Đề tài Thực trạng kiểm toán khoản mục TSCĐ trong kiểm toán Báo cáo tài chính do công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn tài chính quốc tế (IFC) thực hiện

90 trang nguyendu 7710

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đề tài Thực trạng kiểm toán khoản mục TSCĐ trong kiểm toán Báo cáo tài chính do công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn tài chính quốc tế (IFC) thực hiện", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

de_tai_thuc_trang_kiem_toan_khoan_muc_tscd_trong_kiem_toan_b.doc

Nội dung text: Đề tài Thực trạng kiểm toán khoản mục TSCĐ trong kiểm toán Báo cáo tài chính do công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn tài chính quốc tế (IFC) thực hiện

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp lời mở đầu Cùng với sự phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ ngày nay, nền kinh tế thế giới đang chuyển mình từng bước đi lên mạnh mẽ. Sự biến chuyển của nền kinh tế gắn liền với sự thay đổi mạnh mẽ của từng quốc gia trong từng khu vực trên thế giới. Song cùng với sự thay đổi đó, bước vào những năm đầu thập kỉ 90 của thế kỉ XX xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam đã phát triển mạnh. Nền kinh tế Việt Nam có sự biến chuyển mạnh mẽ, bước chuyển đổi nền kinh tế từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang cơ chế thị trường đã làm thay đổi bộ mặt nền kinh tế quốc dân. Nền kinh tế mở đặt ra nhiều yêu cầu mới. Trước sự đòi hỏi của nền kinh tế, hoạt động kiểm toán đã được công nhận ở Việt Nam với sự ra đời của các tổ chức độc lập về kế toán kiểm toán nhằm giúp cá nhân, tổ chức nắm rõ kiến thức, tăng cường hiểu biết về tài chính, kế toán trong bối cảnh mới. Sự ra đời của các công ty kiểm toán độc lập quốc tế và nội địa ở Việt Nam đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ kiểm toán và tư vấn cho những người quan tâm đến các số liệu tài chính ở Việt Nam. Kiểm toán đã trở thành một hoạt động chuyên sâu, một khoa học chuyên ngành. Theo ier - Khan - Sere: Kiểm toán có ý nghĩa lớn trên nhiều mặt: đó là “Quan toà công minh của quá khứ”, là “Người dẫn dắt cho hiện tại” và “ Người cố vấn sáng suốt cho tương lai”. Báo cáo tài chính phản ánh kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nói chung trên mọi khía cạnh của quá trình kinh doanh. Một tập hợp các thông tin có được từ việc xử lý các giao dịch cuối cùng sẽ được phản ánh thành các bộ phận, các khoản mục trên báo cáo tài chính. Vì vậy, để đạt được mục đích kiểm toán toàn diện báo cáo tài chính kiểm toán viên cần phải xem xét kiểm tra riêng biệt các bộ phận của chúng. Tài sản cố định và khấu hao tài sản cố định đóng một vai trò rất quan trọng trong quá trình sản xuất kinh doanh của một doanh nghiệp. Vì vậy việc hạch toánTSCĐ cung như việc trích lập chi phí khấu hao cần phải được ghi chép đúng đắn và tính toán chính xác. Hơn nữa khoản mục TSCĐ trên bảng cân đối kế toán thường chiếm một tỷ trọng lớn nên sai sót đối với khoản mục này thường gây ảnh hưởng trọng yếu tới báo cáo tài chínhcủa doanh nghiệp. Do đó kiểm toán TSCĐ và khấu hao TSCĐ đóng một vai trò quan trọng trong
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp kểm toán Báo cáo tài chính. Nhân thức được điều này nên trong quá trình thực tập tại công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn tài chính quốc tế (IFC) em đã lựa chọn đề tài: “Thực trạng kiểm toán khoản mục TSCĐ trong kiểm toán báo cáo tài chính do công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn tài chính quốc tế (IFC) thực hiện” Nội dung của chuyên đề bao gồm các phần sau: Chương I: Lý luận chung về Kiểm toán Tài sản cố định trong Kiểm toán Báo cáo tài chính CHƯƠNG II: THựC TRạNG KIểM TOáN KHOảN MụC Tài SảN Cố ĐịNH TRONG KIểM TOáN BáO CáO Tài CHíNH DO CôNG TY KIểM TOáN Và TƯ VấN Tài CHíNH QUốC Tế (ifc) THựC HIệN Chương III: Một số nhận xét, đánh giá về quy trình Kiểm toán khoản mục TSCĐ trong Kiểm toán BCTC do IFC thực hiện Tuy nhiên kiểm toán là một lĩnh vực còn rất mới mẻ ở Việt Nam, do còn nhiều hạn chế về kinh nghiệm và chuyên môn nên bài viết của em còn có nhiều thiếu sót do vậy em mong được sự góp ý của các thầy cô để bài viết của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn cô giáo hướng dẫn, PGS.TS. Lê Thị Hoà, các thầy cô trong khoa cùng ban giám đốc công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn tài chính quốc tế đã giúp đỡ em hoàn thành đề tài này.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Chương I Lý luận chung về Kiểm toán Tài sản cố định trong Kiểm toán Báo cáo tài chính I – Tổng quan về Kiểm toán Báo cáo tài chính 1. Khái niệm về Kiểm toán Báo cáo tài chính Thuật ngữ về Kiểm toán Báo cáo tài chính thực sự xuất hiện và được sử dụng ở Việt Nam từ những năm đầu của thập kỷ 90, nên trong cách hiểu và cách dùng khái niệm về Kiểm toán Báo cáo tài chính viên chưa được thống nhất. Tuy nhiên, nếu nói theo cách hiểu chung nhất thì Kiểm toán Báo cáo tài chính được hiểu như sau: Kiểm toán Báo cáo tài chính là hoạt động xác minh và bầy tỏ ý kiến về các Bảng khai tài chính bằng hệ thống phương pháp kỹ thuật của Kiểm toán chứng từ và Kiểm toán ngoài chứng từ do các Kiểm toán viên có trình độ nghiệp vụ tương xứng thực hiện dựa trên hệ thống pháp lý đang có hiệu lực. Chức năng xác minh của Kiểm toán nhằm khẳng định mức độ trung thực của tài liệu, tính pháp lý của việc thực hiện các nghiệp vụ hay việc lập các Báo cáo tài chính. Do quan hệ kinh tế ngày càng phức tạp và yêu cầu pháp lý ngày càng cao nên việc xác minh Báo cáo tài chính hướng theo hai mặt: - Tính trung thực của các con số. - Tính hợp thức của các biểu mẫu phản ánh tình hình tài chính. Chức năng bầy tỏ ý kiến có thể được hiểu với ý nghĩa là kết luận về chất lượng thông tin, tính pháp lý và cả tư vấn thông qua xác minh. Điều này được thể hiện qua Báo cáo Kiểm toán của Kiểm toán viên. 2. Đối tượng Kiểm toán Báo cáo tài chính và các cách tiếp cận 2.1. Đối tượng của Kiểm toán Báo cáo tài chính Đối tượng của Kiểm toán Báo cáo tài chính là các Bảng khai tài chính. Đó là “Hệ thống Báo cáo được lập theo chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành phản ánh các thông tin kinh tế, tài chính chủ yếu của đơn vị” (Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam số 200 đoạn 4) gồm Bảng tổng hợp cân đối kế toán, Báo các kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ, Thuyết minh Báo cáo tài chính. Bên cạnh đó Báo cáo tài chính còn bao gồm những bảng kê khai có tính pháp lý như: Bảng kê khai tài sản cá nhân, Bảng kê khai tài sản đặc biệt, Bảng kê khai theo yêu cầu đặc biệt của chủ đầu tư. Đó là các
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp bảng tổng hợp và đều chứa đựng những thông tin được lập ra tại một thời điểm cụ thể trên cơ sở các tài liệu kế toán tổng hợp và chi tiết theo những quy tắc xác định. 2.2 Các cách tiếp cận Kiểm toán Trong mối quan hệ với các đối tượng của mình Kiểm toán tài chính có quan hệ trực tiếp với các Bảng khai tài chính nhưng để kiểm tra được tính hợp lý chung trên các Bảng khai tài chính, Kiểm toán tài chính không thể tách rời các tài liệu kế toán, các hoạt động kinh doanh và tổ chức quản lý của đơn vị nhằm xác minh cụ thể độ tin cậy của từng khoản mục cũng như mối quan hệ kinh tế chứa đựng trong số dư và các chỉ tiêu tài chính. Vì vậy, Kiểm toán tài chính có hai cách cơ bản để phân chia các Bảng khai tài chính thành các phần hành Kiểm toán: đó là Kiểm toán theo khoản mục và Kiểm toán theo chu trình. Đối với Kiểm toán Tài sản cố định Kiểm toán viên tiến hành Kiểm toán theo khoản mục. Kiểm toán theo khoản mục: tức là tiến hành Kiểm toán theo khoản mục hoặc từng nhóm các khoản mục theo thứ tự trên Bảng khai tài chính. Cách phân chia này đơn giản, phù hợp với các Công ty Kiểm toán quy mô nhỏ, số lượng Kiểm toán viên còn hạn chế. Kiểm toán theo chu trình: Căn cứ vào mối liên hệ giữa các khoản mục, các quá trình cấu thành trong một chu trình chung của hoạt động tài chính chia thành: - Kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền; - Kiểm toán chu trình mua hàng và thanh toán; - Kiểm toán chu trình tiền lương và nhân viên; - Kiểm toán chu trình hàng tồn kho; - Kiểm toán chu trình vốn bằng tiền; - Kiểm toán chu trình huy động và hoàn trả. Kiểm toán chu trình phức tạp và phù hợp với các Công ty Kiểm toán lớn với số lượng cũng như chất lượng của đội ngũ Kiểm toán viên đông đảo. 3. Kiểm toán khoản mục Tài sản cố định (TSCĐ) trong Kiểm toán Báo cáo tài chính 3.1. Khái niệm TSCĐ: Tài sản cố định theo chuẩn mực Kế Toán Việt Nam số 03 là những tài sản có hình thái vật chất do doanh nghiệp nắm giữ để sử dụng cho hoạt động
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp sản xuất kinh doanh phù hợp với tiêu chuẩn ghi nhận là Tài sản cố định hữu hình. Cụ thể các tài sản được ghi nhận làm Tài sản cố định hữư hình phải thoả mãn đồng thời bốn tiêu chuẩn sau: - Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản đó. - Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách đáng tin cậy. - Thời gian sử dụng trên một năm. - Có đủ tiêu chuẩn theo quy định hiện hành. Theo điều 3 quyết định 206/2003/QĐ-BTC ban hành ngày 12/12/2003 của Bộ tài chính quy định tiêu chuẩn của Tài sản cố định hữu hình phải có giá trị từ 10 triệu đồng trở lên (bắt đầu áp dụng cho năm tài chính 2004) Tài sản cố định vô hình, theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 04, là tài sản không có hình thái vật chất nhưng xác định được giá trị và do doanh nghiệp nắm giữ, sử dụng trong sản xuất, kinh doanh,cung cấp dịch vụ hoặc cho đối tượng khác thuê phù hợp với tiêu chuẩn ghi nhận Tài sản cố định vô hình. Tài sản cố định thuê tài chính, theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 06 “Thuê tài sản”, ban hành và công bố theo quyết định số 165/2002 ngày31/12/2002 của Bộ trưởng Bộ tài chính là sự thoả thuận giữa hai bên cho thuê và bên thuê về việc bên cho thuê chuyển giao quyền sử dụng tài sản cho bên thuê trong một khoản thời gian nhất định để được nhận tiền cho thuê một lần hay nhiều lần. Thuê tài chính là thuê tài sản mà bên cho thuê có sự chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liềnvới quyền sở hữu tài sản cho bên thuê. Quyền sở hữu tài sản có thể được chuyển giao vào cuối thời hạn thuê. Thuê hoạt động là thuê tài sản không phải là thuê tài chính. Theo thông tư số 105/2003/TT-BTC (Bắt đầu áp dụng cho năm tài chính 2004), thuê tài chính là thuê tài sản mà bên cho thuê có sự chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu tài sản cho thuê. Quyền sở hữu tài sản có thể chuyển giao vào cuối thời hạn thuê. * Các trường hợp thuê tài sản sau đây thường dẫn đến hợp đồng thuê tài chính: - Bên cho thuê chuyển giao quyền sở hữu tài sản cho thuê khi kế thúc thời hạn thuê.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp - Tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản, bên thuê có quyền lựa chon mua lại tài sản thuê với mức giá ước tính thấp hơn giá trị hợp lý vào cuối thời hạn thuê. - Thời hạn thuê tối thiểu phải chiếm phần lớn thời gian sử dụng kinh tế của tài sản cho dù không có sự chuyển giao về quyền sở hữu. - Tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản, giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu chiếm phần lớn (tương đương) giá trị hợp lý của tài sản. -Tài sản thuê thuộc loại chuyên dùng mà chỉ có bên thuê có khả năng sử dụng không cần có sự thay đổi, sửa chữa lớn nào. * Hợp đồng thuê tài sản cũng đưice coi là hợp đồng thuê tài chính nếu hợp đồng thuê thoả mãn ít nhất một trong ba trường hợp sau: - Nếu bên thuê huỷ hợp đồng và đền bù tổn thất phát sinh liên quan đến việc huỷ hợp đồng cho bên cho thuê. - Thu nhập hoặc sự tổn thất do sự thay đổi giá trị hợp lý của tài sản còn lại của bên thuê gắn với bên thuê. - Bên thuê có khả năng tiếp tục thuê lại tài sản sau khi hết hạn hợp đồng Thuê với tiền thuê thấp hơn giá thị trường. Khấu hao Tài sản cố định là việc tính toán và phân bổ một cách có hệ thống nguyên giá của Tài sản cố định vào chi phí sản xuất, kinh doanh trong thời gian sử dụng của Tài sản cố định. 3.2. Đặc điểm của tài sản cố định Tài sản cố định là những tài sản có giá trị lớn và thời gian sử dụng lâu dài, tham gia vào nhiều chu kì sản xuất kinh doanh. Khoản mục Tài sản cố định là một khoản mục chiếm tỷ trọng đáng kể trên bảng cân đối kế toán. Tài sản cố định là cơ sở vật chất của đơn vị. Nó phản ánh năng lực sản xuất hiện có và trình độ ứng dụng khoa học kĩ thuật vào hoạt động của đơn vị. Tài sản cố định là một trong các yếu tố quan trọng tạo khả năng tăng trưởng bền vững, tăng năng xuất lao động, từ đó giảm chi phí hạ giá thành sản phẩm dịch vụ. Tài sản cố định là những tài sản sử dụng cho mục đích sản suấtt kinh doanh chứ không phải để bán và trong quá trình sử dụng Tài sản cố định bị hao mòn dần. Giá trị của chúng được chuyển dần vào chi phí hoạt động và sẽ được thu hồi sau khi bán hàng hoá, dịch vụ (đối với hoạt động kinh doanh).
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Để sử dụng Tài sản cố định được tốt, ngoài việc sử dụng hợp lý công suất để phát triển sản xuất, doanh nghiệp phải tiến hành bảo dưỡng, sửa chữa Tài sản cố định. Tuỳ theo quy mô sửa chữa và theo loại Tài sản cố định, chi phí sửa chữa được bù đắp khác nhau. 3.3. Công tác quản lý Tài sản cố định Tài sản cố định là cở sở vật chất chủ yếu giúp cho doanh nghiệp đạt được các mục tiêu về hoạt động sản xuất và tài chính trong quá trình sản xuất kinh doanh. Nhiệm vụ đặt ra đối với mỗi doanh nghiệp là phải tăng cường công tác quản lý TSCĐ nhằm đạt hiệu quả cao. Hơn nữa, trong quá trình sản xuất kinh doanh, TSCĐ vẫn giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu nhưng giá trị của nó giảm dần sau mỗi chu kỳ sản xuất kinh doanh nên trong công tác quản lý TSCĐ, các doanh nghiệp cần theo dõi cả về mặt hiện vật và mặt giá trị của TSCĐ. 3.3.1. Quản lý về mặt hiện vật: bao gồm cả quản lý về số lượng và chất lượng của TSCĐ - Về mặt số lượng: bộ phận quản lý TSCĐ phải bảo đảm cung cấp đầy đủ về công suất, đáp ứng yêu cầu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. - Về mặt chất lượng: công tác bảo quản phải đảm bảo tránh hỏng hóc, mất mát các bộ phận chi tiết làm giảm giá trị TSCĐ. Để thực hiện tốt vấn đề này, mỗi doanh nghiệp cần phải xây dựng nội quy bảo quản TSCĐ và sử dụng một cách hợp lý, phù hợp với đặc điểm hoạt động của mình. Đồng thời để sử dụng có hiệu quả TSCĐ, các đơn vị cần xây dựng các định mức kinh tế kỹ thuật đối với từng loại, từng nhóm TSCĐ. Thông qua đó giúp đơn vị lên kế hoạch và có biện pháp sửa chữa, nâng cấp cũng như đầu tư mới TSCĐ phục vụ kịp thời cho hoạt động sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp. 3.3.2. Quản lý về mặt giá trị: là xác định đúng nguyên giá và giá trị còn lại của TSCĐ đầu tư, mua sắm, điều chuyển và giá trị hao mòn Quản lý TSCĐ về mặt giá trị là công việc chủ yếu trong công tác hạch toán kế toán. Công việc này đảm bảo cho ban quản lý có thể biết chính xác, kịp thời và đầy đủ những thông tin về mặt giá trị (Nguyên giá, Giá trị hao mòn và Giá trị còn lại) của từng loại TSCĐ (TSCĐ hữu hình, TSCĐ vô hình, TSCĐ thuê tài chính) trong doanh nghiệp tại từng thời điểm xác định.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Nguyên tắc xác định nguyên giá tài sản cố định: - Đối với TSCĐ hữu hình: Về nguyên giá của TSCĐ hữu hình được xác định trong từng trường hợp như sau: + TSCĐ hữu hình loại mua sắm: Nguyên giá TSCĐ hữu hình mua sắm (kể cả mua mới), bao gồm giá mua (trừ các khoản được chiết khấu thương mại, giảm giá); các khoản thuế (không bao gồm các khoản thuế được hoàn lại) và các khoản chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng như chi phí chuẩn bị mặt bằng, các chi phí vận chuyển và bốc dỡ ban đầu; các chi phí lắp đặt, chạy thử (trừ (-) các khoản thu hồi về sản phẩm, phế liệu do lắp đặt chạy thử), chi phí chuyên gia và các chi phí liên quan trực tiếp khác. + TSCĐ hữu hình loại đầu tư xây dựng cơ bản theo phương thức giao thầu: Nguyên giá (cả tự làm và thuê ngoài) là giá quyết toán công trình đầu tư xây dựng, các chi phí liên quan trực tiếp khác và lệ phí trước bạ (nếu có). + TSCĐ hữu hình mua trả chậm: Nguyên giá được phản ánh theo giá mua trả ngay tại thời điểm mua. Khoản chênh lệch giữa giá mua trả chậm và giá mua trả tiền ngay được hạch toán vào chi phí theo kỳ hạn thanh toán, trừ đi số chênh lệch đó được tính vào nguyên giá TSCĐ hữu hình (vốn hoá) theo quy định trong Chuẩn mực kế toán “Chi phí đi vay”. + TSCĐ hữu hình tự xây hoặc tự chế: Nguyên giá là giá thành thực tế của TSCĐ tự xây hoặc tự chế cộng (+) chi phí lắp đặt, chạy thử. Mọi khoản lãi nội bộ và các khoản chi phí không hợp lý (như nguyên vật liệu lãng phí, lao động khác sử dụng vượt quá định mức bình thường trong quá trình xây dựng hoặc tự chế không được tính vào nguyên giá. + TSCĐ hữu hình mua dưới hình thức trao đổi: Nguyên giá TSCĐ hữu hình mua dưới hình thức trao đổi với một TSCĐ hữu hình không tương tự hoặc tài sản khác được xác định theo giá trị hợp lý của TSCĐ hữu hình nhận về, hoặc giá trị hợp lý của tài sản đem trao đổi, sau khi điều chỉnh các khoản tiền hoặc tương đương tiền trả thêm hoặc thu về. Nguyên giá TSCĐ hữu hình mua dưới hình thức trao đổi với một TSCĐ hữu hình tương tự, hoặc có thể hình thành do được bán để đổi lấy quyền sở hữu một tài sản tương tự (tài sản tương tự là tài sản có công dụng tương tự, trong cùng lĩnh vực kinh doanh và có giá trị tương đương). Trong cả hai
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp trường hợp không có bất kỳ khoản lãi hay lỗ nào được ghi nhận trong quá trình trao đổi. Nguyên giá TSCĐ nhận về được tính bằng giá trị còn lại của TSCĐ đem trao đổi. + TSCĐ tăng từ các nguồn khác: Nguyên giá TSCĐ hữu hình được tài trợ, được biếu tặng, được ghi nhận theo giá trị hợp lý ban đầu thì doanh nghiệp ghi nhận theo giá trị danh nghĩa cộng (+) các chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng. - Đối với TSCĐ thuê tài chính: Nguyên giá là giá trị hợp lý (nếu giá trị hiện tại của các khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu nhỏ hơn giá trị hợp lý thì nguyên giá ghi theo giá trị hiện tại của các khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu. Phần chênh lệch giữa tiền thuê TSCĐ phải trả cho đơn vị cho thuê và Nguyên giá TSCĐ đó được hạch toán vào chi phí kinh doanh phù hợp với thời hạn của hợp đồng thuê tài chính. * Đối với TSCĐ vô hình: TSCĐ vô hình là tài sản không có hình thái vật chất nhưng xác định được giá trị và do doanh nghiệp nắm giữ, sử dụng trong sản xuất, kinh doanh, cung ứng dịch vụ hoặc cho các đối tượng khác thuê phù hợp với tiêu chuẩn ghi nhận là TSCĐ vô hình. Về mặt nguyên giá TSCĐ vô hình được xác định như sau: - Quyền sử dụng đất: Nguyên giá là toàn bộ các chi phí thực tế đã chi ra có liên quan trực tiếp tới đất sử dụng bao gồm tiền chi ra để có quyền sử dụng đất, chi phí cho đền bù, giải phóng mặt bằng, san lấp mặt bằng, lệ phí trước bạ (nếu có) không bao gồm chi phí chi ra để xây dựng các công trình trên mặt đất. - Quyền phát hành: Nguyên giá là toàn bộ các chi phí thực tế doanh nghiệp đã chi ra để có quyền phát hành. - Bản quyền, bằng phát minh sáng chế: Nguyên giá là các chi phí thực tế chi ra để có bản quyền tác giả, bằng phát minh sáng chế. - Nhãn hiệu hàng hoá: Nguyên giá là các chi phí thực tế liên quan trực tiếp tới việc mua nhãn hiệu hàng hoá. - Phần mềm máy tính: Nguyên giá là toàn bộ các chi phí thực tế doanh nghiệp đã chi ra để có phần mềm máy tính.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp - Giấy phép và Giấy nhượng quyền: Nguyên giá là các khản doanh nghiệp chi ra để doanh nghiệp có được giấy phép và giấy nhượng quyền thực hiện công việc đó, như giấy phép khai thác, giấy phép sản xuất loại sản phẩm mới. - TSCĐ vô hình khác: Nguyên giá là các chi phí thực tế chi ra để có được các TSCĐ loại này. Nguyên giá TSCĐ trong doang nghiệp chỉ được thay đổi trong các trường hợp sau: - Đánh giá lại giá trị TSCĐ theo Quyết định kiểm kê và đánh giá lại tài sản của Nhà nước. - Nâng cấp TSCĐ. - Tháo dỡ một hay một số bộ phận của TSCĐ. - Chi phí phát sinh sau ghi nhận ban đầu thoả mãn các điều kiện ghi tăng nguyên giá TSCĐ. Khi thay đổi nguyên giá TSCĐ, doanh nghiệp phải lập biên bản ghi rõ các căn cứ thay đổi và xác định lại các chỉ tiêu nguyên giá, giá trị còn lại trên sổ kế toán, sổ khấu hao luỹ kế của TSCĐ và tiến hành hạch toán theo các quy định hiện hành. * Giá trị hao mòn: Khi tham gia vào quá trình sản xuất giá trị của TSCĐ bị hao mòn dần. Để đảm bảo tái đầu tư và mục đích thu hồi vốn, bộ phận kế toán có nhiệm vụ phải tính và phân bổ giá trị hao mòn vào chi phí sản xuất trong kỳ kế toán tương ứng. Đây thực chất là việc tính và trích khấu hao TSCĐ. - Căn cứ xác định giá trị hao mòn TSCĐ đó là: Nguyên giá của TSCĐ (đã được trình bày ở trên). Thời gian hữu ích của TSCĐ (hoặc tỷ lệ % quy định cho từng loại TSCĐ) Theo Chuẩn mực Kế toán Việt Nam về TSCĐ, thời giẳn dụng hữu ích của TSCĐ là thời gian mà TSCĐ hữu hình phát huy được tác dụng cho sản xuất kinh doanh được tính bằng:  Thời gian mà doanh nghiệp dự tính sử dụng TSCĐ hữu hình, hoặc  Số lượng sản phẩm, hoặc các đơn vị tính tương tự mà doanh nghiệp dự tính thu được từ việc sử dụng tài sản. Khi tiến hành xác định thời gian sử dụng TSCĐ yêu cầu đảm bảo rằng:
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Thời gian sử dụng của TSCĐ được xác định thống nhất trong năm tài chính. Trường hợp có các yếu tố tác động (như việc nâng cấp hay tháo dỡ một số bộ phận của TSCĐ) nhằm kéo dài hoặc rút ngắn thời gian sử dụng của TSCĐ, doanh nghiệp tiến hành xác định lại thời gian sử dụng của TSCĐ theo các quy định trên tại thời điểm hoàn thành nghiệp vụ phát sinh, đồng thời phải lập biên bản nêu rõ các căn cứ làm thay đổi thời gian sử dụng. Việc xác định thời gian hoạt động của từng loại TSCĐ đã được ghi rõ trong Phụ lục 1 - Khung thời gian sử dụng các loại TSCĐ theo Quyết định số 206/2003/QĐ - BTC. * Phương pháp trích khấu hao: Theo Quyết định số 206/2003/QĐ - BTC thì doanh nghiệp có thể tiến hành trích khấu hao TSCĐ theo 3 phương pháp khấu hao chủ yếu: phương pháp khấu hao theo đường thẳng; phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần; phương pháp khấu hao theo số lượng sản phẩm. Tuỳ thuộc vào mục đích sử dụng từng loại TSCĐ dùng vào hoạt động SXKD mà doanh nghiệp thực hiện trích khấu hao theo phương pháp thích hợp. Mọi TSCĐ của doanh nghiệp liên quan đến hoạt động SXKD của từng doanh nghiệp đều phải trích khấu hao được hạch toán vào chi phí kinh doanh trong kỳ. Nếu doanh nghiệp trích khấu hao cho từng tháng thì lấy số khấu hao phải trích cả năm chia cho 12 tháng. Việc trích hoặc thôi khấu hao TSCĐ được thực hiện theo nguyên tắc tròn tháng. Khi có sự thay đổi nguyên giá hoặc về thời gian sử dụng của TSCĐ thì doanh nghiệp sẽ xác định lại mức khấu hao trung bình cho hàng năm. Doanh nghiệp cũng không được tính và trích khấu hao cho các TSCĐ đã khấu hao hết và đang chờ quyết định nhượng bán, thanh lý, những TSCĐ dùng vào hoạt động phúc lợi, hoạt động sự nghiệp. Giá trị còn lại: Sau khi xác định được chính xác các yếu tố về nguyên giá và giá trị hao mòn (hay số khấu hao luỹ kế), thì về giá trị còn lại được xác định như sau: Giá trị còn lại = Nguyên giá TSCĐ - Giá trị hao mòn luỹ kế
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 3.4. Tổ chức công tác kế toán Tài sản cố định. 3.4.1. Hệ thống chứng từ sổ sách kế toán Về chứng từ: Tổ chức chứng từ kế toán là thiết kế khối lượng công tác hạch toán ban đầu trên hệ thống các văn bản chứng từ hợp lý, hợp pháp theo một quy trình luôn chuyển chứng từ nhất định. Các chứng từ được sử dụng trong hạch toán Tài sản cố định bao gồm: - Hợp đồng mua Tài sản cố định. - Hoá đơn bán hàng, hoá đơn kiêm phiếu xuất kho của người bán. - Biên bản bàn giao Tài sản cố định. - Biên bản thanh lý Tài sản cố định. - Biên bản nghiệm thu khối lượng sửa chữa lớn hoàn thành. - Biên bản đánh giá lại Tài sản cố định. - Biên bản kiểm kê Tài sản cố định. - Biên bản quyết toán, thanh lý hợp đồng mua tài sản. - Bảng tính và phân bổ khấu hao Tài sản cố định. Quy trình hạch tán tài sản cố định được thể hiện qua sơ đồ sau: Xây dựng, mua Hội đồng giao nhận, sắm, hoặc nhượng thanh lý TSCĐ Kế toán TSCĐ bán TSCĐ Quyết định tăng Chứng từ tăng Lập (huỷ) thẻ hoặc giảm TSCĐ giảm tài sản TSCĐ, ghi sổ (các loại) TSCĐ Sơ đồ 1.1: Quy trình tổ chức chứng từ Tài sản cố định Về sổ sách: Để theo dõi kịp thời và đầy đủ các thông tin về Tài sản cố định, các doanh nghiệp thường sử dụng hệ thống chứng từ sổ sách như: - Thẻ Tài sản cố định. - Sổ chi tiết Tài sản cố địnhtheo tong bộ phận sử dụng và theo loại Tài sản cố định theo dõi. - Sổ cái các tài khoản 211, 212, 213, 214.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 3.4.2. Hệ thống tài khoản kế toán Theo chế độ kế toán Việt Nam hiện hành, trong hạch toán Tài sản cố định, TSCĐ được phân thành những nhóm khác nhau và sử dụng những tài khoản và tiểu khoản khác nhau. TK 211: “Tài sản cố định hữu hình” 2112: Nhà cửa,vật kiến trúc. 2113: máy móc thiết bị. 2114: Phương tiện vận tải, truyền thống. 2115: Thiết bị, dụng cụ quản lý. 2116: Cây lâu năm, súc vật làm việc và cho sản phẩm. 2118: TSCĐ khác. TK212: “Tài sản cố định thuê tài chính” TK 213: Tài sản cố định vô hình” 2131: Quyền sử dụng đất. 2132: Quyền phát hành. 2133: Bản quyền, bằng phát minh sáng chế. 2134: Nhãn hiệu hàng hoá. 2135: Phần mềm máy vi tính. 2136: Giấy phép và giấy nhượng quyền. 2138: TSCĐ vô hình khác. TK214: khấu hao Tài sản cố định 2141: Khấu hao Tài sản cố định hữu hình. 2142: Khấu hao Tài sản cố định vô hình. 2143: Khấu hao Tài sản cố định thuê tài chính. TK009: Nguồn vốn khấu hao cơ bản. 3.4.3.Hạch toán Tài sản cố định và khấu hao Tài sản cố định Khi hạch toán Tài sản cố định, kế toán căn cứ vào hệ thống tài khoản tương ứng và tình hình biến động tăng giảm của Tài sản cố định. 3.4.4. Phân loại Tài sản cố định Căn cứ vào những tiêu thức nhất định, người ta chia Tài sản cố định ra thành nhiều nhóm để quản lýTài sản cố định cho có hiệu quả. Theo công dụng kinh tế, Tài sản cố định bao gồm những loại sau: - TSCĐ dùng trong sản xuất kinh doanh. - TSCĐ hành chính sự nghiệp.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp - TSCĐ phúc lợi. - TSCĐ chờ xử lý. Theo nguồn hình thành, Tài sản cố định bao gồm: - TSCĐ được mua sắm, xây dựng bằng nguồn vốn Nhà nước cấp; - TSCĐ được mua sắm, xây dựng bằng nguồn vốn vay; - TSCĐ được mua sắm, xây dựng bằng nguồn vốn tự bổ sung; - TSCĐ nhận liên doanh, liên kết với đơn vị khác. Theo tính chất sở hữu, TSCĐ được chia thành 2 loại: - TSCĐ thuộc quyền sở hữu của đơn vị. - TSCĐ thuê ngoài. Bên cạnh đó cách phân loại được sử dụng phổ biến hiện nay trong công tác hạch toán và quản lý Tài sản cố định ở các đoanh nghiệp là cách phân loại theo tính chất và đặc trưng kỹ thuật của tài sản. theo cách phân loại này, Tài sản cố định được chia thành 3 loại: - Tài sản cố định hữu hình. - Tài sản cố định vô hình. - Tài sản cố định thuê tài chính. 3.5. Vị trí của Kiểm toán khoản mục Tài sản cố định trong Kiểm toán Báo cáo tài chính 3.5.1. Mục tiêu Kiểm toán đối với khoản mục Tài sản cố định Tài sản cố định luôn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng giá trị tài sản của đơn vị và tuỳ thuộc vào từng ngành nghề, theo từng loại hình kinh doanh của đơn vị. Vì thế, trong mọi trường hợp, khoản mục TSCĐ phản ánh tình trạng trang thiết bị cơ sở vật chất kỹ thuật của doanh nghiệp. Điều này khiến cho khoản mục TSCĐ trở thành một khoản mục quan trọng khi tiến hành Kiểm toán Báo cáo tài chính. Mặt khác, do chi phí hình thành TSCĐ rất lớn và khả năng quay vòng vốn chậm nên việc Kiểm toán khoản mục TSCĐ sẽ giúp cho Kiểm toán viên đánh giá được tính kinh tế và tính hiệu quả của việc đầu tư cho TSCĐ từ đó đưa ra được định hướng đầu tư và nguồn sử dụng để đầu tư vào TSCĐ một cách hiệu quả nhất. Đồng thời Kiểm toán khoản mục TSCĐ sẽ góp phần phát hiện ra các sai sót trong việc xác định chi phí cấu thành nguyên giá TSCĐ, chi phí sửa chữa, chi phí khấu hao tài sản. Những sai sót trong việc tính chi phí này thường dẫn đến những sai sót trọng yếu trên Báo cáo tài chính. Chẳng hạn như việc trích
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp khấu hao TSCĐ vào chi phí thường bị trích cao hơn (hoặc thấp hơn) thực tế, từ đó ảnh hưởng đến chỉ tiêu chi phí và lợi nhuận của doanh nghiệp. Việc không phân biệt loại chi phí sửa chữa được ghi tăng nguyên giá TSCĐ với chi phí sửa chữa được tính vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ cũng dẫn đến những sai lệch trong khoản mục TSCĐ, cũng như khoản mục chi phí sản xuất kinh doanh. Các khoản đầu tư cho TSCĐ vô hình như quyền sử dụng đất, giá trị bằng phát minh sáng chế, chi phí nghiên cứu khoa học thường có nhiều sai sót cũng như gian lận và rất khó tập hợp chi phí cũng như đánh giá chính xác giá trị. Chính vì thế mà khoản mục TSCĐ thường được quan tâm đến trong các cuộc Kiểm toán. Kiểm toán TSCĐ là việc thực hiện kiểm tra, kiểm soát những vấn đề liên quan đến thực trạng tài sản cũng như tình hình tăng giảm trong kỳ của đơn vị. Với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật, TSCĐ không chỉ phát hiện các sai sót trong nghiệp vụ liên quan đến TSCĐ mà còn góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý TSCĐ. 3.5.2. Nhiệm vụ Kiểm toán khoản mục TSCĐ Do tầm quan trọng của khoản mục TSCĐ trên Báo cáo tài chính của doanh nghiệp nên khi thực hiện Kiểm toán khoản mục TSCĐ phải thực hiện những nhiệm vụ sau: Thứ nhất: Cần hiểu được HTKSNB đối với việc quản lý, bảo quản, hạch toán các biến động về TSCĐ của doanh nghiệp để từ đó xác định được nội dung, phạm vi và các thủ tục Kiểm toán áp dụng để tìm ra các bằng chứng và đưa ra ý kiến về sự trung thực hợp lý của các giá trị TSCĐ phản ánh trên Báo cáo. Theo Chuẩn mực thực hành số 2 trong Chuẩn mực Kiểm toán được thừa nhận rộng rãi thì Kiểm toán viên phải hiểu biết đầy đủ về HTKSNB của khách hàng để lập kế hoạch Kiểm toán. Kiểm toán khoản mục TSCĐ cũng không nằm ngoài chuẩn mực chung đó. Vì thế, trước khi tiến hành Kiểm toán chi tiết khoản mục TSCĐ, nhiệm vụ của Kiểm toán viên là phải thu thập các thông tin về HTKSNB của khách hàng áp dụng cho TSCĐ. Tức là Kiểm toán viên phải tìm hiểu môi trường kiểm soát nói chung và phong cách làm việc của Ban quản lý nói riêng đối với việc kiểm soát, quản lý, ghi sổ và thực hiện các nghiệp vụ TSCĐ. Và cần nắm rõ được các thủ tục, chính sách mà Công ty
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp đang áp dụng để hạch toán TSCĐ, làm cơ sở để đưa ra các ý kiến Kiểm toán sau này. Thứ hai: kiểm tra chi tiết nghiệp vụ TSCĐ dựa trên kế hoạch đã lập sau khi đánh giá về HTKSNB. Trong quá trình kiểm tra chi tiết, Kiểm toán viên phải xem xét và đánh giá được tính hợp lý, hiệu quả trong công việc đầu tư, quản lý và sử dụng TSCĐ từ đó đề xuất các ý kiến nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý TSCĐ tại Công ty khác hàng. Thứ ba: Kiểm toán viên cần phải lập Bảng phân tích về tình hình biến động TSCĐ tại doanh nghiệp. Tóm lại, Kiểm toán TSCĐ chính là một khoản mục quan trọng trong Kiểm toán Báo cáo tài chính. Qua đó giúp Kiểm toán viên thu thập bằng chứng hợp lý và đầy đủ tạo cơ sở đưa ra ý kiến của mình về việc trình bày Báo cáo tài chính có trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu hay không, và cũng giúp cho Kiểm toán viên đánh giá được tính hợp lý của doanh nghiệp trong việc đầu tư kinh doanh từ đó tư vấn cho doanh nghiệp một cách khoa học nhất. II. Nội dung và trình tự Kiểm toán khoản mục Tài sản cố định Để thực hiện cuộc Kiểm toán có hiệu quả thì cần phải xây dung một quy trình Kiểm toáncụ thể và phù hợp với mục tiêu đề ra. Thông thường một cuộc Kiểm toán gồm 3 giai đoạn: - Chuẩn bị Kiểm toán - Thực hiện Kiểm toán. - Kết thúc Kiểm toán. 1. Lập kế hoạch Kiểm toán 1.1. Lập kế hoạch tổng quát Lập kế hoạch tổng quát là hoạt động đầu tiên và nó có thể được coi là quá trình lập ra phương hướng Kiểm toán và gắn liền với sự hiểu biết về tình hình kinh doanh của khách hàng với trọng tm của công việc Kiểm toán. Kế hoạch tổng quát bao gồm các vấn đề sau: 1.1.1. Thu thập thông tin về khách hàng Kiểm toán viên thực hiện thu thập thông tin về khách hàng nhằm có được những hiểu biết đầy đủ về hoạt động của đơn vị, hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ cũng như các vấn đề tiềm ẩn, từ đó xác định được trọng tâm của cuộc Kiểm toán và từng phần hành Kiểm toán.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Thứ nhất:thu thệp thông tin về nghĩa vụ pháp lý của khách hàng. Đối với quá trình Kiểm toán Tài sản cố định thì cần phải thu thập được chứng từ pháp lý và sổ sách như: Biên bản góp vốn, bàn giao vốn, các chứng từ liên quan đến việc góp vốn bằng Tài sản cố định Thứ hai: Tìm hiều về tình hình kinh doanh của khách hàng. Theo chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam số 310 “Hiểu biết về tình hình kinh doanh”, đoạn hai đã dẫn: “Để thực hiện Kiểm toán Báo cáo tài chính, Kiểm toán viên phải có hiểu biết cần thiết, đầy đủ về tình hình kinh doanh nhằm đánh giá và phân tích được các sự kiện, nghiệp vụ và thực tiễn hoạt động của các đơn vị được Kiểm toán mà theo Kiểm toán viên thì có ảnh hưởng trọng yếu đến Báo cáo tài chính, đếnviệc kiểm tra của Kiểm toán viênhoặc đến Báo cáo Kiểm toán” Những hiểu biết về ngánh nghề kinh doanh bao gồm những hiểu biết chung về nền kinh tế, lĩnh vực hoạt động của đơn vị và những hiểu biết về khía cạnh đặc thù của một tổ chức cơ cấu như cơ cấu tổ chức, dây chuyền sản xuất, cơ cấu vốn Với phần hành Kiểm toán Tài sản cố định Công ty Kiểm toán cần quan tâm đến các thông tin: - Hoạt động kinh doanh và kết quả kinh doanh của khách hàng: việc tìm hiểu những thông tin này sẽ giúp Kiểm toán viên xác định được liệu khách hàng có nhiều Tài sản cố địnhhay không và Tài sản cố định có ảnh hưởng trọng yếu tới Báo cáo tài chính của khách hàng hay không. - Môi trường kinh doanh và các yếu tố ngoài sản xuất kinh doanh có tác động đến khách hàng như kinh tế - xã hội, pháp luật - Những mục tiêu của khách hàng và chiến lược mà ban lãnh đạo doanh nghiệp đặt ra để đạt tới mục tiêu này. Các mục tiêu chiến lược đó sẽ cho biết trong tương lai doanh nghiệp có đầu tư mua sắm hay thanh lý, nhượng bán Tài sản cố định hay không. 1.1.2. Thực hiện thủ tục phân tích Thủ tục phân tích được Kiểm toán viên áp dụng cho tất cả các cuộc Kiểm toán và nó được thực hiện trong tất cả các giai đoạn Kiểm toán. Thủ tục phân tích, theo định nghĩa của Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam số 520, “là việc phân tích các số liệu, thông tin, các tỷ suất quan trọng, qua đó tìm ra những xu hướng biến động và tìm ra những mối quan hệ có mâu thuẫn với các thông tin liên quan khác hoặc có sự chênh lệch lớn so với giá trị đã dự kiến”.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp ở trong giai đoạn này, sau khi đã thu thập được thông tin cơ sở và các thông tin về nghĩa vụ pháp lý của khách hàng, KTV tiến hành thực hiện các thủ tục phân tích. Các thủ tục phân tích được Kiểm toán viên sử dụng gồm hai loại cơ bản sau: - Phân tích ngang: Đối với khoản mục TSCĐ, KTV có thể so sánh số liệu năm trước với năm nay, qua đó thấy được những biến động bất thường và phải xác định nguyên nhân. Đồng thời KTV có thể so sánh dữ kiện của khách hàng với số liệu của ngành. - Phân tích dọc: là việc phân tích dựa trên cơ sở so sánh các tỷ lệ tương quan của các chỉ tiêu và khoản mục trên BCTC. Đối với TSCĐ, KTV có thể tính toán một số tỷ suất như tỷ suất tự tài trợ, tỷ suất đầu tư c) Tìm hiểu về hệ thống kiểm soát nội bộ Việc nghiên cứu HTKSNB của khách hàng và đánh giá được rủi ro kiểm soát giúp cho Kiểm toán viên thiết kế được những thủ tục Kiểm toán thích hợp cho khoản mục TSCĐ, đánh giá được khối lượng và độ phức tạp của cuộc Kiểm toán, từ đó ước tính được khối lượng và độ phức tạp của cuộc Kiểm toán, từ đó ước tính được thời gian và xác định được trọng tâm cuộc Kiểm toán. Chuẩn mực thực hành Kiểm toán số 2 có nêu: “Kiểm toán viên phải có đủ hiểu biết về HTKT và HTKSNB của khách hàng để lập kế hoạch và xây dựng cách tiếp cận có hiệu quả. KTV phải sử dụng đến xét đoán chuyên môn để đánh giá về rủi ro Kiểm toán và xác định các thủ tục Kiểm toán nhằm giảm các rủi ro này xuống một mức chấp nhận được”. HTKSNB càng hữu hiệu thì rủi ro kiểm soát càng nhỏ và ngược lại, rủi ro kiểm soát càng cao khi HTKSNB yếu kém. Kiểm toán viên khảo sát HTKSNB trên 2 phương diện chủ yếu sau: - KSNB đối với khoản mục TSCĐ được thiết kế như thế nào? - KSNB đối với khoản mục TSCĐ được đơn vị thực hiện như thế nào? Kiểm toán viên tiến hành khảo sát HTKSNB của khách hàng bằng các hình thức sau: - Phỏng vấn các nhân viên của Công ty. - Tham quan thực tế TSCĐ. - Kiểm tra chứng từ sổ sách liên quan đến TSCĐ. - Lấy xác nhận bằng văn bản của bên thứ ba (nếu cần). - Quan sát các thủ tục KSNB đối với TSCĐ.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp - Làm lại các thủ tục kiểm soát. Sau khi tiến hành các công việc trên, Kiểm toán viên cần đánh giá rủi ro kiểm soát và thiết kế các thử nghiệm kiểm soát. Bước công việc này được thực hiện như sau: - Xác định loại gian lận và sai sót có thể xảy ra trong khoản mục TSCĐ. - Đánh giá tính hiện hữu của HTKSNB trong việc phát hiện và ngăn chặn các gian lận và sai sót đó. - Nếu mức rủi ro kiểm soát được đánh giá là không cao ở mức tối đa và Kiểm toán viên xét thấy có khả năng giảm bớt được rủi ro kiểm soát đã đánh giá xuống một mức thấp hơn, KTV sẽ xác định các thử nghiệm kiểm soát cần thiết. Ngược lại, nếu mức rủi ro kiểm soát được đánh giá ở mức cao và xét thấy không có kha năng giảm được trong thực tế, Kiểm toán viên không cần thực hiện các thử nghiệm kiểm soát mà phải tiến hành ngay các thử nghiệm cơ bản ở mức độ hợp lý. Đối với khoản mục TSCĐ thì KTV cần có các thông tin của khách hàng về HTKSNB đối với khoản mục này. Hệ thống KSNB được coi là hữu hiệu được thể hiện qua việc bảo vệ và quản lý tốt TSCĐ. Khi tìm hiểu hệ thống KSNB đối với TSCĐ, KTV cần quan tâm đến các vần đề sau đây: - Doanh nghiệp có thiết lập kế hoạch và dự toán ngân sách cho việc mua sắm TSCĐ hay không? - Doanh nghiệp có đối chiếu thường xuyên giữa sổ chi tiết và sổ tổng hợp hay không? - Có kiểm kê định kỳ và đối chiếu với sổ kế toán hay không? - Các chênh lệch giữa giá dự toán và giá thực tế có được xét duyệt thường xuyên và phê chuẩn hay không? - Khi nhượng bán, thanh lý TSCĐ có lập Hội đồng thanh lý, nhượng bán bao gồm các thành viên theo quy định hay không? - Có chính sách phân biệt giữa chi phí phát sinh sau ghi nhận ban đầu ghi tăng nguyên giá TSCĐ và xác định thời gian sử dụng hữu ích hoặc tính vào chi phí SXKD trong kỳ hay không? - Chế độ kế toán doanh nghiệp đang áp dụng, phương pháp khấu hao TSCĐ có phù hợp không? Bên cạnh đó KTV cũng xem xét đến công tác quản lý tốt TSCĐ cũng như việc xây dựng các quy định, các nguyên tắc và thủ tục về bảo quản TSCĐ.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1.2. Xác định mục tiêu Kiểm toán đối với Kiểm toán khoản mục Tài sản cố định Trong mỗi một công việc cũng luôn cần có mục tiêu để hướng tới, và với hoạt động Kiểm toán cũng vậy. Mục tiêu Kiểm toán là cái đích cần đạt tới đồng thời cũng là thước đo kết quả Kiểm toán cho từng cuộc Kiểm toán. Ngay trong Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam số 200 đã nêu rõ: “Mục tiêu Kiểm toán BCTC là giúp cho Kiểm toán viên và Công ty Kiểm toán đưa ra ý kiến xác nhận rằng BCTC có được lập trên cơ sở chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành (hoặc được chấp nhận), có tuân thủ pháp luật liên quan và có phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu hay không?” Trong Kiểm toán khoản mục TSCĐ, Kiểm toán viên cũng hướng tới các mục tiêu sau: Mục tiêu Kiểm Mục tiêu Kiểm toán đối với TSCĐ toán chung 1. Tính hợp lý Các nghiệp vụ tăng, giảm, khấu hao TSCĐ đều được ghi chép chung hợp lý. 2. Hiện hữu và - Các TSCĐ được ghi chép là có thật. có thật - Các nghiệp vụ tăng, giảm, khấu hao TSCĐ trong năm đều có thật. 3. Tính đầy đủ Các nghiệp vụ và số tiền phát sinh được phản ánh đầy đủ, chi phí và thu nhập do thanh lý nhượng bán TSCĐ đều được hạch toán đầy đủ. 4. Quyền sở hữu Các TSCĐ mua và các TSCĐ trên Bảng cân đối kế toán đều thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp hoặc doanh nghiệp có quyền kiểm soát lâu dài. 5. Đánh giá và - Nguyên giá TSCĐ, giá trị còn lại được đánh giá đúng theo phân bổ nguyên tắc kế toán. - Khấu hao TSCĐ được tính theo đúng, nhất quán giữa các kỳ và phân bổ hợp lý vào các chi phí trong kỳ, và phải phù hợp với các quy định hiện hành. 6. Chính xác Khấu hao TSCĐ được tính toán theo đúng tỷ lệ. Các khoản máy móc mua vào năm hiện hành trên Bảng liệt kê mua vào thống nhất vốn Sổ phụ và Sổ tổng hợp; tăng, giảm, khấu hao TSCĐ được ghi chép đúng đắn và cộng dồn phù hợp với tài khoản tổng hợp trên sổ. 7. Trình bầy và - Công bố phương pháp khấu hao. công bố - TSCĐ được trình bày theo từng nhóm tài sản có tỷ lệ khấu hao giống nhau. Bảng 1: Các mục tiêu Kiểm toán trong Kiểm toán TSCĐ
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1.3. Đánh giá trọng yếu và rủi ro 1.3.1. Đánh giá trọng yếu Theo chuẩn mực Kiểm toán Việtt Nam số 320: “Trọng yếu là khái niệm chỉ tầm cỡ (quy mô) và bản chất của các sai phạm (kể cả bỏ sót) của các thông tin tài chínhhoặc là đơn lẻ, hoặc là từng nhóm mà trong bối cảnh cụ thể nếu dựa vào các thông tin này để xét đoán thì không thể chính xác hoặc là sẽ rút ra những kêt luận sai lầm. FASB 2 đã khái niệm về tính trọng yếu như sau (Avil A. Arens, trang 175): “Mức độ lớn của điều bị bỏ sót hay sai phạm của thông tin kế toán do các tình huống xung quanh, có khả năng làm cho sự phán xét của một người hiểu biết dựa trên thông tin đó có thể bị thay đổi hoặc bị ảnh hưởng bởi điều bị bỏ sót hoặc sai phạm đó”. Theo chuẩn mực Kiểm toán số 320 tính trọng yếu trong Kiểm toán, có nêu “trọng yếu là thuật ngữ chỉ tầm quan trọng của thông tin (mốt số liệu kế toán) trong báo cảo tài chính”. Điều đó có nghĩa là “thông tin là trọng yếu nếu việc bó sót hoặc các sai sót của thông tin ccó thể ảnh hưởng tới quyết định kinh tế của người sử dụng Báo cáo tài chính ” Qua đó trách nhiệm của Kiểm toán viên là xác định xem Báo cáo tài chính có chứa đựng các sai phạm trọng yếu hay không, sau đó đưa ra các kiến nghị thích hợp. Xác định mức trọng yếu ban đầu Kiểm toán viên làm thủ tục ước tính ban đầu về tính trọng yếu (căn cứ theo tỷ lệ % các chỉ tiêu lợi nhuận, doanh thu, tổng tài sản ) cho toàn bộ Báo cáo tài chính. Sau đó phân bổ ước lượng ban đầu vè tính trọng yếu cho các khoản mục trên Báo cáo tài chính. Thường các Công ty Kiểm toán xây dựng sẵn mức độ trọng yếu cho từng khoản mục trên Báo cáo tài chính. Thông qua các biện pháp Kiểm toán (cân đối, đối chiếu, quan sát ) Kiểm toán viên đánh giá mức độ sai sót thực tế của Tài sản cố định và đem so sánh với mức độ sai sót có thể chấp nhận được của tài sản cố đinh đã xác đinh trước đó và đưa ra ý kiến chấp nhận, ngoại trừ, bác bỏ, hay từ chối đưa ra ý kiến.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sơ đồ 6: Đánh giá mức độ trọng yếu đối với khoản mục TSCĐ Bước 1 Ước lượng ban đầu về tính trọng yếucho khoản mục tài sản cố định Bước 2 Phân bổ ước lượng ban đầu về tính trọng yếu cho khoản mục TSCĐ Bước 3 Ước tính tổng sai phạm trong khoản mục TSCĐ Bước 4 Ước tính sai số kết hợp Bước 5 So sánh sai số tổng hợp ước tính với ước lượng ban đầu hoặc xem xét lại ước lượng ban đầu về tính trọng yếu. 1.3.2. Đánh giá rủi ro Theo chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam số 400, đánh giá rủi ro và kiểm soát nội bộ: “Rủi ro Kiểm toán (AR) là rủi ro KTV và Công ty Kiểm toán đưa ra ý kiến nhận xét không thích hợp khi BCTC đã được Kiểm toán còn những sai sót trọng yếu”. Việc đánh giá rủi ro Kiểm toán thông qua việc đánh giá ba bộ phận: Rủi ro tiềm tàng (IR), rủi ro kiểm soát (CR) và rủi ro phát hiện (DR) căn cứ vào mối quan hệ được phản ánh trong mô hình sau: DR= AR/IR*CR Trong đó: AR là rủi ro Kiểm toán. IR là rủi ro tiểm tàng. CR là rủi ro phát hiện. DR là rủi ro kiểm soát. Trọng yếu và rủi ro có mối quan hệ khăng khít với nahu. Nếu mức sai sót chấp nhận được (hay trọng yếu) được đánh giá cao lên thì rủi ro Kiểm toán sẽ
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp phải giảm xuống, và ngược lại rủi ro Kiểm toán sẽ tăng lên, việc thu thập bằng chứng phải mở rộng. Trong cuộc Kiểm toán, KTV mong muốn AR càng nhỏ càng tốt vì nó đảm bảo kết quả Kiểm toán tối ưu nhất. Khi đánh giá về rủi ro Kiểm toán cần phải hiểu được những sai sót thường xảy ra trong từng phần hành Kiểm toán. Trong phần hành TSCĐ, các sai sót có thể xảy ra thường liên quan tới các sai sót tiềm tàng, cụ thể như sau: Rủi ro liên quan đến nguyên giá TSCĐ: Nguyên giá TSCĐ có thể bị phản ánh sai lệch thực tế. Đối với trường hợp tăng TSCĐ, nguyên giá ghi trên sổ thường cao hơn thực tế. Đối với trường hợp giảm TSCĐ, nguyên giá thường ghi thấp hơn thực tế. Rủi ro liên quan đến khấu hao TSCĐ: Khấu hao TSCĐ có thể sai về cáh tính và phân bổ, do phương pháp tính khấu hao của đơn vị không phù hợp với các quy định hiện hành và không phù hợp với cách thức thu hồi lợi ích kinh tế của từng TSCĐ. Rủi ro liên quan đến sửa chữa, nâng cấp TSCĐ: nhiều nghiệp vụ sửa chữa TSCĐ có thể bị hiểu lầm về bản chất là nâng cấp TSCĐ và ngược lại. Do vậy, có thể dẫn tới các sai sót không ghi tăng nguyên giá TSCĐ đối với trường hợp nâng cấp TSCĐ do đơn vị hạch toán vào chi phí sửa chữa TSCĐ. Rủi ro về hoạt động cho thuê và đi thuê TSCĐ: nhiều nghiệp vụ đi thuê TSCĐ có thể không được phân loại theo đúng hình thức thuê tài sản, Tài sản thuê hoạt động có thể bị phân loại thành Thuê tài chính. Đối với tài sản thuê hoạt động, đơn vị cho thuê có thế hạch toán không đúng doanh thu cho thuê tài sản. Trên đây là các sai sót tiềm tàng có thể xảy ra đối với phần hành TSCĐ. Khi đánh giá rủi ro Kiểm toán viên chủ yếu đi vào các biện pháp phát hiện ra những sai sót tiềm tàng và hạn chế tối đa rủi ro này. Từ những công việc này sẽ giúp KTV thiết kế và thực hiện các phương pháp Kiểm toán cần thiết nhằm thu thập đầy đủ bằng chứng Kiểm toán. 1.3. Thiết kế chương trình Kiểm toán Sau khi thực hiện các công việc trên Kiểm toán viên phải xây dựng một chương trình Kiểm toán cụ thể cho cuộc Kiểm toán. Chương trình Kiểm toán là những dự kiến chi tiết về các công việc Kiểm toán cần thực hiện, thời gian hoàn thành và sự phân công lao động giữa các Kiểm toán viên cũng như dự kiến về các tư liệu, thông tin liên quan cần sử
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp dụng và thu thập. Trọng tam của chương trình Kiểm toán là các thủ tục Kiểm toán cần thiết thực hiện đối với từng khoản mục hay bộ phận được Kiểm toán. Theo chuẩn mực Kiểm toán Việt nam số 300 “Kiểm toán viên và Công ty Kiểm toán phải soạn thảo chương trình Kiểm toán trong đó xác định nộ dung, lịch trình và phạm vi của các thủ tục Kiểm toán cần thiết để thực hiện kế hoạch Kiểm toán”. 2. Thực hiện Kiểm toán 2.1. Thực hiện các thử nghiệm kiểm soát Thử nghiệm kiểm soát chỉ được thực hiện sau khi tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ và được đánh giá là có hiệu lực. Khi đó, các thử nghiệm kiểm soát được triển khai nhằm thu thập các bằng chứng Kiểm toán về thiết kế và về hoạt động của HTKSNB. Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam số 500 quy định: “Thử nghiệm kiểm soát (kiểm tra hệ thống kiểm soát) là việc kiểm tra để thu thập bằng chứng Kiểm toán về sự thiết kế phù hợp và sự vận hành hữu hiệu của hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ”. Trong giai đoạn này, thử nghiệm kiểm soát thường được Kiểm toán viên tiến hành theo các mục tiêu Kiểm toán. Đối với Kiểm toán phần hành Tài sản cố định, thử nghiệm kiểm soát được thực hiện như sau: Bảng 2: Các thử nghiệm kiểm soát TSCĐ Quá trình KSNB chủ yếu Các thử nghiệm kiểm soát phổ biến 1. Tính - TSCĐ ghi trong sổ sách hiện do doanh nghiệp - Quan sát TSCĐ ở đơn vị và hiện quản lý sử dụng, tính độc lập bộ phận quản lý xem xét sự tách biệt giữa các hữu TSCĐ và việc tách biệt bộ phận này với bộ phận chức năng quản lý và ghi sổ ghi sổ. với bộ phận bảo quản TSCĐ. - Sự có thật của công văn xin đề nghị mua TSCĐ, - Kiểm tra chứng từ, sự luân công văn duyệt mua, hợp đồng mua, biên bản giao chuyên chứng từ và dấu hiệu nhận TSCĐ đưa vào sử dụng và thẻ TSCĐ. của KSNB. - Các chứng từ thanh lý nhượng bán TSCĐ được - Kiểm tra dấu hiệu của sự huỷ bỏ, tránh việc sử dụng lại. huỷ bỏ. 2. Tính Mỗi TSCĐ có một bộ hồ sơ, được ghi chép từ khi Kiểm tra tính đầy đủ của đầy đủ mua nhận TSCĐ về đơn vị cho tới khi nhượng bán, chứng từ có liên quan đến thanh lý TSCĐ. Việc ghi chép, tính nguyên giá TSCĐ. TSCĐ đều dựa trên cơ sở chứng từ hợp lệ nêu trên. 3. TSCĐ thuộc sở hữu của đơn vị được ghi chép vào Kết hợp giữa việc kiểm tra
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Quyền khoản mục TSCĐ, được doanh nghiệp quản lý và vật chất với việc kiểm tra và sử dụng. Những TSCĐ không thuộc quyền sở hữu chứng từ, hồ sơ pháp lý về nghĩa của doanh nghiệp thì được ghi chép ngoài Bảng quyền sở hữu tài sản. vụ cân đối tài sản. 4. Sự Phê chuẩn các nghiệp vụ tăng, giảm trích khấu - Phỏng vấn những người phê hao TSCĐ được phân cấp đối với các nhà quản lý liên quan. chuẩn của doanh nghiệp. - Kiểm tra dấu hiệu của sự phê chuẩn. 5. Tính Tất cả các chứng từ có liên quan tới việc mua, - Xem xét dấu hiệu kiểm tra chính thanh lý TSCĐ ở đơn vị đều đựơc phòng kế toán của HTKSNB. xác tập hợp và tính toán đúng đắn. Việc cộng sổ chi - Cộng lại một số chứng từ máy tiết và sổ tổng hợp TSCĐ là chính xác và được phát sinh của TSCĐ. móc kiểm tra đầy đủ. 6. Tính Việc ghi sổ và cộng sổ TSCĐ được thực hiện kịp Kiểm tra tính đầy đủ và kịp kịp thời ngay khi có nghiệp vụ phát sinh và đáp ứng thời của việc ghi chép. thời yêu cầu lập Báo cáo kế toán của doanh nghiệp. 7. - Doanh nghiệp có quy định về việc phân loại chi - Phỏng vấn những người có Phân tiết TSCĐ phù hợp với yêu cầu quản lý. trách nhiệm để tìm hiểu quy loại và - Các quy định về trình tự ghi sổ các nghiệp vụ định phân loại TSCĐ trong trình liên quan đến TSCĐ từ sổ chi tiết đến sổ tổng hợp. doanh nghiệp. bày - Kiểm tra hệ thống tài khoản và sự phân loại sổ sách kế toán. - Xem xét trình tự ghi sổ và dấu hiệu của KSNB. 2.2. Thực hiện thủ tục phân tích Trước khi kiểm tra chi tiết về số tăng hay giảm trong năm, Kiểm toán viên cần đảm bảo rằng số liệu trên các sổ chi tiết bằng với số liệu phản ánh trên sổ cái tài khoản. Muốn vậy, cần đối chiếu giữa số tổng cộng trên sổ chi tiết với số liệu trên sổ cái. KTV cần thu thập hay tự lập ra một bảng phân tích trong đó có liệt kê số dư đầu kỳ và các chi tiết về số phát sinh tăng, giảm trong năm Kiểm toán để từ đó tính ra số dư cuối kỳ. Số dư cuối kỳ sẽ được kiểm tra thông qua sự đối chiếu với các tài liệu Kiểm toán của năm trước. Còn các tài sản tăng và giảm trong năm thì trong quá trình Kiểm toán, KTV sẽ thu thập thêm bằng chứng chi tiết về các khoản tăng hay giảm này.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Trong giai doạn này Kiểm toán viên còn có thể Xem xét một số tỷ suất tài chính sau: - So sánh tỷ lệ Tổng chi phí khấu hao TSCĐ so với Tổng nguyên giá TSCĐ của năm nay so với các năm trước nhằm nhận định, tìm hiểu sai sót có thể có khi tiến hành tính số khấu hao tại kỳ Kiểm toán. - So sánh tỷ lệ giữa Tổng khấu hao luỹ kế TSCĐ với Tổng nguyên giá TSCĐ nhằm nhận định, tìm các sai sót có thể xảy ra khi ghi sổ khấu hao luỹ kế. - So sánh tỷ lệ Tổng chi phí sửa chữa lớn so với Tổng nguyên giá TSCĐ hoặc so sánh Tổng chi phí sửa chữa lớn với các năm trước để tìm kiếm các chi phí sản xuất kinh doanh bị vốn hoá hoặc các chi phí đầu tư xây dựng cơ bản bị phản ánh sai lệch vào chi phí sản xuất kinh doanh. - So sánh tỷ lệ Tổng nguyên giá TSCĐ so với Giá trị tổng sản lượng với các năm trước để tìm kiếm các TSCĐ không sử dụng vào sản xuất kinh doanh hoặc đã bị thanh lý, nhượng bán nhưng chưa được ghi sổ. 2.3. Thực hiện thủ tục kiểm tra chi tiết 2.3.1. Kiểm tra các nghiệp vụ tăng TSCĐ Đối với mỗi doanh nghiệp số tiền đầu tư mua sắm, thuê Tài sản cố định thường rất lớn. Vì vậy việc ghi sổ và cộng sổ các nghiệp vụ tăng Tài sản cố định có ảnh hưởng trực tiếp tới tính chính xác trâi Báo cáo tài chính. Việc kiểm tra các nghiệp vụ tăng Tài sản cố định trong kỳ được trú trọng vào các khoản đầu tư xay dựng cơ bản đã hoàn thành, các nghiệp vụ mua xắm và thường kết hợp với các khảo sát chi tiết số dư các trường hợp tăng được trình bày trong bảng sau: Mục tiêu Kiểm toán Các khảo sát chi tiết số dư tài khoản Ghi chú Tài sản cố định Các nghiệp vụ tăng - So sánh số phát sinh tăng TSCĐ với tổng số Kiểm toán viên Tài sản cố định nguyên giá TSCĐ tăng của năm trước. phải có những hiểu trong năm đều được - Đánh giá các khoản tăng TSCĐ (đặc biệt là các biết đầy đủ và sâu ghi chép hợp lý (tính nghiệp vụ có giá trị lớn)có hợp lý với công việc sắc về công việc hợp lý chung) kinh doanh nghiệp hay không. sản xuất kinh - Đánh giá tổng các khoản mua vào, đầu tư, tiếp doanh của doanh nhận Có nhận xét biến động về kinh doanh và nghiệp. các điều kiện kinh tế Nguyên giá Tài sản Kiểm tra hoá đơn của người bán và chứng từ gốc Cần nắm vững các cố định được tính liên quan đến tăng Tài sản cố định (biên bản giao nguyên tắc, quy toán và ghi sổ đúng nhận Tài sản cố định, hợp đồng ) định hiện hành về đắn (tính giá) Kiểm tra các điều khoản của hợp đồng tài chính đánh ía Tài sản cố
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp liên quan đến xác định nguyên giá Tài sản cố định. định đi thuê. Các cuộc khảo sát đối chiếu từng trường hợp tăng với sổ chi tiết Tài này cần cân nhắc sản cố định. tuỳthuộc vào mức đọ rủi ro kểm soát của các khoản mục Tài sản cố định trong bảng khai tài chính. Các trường hợp tăng Kiểm tra các hoá đơn của người bán, các biên bản Tài sản cố định đều giao nhận Tài sản cố định, biên bản giao nhận có thật (tính hiện vốn, biên bản quyết toán công trình đầu tư xây hữu) dựng cơ bản, biên bản liên doanh liên kết Kiểm kê cụ thể các Tài sản cố định hữu hình. Kiểm tra quá trình mua sắm, chi phí để hình thành Tài sản cố định. Các trường hợp tăng Xem xét các hoá đơn của người bán, các chứng từ Đây là một trong Tài sản cố định đều tăng Tài sản cố định, các chi phí sửa chữa Tài sản những mục tiêu được ghi chép đầy cố định để phát hiện ra các trường hợp quên ghi quan trọng nhất đủ (tính chọn vẹn) sổ Tài sản cố định hoặc ghi Tài sản cố định thành của Kiểm toán Tài chi phí sản xuất kinh doanh. sản cố định. Kiểm tra lại các hợp đồng thuê Tài sản cố định. Các Tài sản cố định Kiểm tra các hoá đơn của người bán và các chứng Khi cần chú ý nhiều thể hiện trên bảng cân từ khác liên quan đến tăng Tài sản cố định. đến máy móc thiết đối kế toán đề thuộc Kiểm tra các khoản của hợp đồng thuê tài chính. bị sản xuất. sở hữu hặc thuộc Xem xét các Tài sản cố định có đqợc hình thành Cần kiểm tra thường quền kiểm soát hoặc bằng tiền của doanh nghiệp hoạc doanh nghiệp có xuyên đối với đất sử dụng nâu dài của phải bỏ chi phí ra để mua Tài sản cố định hay đai, nhà xưởng chủ đơn vị. (Quyền và không? yếu và tài sản cố nghĩa vụ) đinh vô hình. Các nghiệp vụ tăng Cộng bảng liết kê mua sắm, đàu tư, cấp phát Mức đôi phạm vi Tài sản cố định đều Đối chiếu số tổng cộng trong sổ cái tổng hợp. kiểm tra phụ thuộc được tính toán đúng vào tính hiệu lực củ (chính xác cơ học) hệ thống kiểm soát nội bộ. Các trường hợp tăng Kiểm tra các chứng từ tăng Tài sản cố định và các Tài sản cố định được bút toán trong sổ kế toán căn cứ vào các quy định ghi chép theo đúng sự về hạch toán của hệ thống kế toán hiện hành. phân loại Tài sản cố định (phân loại và trình bày) Các trường hợp tăng Kiểm tra các nghiệp vụ tăng Tài sản cố định vào Mục tiêu này đựoc Tài sản cố định được gần ngày (trước và sau ngày lập Báo cáo) lập Báo kêt hợp chặt chẽ với ghi sổ đúng kỳ (tính cáo kế toán để kiểm tra việc ghi sổ đúng kỳ. việc ghi sổ đày đủ kịp thời) các trường hợp tăng Tài sản cố định và cách tính giá Tài sản cố định. Chú ý thời gian ghi sổ Tài sản cố định.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 2.3.2. Kiểm tra các nghiệp vụ giảm Tài sản cố định Để kiểm tra các nghiệp vụ giảm TSCĐ Kiểm toán viên phải xem xét các quyết định của Công ty về việc nhượng bán, thanh lý, góp vốn liên doanh bằng TSCĐ, cho thuê tài chính, đánh giá lại tài sản hoặc bị thiếu, mất có được phê chuẩn và phù hợp với các quy định của chế độ tài chính hiện hành hay không. Đồng thời phải tiến hành kiểm tra các nghiệp vụ giảm TSCĐ để đảm bảo rằng các tài sản đã được ghi giảm một cách đúng đắn. Các mục tiêu quan trọng nhất trong Kiểm toán các nghiệp vụ giảm TSCĐ là: - Các nghiệp vụ giảm TSCĐ đã xảy ra đều đã được ghi sổ. - Các nghiệp vụ giảm TSCĐ đều được phê duyệt đầy đủ. Để đạt được mục tiêu trên, Kiểm toán viên có thể xây dựng bảng kê các nghiệp vụ giảm TSCĐ trong năm Kiểm toán bằng các chỉ tiêu chủ yếu sau: + Tên TSCĐ giảm (tên, mã hiệu của đối tượng tài sản, quy cách, nước sản xuất) + Lý do giảm (nhượng bán, thanh lý, góp vốn kinh doanh, đánh giá giảm Nguyên giá Ngày giảm TSCĐ Khấu hao tích luỹ của tài sản Giá bán, thanh lý, giá trị góp vốn được thoả thuận và chấp nhận của các bên tham gia liên doanh, liên kết. Sau khi đã lập Bảng kê nói trên, cần phải cộng các chỉ tiêu (giá trị) của Bảng và đối chiếu các số liệu trên Bảng kê này với các nghiệp vụ giảm TSCĐ đã ghi sổ và đối chiếu mức khấu hao tích luỹ; giá trị cón lại của TSCĐ; chi phí và thu nhập có liên quan đến giảm TSCĐ trong sổ chi tiết TSCĐ. Thông thường khi tiến hành kiểm tra các nghiệp vụ ghi giảm tài sản trong kỳ, KTV thực hiện các bước công việc sau: - Nếu mua thêm tài sản mới trong năm thì phải xem các tài sản cũ có bị mang đi trao đổi, hay bị thanh lý hay không? - Phân tích tài khoản thu nhập khác (TK 711) để xác định xem có khoản thu nhập nào thu được từ việc bán tài sản hay không? - Nếu có sản phẩm bị ngừng sản xuất trong năm, thì cần điều tra về việc sử dụng các thiết bị dùng cho việc sản xuất sản phẩm này? - Phỏng vấn nhân viên để xác định xem có tài sản nào được thanh lý trong năm hay không?
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp - Điều tra các khoản giảm về bảo hiểm tài sản, để xem liệu có phải bắt nguồn từ nguyên nhân giảm tài sản hay không? - Đối chiếu giữa số liệu sổ sách với số liệu kiểm kê xem có bị mất mát thiếu hụt tài sản không? - Phân tích các chỉ tiêu giá trị hao mòn luỹ kế để xem tính đúng đắn của việc ghi chép các nghiệp tăng và giảm TSCĐ. - So sánh mức khấu hao luỹ kế và chi phí liên quan đến việc giảm TSCĐ trong các sổ kế toán chi tiết. 2.3.3. Kiểm tra chi tiết số dư các tài khoản TSCĐ Với số dư đầu kỳ, nếu khoản mục TSCĐ đã được Kiểm toán năm trước hoặc đã khẳng định là chính xác thì không phải kiểm tra. Trong trường hợp ngược lại, KTV phải chia số dư đầu kỳ thành các bộ phận nhỏ chi tiết ứng với từng loại TSCĐ và đối chiếu sổ chi tiết với sổ tổng hợp để xem xét tính chính xác của các số dư. Với số dư cuối kỳ, dựa trên cơ sở kết quả của số dư đầu kỳ và nghiệp vụ tăng, giảm TSCĐ trong kỳ để xác định, đồng thời cần kiểm tra, đánh giá kết quả kiểm kê TSCĐ của doanh nghiệp. Trong quá trình kiểm kê cần chọn mẫu một vài TSCĐ ở các sổ chi tiết để đối chiếu với TSCĐ trên thực tế. 2.3.4. Xem xét các hợp đồng cho thuê TSCĐ, kiểm tra doanh thu cho thuê Khi Kiểm toán doanh thu từ hoạt động cho thuê tài sản, KTV nên thu thập các hoạ đồ chi tiết về mọi tài sản và quan sát trực tiếp. Hoạ đồ sẽ giúp KTV phát hiện những tài sản được khai là không sử dụng, nhưng thực tế là đã cho thuê và không ghi vào sổ sách kế toán. Hoạ đồ còn giúp KTV ước tính phần doanh thu cho thuê của đơn vị. Ngoài ra, KTV sẽ phân tích doanhthu cho thuê và so sánh với hợp đồng cho thuê và nhật ký thu tiền. Cuối cùng, cần xem việc hạch toán có tuân thủ các chuẩn mực kế toán hay không? Muốn vậy, KTV cần xem xét cẩn thận các hợp đồng thuê để xác định xem kế toán có ghi chép đúng đắn hay không? Mặt khác, nhờ sự nghiên cứu các hợp đồng, KTV cũng xác định được các chi phí như điện nước, gas, điện thoại sẽ do ai trả, và đối chiếu với các tài khoản chi phí có liên quan. 2.3.5. Kiểm tra các chi phí phát sinh sau ghi nhận ban đầu Mục tiêu chính nhăm xác định các khoản chi phí nào sẽ ghi tăng nguyên giá TSCĐ, hoặc tính vào chi phí của niên độ.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp KTV tiến hành kiểm tra tính đầy đủ và chính xác của việc ghi nhận chi phí thông qua việc xác định xem các khoản chi phí này có chắc chắn làm tăng lợi ích kinh tế trong tương lai do sử dụng tài sản đó hay không? Nếu phát hiện các chi phí phát sinh không thoả mãn điều kiện này thì phải được ghi nhận là chi phí SXKD trong kỳ. Đối với nguồn chi cho sửa chữa lớn cần xem xét hai trương hợp: Sửa chữa lớn theo kế hoạch và sửa chữa lớn ngoài kế hoạch. Xem xét việc quyết toán chi phí sửa chữa lớn theo chế độ quy định; kiểm tra việc hạch toán chi phí sửa chữa lớn thuần và chi phí sửa chữa lớn nâng cấp TSCĐ. Cuối cùng, có thể lập ra một bảng phân tích chi phí phát sinh hàng tháng rồi đối chiếu với số phát sinh của năm trước. Bất cứ chênh lệch trọng yếu nào giữa số liệu của các tháng trong hai năm đều cần làm rõ. 2.3.6. Kiểm toán chi phí khấu hao Khác với các chi phí khác, chi phí khấu hao là một loại chi phí ước tính. Nghĩa là việc xác định chi phí phải trích hàng năm là một sự ước tính, chứ không phải là chi phí thực tế phát sinh. Mức khấu hao phụ thuộc vào hai nhân tố là nguyên giá và thời gian trích khấu hao. Trong đó nguyên giá là một nhân tố khách quan nên khi tiến hành Kiểm toán TSCĐ, Kiểm toán viên thường chú trọng đến việc xác định số dư vào cuối kỳ cũng như kiểm tra các tài sản tăng, giảm trong năm để xác định về mức khấu hao. Còn thời gian tính khấu hao lại phụ thuộc vào sự ước tính của đơn vị. Chính vì thế mà mức khấu hao phải trích cũng mang tính chất ước tính. Mục tiêu chủ yếu của Kiểm toán khấu hao là xem xét việc đánh giá, phân bổ khấu hao của đơn vị đã hợp lý và theo đúng quy định chưa. Để đáp ứng được mục tiêu này, Kiểm toán viên cần xem xét phương pháp tính khấu hao và mức trích khấu hao đã trích để xác định xem: - Phương pháp và thời gian tính khấu hao có tuân thủ theo quy định hiện hành không? - Thời gian tính khấu hao đã đăng ký có được áp dụng một cách nhất quán hay không? Nếu có thay đổi có theo đúng quy định hay không? - Việc tính khấu hao có chính xác không? Chương trình Kiểm toán chi phí khấu hao gồm các bước: - Kiểm tra lại các chính sách về khấu hao mà đơn vị đang áp dụng
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp - Xem xét các phương pháp sử dụng có phù hợp với các quy định hay không? - Xét bảng đăng ký trích khấu hao TSCĐ của doanh nghiệp có sự xét duyệt của cấp có thẩm quyền hay không? - Thảo luận với các nhân viên có trách nhiệm về sự cần thiết thay đổi thời gian tính khấu hao, mức khấu hao do hao mòn vô hình gây ra. - Thu thập hay tự xây dựng một bảng phân tích tổng quát về khấu hao trong đó ghi rõ về số dư đầu kỳ, số trích khấu hao trong năm, số khấu hao tăng, giảm, trong năm và số dư cuối kỳ. - So sánh số dư đầu kỳ với số liệu Kiểm toán năm trước. - So sánh tổng số khấu hao tăng, giảm ở số liệu chi tiết với số tổng ghi trên sổ cái. - So sánh tổng số dư cuối kỳ trên các sổ chi tiết với số dư cuối kỳ trên sổ cái. + Kiểm tra mức khấu hao - So sánh tỷ lệ khấu hao của năm hiện hành với năm trước và điều tra các chênh lệch (nếu có). - Tính toán lại mức khấu hao cho một số tài sản và đối chiếu với sổ cái. Chú ý phát hiện các trường hợp tài sản đã khấu hao hết nhưng vẫn còn tiếp tục tính khấu hao. - So sánh số phát sinh Có của Tài khoản 214 với chi phí khấu hao ghi trên các tài khoản chi phí. Đồng thời với việc kiểm tra mức trích khấu hao TSCĐ, cần phải kiểm tra tính hợp lý của việc phân bổ khấu hao TSCĐ cho các đối tượng liên quan. Trường hợp doanh nghiệp trích khấu hao theo phương pháp khác (khấu hao theo sản lượng, khấu hao nhanh ) cần kiểm tra cách tính khấu hao và sự nhất quán của chính sách khấu hao qua các thời kỳ khác nhau. Trường hợp thời gian sử dụng hay nguyên giá TSCĐ thay đổi, doanh nghiệp cần phải xác định lại mức trích khấu hao trung bình trên cơ sở giá trị còn lại của TSCĐ và thời gian sử dụng còn lại. Đối với TSCĐ thuê tài chính, thời gian sử dụng để trích khấu hao TSCĐ đúng bằng thời gian của hợp đồng thuê tài sản đó.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp - Xem xét lại các văn bản mới nhất có liên quan đến việc điều chỉnh mức khấu hao. Qua đó xem xét lại việc áp dụng tỷ lệ và mức tính khấu hao cho phù hợp. 3. Kết thúc Kiểm toán Kết thúc Kiểm toán là giai đoạn cuối cùng cuộc kiẻm toán, giai đoạn này được thể hiện theo các bước sau: 3.1. Xem xét các sự kiện sau ngày khoá sổ Các cuộc Kiểm toán được tiến hành sau ngày kết thúc niên độ kế toán. Do đó, trong khoảng thời gian từ ngày kết thúc niên độ đến khi hoàn thành BCKT có thể xảy ra các sự kiện có ảnh hưởng đến BCTC, Kiểm toán viên có trách nhiệm xem xét lại các sự kiện xảy ra sau ngày lập Bảng cân đối kế toán. Để thu thập và xem xét các sự kiện xảy ra sau ngày lập BCTC, Kiểm toán viên có thể sử dụng các thủ tục sau: - Phỏng vấn Ban quản trị. - Xem xét lại các Báo cáo nội bộ sau ngày lập BCTC. - Xem xét lại sổ sách được lập sau ngày lập BCTC. - Kiểm tra các biên bản phát hành sau ngày lập BCTC. - Kiểm tra lại kết quả của các khoản công nợ ngoài dự kiến được đánh giá là trọng yếu. - Xem xét những TSCĐ không sử dụng và được bán sau ngày khoá sổ với giá thấp hơn nguyên giá ghi trên sổ sách. - Các khách hàng có số dư công nợ lớn nhưng đến đầu năm sau mới phát hiện được là không có khả năng thanh toán có liên quan đến tài sản cố định. Kiểm toán viên thường kiểm tra toàn bộ các nghiệpvụ xảy ra tại giao điểm của các kỳ quyết toán. Tiến hành xem xét các biện pháp mà nhà quản lý đơn vị áp dụng nhằm đảm bảo những sự kiện xảy ra sau ngày kết thúc niên độ đều đã được xác định. 3.2. Đánh giá kết quả Giai đoạn kết thúc Kiểm toán, điều quan trọng nhất là phải hợp nhất tất cả các kết quả vào một kết luận chung. Cuối cùng, Kiểm toán viên phải kết luận liệu bằng chứng Kiểm toán đã được tập hợp đủ để đảm bảo cho kết luận là BCTC được trình bày phù hợp với các nguyên tắc kế toán đã được thừa nhận rộng rãi hay chưa. Điều này cũng được thể hiện rõ trong Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam số 500: “Kiểm toán viên thu thập bằng chứng thông qua việc
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp kiểm tra hệ thống KSNB, Kiểm toán viên phải xác định xem các bằng chứng thu thập được có đầy đủ và thích hợp không để đưa ra đánh giá của mình về rủi ro kiểm soát. Kiểm toán viên thu thập bằng chứng thông qua việc kiểm tra chi tiết, quan sát, điều tra, xác nhận, tính toán và các thủ tục phân tích. Nếu Kiểm toán viên ở trong trạng thái không trể thu thập bằng chứng đầy đủ và thích hợp, Kiểm toán viên sẽ đưa ra ý kiến chấp nhận từng phần có yếu tố tuỳ thuộc hoặc ý kiến ngoại trừ, ý kiến không thể cho ý kiến hoặc ý kiến không chấp nhận”. Do đó khi đánh giá các bằng chứng Kiểm toán, KTV cần chú ý đến các khía cạnh sau: - Tính đầy đủ của bằng chứng: Khía cạnh này phản ánh số lượng của bằng chứng Kiểm toán. Kiểm toán viên xem xét lại quyết định liệu chương trình Kiểm toán có đầy đủ, có xem xét đến các lĩnh vực có vấn đề đã phát hiện trong quá trình Kiểm toán hay không. - Đánh giá tổng hợp các sai sót phát hiện đựơc: Kiểm toán viên sẽ đưa ra kết luận về việc BCTC có thể hiện các TSCĐ của doanh nghiệp tại thời điểm ghi trong Bảng cân đối một cách trung thực, không dựa trên việc đánh giá tổng hợp các sai sót phát hiện được. Trước hết Kiểm toán viên cần đánh giá tổng hợp các sai sót không trọng yếu cần lập các bút toán điều chỉnh và tổng hợp các sai sót dự kiến về TSCĐ rồi so sánh với mức sai sót có thể bỏ qua để xem xem có thể chấp nhận được khoản mục TSCĐ hay không. Sau đó, Kiểm toán viên tổng hợp các sai sót của khoản mục TSCĐ để xem chúng có vượt quá mức trọng yếu của BCTC hay không, đồng thời Kiểm toán viên phải đảm bảo các giải trình kèm theo được thực hiện cho từng loại TSCĐ như: - Phương pháp khấu hao đã áp dụng. - Thời gian sử dụng và tỷ lệ khấu hao đã áp dụng. - Toàn bộ khấu hao trong năm. - Tổng số TSCĐ và số khấu hao luỹ kế tương ứng. - Quyền lưu giữ và các giới hạn đối với TSCĐ, nếu có. Trên cơ sở tổng hợp kết luận về tất cả các phần hành Kiểm toán, cụ thể, Kiểm toán viên lập BCKT trong đó có đưa ra ý kiến của mình về sự trung thực và hợp lý của BCTC của đơn vị được Kiểm toán. 3.3. Công bố Báo cáo Kiểm toán
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp sau khi tiến hành xong các công việc ở trên, Kiểm toán viên phần hành lập Báo cáo tổng hợp về phần hành, riêng phần hành Tài sản cố định thường chưa thể đưa ra ý kiển ngay mà phải kết hợp với kết quả của các phần hành khác. Trong trường hợp Kiểm toán Tài sản cố định có hạn chế về phạm vi Kiểm toán mà không thể thu thập đủ bằng chứng Kiểm toán để khẳng định về tính chung thực hợp lý của khoản mục Tài sản cố định thì kỉêm toán viên có thể đưa ra ý kiến ngoại trừ. Kết thúc công việc Kiểm toán, Kiểm toán viên và Công ty Kiểm toán sẽ lập và phát hành Báo cáo Kiểm toán theo chuẩn mực Kiểm toán. Ngoài ra Kiểm toán viên có thể lập và phát hành thư quản lý nhăm tư vấn cho khách hàng về những tồn tại của đơn vị được Kiểm toán.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp CHƯƠNG II THựC TRạNG KIểM TOáN KHOảN MụC Tài SảN Cố ĐịNH TRONG KIểM TOáN BáO CáO Tài CHíNH DO CôNG TY KIểM TOáN Và TƯ VấN Tài CHíNH QUốC Tế (ifc) THựC HIệN I. tổng quan về Công ty Kiểm toán và tư vấn tài chính quốc tế 1.Tư cách pháp nhân của Công ty Công ty Kiểm toán và Tư vấn tài chính quốc tế (IFC)được thành lập vào ngày 24 tháng 10 năm 2001 bởi những Kiểm toán viên ưu tú đã có thâm niên trong lĩnh vực Kiểm toán và tư vấn tài chính hàng đầu của Việt Nam. Sự ra đời của IFC xuất phát từ tâm huyết được mang kiến thức được mang kiến thức và kinh nghiệm của mình để chia sẻ với khách hàng cùng với khách hàng vượt qua các thách thức thành công trong quá trình phát triển kinh doanh và hội nhập kinh tế quốc tế . Sự ra đời của IFC là một trong những nhân tố góp phần tích cực vào thành tựu phát triển của nghề Kiểm toán , kế toán và tư vấn tài chính quốc tế của Việt Nam và thế giớ cũng như hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp của Việt Nam. Tên Công ty: Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn tài chính quốc tế Tên viết tắt: IFC. Tên bằng tiếng Anh: International Auditing and Finanecial Consuting Company Limitted. Địa chỉ Công ty: Nhà số 3 lô 11 Đường Trần Duy Hưng – Quận Cầu Giấy- Hà Nội. Điện thoại: 084.04.5566560. Ngành nghề kinh doanh của Công ty bao gồm: Kiểm toán, Tư vấn thuế và tài chính, Tư vấn kế toán. Hình thức sở hữu vốn bao gồm: vốn tự có, vốn vay. 2 – Quá trình hình thành và phát triển của Công ty Công ty Kiểm toán và tư vấn tài chính IFC là một doanh nghiệp tư nhân hoạt động trong lĩnh vực Kiểm toán và tư vấn tài chính quốc tế. Trụ sở giao dịch của Công ty: Nhà số 3 lô 11 Đường Trần Duy Hưng-Quận Cầu Giấy - Hà Nội. Do có nhiều nỗ lực đầu tư để phát triển và tạo dựng một chất lượng dịch vụ ổn định nên Công ty đã tạo dựng được một thị trường ổn định. Trong
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp năm 2002, 2003, 2004 Công ty đã tham gia Kiểm toán rất nhiều doanh nghiệp thuộc nhiều lĩnh vực kinh doanh khác nhau trong đó có những Công ty lớn như: Tổng Công ty hàng không Việt Nam, Tổng Công ty hàng hải Việt Nam, Tổng Công ty dầu khí Việt Nam, Tổng Công ty điện lực Việt Nam và đã đem lại một khoản doanh thu khá lớn cho Công ty. Tổng số vốn đầu tư ban đầu của Công ty là 3 tỷ đồng(vốn tự có 2,3 tỷ đồng vốn vay 700 triệu đồng) trong đó: - Vốn cố định là 1,2 tỷ đồng. - Vốn lưu động là 1,8 tỷ đồng. Với sự tăng trưởng không ngừng về doanh thu Công ty IFFC từ chỗ là một doanh nghiệp có doanh thu thuộc loại nhỏ nhât trong giai đoạn mới thành lập đã đạt được mức tăng trưởng khá từ vài năm trở lại đây trong năm 2001 doanh thu của Công ty chỉ đạt 250 triệu đồng nhưng đến năm 2004 doanh thu của Công ty đã đạt tới 1.5 tỷ đồng, đã trở thành một trong nhưng Công ty Kiểm toán hàng đầu của Việt Nam và luôn đảm bảo các chỉ tiêu nộp ngân sách, thu nhập của cán bộ công nhân viên của Công ty ngày càng được nâng cao. Khi mới được thành lập Công ty mới chỉ có 4 Kiểm toán viên và 16 nhân viên đến nay Công ty đã có 9 Kiểm toán viên chuyên nghiệp và tổng cộng nhân vên của Công ty lên tới 42 người họ đều là những người có trình độ cao có đạo đức nghề nghiệp tốt có kinh nghiệm, có nhiều năm công tác trong ngành quản lý kinh tế, tài chính, kế toán, Kiểm toán, pháp lý được đào tạo có hệ thống, đã tốt nghiệp đại học, trên đại học ở trong và ngoài nước trong đó đã có nhiều chuyên gia từng làm việc ở nước ngoài. Nguyên tắc hoạt động của Công ty là độc lập về nghiệp vụ chuyên môn, tự chủ về tài chính, khách quan, chính trực. Chịu sự kiểm tra và kiểm soát của cơ quan chức năng Nhà nước theo luật pháp Nhà nước VIệt Nam quy định, Chi nhánh chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính trung thực, chính xác và bí mật của những số liệu, tài liệu do Chi nhánh kiểm tra hoặc cung cấp cho các doanh nghiệp và đảm bảo được xã hội, các cơ quan pháp luật, nhà nước tôn trọng. Hoạt động của Công ty theo cơ chế thị trường vừa là căn cứ là đối tượng hoạt động. Chi nhánh phải chịu trách nhiệm kinh doanh có lãi, bảo toàn và phát triển vốn. Với giá cả, lệ phí dịch vụ hợp lý, chất lượng của
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp dịch vụ cao, Công ty đã ngày càng có huy tín và đạt được những hiệu quả kinh doanh tốt. 3. Các sản phẩm dịch vụ của Công ty 3.1. Kiểm toán Với đội ngũ nhân viên có trình độ và kinh nghiệm, nhiều thành viên của Công ty đã có chứng chỉ Kiểm toán viên quốc gia và đang theo học các chương trình đào tạo quốc tế. Các dịch vụ Kiểm toán chủ yếu. - Kiểm toán theo luật định, Kiểm toán chẩn đoán. - Soát xét có giới hạn các thủ tục được thống nhất. - Kiểm toán toàn diện. - Soát xét thủ tục và hệ thống kiểm soát nội bộ. - Kiểm toán nội bộ. - Kiểm toán các dự án. Các Kiểm toán viên của IFC nắm vững và có kiến thức sâu rộng về kế toán, thuế luật, chuẩn mực kế toán, chuẩn mực Kiểm toán hiện hành của Việt Nam cũng như Quốc tế. Vì vậy việc phục vụ cung cấp dịch vụ Kiểm toán cho khách hàng sẽ mang lại hiệu quả cao. 3.2. Kế toán Bộ phận cung cấp dịch vụ kế toán của Công ty có nhiều năm kinh nghiệm, từng hoạt động trong các Công ty lớn khác có kinh nghiệm tư vấn kế toán cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, các dự án do quốc tế tài trợ và tổng Công ty lớn các dịch vụ kế toán chủ yếu: - Thiết lập hệ thống kế toán tư vấn xây dựng và lựa chọn phần mềm. - Dịch vụ giữ sổ sách kế toán. - Chuyển đổi Báo cáo tài chínhgiữa VAS, IAS và các chuẩn mực Kiểm toán khác. - Đào tạo và tổ chức hội thảo. Với kiến thức và kinh nghiệm vốn có của các Kiểm toán viên Công ty, đã được mời thường xuyên tham gia soạn thảo và xây dựng các chuẩn mực kế toán và Kiểm toán. Tham gia đóng góp ý kiến xây dựng các văn bản liên
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp quan đến lĩnh vực tài chính, kế toán, Kiểm toán của Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan. Do đó Công ty có thể đưa ra cho khách hàng của mình những dự báo về những thay đổi trong quy định về kế toán và thuế để đưa ra các kế hoạch hoạt động có hiệu quả cao nhất. 3.3. Tư vấn thuế Đây là một thế mạnh thứ hai của Công ty việc cung cấp dịch vụ này có những lợi thế nhất định do các Kiểm toán viên của Công ty rất thông thạo các chế độ, chuẩn mực kế toán và việc cung cấp dịch vụ thường đi kèm dịch vụ Kiểm toán. - Các dịch vụ tư vấn thuế theo kỳ. - Dịch vụ tư vấn tuân thủ các quy định về thuế. - Lập kế hoạch thuế. - Dịch vụ hoàn thuế và kiến nghị về thuế. - Dịch vụ tuyển dụng. - Dịch vụ tư vấn về đầu tư. - Tổ chức hộ thảo. - Các dịch vụ khác về pháp lý và thủ tục. 3.4. Tài chính doanh nghiệp -Tư vấn mua bán sát nhập Công ty. - Kiểm toán đánh giá toàn diện về tài chính. - Nghiên cứu thị trường. - Dịch vụ đánh giá tài sản xác định lại giá trị doanh nghiệp. - Dịch vụ tư vấn cổ phần hoá, chia tách doanh nghiệp. - Phân tích và soát xét tài chính. -Tư vấn lập phương án vay vốn ngân hàng và huy động vốn. - Tái cơ cấu doanh nghiệp. - Tái cơ cấu nợ. - Tăng cường hiệu suất lợi nhuận.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp - Nghiên cứu khả thi. 3.4.Các giải pháp quản lý - Lựa chọn hệ thống. - Phân tích và thiết kế hệ thống. - áp dụng hệ thống ứng dụng MRP, EPR. - Kiểm toán đánh giá hệ thống thông tin. 4.Chiến lược phát triển của Công ty trong tương lai Trước mắt Công ty cố gắng tăng doanh thu và cải thiện đời sống nhân viên và tạo dựng uy tín của mình trên thi trường. Trong tương lai Công ty sẽ mở các chi nhánh tại các thành phố lớn, nơi có nền kinh tế phát triển có nhiêu tiềm năng về thị trường Kiểm toán như Thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng và một số tỉnh khác. Đồng thời Công ty cũng đa dạng hoá các sản phẩm dịch vụ của mình nhằm đáp ứng tối đa nhu cầu của khách hàng. Đồng thời Công ty cũng nâng cao chất lượng của các dịch vụ nhằm nâng cao hơn nữa uy tín của mình trên thi trường. 5. Các khách hàng chủ yếu của Công ty Để hoàn thành hơn nữa các chức năng nhiệm vụ của mình cũng như nâng cao hơn nữa uy tín của mình trên thi trường và khẳng định vị trí của mình trên thị trường, trong quá trình phát triển Công ty đã thiết lập các mối quan hệ với các Công ty Kiểm toán hàng đầu của Việt Nam như: Va Co, AASC, Công ty Kiểm toán và Định giá Việt Nam . Do phương châm hoạt động của Công ty là “Lấy thành công của khách khàng làm liềm hạnh phúc và nền tảng cho sự thành công của Công ty”. Phục vụ khách hàng ân cần, hỗ trợ khách hàng phát triển vượt bậc, cung cấp các giải pháp quản lý tài chính một cách toàn diện, gắn sự tồn tại phát triển của mình vào sự thành công của khách hàng là quan điểm cung cấp dịch vụ của Công ty giúp Công ty có ưu thế so với các đối thủ cạnh tranh. Trong thực tế các cam kết này đã trở thành kim chỉ nam cho mọi hành động của mọi thành viên của Công ty, từ ban giám đốc, các chủ nhiệm Kiểm toán, đến từng nhân viên trong Công ty. Trong quá trình hoạt động của mình Công ty đã tạo dựng những mối quan hệ với nhiều Công ty lớn của Việt Nam và đã tham gia Kiểm toán ở những Công ty này như:
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Công ty Xi măng Hoàng Thạch. Công ty Coca Cola Việt Nam. Công ty liên doanh quốc tế Coco. Công ty liên doanh bia Huế. Công ty TNHH điện tử LG. Công ty TNHH Ivory Việt Nam. Công ty may Việt Tiến Tung Shing. Tổng Công ty Dệt may VIệt Nam. Tổng Công ty Điện lực Việt Nam. Tổng Công ty Dầu khí Việt Nam. Việt Pacific Apparel Company Limited. Hãng hàng không quốc gia Việt Nam (Việt Nam airlines). Công ty phát triển phần mềm Việt Nam (VASC). Công ty Lippon enginneering Việt Nam. Công ty Xăng dầu hàng không Việt Nam. Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam. Khu chế xuất Tân Thuận. Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam. Tổng Công ty bưu chính viễn thông Việt Nam. Khách sạn Haritage Hạ Long. Liên đoanh khách sạn quốc tế Hoàng gia Hạ Long. Công ty liên doanh TNHH khách sạn Hà Nội. Ngân hàng ngoại thương Việt Nam. Ngân hàng thương mại Cổ phần Hàng hải. Chi nhánh ngân hàng đầu tư phát triển Việt Nam. Công ty cho thuê tài chính (Vietcombank). Công ty tài chính Rubber. Tổng Công ty Bảo hiểm Việt Nam. Công ty cổ phần Bảo hiểm Petrolimex. Công ty Bảo hiểm dầu khí. Công ty Cổ phần chứng khoán Bảo Việt. Các dự án của world bank như: - Prinmary Education Project. - Rubber Rehabilitation Project.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp - Water Supply Project for HaNoi, Hai Phong and Da Nang. - Hightway No 1 Rehabilitation Project. - Food and irrgation Project. - Credit for Returnees Project. - Minỉty of Transpost Project. - Power Development Project. 6. Kết quả hoạt động của Công ty qua các năm Chỉ tiêu Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004 Tổng doanh thu 650000 975000 1500000 Lợi nhuận trước thuế 200000 450000 780000 Thuế thu nhập doanh 64000 144000 149600 nghiệp Lợi nhuận sau thuế 136000 306000 630400 650000 Năm 2002 1500000 Năm 2003 975000 Năm 2004 Nhận xét: nhìn trên bảng Báo cáo kết quả kinh doanh của Công ty ta thấy tổng doanh thu của Công ty tăng lên hàng năm, năm 2002 doanh thu của Công ty đạt 650 triệu đồng, năm 2003 tổng doanh thu của Công ty đạt 975triệu đồng, tới năm 2004 tổng doanh thu của Công ty đạt 1500 triệu đồng. Nguyên nhân của sự tăng trưởng này là do Công ty luôn nâng cao chất lượng của các sản phẩm, dịch vụ của mình nhằm đáp ứng tối đa nhu cầu của khách hàng, chính điều đó đã giúp Công ty tạo dựng uy tín của mình trên thị trường. Trong quá trình hoạt động của mình Công ty luôn luôn tôn trọng các quy định của pháp luật, và nộp ngân sách đầy đủ. Năm 2002 Công ty đã nộp cho ngân sách 64 triệu đồng, năm 2003 Công ty đã nộp cho ngân sách 144 triệu đồng, năm 2004 Công ty đã nộp 149,6 triệu đồng tiền thuế thu nhập doanh nghiệp. Ngoài ra Công ty còn nộp đầy dủ các loại thuế khác cho nhà nước.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Ngay từ những ngày đầu mới được thành lập, do có đội ngũ Kiểm toán viên giàu kinh nghiệm, tận tụy với công việc và đã có những mối quan hệ thân thiết với các khách hàng do vậy Công ty đã tạo dựng được uy tín lớn trên thi trường và đã được khách hàng tin tưởng, do vậy số lượng khách hàng của Công ty đã tăng lên liên tục trong mấy năm trở lại đây, đặc biệt là các khách hàng lớn như: Tổng Công ty Dệt may VIệt Nam, Tổng Công ty Bảo hiểm Việt Nam, Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam . Chính điều đó dã góp phần làm tăng doanh thu của Công ty trong các năm gần đây. Khi mới được thành lập Công ty mới chỉ có 4 Kiểm toán viên và 16 nhân viên đến nay Công ty đã có 9 Kiểm toán viên chuyên nghiệp và tổng cộng nhân vên của Công ty lên tới 42 người họ đều là những người có trình độ cao có đạo đức nghề nghiệp tốt có kinh nghiệm, có nhiều năm công tác trong ngành quản lý kinh tế, tài chính, kế toán, Kiểm toán, pháp lý được đào tạo có hệ thống, đã tốt nghiệp đại học, trên đại học ở trong và ngoài nước trong đó đã có nhiều chuyên gia từng làm việc ở nước ngoài. Trong tương lai Công ty còn mở rộng do vậy trong thời gian này Công ty tăng cường đào tạo đội ngũ nhân viên trẻ và tạo điều kiện cho họ thi chứng chỉ Kiểm toán. II. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý của Công ty 1 – Tổ chức bộ máy quản lý của Công ty Tại IFC, giám đốc là người đứng đầu Công ty, giữ vai trò điều hành chung. 2 phó giám đốc chịu trách nhiệm hỗ trợ Giám đốc hoàn thành nhiệm vụ. Tất cả ban Giám đốc đều là người đại diện cho IFC chịu trách nhiệm trực tiếp về chất lượng của các cuộc Kiểm toán do IFC tiến hành. Các thành viên này là người trực tiếp đánh giá rủi ro của cuộc Kiểm toán và quyết định ký hợp đồng Kiểm toán, là người thực hiện soát xét cuối cùng đối với mọi hồ sơ Kiểm toán, và cũng là người đại diện cho Công ty ký phát hành Báo cáo Kiểm toán và thư quản lý. Giám đốc Công ty là anh Lê Xuân Thắng, anh gia nhập Công ty Kiểm toán Việt Nam (VACO) đồng thời ông là thành viên của Deloitte and Touche từ năm 1995. Trong hơn 9 năm làm việc tại đây ông đã đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng tại VACO, ở mọi vị trí công tác ông luôn thể hiện được các phẩm chất ưu tú của mình như: Năm 1997 ông là một trong số ít Kiểm toán viên được cử đi tham gia khoá đào tạo về Kiểm toán, kế toán quốc tếa tại Ireland do Cộng đồng Châu Âu - Dự án EURO_TAPVIET tài trợ trong vòng 3 tháng ,
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp được cấp chứng chỉ Kiểm toán viên quốc gia (CPA) năm 1998. Ngoài ra ông còn tham gia nhiều khoá đào tạo quốc tế do Deloitte and Touchetổ chức hàng năm tại Thái Lan, Singapore, Malaysia Anh cũng tham gia nhiều khoá đào của hội kế toán viên công chứng Anh tổ chức tại Việt Nam (Chương trình ACCA) Trong quá trình công tác ông đã thể hiện tốt vai trò chủ nhiệm Kiểm toán đối với nhiều khách hàng quan trọng của VACO đạc biệt là đối với các khách hàng hoạt động trong lĩnh vực tài chính ngân hàng và các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Với tư cách là một Công ty TNHH hạch toán độc lập, kế toán trưởng của Công ty với tư cách là người đại diện cho Công ty có trách nhiệm phản ánh đầy đủ kịp thời và chính xác các nghiệp vụ phát sinh và Báo cáo với ban giám đốc Công ty. Về phía Công ty kế toán trưởng cũng là người điều hành phòng hành chính tổng hợp, chịu trách nhiệm đối với mọi vấn đề có liên quan tới hành chính, kế toán của Công ty. Mặc dù không trực tiếp tác động tới kế quả thực hiện Kiểm toán, song kế toán trưởng cũng như các cá nhân khác của phòng hành chính tổng hợp của Công ty là những người chịu trách nhiệm đảm bảo mọi điều kiện vật chất như ăn, ở, phương tiện đi lại, mẫu giấy tờ làm việc, hồ sơ Kiểm toán. Tạo điều kiện thuận lợi giúp dỡ các thành viên của tất cả các đoàn Kiểm toán hoàn thành nhiệm vụ. Hội đồng tư vấn là những người đại diện cho Công ty IFC chịu trách nhiệm tư vấn giám sát về chất lượng nghiệp vụ đào tạo các Kiểm toán viên chuyên nghiệp, nâng cao trình độ mọi mặt của các Kiểm toán viên và các thành viên khác của Công ty. Hội đồng cố vấn sẽ đảm bảo về mặt kỹ thuật giúp cho mọi thủ tục Kiểm toán, trong đó thủ tục kiểm soát, được thực hiện đầy đủvà phù hợp, hạn chế đến mức thấp nhất rủi ro Kiểm toán trong mọi cuộc Kiểm toán. Phòng tư vấn giải pháp được thiết lập thực hiện chức năng tư vấn về thuế, tư vấn các giải pháp quản lý, tư vấn tài chính doanh nghiệp, tư vấn về hệ thống máy tính dùng cho quản lý góp phần tăng doanh thu và định hướng phát triển trong thời gian tới của Công ty. Tại IFC, hệ thống các phòng nghiệp vụ I, II, III kết hợp với nhau và kết hợp với phòng Kiểm toán xây dựng cơ bản (Gọi chung là các phòng nghiệp vụ) chịu trách nhiệm trực tiếp thực hiện các cuộc Kiểm toán. Các nhân viên và các lãnh đạo phòng có thể hỗ trợ kết hợp với nhau trong cùng một cuộc Kiểm toán
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp để đảm bảo đáp ứng đủ nhân lực cho mọi cuộc Kiểm toán. Đứng đầu các phòng nghiệp vụ là các Trưởng phòng và Phó phòng (Các chủ nhiệm Kiểm toán). Các nhân viên trong phòng, tuỳ theo số năm kinh nghiệm, khả năng công tác được phân làm nhiều mức khác nhau, nhưng có thể tạm thời chia thành hai nhóm: Kiểm toán viên đã được cấp chứng chỉ của bộ tài chính và các Trợ lý Kiểm toán viên. Thông thường, sau khi một hợp đồng được ký kết bởi các thành viên của Ban Giám đốc chủ nhiệm Kiểm toán sẽ chịu trách nhiệm xem xét, lập kế hoạch Kiểm toán và chịu trách nhiệm soát xét toàn bộ hồ sơ Kiểm toán cũng như Báo cáo Kiểm toán trước khi trình Ban Giám đốc soát xét lần cuối. Đối với những khách hàng lớn, yêu cầu có sự hợp nhất kết quả Kiểm toán khi phát hành Báo cáo Kiểm toán, Chủ nhiệm Kiểm toán là người chịu trách nhiệm giám sát trực tiếp việc thực hiện của các nhóm Kiểm toán tại các cơ sơ Kiểm toán khác nhau. Với cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý như trên Ban Giám đốc củ IFC đã thực hiện quản lý có hiệu qủa các thành viên của Công ty, giúp họ hoàn thành tốt mọi công việc được giao, cùng hướng tới các mục tiêu chung cửa Công ty. Mọi hoạt động liên quan tới cuộc Kiểm toán, từ khâu chào thầu tới khâu kí kết hợp đồng đến phát hành Báo cáo Kiểm toán, trong đó bao gồm việc lập và thực hiện các thử nghiệm kiểm soát được thiết kế và thực hiện có hiệu quả, đảm bảo chất lượng. Sơ đồ về mô hình cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của Công ty Kiểm toán và Tư vấn tài chính quốc tế: Gám đốc Phó Giám Phó Giám Kế toán đốc 1 đốc 2 trưởng Phòng Phòng Phòng Phòng Phòng phòng ngiệp nghiệp nghiệp tư vấn XDCB HCTH vụ 1 vụ 2 vụ 3
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 2 – Tổ chức công tác kế toán tại Công ty Do là một Công ty TNHH hai thành viên lên bộ máy kế toán của Công ty khá đơn giản, bộ máy kế toán tại Công ty bao gồm: kế toán trưởng, thủ quỹ kế toán ghi sổ. Kế toán trưởng của Công ty với tư cách là người đại diện cho Công ty có trách nhiệm phản ánh đầy đủ kịp thời và chính xác các nghiệp vụ phát sinh và Báo cáo với ban giám đốc Công ty. Về phía Công ty kế toán trưởng cũng là người điều hành phòng hành chính tổng hợp, chịu trách nhiệm đối với mọi vấn đề có liên quan tới hành chính, kế toán của Công ty. Mặc dù không trực tiếp tác động tới kế quả thực hiện Kiểm toán, song kế toán trưởng cũng như các cá nhân khác của phòng hành chính tổng hợp của Công ty là những người chịu trách nhiệm đảm bảo mọi điều kiện vật chất như ăn, ở, phương tiện đi lại, mẫu giấy tờ làm việc, hồ sơ Kiểm toán . Tạo điều kiện thuận lợi giúp dỡ các thành viên của tất cả các đoàn Kiểm toán hoàn thành nhiệm vụ. Thủ quỹ tại Công ty có nhiệm vụ duy trì số tiền mặt tại quỹ của Công ty nhằm đảm bảo việc chi tiêu thường xuyên tại Công ty, đồng thời thực hiện việc thu chi đối với các nghiệp vụ phát sinh tại Công ty. Kế toán ghi sổ có nhiệm vụ cập nhật các nghiệp vụ phát sinh hàng ngày vào sổ kế toán. Bộ máy kế toán tại Công ty không chỉ thực hiện chức năng kế toán ngoài ra bộ máy kế toán tại Công ty còn kiêm nhiệm làm phòng hành chính tổng hợp tại Công ty, phòng hành chính tổng hợp của Công ty là những người chịu trách nhiệm đảm bảo mọi điều kiện vật chất như ăn, ở, phương tiện đi lại, mẫu giấy tờ làm việc, hồ sơ Kiểm toán. Tạo điều kiện thuận lợi giúp dỡ các thành viên của tất cả các đoàn Kiểm toán hoàn thành nhiệm vụ. Nhìn chung bộ máy kế toán tại Công ty khá đơn giản chưa đáp ứng được yêu cầu về quản lý tài chính, do một người kiêm nhiệm khá nhiều chức vụ do vậy khả năng xảy ra gian lận là rất cao. Do vậy Công ty cần tổ chức sắp xếp lại bộ máy kế toán. Tại Công ty IFC phòng kế toán kiêm phòng hành chính tổng hợp. Các nghiệp vụ kinh tế xảy ra ít chủ yếu xoay quanh các khoản thanh toán với công nhân viên, thu chi. Kế toán hạch toán theo hình thức nhật ký sổ cái. Điều này phù hợp với Công ty IFC vì doanh nghiệp có ít nghiệp vụ phát sinh, sử dụng ít tài khoản, quy mô nhỏ.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Các nghiệp vụ chủ yếu: thu, chi, lương và các khoản trích theo lương, tạm ứng kế toán Tài sản cố định ít chủ yếu là mang tính. kế toán chủ yếu làm bằng tay và có phần mềm kế toán: SIS hỗ trợ. Các Báo cáo kinh doanh tài chính, Báo cáo hoạt động kinh doanh, bảng cân đối kế toán, bảng khai thuế được lập và nộp theo đúng chế độ hiện hành cho các cơ quan quản lý. Tổ chức nhân sự tại phòng hành chính tổng hợp theo mô hình tập chung. Kế toán trưởng là người đứng đầu, chịu trách nhiệm kết quả hoạt động của cả phòng trước ban giám đốc. Và là người soát xét, tổng hợp các Báo cáo tài chính của Công ty. Các nhân viên thực hiện các công việc cụ thể mà kế toán trưởng giao. III. THựC TRạNG CôNG TáC KIểM TOáN Tài SảN Cố ĐịNH TRONG KIểM TOáN Báo cáo Tài CHíNH DO CôNG TY KIểM TOáN Và TƯ VấN Tài CHíNH QUốC Tế (IFC) THựC HIệN. 1.Lập kế hoạch Kiểm toán 1.1. Tiếp cận khách hàng Tiếp cận khách hàng được tiến hành với từng khách hàng, nếu là khách hàng mới (năm đầu tiên) bắt đầu bằng việc khách hàng trực tiếp liên hệ với Công ty để yêu cầu Kiểm toán hoặc thông qua sự quen biết ngoại giao của Ban giám đốc Công ty hoặc được ngân hàng giới thiệu. Còn nếu là khách hàng thường xuyên hoặc đã được Công ty Kiểm toán nhiều năm thì Công ty có thể liên lạc trực tiếp với khách hàng, hay khách hàng có thể liên hệ với Công ty khi có yêu cầu về Kiểm toán thông qua thư mời Kiểm toán. Công ty ABC là một Công ty cổ phần, là khách hàng Kiểm toán năm đầu tiên của IFC thông qua thư mời Kiểm toán do Công ty trực tiếp gửi cho IFC. Qua thư mời Kiểm toán, Ban giám đốc IFC tiến hành trao đổi với Ban giám đốc của đơn vị được Kiểm toán về những thông tin cần thiết liên quan đến hoạt động của đơn vị được Kiểm toán và có liên quan đến công việc Kiểm toán sau này như ngành nghề kinh doanh, lĩnh vực hoạt động, công tác tổ chức quản lý, triển vọng phát triển. Sau đó hai bên cùng đi đến thống nhất và cùng ký kết hợp đồng Kiểm toán, kèm theo đó là một kế hoạch Kiểm toán trong đó trình bày đầy đủ những công việc KTV sẽ thực hiện, bố trí số KTV thực hiện và một mức giá phí Kiểm toán phù hợp. Giá phí được xây dựng dựa trên khối lượng thời gian bỏ ra để hoàn thành công việc Kiểm toán và mức phí phản ánh
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp trình độ cao cấp, kinh nghiệm và trình độ chuyên môn của cán bộ tham gia Kiểm toán cùng các chi phí khác phát sinh liên quan đến cuộc Kiểm toán. Tiếp cận khách hàng được IFC đánh giá là bước khởi đầu và được coi khá quan trọng trong toàn cuộc Kiểm toán. Việc này quyết định cuộc Kiểm toán có được tiếp tục hay không. Với Công ty ABC thì công việc này ban đầu được đánh giá là bước đầu thành công và là tiền đề cho việc thực hiện các bước công việc tiếp theo. 1.2. Lập kế hoạch Kiểm toán chiến lược Kế hoạch Kiểm toán chiến lược được IFC thực hiện cho khách hàng thường bao gồm các công việc sau: - Tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách hàng; - Tìm hiểu sơ bộ về HTKSNB và HTKT; - Thực hiện các thủ tục phân tích sơ bộ; - Đánh giá ban đầu về rủi ro tiềm tàng và rủi ro kiểm soát; - Xác định các mục tiêu Kiểm toán trọng tâm và phương pháp tiếp cận Kiểm toán; - Dự kiến nhóm trưởng và thời gian thực hiện; - Lập kế hoạch Kiểm toán tổng thể và chương trình Kiểm toán. - Tuỳ thuộc vào từng khách hàng (khách hàng thương xuyên hay khách hàng năm đầu tiên) mà KTV tiến hành thu thập một phần hay toàn bộ những thông tin trên. Đối với khách hàng thường xuyên, mọi thông tin về khách hàng đã được lưu giữ trong Hồ sơ Kiểm toán, vì vậy KTV chỉ cần thu thập bổ sung những thông tin mới phát sinh. Còn với những khách hàng Kiểm toán năm đầu tiên đòi hỏi KTV phải thu thập toàn bộ thông tin về khách hàng từ khi thành lập cho đến khi lập BCTC. Với ABC được tiến hành như sau: 1.2.1. Tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách hàng Công ty ABC (năm tài chính 2004) là khách hàng Kiểm toán năm đầu tiên của IFC nên KTV phải thu thập mọi thông tin về khách hàng từ khi thành lập cho đến nay. Công ty ABC là chuyển đổi từ Công ty TNHH sang Công ty cổ phần theo Quyết định ngày 15/5/2001 của Giám đốc Công ty và Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh Công ty cổ phần số 0103000472 ngày 11/6/2001 do Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội cấp.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Với mức vốn điều lệ là: 6.000.000.000 VND. Lĩnh vực hoạt động kinh doanh của Công ty ABC: - Xây dựng các công trình công nghiệp và nhà ở; - Xây dựng và sửa chữa đường xá, san lấp mặt bằng; - Sản xuất và sửa chữa thiết bị máy móc cho ngành xây dựng. Công ty bắt đầu hoạt động từ khi Giấy phép đăng ký kinh doanh có hiệu lực. 1.2.2. Tìm hiểu sơ bộ về HTKSNB và HTKT Trong giai đoạn lập Kế hoạch Kiểm toán chiến lược việc tìm hiểu sơ bộ về độ tin cậy của HTKSNB và HTKT sẽ giúp cho KTV ước lượng được mức rủi ro tiềm tàng và lập kế hoạch Kiểm toán tổng thể. Với Công ty ABC, việc đánh giá sự hiện hữu của HTKSNB của Công ty KTV thực hiện thông qua mốt số buổi gặp gỡ trực tiếp với Ban giám đốc Công ty. Thông qua Ban giám đốc Công ty, KTV thu thập được những thông tin về cơ cấu tổ chức và quản lý điều hành, các quy trình, chính sách và thủ tục KSNB trong đơn vị khách hàng. Đồng thời qua việc tiếp xúc này, KTV cũng đánh giá được phần nào thái độ, nhận thức và phong cách làm việc của Ban giám đốc. Đây là yếu tố quan trọng để đánh giá độ tin cậy của HTKSNB. Công tác tổ chức hoạt động của Công ty Đứng đầu Công ty ABC là Hội đồng quản trị, sau đó đến Tổng giám đốc, cán bộ hành chính, bộ phận quản lý xây lắp, bộ phận mua bán, bộ phận kế toán. Trong đó việc lãnh đạo Công ty do Chủ tịch hội đồng quản trị đảm nhiệm. Tổng giám đốc Công ty do Hội đồng quản trị lựa chọn và Tổng giám đốc chịu trách nhiệm điều hành các hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty. Kiểm toán viên thông qua việc tiếp xúc với BGĐ Công ty ABC, KTV không thu thập được các bằng chứng gì liên quan đến việc nghi ngờ tính chính trực của BGĐ cũng như HĐQT. Ban giám đốc Công ty tỏ ra có hữu hiệu để ngăn chặn và phát hiện những hành vi gian lận và sai sót khác. Tuy nhiên, Công ty chưa thiết lập được phòng KSNB vì theo đánh giá của BGĐ là với quy mô hiện nay là chưa cần thiết. Hàng tháng, BGĐ Công ty đều tổ chức cuộc họp để nắm bắt tình hình thực tế và đề ra các biện pháp giải quyết vướng mắc và giải pháp thực hiện. Tìm hiểu chính sách kế toán của Công ty
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp - Chế độ kế toán: Công ty ABC áp dụng chế độ kế toán doanh nghiệp ban hành theo Quyết định 1141 TC/QĐ/CĐKT ngày 1 tháng 11 năm 1995 và số 167/2000/QĐ - BTC ngày 25 tháng 10 năm 2000 của Bộ Tài chính và các quy định hiện hành của Bộ Tài chính. - Hình thức sổ kế toán của Công ty được thực hiện theo hình thức Nhật ký chung trên máy tính, sau đó sẽ lọc ra từng loại tài khoản để làm sổ chi tiết. - Đơn vị tiền tệ hạch toán là Việt Nam Đồng (VND). Hạch toán theo nguyên tắc giá gốc phù hợp với các quy định của chế độ kế toán doanh nghiệp Việt Nam do Bộ Tài chính ban hành tại Quyết định 1141 TC/QĐ/CĐKT ngày 01 tháng 11 năm 1995. - Các nghiệp vụ kinh tế phát sinh bằng ngoại tệ được quy đổi sang VND theo tỷ giá do Ngân hàng nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm phát sinh nghiệp vụ. Chênh lệch tỷ giá phát sinh trong kỳ được phản ánh vào Báo cáo kết quả kinh doanh. - Niên độ kế toán của Công ty bắt đầu từ ngày 01/01 và kết thúc tại ngày 31/12 hàng năm. - Phương pháp kế toán TSCĐ: Công ty phản ánh theo nguyên giá, hao mòn và giá trị còn lại. Nguyên giá TSCĐ bao gồm giá mua cộng chi phí thu mua cộng chi phí lắp đặt chạy thử (nếu có). Khấu hao TSCĐ hữu hình được thực hiện theo phương pháp đường thẳng dựa trên thời gian sử dụng hữu ích ước tính của tài sản. Tỷ lệ khấu hao được tính phù hợp với tỷ lệ khấu hao quy định tại Quyết định 166/1999/QĐ - BTC ngày 31/12/1999 của Bộ Tài chínhHàng tồn kho: được trình bày theo giá gốc, phương pháp tính giá bình quân gia quyền theo tháng. Hàng tồn kho được hạch toán theo phương pháp kê khai thường xuyên. Hàng năm, Công ty Báo cáo quyết toán phù hợp với các quy định của nhà nước. Tất cả các Báo cáo tài chính ccủa Công ty được trình lên cơ quan có thẩm quyền chậm nhất là 90 ngày kể từ ngày kết thúc năm tài chính. 1.2.3. Thực hiện các thủ tục phân tích sơ bộ Sau khi đã thu thập các thông tin ban đầu về khách hàng, KTV yêu cầu khách hàng cung cấp các tài liệu về BCTC và tiến hành phân tích sơ bộ tính thích hợp, phân tích xu hướng biến động, đánh giá xem xét xem có những biến động bất thường xảy ra không. Các tài liệu KTV cần gồm: - Tiền
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp + Biên bản kiểm kê quỹ tại thời điểm kết thúc năm. + Bảng đối chiếu xác nhận số dư tiền gửi tất cả các ngân hàng tại thời điểm 31/12 hàng năm. - Phải thu + Sổ tổng hợp các khoản phải thu theo đối tượng. + Biên bản đối chiếu (hoặc xác nhận) công nợ phải thu tại thời điểm 31/12 các năm. - Tạm ứng + Các quy định về tạm ứng hiện hành tại Công ty. + Bảng kê chi tiết số dư tạm ứng theo từng đối tượng tính đến thời điểm 31/12. - Hàng tồn kho + Biên bản kiểm kê hàng tồn kho cho năm tài chính + Các định mức tiêu hao vật tư. + Các quy định liên quan tới việc tính giá thành sản phẩm. - Tài sản cố định (TSCĐ) + Bảng tổng hợp TSCĐ gồm nguyên giá, khấu hao, giá trị còn lại theo từng chủng loại nhà cửa, vật kiến trúc, máy móc thiết bị, phương tiện vận tải, thiết bị văn phòng. + Bảng kê chi tiết tăng giảm TSCĐ trong kỳ theo chủng loại TSCĐ (bao gồm các thông tin như ngày mua, số liệu chứng từ, quy cách TSCĐ, số tiền ). + Bảng kê chi tiết tính khấu hao theo chủng loại TSCĐ. + Bảng đăng ký khấu hao với cơ quan tài chính nhà nước. + Các biên bản đánh giá TSCĐ khi bàn giao, thanh lý, chuyển nhượng. + Biên bản kiểm kê TSCĐ tại ngày 31/12 (nếu có). + Các Báo cáo quyết toán chi phí xây dựng cơ bản dở dang hoàn thành. -Vốn đầu tư + Bảng xác nhận vốn đã đầu tư. - Vay + Bảng kê chi tiết vay các đối tượng + Các khế ước vay (số vốn gốc, lãi suất). - Các hợp đồng
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp + Các hợp đồng xây dựng, hợp đồng mua bán hàng hoá, nguyên vật liệu, cung cấp máy móc thiết bị phát sinh trong năm. 2. Bộ hồ sơ, chứng từ nhập khẩu, xuất khẩu hàng hoá hoặc TSCĐ. -Thuế + Bảng tính thuế trong kỳ. + Bảng kê nộp thuế các loại. - Các chi phí + Chi phí lương (bảng tính lương). + Chi phí quản lý và chi phí khác. - Các khoản nợ và chi phí trích trước + Chi tiết số dư các khoản nợ và chi phí trích trước đến ngày 31/12 hàng năm. Thông qua các tài liệu mà khách hàng cung cấp, KTV nhận thấy khi lọc ra các loại tài khoản để làm sổ chi tiết từ máy tính, kế toán vẫn để nguyên cột Tài khoản đối ứng mà không sửa lại, như vậy là không đúng. Hầu hết các sổ chi tiết TK 111, 112, 141 chưa có ngày tháng mở sổ, ngày tháng kết thúc ghi sổ, chưa ghi tài khoản cấp I, cấp II. Chưa có dấu giáp lai của đơn vị giữa mỗi sổ. Kiểm toán viên sử dụng phương pháp so sánh số liệu của năm trước và năm nay để tính số tương đối và tuyệt đối trên Bảng cân đối kế toán. Qua Bảng phân tích cơ cấu tài sản nhận thấy tài sản của Công ty ABC tập trung chủ yếu vào Hàng tồn kho, nhất là chi phí sản xuất kinh doanh dở dang. Nếu xét từ đặc điểm kinh doanh của Công ty ABC là một Công ty xây dựng, nên các công trình thường kéo dài trong nhiều năm nên điều này chấp nhận được. Để nắm rõ hơn tình hình tài chính của Công ty, KTV cũng tiến hành phân tích cơ cấu nguồn vốn như sau:
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Đầu năm Cuối năm Chênh lệch Chỉ tiêu Số tiền Tỷ trọng (%) Số tiền Tỷ trọng (%) Số tiền Tỷ trọng (%) A. TSLĐ và ĐTNH 2.920.642.810 40.31 4.280.650.800 59.1 1.360.007.990 18.78 I –Tiền 1.312.895.854 18.12 1.500.250.500 20.7 187.354.646 2.58 1. Tiền mặt 750.545.254 10.36 500.250.500 6.9 (250.294.754) -3.45 2. Tiền gửi ngân hàng 562.350.600 7.76 1.000.000.000 13.8 437.649.400 6.04 II - Các khoản phải thu 375.624.150 5.18 250.175.000 3.45 (125.449.150) -1.73 III - Hàng tồn kho 2.750.265.500 37.95 2.700.502.300 37.27 (49.763.200) -0.69 1. Nguyên vật liệu 540.154.250 7.45 475.540.500 6.56 (64.613.750) -0.89 2. Công cụ dụng cụ 195.750.500 2.7 190.820.800 2.63 (4.929.700) -0.007 3. CPSXKDD 2.014.360.750 27.8 2.034.141.000 28.72 19.780.250 0.27 B. TSCĐ và ĐTDH 1.575.250.270 21.74 2.212.349.000 30.53 637.098.730 8.79 I -TSCĐ HH 1.575.250.270 21.74 1.914.022.789 26.41 338.772.519 4.68 II – TSCĐ thuê tài chính - 298.326.217 4.12 398.226.217 4.12 Tổng cộng 7.246.158.580 100 9.193.502.100 100 1.947.343.520 Bảng 3: Bảng phân tích cơ cấu tài sản
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Đầu năm Cuối năm Chênh lệch Chỉ tiêu Số tiền Tỷ trọng (%) Số tiền Tỷ trọng (%) Số tiền Tỷ trọng (%) I - Nợ ngắn hạn 1.865.732.980 25.75 2.935.413.700 31.93 1.069.860.720 6.18 1. Vay ngắn hạn 1.865.732.980 25.75 2.935.413.700 31.93 1.069.860.720 7.54 II - Nợ dài hạn 0 0 752.587.500 8.2 752.587.500 8.19 1. Nợ dài hạn 0 0 752.587.500 8.2 752.587.500 8.19 III - Nguồn vốn chủ sở hữu 5.380.425.600 74.25 5.505.500.900 59.9 125.075.300 -14.4 1. Nguồn vốn kinh doanh 5.130.250.400 70.8 5.130.250.400 55.8 0 -15 3. Lợi nhuận chưa phân phối 250.175.200 3.45 375.250.500 4.1 125.075.300 0.63 Tổng cộng 7.246.158.580 100 9.193.502.100 100 1.947.343.520 Bảng 4: Bảng phân tích cơ cấu nguồn vốn