hỏng. Người tiêu dùng Nhật Bản đề ra các tiêu chuẩn độ bền và chất lượng cao cho những hàng hoá công nghiệp và tạo ra yêu cầu mà các sản phẩm khác nhau nhưng cùng chủng loại phải tuân thủ. Mặc dù nền kinh tế Nhật Bản hiện nay đã có những dấu hiệu phục hồi, người tiêu dùng Nhật Bản đã chấp nhận những sản phẩm có chất lượng thấp hơn đổi lấy giá cả rẻ hơn nhưng quan điểm về chất lượng của họ để lại một dấu ấn trong cách đánh giá sản phẩm trước khi mua chúng. Các doanh nhân Nhật Bản trong chuyến thăm quan các nhà máy may của tổng công ty dệt may Việt Nam do cơ quan xúc tiến mậu dịch Nhật Bản tổ chức có nhận xét: Về chất lượng hàng may của tổng công ty, khách hàng Nhật Bản có phản ánh như sau: -sản phẩm có quá nhiều công đoạn phải cắt nối và cắt thiếu chính xác. -có lỗi ở đường khâu. -Lớp lót bị sổ. -Đôi khi khuy áo đứt ngay sau khi mặc. -Hàng khuy chưa thẳng. -Các đường viền chưa tốt. -Sai số lớn về kích cỡ. Những khiếm khuyết về sản phẩm nêu trên có thể quy về hai nguyên nhân cơ bản sau: +Trình độ tay nghề, kỷ luật lao động của công ty còn thấp (1) +Thiết bị máy móc lạc hậu (2). Ví dụ như cắt thiếu chính xác, sai số về kích cỡ là do nguyên nhân (1) còn các lỗi ở đường khâu, hàng khuy chưa thẳng là do thiết bị. Từ đó, rút ra bài học kinh nghiệm cho công ty nhằm khắc phục những tồn tại của tổng công ty như là:đào tạo, nâng cao đội ngũ cán bộ công nhân viên, nghiêm túc thực hiện kỷ luật lao động. Ngoài ra công ty nên trú trọng vào việc lựa chọn những nguồn hàng cung cấp có chất lượng cao để giữ uy tín đối với 31
32. chươngIII các giải pháp thúc đẩy hàng dệt may của vinateximex sang thị trường Nhật Bản. 1-Giải pháp về mở rộng thị trường. 1.1-Thúc đẩy hoạt động xúc tiến thương mại vào thị trường Nhật Bản. -Thiết lập hệ thống xúc tiến thương mại đối với thị trường Nhật Bản để làm được việc này công ty cần tự mình đưa ra các cơ chế nhằm khai thác các nguồn lực thương mại khác nhau hiện đã có mặt tại thị trường này. Hệ thống thương mại cần phải đan xen lẫn nhau, nghĩa là cần coi trọng thiết lập nhiều đầu mối tại một thị trường, đồng thời thiết lập nhiều đầu mối trong nước, đặc biệt là sử dụng các công ty luật nước ngoài có mặt tại Việt Nam để làm tư vấn pháp luật cho hoạt động xuất khẩu. - Công ty cần coi trọng việc thiết kế mặt hàng với mẫu mốt phù hợp. Đặc biệt là xây dựng cho bản thân công ty có phong cách và nhãn hiệu lâu dài và các bộ sưu tập theo từng mùa như phương pháp kinh doanh của các tập đoàn dệt may lớn trên thế giới. -Cần coi trọng và đăng ký nhãn mác, thương hiệu sản phẩm. Coi trọng việc quảng bá tên, nhãn hiệu truyền thống của công ty không những ở thị trường nội địa mà ngay tại các thị trường xuất khẩu. Để làm được việc này công ty cần có biện pháp sử dụng và khai thác tốt các phương tiện thông tin hiện đại hiện nay, đặc biệt là phương pháp kinh doanh trên mạng. -Với tiềm lực của mình tổng công ty dệt may Việt Nam đã và đang triển khai xây dựng mạng xúc tiến thương mại toàn cầu. Đó sẽ là những địa chỉ đáng tin cậy cho công ty nhằm thâm nhập củng cố và mở rộng thị trường của mình. Qua kinh nghiệm xúc tiến thương mại của các công ty nước ngoài và cùng với những vướng mắc còn tồn tại trong vấn đề xúc tiến thương mại của các doanh nghiệp Việt Nam trong thời gian qua, những cơ hội và thách thức của bối cảnh kinh tế khu vực, dựa trên các phương hướng phát triển quan hệ thương mại Việt Nam-Nhật Bản, trong thời gian tới đây công ty muốn đẩy mạnh các hoạt 32
33. động xúc tiến thương mại của mình sang thị trường Nhật Bản thì nên áp dụng một số biện pháp sau: *Điều trước tiên là công ty phải xây dựng cho mình một chiến lược kinh doanh dài hạn cùng với các quan điểm dài hạn. Điều này chỉ có thể đạt được bằng cách nghiên cứu kỹ các yếu tố như dung lượng thị trường, tập quán buôn bán với thị trường Nhật Bản, các đối thủ cạnh tranh, hệ thống phân phối, mức giá và xu hướng biến động giá cả trong quá khứ và tương lai, những thay đổi của người tiêu dùng Do đặc điểm của công việc, chính sách kinh doanh, quá trình ra quyết định ở Nhật thường tốn nhiều thởi gian hơn so với các nước khác nên các chính sách kinh doanh chớp nhoáng, tìm kiếm lợi nhuận một cách nhanh chóng tại thị trường Nhật Bản là không thích hợp. Thực tế cho thấy các công ty nước ngoài mà thành công trong các hoạt động xúc tiến thương mại sang thị trường Nhật Bản đều cần có một khoảng thời gian nhất định mới có thể có chỗ đứng trên thị trường này. thị trường Nhật Bản đòi hỏi một chiến lược với tầm nhìn sâu rộng. Điều cốt yếu là không được bỏ cuộc giữa chừng, muốn thành công phải có sự quyết đoán và sự kiên trì. Chiến lược kinh doanh dài hạn trên thị trường Nhật Bản phải được cân nhắc và tính toán hết sức thận trọng với các bước đi thận trọng từ việc nghiên cứu thị trường, nghiên cứu tập quán buôn bán, lựa chọn đối tác kinh doanh, tới việc hoạch định các chính sách về sản phẩm, giá cả, phân phối và khuyếch trương sản phẩm *Về nghiên cứu thị trường Nhật Bản, so với những năm trước đây, thông tin về thị trường Nhật Bản cho các doanh nghiệp Việt Nam đã có tiến bộ dưới nhiều hình thức và phương tiện khác nhau. Tuy nhiên, công ty cũng cần thường xuyên tìm đọc, nghiên cứu và xử lý đồng thời tranh thủ sự hỗ trợ tối đa của các cơ quan xúc tiến thương mại của cả hai nước. Nhật Bản là một trong những thị trường có hệ thống phân phối hàng hoá phức tạp, có nhiều khâu, nhiều lớp. Quan hệ buôn bán qua các khâu: nhập khẩu,bán buôn, bán lẽ đã được hình thành mang tính truyền thống, qua nhiều thế hê, do vậy tiếp nhận vào quan hệ buôn bán này thường rất khó khăn, yêu cầu doanh nghiệp phải kiên trì, chịu đựng thử thách. Người tiêu dùng Nhật Bản rất nhạy cảm về chất lượng, luôn coi chất lượng tốt và ổn định là yếu tố quan trọng nhất. Nhiều mặt hàng trong đó có mặt hàng dệt 33
34. may được quản lý rất chặt chẽ, do đó doanh nghiệp phải tìm hiểu kỹ các quy chế nhập khẩu hàng dệt may của thị trường này. *Một điều nữa là cần hiểu rõ được tập quán buôn bán của thị trường Nhật Bản. Người Nhật Bản có tập quán buôn bán mang tính truyền thống cao. Thường thường, những quan hệ giao dịch gặp gỡ ban đầu ít mang lại một kết quả buôn bán cụ thể hoặc có giao dịch cụ thể cũng chỉ dừng lại ở mức mua thử, nhưng khi đã có được niềm tin, quan hệ buôn bán làm ăn thường được duy trì bền vững. *Phân tích môi trường cạnh tranh là một việc làm rất cần thiết khi nghiên cứu thị trường Nhật Bản. Sự tăng lên về hàng hoá có giá thấp, chất lượng cao của người tiêu dùng Nhật đang làm cho sự cạnh tranh giữa những công ty xuất khẩu nước ngoài ngày càng trở lên gay găt. Thêm vào đó , hệ thống phân phối trên thị trường Nhật Bản ngày càng trở lên đa dạng hơn, khuyến khích các công ty nước ngoài thâm nhập vào thị trường Nhật Bản. Vì lý do đó mà việc phân tích nhân tố cạnh tranh là không thể bỏ qua được. Về mặt sản phẩm, đối với công ty phải coi trọng chất lượng và độ an toàn của sản phẩm vì người tiêu dùng Nhật Bản có sự đòi hỏi rất cao về nhiêu tiêu chuẩn. Nhiều công ty nước ngoài phàn nàn rằng những tiêu chuẩn người Nhật đề ra là quá cao và việc đáp ứng những yêu cầu đó là không thể được vì quá tốn kem. Tuy nhiên, những công ty nước ngoài thành công ở Nhật đều cho rằng người Nhật không bao giờ bỏ qua khía cạnh chất lượng của sản phẩm. Sau đây là một số các bí quyết để thâm nhập thị trường Nhật Bản đã được rút ra từ nhiều công ty nước ngoài và cả công ty Việt Nam sau nhiều năm có quan hệ kinh doanh xuất nhập khẩu với thị trường Nhật Bản. Những bí quyết nghĩ là rất cần thiết cho công ty nói riêng và cho tất cả những ai muốn xuất khẩu sản phẩm của mình sang thị trường Nhật Bản: -Nếu bạn muốn bán sản phẩm của mình trên thị trường Nhật Bản, chỉ nói là “túi da”, “áo đan” là chưa đủ. Trên thực tế, có rất nhiều loại túi da, bạn cần phải nói là “cho nam giới”, “loại sang”, “loại quan chức”, “loại thông thường”. Nếu bạn chỉ nói “túi da”, người ta không thể hiểu cụ thể đó là gì. Do vậy, bạn luôn phải nêu rõ các chi tiết về hàng hoá chứ không chỉ nêu tên hàng. 34
35. -Việc nêu khung giá cũng rất cần thiết. Phía Nhật khi đó có thể quyết định việc nên bán các sản phẩm đó tới các cửa hàng chất lượng cao trên thị trường bình dân tuỳ theo khung giá. -Một điều quan trọng nữa là bạn phải nêu rõ bạn muốn bán sản phẩm của mình tới đâu: của hàng chất lượng cao, cửa hàng bách hoá, siêu thị, người bán buôn, người bán lẻ hay các hãng kinh doanh. -Nếu bạn đã có các cơ sở bán hàng ở Nhật Bản thì nên báo tên khách hàng trước để tránh tiếp xúc với cùng khách hàng. Một số hãng nước ngoài nói khoác rằng, “chúng tôi đang làm ăn với hãng này hay hãng nọ ở Nhật Bản trên cơ sở sản xuất hàng tận gốc (OEM) và khoe ra một số mẫu hàng. Bạn cần tránh làm như vậy các hãng Nhật không tin và không muốn mở tài khoản với các hãng nước ngoài khi thiết lập buôn bán OEM vì điều này có thể dẫn đến khả năng họ giới thiêu hàng mẫu của họ với các hãng khác của Nhật. Trừ khi bạn dấu hàng mẫu như là “những mặt hàng bí mật”, bạn không thể được tin cậy ở Nhật Bản. Công ty phải nói rõ những đặc điểm về sản phẩm của mình, chúng giá rẻ hay đắt, chất lượng cao hay thông thường, có những đặc điểm gì khác với những sản phẩm khác. Nếu sản phẩm của công ty không có lợi thế gì hơn so với sản phẩm khác cùng chủng loại thì công ty cần cạnh tranh bằng giá cả tức là cần phải bán rẻ hơn công ty cần giải thích cụ thể những điểm khác biệt. Chẳng hạn công ty có sử dụng những vật liệu mới mà ở nơi khác chưa có hay không, thiết kế có độc đáo hay không, giá trị gia tăng có được nhờ những điểm khác biệt này hay không cần chỉ rõ đặc điểm nhận dạng sản phẩm của công ty. các hãng luôn tìm kiếm những sản phẩm có những đặc điểm khác biệt. -Khi giải thích về sản phẩm của mình không nên sử dụng các thuật ngữ hay chữ viết tắt chỉ được sử dụng trong phạm vi công ty vì bên thứ ba sẽ không hiểu chúng. Nhất thiết phải giải thích sản phẩm của mình bằng từ ngữ mà mọi người đều hiểu tránh dùng thuật ngữ chuyên môn hay chữ viết tắt. Cần phải giữ lời hứa, sử dụng nhạy cảm kinh doanh của mình đối với các vấn đề như thời gian hứa sẽ giao hàng mẫu, thời gian giao hàng, giao hàng đúng y như hàng mẫu 35
36. -Các hãng của Nhật Bản đã có các cơ sở cung cấp những hàng dệt may, tạp phẩm, hàng trang trí, đồ chơi nước ngoài. Do vậy, cần nhận thức là rất khó tìm được những hãng Nhật nào muốn mua những mặt hàng này. Tốt hơn là bán những gì mà thị trường Nhật thực sự có nhu cầu. Do vậy, công ty cần phải lường trước được nhu cầu của thị trường Nhật Bản. -Những hàng hoá có thể sản xuất với số lượng lớn bằng những máy móc và chi phí vật liệu tương đương có thể được sản xuất với giá thành rẻ ở Nhật Bản. Chẳng hạn áo cắt may đơn giản có thể được sản xuất rất rẻ ở Nhật Bản. Tuy nhiên với áo thêu phức tạp thì các nước Châu á lại có ưu thế hơn, công ty cần chú ý đến điểm này. -Cần nhận thấy rằng thậm chí còn có những sự khác biệt về thị hiếu, sở thích giữa Osaka và Tokyo. Người Tokyo dường như thích những sản phẩm lớn với màu sắc sặc sỡ trong khi người Osaka lại thích những sản phẩm nhỏ, trơn, hay nhã màu. Chẳng hạn, với sản phẩm hoa giả, loại lớn có màu sắc sặc sỡ bán chạy hơn ở Tokyo, trong khi đó loại hoa nhỏ có màu “kiểu cách” không phải đặc biệt sặc sỡ lại bán chạy ở Osaka, đối với túi xách tay cũng tương tự như vậy. -ở Tokyo thời gian quyết định đặt hàng dài hơn so với ở Osaka. điều này là vì ở Osaka có nhiều công ty cỡ nhỏ và trung bình nên các giám đốc hay những người có thẩm quyền quyết định thường trực tiếp tham gia đàm phán. trong khi đó ở Tokyo, những người tham gia đàm phán thường là những người không có thẩm quyền quyết định, do vậy quá trình quyết định đặt hàng tốn nhiều thời gian hơn vì họ phải tham khảo ý kiến cấp trên trước khi đưa ra quyết định. đây là một vấn đề mà công ty cần phải đặc biệt lưu ý. -Một số công ty nước ngoài có tỷ trọng xuất khẩu sang Nhật Bản cao từ 70-85% và vẫn đang tìm cách nâng cao tỷ trọng này, nhưng xét từ góc độ phân tán rủi ro, điều này là không nên. Nếu thị trường Nhật Bản suy giảm, xuất khẩu của họ lập tức sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Thị phần 30% ở một thị trường nhất định được coi là nguy hiểm. Công ty cần tánh rủi ro cao và tìm thêm thị trường khác. -Nếu chẳng may nảy sinh khiếu nại, hư hỏng liên quan đến lô hàng, công ty không nên có thái độ chốn tránh. Công ty nên nhận sai sót và bồi thường thiệt 36
37. hại cho đối tác Nhật Bản. Làm như vậy công ty sẽ giành được sự tin cậy cần có để làm ăn lâu dài. -ở Nhật Bản, quan hệ con người kể cả trong hoạt động kinh doanh được đánh giá rất cao. Có nhiều trường hợp các doanh nghiệp đang làm ăn phát đạt nhưng khi thay đổi người phụ trách thì doanh nghiệp không còn làm ăn suôn sẻ nữa. thậm chí một doanh nghiệp làm ăn lâu dài cũng có thể bị giải thể khi người phụ trách bị cấp trên buộc phải thay đổi kế hoạch. để tránh tình trạng này công ty cần tiếp xúc với người phụ trách kế cận hay cấp trên để giải thích cặn kẽ các chi tiết, lịch sử, và các đặc tính đặc thù cuả sản phẩm, đề xuất thương lượng và đảm bảo sự làm ăn lâu dài. Không nên bỏ mặc hoạt động kinh doanh và phải luôn phát huy thảo luận tích cực 2-Nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm may mặc. 2.1-Đảm bảo nâng cao chất lượng sản phẩm. Ngày nay, khi nhu cầu về tiêu dùng hàng may mặc càng cao thì một trong những nhân tố đầu tiên của hàng hoá được chú ý đến là chất lượng. Đây là nhân tố quan trọng để duy trì và phát triển thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp kinh doanh mặt hàng xuất khẩu. Nhận thức rõ tầm quan trọng của vấn đề này công ty xuất nhập khẩu dệt may Việt Nam luôn phấn đấu nâng cao chất lượng hàng hoá thông qua tìm kiếm một số nguồn vải có chất lượng cao hơn ở trong nước cũng như nhập ngoại. Chất lượng hàng hoá không chỉ thể hiện ở chất lượng vải mà còn ở những đường may, đường cắt; do đó công ty đã chọn những công ty may có tiếng để đặt hàng và cẩn thận khi kiểm tra chất lượng hàng hoá lúc nhận về. Nhờ những việc làm này mà hàng hoá của công ty được khách hàng Nhật Bản rất tín nhiệm với số lượng hàng xuất khẩu ngày càng tăng. -Trong điều kiện cạnh tranh còn nhiều gay gắt nhất là sau năm 2005 khi hạn ngạch và các hàng rào phi thuế quan khác được bãi bỏ, thì thị phần của mỗi nước phụ thuộc chủ yếu vào khả năng cạnh tranh của sản phẩm. Đối với hàng may mặc, các biện pháp cạnh tranh “phi giá cả” trước hết là về chất lượng sản phẩm trong rất nhiều điều kiện trở thành yếu tố quyết định trong cạnh tranh. Bởi lẽ sản phẩm may mặc là sản phẩm người ta bỏ tiền ra mua không chỉ là để thoả 37
38. mãn nhu cầu bảo vệ mà cái quan trọng hơn, giá trị hơn là nhu cầu làm đẹp, nhu cầu khẳng định giá trị phẩm chất, địa vị xã hội. Do vậy, để tạo uy tín và chỗ đứng vững chắc trên thị trường thế giới thì chất lượng sản phẩm luôn là nội dung quan trọng, cơ bản trong chiến lược sản phẩm của bất cứ doanh nghiệp may xuất khẩu nào. chỉ có đảm bảo tạo ra sản phẩm có chất lượng cao thì mới tạo ra được uy tín vững chắc, uy tín thực sự là sức mạnh cạnh tranh lâu bền cho sản phẩm của doanh nghiệp. 2.2-Đảm bảo tốc độ cung ứng. Giao hàng đúng hạn là yêu cầu rất quan trọng đối với hàng may mặc do yếu tố thời vụ và phù hợp với thời trang (đặc biệt là đối với thị trường Nhật Bản) là một trong số những yếu tố quyết đinh về tính cạnh tranh của sản phẩm may mặc vì vậy trong thời gian tới công ty cần: -Một mặt tổ chức tốt hệ thống vận chuyển, bốc dỡ hàng hoá. -Mặt khác kiến nghị với nhà nước trong việc đơn giản hoá khâu làm thủ tục xuất khẩu như: + Cải tiến thủ tục hoàn thuế cho các doanh nghiệp sản xuất hàng nguyên phụ liệu cho các doanh nghiệp khác may xuất khẩu đồng thời tính phần “xuất khẩu tại chỗ” này vào tỷ lệ sản phẩm xuất khẩu quy định tại giấy phép đầu tư, giảm khó khăn của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trong việc thực hiện quy định này, đặc biệt là những năm đầu tiên sản xuất chưa ổn định. +Cần ưu tiên cấp hạn ngạch đủ cho các đơn hàng xuất mua nguyên liệu, bán thành phẩm với nguyên liệu sản xuất tại Việt Nam. +Đơn giản thủ tục hoàn thuế nhập khẩu và xây dựng mức thuế chi tiết cho các loại nguyên liệu nhập khẩu. Tình trạng một loại nguyên liệu nhưng có các thông số kỹ thuật khác nhau với định mức tiêu hao cũng như chức năng khác nhau vẫn được áp dụng cùng một mức thuế đem lại nhiều thiệt hại cho doanh nghiệp. +Cải tiến thủ tục xin được miễn giảm thuế theo giấy ưu đãi đầu tư: nhanh nhạy trong quy trình làm “đơn hưởng ưu đãi đầu tư”, đánh giá các dự án đầu tư một cách hiệu quả và trong thời gian ngắn để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có thể hạ giá thành sản phẩm nâng cao sức cạnh tranh. 38
39. +Cần xem xét về quy định kiểm dịch thực vật hàng may mặc xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản, công việc này cần được cải tiến một cách hiệu qủa hơn tránh tình trạng mang tính hình thức và mất thời gian của doanh nghiệp. +Cho phép các doanh nghiệp nộp thuế giá trị gia tăng đối với nguyên liệu đầu vào sau khi xuất khẩu, thay vì phải nộp ngay khi hàng về tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có đủ vốn kinh doanh đem lại hiệu qủa kinh tế cao. Một trong những yếu tố cơ bản làm hàng may mặc xuất khẩu của công ty được đánh giá cao trên thị trường Nhật Bản là uy tín về giao hàng đúng hạn. Thị trường Nhật Bản có đòi hỏi khắt khe về điều kiện chuyển tải, giao hàng, ưu thế về địa lý cũng như ưu đãi về thủ tục nhập cảnh, giữ được ưu thế về giao hàng là nhiệm vụ khó khăn nhưng rất cần thiết. 2.3-Chính sách giá cả hợp lý. Giá cả là một trong những công cụ quan trọng để cạnh tranh trên thị trường Nhật Bản. Vì vậy, để cho mức giá đảm bảo cho hoạt động kinh doanh của công ty có thể phát triển, công ty đã nghiên cứu kỹ lưỡng về giá mua (hoặc giá gia công) hàng hoá, chi phí vận chuyển, bốc dỡ, lưu kho, chi phí bán hàng và đã cố giắng giảm đến mức thấp nhất các chi phí đó. Trên cơ sở đó hạ giá thành hàng hoá và đưa ra một mức giá thích hợp. -Công ty ngay từ khi thành lập đã xác định chiến lược cạnh tranh của mình cơ bản là dựa trên giá cả hợp lý, phù hợp với khả năng thanh toán của người tiêu dùng. Và mục tiêu giá cả hợp lý trên cơ sở hạ giá thành sản phẩm luôn là đích phấn đấu của công ty, coi đây là một công cụ cạnh tranh chủ yếu. -Giá thành là căn cứ để quyết định giới hạn thấp nhất của giá bán sản phẩm – yếu tố quan trọng của công ty trong việc đứng vững và khẳng định chất lượng, uy tín của mình trên thị trường Nhật Bản. Hàng may mặc của công ty xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản đa phần là phục vụ những người tiêu dùng có thu nhập thấp, chi tiêu cho quần áo còn hạn chế và Nhật Bản là một trong những cường quốc về hàng may mặc. Hiện nay, Việt Nam đang giữ vị trí thứ 5 về xuất khẩu hàng may mặc sang thị trường Nhật Bản, trong đó Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh mạnh nhất của Việt Nam. Trung Quốc có lợi thế hơn Việt Nam về công nghệ, trình độ tay nghề công nhân cũng như cách quản lý khoa học, dẫn đến giá 39
40. thành sản phẩm thấp. Do vậy hạ giá thành sản phẩm để có chính sách giá cả hợp lý là một nhu cầu tất yếu nhằm nâng cao sức cạnh tranh, công ty nên sử dụng những biện pháp sau: -Khai thác nguồn nguyên liệu từ nhiều nhà cung cấp khác nhau để tăng thêm kim ngạch bán FOB, đưa ra giá cạnh tranh. -Đẩy mạnh kinh doanh nội địa để có thể cung cấp nguyên liệu cho đơn vị sản xuất hàng dệt may. Sau đó, mua hàng của những đơn vị này với giá thấp hơn so với những đơn vị mà công ty không cung cấp nguyên liệu. Như vậy công ty có thể đưa ra mức giá phù hợp hơn đối với các nhà nhập khẩu hàng dệt may Nhật Bản. -Sử dụng các kênh phân phối trực tiếp để giảm thiểu chi phí nhằm hạ giá thành hàng dệt may xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản. -Ngoài những biện pháp trên, công ty cũng cần quan tâm đến việc hoàn thiện cơ cấu tổ chức và công tác vận chuyển hàng hoá. Công ty phải luôn chấn chỉnh trong công tác quản lý nhằm tạo ra bộ máy tổ chức gọn nhẹ, hợp lý để giảm thiểu những chi phí không cần thiết. -Bên cạnh đó, công ty phải luôn nhanh chóng kịp thời trong công tác vận chuyển, tránh rủi ro trong quá trình vận chuyển, bốc dỡ, đảm bảo giao hàng đúng thời hạn, đủ về số lượng, hàng hoá phải đúng quy cách phẩm chất 2.4-Mẫu mã hàng hoá. Kiểu dáng mẫu mã hàng hoá bao giờ cũng rất được coi trọng và nó cũng là một trong những tiêu chuẩn đầu tiên của khách hàng khi quyết định mua hàng. Trong hoạt động xuất khẩu việc làm này còn gặp nhiều khó khăn. Hơn nữa vì chúng ta và những người nhập khẩu Nhật Bản có những phong tục tập quán khác nhau và do đó có cảm nhận về cái đẹp trong ăn mặc cũng khác nhau. Vì lẽ đó mà công ty phải rất chú trọng trong việc tìm hiểu thị hiếu của người tiêu dùng Nhật Bản thông qua các loại sách báo , tạp chí về thời trang và lối sống, thông qua những người nhập khẩu Nhật Bản Từ đây công ty sẽ đưa ra các mẫu mốt để chào hàng và thăm dò ý kiến của họ. Ngoài ra, một số khách hàng sẽ đưa sẵn cho công ty các mẫu mốt theo đơn đặt hàng để từ đó công ty sẽ đặt hàng theo đúng mẫu mốt mà khách hàng yêu cầu và tập trung mọi nỗ lực để 40
41. hàng hoá đạt được yêu cầu cao nhất của khách hàng cả về chất lượng và mẫu mã. 3-áp dụng các biện pháp thanh toán phù hợp với từng đối tượng khách hàng -Nhật Bản là thị trường chính tiêu thụ khăn bông xuất khẩu của công ty, nhưng hiện nay công ty đang phải đối mặt với sự cạnh tranh quyết liệt tại thị trường này. Khách hàng cũ liên tục ép giá, trước tình hình đó công ty đã đưa ra biện pháp đối sách trong từng thời kỳ với từng khách hàng để tạo ra phong cách kinh doanh hấp dẫn khách hàng trong và ngoài nước. Công ty đã mạnh dạn áp dụng nhiều biện pháp thanh toán tạo điều kiện cho khách hàng trong lúc họ cũng gặp khó khăn để giữ khách hàng như thanh toán trả trước, thanh toán trả chậm, thanh toán từng phần trị giá lô hàng với những nội dung ràng buộc có tính chất pháp lý nên đã lôi kéo được khách hàng kinh doanh với công ty song vẫn đảm bảo thu được tiền hàng. 4-Giảm dần tỷ trọng hàng may gia công xuất khẩu và từng bước tạo tiền đề để chuyển sang xuất khẩu trực tiếp. -Hiện nay công ty đang chịu sự cạnh tranh rất lớn ở cả thị trường nội địa và thị trường Nhật Bản, ngay cả với làm hàng gia công. Gia công xuất khẩu là một hình thức được công ty sử dụng thường xuyên trong 3 năm kể từ khi bắt đầu tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh đến nay. Hình thức này đem lại nhiều điểm thuận lợi như: ít rủi ro thị trường, học hỏi được trình độ quản lý khoa học cũng như công nghệ tiên tiến. Tuy nhiên hình thức này đem lại lợi nhuận thấp, về lâu dài không có điều kiện để đào tạo cán bộ ở các phòng ban của các doanh nghiệp thành các cán bộ kinh doanh xuất nhập khẩu thực thụ, bị động trong sản xuất, các đơn đặt hàng không ổn định. Bên cạnh đó các doanh nghiệp may gia công Trung Quốc, Thái Lan có giá gia công rẻ, trình độ tay nghề công nhân cao đã thu hút những đơn đặt hàng của khách hàng nước ngoài làm cho lượng các đơn đặt hàng từ thị trường Nhật Bản vào Việt Nam giảm đi. Mặt khác cuộc khủng hoảng kinh tế khu vực 7-1997 đã khiến cho giá gia công giảm xuống. Do đó hình thức xuất khẩu trực tiếp hàng may mặc sang thị trường Nhật Bản (xuất khẩu theo giá FOB) sẽ là hướng kinh doanh chủ yếu của công ty. Điều kiện tiền đề để chuyển sang xuất khẩu trực tiếp đó là công ty phải có 41
42. năng lực marketing tốt, nguồn hàng từ phía nhà cung cấp phải dồi dào và có chất lượng phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng Nhật Bản, năng lực tài chính của công ty phải đủ lớn, nguồn nhân lực có trình độ đáp ứng được những đòi hỏi trong điều kiện hiện nay. Ngoài ra, công ty phải có chiến lược về giá cả hợp lý, có sức hấp dẫn cao đối với các nhà nhập khẩu Nhật Bản. Trong thời gian tới để nâng cao tỷ lệ xuất khẩu trực tiếp hàng may mặc công ty cần: 4.1- Đảm bảo cung cấp nguyên liệu, vật liệu chất lượng cao. -Các doanh nghiệp dệt may hiện nay còn phụ thuộc rất nhiều vào nguồn nguyên liệu nhập ngoại. Trong thời gian tới công ty cần phải có sự liên hệ mật thiết với các doanh nghiệp dệt, sử dụng chủ yếu nguyên liệu trong nước để cung cấp cho các doanh nghiệp này, có như vậy mới nâng cao khả năng tự chủ trong kinh doanh, nâng cao tỷ lệ nội địa hoá sản phẩm. Để giải quyết được vấn đề này công ty cần sử dụng đồng loạt các biện pháp như: +Tìm nguồn nguyên liệu dồi dào có chất lượng cao để cung cấp cho các doanh nghiệp dệt may. +Tìm những nguồn nguyên liệu mà trong nước có thể sản xuất được để cung cấp cho nhà sản xuất thu lợi nhuận. Đồng thời lại mua sản phẩm dệt may từ phía họ với giá rẻ nhằm mục đích nâng cao sức cạnh tranh về giá cả hàng dệt may khi công ty xuất khẩu hàng dệt may sang thị trường Nhật Bản. +Nâng cao vai trò hệ thống của công ty trong hoạt động xuất khẩu, sử dụng vải sản xuất trong nước để tăng tỷ lệ nội địa hoá trong sản phẩm may xuất khẩu, đủ điều kiện để được cấp giấy chứng nhận xuất xứ (CO). 4.2-Tạo lập tên tuổi và khẳng định uy tín trên thị trường thế giới. Viện mẫu thời trang Việt Nam(FADIN) ra đời với mục tiêu tạo sự liên kết chặt chẽ giữa dệt và may, giải quyết khâu quan trọng nhất và cơ bản nhất để có thể sản xuất và xuất khẩu sản phẩm hoàn chỉnh qua khâu thiết kế và tạo mẫu thời trang. Mẫu mã, kiểu dáng sẽ được nghiên cứu, tìm hiểu thông qua viện mẫu FADIN. Đây là điều kiện quan trọng để sản phẩm may của Việt Nam có chỗ đứng trên thị trường quốc tế. -Để xuất khẩu trực tiếp ngày một tăng thì hàng may mặc xuất khẩu của công ty phải được kinh doanh bằng nhãn mác của mình trên thị trường thế giới. Thị 42
43. trường Nhật Bản là thị trường hội tụ của nhiều mẫu mốt thời trang hàng đầu trên thế giới. ở thị trường này mẫu mốt của sản phẩm may mặc nhập khẩu là yếu tố sống còn bên cạnh chất lượng. Ngoài việc xuất khẩu những mặt hàng có chất lượng ngày một nâng cao, công ty phải từng bước mở rộng về số lượng đồng thời làm phong phú các mặt hàng xuất khẩu. -Trong thời gian tới để có được mẫu mã, kiểu dáng riêng công ty cần có những biện pháp sau: +Mua bộ mốt: một hình thức công ty bỏ ra mua các mẫu mốt đamg thịnh hành trên thị trường đưa vào sản xuất xuất khẩu. +Hình thức tự thiết kế mẫu mã: trước mắt đây là một điều khó khăn do công ty chưa có đủ trình độ chuyên môn về hàng may mặc cũng như kiến thức thị trường. Song về lâu dài công ty phải đầu tư cho việc nghiên cứu thiết kế mẫu mốt, hình thành được khái niệm sản phẩm của doanh nghiệp trong ý niệm người tiêu dùng. +Liên doanh, liên kết thiết kế mẫu mã tốt: biện pháp này có ưu đIúm là chi phí đầu tư không nhiều, tranh thủ được trình độ của các đối tác, hiệu qủa kinh tế đem lại cao nhưng lại phụ thuộc vào bạn hàng. -Nâng cao hơn nữa vai trò của viện mẫu thời trang trong việc thiết kế mẫu mốt, kiểu dáng phù hợp với yêu cầu ngày càng cao của thị trường Nhật Bản. -Coi trọng việc xây dựng và đăng ký nhãn mác, thương hiệu sản phẩm. Coi trọng việc quảng bá tên, nhãn hiệu, truyền thống của công ty. Để làm được điều này công ty cần có biện pháp sử dụng và khai thác tốt các phương tiện thông tin hiện đại hiện nay, đặc biệt là phương pháp kinh doanh trên mạng. -Khắc phục khó khăn về thiếu vốn và nhân lực trong khâu thiết kế mẫu mã, phát triển sản phẩm mới thông qua việc trao đổi bản quyền giữa các công ty. -Tập trung đầu tư công nghệ tiên tiến trong khâu thiết kế mẫu mã vải cũng như sản phẩm may mặc. -Khai thác lợi thế của việc tham gia chương trình hợp tác công nghiệp ASEAN (AICO) nhằm thu hút công nghệ cao của các nước ASEAN, hợp tác trong phát triển sản phẩm mới và khai thác lợi thế về thuế ưu đãi bằng mức thuế suất CEPT của sản phẩm tại thời điểm 2006 theo quy định của AICO. 43
44. Trước mắt công ty cần có kế hoạch hợp tác với các viện mốt, đồng thời thuê chuyên gia nước ngoài thiết kế mốt để đẩy nhanh quá trình hội nhập vào thị trường thế giới. 5-Thu hút vốn đầu tư và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn. 5.1-Tạo nguồn vốn trong nước. Vay vốn từ các ngân hàng và các tổ chức tín dụng. Nguồn vốn này là một nguồn vốn quan trọng trợ giúp cho hoạt động sản xuất kinh doanh công ty. Hiện nay thủ tục vay vốn ngân hàng đã được cải tiến thuận tiện cho công ty có đủ vốn trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Nhưng trong hoàn cảnh thị trường xuất khẩu nói chung và Nhật Bản nói riêng còn gặp nhiều khó khăn, nên tạm thời đưa hàng may mặc vào danh mục các mặt hàng được hỗ trợ lãi suất vay vốn ngân hàng theo quy định số 178/1998/TTg ngày 19/9/1998 của Thủ tướng Chính phủ về hỗ trợ lãi suất vay vốn ngân hàng đối với một số mặt hàng xuất khẩu, đặc biệt là các doanh nghiệp vay vốn đầu tư thiết bị sản xuất hàng xuất khẩu sang các thị trường phi hạn ngạch, trước hết là các mặt hàng Việt Nam chưa tận dụng được như cat 75, cat 48, cat 49, cat 50. 5.2-Thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Hiện nay, có quan điểm cho rằng năng lực của các doanh nghiệp may đã dư thừa trong khi thị trường tiêu thụ đang gặp khó khăn, bên cạnh đó các doanh nghiệp may không cần vốn lớn, có thể thu hút từ vốn cổ phần trong nước. Vì vậy nên hạn chế đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này, giảm sức ép cạnh tranh của các doanh nghiệp may có vốn đầu tư nước ngoài- có ưu thế hơn về vốn, công nghệ cũng như khả năng tiếp cận thị trường – với các doanh nghiệp nội địa. Tuy vậy, nếu như chúng ta muốn có các doanh nghiệp may thực sự hướng tới xuất khẩu thì việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài là rất cần thiết. Các sản phẩm may mặc của các doanh nghiệp này, với các ưu thế về công nghệ, nguyên liệu, mẫu mã sẽ bước đầu dẫn đường cho sản phẩm may mặc với nhãn hiệu hàng hoá của Việt Nam trên thị trường thế giới. Tuy nhiên nên tập trung đầu tư vào những mặt hàng mới phức tạp, mà các doanh nghiệp hiện chưa sản xuất được, 44
45. khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài tìm khách hàng ở thị trường phi hạn ngạch. Tìm kiếm sự trợ giúp từ các tổ chức phi chính phủ, các tổ chức môi trường thế giới cho “sản phẩm công nghiệp xanh và sạch”. Hiện nay các doanh nghiệp may đang gặp khó khăn trong tìm nguồn vốn để thay đổi công nghệ theo các quy định ISO 9000 và ISO 14000. Kinh nghiệm tranh thủ sự giúp đỡ của các tổ chức môi trường của các nước quan tâm nhiều đến vấn đề này như Hà Lan, Đức, Niudilan, Canada mà các nước xuất khẩu sản phẩm may mặc trong khu vực đã áp dụng có thể là một kinh nghiệm tốt cho chúng ta trong việc giải quyết vấn đề này. 6-Chiến lược nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu hàng may mặc cho Công Ty. 6.1-Về hoạt động xuất khẩu. Chiến lược tăng tốc của toàn ngành dệt may Việt Nam đặt ra từ nay cho đến năm 2010 là: đưa sản lượng sản phẩm may mặc toàn ngành lên 780 triệu sản phẩm năm 2005 và 1.200 triệu sản phẩm năm 2010. Đồng thời không ngừng tăng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may lên 5.000 triệu USD vào năm 2005 và8.000 triệu USD năm 2010. Trong đó hàng may mặc là một trong những mặt hàng chính đem lại kim ngạch cao cho ngành. Với chiến lược mạnh mẽ này của tổng công ty,công ty cũng phải có những kế hoạch phát trển riêng của mình để thực sự trở thành một thành phần đắc lực về xuất khẩu của tổng công ty trong thời kỳ 2000-2001 Quán triệt đường lối của Đảng, góp phần ổn định nền kinh tế, công ty xuất nhập khẩu dệt may sẽ cố gắng khai thác triệt để tiềm năng, chuẩn bị hành trang để từng bước hội nhập với khu vực và thế giới, nâng cao hiệu quả kinh tế và sức cạnh tranh, tăng kim ngạch xuất khẩu, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước, tạo công ăn việc lam, tăng thêm thu nhập cho người lao động trên tinh 45
46. thần đó, công ty xuất nhập khẩu dệt may phấn đấu thực hiện chỉ tiêu kế hoạch năm 2003 như sau: doanh thu dự kiến thực hiện năm 2003 so với năm 2002 tăng 11,35% tương ứng với số tăng tuyệt đối là 65,3 tỷ đồng và nếu so sánh với mức doanh thu của là 337.000.000.000 VND thì doanh thu thực hiện năm 2002 tăng hơn 11.36% so với năm 2001. Về kim ngạch xuất khẩu thì kế hoạch dự kiến tăng không đáng kể so với kết quả thực hiện hai năm trước. Những con số trên chứng tỏ kế hoạch của công ty là rất táo bạo, báo hiệu một thời kỳ tăng tốc phát triển cho toàn công ty cũng như góp thêm sức mạnh cho tổng công ty những mục tiêu trong chiến lược “tăng tốc” của mình. Trước những mục tiêu đó, công ty yêu cầu các phòng phải lập kế hoạch kinh doanh cụ thể cho từng quý và cả năm 2003 đồng thời cụ thể hoá từng mặt hàng kinh doanh, chú ý tập trung vào từng mặt hàng trọng điểm nhằm thực hiện tốt mục tiêu chung của công ty. Ngoài ra ban lãnh đạo công ty sẽ phải đưa ra các giải pháp xuất khẩu cho từng phòng, từng mặt hàng và hướng tới tất cả các phòng kinh doanh đều làm xuất khẩu. Từng phòng sẽ lên phương án kinh doanh, nguồn vốn cần thiết trong hoạt động đó và các nhu cầu cần hỗ trợ từ phía công ty. Để tăng khả năng cạnh tranh trong hoạt động xuất khẩu của công ty, công ty đã đưa ra phương hướng khai thác nguồn nguyên liệu, nguồn hàng từ nhiều phía để chuyển dịch sang hình thức xuất khẩu trực tiếp, đưa ra giá cạnh tranh trên thị trường. 6.2-Về phát triển thị trường. Trong thời đại ngày nay khi ngành dệt may rất phát triển và mức độ cạnh tranh ngày càng gay gắt thì nhiệm vụ hàng đầu của mỗi công ty là luôn phải giữ vững những khách hàng truyền thống, đồng thời phải tích cực trong công tác thu hút thêm những khách hàng mới. Mở rộng, phát triển thị trường là hình thức làm tăng thêm khách hàng cho công ty, tạo thêm tên tuổi, nhãn mác về hàng hoá cũng như chính công ty trên những thị trường mới, khách hàng mới. Thông qua đó danh tiếng của công ty sẽ được biết đến một cách rộng rãi hơn mức độ quen thuộc sẽ tăng lên và từ đó có thể làm thay đổi nhãn mác hàng hoá tiêu dùng của họ. Đối với công ty Vinateximex thị trường chính về hàng may mặc hiện nay là EU, Canada, Đài Loan, Đông Nam á, Nhật Bản, trong số những thị trường 46
47. này thì thị trường Nhật Bản là thị trường có mức tiêu thụ ổn định và có xu hướng tăng nhanh. Kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này luôn chiếm tỷ trọng chính trong tổng kim ngạch xuất khẩu của công ty. Điều này chứng tỏ đây là một thị trường lớn và ngày càng lớn mạnh hơn nữa nếu ta biết cách thu hút sự quan tâm của họ trong hoạt động nhập khẩu.Vì những lẽ đó công ty cần duy trì và phát triển hơn nữa thị trường này bằng cách: -Mở các siêu thị, các đại lý, các cửa hàng bán lẻ để dần dần thoả mãn thị hiếu và tiêu dùng ở thị trường Nhật Bản. -Nhanh chóng chuyển nền gia công may sang buôn bán thương mại, đặt những đại diên, các cửa hàng chào bán sản phẩm dệt may của công ty tại thị trường Nhật Bản. -Đẩy mạnh hoạt động mẫu mốt gia tăng khối lượng và trị giá hàng xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản. -Sớm hoà nhập vào thị trường quốc tế và khu vực bằng các hoạt động tiếp thị, hội thảo, giao lưu với thời trang thế giới. 7- Hoàn thiện công tác quản lý xuất nhập khẩu. -Cần nghiên cứu và triển khai áp dụng mô hình quản lý tiên tiến, hiện đại nhằm nâng cao hiệu quả điều hành trong công ty. Cần có biện pháp phát huy hiệu quả của chế độ “một thủ trưởng” theo tiêu chuẩn quản lý ISO-9000. Về việc nàycần có sự thống nhất thực hiện từ các cấp, các ngành, từ trong đảng đến chính quyền và trong tổ chức quần chúng khác. Giám đốc là người chịu trách nhiệm mọi mặt trong công ty, do vậy giám đốc cần được trao quyền cần thiết để thực thi nhiệm vụ của mình theo đúng luật định. - Công ty cần có kế hoạch xây dựng hệ thống mạng thông tin điều hành nhằm nâng cao hiệu qủa của việc điều hành và quản lý công ty (đây là phương pháp điều hành tiên tiến hiện nay). - Huy động nguồn nhân lực từ các doanh nghiệp kinh doanh để bổ xung cho nguồn nhân lực của công ty, hoặc thực hiện các dự án đầu tư mới sau khi đã qua khoá đào tạo ngắn hạn về quản lý hoặc kỹ thuật. - Thuê các nhà quản lý, các chuyên gia kỹ thuật nước ngoài nhằm giải quyết các khó khăn cho công ty, hoặc điều hành các dự án mới. 47
48. - Xây dựng cơ chế ứng xử mới, cả về tinh thần và vật chất (thực chất là nền văn hoá doanh nghiệp) nhằm thu hút mọi nguồn chất xám cho sự phát triển của công ty. 8- Thúc đẩy quan hệ thương mại song phương. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp đã được phép của chính phủ để tham gia vào các phái đoàn cấp Chính phủ Việt Nam đi thăm và làm việc tại Nhật Bản. Các cuộc viếng thăm này đã mở ra nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp này, đây là một hình thức cần phát huy trong thời gian tới. Các hội chợ triển lãm chuyên ngành, cũng như tổng hợp cần được tổ chức thường xuyên giúp các khác hàng Nhật Bản và các doanh nghiệp may Việt Nam có dịp gặp gỡ nhau. Nhà nước và các doanh nghiệp may nên xây dựng hàng lang chung và kêu gọi sự tham gia góp vốn của doanh nghiệp có khả năng tài chính, các cá nhân và tổ chức nước ngoài. Hình thức BOT hiện nay mới được áp dụng đối với các dự án lớn như xây dựng cơ sở hạ tầng nhưng không nên loại trừ khả năng sử dụng hình thức này đối với các dự án xây dựng nghành may hiện đại đòi hỏi công nghệ cao tạo cho các sản phẩm may có chất lượng cao và sức cạnh tranh. Kết luận Trong tiến trình của lịch sử xã hội loài người đến thời điểm này toàn cầu hoá kinh tế và tự do hoá thương mại là một xu thế khách quan bởi sự phát triển mạnh mẽ của lực lượng sản xuất do tác động của khóa học và công nghệ đã lam cho sự phân công lao động quốc tế vượt ra khỏi biên giới của từng quốc gia, trở thanh vấn đề của toàn cầu. Với một nước đang phát triển như Việt Nam cần có những chính sách nhằm xúc tiến quan hệ kinh tế đối ngoại để tham gia vào xu hướng toàn cầu hoá và mang lại hiệu quả cao nhất. Nghành May của Việt Nam ngày càng khẳng định được vai trò của mình trong nền kinh tế thị trường và là một trong những nghành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. trên thị trường Thế Giới, Việt Nam cũng đã khẳng định được vị trí của mình, có quan hệ với trên 250 Công Ty thuộc 60 quốc gia trên Thế Giới. Tổng Công Ty Dệt May Việt Nam là nòng cốt của Nghành Dệt May Việt Nam với 19 doanh nghiệp chuyên sản xuất hàng may mặc xuất khẩu. kể từ khi thành 48
49. lập đến nay, Tổng Công Ty đã thâm nhập và đứng vững ở các thị trường lớn như: EU, Nhật Bản, trung đông Trong đó thị trường Nhật Bản là thị trường phi hạn nghạch lớn nhất của Tổng Công Ty với kim nghạch xuất khẩu hàng may mặc hàng năm rất lớn và tốc độ tăng trưởng cao. Tuy vậy, hàng may mặc của Tổng Công Ty vào thị trường này còn có những vướng mắc như: nền kinh tế Nhật Bản có dấu hiệu đi xuống, các chính sách xuất khẩu của Nhà Nước không còn phù hợp, chất lượng sản phẩm thấp, mẫu mã, kiểu dáng còn đơn điệu Theo xu hướng phát triển chung của nghành may toàn cầu, đầu tư vào nghành may đã và đang tiếp tục chuyển dịch sang các nước đang phát triển trong giai đoạn đầu của quá trình công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu với những lợi thế về lao động và giá nhân công vẫn còn ở mức thấp nhất trên thế giới. Trong thời gian tới Việt Nam có nhiều cơ hội để thành một trong nhữngtrung tâm xuất khẩu hàng may mặc của Thế Giới. Công Ty Xuất Nhập Khẩu Dệt May (VINATEXIMEX) với tiền thân từ Ban Xuất Nhập Khẩu thuộc Tổng Công Ty Xuất Nhập Khẩu Dệt May trong vòng thời gian ngắn, chỉ có 3 năm tiến hành hoạt động kinh doanh Công Ty đã đạt được hiệu quả tương đối cao trong kinh doanh, đó là một thành tích đáng trân trọng. Tuy nhiên, để đạt được những mục tiêu đặt ra trong thời gian tới, Công Ty Xuất Nhập Khẩu Dệt May (VINATEXIMEX) còn phải đối mặt với nhiều thách thức, từ những vấn đề tồn tại trong sản xuất và những khó khăn của thị trường xuất khẩu nhất là thị trường phi hạn ngạch. Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo- TS.Trần Hoè, cô giáo- ThS.Hoàng Hương Giang đã tận tình giúp đỡ em trong suốt quá trình thực tập và hoàn thiện bài báo cáo này. Qua đây em xin chân thành cảm ơn tập thể cán bộ công nhân viên phòng kế hoạch thị trường thuộc Công Ty Xuất Nhập Khẩu Dệt May (VINATEXIMEX) đã hết lòng giúp đỡ em trong quá trình thực tập tại Công Ty. 49