Đề tài Thực trạng kế toán thu nhập - Chi phí và xác định kết quả kinh doanh của ngân hàng đầu tư và phát triển Hà Tây

Nội dung text: Đề tài Thực trạng kế toán thu nhập - Chi phí và xác định kết quả kinh doanh của ngân hàng đầu tư và phát triển Hà Tây

1. Mục lục Lời mở đầu: 4 1. Sự cần thiết của đề tài 4 2. Mục đích nghiên cứu 5 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 5 4. Phương pháp nghiên cứu 5 5. Kết cấu của đề tài 5 Chương I : Hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại trong nền kinh tế thị trường và cơ chế tài chính của ngân hàng thương mại 5 I - Hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại trong nền kinh tế thị trường 6 1- Sự ra đời , đặc trưng của ngân hàng thương mại 6 2- Vị trí vai trò của ngân hàng thương mại 6 3- Khái quát các nghiệp vụ của ngân hàng thương mại 10 3.1.Các nghiệp vụ tài sản nợ(nghiệp vụ nguồn vốn) 10 3.1.1.Nguồn vốn huy động 10 3.1.2.Vốn đi vay 13 3.1.3.Vốn tự có của ngân hàng thương mại 13 3.2.Các nghiệp vụ tài sản có (sử dụng vốn) 14 3.2.1.Nghiệp vụ ngân quỹ 14 3.2.2.Nghiệp vụ tín dụng 14 3.2.3.Nghiệp vụ tài chính 16 3.3. Nghiệp vụ trung gian 16 II - Cơ chế tài chính của ngân hàng thương mại : 17 1- Khái quát về cơ chế tài chính của ngân hàng thương mại . 17 1.1.Vốn nhà Nướcvà trach nhiệm bảo toàn 18 1.1.1.Vốn nhà nước 18 1
2. 1.1.2.Trách nhiệm bảo toàn vàphát triển vốn của ngân hàng quốc doanh 18 1.2. Các khoản thu nhập - chi phí và kết quả kinh doanh của NHTM 19 1.2.1.Các khoản thu nhập của NHTM. 19 1.2.2.Các khoản chi phí của NHTM 20 1.2.3. Kết quả kinh doanh của NHTM 21 2- Cơ chế tài chính của ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam 25 2.1. Khái quát về ĐT&PTViệt Nam. 25 2.2. Nội dung cơ chế tài chính của ĐT&PT Việt Nam 25 Chương II : Thực trạng kế toán thu nhập - chi phí và xác định kết quả kinh doanh của Ngân Hàng Đầu tư và Phát triển Hà Tây. 27 I- Đặc điểm kinh tế xã hộivà ảnh hưởng đến kêt quả kinh doanh của NHĐT&PT Hà Tây 27 1.Đặc điểm kinh tế xã hội 27 2.Sự ra đời và cơ cấu tổ chức của bộ máy NHĐT&PT Hà Tây 28 2.1.Sự ra đời của NHĐT&PT Hà Tây 28 2.2.Cơ cấu hoạt động của bộ máy NHĐT&PT Hà Tây 30 3. Thực trạng hoạt động kinh doanh của NHĐT&PT Hà Tây 30 3.1. Công tác huy động vốn 30 3.2.Công tác đầu tư và sử dụng vốn 31 3.3.Về dịch vụ ngân quĩ 39 3.4.Một số công tác khác 39 II.Thực trạng thu nhập - chi phí và xác định kết quả kinh doanh của NHĐT&PT Hà Tây 40 1. Thực trạng thu nhập của NHĐT&PT Hà Tây 40 2. Thực trạng chi phí ccủa NHĐT&PT Hà Tây 45 3. Kết quả kinh doanh của NHĐT&PT Hà Tây 48 Chương III: Một số giải pháp và kiến nghị nhằm tăng thu nhập, tiết kiệm chi phí góp phần nâng cao hiệu quả tại NHĐT&PT Hà Tây 53 2
3. I. Mục tiêu phấn đấu đến năm 2002 53 1. Về nguồn vốn huy động 53 2. Về hoạt động tín dụng 53 II. Những giải pháp ngằm tăng thu nhập, tiết kiệm chi phí và đảm bảo kết quả kinh doanh có lãi 54 1. Các giải pháp nhằm tăng thu nhập 54 1.1. Đa dạng hoá các hoạt động dịch vụ và mở thêm các nghiệp vụ mới. 54 1.2. Mở rộng hoạt động tín dụng,nâng cao hiệu quả các khoản cho vay 56 1.3. Tăng cường chất lượng cán bộ công nhân viên trong ngân hàng. .59 1.4. Thực hiện cơ chế khoán tài chính toàn diện 60 2. Các giải pháp giảm chi phí 61 1.1 Cần phải tính toán giá cả huy độngvốn để đáp ứng nhu cầu hoạt động sản xuất kinh doanhvà tiết kiệm chi phí 61 1.2 Tiết kiệm chi phí quản lý . 63 1.3 Tiết kiệm chi phí khác 63 III. Một số kiến nghị 64 1. Đối với nhà nước 64 2. Đối với Ngân hàng Nhà Nước 65 3. Đối với ĐT&PT Việt Nam 66 4. Đối với NHĐT&PT Hà Tây 68 Kết luận 71 3
4. Lời mở đầu 1. Sự cần thiết: Đất nước ta đang chuyển mình hoà nhập cùng với sự phát triển của khu vực và thế giới. Việt nam với những tiềm năng sẵn có đang được khai thác một cách kịp thời và hiệu quả nhất đã và đang hoàn thành nhiêm vụ công nghiệp hoá - hiện đại hoá xây dựng đất nước. Trên con đường đó có sự góp mặt đáng kể của hệ thống tài chính - tiền tệ, đặc biệt là hệ thống ngân hàng trong đó phần lớn là các ngân hàng thương mại. Hệ thống các NHTM là hệ thống bôi trơn của toàn bộ nền kinh tế. Có chức năng thu hút và tập trung nguồn vốn nhỏ lẻ, không kì hạn thành nguồn vốn lớn, có kì hạn để đáp ứng nhu cầu đầu tu phát triển của nền kinh tế. Trong nền kinh tế hiện đại việc thu hút nguồn vốn này có thể được thực hiện thông qua hai kênh đó là thông qua các NHTM và thông qua thị trường tài chính. ở Việt Nam, thị trường tài chính còn sơ khai và chưa đáp ứng được vai trò của nó. Do vậy, sứ mạng này lại đặt lên vai các NHTM. Điều này giúp ta xác định được vai trò to lớn của NHTM đối với sự phát triển nền kinh tế. Tất cả các doanh nghiệp trong nền kinh tế đều đặt lợi nhuận lên là mục tiêu hàng đầu và là kết quả cuối cùng của các doanh nghiệp. Khác với các doanh nghiệp khác là có thể tính ra giá thành sản phẩm, tính ra kết quả của từng thương vụ thì NHTM xác định trên cơ sở lấy tổng thu nhập của toàn hệ thống – tổng chi phí của toàn bộ hệ thống vào cuối năm tài chính. Bởi vậy, việc tăng thu nhập và giảm hợp lý các chi phí trên cơ sở cạnh tranh giữa các NHTM trong và ngoài nước; cạnh tranh giữa các ngân hàng và tổ chức phi ngân hàng là việc làm rất cần thiết và luôn là vấn đề cấp bách. Xuất phát từ những suy nghĩ trên, qua thời gian thực tập, tìm hiểu thực tế tại ngân hàng và những kiến thức lý luận mà em đã được thầy cô trang bị, được sự giúp đỡ tận tình của thầy giáo, Thạc sĩ Lê Văn Luyện cùng các thầy cô giáo dạy bộ môn và các anh chị trong NHĐT&PT Hà Tây, em mạnh dạn 4
5. chọn đề tài “Một số ý kiến về tăng thu, tiết kiệm chi phí nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh tại NHĐT&PT Hà Tây’’ làm đề tài viết chuyên đề thực tập. Qua đây em xin đưa ra một vài suy nghĩ của bản thân cá nhân em nhằm góp một phần bé nhỏ trong sự nghiệp phát triển của ngân hàng. Tuy nhiên với thời lượng thực tập và kiến thức còn hạn chế, chuyên đề không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Vì vậy em kính mong sự chỉ bảo, hướng dẫn và giúp đỡ của các thầy cô giáo trong khoa, đặc biệt là thầy giáo, Thạc sĩ Lê Văn Luyện cũng như ban lãnh đạo NHĐT&PT Hà Tây cùng các anh chị trong ngân hàng nhất là các anh chị làm việc tại phòng kế toán và phòng nguồn vốn của NHĐT&PT Hà Tây đã tạo điều kiện giúp đỡ em hoàn thành tốt chuyên đề. Em xin xhân thành mong đợi ý kiến bổ khuyết của Thầy cô và các anh chị. 2. Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu một cách có hệ thống và cụ thể về quản lý thu nhập chi phí.Từ đó rút ra những mặt còn hạn chế tồn tại và tìm ra những giải pháp hoàn thiện nó. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu : các khoản thu nhập chi phí-nhũng yếu tố cấu thành lợi nhuận. - Phạm vi nghiên cứu : Đề tài tập trung khảo cứu thực trạng kế toán thu nhập – chi phí và kết quả kinh doanh của NHĐT&PT Hà Tây những năm 1999, 2000, 2001và 6 tháng đầu năm 2002. 4. Phương pháp nghiên cứu: Sử dụng phương pháp so sánh phân tích, phân tổ thông kê, tổng hợp nhằm nêu ra được những nhân tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng tới thu nhập chi phí và kết quả kinh doanh của ngân hàng. 5.Kết cấu của đề tài: Ngoài phần lời mở đầu và phần kết luận, bài viết của em được chia làm 3 chương : 5
6. Chương I: Những lý luận cơ bản về hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại trong nền kinh tế thị trường – cơ chế tài chính của ngân hàng thương mại quốc doanh. Chương II: Thực trạng kế toán thu nhập - chi phí và xác định kết quả kinh doanh của NHĐT&PT Hà Tây Chương III: Một số giải pháp và kiến nghị nhằm tăng thu nhập, tiết kiệm chi phí góp phần nâng cao hiệu quả tại NHĐT&PT Hà Tây 6
7. Chương I Những lý luận cơ bản về Hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại trong nền kinh tế thị trường và cơ chế tài chính của ngân hàng thương mại quốc doanh I- Hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại trong nền kinh tế thị trường 1-Sự ra đời của ngân hàng thương mại: Ngân hàng thương mại là tổ chức kinh tế hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh tiền tệ nhiệm vụ chủ yếu là nhận tiền gửi của khách hàng là các tổ chức kinh tế, dân cư với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng vốn huy động để cho vay các thành phần kinh tế nói chung. Ngân hàng thương mại được hình thành và phát triển trong một quá trình lâu dài, trải qua nhiều hình thái kinh tế xã hội của xã hội loài người. Mầm mống của ngân hàng được xuất phát từ khi có sản xuất và trao đổi hàng hoá. Thời kỳ này mỗi quốc gia, thậm chí mỗi địa phương sử dụng một loại tiền riêng. Khi sản xuất, trao đổi hàng hoá ngày càng phát triển thì việc sử dụng nhiều loại tiền để trao đổi hàng hóa sẽ gặp nhiều khó khăn, do đó có nhiều thương nhân đã đứng ra kinh doanh tiền tệ tạo thành một tổ chức chuyên nghề kinh doanh tiền tệ. Nghiệp vụ lúc đầu của họ chỉ là đổi đồng tiền vùng này lấy đồng tiền vùng kia và ngược lại. Trong số đó có một số người làm nghề kim hoàn vì họ có phương tiện lưu giữ an toàn các loại kim loại quý, các loại tiền đúc, tiền nén bởi vậy các thương gia thường gửi tiền vào đây để đảm bảo an toàn. Đây là hình thức tiền gửi đầu tiên, lúc đầu tiền gửi không thay đổi, nghĩa là gửi vào đồng tiền nào lấy ra đồng tiến đó. Người gửi tiền phải trả lệ phí cho người giữ tiền, khi các thương gia gửi tiền họ được người nhận tiền cấp cho giấy biên nhận. Giấy biên nhận đó có thể dùng để thanh toán thuận tiện hơn tiền đúc và tiền nén. Đây là hình thức ngân phiếu đầu tiên, 7
8. và thực tế họ đã dùng những ngân phiếu này để thanh toán. Do đó tiền đúc rất ít được rút ra, nó đã trở thành khoản tiền nhàn rỗi, nên những người bảo quản tiền tệ dùng nó cho vay để kiếm lời . Do sự phát triển của sản xuất và lưu thông hàng hoá là sự phát triển của ngành thương nghiệp đã thúc đẩy nghề kinh doanh tiền tệ phát triển và mở rộng nghiệp vụ kinh doanh của mình họ đã huy động vốn bằng cách trả lãi cho người gửi tiền. Bên cạnh đó họ còn có làm các nghiệp vụ khác như thanh toán, vận chuyển tiền Tất cả những nghiệp vụ đó đã trở thành nghiệp vụ chuyên môn của họ. Trong bối cảnh nhiều ngân hàng phát hành nhiều loại giấy bạc khác nhau đã gây cản trở cho việc phát triển kinh tế, vì vậy Nhà nước ta đã can thiệp vào hoạt động ngân hàng bằng cách ban hành các đạo luật để hạn chế số lượng ngân hàng được phép phát hành. Từ đó ngân hàng được chia ra làm ngân hàng 2 cấp : + Ngân hàng trung ương ( Ngân hàng phát hành ) + Ngân hàng trung gian trong đó chủ yếu là ngân hàng thương mại . Vậy ngân hàng thương mại đúng bản chất của nó được hình thành . Ngân hàng thương mại là ngân hàng kinh doanh tiền tệ, trong đó chủ yếu là tiền gửi ngắn hạn, cho vay ngắn hạn là chính. Ngoài ra ngân hàng thương mại còn là trung gian thanh toán cho các tổ chức kinh tế và cá nhân trong xã hội. Do đó ngân hàng thương mại có khả năng tạo tiền . 2- Vị trí , vai trò của ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại là một pháp nhân thực tế là một doanh nghiệp kinh doanh hàng hoá đặc biệt với hoạt động chủ yếu là đi vay để cho vay với phương châm kinh doanh phải đảm bảo an toàn, hiệu quả và tự chịu trách nhiệm, một thực thể kinh doanh với tư cách là ngân hàng kinh doanh nên ngân hàng thương mại tổ chức kinh doanh độc lập và tự chịu trách nhiệm về kết quả kinh doanh của mình. Ngân hàng thương mại nhận tiền gửi, cấp tín dụng cho nền kinh tế và làm dịch vụ ngân hàng. Mọi hoạt động về nguồn vốn, sử dụng vốn, kết quả 8
9. kinh doanh được phản ánh một cách đầy đủ, chính xác trên các tài khoản, sổ sách thích hợp của kế toán ngân hàng . Ngân hàng thương mại là một tổ chức kinh doanh tiền tệ, trong đó chủ yếu là huy động dưới hình thức tiền gửi để cho vay thông qua hoạt động của mình. Ngân hàng thương mại đã biến tiền thành vốn và từ vốn đó tạo ra lợi nhuận thông qua hoạt động tín dụng . Trong hoạt động kinh doanh tiền tệ thì tiền tệ vừa là phương tiện vừa là mục đích kinh doanh khi ngân hàng thực hiện kinh doanh tạo ra lợi nhuận đòi hỏi phải tìm đầu ra trước, sau đó định ra việc huy động vốn đầu vào. Trong quản trị và điều hành kinh doanh tiền tệ ngân hàng phải chú ý đảm bảo khả năng chi trả, đặc biệt là việc giải ngân cho các khoản vay, các dự án đầu tư, phải tìm được nguồn vốn đầu vào có chi phí thấp, phải có chính sách đối với khách hàng, để thiết lập được quan hệ thân tín với khách hàng, nhất là khách hàng hoạt động lớn có quan hệ thường xuyên bởi vì hoạt động của ngân hàng đều bắt đầu từ khách hàng, khách hàng là người bạn đồng hành của ngân hàng hiệu quả kinh doanh của ngân hàng phụ thuộc vào hiệu quả kinh doanh của kháchh hàng . Trong kinh doanh ngân hàng phải đa dạng hoá các hình thức huy động vốn để thu hút được mọi nguồn vốn nhàn rỗi trong xã hội vào ngân hàng, tạo nên nguồn vốn của ngân hàng để đầu tư cho nền kinh tế. Ngân hàng phải cải tiến liên tục, đảm bảo thanh toán nhanh chóng thuận tiện, an toàn tài sản cho khách hàng. Ngoài ra cần có một số biện pháp tâm lý khách hàng phải luôn luôn đảm bảo tạo ra lợi nhuận đạt tỷ lệ tối ưu. Muốn có lợi nhuận tối ưu thì việc tạo thu nhập, giá thành về vốn thấp ( chi phí đầu vào thấp ) để tạo ra chênh lệch giữa thu nhập và chi phí cao, còn phải phân bổ hợp lý tài sản có sinh lời, giảm thấp tỷ lệ rủi ro. Trong quá trình tuần hoàn vốn của nền kinh tế, giữa các doanh nghiệp, đơn vị, tổ chức kinh tế, các cá nhân trong xã hội luôn xảy ra hiện tượng thừa thiếu vốn tại một thời điểm nhất định nào đó. Hiện tượng xảy ra đối với các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế không trùng nhau. Để giải quyết mâu thuẫn này thì 9
10. hệ thống ngân hàng thương mại đã đứng ra huy động vốn tức là tập trung mọi khoản tiền nhàn rỗi tạm thời chưa sử dụng đến của các chủ thể trong nền kinh tế đế tạo nên quỹ cho vay. Trên cơ sở đó cung cấp cho các chủ thể cần vốn. Như vậy ngân hàng thương mại đóng vai trò là một tổ chức môi giới, vừa là người đi vay vừa là người cho vay. Nói cách khác ngân hàng thương mại “Đi vay để cho vay”. Với chức năng là trung gian tín dụng “ Đi vay để cho vay” ngân hàng thương mại đóng vai trò rất to lớn trong việc thúc đẩy nền kinh tế phát triển vì: Ngân hàng thương mại đã đáp ứng được những như cầu vốn ngắn hạn cần thiết phải bổ xung cho khách hàng để đảm bảo cho quá trình sản xuất diễn ra liên tục. Mặt khác ngân hàng còn đáp ứng nhu cầu vốn cố định cho các nhà doanh nghiệp, từ đó làm tăng năng lực sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, hơn nữa ngân hàng thương mại còn cho vay đối với ngân sách trong những thời kỳ tạm thời thiếu hụt ngân sách, nhằm phát triển cơ sở hạ tầng, phúc lợi. Các dịch vụ thanh toán qua ngân hàng là tăng tốc độ thanh toán trong nền kinh tế, khối lượng vốn luân chuyển nhiều hơn góp phần đẩy mạnh sản xuất và lưu thông hàng hoá. Hơn nữa thanh toán qua các ngân hàng còn làm giảm khối lượng tiền mặt trong lưu thông. Từ đó ngân hàng thương mại trở thành một công cụ hữu hiệu để thực hiện mục tiêu của chính sách tiền tệ. Ngoài ra ngân hàng thương mại còn có khả năng mở rộng tiền gửi lên nhiều lần tức là chức năng tạo tiền của ngân hàng thương mại. Hay nói một cách khác từ một khoản tiền gửi ban đầu vào một ngân hàng thương mại nào đó thông qua việc cho vay, hệ thống ngân hàng thương mại đã mở rộng khoản tiền gửi đó lên nhiều lần, thực chất chức năng này được thực hiện trên cơ sở của quá trình liên kết chặt chẽ giữa hoạt động tín dụng với hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của hệ thống ngân hàng thương mại. Hoạt động tín dụng năng động là điều kiện cần thiết cho hoạt động phát triển nền kinh tế với tốc độ nhanh, vững chắc. Nếu tín dụng ngân hàng không tạo được tiền tệ, tạo điều kiện cần thiết cho hoạt động của quá trình sản xuất thì có thế xảy ra trường hợp sản xuất không thực hiện 10
11. được và nguồn lợi nhuận tích luỹ sẽ giảm sút, hơn nữa các doanh nghiệp có thế bị ứ đọng vốn trong quá trình sản xuất, ngược lại có những thời điểm lại thiếu vốn không đáp ứng được nhu cầu sản xuất kinh doanh. 3- Khái quát các nghiệp vụ của ngân hàng thương mại Hoạt động kinh doanh cuả ngân hàng thương mại có rất nhiều nghiệp vụ khác nhau và ngày càng được phát triển đa dạng, phong phú. Song để khái quát được toàn bộ hoạt động của ngân hàng thương mại người ta quy các nghiệp vụ kinh doanh của ngân hàng thương mại thành 3 nghiệp vụ cụ thể chủ yếu sau : - Các nghiệp vụ tài sản nợ ( Bên có ) - Các nghiệp vụ tài sản có ( Bên nợ ) - Các nghiệp vụ trung gian 3.1- Các nghiệp vụ tài sản nợ ( nghiệp vụ nguồn vốn ) Nghiệp vụ tài sản nợ là nghiệp vụ tạo nguồn vốn hoạt động của ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng. Nguồn vốn của ngân hàng thương mại là những giá trị do ngân hàng huy động tạo lập được dùng để cho vay, đầu tư và thực hiện các nghiệp vụ kinh doanh khác . Nguồn vốn là cơ sở để hoạt động kinh doanh của ngân hàng, tạo nguồn vốn là nghiệp vụ đầu tiên của chức năng trung tâm tín dụng của ngân hàng thương mại “ Đi vay để cho vay “, họat động của nghiệp vụ này quyết định đến các nghiệp vụ sử dụng vốn và các nghiệp vụ khác. Nguồn vốn tạo ra các tài sản nợ của ngân hàng bao gồm : 3.1.1 Nguồn vốn huy động : Đây là nguồn vốn mà ngân hàng huy động được từ các khoản tiền nhàn rỗi của các chủ thể trong xã hội. Thông thường nguồn vốn huy động chiếm một tỷ trọng rất lớn trong tổng nguồn vốn của ngân hàng thương mại, đây là nguồn vốn quan trọng và chủ yếu để đáp ứng mọi nhu cầu vốn của nền kinh tế. Nguồn vốn huy động bao gồm : + Tiền gửi thanh toán + Tiền gửi không kỳ hạn và tiền gửi có kỳ hạn 11
12. * Tiền gửi thanh toán : Trong quá trình hoạt động kinh doanh các doanh nghiệp thường mở tài khoản tiền gửi thanh toán ở ngân hàng nhằm phục vụ cho quá trình thanh toán qua ngân hàng được hình thành nhanh chóng, chính xác, thuận tiện, đảm bảo an toàn mọi khoản thanh toán chi trả. Đây là một khoản tiền chờ trong thanh toán do vậy : - Đối với khách hàng : Đây là một phần tài sản mà họ uỷ thác cho ngân hàng để ngân hàng bảo quản và thực hiện các nghiệp vụ liên quan theo yêu cầu của khách hàng. Số tiền ấy họ có quyền lấy ra, chi trả cho bất kỳ ai, vào bất kỳ lúc nào mà họ được sử dụng các công cụ thanh toán không dùng tiền mặt để rút tiền ra sử dụng . - Đối với ngân hàng : Đây là khoản nợ mà ngân hàng luôn luôn phải chuẩn bị chi trả cho khách hàng vào bất cứ lúc nào. Tuy nhiên trên thực tế trong bất cứ một ngân hàng nào đó, do có sự không ăn khớp giữa việc xuất và nhập tiền trên tài khoản tiền gửi thanh toán làm cho nhập lớn hơn xuất tạo nên các khoản (số dư), bởi vậy ngân hàng có thể dùng một phần số dư này làm nguồn vốn kinh doanh tuy nhiên để đảm bảo an toàn trong hoạt động huy động vốn ngân hàng thương mại phải trích quỹ dự trả bắt buộc theo một tỷ lệ nhất định gửi vào Ngân hàng nhà nước phần còn lại mới sử dụng để cho vay đối với khách hàng. * Tiền gửi không kỳ hạn thuần tuý : Đây là khoản tiền gửi mà khách hàng gửi vào ngân hàng có thể rút ra bất cứ lúc nào, tiền gửi dưới hình thức này là do khách hàng không có điều kiện mở tài khoản hoặc không muốn mở tài khoản tiền gửi thanh toán mà chỉ mở tài khoản tiền gửi không kỳ hạn nhằm mục đích an toàn tài sản và hưởng một khoản lãi nhất định. Đối với khoản tiền này ngân hàng cũng phải chi trả bất kỳ lúc nào và ngân hàng cũng chỉ được sử dụng một phần số dư của các tài khoản này để kinh doanh . * Tiền gửi có kỳ hạn : 12
13. Là loại tiền gửi có sự thoả thuận về thời gian giữa người gửi tiền và ngân hàng. Nó được hình thành từ nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi và tạm thời chưa sử dụng đến của khách hàng, mục đích tiền gửi của khách hàng là để đảm bảo an toàn vốn, tránh rủi ro, hưởng lãi và để dự trữ. Do tính chất của nguồn vốn này là có thời hạn quy định nên tương đối ổn định và người gửi tiền được hưởng lãi xuất tuỳ thuộc vào thời hạn và tính chất của mỗi khoản ký thác. Về nguyên tắc thì thời hạn càng dài thì lãi suất càng cao. Trả lãi khoản vốn này là khoản chi phí chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí của ngân hàng thương mại. Khi nhu cầu tín dụng của khách hàng vượt quá tổng số tiền gửi ngân hàng huy động được thì ngân hàng huy động thêm vốn bằng các hình thức như phát hành chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, trái phiếu và thời hạn tuỳ thuộc vào nhu cầu sử dụng vốn. Mức lãi suất của loại vốn huy động này thường cao hơn lãi suất tiền gửi thông thường, việc định ra lãi suất này ngoài việc dựa vào khung lãi suất quy định, ngân hàng còn phải linh hoạt dựa trên cơ sở cung cầu vốn trên thị trường nhưng vẫn phải đảm bảo kinh doanh có lãi. Về nguyên tắc tiền gửi có kỳ hạn chỉ được rút ra khi hết thời hạn tuy nhiên để thực thi tốt chính sách khách hàng các tổ chức tín dụng có thể giải quyết cho khách hàng rút tiền ra trước hạn nhưng khách hàng không được hưởng lãi suất có kỳ hạn mà được hưởng lãi suất không kỳ hạn . 3.1.2. Vốn đi vay : Khi nhu cầu tín dụng của nền kinh tế vượt quá tổng số nguồn vốn huy động trên để đảm bảo cho mọi hoạt động của nền kinh tế tiến hành đều đặn, ngân hàng đảm bảo cung cấp mọi nhu cầu vốn cho nền kinh tế thì ngân hàng thương mại ngoài các nguồn vốn trên huy động từ tiền gửi dân cư và tiền gửi của tổ chức kinh tế, của các tổ chức tín dụng khác hoặc vay vốn của ngân hàng trung ương hoặc vay vốn của Ngân hàng nhà nước. - Vốn của ngân hàng TW : Ngân hàng TW cho các ngân hàng thương mại vay vốn trong trường hợp ngân hàng thương mại thiếu vốn tạm thời trong hoạt động kinh doanh và 13
14. thanh toán chi trả, hình thức vay chủ yếu là thanh toán triết khấu. Ngân hàng TW với tư cách là người cho vay cuối cùng đối với ngân hàng thương mại. Tuy nhiên việc này nằm trong khuôn khổ của chính sách tiền tệ. - Vay ở các tổ chức tín dụng khác : ở bất kỳ mọi thời điểm nào cũng có những ngân hàng có nguồn vốn tạm thời nhà rỗi tại tài khoản tiền gửi thanh toán của họ ở ngân hàng nhà nước, khoản dự trữ này không sinh lời. Bởi vậy họ sẵn sàng cho các ngân hàng khác vay trong một thời gian ngắn. Quá trình vay và cho vay lẫn nhau giữa các ngân hàng thương mại trên thị trường tiền tệ được diễn ra khá phổ biến dưới nhiều hình thức, thời hạn cho vay lãi suất cho vay thường rất linh hoạt nhằm đảm bảo khả năng chi trả cho bất kỳ lúc nào của ngân hàng thương mại. 3.1.3 Vốn tự có của ngân hàng thương mại : Vốn tự có : Vốn tự có của Ngân hàng thương mại là vốn riêng của ngân hàng được hình thành qua quá trình tạo lập ở một ngân hàng và thuộc sở hữu của một ngân hàng, nó được hình thành khi thành lập ngân hàng và không ngừng được bổ xung trong quá trình hoạt động. Do tính chất ổn định và thuộc quyền sở hữu của ngân hàng, vốn tự có được sử dụng để mua sắm tài sản cố định, thiết bị làm việc và tham gia làm vốn liên doanh, liên kết, mua cổ phần vốn tự có có vai trò quan trọng trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại. Việc hình thành trên các tài sản nợ sẽ tạo nên các khoản chi chủ yếu và thường xuyên của ngân hàng đó là chi trả lãi. Do vậy để nâng cao hiệu quả hoạt động của kinh doanh thì mỗi ngân hàng cần có các biện pháp để quản lý các tài sản nợ một cách linh hoạt, kiểm tra, kiểm soát các khoản chi trả lãi và sẵn sàng đáp ứng nhu cầu vốn tín dụng của khách hàng. 3.2- Nghiệp vụ tài sản có ( sử dụng vốn ): Nghiệp vụ tài sản có là nghiệp vụ sử dụng vốn phân bổ các nguồn vốn vào các mục đích kinh doanh. Song nghiệp vụ tài sản có bao gồm : - Nghiệp vụ ngân quỹ : 14
15. - Nghiệp vụ tín dụng - Nghiệp vụ tài chính 3.2.1 Nghiệp vụ ngân quỹ : Đây là khoản tiền dự trữ để đảm bảo cho quá trình hoạt động kinh doanh của mỗi ngân hàng. Mục đích của việc dự trữ là phương tiện thanh toán để đảm bảo khả năng thanh toán của hệ thống ngân hàng mình. Để đảm bảo an toàn cho mọi hoạt động của ngân hàng thương mại, ngân hàng trung ương yêu cầu các ngân hàng thương mại phải thường xuyên duy tồn một phần tài sản dưới hình thức quỹ dự trữ bao gồm dự trữ tiền mặt tại quỹ, tiền gửi tại ngân hàng TW và các tổ chức tín dụng khác, tiền dự trữ bắt buộc trong đó mỗi quỹ dự trữ có một ý nghĩa khác nhau. Dự trữ tiền mặt tại quỹ và tiền gửi tại ngân hàng TW, tiền gửi tại các tổ chức tín dụng nhằm đảm bảo khả năng thanh toán chi trả của ngân hàng. Việc dự trữ tiền mặt cao hay thấp phụ thuộc vào quy mô hoạt động của ngân hàng, phụ thuộc vào tỷ lệ thanh toán bằng tiền mặt trong tổng khối lượng tiền thanh toán và phụ thuộc vào các nhu cầu mang tính thời vụ về tiền mặt. Dự trữ dưới hình thức tiền gửi thanh toán tại ngân hàng TW thì mức độ dự trữ cao hay thấp phụ thuộc vào nhu cầu thanh toán giữa các ngân hàng đặc biệt là trong thanh toán bù trừ. Đối với dự trữ bắt buộc: Đây là hình thức dự trữ theo quyết định của ngân hàng TW, làm công cụ chủ yếu để ngân hàng TW điều hành chính sách tiền tệ, các tài sản dự trữ trong nghiệp vụ này không đem lại một chút lợi nhuận nào cho ngân hàng song nó đáp ứng cho các nhu cầu rút tiền thoả mãn các nhu cầu vay tiền, đồng thời đảm bảo cho các hoạt động của ngân hàng, đảm bảo uy tín của ngân hàng . 3.2.2. Nghiệp vụ tín dụng : Đây là nghiệp vụ sinh lời chủ yếu của ngân hàng thương mại, là nghiệp vụ cơ bản đóng vai trò quyết định cho việc kinh doanh và phương hướng phát triển của ngân hàng. Nghiệp vụ cho vay thường chiếm tỷ trọng rất lớn trong tổng số tài sản có của ngân hàng. Xu hướng chung muốn nâng cao tỷ trọng của 15
16. nghiệp vụ này vì hoạt động sinh lời chủ yếu của ngân hàng thương mại này là cho vay, tuy nhiên nghiệp vụ này còn gặp nhiều rủi ro. Vì vậy ngân hàng thương mại phải tuân thủ nguyên tắc quản lý các khoản cho vay như sau: - Sàng lọc và giám sát khách hàng để tránh rủi ro thì ngân hàng phải kiểm tra kỹ các thông tin về khách hàng những thông tin đó phải trung thực chính xác. - Giám sát khách hàng: Để giảm bớt rủi ro, ngân hàng yêu cầu khách hàng chỉ sử dụng tiền vay cho những mục đích nhất định mà ngân hàng phải giám sát thường xuyên theo các mục đích đã ấn định . Ngân hàng phải đặt mỗi quan hệ lâu dài với khách hàng từ đó sẽ làm giảm chi phí tập hợp thông tin và việc sàng lọc khách hàng sẽ được dễ dàng hơn. Ngoài ra trong nghiệp vụ cho vay cần phải thực hiện thế chấp vì đây là công cụ quan trọng để hạn chế rủi ro. Nghiệp vụ tín dụng được chia thành nghiệp vụ tín dụng ngắn hạn và nghiệp vụ tín dụng dài hạn. Đối với ngân hàng thương mại thì nghiệp vụ tín dụng ngắn hạn là chủ yếu, đem lại phần lớn lợi nhuận cho ngân hàng . Xét về kỹ thuật cấp tín dụng của ngân hàng thương mại thì ngân hàng thương mại cấp tín dụng dưới hình thức cho vay triết khấu tín dụng bằng chữ ký, tín dụng bằng tiêu dùng, tín dụng có đảm bảo 3.2.3.Nghiệp vụ tài chính : Đây cũng là một trong những nghiệp vụ sinh lời của ngân hàng. Nghiệp vụ tài chính bao gồm: + Ngân hàng đầu tư vào chứng khoán của nhà nước . + Ngân hàng đầu tư vào chứng khoán của công ty. + Ngân hàng hùn vốn liên doanh, liên kết để thành lập công ty. Đầu tư chứng khoán: Là ngân hàng thương mại mua các chứng khoán nhằm đa dạng hoá hoạt động nâng cao lợi tức và sử dụng các chứng khoán và vật ký quỹ khi vay vốn của ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng. Ngoài ra các chứng khoán cũng là một nguồn đáp ứng thanh toán của ngân 16
17. hàng thương mại. Đặc biệt là đối với các trái phiếu của kho bạc là loại có thể bán bất cứ lúc nào với rất ít rủi ro về lãi suất. 3.3- Nghiệp vụ trung gian : Đặc trưng cơ bản của nghiệp vụ này là ngân hàng phải bỏ vốn ra rất ít thậm chí không phải bỏ vốn ra để kinh doanh, rủi ro ít song đối với các nghiệp vụ này đòi hỏi phải có kỹ thuật , áp dụng công nghệ ngân hàng. Nghiệp vụ trung gian là việc ngân hàng đứng ra làm trung gian, làm môi giới để phục vụ theo yêu cầu của khách hàng như nghiệp vụ thu hộ, nghiệp vụ chi hộ, nghiệp vụ làm trung gian thanh toán qua ngân hàng, nghiệp vụ hoạt động của ngân hàng trên thị trường chứng khoán, nghiệp vụ uỷ thác tư vấn. Thông qua việc thực hiện các nghiệp vụ này ngân hàng sẽ được hưởng một khoản lệ phí hoa hồng, đây là một khoản thu nhập của ngân hàng. Khi nền kinh tế càng phát triển thì nghiệp vụ này càng được mở rộng và đem lại nguồn thu lớn cho ngân hàng. Do đó trong quá trình hoạt động kinh doanh ngân hàng thương mại ngoài việc đầu tư các nghiệp vụ taì sản có, nghiệp vụ tài sản nợ thì ngân hàng còn quan tâm đến việc đầu tư trang thiết bị, đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học - kỹ thuật, áp dụng công nghệ ngân hàng để mở rộng các nghiệp vụ trung gian . Nghiệp vụ tài sản nợ, nghiệp vụ tài sản có và nghiệp vụ trung gian là 3 nghiệp vụ chủ yếu của ngân hàng thương mại, các nghiệp vụ này có mối liên hệ mật thiết với nhau. Nghiệp vụ tài sản có quyết định phạm vi, quy mô sử dụng vốn, đồng thời qua nghiệp vụ này phản ánh được phần lớn nhu cầu chi phí của ngân hàng, nghiệp vụ tài sản có quyết định mức thu nhập của mỗi ngân hàng. Đồng thời nghiệp vụ trung gian là nghiệp vụ do trung gian tín dụng của ngân hàng mà có. Tuy nhiên nghiệp vụ này cũng góp phần làm tăng thu nhập và phát triển hoạt động của ngân hàng từ đó thu hút được khách hàng. Thông qua các chức năng này đã khẳng định được vai trò của ngân hàng thương mại đối với nền kinh tế thị trường II - Cơ chế tài chính của ngân hàng thương mại 1. Khái quát về cơ chế tài chính của ngân hàng thương mại : 17
18. Ngân hàng thương mại quốc doanh là đơn vị hạch toán độc lập được nhà nước cấp vốn điều lệ, có quyền tự chủ về tài chính, chịu trách nhiệm vật chất về kết quả kinh doanh, đảm bảo vốn của nhà nước được an toàn và phát triển, có trách nhiệm thực hiện đày đủ nộp nhân sách nhà nước theo đúng luật định. Vốn kinh doanh trong ngân hàng thương mại được hinh thành bởi nhiều nguồn khác nhau, việc quản lý vốn kinh doanh được thực hiện theo nguyên tắc điều hoà trong toàn hệ thống và việc hạch toán kinh tế cũng được thực hiện theo thực hiện chung trong toàn hệ thống. Các khoản thu nhập của ngân hàng thương mại được xác định trên cơ sở các nghiệp vụ kinh doanh tiền tệ, đó là một bộ phận giá trị mới sáng tạo ra của các nhà kinh doanh nhượng lại cho ngân hàng do sử dụng tiền vay của ngân hàng hoắc các dịch vụ ngân hàng, vì vậy nội dung các khoản thu nhập của ngân hàng rất phong phú, đa dạng mang đắc điểm riêng. Các khoản chi phí trong ngân hàng thương mại chủ yếu là chi lãi tiền gửi, tiền vay, các khoản chi phí không mang tính chất sản xuất và mang tích chất chi dịch vụ và nó không gắn liền với các khoản thu nhập cho ngân hàng. Kết quả hoạt động của ngân hàng thương mại chỉ được xác định chính thức vào cuối năm trong toàn hệ thống các nghiệp vụ tính toán lãi lỗ và trích lập các quỹ, ở các chi nhánh, hàng quỹ đều mang tính chất tạm tính, lợi nhuận của ngân hàng thương mại ngoài việc làm nghĩa vụ nhân sách, trích lập 03 quỹ còn được sử dụng để trích lập các quỹ dự phòng bù đắp rủi ro, bổ sung nguồn vốn trên cơ sở các tỷ lệ quy định trong luật ngân hàng, luật các tổ chức tín dụng. Nội dung quản lý thu chi tài chính được quy định cụ thể như sau: 1.1- Vốn nhà nước và trách nhiệm bảo toàn: 1.1.1.Vốn Nhà Nước Vốn nhà nước thuộc quyền sử dụng, bảo toàn và phát triển của ngân hàng thương mại gồm: vốn ngân sách và vốn ngân hàng quốc doanh tự bổ sung. 18
19. - Vốn ngân sách nhà nước cấp: Bao gồm vốn cố định, vốn lưu động, vốn xây dựng cơ bản do ngân sách nhà nước cấp hoặc có nguồn gốc từ ngân sách, vốn được viện trợ quyên tặng hoặc triếp quản từ chế độ cũ để laị. - Vốn ngân hàng quốc doanh bổ xung: Gồm vốn cố định, vốn lưu dộng, vốn xây dựng cơ bản được hình thành từ lợi nhuận để lại các quỹ của ngân hàng (trừ quỹ phúc lợi, quỹ khen thưởng). 1.1.2. Trách nhiêm bảo toàn và phát triển vốn của ngân hàng quốc doanh: - Toàn bộ vốn ngân sách nhà nước cấp và vốn ngân hàng tự bổ sung từ sau thời điển giao vốn đều phải tính chung vào số vốn ngân hàng quốc doanh đã nhận và phải bảo toàn. - Đối với vốn bổ sung ngân hàng quốc doanh được tự chủ trong việc sử dụng như thay thế, đổi mới tài sản cố định, góp vốn liên doanh, liên kết. Tuy nhiên số vốn này chỉ được sử dụng vào mục đích kinh doanh, dịch vụ, không được sử dụng vốn ngân hàng quốc doanh bổ sung vào các mục dích ngoài kinh doanh, dịch vụ như xây dựng các công trình phúc lợi, mua sắm các phương tiện, đồ dùng phục vụ sinh hoạt và đời sống. - Hàng năm ngân hàng nhà nước và Bộ tài chính cùng với ngân hàng quốc doanh xác định lại số vốn KHQD phải bảo đảm đến thời điểm 31/12; số liệu này được dùng làm căn cứ duyệt quyết toán só vốn bảo toàn năm báo cáo và làm cơ sở kiểm tra mức độ bảo toàn vốn được thực hiện theo các văn bản của nhà nước và hướng dẫn của Bộ tài chính. - Tổng giám đốc chịu trách nhiệm trước nhà nước trong việc quản lý và sử dụng vốn, mọi khoản tổn thất tùy từng trường hợp sẽ sử lý theo quy định của nhà nước. 1.2. Các khoản thu nhập - chi phí và xác định kết quả kinh doanh của NHTM 1.2.1.Các khoản thu nhập của NHTM - Thu từ lãi cho vay, lãi hùn vốn lãi kinh doanh liên kết: Đây là khoản thu cơ bản nhất của các ngân hàng thương mại. Các khoản thu này được xác 19
20. định trên cơ sở kết quả sản xuất kinh doanh của các tổ chức kinh tế và các ngân hàng tham gia hùn vốn, góp vốn, hoặc liên kết liên doanh. Kế toán thực hiện nghiệp vụ này sẽ tiến hành hạch toán: Nợ: TK thích hợp( tiền gửi đơn vị vay ) Có: TK thu nghiệp vụ(tiểu khoản thu lãi cho vay) -Thu lãi tiền gửi: Là số tiền lãi hàng tháng hoặc trong một khoảng thời gian nhất định mà các NHTM thu được trên cơ sở số dư tiền gửi thanh toán và tài khoản tiền gửi có kì hạn tại NHNN và các TCTD khác. Kế toán hạch toán: Nợ: TK tiền gửi NHNN Có : TK thu nghiệp vụ (tiểu khoản thu lãi tiền gửi ) - Thu từ nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ bao gồm : thu lãi cho vay ngoại tệ, thu thủ tục phí nghiệp vụ thanh toán Về nguyên tắc, các khoản thu về kinh doanh ngoại tệ thường bằng ngoại tệ ( trừ một số trường hợp đặc biệt thu bằng đồng Việt Nam trên cơ sở tỷ giá hiện hành ).Tuy nhiên, khi hạch toán phải quy hết về đồng Việt Nam: Nợ: TK thích hợp Có: TK thu nghiệp vụ(tiểu khoản thích hợp) - Thu từ hoạt động dịch vụ (thu lệ phí, hoa hồng ) bao gồm đại lý, thanh toán không dùng tiền mặt,chuyển tiền, nhận chuyển tiền, dịch vụ tư vấn Đây là khoản thu khá hấp dẫn mà không cầc đòi hỏi nhiều vốn. Hạch toán: Nợ: TK thích hợp (tiền mặt,tiền gưỉ) Có: TK thu nghiệp vụ (TK thu lệ phí hàng hoá về các dịch vụ Ngân hàng) - Các khoản thu khác: Ngoài các khoản thu như trên NHTM còn có các khoản thu khác phát sinh trong quá trình hoạt động của NHTM như thu khách hàng phát hành quá số dư, thu lãi phạt nợ quá hạn NHNN phải hạch toán đầy đủ toàn bộ các khoản thu nhập theo đúng pháp lệnh kế toán thống kê và các điều lệ tổ chức kế toán do nhà nước ban hành. 20
21. Các khoản thu lãi ngân hàng quốc doanh hạch toán thu nhập theo lãi suất do NHNN qui định tại thời điểm phát sinh.Các khoản thu lãi bằng ngoại tệ, bằng vàng (nếu có) đều hạch toán qui đổi ra đồng việt nam theo tỉ giá nhà nước qui định. 1.2.2. Các khoản chi phí của NHTM Như chúng ta đã biết, các hoạt động kinh doanh đều mang đến cho NHTM những khoản thu nhập nhất định. Đồng thời với việc tạo ra thu nhập, các hoạt động này cũng tạo ra chi phí mà chi phí chủ yếu là chi phí huy động vốn, lương phải trả cho nhân viên, các khoản chi phí quản lý khác. Hạch toán: Nợ: TK chi phí (tiểu khoản thích hợp ) Có: TK thích hợp (tiền mặt, khách hàng, vật liệu, KHCB) Để thuận tiện Cho việc giám sát kiểm soát các khoản chi phí được phân chia thành: - Chi phí hoạt động kinh doanh bao gồm: Chi trả lãi tiền gửi, chi trả lãi tiền vay, chi trả lãi phát hành trái phiếu, chi nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ và đối ngoại, chi trả lệ phí hoa hồng và nghiệp vụ uỷ nhiệm, chi về kinh doanh vàng bạc đá quí. Ngoài các khoản chi này NHTM còn có các khoản chi khác phát sinh trong quá trình hoạt động của ngân hàng. - Chi nộp thuế: Sau hoạt động kinh doanh, các NHTM còn phải thực hiện nghĩa vụ đối với nhà nước. Cụ thể là phải nộp thuế lợi tức. Thuế môn bài và các loại thuế khác. Đối với các chi nhánh thuộc hệ thống NHNo thì phải nộp thuế lợi tức, các khoản thuế khác do NHTƯ thực hiện. - Chi phí quản lý: Là các khoản chi phí cho các hoạt động của bộ máy ngân hàng. Nội dung các khoản chi này rất đa dạng và phong phú. Chi cho nhân viên bao gồm các khoản chi lương, và các khoản phụ cấp cho cán bộ công nhân viên của ngân hàng, chi bảo hiểm xã hội và công tác xã hội và các khoản chi khác cho nhân viên ngân hàng. Khoản chi này tuy chiếm tỷ trọng không lớn song nó rất quan trọng, nó ảnh hưởng nhiều đến kết quả kinh doanh của ngân hàng. Chi về lương phụ cấp, bảo hiểm xã hội phụ thuộc rất nhiều vào 21
22. qui mô hoạt động của mỗi ngân hàng. Đây là khoản chi cần thiết đối với từng ngân hàng. - Các khoản chi khác gồm các khoản chi liên quan đến tài sản thuộc sở hữu của ngân hàng như khấu hao tài sản cố định và các thiết bị làm việc, chi cho việc thuê tài sản, chi bảo dưỡng sửa chữa thường xuyên tài sản cố định, chi về công cụ lao động nhỏ. Các khoản chi cho hoạt động tuyên truyền quảng cáo cũng là khoản chi đáng kể trong tổng chi phí. Chi phí này càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết khi có sự cạnh tranh giữa các ngân hàng với nhau và các TCTD khác. Ngoài ra để phục vụ tốt cho quá trình giao dịch với khách hàng, ngân hàng còn phải chi phí về giấy tờ , in ấn, vật liệu văn phòng Các khoản chi phí của NHTM là rất đa dạng và phong phú. Việc xác định các khoản chi , hạch toán chính xác kịp thời đầy đủ là một nhiệm vụ rất quan trọngcủa hạch toán kế toán ngân hàng. Đó là cơ sở để giúp các nhà quản lý đưa ra quyết định đúng đắn đồng thời giúp cho việc quản lý chặt chẽ và các khoản chi phí trong kinh doanh , tiết kiệm các khoản chi phí không cần thiết. 1.2.3. Kết quả kinh doanh của NHTM: Tại các ngân hàng cơ sở khi nhân được thông báo của NHTƯ về công tác quyết toán năm, kế toán phải xem xét lại số dư cuối cùng của các khoản thu chi nghiệp vụ cuối ngày 31 tháng 12 hàng năm sau khi lên cân đối tháng 12 sẽ lập phiếu chuyển khoản để kết chuyển số dư vào các tài khoản thu - chi nghiệp vụ sang tài khoản kết quả kinh doanh năm nay. Đối với các khoản thu nhập, kế toán lập phiếu và hạch toán : Nợ: TK thu nghiệp vụ (nợ các tài khoản nếu có) Nợ: các TK khác Có: TK kết quả kinh doanh năm nay. Đối với các tài khoản chi phí , sẽ lập phiếu hạch toán: Nợ: TK kết quả kinh doanh năm nay. Có: TK chi phí của ngân hàng . 22
23. Sau khi kết chuyển toàn bộ thu nhập và chi phí sang tài khoản kết quả kinh doanh năm nay kế toán phải tính toán và xác định lỗ lãi ở đơn vị mình. Từ kết quả kinh doanh năm nay kế toán phải tính toán và xác định lỗ lãi ở đơn vị mình. Nếu tài khoản kết quả kinh doanh năm nay có số dư có , thì ngân hàng kinh doanh có lãi ngược lại nếu tài khoản có số dư nợ thì ngân hàng lỗ. Để không ngừng nâng cao lợi nhuận ngân hàng chỉ có hai biện pháp đồng bộ là: tiết kiệm chi phí bằng cách sử dụng nguồn vốn có giá rẻ, tăng nguồn thu bằng cách sử dụng tối đa những năng lực về vốn đã huy động để Cho vay, đầu tư liên doanh liên kết . Để đạt được mục tiêu trên chúng ta hãy xem xét các nhóm chỉ tiêu dưới đây: Các chỉ ntiêu phân tích tình hình thu nhập – chi phí và lợi nhuận của ngân hàng: - Cơ cấu thu nhập( kq/KQ) Chỉ tiêu này phản ánh tỉ trọng của từng khoản thu nhập trong tổng thu nhập nhằm đánh giá đâu là khoản thu nhập chủ yếu của ngân hàng. Qua đó ngân hàng có biện pháp điều chỉnh hoạt động của mình theo sự biến động của thị trường. - Cơ cấu chi phí (cf/CF) Chỉ tiêu này phản ánh tỷ trọng của từng loại chi phí trong tổng chi phí , kết hợp với cơ cấu thu nhập xem tỷ trọng đó có hợp lý không, ngân hàng có cần điều chỉnh gì trong chiến lược kinh doanh không? - Tỷ lệ chi phí quản lý (chưa kể lương)/Tổng thu nhập (đã trừ chi phí trả lãi) Chỉ tiêu này nhằm để đánh giá mức chi phí quản lý là nhiều hay ít so với tổng thu nhập đã trừ chi phí trả lãi. Qua đó thấy được mức chi phí quản lý như vậy là cao hay thấp, từ đó có biện pháp điều chỉnh. - Tốc độ tăng chi phí quản lý/Tốc độ tăng trưởng của dư nợ( TĐTQL) Chỉ tiêu này nhằm đánh giá tốc độ tăng của nchi phí so với tốc độ tăng của dư nợ để đánh giá việc tăng này là có hợp lý hay không? 23
24. Các chỉ tiêu phân tích mức độ sinh lời: - Tỷ lệ thu nhập/TS có (TN/TS có) Chỉ tiêu này xác định một đồng tài sản tạo ra bao nhiêu đồng thu nhập, qua đấy thấy khả năng sinh lời là cao hay thấp. Lợi nhuận sau thuế/Tổng thu nhập (P/TN) Chỉ tiêu này nhằm xác định cứ một đồng thu nhập thì tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận sau thuế. - Lợi nhuận sau thuế /VTC (ROE) chỉ tiêu này đánh giá khả năng sinh lời của đồng vốn mà nhà đầu tư bỏ ra. Đây là chỉ tiêu tài chính rất quan trọng mà bất kì ai cũng phải quan tâm, nó nói lên hiệu quả của việc đầu tư. - Tỷ lệ chi phí lãi /lợi nhuận sau thuế (CFL/P) Chỉ tiêu này đánh giá cứ một đồng lợi nhận thì phải trả bao nhiêu đồng trả lãi và để xem xét biến động của chỉ tiêu này . - Lợi tức trên mỗi cổ phần (LTCP) Lợi nhuận sau thuế - chi trả cổ túc góp vốn cổ phần ưu tiên LTCP = Số cổ phần thường - Cổ tức(CT)= Lợi tức trên mỗi cổ phiếu x tỷ lệ chia cổ tức Hai chỉ tiêu tỷ lệ cổ tức và cổ tức là hai chỉ tiêu được tính với các ngân hàng cổ phần. Nhóm chỉ tiêu sinh lời Các chỉ tiêu tuyệt đối:Thể hiện hiệu quả kinh doanh của NHTM đó là doanh thu, lợi nhuận trước thuế và lợi nhuận sau thúê. Các chỉ tiêu tương đối: Lợi nhuận sau thuế(lợi nhuận dòng) + = ROA Tổng tài sản Chỉ tiêu này phản ánh cứ 100 đồng tài sản tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận sau thuế hoặc bao nhiêu đồng lợi nhuận ròng. Lợi nhuận sau thuế + Tài sản sinh lời 24
25. Lợi nhuận ròng + = ROE vốn và quỹ Chỉ tiêu này phản ánh cứ 100 đồng VTC của NHTM thì tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận ròng. Nhóm chỉ tiêu an toàn Các chỉ tiêu nàytuy không phải là chỉ tiêu tài chính cụ thể để đánh giá lợi nhuận kinh doanh của NHTM, nhưng nó phản ánh sự an toàn của ngân hàng , là cơ sở chắc chắn Cho hoạt động kinh doanh của NHTM có thu được lợi nhuận cao hay thấp . Nhóm chỉ tiêu này bao gồm: - An toàn thanh khoản - An toàn tín dụng - An toàn lãi suất và hối đoái Các chỉ tiêu phản ánh: Ngân quĩ + chứng khoán ngắn hạn của cp Tổng tài sản(TG) Nợ quá hạn hoặc tổn thất tín dụng hoạc tín dụng có chất lượng kém Tổng dư nợ Tài sản nhạy cảm Tổng nguồn vốn * Ngoài ra ta biết : Lợi nhuận trước thuế =TN- CF Lợi nhuận sau thuế( lợi nhuận ròng) = LNTT- thuế TNDN Vì vậy mọi nhân tố tác động đến thu nhập và chi phí của ngân hàng đều tác động đến lợi nhuận kinh doanh của ngân hàng . Mọi sự biến động làm tăng thu nhập của ngân hàng thương mại đều làm tăng lợi nhuận kinh doanh của ngân hàng thương mại và ngược lại. Mọi tác động làm tăng chi phí của ngân hàng đều làm giảm lợi nhuận kinh doanh của NHTM và ngược lại. Do vậy, để tăng được lợi nhuận kinh doanh của NHTM ta phải làm tăng thu nhập và giảm chi phí Cho NHTM. NHĐT&PT có chức năng kinh doanh tiền tệ, tín dụng và các dịch vụ ngân hàng đối với khách hàng trong nước, nước ngoài thực hiện tín dụng tài 25
26. trợ vì mục tiêu kinh tế- xã hội, phát triển cơ sở hạ tầng cho các thành phần kinh tế hoạt động sản xuất kinh doanh; Làm dịch vụ uỷ thác tín dụng , đầu tư cho chính phủ và các chủ đầu tư trong nước, nước ngoài nhầm phát triển kinh tế một cách toàn diện và tích cực nhất. NHĐT&PT chịu sự quản lý nhà nước của NHNN và của các Bộ, cơ quan ngang Bộ ,cơ quan thuộc chính phủ, UBND tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương theo chức năng quy định; đồng thời chịu sự quản lý của các cơ quan này với tư cách là cơ quan thực hiện quyền chủ sở hữu đối với doanh nghiệp nhà nước theo qui định tại luật doanh nghiệp nhà nước và các quy định khác của pháp luật . 2.2 Nội dung cơ chế tài chính của NHĐT&PT Việt Nam . Để thực hiện hạch toán kinh doanh tập trung thống nhất toàn ngành đạt hiệu quả kinh tế cao , có lãi trên cơ sở nâng cao năng suất lao động , tăng thu, tiết kiệm chi phí, thực hiện phân phối theo lao động, làm tròn nghĩa vụ đóng góp với Nhà nước , không ngừng tăng trưởng vốn tự có và quỹ phúc lợi chung của toàn ngành . Tổng Giám đốc NHĐT&PT Việt Nam giao chỉ tiêu Cho các ngân hàng cơ sở trong toàn hệ thống . Về nguyên tắc : Thúc đẩy hạch toán kinh doanh có lãi , tăng thu , giảm chi , thực hnàh tiết kiệm , đơn vị hạch toán có quyền lựa chọn các hình thức huy động vốn , lựa chọn phương án đầu tư có hiệu quả , chuyển đổi cơ cấu đầu tư theo định hướng của NHĐT&PT Việt Nam , đảm bảo hài hoà giữa lợi ích của khách hàng và ngân hàng. Phân phối thu nhập cho tập thể và người lao động theo nguyên tắc: “Có thu nhập mới được chi lương , thưởng và trích lập các quỹ” . Những đơn vị kinh doanh lỗ phải tổ chức lại kinh doanh , sắp xếp lại lao động tương ứng với nhiệm vụ và mức thu nhập đạt được . Các giám đốc NHĐT&PT tỉnh, thành phố, ngân hàng khu vực, các giám đốc Sở giao dịch và giám đốc đơn vị trực thuộc trung tâm điều hành là người chịu trách nhiệm về việc tổ chức thực hiện các chỉ tiêu giao cho đơn vị mình và các đơn vị trực thuộc . 26
27. Trưởng phòng kế toán tài vụ các cấp là người chịu trách nhiệm về sự chính xác số liệu trước giám đốc và Tổng giám đốc, chịu trách nhiệm về quyết toán năm tài chính toàn ngành theo luật định. Chương II Thực trạng kế toán thu nhập - chi phí và xác định kết quả kinh doanh của Ngân Hàng đầu tư và phát triển hà tây I. Đặc điểm kinh tế xã hội và ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của nh đt&pt hà tây 1. Đặc điểm kinh tế xã hội: Vươn lên từ lớp bùn lầy nô lệ lại cộng thêm bao nhiêu thiên tai dịch hoạ liên tiếp xảy ra, đất nước và con người Việt Nam vẫn kiên cường bất khuất từng bước vững chắc tiến lên để sánh vai với bè bạn năm châu. Trước khi đổi mới, nước ta vốn là một nước nông nghiệp nghèo nàn và lạc hậu, hơn 80% dân số sống chủ yếu bằng nghề nông với trang bị thô sơ, lỗi thời. Đời sống của người dân lúc đó gặp muôn vàn khó khăn. Nhưng theo tinh thần nghi quyết đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VII nền kinh tế việt nam dã có một bước ngoặt quan trọng. Sau 10 năm đổi mới một mặt đã làm cho nền kinh tế Việt Nam thay da đổi thịt với các thành tựu ấn tượng như: ổn định kinh tế vĩ mô, tăng trưởng khá trong nhiều năm liên tục, đời sống nhân dân được cải thiện đáng kể. Hiện nay, Việt Nam đang trong giai đoạn CNH-HĐH nền kinh tế với các bước cải cách ngày càng sâu rộng đối với nền kinh tế để tạo tiền đề cho tiến trình hội nhập trong thời gian tới. Một mặt, từ khi chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa đầy tính năng động đã khiến cho mục tiêu kinh doanh của các doanh nghiệp biến đổi hoàn toàn. Việc áp dụng cơ chế tài chính mới giúp cho các doanh nghiệp chủ động trong kinh doanh và làm cho không khí cạnh tranh trở nên gay gắt, quyết liệt 27
28. hơn. Vì vậy, có những khó khăn mà doanh nghiệp này gặp phải là không nhỏ. Có những doanh nghiệp có khả năng thích ứng với cơ chế mới, năng động trong kinh doanh đã dần đi vào ổn địnhvà vươn lên chiếm lĩnh trên thị trường. Bên cạnh đó có không ít những doanh nghiệp không thể thoát khỏi khó khăn phải thu hẹp sản xuất thạam chí bị phá sản. Chính những dặc điểm kinh tê - xã hội này đã ảnh hưởng rất nhiều đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Mặt khác, nước ta vừa ký một hiệp định quan trọng với Mỹ, đó là hiệp định thương mại Việt - Mỹ; đây là bước khởi đầu tích cực trong quan hệ song phương giữa hai nứơc và cũng thúc đẩy quốc tế hoá giữa Việt nam và các nước khác trên thế giới. Nắm bắt thời cơ này hệ thống taìi chính - tiền tệ nói chung và hệ thống ngân hàng nói riêng đã và đang cùng các ngành khác khẳng định mình và góp phần quan trong vo công cuộc đổi mới đất nước. 2. Sự ra đời và cơ cấu tổ chức của bộ máy NHĐT& PT Hà Tây 2.1.Sự ra đời của NHĐT& PT Hà Tây Hà Tây là một tỉnh nằm giáp trung tâm thủ đô Hà Nội. Đây cũng là nơi tập trung đủ các thành phần kinh tế và các cơ quan đầu não từ Trung Ương xuống địa phương. Trên địa bàn tỉnh có đầy đủ các thành phần kinh tế hoạt động sản xuất kinh doanh hết sức đa dạng. Do đó, Hà Tây là một tỉnh được Nhà nước định hướng rõ rệt trong chiến lược phát triển kinh tế của toàn đất nước, đặc biệt là Thị xã Hà Đông, nơi mà NHĐT& PT Hà Tây đạt làm trụ sở chính. Trên địa bàn quận có tới gần chục chi nhánh ngân hàng và sở giao dịch của các ngân hàng cùng hoạt động, cùng có dịch vụ tài chính cơ bản giống nhau, cùng cạnh tranh, tồn tại và cùng phát triển. NHĐT& PT Hà Tây là một trong số ấy được ra đời trước đòi hỏi bức xúc của cơ chế thị trường. Đã trải qua 45 năm kể từ khi thành lập Ngân hàng kiến thiết Việt nam theo nghị định 117/ TTG ngày 26/4/1957. Từ Ngân hàng kiến thiết Hà Đông, Sơn Tây, Hoà Bình rồi Hà Tây, phòng kiến thiết ngân hàng tỉnh Hà Sơn Bình nay trở thành NHĐT và PT Hà Tây. Tuy ngân hàng đã trải qua nhiều về khó khăn cả về tổ chức, tên gọi và tốc độ tăng trưởng song vẫn không ngừng hoàn thiện và phát triển. Cán bộ lúc đầu có 9-10 người, đều trưởng thành trong kháng 28
29. chiến, chưa được đào tạo,kiến thức nghiệp vụ còn non trẻ. Nhưng chi nhánh vẫn làm tốt nhiệm vụ cấp phát vốn cho các công trình xây dựng góp phần không nhỏ vào việc khôi phục nền kinh tế sau chiến tranh và tạo đà phát triển kinh tế theo kế hoạch 5 năm lần thứ nhất ở tỉnh. Chi nhánh đã nhanh chóng bắt kịp với nhiệm vụ phát triển mới, đảm bảo kịp thời vốn cho các công trình, các dự án trọng điểm. Song song với việc xây dựng và phát triển nền kinh tế là phục vụ các công trình chống chiến tranh phá hoại Miền Bắc của giặc Mĩ và chi viện cho Miền Nam. Sau ngày thống nhất tổ quốc cả nước phấn đấu thực hiện các mục tiêu kinh tế, xã hội mà nghị quyết của Đại hội Đảng đề ra. Ngân hàng cũng đã đổi mới hoạt động,chuyển hướng phục vụ quản lý xây dựng cơ bản. Công tác kiểm tra, kiểm định cũng được tăng cường, đã góp phần chống lãng phí thất thoát trong xây dựng cơ bản và tạo điều kiện cho các công trình đưa và sử dụng có hiệu quả hơn, góp phần phát triển kinh tế phát triển xã hội và ổ định đời sống nhân dân trong tỉnh. Với những kinh nghiệm phục vụ đầu tư và phát triển. NHĐT và PT Hà Tây bước vào thời kỳ đổi mới trước những thức thách và cơ hội mới. Chấm dứt cơ chế bao cấp chuyển sang cơ chế “ Đi vay để cho vay ”. Mặc dù có nhiều kinh nghiệm trong đầu tư và phát triển song với cơ chế mới đòi hỏi tổ chức quy trình hoạt động mới. Đây vừa là thuận lợi, vừa là thử thách đối với NHĐT và PT Hà Tây. Cùng với sự nghiệp đổi mới của Đảng, với truyền thống 45 năm hoạt động phát triển, chi nhánh đã chuyển sang hoạt động kinh doanh đa năng, tổng hợp, với 80 cán bộ ngân hàng, hoạt động với đủ loại hình sản phẩm và dịch ngân hàng, phục vụ tốt mọi đối tượng khách hàng sản xuất kinh doanh, đầu tư phát triển, duy trì ở mức tăng trưởng cao. Năm 2001 là năm cuối ngân hàng thực hiện kế hoạch phát triển 3 năm (1999- 2001) thực hiện chủ trương của ngành tiếp tục xây dựng đổi mới thành một ngân hàng vững mạnh . Trong năm 2001 chi nhánh đã có nguồn vốn tự huy động trên 600 tỷ đồng, doanh số cho vay trên 1000 tỷ đồng, tăng 50% so với năm 2000, dư nợ đến 31/12/2001 đạt 551 tỷ đồng. Chi nhánh đã đầu tư 29
30. cho nhiều dự án dài hạn như xi măng Tiên sơn, che Long phú, xí nghiệp in Hà Tây, gạch ốp lát Hà Nội, trung tâm thương mại tràng tiền góp phần phát triển kinh tế xã hội cả nước nói chung và tỉnh Hà Tây nói riêng, sự tăng trưởng này không chỉ đơn thuần là vượt chỉ tiêu, kế hoạch được giao mà nó còn phản ánh sự trưởng thành về nghiệp vụ của CBCNV qua các thời kỳ. Những kết quả trên chứng tỏ sự hình thànhvà phát triển của ngân hàng đối với sự phát triển kinh tế tỉnh Hà Tây và sự nghiệp kinh tế phát triển đất nước. 2.2. Cơ cấu tổ chức và bộ máy quản lý của ngân hàng : Là một ngân hàng quốc doanh, chi nhánh NHĐT và PT Hà Tây có chức năng kinh doanh dịch vụ tiền tệ ngân hàng, thực hiện chế độ hạch toán kinh doanh toàn ngành. Dưới sự chỉ đạo của NHĐT và PT Việt Nam, Ngân hàng nhà nước tỉnh Hà Tây, chi nhánh NHĐT và PT Hà Tây được phân chia thành các bộ phận sau: - Hội sở chính: số 197 Quang Trung thị xã Hà Đông với 6 phòng nghiệp vụ, 1 phòng huy động vốn, 1 phòng giao dịch cùng với các quỹ huy động tiết kiệm. + Phòng Kế toán – tài chính + Phòng tín dụng I + Phòng tín dụng II + Phòng kiểm soát + Phòng nguồn vốn – Kho quỹ. + Phòng Tổ chức – Hành chính. - Chi nhánh Sơn Tây: Số 9 phố Lê lợi – thi xã Sơn Tây với 2 phòng nghiệp vụ và một phòng giao dịch. 3. Thực trạng hoạt động kinh doanh của NHĐT&PTHà Tây 3.1. Về công tác nguồn vốn *Chi nhánh luôn xác định đây là điều kiện đầu tiên để duy trì và mở rộng hoạt động kinh doanh cuả ngân hàng. Vì thế ngay từ đầu năm chi nhánh đã có những giải pháp hữu hiệu nhằm đẩy mạnh công tác huy động vốn của các tầng 30
31. lớp dân cư như : phát hành kỳ phiếu, trái phiếu, thẻ tiết kiệm, mở rộng và hợp lý hoá mạng lưới huy động tạo ra nền vốn khá ổn định Kết quả : chi nhánh đã huy động được 600 tỷ, tốc độ tăng trưởng 60% và hoàn thành 122% kế hoạch so với Trung ương giao. *Chi nhánh đã mở rộng quan hệ hợp tác trong và ngoài hệ thống. Đồng thời chi nhánh luôn chú ý thực hiện phương châm an toàn trong tăng trưởng, luôn đảm bảo khả năng không có trường hợp phải khất chi của khách hàng, đặc biệt là khách hàng tiền gửi, luôn thực hiện tốt các quy định về dự trữ bắt buộc, góp phần làm tăng thêm sự an toàn của hệ thống. *Với kết quả huy động vốn 1 năm tăng thêm 200 tỷ. Chi nhánh đã đáp ứng đủ nguồn vốn cho công tác kinh doanh. Đây là cố gắng lớn của tập thể cán bộ công nhân viên thể hiện sự giúp đỡ tạo điều kiện cho chi nhánh tiếp tục hoàn thành nhiệm vụ “Tự cân đối vốn”trong 6 tháng cuối năm 2002. 3.2.Về công tác sử dụng vốn Năm 2001 và quý I năm 2002 mặc dù có nhiều khó khăn trong kinh doanh, sự đua tài mạnh mẽ giữa các tổ chức tín dụng trong vàngoài địa bàn, lãi xuất huy động vốn lại cao dần lên. Một số nhân tố khác có ảnh hưởng lớn đến công tác mở rộng tín dụng đó là : khó khăn về nguồn vốn VND, bên cạnh đó là nguồn ngoại tệ của chi nhánh rất dồi dào thì lại có ít đầu ra, dư nợ cho vay ngoại tệ chỉ đạt 24 tỷ chiếm 4% tổng dư nợ(không kể tài trợ uỷ thác). Đây là một nghịch lý mà chi nhánh phải đảm nhận. Doanh số cho vay đạt 1000 tỷ tăng 50%so với năm 2000. Trong đó doanh số cho vay ngắn hạn 81%, chủ yếu cho vay VND, 86%ngoại tệ chiếm 14% và chiếm 24% thị phần trên địa bàn, tăng 3% thị phần so với năm 2000. Doanh số thu nợ tăng 800 tỷ, tăng 39%so với năm 2000. Dư nợ đến 31/12/2001 đạt 551 tỷ, tăng 42% so với năm 2000 đạt 112% so kế hoạch Trung ương giao. Trong đó: - Dư nợ ngắn hạn: 238 tỷ, đạt mức tăng trưởng 25% - Dư nợ trung dài hạn 233 tỷ, đạt mức tăng trưởng 21% 31
32. - Dư nợ tài trợ uỷ thác: 28 tỷ, hạ so với đầu năm 4% Khách hàng vay chủ yếu là các đơn vị thuộc kinh tế Trung ương, kinh tế quốc doanh địa phương, khách hàg ngoài quốc doanh chiếm tỷ trọng không nhiều. Trong năm 2001 chi nhánh đã tìm kiếm, thẩm định và ký hợp đồng tín dụng 36 dự án lớn nhỏ với tổng số tiền gần 300 tỷ đồng, giải ngân các hợp đồng tín dụng của năm nay và năm trước chuyển sang 180 tỷ đồng, kết quả hoạt động tín dụng của chi nhánh đã góp phần cho sự phát triểncủa doanh nghiệp, doanh thu trong năm 2001 đạt trên 3000 tỷ đồng, lơi nhuận đạt trên 42 tỷ đồng, đã nộp ngân sách 14 tỷ và giải quyết công ăn việc làm ổ định cho 14000 lao động trong và ngoài tỉnh. Mục đích cuối cùng của các NHTM là lợi nhuận, muốn có lợi nhuận cao hay kết quả kinh doanh tốt thì NHTM phải có nguồn vốn kinh doanh dồi dào để thoả mãnđược bất kì khách hàng khó tính nào. Song việc huy động đầy đủ nguồn vốn đáp ứng Cho nhu cầu kinh doanh là một việc không đơn giản chút nào. Xác định công tác huy động vốn đóng vai trò quan trọng đối với mọi hoạt động kinh doanh của NHTM. Nó quyết định quy mô của NHTM. Kết quả huy động vốn quyết định đến vốn đầu tư. Thực hiện phương châm “đi vay để cho vay, chủ động vốn tại chỗ để mở rộng tín dụng’’ và sự gia tăng của nguồn vốn quyết định sự tồn tại của ngân hàng, NHĐT& PT Hà Tây phấn đấu chủ động về nguồn vốn, thực hiện cân đối ngay tại chi nhánh để giảm bớt căng thẳng về vốn Cho NHĐT&PTcũng như đối với NHNN. Để thấy rõ được tình hình huy động vốn của NHĐT& PT Hà Tây, chúng ta hãy xem xét các số liệu dưới đây: Cụ thể về tình hình huy động vốn và sử dụng vốn của NHĐT&PTHà Tây: Bảng 1: Tình hình huy động vốn của NHĐT& PT Hà Tây Đơn vị: Triệu đồng 32
33. 1999 2000 2001 Chỉ tiêu Chênh Chênh Số tiền Số tiền Số tiền lệch lệch 1.Nguồn vốn tự 223670 382092 158422 615888 392218 huy động a. Tiền gửi của 58312 106437 48125 141757 83445 TCKT b. Tiền gửi của 165349 275655 110306 474131 458782 dân cư *Tiền gửi tiết 126690 190714 64024 285691 159001 kiệm *Giấy tờ có 38659 46282 84941 188440 149781 giá(KP, TP) 2. Nguồn 116111 148502 63561 88664 -27447 TW hỗ trợ *Vay khác _ _ _ 45000 45000 Tổng vốn huy 339781 530594 190813 704522 364741 động (Nguồn báo cáo tổng kết công tác kinh doanh của NHĐT&PTHà Tây) Đạt được kết quả trên là do chi nhánh đã có nhiều biện pháp hữu hiệu, tăng cường chỉ đạo, mở rộng mạng lưới, sâu sát cơ sở và dân cư, áp dụng các mức lãi suất huy động và linh hoạt kịp thời do ngân hàng cấp trên chỉ đạo, từ đó đã tạo được tín nhiệm đối với khách hàng, đảm bảo hài hoà giữa lợi ích giữa người gửi và ngân hàng , tính đúng, tính đủ cho khách hàng, đặc biệt chú 33
34. trọng đến phong cách giao dịch văn minh, lịch sự nhanh chóng , kịp thời và chính xác. Bảng trên cho ta thấy, tổng nguồn vốn huy động năm 2000 so với năm 1999 tăng 190813 triệu đồng và tính đến năm 31/12/2002 tăng 364741 triệu đồng so với năm 1999. Điều này chứng tỏ công tác huy động vốn của chi nhánh trong năm 2001 là rất tốt. (Tuy số liệu 6 tháng đầu năm 2002 chưa đủ nên chưa thể phân tích một cách tuyệt đối, song qua các năm trên có thể đưa ra những nhận xét hoàn toàn chính xác về tình hình huy động vốn của ngân hàng.) Nhưng để hoạt động kinh doanh có hiệu quả hơn thì ngân hàng phải quan tâm đến việc kiểm soát chi phí cho các nguồn vốn huy động và phải có chính sách cho vay và đầu tư như thế nào để mang lại lơị nhuận cao cho ngân hàng. Muốn vậy thì cần phải xem xét đến cơ cấu nguồn vốn huy động của ngân hàng. Về nguồn vốn tự huy động, ta thấy năm 2000 tăng 158422 triệu đồng so với năm 1999 và năm, 2001 tăng 392218 triệu đồng so với năm 1999. Trong đó, Tiền gửi tiết kiệm tăng tương đối đều đó là: năm 2000 tăng 48125 triệu đồng so với năm 1999 và năm 2001 tăng 83445 triệu đồng so với năm 1999. Tiền gửi tiết kiêm năm 2000 tăng 64024 triệu đồng so với năm 1999 và năm 2001 tăng 159001 triệu đồng so với năm 1999. Điều này chứng tỏ sự tin tưởng của dân cư đối với ngân hàng ngày một tăng, đó cũng là một thành công của ngân hàng trong cơ chế thị trường nhiều biến động và cạnh tranh gay gắt. Ngoài ra, tính đến hết quý II năm 2002 tình hình huy động vốn của NHĐT&PTHà Tây cũng không ngừng tăng lên về số lượng nguồn thu hút vốn được cũng tương đối ổn định . Với cơ cấu nguồn vốn như vậy, nó ảnh hưởng rất lớn tới tình hình thu nhập cũng như chi phí của ngân hàng. 34
35. Dưới đây là biểu đồ phản ánh tình hình huy động vốn của Ngân hàng. Nhìn chung trong mấy năm qua NHĐT&PTHà Tây đã đạt đựoc những kết quả trên trong công tác huy động vốn là do: - Ngân hàng đã xác định được tầm quan trọng hàng đầu của công tác huy động vốn trong quá trình chuyển đổi sang cơ chế thị trường “ đi vay để Cho vay’’ đảm bảo Cho hoạt động của ngân hàng được tồn tại và phát triển. - Ngân hàng đã thực hiện việc cân đối vốn tại chỗ, chăm lo giữ vững và phát triển nguồn vốn áp dụng các biện pháp huy động có hiệu quả để khai thác một cách tối đa nguồn vốn. 36
36. - Thực hiên một bước quan trọng về đa dạng hoa các hình thức huy động bao gồm cả nội tệ và ngoại tệ với thời hạn khác nhau và lãi suất linh hoạt. - Thực hiện tốt chính sách khách hàng, chính sách lãi suất phù hợp với cơ chế thị trường cùng với việc nâng cao chất lượng phục vụ qua nhiều tiện ích. - Sử dụng thế mạnh của hệ thống Ngân hàng Đầt tư và phát triển là mạng lưới chi nhánh đông đảo trong toàn quốc từ miền núi đến hải đảo, từ miền xuôi đến miền nguợc, từ thành thị đến nông thôn, đều có các chi nhánh của ngân hàng Đầt tư và phát triển . Điều đó có tác dụng kích thích người gửi tiền, chuyển tiền vừa tăng được dịch vụ, vừa tăng được số dư tiền gửi vãng lai trên tài khoản vãng lai của khách hàng. Mặt khác cũng chính NHĐT&PT rộng khắp đó đã giúp Cho việc điều chuyển vốn của trung tâm điều hành NHĐT&PT từ nơi thừa vốn đến nơi thiếu vốn (hưởng phí như NHĐT&PTHà Tây) đến nơi thiếu vốn, khó huy động ( trả phí) Điều này giúp Cho việc kinh doanh nguồn vốn của chi nhánh luôn phát đạt, tăng trưởng liên tục và giúp cho khách hàng đến với NHĐT&PT vì chi nhánh thường xuyên huy động các loại tiền gửi, kì phiếu với thời gian tiện ích và lãi suất hấp dẫn. Huy động vốn tốt song sử dụng vốn cũng phải đạt hiệu quả thì ngân hàng mới có lãi trong kinh doanh và có thể phát triển vững mạnh được. Cũng như nhiều ngân hàng khác, hoạt động sử dụng vốn của NHNo Ba Đình chủ yếu là hoạt động tín dụng, trong đó hoạt động cho vay chiếm tỷ trọng lớn. Hoạt động cho vay mang lại nguồn thu lớn cho chi nhánh, do đó nếu mở rộng hoạt động cho vay và tăng cường các biện pháp phòng ngừa hạn chế rủi ro là tiền đề tạo ra hiệu quả hoạt động ngân hàng. Trên thực tế chi nhánh NHĐT&PT Hà Tây luôn tìm mọi cách để mở rộng tín dụng , nâng cao chất lượng tín dụng nhằm mục tiêu kinh doanh và an toàn vốn, có lãi để nộp ngân sách và tăng tích luỹ, góp phần cho việc phát triển nền kinh tế của tỉnh và đất nước. Trong những năm qua công tác sử dụng vốn của chi nhánh NHĐT&PT Hà Tây đã đạt được những kết quả sau: 37
37. Bảng 2: Cơ cấu dư nợ tính đến 31/12/2001 Đơn vị: triệu đồng 1999 2000 2001 Chỉ tiêu Tỷ Tỷ Tỷ Số tiền Số tiền Số tiền trọng trọng trọng Tổng dư nợ 237917 100 387260 100 550512 100 1.Ngắn hạn 134827 56.6 229827 59.3 283114 51.4 *Doanh số CV 332827 631860 825990 *Doanh số 250915 586806 817670 thu nợ 2.Trung và 13324 5.6 72775 18.8 232754 42.3 dàihạn *D.Số cho vay 11564 74717 192272 *D.Số thu nợ 6048 15640 32524 3.Cho vay 59848 25.2 56028 14.5 51389 9.3 ĐTXDCB 4.Tài trợ uỷ 29918 12.5 28630 7.4 28264 5.1 thác 5. Nợ quá hạn 1150 0.1 530 0 57 - (Nguồn báo cáo tổng kết công tác kinh doanh của NHĐT&PTHà Tây) Nhìn vào bảng cơ cấu dư nợ ta thấy: mặc dù dư nợ cho vay tăng nhanh theo thơi gian nhưng lại có sự mất cân đối về tỷ trọng trong cơ cấu dư nợ, cụ thể là dư nợ ngắn hạn luôn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng dư nợ. Năm 1999 dư nợ ngắn hạn chiếm 56.6% tổng dư nợ, năm 2000 chiếm 59.3% tổng dư nợ, năm 2001 chiến 5104% tổng dư nợ. Tỷ trọng cho vay trung và dài hạn chiếm tỷ trọng nhỏ vì để tìm được dự án đầu tư tốt và gập ít rủi ro là gặp rất nhiều khó khăn. Bên cạnh đó do tính chất đặc thù của địa bàn nên cho vay ĐTXDCB không cao và có xu hướng giảm dần hoặc họ có nhu cầu vay vốn song lại không đủ điều kiện vay nên cơ cấu dư nợ theo thành phần kinh tế này không 38
38. hợp lý là điều dễ hiểu. Mạt khác, tỷ trọng nhận tài trợ uỷ thác cũng không cao và kghông ổn định song so với các ngân hàng khác trên địa bàn thi nhân hàng vẫn chứng tỏ rủi ro qua các món vay này là rất thấp, độ an toàn cao . Bước sang năm 2001 cơ cấu dư nợ có vẻ như là tương đối hợp lý , song tỷ lệ cho vay ngắn hạn vẫn chiếm tỷ trọng cao, việc sử dụng vốn trung-dài hạn đầu tư cho ngắn hạn là hợp lý, tuy lãi suất không cao nhưng tránh được rủi ro và có độ an toàn cao. Sau đây là biểu đồ dư nợ theo thời gian(chỉ tính ngắn hạn và trung-dài hạn) Như vậy, có thể thấy rằng tình hình huy động vốn và sử dụng vốn của ngân hàng tương đối tốt(được minh hoạ bằng bảng biểu và phân tích ở trên). Mặc dù vậy vẫn còn tồn tại một số vấn đề mang tính chất thực tế.Ngân hàng cần có những phương hướng cụ thể trong thời gian tới nhằm khai thác hết khả năng và tiềm lực, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh của Ngân hàng. 39
39. 3.3 Về dịch vụ ngân quĩ: Công tác dịch vụ không ngừng đựoc mở rộng và nâng cao chất lượng đáp ứng được cơ bản nhu cầu của kghách hàng về thanh toán trong và ngoài nước. Đa dạngk hoá các loại hình bảo lãnh. Nghiệp vụ thanh toán quốc tế tuy chỉ mới đi vào hoạt động từ tháng 9 năm 2002 nhưng đã góp phần ddáng kể trong tỷ lệ thu phí dịch vụ của chi nhánh. Doanh số hoạt động mở L/C thanh toán hàng nhập, hàng xuất thanh toán tiền điện chi trả kiều hối đạt gần 27 triệu USD. Kết quả chỉ tiêu thu dịch vụ tăng so với đầu năm là 69%, đạt 139% kế hoạch được Trung ương giao. Ngoài ra, chi nhánh còn tổ chức dịch vụ thu tiết kiệm, tiền gửi lưu động theo định kỳ ở một số tổng cômng ty lớn(miễn phí), nhằm tăng thêm nguồn vốn phục vụ cho đầu tư phát triển. Trong năm 2001 với doanh số thu chi tiền mặt, ngân phiếu gần 2000 vtỷ đồng, qua kiểm đếm cán bộ kiểm ngân của chi nhánh đã trả lại cho khách hàng 236 món tiền thừa và tổng số tiền:159 triệu đồng trong đó món cao nhất 13 triệu đồng. Các anh chị em kiểm ngân đã góp phần tạo thêm lòng tin, chữ tín cho khách hàng. Nhìn lai sau 1 năm hoạt động với doanh số cho vay và thu nợ bảo lãnh trtên 2000 tỷ đồng quả là môtj con số đáng ghi nhận, nó ghi đậm cố gắng của cả ngân hàng và khách hàng trong một thị trường đầy biến động và cạnh tranh gay gắt. 3.4. Một số công tác khác Về hạch toán kinh doanh: Mặc dù có sự thăng trầm về lãi suất cho vay và lãi suất huy động vốn, song với tinh thần tiết kiệm cao về chi phí chi nhánh vẫn đảm bảo lấy thu bù chi và có phần tích luỹ. Chi nhánh đã đảm bảo được đời sống cho CBCNV, hoàn thành nghĩa vụ nộp ngân sách. Về thuế thu dịch vụ, đây là việc làm cụ thể để tổ chức sản xuất và tái sản xuất mở rộng trên lĩnh vực hoạt động ngân hàng. Chi nhánh được UBND Tỉnh tặng bằng khen vì đã nộp vượt mức kế hoạch thuế. Chi nhánh luôn quan tâm đế công tác đào tại nâng cao trình độ nghiệp vụ, tin học, ngoại ngữ cho CBCNV. Bên cạnh đó chi nhánh còn tham gia sôi 40
40. nổi và hiệu quả các hoạt động xã hội như: công đoàn, đoàn thanh niên . Được các cấp ghi nhận và có khen thưởng. Với những hoạt động ích cực như vậy, Ngân hàng Đầu tư và Phát triển hà tây đã chứng tỏ được mình. Tuy nhiên kết qủa kinh doanh của ngân hàng cũng đánh giá chính xác tình hình hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Vậy thực trạng chi phí - thu nhập và xác định kết quả kinh doanh củat ngân hàng như thé nào? II. Thực trạng thu nhập chi phí và xác định kết quả kinh doanh của NHĐT&PT Hà TÂY Để xem xét và phân tích các khoản thu nhập – chi phí công cụ đầu tiên và quan trọng nhất đó là báo cáo thu nhập và chi phí . Báo cáo này phản ánh một cách đầy đủ và chi tiết các khoản thu nhập cũng như các khoản chi phí và lợi nhuận của ngân hàng sau một năm tài chính đồng thời cho biết ngân hàng có đạt được kế hoạch kinh doanh hay không. Ngoài ra , báo cáo này còn cung cấp một cách tổng quát tổng thu nhập và tổng chi phí của ngân hàng đồng thời cũng cho chúng ta biết một cách chi tiết từng khoản thu nhập cũng như chi phí của ngân hàng qua một năm hoạt động trên cơ sở xem xét, phân tích các khoản thu nhập , chi phí các NHTM có thể xác định được các khoản thu chủ yếu của mình để có biện pháp tăng cường các khoản thu đó đồng thời xác định và giảm tối đa các khoản chi còn lãng phí. Sau đây là tình hình thu nhập , chi phí của NHĐT&PTHà Tây trong 3 năm liên tiếp 1999,2000,2001. 1.Thực trạng thu nhập của NHĐT&PTHà Tây Ngoài việc kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ các NHTM còn kinh doanh trên nhiều lĩnh vực khác như kinnh doanh bất động sản, kinh doanh ngoại tệ mà mỗi nghiệp vụ khác nhau của ngân hàng sẽ đem lại các khoản thu nhập khác nhau . Bởi vậy các khoản thu nhập của ngân hàng là rất đa dạng và phong phú. Song đối với NHĐT&PTHà Tây chúng ta có thể khái các khoản thu nhập theo các khoản mục ở bảng số liệu dưới đây. 41
41. Bảng 3: Tình hình thu nhập của NHĐT&PTHà Tây Đơn vị: Triệu đồng 1999 2000 2001 Tk Chỉ tiêu Số Tỷ Tỷ Tỷ Số tiền Số tiền tiền trọng trọng trọng 70 Thu về hoạt động 41684 73.8 49679 75.4 57076 83.1 kinh doanh 71 Thu về dịch vụ 10243 18.1 11304 17.1 9645 14.0 Thanh toán ngân quỹ 79 Các khoản thu bất 4531 8.1 4941 7.5 1970 2.9 thường Tổng thu nhập 56458 100 65924 100 68691 100 (Nguồn báo cáo thu nhập - chi phí và kết quả kinh doanh của NHĐT&PTHà Tây ) Qua số liệu tập hợp ở bảng 3 ta thấy:Tổng thu nhập cuối năm 2001là 68691 triệu đồng so với năm 2000 tăng lên là 65924 triệu đồng và so với năm 1999 tăng lên là 56458 triệu đồng . Trong tổng thu nhập thì thu về hoạt động tín dụng là nguồn thu nhập chủ yếu của NHĐT&PTHà Tây trong đó năm 1999 chiếm tỷ trọng 73,8% tổng thu nhập , năm 2000 chiếm 75,8%tổng thu nhập, năm 2001 chiếm 83,1% tổng thu nhập . Tỷ trọng của khoản mục này tăng tương đối đều, tuy hoạt động thanh toán & ngân quĩ có giảm, song lượng giảm này không đáng kể. Như vậy qua đây ta thấy hoạt động kinh doanh của ngân hàng ngày càng có hiệu quả . Tuy nhiên cơ cấu thu nhập này vẫn chưa hợp lý và vẫn còn bất ổn do vậy ngân hàng cần phải không ngừng nâng cao về mọi mặt để cân đối tỷ trọng của các khoản thu. Mặt khác, hiện nay NHĐT&PTHà Tây đã mở rộng các khoản thu khác ngoài thu từ lãi cho vay còn có thu từ các dịch vụ thanh toán , thu từ kinh doanh ngoại tệ , thu từ các dịch vụ khác điều này phù hợp với xu thế phát triển của ngân hàng là mở rộng dịch vụ ngân hàng nhằm huy động nguồn vốn nhàn rỗi từ mọi tầng lớp dân cư để tập trung và đầu tư lại cho nền kinh tế nhằm tăng trưởng và phát 42
42. triển thông qua đó ngân hàng cũng thu được phí dịch vụ. Đây là khoản thu của không chỉ riêng NHĐT&PTmà của tất cả các NHTM khác nói chung .Thu từ hoạt động kinh doanh , trong đó chủ yếu là thu từ lãi cho vay chiếm tỷ trọng tương đối lớn trong tổng thu nhập . Điều này chứng tỏ công tác tín dụng của NHĐT&PTHà Tây đang trên đà phát triển và ngày càng được mở rộng với quy mô lớn hơn .Điều này cũng ngày càng chứng tỏ được năng lực và vị thế của ngân hàng trong thương trường hiện nay. Thương trường cũng chính là chiến trường nhưng trên chiến trường này không có đạn bom , súng ống mà nó đòi hỏi phải có một khối óc kinh doanh, một cách bài chí nghệ thuật thì mới hòng thắng được trên chiến trường này. Đặc biệt trong thời kì hiện nay thì cạnh tranh ngày càng trở nên khốc liệt, nên để thắng được trong cạnh tranh thì cần đòi hỏi sự nỗ lực của toàn bộ cán bộ công nhân viên trong ngân hàng, đồng lòng nhất chí sẽ dành được thắng lợi cao. Để đảm bảo thu nhập cho ngân hàng đều đặn giữa các tháng trong quý và các quý trong năm, NHĐT&PTHà Tây đã chủ động thoả thuận vơí khách hàng vay vốn trả lãi theo tháng. Việc thu lãi theo tháng sẽ giúp cho ngân hàng có thu nhập đều đặn, ổn định, đồng thời cũng tạo điều kiện cho cán bộ tín dụng bám sát được người vay, theo dõi được tình hình sử dụng vốn vay đúng mục đích, có hiệu quả hơn. Mặt khác cũng tạo tâm lý cho khách hàng sử dụng vốn vay của ngân hàng cũng quan tâm tới việc làm ăn hơn đế có thu nhập từ đó việc trả lãi, trả gốc cho ngân hàng cũng dễ dàng hơn, tránh tình trạng thả vốn cho khách hàng sử dụng vốn tuỳ ý và đến thời hạn cán bộ tín dụng mới đến đôn đốc. Tất nhiên việc gì cũng có tính hai mặt của nó làm như vậy cán bộ tín dụng sẽ vất vả hơn, chi phí công tác phí cho cán bộ tín dụng sẽ cao hơn.Nhưng xét về tổng thể thì việc bảo toàn vốn của NHTM là một vấn đề cực kì quan trọng, có ý nghĩa quyết định tới hiệu quả kinh doanh, uy tín của ngân hàng. Đây là vấn đề bức xúc có tính thời sự mà nhiều NHTM chưa làm tốt được Cũng như các NHTM khác, chi nhánh NHĐT&PTHà Tây cũng tiến hành tổ chức thu lãi theo hàng tháng. Tiền lãi vay sẽ thu vào một ngày cuối 43
43. tháng ( thường là ngày 25 hàng tháng khi tính lãi xong , khi trên tài khoản đơn vị có tiền là ngân hàng sẽ tiến hành thu lãi ngày ) còn nếu chưa thu được lai thì sẽ được đưa vào tài khoản lãi treo. Các hộ sản xuất và vay vốn tiền lãi được tính và thu khi nào khách hàng mang tơí trả và không trả lãi treo. Việc thu lãi cho vay là một vấn đề nổi cộm, bức xúc đối với nhà quản lý của NHĐT&PTHà Tây nói riêng và của các NHTM khác nói chung, kinh doanh cần phải có những biện pháp tích cựcthực hiện nhằm thu được số lãi, nhằm khống chế thất thu cho ngân hàng mình. Đối với các khoản vay mà trong kì hạn có sự thay đổi về lãi suất ( ví dụ: giảm lãi suất ) khách hàng sẽ trả nợ ngân hàng trước hạn sau đó xin vay tiếp với lãi suất thấp hơn ( đây là việc làm phổ biến khi có sự giảm lãi suất cho vay trong kì hạn ) trong khi đó ngân hàng phải huy độngvốn vào bằng nhiều hình thức như tiết kiếm có kì hạn, kì phiếu khi thay đổi lãi suất ngân hàng không thể trả cho khách hàng theo lãi suất mới ngay tại thời điểm thay đổi mà phải đợi cho đến khi đến hạn mới thay đổi lãi suất được. Do vậy khi thay đổi lãi suất ( lãi suất giảm ) ngân hàng sẽ thiệt thòi một phần không nhỏ do chênh lệch lãi suất tiền gửi, và lãi suất cho vay cũng rất thấp. Đó là điểm bất hợp lý trong kinh doanh của ngân hàng, đòi hỏi các nhà nghiên cứu phải đưa ra những biện pháp sao cho vừa bảo vệ quyền lợi của khách hàng ( là người đi vay và ngân hàng cho vay ) vưà bảo vệ quyền lợi chính đáng của ngân hàng - đơn vị kinh doanh tiền tệ. Đối với lãi chưa thu được trong tháng, để đảm bảo thu nhập của ngân hàng được ổn định thì nâng hàng phải thu róc lãi. Song những khoản lãi trong tháng vì một lý do nào đó mà chưa thu được thì khi khách hàng đến trả nợ thì ngân hàng sẽ thu phần lãi còn nợ lại trước khi tính toán thu nợ cả gốc và lãi của khách hàng còn lại sau: Đối với việc quản lý thu nợ, thu lãi của NHĐT&PTHà Tây được phân công rõ ràng cho từng người, từng việc đối với từng cán bộ tín dụng (thường thì các ngân hàng khoán các chỉ tiêu dư nợ, thu lãi, thu lãi đối với từng cán bộ). Đây là biện pháp mà mặt tích cực của nó là sẽ đạt hiệu quả trong kinh 44
44. doanh làm cho các cán bộ công nhân viên đều quan tâm tới hiệu quả kinh doanh của mình thể hiện qua chỉ tiêu dư nợ, thu nợ, thu lãi. Trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thì nhiệm vụ “đi vay để cho vay’’quyết định đến sự tồn tại đi lên của ngân hàng vì nó quyết định đầu ra của một doanh nghiệp mà trong nền kinh tế thị trường nói chung và lĩnh vực kinh doanh tiền tệ nói riêng thì việc thiết lập quan hệ chặt chẽ với khách hàng nhằm tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ là điều quyết định số một, là mặt trận hàng đầu để quyết định sự tồn tại của mình. Để tăng thu nhập cho mỗi ngân hàng cơ sở ngoài việc thu đúng thu đủ các khoản lãi cho vay ngân hàng còn phải tích cực mở rộng đa dạng hoá các hoạt động kinh doanh các loại dịch vụ của ngân hàng và nó được tăng dần theo các năm. Với việc sử dụng mạng máy vi tính trong việc thực hiện thanh toán chuyển tiền được tiến hành rất đơn giản gọn nhẹ và thuận tiện. Nếu việc chuyển tiền thanh toán trong hệ thống NHĐT&PTchỉ hết khoảng 5 phút từ khi chuyển tiền điện tử thì chuyển cho ngân hàng khác hệ thống nhưng cùng địa bàn hoặc khác địa bàn thì cũng đều được thực hiện một cách nhanh nhất để chứng từ được chuyển đi trong phạm vi có thể. Nói chung chi nhánh rất quan tâm và chú trọng tới việc chuyển tiền cho khách hàng qua mạng vi tính. Đây là việc làm đơn giản nhưng thu được khoản phí đáng kể. Đây chính là khoản thu chi chính dáng cấu thành nên khoản thu phí dịch vụ của ngân hàng . Trong năm 2001 khoản này tăng lên 4,5 lần so với năm 2000 và tăng lên 84 lần so với năm 1999, chứng tỏ nhu cầu sử dụng dịch vụ của khách hàng ngày càng tăng , nó góp phần tăng thu nhập cho NHĐT&PTHà Tây. Một khoản nữa cấu thành nên tổng thu nhập là các khoản thu bất thường . Mặc dù khoản thu này chiếm tỷ trọng tương đối nhỏ trong tổng thu nhập của ngân hàng, song nó cũng là một yếu tố góp phần vào việc tăng thu nhập Cho ngân hàng. Năm 2000 đạt 15 triệu đồng nhưng đến năm 2001 tăng lên 177 triệu đồng . Tuy nhiên , các ngân hàng cũng đều không mong muốn tỷ trọng này chiếm quá cao trong tổng thu nhập vì khoản này thường liên quan đến các mặt còn tồn tại của ngân hàng . Nhưng nhìn chung tất cả các khoản thu được thì chi nhánh vẫn tận dụng tối đa những khoản thu đó nhằm bù đắp 45
45. những chi phí đã bỏ ra sao cho hợp lý vì nó trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của chi nhánh. Với 45 năm bề dày phát triển cùng sự chỉ đạo nhạy bén phù hợp với cơ chế mới từ ban lãnh đạo đến nhân viên NHĐT&PTHà Tây đã đồng lòng đồng sức tổ chức tốt hoạt động kinh doanh .Từ công tác tiếp thị đến công tác giao tiếp tốt phục vụ khách hàng với những dịch vụ mình có, không quản ngại thời gian và vất vả, kiên trì vượt lên khó khăn để đạt được kết quả như ngày hôm nay . 2.Thực trạng chi phí của NHĐT&PTHà Tây Các khoản chi phí của NHTM cũng có những đặc điểm riêng , nội dung các khoản chi phí trong ngân hàng cũng rất đa dạng và phong phú . Có các khoản chi trong nghiệp vụ kinh doanh tiền gửi như trả lãi tiền gửi , trả lãi tiền vay từ các tổ chức tín dụng , NHTƯ. Có những khoản chi mang tính chất chi Cho quá trình gia công sản xuất ngoài ra còn có các khoản chi Cho các hoạt động bình thường của bộ máy ngân hàng như chi cho công tác quản lý , công tác tài chính của ngân hàng. Việc hạch toán chính xác các khoản chi phí có một ý nghĩa trong việc tăng thu nhập thực tế cho ngân hàng , quản lý chặt chẽ các khoản chi phí cũng có ý nghĩa quyết định không kém phần khơi tăng thu nhập vì đều mang lại hiệu quả kinh doanh . Bởi vậy ngân hàng đã tìm mọi biện pháp giảm hợp lý các chi phí sao cho chi đúng, chi đủ theo quy định của bộ tài chính và ngân hàng cấp trên . Mặt khác cũng có khuyến khích cán bộ công nhân viên của ngân hàng một cách kịp thời làm tăng năng suất làm việc tại các bộ phận , tránh lãng phí xa hoa. Sau đây ta xét đến tình hình chi phí của NHĐT&PTHà Tây: 46
46. Bảng 4: Tình hình chi phí cuả NHĐT&PTHà Tây Đơn vị: Triệu đồng 1999 2000 2001 Chỉ tiêu Tỷ Tỷ Tỷ Số tiền Số tiền Số tiền trọng trọng trọng 1.Chi phí cho 33276 84.1 34256 86.9 30600 91.4 hoạt động HĐV 2.Chi về dịch 548 1.38 453 1.14 438 1.3 vụ Tto và ngân quỹ 3.Chi về các 1 0.002 hoạt động khác 4.Chi phí cho 2842 7.18 2635 6.68 1546 4.61 nhân viên 5.Chi cho hoạt 1856 4.7 1024 2.6 564 1.68 động QLvà công vụ 6.Chi về tài sản 50 0.17 124 0.31 76 0.22 7.Chi phí 987 2.5 891 2.26 240 0.8 DPBTTg của khách hàng 8.Chi bất 12 0.003 thường Tổng chi 39559 100 39395 100 33465 100 (Nguồn báo cáo thu nhập chi phí và kết quả kinh doanh của NHĐT&PTHà Tây ) 47
47. Như chúng ta đều biết các NHTM sau một năm hoạt động phải đảm bảo trang trải đủ cho các khoản chi phí của ngân hàng và đảm bảo có lãi . Việc các ngân hàng quản lý chặt chẽ các khoản chi phí cũng có ý nghĩa quyết định không kém việc khơi tăng thu nhập vì đều mang lại hiệu quả kinh doanh. Chi phí của ngân hàng là các khoản chi phí phát sinh trong quá trình hoạt động của ngân hàng . Mỗi một loại nghiệp vụ khác nhau có một khoản chi phí khác nhau, ngoài ra còn có các khoản chi Cho hoạt động bình thường của bộ máy ngân hàng vì vậy nội dung của các khoản chi phí trong ngân hàng như đã nói ở trên là rất phong phú , nhưng có thể khái quát toàn bộ chi phí thành những khoản mục sau: chi phí cho hoạt động kinh doanh, chi phí cho nhân viên, chi Cho hoạt động quản lý và công vụ, chi về tài sản, chi phí dự phòng bảo toàn tiền gửi của khách hàng và chi phí bất thường. Theo bảng số liệu trên ta thấy tổng chi phí của NHĐT&PTHà Tây tính đến 31/12/2001 là 33465 triệu đồng giảm so với cùng kỳ năm 2000 là 5490 triệu đồng và giảm 6094 triệu đồng so với năm 1999. Nói chung chi phí của chi nhánh giảm dần theo các năm, đây là một kết quả đàng khích lệ cho toàn ngân hàng. Trong tổng chi phí của chi nhánh thấy rõ chi phí cho việc huy động vốn kinh doanh nhiều hơn các chi phí khác, đây cũng là điều dễ hiểu vì còn phụ thuộc vào lãi suất thị trường, mặt khác chi phí cho việc huy động vốn tăng cũng khẳng định rằng ngân hàng huy động vốn tương đôí tốt, lòng tin của ngân hàng đối với khách hàng được khẳng định rõ rệt. Theo bảng trên, hoạt động huy động vốn là khoản chi phí có tỷ trọng lớn nhất trong tổng chi phí của từng năm. Năm 1999 chiếm 84.1% tổng chi phí, năm 2000 chiếm 86.9% tổng chi phí đến năm 2001 tăng lên chiếm 91.4% tổng chi phí. Về hoạt động thanh toán 7 ngân quĩ năm 1999 là 548 triệu đồng chiếm 1.38% tổng chi phí, năm 2000 là 453 triệu đồng, chiếm 1.14% tỷ trọng tổng chi phí và năm 2001 là 438 triệu đồng, chiếm tỷ trọng 1.3% tổng chi phí của ngân hàng. Điều này khẳng định ngân hàng đã có cách quản lý khoản mục này tương đối chặt chẽ. Còn các khoản mục chi cho nhân viên , chi phí hoạt động quản lý và công vụ, chi về tài sản, chi phí dự phòng bảo toàn tiền gửi của khách hàng, chi bất 48
48. thường đều chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng chi phí. Cụ thể, chi phí cho nhân viên năm 1999 là 2842 triệu đồng, chiếm tỷ trọng 7.18%, năm 2000 là 2635 triệu đồng, chiếm tỷ trọng 6.68% và năm 2001 là 1546 triệu đồng và làm cho tỷ trọng này giảm còn 4.61% tổng chi phí của chi nhánh Qua đây ta thấy ngân hàng quản lý chặt chẽ các khoẩn chi phí tập trung cho kinh doanh. Hơn nữa trong hoạt động kinh doanh, ngân hàng chưa tiết kiệm được triệt để các khoản chi phí nên chi phí cho nguồn vốn huy động với lãi suất cao của ngân hàng là rất lớn. Điều này được thể hiện rõ nét khi ta xem xét đến kết cấu của khoản chi phí cho hoạt động kinh doanh. Kết cấu chi phí cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng cho ta thấy công tác huy động vốn đặc biệt là huy động từ các tổ chức tín dụng, đây là biện pháp thu hút được khối lượng vốn lớn và tương đối ổn định nhưng chi phí lại cao. Vốn huy động từ tổ chức tín dụng chiếm tỷ trọng lớn tạo nên khoản chi phí lớn và thường xuyên cuả NHĐT&PTHà Tây, điều này ảnh hưởng không nhỏ tới kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Năm 2001, lãi suất huy động vốn của các ngân hàng có phần giảm xuống nên việc thu hút vốn từ các tổ chức kinh tế và dân cư gặp khó khăn. Chính vì thế nên NHĐT&PTHà Tây phải huy động từ nguồn vốn lưu chuyển nội bộ và việc trả lãi cho nguồn vốn này là lớn và tăng hơn so với năm trước. Nguồn vốn huy động từ dân cư là thường xuyên biến động nên gây khó khăn cho ngân hàng trong việc kế hoạch hoá nguồn vốn này phục vụ cho kinh doanh. Khoản chi trả lãi tiền gưỉ mang tính chất không ổn định nhưng lãi suất thấp hơn lãi suất tiền gửi tiết kiệm. Có thể nhận thấy một ưu điểm nổi bật của nguồn vốn huy động từ tiền gửi của các tổ chức và cá nhân là lãi suất tiền gửi thấp, đây là điểm đáng chú ý mà NHĐT&PTHà Tây cần phải khai thác trong hoạt động kinh doanh. Nếu khai thác triệt để nguồn vốn này thì ngân hàng sẽ rất có lợi và sẽ giảm được khối lượng chi phí lớn cho công tác huy động vốn của ngân hàng. Chi phí cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng là khoản chi phí lớn và chủ yếu trong tổng chi phí nhưng để duy trì được hoạt động kinh doanh các ngân hàng còn phải chi phí cho cán bộ công nhân viên. Điều đáng nói ở đây là 49
49. chi phí cho khoản mục này đã dần dần giảm từ năm 1999 dến năm 2000 và cuôí năm 2001. Thể hiện được sự tiết kiệm chi phí của ngân hàng một cách hợp lý. đó cũng là lý do mà hiêuk quả kinh doanh của ngân hàng ngày một tăng. Hiện nay tình hình kinh tế xã hội nước ta đang trên đà phát triển, mặt bằng đời sống của những người làm công ăn lương của nhà nước tăng lên thì mức chi phí tiền lương bình quân cho một nhân viên NHĐT&PTHà Tây vẫn chưa phải đã cao, nhưng cũng có thể nói đây là mức lương phù hợp đủ để khuyến khích lòng yêu nghề, hăng say trong công việc sẽ là điều kiện thuận lợi để không ngừng tăng thu nhập cho ngân hàng và cũng để tăng tiền lương cho cán bộ công nhân viên. Trong quá trình hạch tóan thì bất kì một ngân hàng nào cũng có xu hướng tăng thu giảm chi tới mức thấp nhất . Tuy nhiên, những khoản chi này không thể cắt giảm được và những khoản chi này luốn luôn tỷ lệ thuận với kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Để duy trì hoạt động kinh doanh, ngân hàng còn phải chi phí các khoản chi phí khác như: chi phí cho hoạt động quản lý và công vụ, chi về tài sản, chi dự phòng bảo toàn tiền gửi của khách hàng, chi phí bất thường. Đây là các khoản chi phí cần thiết, chi khoán, chi theo định mức dự toán của ngân hàng vì những khoản chi này không thể hạch toán đối với từng cã nhân do đó không thể xác định bộ phận nào tiết kiệm, bộ phận nào chưa tiết kiệm Đồng thời trên thực tế vẫn chưa có chính sách khuyến khích lợi ích vật chất đối với từng đơn vị cá nhân thực hiện tiết kiệm trong kinh doanh do đó phổ biến chính sách tiết kiệm trên thực tế mọi người chưa thực hiện được triệt để. Nhìn chung khoản mục các khoản chi phí này đều giảm so với các năm trước(được thể hiện cụ thể trên bảng). Qua đây ta thấy cần phải tính toán những khoản chi phí này sao Cho hợp lý để đảm bảo yêu cầu kinh doanh của chi nhánh mà vẫn tiết kiệm được chi phí quản lý nhằm tăng lợi nhuận và có ý nghĩa quan trọng trong việc tăng thu nhập thực tế cho ngân hàng. Tóm lại, các yếu tố cấu thành nên chi phí đều có ảnh hưởng ngược chiều với lợi nhuận kinh doanh vì vậy việc giảm chi phí cũng cần được quan 50
50. tâm để tăng lợi nhuận kinh doanh của NHĐT&PTHà Tây nói riêng và của các NHTM nói chung. 3. Kết quả kinh doanh của NHĐT&PTHà Tây Cũng như các ngành khác, chỉ tiêu lợi nhuận là một trong các chỉ tiêu chất lượng của quá trình hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Đối với NHĐT&PTHà Tây vì là một chi nhánh nên kết quả hoạt động sau khi thu nhập - chi phi – thuế doanh thu thì toàn bộ lợi nhuận này được chuyển về ngân hàng đầu tư. Vì vậy, trong quá trình phân tích kết quả kinh doanh, chi nhánh phải có nghĩa vụ phân phối lợi nhuận. Những kết quả của NHĐT&PTHà Tây đạt được trong 3 năm 1999, 2000, 2001 được thực hiện qua các số liệu sau: Kết quả kinh doanh của NHĐT&PTHà Tây Đơn vị: Triệu đồng. 1999 2000 2001 Chỉ tiêu Số tiền Số tiền Chênh lệch Số tiền Chênh lệch Tổng thu nhập 56458 65924 9466 68691 12143 Tổng chi phí 39559 39395 -164 33465 -6094 Chênh lệch 16899 26529 9630 35226 18337 thu-chi (Nguồn báo cáo kết quả kinh doanh của NHĐT&PTHà Tây) Nhìn vào bảng trên ta thấy tổng thu nhập từ 56458 triệu đồng năm 1999 tăng lên 65924 triệu đồng năm 2000 và tăng lên 68691 triệu đồng năm 2001 (tăng gấp 1,3 lần so với năm 1999) . Việc tăng tổng thu nhập là do chi nhánh đã thực hiện tốt công tác huy động vốn và sử dụng vốn , quản lý tốt các chi phí tốt. Tổng chi phí của ngân hàng giảm dần theo các năm; cụ thể năm 1999 tổng chi phí là 39559 triệu đồng, năm 2000 là 39395 triệu đồng và năm 2001 chỉ còn 35226 triệu đồng. Như vậy, tổng chi phí của chi nhánh liên tục giảm trong khi thu nhập vẫn tiếp tục tăng đều trong các năm.So với năm 1999 thì năm 2001 chi phí đã giảm đáng kể : 6094 triệu đồng. Đây là điều đặc biệt ghi 51
51. nhận ở ngân hàng.Và chính vì thế mà việc ngân hàng được tặng danh hiệu anh hùng lao động trong thời kỳ đổi mới là điều dễ hiểu. Cũng như các ngành khác chỉ tiêu lợi nhuận là một trong các chỉ tiêu chất lượng của quá trình hoạt động kinh doanh của ngân hàng, từ các chỉ tiêu này có thể đánh giá được chất lưọng hoạt động của ngân hàng. Tuy nhiên kết quả kinh doanh không xác định riêng cho từng cơ sở mà xác định chung cho toàn hệ thống NHĐT&PT. Để đánh giá đúng đắn hoạt động của các chi nhánh ngân hàng thường thì ngân hàng nông nghiệp đưa ra cơ chế khoán cho từng ngân hàng cơ sở vì vậy mỗi ngân hàng đều phải quan tâm đến kết quả kinh doanh của mình và khai thác mọi khả năng tiềm tàng để hoàn thành tốt kế hoạch tài chính trong năm. Trong nhiều năm qua , mặc dù hoạt động trong điều kiện khó khăn nhưng với sự nỗ lực của tập thể cán bộ công nhân viên toàn chi nhánh, hoạt động kinh doanh của NHĐT&PTHà Tây đã có những bước tiến đáng kể và đóng góp không nhỏ vào sự phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Hà Tây nói riêng và của cả đất nước. Bên cạnh những mặt công tác đã làm được, trong hoạt động kinh doanh của NHĐT&PTHà Tây vẫn còn có những tồn tại nhất định sau: - Lợi nhuận của ngân hàng vẫn còn phụ thuộc chủ yếu vào hoạt động kinh doanh. Hoạt động tín dụng mà không tốt sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận của ngân hàng . - Hoạt động dịch vụ của ngân hàng chưa được chú trọng và quan tâm đúng mức, các dịch vụ ngân hàng còn rất đơn điệu nên còn để phí nhiều khoản thu mà không sử dụng đến vốn của ngân hàng. - Hoạt động kinh doanhvàng bạc , đá quí và kinh doanh ngoại tệ còn chưa phát triển nên khoản thu từ hoạt động này là rất thấp. - Nguồn vốn huy độngcủa ngân hàng là rất lớn , tuy nhiên nguồn vốn huy động từ tiền gửi của dân cư chiếm tỷ trọng tương đối cao, làm Cho chi phí huy động vốn lớn, làm giảm đáng kể lợi nhuận của ngân hàng. 52
52. - Phòng kiểm tra , kiểm soát nội bộ chưa được tách riêng nên cũng ảnh hưởng không nhỏ tới quá trình hoạt động của ngân hàng. Tóm lại,tất cả các vấn đề đều có tính hai mặt của nó nên việc NHĐT&PTHà Tây vẫn còn những tồn tại này là điều không thể tránh khỏi. Song với 45 năm kinh nghiêm và với lòng yêu nghề tin chắc ràng trong tương lai ngân hàng sẽ khắc phục được những khó khăn để từng bước khẳng định mình trên con đường phát triển. Mặt khác do trình độ hiểu biết của khách hàng còn nhiều hạn chế như chưa hiểu rõ luật lệ chính sách Hoặc do họ cố tình hiểu sai, hiểu không đúng về việc mình làm gây tổn hại đến tài sản thậm chí đến cả uy tín của ngân hàng. 53
53. Chương III Một số giải pháp và kiến nghị nhằm tăng thu nhập, tiết kiệm chi phí góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động tại Ngân Hàng Đầu Tư & PHáT TRIểN Hà tây Phát huy những mặt được và khắc phục những mặt còn hạn chế , chưa đựoc của công tác hoạt động kinh doanh của ngân hàng năm 2001. NHĐT&PTHà Tây đề ra những định hướng và những giải pháp thực hiện kế hoạch kinh doanh 6 tháng cuối năm 2002 và năm 2003 với những nội dung chủ yếu sau: I.Mục tiêu phấn đấu 6 tháng cuối năm 2002 và năm 2003 1.Về nguồn vốn huy động Duy trì và mở rộng quan hệ với khách hàng gửi tiền truyền thống như công ty hợp tác quốc tế và đâù tư , công ty in tài chính, báo lao động xã hội đồng thời tăng cuờng các biện pháp huy động vốn từ các doanh nghiệp và các tầng lớp dân cư. Phấn đấu tăng mức huy động vốn ngoại tệ đủ để sử dụng trong chi nhánh, không phải nhận điều chuyển từ trung ương. Tiếp tục giữ vững tốc độ tăng trưởng huy động như các năm qua nhằm trở thành chi nhánh cung cấp vốn quan trọng Cho hệ thống . Mở rộng quan hệ thanh toán quốc tế nhằm thu hút vốn từ các tổ chức quốc tế Năm 2002 đặt mục tiêu tăng trưởng nguồn vốn là 10% trong đó chú ý tập trung tăng trưởng tiền gửi tiết kiệm của các tổ chức và dân cư. 2. Về hoạt động tín dụng : Đa dạng hoá các hoạt động tín dụng; tăng trưởng nhanh chóng tín dụng trung và dài hạn bằng nhiều hình Cho vay đồng tài trợ, cho vay tín dụng ,trả góp, cho thuê tài chính tăng cuờng hoat động bảo lãnh, tín dụng dự phòng. Bên cạnh đó cần mở rộng đầu tư với các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh, các doanh nghiệp tư nhân, cá nhân hộ vay vốn kinh doanh và dịch vụ cầm cố tài sản. Đẩy mạnh việc thực hiện chính sách khách hàng. Thực hiện tốt vai trò tư vấn Cho khách hàng.Tiếp tục đẩy mạnh quan hệ tín dụng với khách hàng 54
54. truyền thống ; bên cạnh đó có đầu vào khu vực kinh tế ngoài quốc doanh nhằm mục tiêu đa dạng hoá danh mục khánh hàng. Nâng cao chât lượng tín dụng thông qua việc kiểm tra kiểm soát chặt chẽ các dự án đang hoạt động hoàn thiện công tác thẩm định, phân tích tín dụng trước khi Cho vay. Cải tiến côngtác làm việc, thực hiện tốt phân loại khách hàng, điều chỉnh linh hoạt lãi xuất. *Các chỉ tiêu, mục tiêu kinh doanh chủ yếu thực hiên trong năm 2002 như sau: Tổng tài sản tăng 25%, so với năm 2001 Vốn tự huy động tăng 30%, so với năm 2001 Dư nợ tín dụng tăng 25%, so với năm 2001(không kể ODA) Nợ quá hạn giử ở mức nhỏ hơn 1% Thu nợ tín dụng ĐTKHNN vượt 5% kế hoạch giao Kết quả tài chính: tăng 5% - 10% , so với năm 2001. Trong đó thu dịch vụ chiếm 30% Ngoài ra, ngân hàng cón quyết tâm giư vững danh hiệu xuất sắc, danh hiệu anh hùng thời kỳ đổi mới. Đó là một số chỉ tiêu quan trọng mà ngân hàng đặt ra làm mục tiêu hoạt động. Trong 6 tháng đầu năm 2002 vưa qua ngân hàng đã co những kết quả đáng khích lệ. đó cũng là bàn đạp để thực hiện tốt nhiêm vụ 6 tháng cuối năm 2002 và các năm tiép đó. II- Những giải pháp nhằm tăng thu nhập tiết kiệm chi phí và đảm bảo kết quả kinh doanh có lãi. 1.Giải pháp nhằm tăng thu nhập Mục đích cuối cùng của các nhà kinh doanh là tối đa hoá lợi nhuận vì vậy tất cả những mục tiêu, những phương hướng của các nhà hoạt động kinh doanh đều hướng tới lợi nhuận. Hoà chung cùng xu hướng đó, dưới đây em xin đóng góp một số ý kiến nho nhỏ về việc tăng thu của NHĐT&PTHà Tây 1.1.Đa dạng hoá các dịch vụ và mở thêm các dịch vụ mới 55
55. Trong cơ chế hiện nay, khi nhu cầu đòi hỏi của con nguời ngày càng cao thì việc ngân hàng mở rộng và phát triển dịch vụ ngân hàng là tất yếu. Điều nà không những đáp ứng được yêu cầu đòi hỏi của khách hàng mà còn giúp Cho ngân hàng một khoản thu nhập đáng kể. Đối với những nước phát triển thì thu nhập từ hoạt động dịch vụ của ngân hàng chiếm từ 70- 80% tổng thu nhâp,số còn lại là thu nhập từ hoạt động tín dụng. Và tỷ trọng này có chiều hướng ngày càng tăngvề thu dịch vụ và ngày càng giảm về thu hoạt động tín dụng. Điêù đó cho thấy việc mở rộng dịch vụ ngân hàng là một xu thế chung của các ngân hàng chứ không riêng là NHĐT&PTHà Tây. Tuy nhiên, NHĐT&PTHà Tây còn tồn tại một số vấn đề chưa tốt, điều kiện và vị thế vẫn chưa được ưu ái do đó, để thực hiện việc này đòi hỏi: - Các cơ sở hạ tầng, máy móc trang thiết bị kĩ thuật, phương tiện làm việc phục vụ cho việc thanh toán qua ngân hàng phải thường xuyên cập nhật và không ngừng cải thiện đổi mới chúng nhằm đáp ứng được nhu cầu thanh toán một cách nhanh nhất, chính xác, an toàn nhất với chi phí thấp nhất để thu hút khách hàng.(Ngân hàng đang trình Chính phủ dự án xây dựng ngân hàng cho rộng rãi hưn và hiện đại hơn, Đây cũng là một điều kiện tốt cho sự phát triển của ngân hàng). - Không ngừng nâng cao chất lượng của các dịch vụ uỷ thác, dịch vụ Cho thuê két sắt và các dịch vụ tư vấn theo yêu cầu của khách hàng các loại hình dịch vụ này Cho tới nay vẫn còn tương đối mới mẻ song nhu cầu này không phải là không có . Dịch vụ này không đòi hỏi phải có vốn lớn nhưng đem lại nguồn thu nhập cao . Vì vậy khi tiến hành đưa các laoaị dịch vụ này vào thì phải tiến hành tuyên truyền quảng cáo trên các phương tiện thông tin để các doanh nghiệp, các cá nhân, các khách hàng có quan hệ thường xuyên với ngân hàng thậm chí các khách hàng chưa có một lần giao dịch với ngân hàng hiểu được những tiẹn ích của các dịch vụ do ngân hàng cung ứng ra và đưa ra mức phí hợp lý để thu hút khách hàng. Ngoài ra cũng cần phải tu sửa nâng cấp cơ sở hạ tầng giúp Cho việc bảo vệ tài sản của khách hàng được an toàn , đem lại lòng tin cho khách hàng khi đến với ngân hàng của mình . 56
56. Bên cạnh đó, NHĐT&PTHà Tây cũng phải không ngừng đẩy mạnh và phát triển các hoạt động kinh doanh ngoại tệ, vàng bạc, dá quí cũng như kinh doanh trên thị trường chứng khoán. Tuy nhiên trong điều kiện như hiện nay thì đây vẫn còn là vấn đề không tưởng nó còn quá mới mẻ và xa lạvới ngân hàng nhưng trong nền kinh tế hiện nay để thắng thế trong cạnh tranh đòi hỏi cũng cần đặt ra và gây dựng cho mình nền móng ban đầu để tạo đà cho bước phát triển sắp tới. Ngoài ra đối với các dịch vụ mà NHĐT&PTHà Tây thường xuyên sử dụng như dịch vụ chuyển tiền, thu đổi ngân phiếu, dịch vụ thanh toán thì ngân hàng cần phải mạnh dạn yêu cầu, khảo sát thị trường để không ngừng mở rộngvà nâng cao các dịch vụ vốn có cũng như tiềm ẩn nhằm giúp cho đời sống công nhân viên được cải thiện hoặc nói cách khác là góp phần tăng thu nhập cho ngân hàng. 1.2. Mở rộng hoạt động tín dụng , nâng cao hiệu quả các khoản vay Mở rộng hoạt động tín dụng luôn là mong muốn của NHNO quận Ba Đình vì trong giai đoạn hiện nay đây là hoạt động mang lại nguồn thu chủ yếu cho ngân hàng. Để mở rộng hoạt động tín dụng trước hết ngân hàng cần xây đựng được cơ cấu tín dụng hợp lý. Như đã phân tích ở trên , việc đẩy mạnh sử dụng vốn tại chỗ sẽ cho phép ngân hàng có được thu nhập cao hơn rất nhiều. Vì thu nhập do điều chuyển vốn sẽ thấp hơn thu nhập khi cho vay ra nếu cùng số tiền đó. Trong thời điểm hiện nay khi nền kinh tế đang trên đà phát triển , nhu cầu về vốn cho nền kinh tế không ngừng tăng lên. Nhiều doanh nghiệp và tư nhân có nhu cầu vay vốn cao song lại không đủ điều kiện để vay vốn ngân hàng, đành phải vay vốn các chủ nợ với lãi suất cao hơn nhiều so với lãi suất cho vay của ngân hàng. Vì vậy, đây là một thị trường bỏ ngỏ mà ngân hàng phải mở rộng hơn nữa hoạt động tín dụng nhưng đồng thời cũng cần phải đảm bảo trong quá trình hoạt động kinh doanh của mình. Để giải quyết những tồn tại này: - Ngân hàng cần có chính sách ưu đãi với các khách hàng truyền thống, có uy tín đối với ngân hàng trong hoạt động tín dụng như xem xét các dự án 57
57. đầu tư và đầu tư chiều sâu thì mới có hiệu quả. Ngoài ra còn phải xem xét và phân tích kĩ các thông tin có liên quan đến các dự án vay vốn của khách hàng để hạn chế bớt rủi ro cho ngân hàng. Đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh là các đơn vị có nhu cầu vốn khá lớn và thường xuyên nhưng chủ yếu là vốn ngắn hạn và chu kỳ sản xuất kinh doanh của họ thường ngắn, vốn quay vòng nhanh. Nhu cầu về vốn phải được đáp ứng kịp thời và linh hoạt. việc giúp dỡ khách hàng này vừa là để tăng uy tín của ngân hàng đối với khách hàng đồng thời cũng giúp đỡ ngân hàng tăng thêm lợi nhuận. - Cán bộ thẩm định cần phải tham khảo các thông tin và phải đưa ra những nhận xét khách quan với hình thức cho vay cầm đồ, tài sản thế chấp, vì đây là hình thức cho vay đảm bảo an toàn cho ngân hàng. Mặt khác, ngân hàng cũng cần có các phần thưởng, khuyến khích đối với khách hàng cần vay vốn thường xuyên, doanh số dư nợ lớn để khuyến khích họ vay vốn và trả nợ cả gốc và lãi đúng hạn cho ngân hàng. Ngân hàng làm tốt công tác marketing ngân hàng để nắm bắt mọi nhu cầu của khách hàng về vốn tín dụng đối với tất cả các đơn vị quốc doanh cũng như ngoài quốc doanh, đặc biệt là các đơn vị kinh doanh là khách hàng truyền thống. Vì trong nền kinh tế thị trường nói chung và trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng nói riêng thì khách hàng đóng vai trò quyết định đến đầu ra của ngân hàng. Việc tuyên truyền quảng cáo các sản phẩm của ngân hàng vẫn còn hạn chế nên ít nhiều ảnh hưởng tới kết quả kinh doanh của ngân hàng. Vì vậy, ngân hàng phải thường xuyên tổ chức hội nghị ngân hàng , hơn nữa để trực tiếp thấy được những nhận xét của khách hàng về sản phẩm của ngân hàng, về cách phục vụ của ngân hàng. Các hoạt động yểm trợ của ngân hàng cũng là một nhân tố quan trọng như tham gia vào hiệp hội ngân hàng, vào hội trợ để làm nổi bật hơn nữa ngân hàng của mình. Ngân hàng cần tổ chức công tác thanh toán không dùng tiền mặt với phương trâm “ an toàn, nhanh chóng, chính xác ‘’ nhằm tăng thêm lòng tin của khách hàng vào ngân hàng. Có như vậy khách hàng mới tin tưởng và 58
58. muốn thanh toán qua ngan hàng . Cơ sở của việc thanh toán qua ngân hàng chính là số dư tài khoản tại ngân hàng , do đó ngân hàng có điều kiện để sử dụng một phần vốn trong tổng số dư có của tài khoản tiền gưỉ thanh toán của khách hàng (loại tiền gửi này ngân hàng trả lãi suất thấp ) để Cho vay. Như vậy ngân hàng vừa huy động nguồn vốn với lãi suất thấp để Cho vay với lãi suất cao hơn. Mặt khác, thanh toán không dùng tiền mặt ngân hàng cũng thu được phí dịch vụ chuyển tiền. Muốn làm được điều này ngân hàng cần phải trang bị các phương tiện thanh toán hiện đại đồng thời phải bỗi dưõng nâng cao trình độ nghiệp vụ kế toán nói riêng và tinh thần làm việc của cán bộ công nhân viên trong chi nhánh trong việc sử dụng một cách chủ động máy tính và công việc chuyên môn của mình. Bên cạnh việc tăng nguồn huy động vốn bằng chính sách lãi suất thấp và không ngừng mở rộng hoạt động địa bàn tín dụng cũng như khối lượng tín dụng ra các khu vực lân cận. Ngân hàng cần làm tốt công tác kiểm tra, kiểm soát nhằm phát hiện, ngăn chặn kịp thời các hiện tượng tiêu cực trong cho vay, thu nợ, thu lãi nhằm hạn chế mức thấp nhất rủi ro tín dụng và chống thất thu cho ngân hàng. Từng bước nâng cao chất lượng tín dụng đảm bảo kinh doanh của ngân hàng có hiệu quả kinh tế cao nhằm từng bước nâng cao hiệu quả kinh doanh, đòi hỏi ngân hàng phải tạo ra cơ chế nhằm gắn trách nhiệm của cán bộ với từng công việc tín dụng gắn với từng khoản cho vay, từng món thu nợ, sao cho mỗi cán bộ công nhân viên cần phỉ quan tâm tới hiệu quả công việc của mình, lấy hiệu quả công việc làm thước đo năng lực và phẩm chất của ngân hàng, triển khai thực hiện tốt cơ chế khoán tài chính của NHTƯ qui định. Cán bộ tín dụng phải thẩm định kiểm tra giám sát qui trình cho vay nhằm hướng dẫn khách hàng sử dụng vốn vay có hiệu quả nhất định, từ đó mới có điều kiện trả nợ ngân hàng cả gốc và lãi đúng kì hạn. Cán bộ kế toán phải theo dõi chặt chẽ qui trình cho vay, thanh toán chính xác, bảo quản hồ sơ vay vốn của khách hàng một cách khoa học nhằm cung cáp thông tin cho cán 59
59. bộ tín dụng trong việc đôn đốc trả lãi cho ngân hang đúng hạn góp phần chống thất thu cho ngân hàng. 1.3. Tăng cường chất lượng cán bộ công nhân viên trong ngân hàng Con người là yếu tố trung tâm quyết định nhất định tới hiệu quả kinh doanh của ngân hàng. Do đó việc xây dựng đội ngũ cán bộ, tổ chức điều hành hoạt độngkinh doanh có ý nghĩa, tác dụng rất lớn đối với ngân hàng. Chính vì thế chi nhánh NHĐT&PTHà Tây cần: - Thường xuyên có kế hoạch tổ chức cho cán bộ được đào tạo và đào tạo lại. Hướng dẫn, tổ chức tập huấn, bỗi dưỡng kiến thức chuyên sâu, thường xuyên được trang bị thêm hiểu biết về pháp luật, kinh tế, ngoại ngữ, tin học tạo điều kiện cho họ tự nâng cao trình độ kiến thức và năng lực kinh nghiệm làm việc. Đặt ra những yêu cầu chuyên môn bắt buộc , đòi hỏi đội ngũ này phải có kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực tài chính doanh nghiệp, tài chính ngân hàng, có khả năng phân tích tài chính. Kiên quyết thực hiện sắp xếp lại những cán bộ không đáp ứng được yêu cầu công việc. Trong quá trình học tập và bồi dưỡng phải gắn lí luận với thực tiễn để các cán bộ công nhân viên ngân hàng có thể vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo và có hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng. - Thực hiên phân công công việc theo năng lực, kinh nghiệm của mỗi người, phân quyền đề nghị cấp tín dụng theo trình độ, kinh nghiêm. - Ngân hàng cần qui định nhiệm vụ, trách nhiệm và quyền hạn rõ ràng đối với từng cán bộ công nhân viên ngân hàng, thường xuyên kiểm tra giám sát các hoạt động của họ, tránh tình trạng làm sai làm hỏng không xác định được trách nhiệm thuộc về ai. Cán bộ cố tình vi phạm qui định hoặc có hành vi gian trá phải giải quyết sử lý thực hiện chế độ thưởng phạt phân minh cần thiết có chế độ đãi ngộ, lương thưởng khác nhau đối với các nhiệm vụ quan trọng khác nhau Như vậy sẽ kích thích được cán bộ công nhân viên hoàn thành tốt công việc được giao . 60