Đề tài Thực trạng hoạt động đầu tư phát triển và giải pháp tại công ty xuất nhập khẩu và đầu tư IMEXIN Hà nội

99 trang nguyendu 3920

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đề tài Thực trạng hoạt động đầu tư phát triển và giải pháp tại công ty xuất nhập khẩu và đầu tư IMEXIN Hà nội", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

de_tai_thuc_trang_hoat_dong_dau_tu_phat_trien_va_giai_phap_t.doc

Nội dung text: Đề tài Thực trạng hoạt động đầu tư phát triển và giải pháp tại công ty xuất nhập khẩu và đầu tư IMEXIN Hà nội

Chuyên đề tốt nghiệp Lời giới thiệu Đất nước Việt Nam thân yêu của chúng ta có : "Rừng vàng, biển bạc, đất phì nhiêu ", thế nhưng thực tế đất nước ta luôn nghèo và được xếp vào vị trí của những quốc gia nghèo nhất trên thế giới. Một trong những nguyên nhân cơ bản vẫn là "hiệu quả" ! Chúng ta từng nghe quá trình làm ăn kém hiệu quả, lãng phí các nguồn lực, sử dụng không đúng mục đích Tất cả các vấn đề này đều lấy hiệu quả làm trọng tâm để đánh giá. Vậy hiệu quả là gì ? Tại sao chúng ta phải lấy hiệu quả làm trọng tâm của các hoạt động kinh tế ? Tại sao chúng ta phải nâng cao hiệu quả ? Trong bài viết này tôi không có tham vọng đánh giá hiệu quả ở tầm quốc gia (tầm vĩ mô) nhưng tôi xin đề cập và nhấn mạnh đến một số ảnh hưởng tác động, các chỉ tiêu đo lường và đánh giá hiệu quả trong một doanh nghiệp (ở tầm vi mô). Qua đó thấy được tầm quan trọng của hiệu quả kinh tế nói chung và hiệu quả trong ngành nói riêng. Đó cũng là ý tưởng nâng cao hiệu quả chung của toàn xã hội, bởi vì các doanh nghiệp là thực thể cấu tạo nên nền kinh tế vi mô - hiệu quả của nó chúng là hiệu quả của quốc gia. Cũng trong bài viết, bố cục được chia làm 3 chương : Chương I : Lý luận chung về Đầu tư và các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đầu tư phát triển trong doanh nghiệp.; Chương II : Thực trạng hoạt động đầu tư phát triển tại công ty xuất nhập khẩu và đầu tư IMEXIN Hà nội; Chương III : Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động đầu tư phát triển tại công ty xuất nhập khẩu và đầu tư IMEXIN Hà nội Do trình độ và thời gian có hạn và trình độ tìm hiểu thực tế có hạn vậy em xin được sự đóng góp ý kiến của thầy cô giáo trong bộ môn kinh tế đầu tư và sự đóng góp ý kiến của Quý Công ty. Hà nội, tháng 04 năm 2005 Người thực hiện Nguyễn Thu Thuỷ Nguyễn Thu Thuỷ 1 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Chương I Lý luận chung về đầu tư và các giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư phát triển của doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường I. Đầu tư của doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường 1. Khái niệm về đầu tư và vai trò của đầu tư 1.1. Đầu tư : Là hoạt động sử dụng tiền vốn, tài nguyên trong một thời gian tương đối dài nhằm thu về lợi nhuận hoặc lợi ích kinh tế xã hội dưới góc độ tài chính thì đầu tư là một chuỗi hoạt động chi tiêu để chủ đầu tư nhận về một chuỗi những dòng thu. Dưới góc độ tiêu dùng thì đầu tư là sự hi sinh tiêu dùng hiện tại để thu được mức tiêu dùng nhiều hơn trong tương lai. Khái niệm chung: Đầu tư là việc bỏ vốn hoặc chi dùng vốn cùng các nguồn lực khác ở hiện tại để tiến hành một hoạt động nào đó nhằm thu về các kết quả có lợi trong tương lai. Nguồn lực đó có thể là tiền, là tài nguyên thiên nhiên, là sức lao động và trí tuệ. Những kết quả đó có thể là sự tăng thêm các tài sản tài chính (tiền vốn), tài sản vật chất (nhà máy, đường xá ) tài sản trí tuệ (trình độ văn hoá, chuyên môn, khoa học kỹ thuật ) và nguồn nhân lực có đủ điều kiện để làm việc có năng suất trong nền sản xuất xã hội. 1.2. Vai trò đầu tư Chủ yếu là mang lại những kết quả. Trong những kết quả đã đạt được trên đây, những kết quả trực tiếp của sự hy sinh các nguồn lực ở hiện tại là các tài sản vật chất, tài sản trí tuệ và nguồn nhân lực tăng thêm có vai trò quan trọng trong mọi lúc, mọi nơi không chỉ đối với người bỏ vốn (chủ đầu tư), mà cả đối với toàn bộ nền kinh tế. Những kết quả này không chỉ người chủ đầu tư mà cả nền kinh tế xã hội được thụ hưởng. Lợi ích trực tiếp do sự hoạt động của Nhà máy này đem lại cho người đầu tư (chủ đầu tư) là lợi nhuận, còn cho nền kinh tế là thoả mãn nhu cầu tiêu dùng (cho sản xuất và cho sinh hoạt) tăng thêm của nền kinh tế, đóng góp cho ngân sách, giải quyết việc làm cho người lao động Nguyễn Thu Thuỷ 2 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Trình độ nghề nghiệp, chuyên môn của người lao động tăng thêm không chỉ có lợi cho chính họ (để có thu nhập cao, đơn vị cao trong xã hội) mà còn bổ sung cho nguồn lực có kỹ thuật cho nền kinh tế để có thể tiếp nhận công nghệ ngày càng hiện đại, góp phần nâng cao dần trình độ công nghệ và kỹ thuật của nền sản xuất quốc gia. Mục tiêu của mọi công cuộc đầu tư là đạt được những kết quả lớn hơn so với những hy sinh mà chủ đầu tư phải gánh chịu khi tiến hành đầu tư. Kết quả này càng lớn, nó càng phản ánh hiệu quả đầu tư cao - Một trong những tiêu chí quan trọng đối với từng cá nhân, từng đơn vị khi tiến hành đầu tư, là điều kiện quyết định sự ra đời, tồn tại và tiếp tục phát triển mọi hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ. 1.2.1. Trên góc độ toàn bộ nền kinh tế. - Đầu tư với việc tăng cường khả năng khoa học-công nghệ của đất nước. Công nghệ là trung tâm của CNH. Đầu tư là điều kiện kiên quyết của sự phát triển và tăng cường khả năng công nghệ của đất nước hiện nay. Có hai con đường cơ bản để có công nghệ là tự nghiên cứu phát minh ra công nghệ và nhập công nghệ từ nước ngoài. Dù là sự nghiên cứu hay nhập nó thì cũng cần có vốn đầu tư. Mọi phương án đổi mới công nghệ không gắn với nguồn vốn đầu tư sẽ là những phương án không khả thi. - Đầu tư tác động đến tốc độ tăng trưởng và phát triển kinh tế. Muốn giữ tốc độ tăng trưởng ở mức trung bình thì tốc độ đầu tư phải đạt từ 5-20% so với GDP tuỳ thuộc vào ICOR của mỗi nước. ở các nước phát triển, ICOR thường lớn từ 5-7, ở các nước chậm phát triển ICOR thấp từ 2-3. Đối với các nước đang phát triển, phát triển về bản chất được coi là vẫn đề đảm bảo các nguồn vốn đầu tư đủ để đạt được một tỉ lệ tăng thêm sản phẩm quốc dân dự kiến. Có sự khác nhau trên là vì chỉ tiêu ICOR phụ thuộc mạnh vào cơ cấu kinh tế và hiệu quả đầu tư trong các nghành các vùng lãnh thổ cũng như phụ thuộc vào hiệu quả của chính sách kinh tế nói chung. Thông thường ICOR trong nông nghiệp thấp hơn trong công nghiệp, ICOR trong giai đoạn chuyển đổi cơ chế chủ yếu do tận dụng năng lực. Do đó ở các nước phát triển, tỉ lệ đầu tư thấp thường dẫn đến tốc độ tăng trưởng thấp. 2.2. Đối với các cơ sở vô vị lợi Đây là hoạt đọng không thể thu lợi cho bản thân mình. Hoạt động này đang tồn tại, để duy trì sự hoạt động, ngoài tiến hành sửa chữa lớn định kì các Nguyễn Thu Thuỷ 3 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp cơ sở vật chất-kĩ thuật còn phải thực hiện các chi phí thường xuyên tất cảc những hoạt động và chi phí này đều là những hoạt động đầu tư. 2.3. Trên góc độ vi mô Đầu tư quyết định sự ra đời, tồn tại và phát triển của mỗi cơ sở. Chẳng hạn, để tạo dựng cơ sở vật chất kĩ thuật cho sự ra đời của bất kì cơ sở nào đều cần phải xây dựng nhà xưởng, cấu trúc hạ tầng, mua sắm và lắp đặt máy móc trên nền bệ, tiến hành các công tác xây dựng cơ bản và thực hiện các chi phí khác gắn liền với sự hoạt động trong một kì của các cơ sở vật chất kĩ thuật vừa được tạo ra. Các hoạt động này chính là hoạt động đầu tư. Đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh dịch vụ đang tồn tại sau một thơi gian hoạt động, các cơ sở vật chất-kĩ thuật các cơ sở này hao mòn, hư hỏng. Để duy trì được sự hoạt động bình thường cần định kì tiến hành sửa chữa lớn hoặc thay đổi các cơ sở vật chất - kĩ thuật và nhu cầu tiêu dùng của nền sản xuất xã hội, phải mua sắm các trang thiết bị mới thay thế cho các trang thiết bị cũ đã lỗi thời, cũng có nghĩa là phaỉ đầu tư. 3 - Phân loại đầu tư. Đầu tư có thể được phân ra nhiều loại tuỳ theo giác độ nghiên cứu: - Theo lĩnh vực công năng, ví dụ: Đầu tư cho nghiên cứu khoa học, cho dây chuyền sản xuất, cho tiêu thụ sản phẩm, cho công tác quản trị. - Theo loại tài sản, ví dụ: Đầu tư cho tài sản vật chất như đất đai, nhà cửa, máy móc, dự trữ sản xuất; đầu tư tài chính như mua ngân phiếu, cổ phiếu, đầu tư cho tài sản chi phí vật chất như nghiên cứu khoa học, quảng cáo, đào tạo dịch vụ - Về mặt tác dụng đối với tiềm năng sản xuất của doanh nghiệp, ví dụ: Đầu tư thành lập, thay thế hợp lý hoá sản xuất, dự trữ mở rộng năng lực sản xuất. Trong cơ chế thị trường ta còn phân biệt giữa các đầu tư mang tính công cộng cho ngân quỹ Nhà nước hay cho phúc lợi công cộng chi. Ví dụ: Xây dựng đường giao thông, bệnh viện, trường học, công trình bảo vệ môi sinh So với đầu tư mang tính tư nhân thì đầu tư có tính công cộng có những đặc thù riêng trong tính toán thu chi. Lợi ích của đầu tư có thể được tính thông qua đại lượng mà được coi là mục tiêu của đầu tư, ví dụ: Tần số sử dụng giao thông, cầu, bệnh viện việc lượng hoá và ghi nhận một cách chính xác trên cơ sở thiết bị đo tính những đại lượng hiệu ích thường rất khó khăn. Trong những đầu tư của tư nhân, ví dụ: Đầu tư Nguyễn Thu Thuỷ 4 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp cho lĩnh vực xã hội hay cho công tác quản trị cũng đều có khó khăn tương tự. Đầu tư thực (đầu tư cho sản xuất) Theo đối tượng Đầu tư tài chính Giá phiếu Đầu tư xây dựng Đầu tư thay thế Theo mục đích sử dụng Đầu tư hợp lý hoá dây chuyền sản xuất. Đầu tư Đầu tư mở rộng Đầu tư ngắn hạn Theo thời gian Đầu tư trung hạn sử dụng Đầu tư dài hạn Đầu tư thành lập (đầu tư ban đầu) Theo số lần đầu tư Đầu tư thường xuyên Hình 1: Phân loại đầu tư 4 - Đầu tư trong doanh nghiệp. 4.1. Doanh nghiệp Có thể nói doanh nghiệp là một tế bào của nền kinh tế quốc dân.sự phát triển mạnh mẽ của mỗi tế bào tạo nên sự tăng trưởng của nền kinh tế . Nguyễn Thu Thuỷ 5 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Chức năng của doanh nghiệp là thực hiện một số khâu của quá trình tái sản xuất xã hội, sản xuất ra sản phẩm phục vụ cho nhu cầu của xã hội với những nguồn lực hiện có nhằm đáp ứng nhu cầu hàng hoá, phục vụ cho nhu cầu thị trường và Quốc tế. Doanh nghiệp thực hiện đồng thời cả hoạt động sản xuất ra hàng hoá, dịch vụ và hoạt đọng kinh doanh hàng hoá, dịch vụ đó trên thị trường. Các doanh nghiệp đóng vai trò cung cấp, tạo ra sản phẩm sẵn sàng đáp ứng cho nhu cầu của thị trường, đồng thời lại là người cần vốn khi nó đóng vai trò quyết định thuê, mua các yếu tố đầu vào phục vụ cho nhu cầu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp mình. Trong trường hợp các doanh nghiệp có thể giữ vai trò là người mua, vừa là người bán nếu có mục đích kinh doanh xác định. Vì vậy khi đưa ra khái niệm doanh nghiệp cũng có nhiều điểm khác nhau: Doanh nghiệp là một tổ chức hay là một đơn vị kinh doanh được thành lập nhằm mục đích chủ yếu là thực hiện các mục đích kinh doanh. Trong đó kinh doanh được hiểu là việc thực hiện một số hay tất cả các công đoạn của quá trình sản xuất, tiêu thụ sản phẩm hay thực hiện các dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích sinh lợi. Dưới góc độ xã hội: Doanh nghiệp được hiểu là một cộng đồng người được liên kết lại với nhau để chung hưởng những thành quả do việc sử dụng tài nguyên hiện có của doanh nghiệp. Dưới góc độ pháp luật: Doanh nghiệp được hiểu là tập thể người, được tổ chức theo hình thức nhất định, phù hợp các quy định của pháp luật, có tài khoản riêng trực tiếp sản xuất kinh doanh theo phương hoạch toán kinh doanh dưới quản lí nhà nước. Vậy ta có thể đưa ra kết luận chung về quản lí kinh doanh đó là: “Doanh nghiệp là một tổ chức kinh tế có tư cách pháp nhân, được thành lập theo những quy định hiện hành của pháp luật, thực hiện các hoạt động sản xuất kinh doanh của sản phẩm, dịch vụ trên thị trường nhằm mục tiêu thu lợi nhuận, đồng thời kết hợp với mục tiêu kinh tế của xã hội”. Với khái niệm này doanh nghiệp bao gồm các mục tiêu kinh tế, xã hội. Song trong kinh doanh Nguyễn Thu Thuỷ 6 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp mục tiêu kinh tế vẫn là quyết định còn mục tiêu xã hội thường được đặt ra với các tổ chức kinh tế thuộc tổ chức nhà nước 4.2. Đầu tư phát triển: Doanh nghiệp được biểu hiện là việc mua sắm độc lập một tài sản hay một tổ hợp tài sản trong giai đoạn kế hoạch được gọi là đối tượng đầu tư. Về mặt kinh tế, nó được đặc trưng bởi chi phí mua sắm (lượng vốn đầu tư) cũng như các số dư theo chi trong thời gian sử dụng tài sản cho sản xuất ở doanh nghiệp, cho thuê mướn và bán đi để tiếp tục sử dụng vào mục đích khác. Số liệu chi phí có thể là số liệu thực khi nghiên cứu một đối tượng đầu tư đã được thực hiện hay số liệu kế hoạch khi nó còn đang trong giai đoạn kế hoạch. Sở dĩ, nói đầu tư là việc mua sắm độc lập vì việc ra quyết định đầu tư phải dựa vào cơ sở tính toán và đánh giá chứ không thể là hậu quả của một quyết định chủ quan nào đó. Chi phí mua sắm đối tượng đầu tư thường được chia nhỏ và phân theo thời gian, ví dụ: Việc phân bổ vốn ở các công trình xây dựng cơ bản. Để đánh giá một dự án đầu tư cần có chi phí mua sắm cùng với các số liệu thu chi kế hoạch thường xuyên và các số liệu hữu ích khác. Chúng hình thành nên dòng thu chi hay còn gọi là dòng tiền mặt. Dòng thu chi kế hoạch phụ thuộc vào vị trí trạng thái của số liệu trong tương lai và được ước tính trong hoàn cảnh chưa lường hết những khả năng sẽ xảy ra trong thực tế. Do việc đặc trưng hoá đối tượng đầu tư hàng dòng tiền mặt, nên đã bỏ qua những đại lượng không qui đẫn ra tiền của đối tượng đầu tư. Thường đấy là những đại lượng phản ánh những nhân tố về trình độ kỹ thuật và công nghệ, mang tính xã hội và pháp lý cũng như hiệu ích gián tiếp hay hiệu ích ngoại mà đối tượng đầu tư mang lại, ví dụ: Việc ô nhiễm không khí, nguồn nước, gây tiếng động. Những đại lượng này được kết hợp với các chỉ tiêu kinh tế khác khi xét để ra quyết định chính thức về đầu tư hay cùng được xử lý và giải quyết song song, ví dụ: Bằng phương pháp phân tích quản trị sử dụng. Với những quan điểm này, ở đây ta không quan tâm đến việc liệu đối tượng đầu tư trở thành chủ sở hữu riêng của doanh nghiệp - chủ đầu tư hay không?. Việc đánh giá quá trình đầu tư này có thể áp dụng cho các dự án đầu Nguyễn Thu Thuỷ 7 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp tư bình thường, các dự án thuê mướn tài sản theo kiểu Leasing khá phổ biến ở Tây âu và Hoa Kỳ hiện nay, hay đơn giản hơn là các phương thức quảng cáo hàng hoá - sản phẩm của doanh nghiệp. 4.2. Đầu tư và tài chính trong doanh nghiệp: Cũng liên quan đến lĩnh vực thu chi. Thường được biểu hiện là việc sử dụng khai thác lại các phương tiện tài chính. Còn ngược lại, tài chính bao hàm việc tìm kiếm nguồn vốn và trả lại tiền vay cộng với phần lãi và các điều kiện tín dụng cũng như các biện pháp khác làm sao doanh nghiệp vẫn đảm bảo nguyên tắc cân bằng tài chính. Như vậy, đầu tư và tài chính trở thành hai mặt trong nền kinh tế doanh nghiệp. Nó tuy khác nhau song lại có mối quan hệ chặt chẽ - Hai mặt của vấn đề. Do mối liên quan này, các mô hình tối ưu khác để kế hoạch hoá công việc đầu tư và các biện pháp tài chính đã được xây dựng và phát triển. Theo BUSSE VON COLBE/LASSMANN ở Đức. Người ta xây dựng mô hình trên cơ sở giả thiết một thị trường vốn không dư thừa và kết quả đầu tư là an toàn. Ngược lại, ở Hoa Kỳ lại giả định thị trường vốn đầu tư dư thừa và các kết quả đầu tư không an toàn. Hai hướng giải quyết này đều có cái chung là dựa trên cơ sở các giá tại thu chi tiền mặt của quá trình đầu tư đem lại. Song ở đây các kết quả không thể lượng hoá được, đều chưa được đem vào giải. Thường việc đầu tư được đặc trưng bởi một dòng tiền mặt xuất phát bằng chi, một số âm. Song có những trường hợp đặc biệt xuất phát bằng thu, ví dụ : Khi đầu tư thay thế tài sản cũ được thanh lý, hay dòng tiền mặt lại vừa có số dư thu chi hàng năm (số âm và dương) như trong trường hợp thuê mứn tài sản. Còn quá trình tài chính lại được bắt đầu từ thu, song cũng có trường hợp lại bằng chi, ví dụ : Phải trả tiền lệ phí hoàn tất thủ tục vay vốn. ý tưởng chung của đầu tư và tài chính là lựa chọn phương án lợi nhất hay xác định dự án đầu tư và tài chính bằng mô phỏng, đều lựa dựa trên cơ sở dòng tiền mặt và như vậy sẽ áp dụng những phương pháp tính toán giống nhau. Những phương pháp này gọi là tính toán đầu tư. Nếu những quyết định về đầu tư và tài chính không phụ thuộc lẫn nhau thì giữa chúng phải có những Nguyễn Thu Thuỷ 8 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp điểm quan hệ nhất định. Trong lý thuyết đầu tư, nhìn chung những mối quan hệ hiện có trên thị trường vốn giữa cầu vốn và cung vốn thì không đa dạng; những đầu tư động mà có liên quan đến mức lãi suất tính toán trong doanh nghiệp. II. Phương pháp Xác định hiệu quả của hoạt động đầu tư 1. Xác định kết quả của hoạt động đầu tư 1.1. Khối lượng vốn đầu tư thực hiện Khối lượng vốn đầu tư thực hiện là tổng số tiền để tiến hành các hoạt động của các công cuộc đầu tư bao gồm các chi phí cho công tác xây lắp, chi phí cho công tác mua sắm thiết bị và các chi phí khác theo quy định của thiết kế dự toán được ghi trong dự án đầu tư đã được duyệt. * Chi phí xây lắp: - Chi phí phá và tháo dỡ các vật kiến trúc cũ để giảm vốn đầu tư. - Chi phí san lấp mặt bằng xây dựng - Chi phí xây dựng công trình tạm, công trình phụ trợ phục vụ thi công, nhà tạm tại hiện trường để ở và điều hành thi công (nếu có). - Chi phí xây dựng các hạng mục công trình - Chi phí lắp đặt thiết bị * Chi phí thiết bị: - Chi phí mua sắm thiết bị công nghệ (gồm cả thiết bị phi tiêu chuẩn cần sản xuất, các trang thiết bị khác phục vụ sản xuất, làm việc, sinh hoạt của công trình). - Chi phí vận chuyển từ cảng và nơi mua đến công trình. Chi phí lưu kho, lưu bãi, lưu container, chi phí bảo quản, bảo dưỡng - Thuế và chi phí bảo hiểm thiết bị công trình * Chi phí khác: - ở giai đoạn chuẩn bị đầu tư: + Chi phí lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đối với dự án nhóm A hoặc dự án nhóm B, báo cao nghiên cứu khả thi đối với dự án nói chung và các dự án chỉ thực hiện lập báo cáo đầu tư. Nguyễn Thu Thuỷ 9 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp + Chi phí tuyên truyền, quảng cao dự án. + Chi phí nghiên cứu khoa học, công nghệ có liên quan đến dự án. + Chi phí và lệ phí thẩm định báo cao nghiên cứu khả thi của dự án đầu tư. - ở giai đoạn thực hiện đầu tư: + Chi phí khởi công công trình + Chi phí đễn bù và tổ chức thực hiện trong quá trình đền bù đất đai, hoa màu, di chuyển dân cư và các công trình trên mặt bằng xây dựng, chi phí phục vụ cho công tác tái định cư và phục hồi. + Tiền thuê đất hoặc tiền chuyển quyền sử dụng đất + Chi phí khảo sát xây dựng, thiết kế công trình, chi phí mô hình thí nghiệm, chi phí lập hồ sơ mời thầu, chi phí cho việc phân tích, đánh giá kết quả đấu thầu xây lắp, mua sắm vật tư + Chi phí ban quản lý dự án + Chi phí bảo vệ an toàn, bảo vệ môi trường trong quá trình xây dựng công trình (nếu có). + Chi phí kiểm định vật liêuk đưa vào công trình. + Lệ phí địa chính - Giai đoạn kết thúc xây dựng + Chi phí thực hiện việc quy đổi vốn, thẩm tra và phê duyệt quyết toán vốn đầu tư công trình. + Chi phí tháo dỡ công trình tạm, công trình phụ trợ phục vụ thi công + Chi phí thu dọn vệ sinh công trình, tổ chức nghiệm thu, khánh thành và bàn giao công trình. + Chi phí đào tạo công nhân kỹ thuật và các cán bộ quản lý sản xuất + Chi phí thuê chuyên gia vận hành và sản xuất trong thời gian chạy thử. + Chi phí nguyên, vật liệu, năng lượng và nhân lực cho quá trình chạy thử không tải, có tải. Nguyễn Thu Thuỷ 10 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp 1.2. Tài sản cố định huy động và năng lực sản xuất phục vụ tăng thêm - Tài sản cố định huy động là công trình hay hạng mục công trình, đối tượng xây dựng có khẳ năng phát huy tác dụng độc lập đã kết thúc qúa trình xây dựng, mua sắm, đã làm xong thủ tục nghiệm thu sử dụng, có thể đưa ra vào hoạt động được ngay. - Năng lực sản xuất phục vụ tăng thêm là khả năng đáp ứng nhu cầu sản xuất, phục vụ của các tài sản cố định đã được huy động vào sử dụng để sản xuất ra sản phẩm hoặc tiến hành các hoạt động dịch vụ theo quy địnhđược ghi trong dự án đầu tư. Nói chung, đối với các công cuộc đầu tư quy mô lớn, có nhiều đối tượng, hạng mục xây dựng có khả năng phát huy tác dụng độc lập thì được áp dụng hình thức huy động bộ phận sau khi từng đối tượng, hạng mục đã kết thúc quá trình xây dựng, mua sắm, lắp đặt. Còn đối với các công cuộc đầu tư quy mô nhỏ, thời gian thực hiện đầu tư ngắn thì áp dụng hình thức huy động tàon bộ khi tất cả các đối tượng, hạng mục công trình đã kết thức quá trình xây dựng, mua sắm và lắp đặt. Các tài sản cố định được huy động và năng lực sản xuất phục vụ tăng thêm là sản phẩm cuối cùng của các công cuộc đầu tư, chúng có thể được biểu hiện bằng tiền hoặc bằng hiện vật. Các chỉ tiêu biểu hiện bằng hiện vật như số lượng các tài sản cố định được huy động (số lượng nhà ở, bệnh viện, cửa hàng, trường học, nhà máy ). Công suất hoặc năng lực phát huy tác dụng của các tài sản cố định được huy động ( Số căn hộ, mét vuông nhà ở, số chỗ ngồi ở rạp hát, trường học ) Chỉ tiêu giá trị các tài sản cố định được huy động tính theo giá trị dự toán hoặc giá trị thực tế tuỳ thuộc mục đích sử dụng chúng trong công tác nghiên cứu kinh tế hay quản lý hoạt động đầu tư. Cụ thể giá trị dự toán được sử dụng làm cơ sở để tính giá trị thực của tài sản cố định, để lập kế hoạch về vốn đầu tư và tình khối lượng vốn đầu tư thực hiện. Giá trị dự toán là cơ sở để tiến hành thanh quyết toán giữa chủ đầu tư và các đơn vị nhận thầu. Nguyễn Thu Thuỷ 11 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Còn giá trị thực tế của các tài sản cố định huy động được sử dụng để kiểm tra việc thực hiện kỷ luật tài chính, dự toán đối với các công cuộc đầu tư từ nguồn ngân sách cấp, để ghi vào bảng cân đối tài sản cố định của cơ sở, là cơ sở để tính mức khấu hao hàng năm, phục vụ công tác hoạch toán kinh tế của cơ sở, đánh giá kết quả hoạt động tài chính của cơ sở. 2. Xác định hiệu quả của hoạt động đầu tư Hiệu quả kinh tế nền sản xuất xã hội là phạm trù kinh tế quan trọng biểu hiện quan hệ so sánh giữa kết quả kinh tế mà xã đạt được với chi phí bỏ ra để đạt được hiệu quả đó. Kết quả được đem ra so sánh có thể là kết quả ban đầu, trung gian hoặc kết quả cuối cùng. Tương ứng, có các chỉ tiêu hiệu quả khác nhau, có những tác dụng khác nhau. Kết quả được nói ở đây có thể là kết quả trực tiếp, kết quả gián tiếp với các mức độ khác nhau. Chi phí được chọn để so sánh cũng bao gồm nhiều loại khác nhau: Chi phí thường xuyên, chi phí một lần (nguồn lực của nền sản xuất xã hội). Tương ứng cũng có các chỉ tiêu hiệu quả khác nhau, có tác dụng khác nhau. Hiệu quả kinh tế có thể được xác định bằng cách so sáng tương đối. Chỉ tiêu hiêu quả được tính từ các loại so sánh trên, có tác dụng khác nhau trong đánh giá và phân tích kinh tế. 2.1 Hiệu quả của đầu tư. 2.1.1. Hiệu quả đầu tư: Là khái niệm mở rộng và tổng hợp, là phạm trù kinh tế khách quan của nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN. Sự hoạt động của các qui luật kinh tế khách quan và của qui luật kinh tế cơ bản khác của cơ chế thị trường theo định hướng XHCN, đòi hỏi mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh dịch vụ trong đó có hoạt động đầu tư phải đem lại hiệu quả tài chính, kinh tế - xã hội, đồng thời cũng tạo ra những điều kiện để cho mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ đạt được hiệu quả tài chính, kinh tế - xã hội ngày càng cao. Hiệu quả của đầu tư là phạm trù kinh tế biểu hiện quan hệ so sánh giữa kết quả kinh tế, xã hội đạt được với chi phí đầu tư bỏ ra để đạt được kết quả đó Nguyễn Thu Thuỷ 12 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp trong một thời kỳ nhất định. Trên giác độ nền kinh tế quốc dân, hiệu quả của đầu tư được thể hiện tổng hợp ở mức độ thoả mãn của đầu tư đối với nhu cầu phát triển kinh tế, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người lao động. Xét theo phạm vi từng ngành, từng doanh nghiệp, từng giải pháp kỹ thuật thì hiệu quả của đầu tư được thể hiện ở mức độ đáp ứng những nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội đã đề ra cho ngành, cho doanh nghiệp, cho từng giải pháp kỹ thuật khi thực hiện đầu tư. 2.1.2 Hiệu quả của đầu tư sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp: Là một phạm trù kinh tế biểu hiện sự phát triển theo chiều rộng hay chiều sâu (tuỳ theo loại hình đầu tư, đầu tư thành lập (đầu tư ban đầu) hay đầu tư thường xuyên). Nó phản ánh trình độ khai thác các nguồn lực trong quá trình sản xuất và tái sản xuất, nhu cầu thị trường và qui mô sản xuất nhằm thực hiện mục tiêu của doanh nghiệp. Nó là chỉ tiêu tương đối được biểu hiện bằng kết quả đầu tư sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp so với chi phí đầu tư ban đầu hay chi phí đầu tư tái sản xuất (chỉ tiêu hiệu quả thuận) hoặc ngược lại (chỉ tiêu hiệu quả nghịch). Các chỉ tiêu này còn được gọi là chỉ tiêu năng suất. 2.2. Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả đầu tư (SXKD của DN). Nguyên tắc chung để tính các chỉ tiêu hiệu quả của đầu tư là lần lượt so sánh các kết quả do đầu tư đem lại với chi phí vốn đầu tư đã được thực hiện để thu được các kết quả đó. Tiếp đến so sánh kết quả tính được với định mức hoặc kế hoạch với các thời kỳ trước, với các công cuộc đầu tư cùng tính chất. Chẳng hạn, nếu gọi E0 là chỉ tiêu hiệu quả định mức, E1 là chỉ tiêu hiệu quả thực tế, trong đó: Kết quả đạt được E1 = Chi phí vốn tương ứng + Nếu E1 E0 Thì công cuộc đầu tư là có hiệu quả. + Nếu E1 E0 Thì công cuộc đầu tư không đạt tiêu chuẩn hiệu quả. Các kết qủa do hoạt động đầu tư đem lại cho cơ sở, cho nền kinh tế rất đa dạng và là điều tất yếu của quá trình thực hiện đầu tư. Các kết quả đó có thể là lợi nhuận thuần, là mức tăng năng suất lao động, là số lao động có việc làm do Nguyễn Thu Thuỷ 13 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp hoạt động đầu tư tạo ra, là mức tăng thu nhập cho người lao động, tăng thu cho ngân sách, tăng GDP Do đó, để phản ánh hiệu quả của hoạt động đầu tư, người ta phải sử dụng một hệ thống các chỉ tiêu. Mỗi chỉ tiêu phản ánh một khía cạnh của hiệu quả và được sử dụng trong những điều kiện nhất định. Trong đó, chỉ tiêu biểu hiện bằng tiền được sử dụng rộng rãi. Tuy nhiên tiền có giá trị thay đổi theo thời gian nên khi sử dụng các chỉ tiêu bằng tiền phải đảm bảo tính so sánh về mặt giá trị theo thời gian. Tuỳ thuộc phạm vi phát huy tác dụng và bản chất của hiệu quả (thống kê) sử dụng những hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả khác nhau sau đây: 2.2.1. Hệ thống chỉ tiêu phản ánh hiệu quả tài chính Chỉ tiêu này được sử dụng để xem xét hiệu quả của đầu tư đối với những dự án đầu tư hoặc đầu tư của doanh nghiệp. 2.2.1.1. Hệ thống chỉ tiêu phản ánh hiệu quả tài chính của hoạt động đầu tư. - Chỉ tiêu sinh lời của vốn đầu tư : Còn gọi là hệ số thu hồi vốn đầu tư. Chỉ tiêu này phản ánh mức (lợi nhuận ròng) ( lợi nhuận thuần) thu được từ một đơn vị đầu tư (1000đ hoặc 1 triệu đồng ) được thực hiện, ký hiệu là RR, công thức tính chỉ tiêu này có dạng sau đây: Wipv Tính cho từng năm hoạt động, thì RRi Iv0 Trong đó: Wipv: Lợi nhuận thuần thu được năm i tính theo mặt bằng giá trị các kết quả đầu tư bắt đầu phát huy tác dụng. Iv0: Tổng sô tiền vốn đầu tư thực hiện tính đến thời điểm các kết quả đầu tư của dự án bắt đầu phát huy tác dụng. Nếu tính cho toàn bộ công cuộc đầu tư của dự án thì chỉ tiêu thu nhập thuần toàn bộ công cuộc đầu tư tính cho 1.000 đ hay 1 triệu đồng vốn đầu tư được tính như sau: n 1 n 1 W W SV NPV  ipv  ipv pv npv hay npv i 1 hoặc npv i 1 Iv0 Iv0 S pv Iv0 Nguyễn Thu Thuỷ 14 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Trong đó: NPV: Tổng thu nhập thuần của cả đời một dự án đầu tư tính ở các mặt bằng thời gian khi các kết quả đầu tư bắt đầu phát huy tác dụng. n 1 Wipv : Tổng lợi nhuận thuần cả đôi dự án. i 1 SVpv: Giá trị thanh lý tính theo mặt bằng thời gian khi dự án bắt đầu phát huy tác dụng. RRi và npv: Càng nhỏ càng tốt (Mininum) npv < 1 - Chỉ tiêu tỷ suất sinh lời của vốn tự có : Vốn tự có là một bộ phận của vốn đầu tư, là một yếu tố cơ bản để xem xét tiềm lực tài chính cho việc tiến hành các công cuộc đầu tư của các cơ sở không được ngân sách tài trợ. Nếu vốn phải đi vay ít, tổng tiền trả lãi vay ít. Tỷ suất sinh lời vốn tự có càng cao và ngược lại. Công thức tính có dạng sau đây : Wi Nếu tính cho 1 năm hoạt động: Ei Ei Trong đó: - E1: Vốn tự có bình quân năm i của dự án. - Wi: Lợi nhuận thuần năm i của dự án. : Nếu tính cho toàn bộ công cuộc đầu tư dự án. NPV npvE Epv Trong đó: - NPV: Tổng thu nhập thuần cả đời dự án ở mặt bằng thời gian khi các kết quả đầu tư bắt đầu phát huy tác dụng. - Epv: Vốn tự có bình quân của cả đời dự án tính ở mặt bằng thời gian khi công trình đầu tư bắt đầu phát huy tác dụng. upvE: Càng lớn càng tốt. - Chỉ tiêu sô lần quay vòng của vốn lưu động: Vốn lưu động là một bộ phận của vốn đầu tư. Vốn lưu động quay vòng càng nhanh, càng cần ít vốn và Nguyễn Thu Thuỷ 15 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp do đó tiết kiệm vốn đầu tư và trong những điều kiện không đổi thì tỷ suất sinh lời của vốn đầu càng cao. Công thức tính chỉ tiêu này có dạng sau đây: o L i Wci W ci Trong đó: - oi: Doanh thu thuần năm i của dự án. - W ci : Vốn lưu động bình quân năm i của dự án. o pv hoặc: L W c W cpv Trong đó: - o pv : Doanh thu thuần bình quân năm cả đời dự án. - W cpv : Vốn lưu động bình quân năm cả đời dự án. L và L càng lớn càng tốt. W ci W c - Chỉ tiêu thời hạn thu hồi vốn đầu tư: Là thời gian mà các kết quả của quá trình đầu tư cần hoạt động để có thể thu hồi vốn đầu tư đã bỏ ra từ lợi nhuận thuần thu được. I Công thức tính toán như sau: T v0 W pv Trong đó: - W pv : Lợi nhuận thuần thu được bình quân 1 năm của dự án T hoặc : Wipv I v0 i 0 T và T: Thời gian thu hồi vốn đầu tư tính theo tháng, quí hoặc năm. - Chỉ tiêu chi phí thấp nhất: Trong trường hợp các các điều kiện khác như nhau (đời dự án, doanh thu thuần ). Tính toàn bộ cho công cuộc đầu tư của dự án: I v0 min C pv .T Trong đó: - C pv :Chi phí hoạt động bình quân năm tính theo giá trị ở mặt bằng khi đưa dự án vào hoạt động. - T: Đời hoạt động của dự án đầu tư. : Tính bình quân cho một năm hoạt động của các kết quả đầu tư của dự án: C pv RR.I v0 min. Nguyễn Thu Thuỷ 16 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp - Chỉ tiêu hệ số hoàn vốn nội bộ IRR: Là tỷ suất lợi nhuận nếu được sử dụng để tính chuyển các khoản thu chi của toàn bộ công cuộc đầu tư về mặt bằng thời gian ở hiện tại sẽ làm cho tổng thu cân bằng với tổng chi. Công cuộc đầu tư được coi là có hiệu quả khi: IRR IRR định mức. ở đây IRRđịnh mức có thể là lãi suất đi vay nếu phải vay vốn để đầu tư, có thể là tỷ suất lợi nhuận định mức do nhà nước quy định nếu vốn đầu tư do ngân sách cấp, có thể là định mức chi phí cơ hội nếu sử dụng vốn tự có để đầu tư. Bản chất của IRR được thể hiện trong công thức sau đây : n. 1 1 n 1 1 thu Chi 0  i 2  i i 0 (1 IRR) i 0 i (1 IRR) Để tính IRR có thể áp dụng các phương pháp sau đây : Sử dụng vi tính nếu đã có chương trình phần mềm phù hợp. Thử dần các giá trị của tỷ suất chiết khấu r (o < r < ; với r tính theo hệ số) vào vị trí của IRR trong công thức trên. Trị số nào của r làm cho công thức trên bằng 0, đó chính là IRR. Phương thức này mất nhiều thời gian và mò mẫm. Vẽ đồ thị : Lập hệ trục toạ độ với các độ đo xác định trên trục hoành và trục tung. Trục tung biểu thị các giá trị thu nhập thuần quy về mặt bằng hiện tại NPV, trục hoành biểu thị các tỷ suất chiết khấu r tính theo hệ số. Trên trục hoành lần lượt lấy các giá trị r 1, r2, r3 thay vào vị trí của IRR trong công thức trên ta lần lượt tìm được các giá trị thu nhập ròng tương ứng NPV 1, NPV2, NPV3, Trên trục tung kẻ các đường vuông góc với trục hoành. Các đường này sẽ vuông góc với các đường kẻ từ ứng NPV1, NPV2, NPV3, tại các điểm tương ứng. Nối các điểm giao nhau lại ta được một đường cong. Đường cong này cắt trục hoành tại một điểm, ở đó NPV = 0 và điểm đó chính là IRR. Phương pháp này đòi hỏi phải vẽ rất chính xác hoặc sử dụng các phần mềm vi tính. Nguyễn Thu Thuỷ 17 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp áp dụng công thức sau đây NP từ đồ thị : V NPV1 NPV1 IRR r1 (r2 r1) NPV1 NPV2 Với r2 > r1 ; r2 - r1 5% r IRR r r r% 0 1 2 3 NPV1 > 0 và gần 0 ; NPV2 < 0 và gần 0 NPV2 NPV3 Hình 2 - Chỉ tiêu điểm hoà vốn : Chỉ tiêu này cho thấy số sản phẩm cần sản xuất hoặc tổng doanh thu cần thu do bán số sản phẩm đó đủ để hoàn lại số chi phí đã bỏ ra từ đầu đời dự án. Chỉ tiêu này càng nhỏ càng tốt, mức độ an toàn của dự án càng cao, thời hạn thu hồi vốn càng ngắn. Chỉ tiêu này có thể được biểu hiện bằng số lượng sản phẩm sản xuất và tiêu thụ từ đầu đời dự án nếu dự án sản xuất kinh doanh một loại sản phẩm hoặc biểu thị bằng tổng doanh thu do bán tất cả các sản phẩm do dự án sản xuất từ đầu đời dự án đến khi cân bằng với tổng chi phí đã bỏ ra. Có hai phương pháp tính chỉ tiêu này : * Phương pháp đại số : Nhằm tìm ra công thức lý thuyết xác định điểm hoà vốn, mối quan hệ giữa điểm hoà vốn với các yếu tố có liên quan và bản chất của các mối quan hệ này, từ đó có biện pháp tác động vào các yếu tố có tác dụng hoà vốn. Theo phương pháp này, chúng ta giả thiết gọi X là số sản phẩm được sản xuất trong cả đời dự án, x là số sản phẩm cần sản xuất để đạt được hoà vốn,  là tổng định phí, v là biến phí tính cho một sản phẩm. P là giá bán một sản phẩm, Y là tổng doanh thu do bán sản phẩm và bằng chi phí tại điểm hoà vốn. Từ những giả thiết này ta có hệ phương trình : Y0 = x. P : Đây là phương trình doanh thu. Y0 = xv +  : Đây là phương trình chi phí. f Tại điểm hoà vốn : Y0 = YC hay x Đây là công thức xác định P v điểm hoà vốn lý thuyết. Nguyễn Thu Thuỷ 18 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Có 3 nhân tố tác động đến x, , P và v. Trong đó x tỷ lệ thuận với , tỷ lệ nghịch với (P - v), x càng nhỏ càng tốt. Trường hợp dự án sản xuất, kinh doanh nhiều loại sản phẩm, phải tính (đến) chỉ tiêu doanh thu hoà vốn: m f  xi Pi m v x P i 1 1 i i i  m i 1 Pi  xi Pi i 1 Trong đó : m - số loại sản phẩm Pi - Giá bán 1 sản phẩm i vi - Biến phí của một sản phẩm i. xi - Số sản phẩm i ; i 1; n * Phương pháp đồ thị : Lập một hệ trục toạ độ, trục hoành biểu thị số lượng sản phẩm. Trên trục tung lấy 1 đoạn thẳng  kẻ song song với trục hoành. Đó là đường biểu diễn chi phí cố định (định phí). Từ góc độ toạ độ kẻ đường chi phí khả biến (biến phí). Từ điểm  trên trục tung kẻ một đường song song với đường biến phí ta được đường tổng chi phí : Y = xv + . Từ góc toạ độ vẽ đường doanh thu Y = x. P. Đường này cắt đường Y = xv +  tại một điểm. Điểm đó chính là điểm hoà vốn. Từ giao điểm này kẻ một đường thẳng góc với trục hoành. Điểm giao nhau giữa đường này và trục hoành chính là điểm biểu diễn số sản phẩm cần sản xuất để đạt được mức hoà vốn - gọi là điểm hoà vốn x0. Trong sơ đồ bên, y = x.P B đoạn Ox0 biểu thị mức hoạt động cho đến khi y = xv + f đạt hoà vốn. Ox càng 0 CX ngắn so với Ox (đời dự án) thì càng tốt. xv r Ox 0 Min f Ox 0 x0 x x Nguyễn Thu Thuỷ 19 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp 2.2.1.2. Đối với doanh nghiệp, các chỉ tiêu hiệu quả tài chính của đầu tư được tính như sau : - Chỉ tiêu tỷ suất sinh lời (lợi nhuận thuần) của vốn đầu tư trong năm (RRi) hoặc bình quân năm thời kỳ nghiên cứu RR . Chỉ tiêu tỷ suất sinh lợi (lợi nhuận thuần) của vốn đầu tư từng năm m W  j j 1 RR i RR RRd / m i Ivb Ivr Ive i Trong đó : Wj - Lợi nhuận của dự án j. RRđ/m - Tỷ suất sinh lợi định mức hoặc của năm trước ; m W  J - Tổng lợi nhuận của các dự án hoạt động năm i. j 1 I Thời kỳ nghiên cứu i 1,m Ivb - Vốn thực hiện nhưng chưa phát huy tác dụng ở đầu năm của doanh nghiệp ; Ivr - Vốn đầu tư thực hiện trong năm của doanh nghiệp. Ive - Vốn đầu tư chưa phát huy tác dụng ở cuối năm của doanh nghiệp. Chỉ tiêu tỷ suất sinh lợi (lợi nhuận thuần) của vốn đầu tư bình quân năm thời kỳ nghiên cứu. W pv RR ; RR RR d / m I vhdpv Trong đó : W pv - Lợi nhuận bình quân năm của kỳ nghiên cứu tính theo giá trị ở mặt bằng pv của tất cả các dự án hoạt động trong kỳ ; I vhdpv - Vốn đầu tư đã được phát huy tác dụng bình quân năm thời kỳ nghiên cứu được tính theo cùng mặt bằng với W(pv). - Chỉ tiêu tỷ suất sinh lợi tăng thêm của vốn tự có của doanh nghiệp do đầu tư hàng năm (rEi) hoặc bình quân năm thời kỳ nghiên cứu r Et : Nguyễn Thu Thuỷ 20 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Chỉ tiêu tỷ suất sinh lợi (lợi nhuận thuần) của vốn đầu tư từng năm : r r r *K 0 Ei Ei Ei 1 Chỉ tiêu tỷ suất sinh lợi (lợi nhuận thuần) của vốn đầu tư bình quân r Et r r * K 0 năm thời kỳ nghiên cứu : Et Et 1 Trong đó : K - Hệ số mức ảnh hưởng của đầu tư. i - Năm nghiên cứu i - 1 - Năm trước năm nghiên cứu t - Thời kỳ nghiên cứu t - 1 - Thời kỳ trước thời kỳ nghiên cứu - Chỉ tiêu số lần quay vòng tăng thêm của vốn lưu động từng năm L Wci hoặc bình quân năm LWci thời kỳ nghiên cứu. LWci = (LWci - LWci - 1) * K > 0 và LWci LWct LWct 1 * K 0 - Chỉ tiêu thời hạn thu hồi vốn đầu tư giảm kỳ nghiên cứu (t) so với kỳ trước (t - 1). T = (Tt - Tt - 1) * K 0 và E Lt ELt ELt 1 * K 0 Trong đó : E Lt - Mức tăng năng suất lao động, bình quân thời kỳ t so với thời kỳ trước (t - 1) ELi - Mức tăng năng suất lao động năm i so với năm (i - 1) Nguyễn Thu Thuỷ 21 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Đánh giá tổng hợp hiệu quả của hoạt động đầu tư trong doanh nghiệp. Do kết quả của hoạt động đầu tư rất đa dạng cho nên hiệu quả của đầu tư cũng được biểu hiện ở nhiều khía cạnh. Khi cần so sánh hiệu quả của đầu tư giữa các doanh nghiệp cùng loại hình hoặc giữa các thời kỳ của một doanh nghiệp cần phải tính một chỉ tiêu tổng hợp từ các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả theo các khía cạnh khác nhau. Có nhiều phương pháp bình quân nhiều chiều, phương pháp tỷ trọng, phương pháp hệ số, phương pháp cho điểm Bản chất của các phương pháp này là đưa các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả có các đơn vị đo lường khác nhau về cùng một đơn vị đo lường, sau đó tổng hợp lại và sử dụng kết quả tổng hợp này để phân tích, so sánh. Thí dụ : Có số liệu sau đây của 2 doanh nghiệp A và B về hiệu quả đầu tư kỳ nghiên cứu như sau : Đối với doanh nghiệp A các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả tài chính của đầu tư kỳ nghiên cứu là : RR = 0,1 ; rE = 0,10 ; T = - 2 năm ; L Wc = - 5 vòng ; xP 10% . XP Đối với doanh nghiệp B, các chỉ tiêu tương ứng là : xP RR = 0,12 ; rE = 0,10 ; T = - 3 năm ; LWc = - 4 vòng ; 15% XP Qua thăm dò ý kiến các chuyên gia thì tầm quan trọng trong (a) của các chỉ tiêu này như sau : xP aRR = 0,2 ; aE = - 0,22 ; at = 0,25 ; aLwc = 0,23 ; K = 1 ; a 0,10 và XP  a 1,00 . Để xác định chỉ tiêu hiệu quả tài chính tổng hợp trên 5 chỉ tiêu trên chúng ta có thể áp dụng phương pháp số bình quân nhiều chiều. Ta lập bảng số liệu tính toán như sau : Nếu ta gọi các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả là : Y1, Y2, , Yi, , Yn, trị số của các chỉ tiêu này theo từng cơ sở được nghiên cứu là Yji và lập biểu đồ sau đây : Nguyễn Thu Thuỷ 22 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Chỉ tiêu Y Y Y Y Cơ sở 1 2 i n 1 Y11 Y12 Y1i Y1n 2 Y21 Y22 Y2i Y2n 3 Y31 Y32 Y3i Y3n j – 1 Y(j-1).1 Y(j-1).2 Y(j-1).i Y(j-1).n j Yj.1 Yj.2 Yj.i Yj.n j + 1 Y(j+1).1 Y(j+1).2 Y(j+1)i Y(j+1)n m - 1 Y(m-1).1 Y(m-1).2 Y(m-1).i Y(m-1).n m Ym.1 Ym.2 Ym.i Ym.n Tiếp đến là tính tổng trị số từng chỉ tiêu của các cơ sở (Yi) và bình quân từng m y m  ji j 1 chỉ tiêu Y i từ các trị số trong bảng như sau : Yi  y ji ; Y i j 1 m Sau đó tính các chỉ tiêu phản ánh tương quan giữa trị số của từng chỉ tiêu y ji của mỗi cơ sở với số bình quân của chỉ tiêu đó theo công thức sau : x ji Y i Cơ sở Y1 Y2 Y3 Yi Yn 1 x11 x12 x13 x1i x1n 2 x21 x22 x23 x2i x2n 3 x31 x32 x33 x3i x3n j xj.1 xj.2 xj.3 xj.i xj.n m xm.1 xm.2 xm.3 xm.i xm.n Hiệu quả tổng hợp của từng cơ sở nghiên cứu theo n chỉ tiêu được tính theo công thức : Nguyễn Thu Thuỷ 23 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp n n E j  x ji ai hay E j  x ji ai i 1 i 1 Trong đó : ai - Trong số tầm quan trọng của chỉ số trên i được xác định theo phương pháp chuyên gia hoặc phương pháp hồi quy tương quan. Ej - Hiệu quả tổng hợp của các chỉ tiêu của cơ sở j ; i 1,n . E j - Hiệu quả tổng hợp bình quân 1 chỉ tiêu của cơ sở j. Sử dụng số liệu cho thí dụ trên 2 doanh nghiệp A và B, ta lập bảng tính toán hiệu quả tổng hợp của từng doanh nghiệp lần lượt như sau : xP DN RR(%) r (%) T (năm) L (vùng) % E XP A 10 10 - 2 - 5 - 10 B 12 10 - 3 - 4 - 15 A+B 22 20 - 5 - 9 - 25 A B ( ) 11 10 - 2,5 - 4,5 - 12,5 2 Tính các chỉ tiêu hiệu quả tài chính từng doanh nghiệp trong tương quan với bình quân chung của cả hai doanh nghiệp như sau : xP DN RR(%) rE (%) T (năm) L (vùng) XP A 0,9 1,0 0,8 1,1 0,8 B 1,1 1,0 1,2 0,9 1,2 A+B 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 Hiệu quả tổng hợp của từng doanh nghiệp sẽ là : DNA = 0,9. 0,2 + 1,0 . 0,22 + 0,8 . 0,25 + 1,1. 0,23 + 0,8. 0,10 = 0,93. DNB = 1,1 . 0,2 + 1,0 . 0,22 + 1,2 . 0,25 + 0,9 . 0,23 + 1,2 . 0,10 = 1,077 Như vậy hiệu quả đầu tư của DNB cao hơn DNA với tuơng quan 1,08 và 1,08 0,93 hay 15% . 0,93 Nguyễn Thu Thuỷ 24 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp 2.2.2. Hệ thống chỉ tiêu phản ánh hiệu quả kinh tế xã hội trên góc độ doanh nghiệp: 2.2.2.1. Các căn cứ để xem xét hiệu quả kinh tế - xã hội của đầu tư trong doanh nghiệp bao gồm : Thứ 1 : Đối với mọi quốc gia, mục tiêu chủ yếu của nền sản xuất xã hội là tối đa hoá phúc lợi. Mục tiêu này thường được thể hiện trong các chủ trương, chính sách và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của mỗi nước. Thứ 2 : ở các quốc gia đang phát triển, các mục tiêu của đất nước được đề cập trong các kế hoạch dài hạn là : Nâng cao mức sống của dân cư, phân phối lại thu nhập theo hướng ngày càng công bằng hơn, gia tăng số lao động có việc làm, tăng thu và tiết kiệm ngoại tệ, tận dụng và phát huy các tiềm năng sẵn có về nguồn lực, phát triển các ngành chủ đạo, các vùng xa xôi hẻo lánh có thêm nhiều tiềm năng để phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và cho địa phương. Do đó, hoạt động đầu tư của một quốc gia nói chung hay của từng doanh nghiệp nói riêng phải đóng góp vào việc thực hiện mục tiêu phát triển trên đây. 2.2.2.2. Hệ thống các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế - xã hội của đầu tư trên góc độ xem xét của doanh nghiệp: Hoạt động đầu tư của doanh nghiệp có những tác động đến nhiều khía cạnh của sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Do đó, để phản ánh hiệu quả kinh tế - xã hội của đầu tư trong doanh nghiệp cũng phải sử dụng một hệ thống các chỉ tiêu trên góc độ xem xét của doanh nghiệp biệt lập với những tác động của nền kinh tế đối với doanh nghiệp, các nhà kinh tế thường sử dụng các chỉ tiêu sau đây : + Mức đóng góp cho ngân sách ( các khoản nộp vào ngân sách khi các kết quả đầu tư bắt đầu hoạt động như thuế doanh thu, thuế lợi tức, thuế xuất nhập khẩu, thuế đất, lệ phí chuyển tiền ) từng năm và cả đời dự án (tổng số và tính bìnhquân trên 1000đ vốn đầu tư). Nguyễn Thu Thuỷ 25 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp + Số lao động tăng lên từng năm và cả đời dự án (tính tổng số bình quân trên 1000đ vốn đầu tư). Phương pháp tính chỉ tiêu này như sau : Số chỗ làm việc Số lao động thu Số lao động mất = - tăng thêm hút thêm việc làm + Số ngoại tệ thực thu từ hoạt động đầu tư từng năm và cả đời dự án (tổng số và tính bình quân trên 1000đ vốn đầu tư). Phương pháp tính chỉ tiêu này như sau : Số ngoại tệ Tổng thu Tổng chi = - thực thu ngoại tệ ngoại tệ + Tổng chi tiền nội tệ tính trên một đơn vị ngoại tệ thực thu. + Mức tăng năng suất lao động sau khi đầu tư vào so với trước khi đầu tư (tổng số và tính trên 1000đ vốn đầu tư) từng năm và bình quân cả đời dự án. + Mức nâng cao trình độ nghề nghiệp của người lao động. Thể hiện ở chỉ tiêu bậc thợ bình quân thay đổi sau khi đầu tư so với trước khi đầu tư và mức thay đổi này tính thêm 1000đ vốn đầu tư. + Tạo thị trường mới và mức độ chiếm lĩnh thị trường do tiến hành đầu tư. Công thức tính toán như sau : Doanh thu do bán sản phẩm của Mức độ chiếm lĩnh thị trường cơ sở tại thị trường này = mới do đầu tư Doanh thu tiêu thụ sản phẩm cùng loại tại thị trường này + Nâng cao trình độ kỹ thuật của sản xuất : Thể hiện ở mức độ thay đổi cấp bậc công việc bình quân sau khi đầu tư so với trước khi đầu tư và mức thay đổi này tính trên 1000đ vốn đầu tư. + Nâng cao trình độ quản lý của lao động quản lý : Thể hiện ở sự thay đổi mức đảm nhiệm quản lý sản xuất, quản lý lao động, quản lý tài sản cố định của lao động, quản lý sau khi đầu tư so với trước khi đầu tư. Nguyễn Thu Thuỷ 26 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp + Các tác động đến môi trường. Đáp ứng việc thực hiện các mục tiêu trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, các nhiệm vụ kế hoạch kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ. * Như vậy qua các chỉ tiêu phản ánh đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nêu trên ta thấy, sự tách bạch chỉ tiêu hiệu quả tài chính của dự án và của doanh nghiệp thành hai mục không phải là sự tách bạch có tính chất phân biệt theo kết quả hiệu quả. Mà sự chủ động ở đây tôi muốn nhấn mạnh (phân biệt) mạnh dự án trong doanh nghiệp và dự án vĩ mô, công cộng của nhà nước - là hai lĩnh vực khác nhau về phạm vi quản lý, chi phí, mục đích Dự án có thể ở tầm vĩ mô và cũng có thể là tầm vi mô, do vậy dự án có tồn tại trong mỗi doanh nghiệp và các doanh nghiệp có những dự án đầu tư phát triển khác nhau, theo từng chiến thuật khác nhau. III. Sự cần thiết của việc nâng cao hiệu quả đầu tư SXKD trong doanh nghiệp Đầu tư quyết định sự ra đời, tồn tại và phát triển của mỗi doanh nghiệp. Ví dụ như để tạo dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật cho sự ra đời của bất kỳ cơ sở nào đều cần phải xây dựng nhà xưởng, cấu trúc hạ tầng, mua sắm và lắp đặt máy móc thiết bị trên nền bệ, tiến hành các công tác XDCB và thực hiện các chi phí khác gắn liền với sự hoạt động trong một chu kỳ của các cơ sở vật chất kỹ thuật và vừa tạo ra. Các hoạt động này chính là hoạt động đầu tư đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ đang tồn tại trong doanh nghiệp sau một thời gian hoạt động, các cơ sở vật chất, kỹ thuật của các cơ sở này hao mòn, hư hỏng. Để duy trì được sự hoạt động bình thường cần định kỳ tiến hành sửa chữa lớn hoặc thay thế mới các cơ sở vật chất kỹ thuật đã hư hỏng, hao mòn này hoặc đổi mới để thích ứng với điều kiện hoạt động mới của sự phát triển khoa học kỹ thuật và nhu cầu tiêu dùng của nền sản xuất xã hội, phải mua sắm các trang thiết bị mới thay thế cho các trang thiết bị cũ đã lỗi thời, cũng có nghĩa là phải đầu tư Nguyễn Thu Thuỷ 27 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp (tái đầu tư SXKD). Như vậy nổi bật lên đằng sau các phương thức đầu tư là gì ? Yếu tố nào quyết định nhà đầu tư bỏ vốn hiện tại của mình ra để rồi "kỳ vọng" một giá trị cao hơn trong tương lai ? Điều duy nhất khẳng định ở đây chỉ có thể là hiệu quả của các công cuộc đầu tư, đặc biệt là đầu tư sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp. Hiệu quả của hoạt động đầu tư sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp có tác dụng vô cùng quan trọng đối với việc tồn tại và phát triển của doanh nghiệp ; với công tác quản lý doanh nghiệp, với các cơ quan bộ ngành có liên quan Nó là căn cứ khoa học giúp cho lãnh đạo doanh nghiệp ra quyết định có nên đầu tư hay không ?. Đầu tư theo chiều rộng (mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh) hay đầu tư theo chiều sâu (hiện đại hoá trang thiết bị - nhằm nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh và cạnh tranh với các đối thủ của doanh nghiệp)?. Qua việc phân tích và tính toán các chỉ tiêu hiệu quả trong hệ thống, chỉ ra được những biến động, những bất hợp lý và những lợi thế doanh nghiệp có cơ sở để lựa chọn csc giải pháp nhằm củng cố và phát triển sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đạt hiệu quả cao hơn. Không ngừng nâng cao hiệu quả không chỉ là mối quan tâm hàng đầu của bất kỳ xã hội nào mà còn là mối quan tâm của bất kỳ ai, khi làm bất cứ việc gì. Đó cũng là vấn đề bao trùm và xuyên suốt thể hiện chất lượng của toàn bộ công tác quản lý kinh tế ; bởi vì suy cho cùng, đầu tư để sản xuất và tái sản xuất trong doanh nghiệp nhằm tạo ra kết quả và hiệu quả cao nhất của mọi quá trình, mọi giai đoạn, và mọi hoạt động sản xuất kinh doanh. Tất cả những cải tiến, những biến đổi về nội dung, phương pháp và biện pháp áp dụng trong quản lý chỉ thực sự mang lại ý nghĩa khi và chỉ khi nó làm tăng được kết quả, hiệu quả sản xuất kinh doanh. Đối với doanh nghiệp, hiệu quả không những là thước đo chất lượng phản ánh trình độ tổ chức, quản lý kinh doanh mà còn là vấn đề sống còn của doanh nghiệp. Trong điều kiện kinh tế thị trường ngày càng mở rộng, doanh nghiệp muốn tồn tại, vươn lên đòi hỏi phải mở mang phát Nguyễn Thu Thuỷ 28 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp triển. Quá trình đó chính là đầu tư mua sắm máy móc, thiết bị, phương tiện cho kinh doanh, áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật và quy trình công nghệ mới, cải thiện và nâng cao đời sống người lao động Từ đó, ta thấy bản chất của hiệu quả chính là hiệu quả của lao động xã hội, hiệu quả của việc lựa chọn các chiến lược, phương hướng đầu tư qua việc so sánh giữa lượng kết quả hữu ích thu được cuối cùng với lượng hao phí doanh nghiệp bỏ ra. Nâng cao hiệu quả đầu tư sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp phải được xem xét một cách toàn diện, cả về mặt thời gian và không gian trong mối quan hệ với hiệu quả chung của toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Hiệu quả đó bao gồm cả hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội. Về mặt thời gian, hiệu quả mà doanh nghiệp đạt được trong từng giai đoạn, từng thời kỳ, từng chu kỳ kinh doanh không được làm giảm sút hiệu quả của các giai đoạn, các thời kỳ và các kỳ kinh doanh tiếp theo. Điều đó đòi hỏi bản thân doanh nghiệp không được vì những lợi ích trước mắt mà quên đi những lợi ích lâu dài. Trong thực tế kinh doanh, điều này rất dễ xảy ra khi con người khai thác, sử dụng tài nguyên thiên nhiên, môi trường và lao động. Không thể coi việc giảm chi để tăng thu là có hiệu quả được khi giảm một cách tùy tiện, thiếu cân nhắc các chi phí cải tạo môi trường tự nhiên, cải tạo đất đai, đảm bảo cân bằng sinh thái, đổi mới kỹ thuật, nâng cao trình độ người lao động Cũng không thể coi là có hiệu quả lâu dài được khi đầu tư mở rộng một cách vội vã, bất chấp công nghệ lạc hậu, nguyên vật liệu (không ổn định) để đáp ứng những nhu cầu tạm thời (đang lên cơn sốt) mang lại lợi nhuận nhiều hơn nhưng không ổn định để lại những hậu quả sau này. Về mặt không gian, hiệu quả đầu tư sản xuất kinh doanh chỉ có thể coi là đạt được một cách toàn diện khi toàn bộ hoạt động của các bộ phận, các máy móc thiết bị, các phân xưởng, tổ, đội vvv mang lại hiệu quả, không làm ảnh hưởng đến hiệu quả chung. Mỗi hiệu quả được tính từ một giải pháp kinh tế tổ chức, kỹ thuật hay hoạt động nào đó trong từng đơn vị Nguyễn Thu Thuỷ 29 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp nội bộ hay toàn đơn vị nếu không làm tổn hại đến hiệu quả chung (cả hiện tại và tương lai) thì mới được coi là hiệu quả, mới trở thành mục tiêu phấn đấu về tiêu chuẩn đánh giá hoạt động đầu tư của đơn vị. Về mặt định lượng, hiệu quả đầu tư sản xuất kinh doanh phải được thể hiện ở mối tương quan giữa thu và chi, giữa lợi ích mang lại và chi phí bỏ ra, giữa năng lực sản xuất và hao phí thời gian lao động (lao động sống và lao động vật hoá), giữa quy mô sản xuất và nhu cầu thị trường Nó phải là các yếu tố cân, đo, đong, đếm được, làm cơ sở cho sự so sánh hiệu quả mang lại của công cuộc đầu tư. Đứng trên toàn bộ nền kinh tế quốc dân, hiệu quả của doanh nghiệp đạt được phải gắn chặt với hiệu quả của toàn bộ xã hội, giành được hiệu quả cao cho doanh nghiệp chưa đủ mà còn đòi hỏi phải mang lại hiệu quả cho xã hội (cả về mặt kinh tế và xã hội). Gắn chặt hiệu quả đầu tư SXKD của doanh nghiệp với hiệu quả của toàn xã hội là một đặt trưng riêng, có thể hiện tính ưu việt của nền kinh tế thị trường dưới chủ nghĩa xã hội. Mục tiêu phấn đấu của mỗi cá nhân, mỗi đơn vị là nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả. Trong đó, hiệu quả đầu tư sản xuất kinh doanh ngày càng cao là biểu hiện tập trung. Bởi lẽ, việc nâng cao năng suất lao động, chất lượng công tác và mở rộng quy mô chỉ có thể đạt được trên cơ sở hiệu quả này đem lại. Như vậy đã rõ, hiệu quả đầu tư nói chung và hoạt động sản xuất nói riêng là sự biểu hiện của việc kết hợp theo một tương quan xác định cả về lượng và về chất của các yếu tố trong quá trình đầu tư sản xuất kinh doanh - lao động, tư liệu lao động và đối tượng lao động. Hiệu quả chung trong doanh nghiệp chỉ có thể thu được trên cơ sở các yếu tố cơ bản của quá trình đầu tư được sử dụng có hiệu quả và phát huy tối đa các công dụng của nó. Nhận thức đúng đắn điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc phân tích các nhân tố phản ánh ảnh hưởng của điều kiện đầu tư đến kết quả đầu tư. Trên cơ sở đó, xác định những biện pháp hữu hiệu để phấn đấu nâng cao hiệu quả đầu tư SXKD. Nguyễn Thu Thuỷ 30 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Hơn nữa, trong điều kiện tiến bộ kỹ thuật, để giải quyết một nhiệm vụ nào đó, có rất nhiều giải pháp. Mỗi giải pháp đều kềm theo những điều kiện nhất định (vốn đầu tư, chi phí kinh doanh, thời gian hoạt động, nhu cầu thị trường ) và hiệu quả nhất định. Do đó, cần thiết phải lựa chọn phương án tối ưu, bằng cách so sánh hiệu quả của các phương án. Như vậy, phải tính ra hiệu quả tuyệt đối của từng phương án bằng cách xác định mức lợi ích thu được hoặc so sánh chi phí bỏ ra sẽ thu được những lợi ích cụ thể gì với kết quả ra sao. Chẳng hạn, so sánh giữa mức chi phí đầu tư (mức vốn đầu tư, thời gian thu hồi vốn, lợi nhuận ) giữa các phương án để tìm ra và lựa chọn phương án tối ưu. Biểu hiện tập trung nhất của hiệu quả đầu tư sản xuất kinh doanh là lợi nhuận và những lợi ích nó đem lại cho doanh nghiệp. Có thể nói, mục tiêu số một của doanh nghiệp là lợi nhuận, lợi nhuận chi phối toàn bộ quá trình kinh doanh, đầu tư, tái đầu tư sản xuất và không có lợi nhuận thì các công đoạn này không được hình thành. Để đạt được hiệu quả cao nhất trên cơ sở vật chất kỹ thuật, vật tư, tiền vốn và lao động, cần phải xác định được phương hướng và biện pháp đầu tư cũng như các biện pháp sử dụng các điều kiện sẵn có. Muốn vậy, cần thiết phải nắm được các nguyên nhân ảnh hưởng, mức độ và xu hướng ảnh hưởng của từng nguyên nhân đến kết quả công việc của mình. Mặt khác, để đạt được hiệu quả đầu tư sản xuất kinh doanh ngày càng cao và chắc chắn, đòi hỏi các nhà doanh nghiệp không những nắm chắc các nguồn tiềm năng và lao động, vật tư, tiền vốn, mặt hàng, chất lượng, điểm hoàn vốn, thời gian hoàn vốn mà còn phải nắm được chu kỳ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, nhất là trong nền kinh tế thị trường. Có vậy mới có những quyết định đúng đắn trong đầu tư sản xuất, những biện pháp hữu hiệu nhất nâng cao hiệu quả của doanh nghiệp. Nguyễn Thu Thuỷ 31 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp IV - Một số yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp 1 - Độ an toàn về mặt tài chính của dự án đầu tư : Độ an toàn về mặt tài chính của dự án là một yếu tố quan trọng tác động đến hiệu quả của qúa trình đầu tư. Điều này đòi hỏi phải xem xét một cách kỹ lưỡng trong quá trình phân tích và thẩm định tài chính dự án đầu tư. Nó là một căn cứ quan trọng để đánh giá tính khả thi về mặt tài chính. Tính khả thi về mặt tài chính của dự án được đánh giá không chỉ qua các chỉ tiêu phản ánh mặt tài chính của dự án như: IRR, NPV, B/CR mà còn thể hiện thông qua việc xem xét độ an toàn về tài chính, nó được thể hiện qua các yếu tố sau : 1.1. An toàn về nguồn vốn chủ yếu là - Các nguồn vốn huy động phải được đảm bảo không chỉ đủ về số lượng mà còn phải phù hợp với tiến độ cần bỏ vốn. - Tính đảm bảo về pháp lý và cơ sở thực tiễn của các nguồn vốn huy động. - Xem xét các điều kiện cho vay vốn, hình thức thanh toán và trả nợ vốn. Ngoài ra trong việc huy động vốn cần bảo đảm tỷ lệ hợp lý giữa vốn tự có (bao gồm cả vốn góp cổ phần và liên doanh) và vốn đi vay (tỷ lệ này phải đảm bảo 1). 1.2. An toàn về khả năng thanh toán nghĩa vụ tài chính ngắn hạn và khả năng trả nợ được thể hiện qua việc xem xét chỉ tiêu Tỷ lệ giữa tài sản lưu động so với nợ ngắn hạn (còn Tài sản lưu động = được gọi là tỷ lệ khả năng thanh toán hiện hành) Nợ ngắn hạn Tài sản lưu động thường bao gồm một số vốn bằng tiền mặt, các khoản phải thu và dự trữ (tồn kho) : Nguyên vật liệu, sản phẩm dở dang, thành phẩm. Nợ ngắn hạn thường bao gồm các khoản vay ngắn hạn ngân hàng và các tổ chức tín dụng, các khoản phải trả khác Tỷ lệ khả năng Nguyễn Thu Thuỷ 32 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp thanh toán hiện hành phản ánh khả năng thanh toán ngắn hạn của doanh nghiệp. Tỷ lệ này phải 1 và được xem xét cụ thể cho từng ngành nghề kinh doanh. Đối với độ an toàn về khả năng trả nợ của dự án. Các dự án có vốn vay để đầu tư cần phải xem xét khả năng trả nợ. Khả năng này được đánh giá trên cơ sở nguồn thu và nợ (nợ gốc và lãi) phải trả hàng năm của dự án. Việc xem xét này được thể hiện thông qua bảng cân đối thu chi và tỷ số khả năng trả nợ của dự án. Tỷ số khả năng trả nợ của Nguồn trả nợ hàng năm của dự án = dự án Nợ phải trả hàng năm (gốc và lãi) Nguồn trả nợ hàng năm của dự án gồm lợi nhuận (sau khi trừ thuế thu nhập) khấu hao cơ bản mà lãi phải trả hàng năm. Nợ phải trả hàng năm do người vay quyết định có thể theo mức đều đặn hàng năm. Khi đó mức trả nợ hàng năm (ký hiệu A) được tính theo công thức : r(1 r)n A I Vo (1 r)n 1 Trong đó : Ivo - Tổng số vốn vay n : Thời hạn phải trả nợ r : Lãi suất phải trả Mức trả hàng năm có thể là trả nợ gốc đều trong một số năm, trả lãi hàng năm tính trên số vốn vay còn lại, có thể trả nợ theo mức thay đổi hàng năm Tỷ số khả năng trả nợ của dự án được so sánh với mức quy định chuẩn, mức này được xác định theo từng ngành nghề, dự án được đánh giá là có khả năng trả nợ khi tỷ số khả năng trả nợ của dự án phải đạt được mức quy định chuẩn. Ngoài ra khả năng trả nợ của dự án còn được đánh giá thông qua việc xem xét sản lượng và doanh thu tại điểm hoà vốn trả nợ. Nguyễn Thu Thuỷ 33 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Khả năng trả nợ của dự án đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá độ an toàn về mặt tài chính của dự án. Tuy đã đề cập đến thời gian thu hồi vốn trong phần chỉ tiêu hiệu quả đầu tư. Nhưng đối với một dự án vay vốn để đầu tư, đây là yếu tố đặc biệt ảnh hưởng tới hiệu quả, sự thành công của dự án. Bởi vì nó cũng là chỉ tiêu để các nhà cung cấp tín dụng cho dự án quan tâm và coi là một trong các tiêuchuẩn để chấp nhận cung cấp tín dụng cho dự án hay không. 1.3. Độ nhạy của dự án. Là sự thay đổi các chỉ tiêu hiệu quả tài chính của dự án (lợi nhuận, hiện giá thu nhập thuần, hệ số hoàn vốn nội bộ ) khi các yếu tố có liên quan đến chỉ tiêu đó thay đổi. Phân tích độ nhạy nhằm xem xét mức độ nhạy cảm của dự án (hay của các chỉ tiêu hiệu quả tài chính của dự án) đối với sự biến động của các yếu tố liên quan. Hay nói cách khác, phân tích độ nhạy nhằm xác định hiệu quả của dự án đầu tư trong điềukiện biến động của các yếu tố có liên quan đến chỉ tiêu hiệu quả tài chính là rất cần thiết khi tiến hành đầu tư - các yếu tố này ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả đầu tư khi nó thay đổi. Việc phân tích này giúp cho các doanh nghiệp (hay các chủ đầu tư) biết được dự án nhạy cảm với các yếu tố nào, hay nói cách khác là yếu tố nào gây nên sự biến đổi nhiều nhất của chỉ tiêu hiệu quả, xem xét để từ đó có biện pháp quản lý chúng trong quá trình thực hiện đầu tư. Mặt khác việc phân tích độ nhạy của dự án còn cho phép lựa chọn được những dự án có độ an toàn hơn cho những kết quả dự tính. Dự án có độ an toàn cao là những dự án vẫn đạt được hiệu quả tốt khi các yếu tố tác động đến nó thay đổi theo chiều hướng không có lợi. Do vậy, để giảm thiếu các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả, doanh nghiệp cần tiến hành phân tích độ nhạy của các dự án trước khi tiến hành đầu tư theo một số cơ sở lý thuyết. Có như vậy mới đạt được hiệu quả cao trong quá trình đầu tư SXKD. Nguyễn Thu Thuỷ 34 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp 2. Rủi ro trong đầu tư SXKD Rủi ro là điều hay xảy ra trong sản xuất kinh doanh, đặc biệt là trong hoạt động đầu tư. Rủi ro có thể là sự thay đổi cơ chế, chính sách theo chiều hướng không có lợi cho doanh nghiệp (nhà đầu tư). Rủi ro có thể là sự biến động bất lợi của nhu cầu thị trường, của giá cả sản phẩm, của quan hệ quốc tế Hiện tại, chiến tranh cũng là những yếu tố gây rủi ro cho hoạt động SXKD. Do đó, trong hoạt động sản xuất kinh doanh nói chung và hoạt động đầu tư nói riêng phải xem xét các yếu tố rủi ro có thể xảy ra, từ đó có biện pháp nhằm hạn chế tác động của các rủi ro, đồng thời dự kiến mức độ cần đạt của hoạt động sản xuất kinh doanh khi điều kiện thuận lợi để bù đắp lại những tồn thất khi rủi ro gây ra. Thực tế trong cơ chế thị trường, vừa tạo ra cho các doanh nghiệp nhiều cơ hội đầu tư, nhưng lại vừa chứa nhiều rủi ro mà hầu như doanh nghiệp nào cũng gặp phải khi tham gia vào đó. Muốn tồn tại và phát triển các doanh nghiệp không còn cách nào khác là phải chấp nhận sự tồn tại rủi ro và từ đó có thể phát triển cùng rủi ro. Tuy nhiên chấp nhận rủi ro không có nghĩa là doanh nghiệp lao vào rủi ro một cách bất chấp, mà họ cần phải tính toán, phân tích rủi ro để đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn, nhằm đạt được hiệu quả cao hơn. Khi đưa ra các quyết định đầu tư, doanh nghiệp thường dựa trên các số liệu giả định. Những số liệu này đôi khi không thể lường trước những tình huống bất trắc sẽ nảy sinh trong tương lai, dẫn đến tình trạng là khi lập dự án đầu tư thì rất khả thi (rất có hiệu quả), nhưng khi thực hiện thì dự án gặp rất nhiều khó khăn, nhiều dự án do thua lỗ quá nhiều nên phải chấm dứt hoạt động trước thời gian. Chính vì vậy khi xây dựng một dự án các doanh nghiệp cần phân tích đầy đủ, cần lường trước được những tình huống bất trắc sẽ nảy sinh trong tương lai, trên cơ sở đó tính toán lại hiệu quả đầu tư. Nếu trong trường hợp bất trắc nảy sinh mà dự án vẫn có hiệu quả thì đó là một dự án vững chắc, có thể chấp nhận được. Ngược lại, doanh nghiệp phải có các biện pháp phòng chống rủi ro, hoặc phải khước từ dự án đó. Nguyễn Thu Thuỷ 35 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp 3. Một số yếu tố khác ảnh hưởng tới hiệu quả đầu tư SXKD của doanh nghiệp. 3.1. Yếu tố trượt giá - lạm phát * Trượt giá : là sự tăng giá của một mặt hàng cụ thể. * Lạm phát : là sự giảm sức mua của đồng tiền của thời điểm này so với thời điểm trước đó. Trượt giá và lạm phát là yếu tố khách quan tác động đến các khoản thu chi và mức lãi xuất thực tế của dự án. Bởi vậy để đánh giá đúng hiệu quả tài chính của dự án cần xem xét đến các yếu tố trượt giá và lạm phát thì mới đảm bảo được sự chính xác. 3.2. Lựa chọn (dự án) phương án đầu tư Phân tích dự án đầu tư không chỉ nhằm khẳng định tính khả thi của dự án, mà điều quan trọng nữa là lựa chọn được phương pháp tối ưu trong các phương án có thể có. Có nghĩa là khi phân tích phải đưa ra nhiều phương án để lựa chọn. Việc so sánh lựa chọn phương án có thể được tiến hành trên các khía cạnh khác nhau như công nghệ kỹ thuật, tài chính, kinh tế - xã hội . Song ở đây chúng ta chỉ đề cập đến vấn đề so sánh lựa chọn phương án đầu tư theo khía cạnh tài chính. Trên góc độ đó chúng ta xem xét để lựa chọn bằng cách sử dụng độ đo hiệu quả tài chính như : Thu nhập thuần lớn nhất, chi phí nhỏ nhất, thời gian thu hồi vốn ngắn nhất, điểm hoà vốn nhỏ nhất, thời hạn thu hồi vốn đầu tư tăng thêm định mức ; điểm giới hạn r IRR ; IRR vốn đầu tư tăng thêm r giới hạn, RR r giới hạn và lớn nhất. Như vậy, có lựa chọn phương án đầu tư đúng đắn ban đầu thì hiệu quả của quá trình đầu tư phát triển sau này mới được nâng cao. Đồng thời không bỏ phí những phương án có hiệu quả cao hơn (đây là một điều thuộc vào lý thuyết đó là chi phí cơ hội) đi đầu tư phương án hiệu quả thấp hơn hoặc không có hiệu quả. Qua phần lý luận ở chương I trên đây tôi đã trình bày một cách toàn diện về lý thuyết đầu tư và hiệu quả đầu tư sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp. Để từ đó thấy nổi bật lên một điều giản dị mà chân lý chính Nguyễn Thu Thuỷ 36 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp là "hiệu quả". Hiệu quả là một sợi chỉ đỏ xuyên suốt, chỉ đạo các hoạt động kinh tế nói chung và hoạt động đầu tư nói riêng. Nâng cao hiệu quả đầu tư sản xuất kinh doanh không những chỉ mang lại lợi ích cho doanh nghiệp mà còn lợi ích cho toàn xã hội. Cũng như một quy tắc đơn giản, hiệu quả sẽ lại trở thành một nhân tố thúc đẩy đầu tư. Các nhà đầu tư kỳ vọng ở hiệu quả Nắm rõ được những chỉ tiêu hiệu quả, các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả. Nhà đầu tư sẽ tìm được cho mình những phương pháp, biện pháp đầu tư đúng đắn. Có những biến lược cạnh tranh hợp lý, có những cách thức duy trì vị thế và mở rộng thị trường thuận lợi nhất Nguyễn Thu Thuỷ 37 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Chương II : Thực trạng Hoạt động đầu tư và hiệu quả đầu tư SXKD tại Công ty Xuất nhập khẩu và đầu tư IMEXIn Hà nội giai đoạn ( 2000 – 2004) I - Tổng quan về Công ty xuất nhập khẩu và đầu tư IMEXIN 1. Lịch sử hình thành phát triển của công ty IMEXIN * Tên công ty: Công ty xuất nhập khẩu & Đầu tư IMEXIN * Trụ sở chính đặt tại: 62 - Giảng Võ - Quận Đống Đa - Thành phố Hà Nội Thực hiện đường lối đổi mới nền kinh tế của đảng, nhà nước xóa bỏ quan liêu bao cấp, xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần với chính sách mở cửa, khuyến khích các hoạt động sản xuất kinh doanh, nhiều đơn vị kinh tế hình thành đã được cấp giấy phép kinh doanh xuất nhập khẩu. Công ty xuất NK và ĐT (IMEXIN) được thành lập ngày 10/4/1970 theo quyết định số 204/HT - TC của Bộ nội thương (nay Bộ Thương mại) với tên ban đầu là công ty kinh doanh tổng hợp cấp I. Là công ty cấp I chuyên ngành của nhà nước nên chức năng chính của công ty là: Tổ chức thu mua, bán buôn bán lẻ nông sản, thực phẩm, lâm sản, thuỷ hải sản .cho các thành phần kinh tế thuộc trung ương và địa phương, chủ yếu phân bố trên toàn miền Bắc nước ta. Năm 1975, khi miền Nam hoàn toàn giải phóng , cả nước thống nhất. Đảng và nhà nước ta chủ trương mở rộng và phát triển kinh tế nhằm khôi phục đất nước sau chiến tranh. Nhờ đó mà công ty có điều kiện mở rộng phạm vi và loại hình kinh doanh. Công ty đề nghị Bộ Nội Thương ra quyết định thành lập thêm một số trạm kinh doanh. - Trạm kinh doạnh số I và trạm kinh doanh số II tại Hà Nội với chức năng sản xuất kinh doanh trên địa bàn Miền Bắc. - Trạm kinh doanh số III trụ sở tại thành phố Quy Nhơn - tỉnh Nghĩa Bình ( Nay Bình Định ) có chức năng tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh ở miền Trung. Nguyễn Thu Thuỷ 38 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp - Trạm kinh doanh số IV đặt tại thành phố Hồ CHí Minh tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh trên địa bàn phía Nam. Mặc dù hoạt động trong cơ chế kế hoạch hoá tập trung của nhà nước song công ty vẫn luôn là đơn vị đầu ngành của Bộ Thương Mại. Năm 1988 công ty đổi tên là công ty kinh doanh tổng hợp hợp tác xã mua bán miền bắc theo quyết định số 124/NT - QĐ ngày 01/12/1988. Ngày 29/12/1994 công ty được thành lập theo quyết định số 4286/QĐ - UB của UBND thành phố Hà nội với tên gọi là công ty xuất nhập khẩu và đầu tư ( IMEXIN) trực thuộc hội đồng liên minh các hợp tác xã Việt Nam. Từ đó đến nay hoạt động của Công ty không ngừng phát triển. Phạm vi của công ty không chỉ bó hẹp trong phạm vi quốc gia mà sản phẩm của công ty đã có uy tín trên thị trường Đông Âu. Sản phẩm tiêu thụ của công ty ngày càng phong phú đa dạng hơn. Ngoài các mặt hàng truyền thống như: Nông, lâm, thuỷ hải sản, thủ công mỹ nghệ .công ty còn hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu nguyên vật liệu, vật tư, vật liệu xây dựng .đã thu được hiệu quả cao và đem lại nhiều lợi nhuận cho công ty. Với số vốn pháp định ban đầu là 3.782.039.000 đồng, sau hơn 30 năm hoạt động nguồn vốn của công ty đã lên đến 22.252.300.000 đồng doanh thu bình quân hàng năm tăng 11%, tỷ trọng doanh thu xuất khẩu hàng năm tăng nhanh. Bộ máy hoạt động của danh nghiệp ngày càng năng động, đời sống công nhân viên ngày càng được cải thiện. 2. Vốn và nguồn vốn hoạt động 2.1. Vốn hoạt động 2.1.1. Vốn cố định. Bao gồm toàn bộ tài sản cố định hiện có của Công ty : xe cộ, máy móc thiết bị thi công, phương tiện bảo hộ lao động, nhà cửa, kho tàng Nguồn vốn này biểu hiện khả năng đáp ứng nhu cầu, phục vụ sản xuất của Công ty. Trong quá trình tiến hành sản xuất, thi công các công trình Công ty có thể huy động từng bộ phận hoặc huy động toàn bộ lực lượng tài sản này để đảm bảo tiến độ thi công, sản xuất. Nguyễn Thu Thuỷ 39 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Theo số liệu của Phòng tài chính kế toán từ năm 2000 trở lại đây, nguồn vốn này như sau: Năm 2000 = 391.966.000 đồng; Năm 2001 = 762.089.000 đồng ; Năm 2002 = 992.065.000 đồng; Năm 2003 = 1.987.875.047 đồng; Năm 2004 = 2.128.169.968 đồng. Các con số này cũng nói lên rất nhiều ý nghĩa. Khi giảm, nó phản ánh sự hao mòn vô hình và hữu hình của tài sản cố định, quá trình khấu hao được chuyển vào giá thành sản phẩm; Công ty cũng có nhiệm vụ thành lập quĩ khấu hao để tiến hành tái đầu tư sản xuất kinh doanh (hoặc quĩ đầu tư phát triển ). Khi con số tài sản cố định tăng, nó phán ảnh việc đầu tư hoặc tái đầu tư để hiện đại hoá, tăng năng lực sản xuất thi công của Công ty; Công ty có thể dùng quĩ đầu tư, vốn tự có hoặc vốn huy động từ các quĩ tín dụng trung có dài hạn để thực hiện công cuộc này. Qua so sánh và xem xét, ta thấy không có sự chênh lệch lớn so với lượng vốn thực TSCĐ mà Công ty sử dụng hàng năm. Riêng trong năm 2003 thì có sự chênh lệch đáng kể đúng như lý thuyết mà thực tế mà Công ty đã tăng cường đầu tư theo chiều rộng và chiều sâu để phát triển kinh doanh, sản xuất. Đó là việc đầu tư mua sắm TSCĐ (theo chiều sâu) tăng năng lực sản xuất thi công và đầu tư xây dựng thêm 1 nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi gia súc với Công suất là 16 triệu tấn/năm (đầu tư theo chiều rộng) mở rộng qui mô sản xuất kinh doanh của Công ty. Có thể nói, về vốn cố định của Công ty trong năm 2003 đã có sự đột biến đáng kể. Đây chính là sự chuyển biến tích cực về đầu tư sản xuất kinh doanh của Công ty. Ta sẽ trở lại vần đề này kỹ hơn trong phần thực trạng sau. 2.1.2 - Vốn lưu động Nguồn vốn này phản ánh tổng quát giá trị tài sản dưới hình thái hiện vật và tiền tệ đang sử dụng trong các khâu kinh doanh bao gồm: Tài sản dự trữ dưới dạng hình thái hiện vật trong kho, đang trong quá trình lưu thông sản xuất; vốn bằng tiền (tiền mặt, tiền gửi ngân hàng, chứng khoán, tín phiếu .). Các con số này thể hiện khả năng linh hoạt trong việc đầu tư ngắn hạn, mua sắm nguyên nhiên liệu để sản xuất kinh doanh Qua tìm hiểu những năm gần đây (từ năm 2000 trở lại đây), nguồn vốn này của Công ty như sau: Năm Nguyễn Thu Thuỷ 40 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp 2000 = 1.078.380.000 đồng; Năm 2001 = 1.688.649.000 đồng; Năm 2002 = 1.441.819.010 đồng; Năm 2003 = 2.432.465.771 đồng; Năm 2004 = 2.368.471.830 đồng; Con số này tăng phản ánh quá trình thu hồi vốn kinh doanh với các khoản phải thu của khách hàng được tăng cường, một mặt nó phản ánh sự chuyển biến về chiến lược kinh doanh, nhưng Công ty đã chủ động hơn trong kinh doanh, đáp ứng những khả năng thanh toán kịp thời, bên cạnh cũng nói lên rằng Công ty đã chủ động dùng tiền để thoả mãn nhu cầu kinh doanh một cách nhanh chóng. 2.2 - Phân bổ và huy động vốn 2.2. 1 - Phân bổ vốn: Nhằm phát huy quyền chủ động sáng tạo , sản xuất kinh doanh và quyền chủ động tài chính của các đơn vị cơ sở. Sau khi có NQ 217/ HĐBT ngày 14/01/1987 - Nghị quyết hội đồng bộ trưởng (nay là thủ tướng CP). Công ty đã thực hiện giao cho các đơn vị cơ sở trong nội bộ quyền chủ động trong sản xuất kinh doanh và quyền chủ động tài chính cơ sở năng lực sản xuất hiện có và trình độ quản lý, đảm bảo được những nguyên tắc cơ bản về chế độ hoạch toán kinh tế Hệ thống kế hoạch giao cho các đơn vị nội bộ gồm có: - Giá trị sản lượng thực hiện và tiêu thụ (cho nội bộ và bán ra thị trường) - Tổng doanh thu và lợi nhuận. - Mục đích nộp cho cấp trên gồm: + Trích nộp khấu hao cơ bản TSCĐ. + Nộp kinh phí cấp trên. + Nộp 10% kinh phí theo quĩ lương cho Sở Lao động - Thương binh - Xã hội. + Nộp 2% kinh phí theo quĩ lương cho tổ chức công đoàn. + Nộp thuế lợi tức và thuế vốn để Công ty nộp cho cơ quan thuế Nhà nước theo qui định. Nguyễn Thu Thuỷ 41 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp - Mức trích nộp cho ngân sách bao gồm các loại thuế như thuế doanh thu, thuế tài nguyên Hàng tháng, các đơn vị có trách nhiệm nộp các khoản tiền trên theo kế hoạch đã được duyệt, cuối quí, năm phải quyết toán theo thực tế. Ngoài ra đối với những đơn vị có nhu cầu còn có kế hoạch kiến thiết cơ bản tự làm để mở rộng dây chuyền được phép trình duyệt (qua) lãnh đạo Công ty để thành lập quĩ cải tiến kỹ thuật Các đơn vị trực thuộc cũng được Công ty cấp cho một lượng vốn lưu động nhất định được phân bổ theo kế hoạch hàng năm đã được duyệt, nguồn này được lấy một phần trong vốn lưu động thực của Công ty. Các xí nghiệp cũng được phép mở tài khoản tiền gửi, trực tiếp vay và thanh toán vốn ngân hàng theo quan hệ tín dụng. 2.2.2 - Huy động nguồn vốn: Thông qua việc tận dụng việc tập dụng các chính sách hỗ trợ phát triển của Nhà nước, hợp tác chặt chẽ với các quĩ tín dụng chung và dài hạn. Một số năm gần đây Công ty đã khai thác tối đa lợi thế này, nguồn vốn tín dụng trong Công ty chiếm một tỷ lệ rất lớn (>80%). Thực chất mà con số này phản ánh ở đây là hiệu quả của việc đầu tư, kinh doanh, sản xuất của Công ty; các quan hệ liên doanh, liên kết với các đối tác, các thành phần kinh tế khác trong xã hội - đây là một độ tin cậy cao trong việc sử dụng vốn, sự đảm bảo, độ an toàn của các nguồn vốn mà Công ty có được. 3 - Cơ cấu tổ chức, phân cấp quản lý và lực lượng lao động của Công ty. Trong diều kiện kinh doanh theo cơ chế hiện nay thì cơ chế thị trường có sự điều tiết của nhà nước theo định hướng XHCN để phát triển và thắng thế thị trường, công ty đã không ngừng cải tiến, đa dạng hóa cách phục vụ, nâng cao tay nghề cho anh chị em công nhân, luôn thay đổi hình thức, tổ chức maketing và công ty đã vận dụng linh hoạt, sáng tạo các biện pháp đồng bộ, mạnh dạn đầu tư trang bị thêm kỹ thuật, công nghệ mới hiện đại, đào tạo đội ngũ cán bộ quản lý có trình độ cao đủ sức cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước. Nguyễn Thu Thuỷ 42 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Do kịp thời đổi mới trang bị hiện đại cộng thêm sự linh hoạt của đội ngũ cán bộ quản lý tổ chức hoạt động kinh doanh nên những sản phẩm mà công ty còn đang trên đà phát triển. Là một đơn vị hạch toán kinh doanh tổng hợp với nhiệm vụ kinh doanh nhiều mặt hàng cho nên cơ cấu quản lý của công ty IMEXIN là cơ cấu tổ chức theo mô hình trực tuyến chức năng: đứng đầu là giám đốc, dưới là các phòng ban và các bộ phận chức năng. Giám đốc Phó giám đốc Phó giám đốc Phòng tổ chức Phòng tài Phòng kinh Phòng xuất Phòng đầu tư hành chính chính kế toán doanh I,II nhập khẩu Chi Chi Chi Chi Chi Văn phòng đại nhánh Chi nhánh nhánh nhánh nhánh diện tại Nga, TP. nhánh Quảng Đắc Lạng Thanh Bungari, Cộng HCM Hà Bình Lắc Sơn Hoá Nam hoà Séc Quan hệ chỉ đạo Quan hệ chức năng Sơ Đồ: Sơ đồ tổ chức bộ máy công ty IMEXIN 3.1. Bộ máy hành chính sự nghiệp Công ty có tất cả 5 phòng chức năng, hoạt động độc lập, đồng thời cũng gắn bó, liên kết chặt chẽ với nhau để đưa ra kế hoạch chiến lược đầu tư, sản xuất, kinh doanh của toàn Công ty. Các phòng ban có chức vụ cơ bản cụ thể sau: Nguyễn Thu Thuỷ 43 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp 3.1.1. Giám đốc. Là người phụ trách chung đại diện pháp nhân của công ty chịu trách nhiệm tổ chức, điều hành toàn diện mọi hoạt động của công ty theo chế độ thủ trưởng. Có quyền quyết định cơ cấu tổ chức, bộ máy quản lý của công ty và các xí nghiệp thành viên theo nguyên tắc tinh giảm gọn nhẹ, đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh có hiệu quả. Giám sát, kiểm tra, huớng dẫn kiểm tra các đơn vị trực thuộc thực hiện nghĩa vụ đối với người lao động theo qui định của Bộ luật lao động, đảm bảo quyền dân chủ của người lao động, tạo điều kiện cho người lao động tham gia quản lý, giám sát đơn vị. Bảo đảm các chế độ chính sách BHXH cho người lao động như ốm đau, hưu trí, thêm việc, trợ cấp khó khăn Mang lại những quyền lợi và nghĩa vụ cho cán bộ công nhân viên trong Công ty. Giúp đỡ công việc cho giám đốc công ty có hai phó giám đốc công ty. Phó giám đốc công ty do giám đốc công ty lựa chọn và đề nghị giám đốc sở thương mại bổ nhiệm hoặc miễn phí. Là người giúp điều hành các công việc ở khối phục vụ, khối phòng ban và chịu trách nhiệm trực tiếp trước tổng giám đốc về trách nhiệm được giao. Công ty được tổ chức theo bộ máy quản lý chức năng và mạng lưới kinh doanh phù hợp với nhiệm vụ của một công ty XNK. Nhiệm vụ của các phòng ban chức năng do giám đốc quy định, cụ thể: 3.1.2. Phòng kinh doanh Có chức năng quản lý tổng hợp một số mặt hoạt động gồm dự toán giá vốn, hàng mua vào, giá bán ra, kế hoạch thu mua sản phẩm, tập hợp tất cả các hợp đồng kinh tế đã được ký kết. Về công tác đầu tư, căn cứ vào nhiệm vụ sản xuất kinh doanh và định hướng phát triển của Công ty, phòng có nhiệm vụ xây dựng kế hoạch đầu tư ngắn hạn và dài hạn của toàn Công ty. Hướng dẫn chỉ đạo các cơ sở trực thuộc và triển khai thực hiện các dự án đầu tư. Chủ trì làm các thủ tục xét duyệt, thẩm định các dự án đầu tư ( trong phạm vi Công ty) theo qui định Nhà nước, quản lý theo dõi các dây truyền thiết bị, thanh lý chuyển nhượng thiết bị, đất đai nhà xưởng phục vụ cho sản xuất kinh doanh Nguyễn Thu Thuỷ 44 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp của Công ty. Theo dõi hoạt động của các đối tác liên doanh với Công ty, các đơn vị cơ sở trực thuộc và sự phù hợp với qui định liên doanh. Ngoài ra phòng còn có nhiệm vụ giám sát chất lượng, an toàn, tiến độ thi công công trình đối với các đơn vị trực thuộc. Chủ trì xét duyệt biện pháp thi công đối với các công trình qui mô lớn. Trực tiếp lập biện pháp thi công, đề ra các giải pháp kỹ thuật mà Công ty có khả năng, điều kiện thi hành 3.1.3. Phòng đầu tư Có chức năng nghiên cứu, xem xét, đánh giá, phân tích các dự án khả thi hay không khả thi để đi đến ký kết hợp đồng. Lập báo cáo với lãnh đạo Công ty để có kế hoạch dự thầu, qua đó chuẩn bị các số liệu, tài liệu, dữ kiện cần thiết của Công ty để giới thiệu với các chủ đầu tư, các khách hàng. Trực tiếp làm hồ sơ và phối hợp hướng dẫn các đơn vị lập hồ sơ dự thầu - tìm các đối tác liên doanh liên kết phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh của Công ty. 3.1.4. Phòng xuất nhập khẩu Nghiên cứu và nắm bắt tình hình thông tin thị trường trong nước và nhu cầu mặt hàng, về nguồn hàng, tình hình sản xuất, giá cả và các biến động. Xác nhận kế hoạch kinh doanh hàng năm, 6 tháng, đề xuất các phương án kinh doanh, liên doanh, liên kết tiêu thụ hàng hóa và phối hợp thực hiện các phương án đó sau khi đã được công ty phê duyệt. Quản lý sử dụng tiền vốn, hàng hóa cơ sở vật chất theo quy định của nhà nước, của ngành và theo sự hướng dẫn thực hiện công ty. 3.1.5. Phòng tổ chức hành chính Giúp giám đốc trong công tác tổ chức các hoạt động hành chính, quản lý tài sản và nhân sự. Phối hợp với các phòng chức năng khác để quản lý và điều hành hoạt động của công ty theo đúng định hướng và kế hoạch. 3.1.6. Phòng kế toán tài chính Giúp giám đốc tổ chức hạch toán kinh doanh các hoạt động của công ty, cụ thể là nắm giữ sổ sách, ghi lại các nghiệp vụ chi tiêu của công ty và thực hiện cân đối đến cuối kỳ, lập bảng tổng kết tài sản, báo cáo kết quả kinh doanh. Nguyễn Thu Thuỷ 45 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Có chức năng tham mưu cho giám đốc Công ty tổ chức, triển khai thực hiện toàn bộ công tác TCKT, thống kê, thông tin kinh tế và hạch toán kinh tế ở toàn Công ty, kiểm soát mọi hoạt động kinh tế tài chính của Công ty theo Pháp luật. Đảm nhận vai trò và nhiệm vụ tổ chức, chỉ đạo công tác tài chính phục vụ sản xuất, kinh doanh mang lại hiệu quả cao. Với công tác tài chính phòng tham mưu cho lãnh đạo Công ty thực hiện quyền quản lý, sử dụng vốn, đất đai, tài nguyên do nhà nước giao. Thông qua số liệu báo cáo kế toán và sổ sách kế toán của các đơn vị trực thuộc, đề xuất với giám đốc các biện pháp, nội dung quá trình thực hiện. Phòng cũng là nời giúp cho lãnh đạo Công ty nắm chắc và làm việc với các cơ quan tài chính thực hiện nhiệm vụ nhà nước giao, nhận vốn và quản lý sử dụng các nguồn lực mà tổng Công ty nhận của nhà nước giao lại. Đề xuất hoặc tham gia điều chỉnh các nguồn lực cung cấp cho các đơn vị trực thuộc, tham mưu việc thực hiện quyền đầu tư, liên doanh liên kết, góp cổ phần, mua cổ phần hay toàn bộ tài sản của doanh nghiệp khác theo qui định của pháp luật, thực hiện quyền chuyển nhượng thay thế, cho thuê, thế chấp, cầm cố tài sản thuộc quyền quản lý của Công ty hay kiểm soát việc sử dụng thực hiện vốn và các qũi của Công ty để phục vụ nhu cầu kinh doanh theo nguyên tắc bảo toàn hiệu quả. Tổ chức ghi chép, tính toán và phản ánh chính xác trung thực, kịp thời, đầy đủ toàn bộ tài sản và nguồn vốn kinh doanh, quá trình sản xuất kinh doanh, phân tích kết quả SXKD của Công ty, quá đó tính toán và trích nộp đúng, đủ, kịp thời các khoản ngân sách nhà nước, các loại BHXH bắt buộc, kinh phí cấp trên, các quĩ để lại cho các đơn vị trực thuộc Công ty. Thanh toán các khoản vay, các khoản công nợ phải trả, thu hồi các khoản phải thu Nắm giữ và quản lý vốn của công ty, có trách nhiệm giao vốn và hạch toán các hợp đồng xuất nhập khẩu của phòng kinh doanh. Định kỳ báo cáo tình hình kinh doanh lên ban giám đốc, đề xuất các kiến nghị nhằm cân đối ngân quỹ, các biện pháp tài chính khác nhằm thúc đẩy hoạt động kinh doanh của công ty. Nguyễn Thu Thuỷ 46 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Thủ trưởng các đơn vị thuộc dưới sự chỉ đạo của giám đốc công ty, có trách nhiệm điều hành mọi hoạt động theo đúng điều lệ tổ chức và hoạt động của công ty và pháp luật nhà nước. Giám đốc công ty thực hiện đầy đủ các chế độ, chính sách của nhà nước đối với cán bộ công nhân viên thuộc công ty. Người lao động có trách nhiệm hoàn thành nhiệm vụ được giao, thực hiện các điều khoản đã ký kết trong hợp đồng lao động, chấp hành pháp luật của nhà nước và quy định của công ty về nội quy làm việc, có trách nhiệm xây dựng và bảo vệ công ty. Quyền lợi của người lao động là được hưởng thụ theo lao động, được tham gia các tổ chức đoàn thể được pháp luật thừa nhận. 3.2. Đối với đơn vị trực thuộc Ngoài các phòng ban chức năng, công ty còn có các đơn vị trực thuộc sau: + Chi nhánh kinh doanh xuất nhập khẩu và dịch vụ Lạng Sơn + Chi nhánh thu mua và cung ứng hàng xuất nhập khẩu Đắc Lắc + Chi nhánh tại thành phố HCM + Chi nhánh tại Quảng Bình + Chi nhánh tại Thọ Xuân- Thanh Hóa + Chi nhánh tại Hà Nam + Trung tâm du lịch lữ hành tại Lê Duẩn + Cửa hàng ở Minh Khai, Giảng Võ, số 2- Giang văn Minh, số 666- Đường Láng. Các đơn vị trực thuộc trên được Công ty phân cấp quản lý, đứng đầu là các thủ trưởng đơn vị. Tuỳ từng trường hợp cụ thể, giám đốc Công ty uỷ quyền cho các giám đốc đơn vị trực thuộc ký kết, nhưng phải có giấy uỷ quyền kèm theo (hợp đồng do Công ty phải có chữ ký của kế toán trưởng Công ty, hợp đồng do đơn vị ký phải có chữ ký của kế toán trưởng phụ trách đơn vị). Trong mọi trường hợp, các đơn vị đều phải thông qua với giám đốc Công ty bản hợp đồng và được giám đốc ký tắt trước khi ký kết. Các đơn vị không được tự ý ký kết sau đó mới báo cáo với Công ty. Nguyễn Thu Thuỷ 47 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Thủ trưởng đơn vị được quyền trực tiếp quan hệ với các cơ quan quản lý cùng cấp, cơ quan tài chính và ngân hàng để bàn bạc giải quyết những vấn đề đã có liên quan đến sản xuất, kỹ thuật, tài chính của đơn vị. Đơn vị cơ sở phải thực hiện chế độ báo cáo thống nhất về thống kê, kết toán định kỳ và chịu sự giám đốc bằng tiền của các cơ quan Tài chính, Ngân hàng và Công ty. Thủ trưởng đơn vị là người được giao vốn theo phân cấp của Công ty có nhiệm vụ bảo toàn vốn và sử dụng vốn có hiệu quả. Chịu trách nhiệm về Pháp lý và vật chất với giám đốc Công ty, tổ chức sản xuất, hoàn thành nhiệm vụ được giao; thực hiện các chế độ chính sách, pháp luật và các qui định của Công ty. Có quyền khen thưởng những người có công, kỷ luật hành chính và xử phạt vật chất với những sai phạm theo đúng phân công về quản lý công tác tổ chức cán bộ của Công ty qui định. Hàng năm, các đơn vị được Công ty xét duyệt việc thực hiện các chỉ tiêu kế hoạch đề ra. Tiền để thưởng cho đơn vị được trích trong tiền thưởng của Công ty. Việc phân phối tiền thưởng từ lợi nhuận hàng năm cho từng đơn vị nội bộ được phân loại và xét theo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của từng đơn vị. Ngoài việc khen thưởng hoàn thành kế hoạch hàng năm. Giám đốc Công ty còn phân bổ một số tiền thưởng từ quĩ tiền thưởng giám đốc để đơn vị xét thưởng đột xuất kịp thời. Cán bộ công nhân viên của đơn vị được xét duyệt về phát minh sáng kiến, hợp lý hoá sản xuất, vượt mức tiến độ theo chế độ thưởng của Nhà nước hiện hành. Toàn bộ việc phân phối tiền lương, tiền thưởng của các nhà thành viên trong đơn vị, do đơn vị chủ động phân phối và đặt dưới sự giám sát của Công ty. 3.3. Đội ngũ CB - CNV Cùng với sự lớn mạnh của Công ty, đội ngũ cán bộ công nhân viên năng nổ nhiệt tình trong lao động, đứng vững trong cơ chế thị trường. Là những người có trình độ học vấn rừ trung học trở lên họ là những người sành sỏi trong thị trường Bên cạnh đó, Công ty không ngừng tuyển chọn đội ngũ trẻ, Nguyễn Thu Thuỷ 48 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp cùng với việc tạo môi trường cho họ phát huy tài năng, phát minh sáng kiến trong công tác qua chế độ khuyến khích khen thưởng của Công ty. Theo đặc điểm của chỉ tiêu chi phí sản xuất ta chia đội ngũ lao động trên thành hai lĩnh vực đó là nhân viên quản lý (tính vào chi phí cố định) và lực lượng lao động trực tiếp (chi phí biến đổi). Số nhân viên quản lý của Công ty có 24 người/ năm (tính từ thời điểm thành lập cho đến nay), riêng năm qua con số này đã lên tới 33 người. Đội ngũ lao động bình quân/năm là 94 người và trong năm 2004 vừa qua có 135 người. Qua đó ta thấy số liệu lao động trong Công ty không ngừng gia tăng qua các năm, các thời kỳ do nhu cầu sản xuất kinh doanh của Công ty không ngừng phát triển. * * * Như vậy có thể khái quát nhiệm vụ cơ bản của Công ty xuất nhập khẩu và đầu tư IMEXIN Hà nội là trực tiếp xuất khẩu và nhận ủy thác xuất khẩu các mặt hàng nông lâm, hải sản, thực phẩm chế biến, tạp phẩm, thủ công mỹ nghệ và các mặt hàng khác do công ty mua, gia công chế biến hoặc do liên doanh liên kết tạo ra. Trực tiếp nhập khẩu và nhận ủy thác nhập khẩu các mặt hàng: công cụ sản xuất, vật tư, nguyên vật liệu, hàng tiêu dùng, kể cả chuyển khẩu, tạm nhập tái xuất. Tổ chức sản xuất, liên doanh, liên kết, hợp tác đầu tư với các tổ chức kinh tế trong và ngoài nước để sản xuất hàng xuất khẩu và tiêu dùng. Công ty Xuất nhập khẩu và đầu tư IMEXIN là đơn vị hoạch toán độc lập có tư cách pháp nhân, có con dấu riêng, có tài khoản tại ngân hàng. Có quyền quan hệ với tất cả các cơ quan, các doanh nghiệp Nhà nước và các thành phần kinh tế trong và ngoài nước. Công ty thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ tức là thực hiện chế độ một thủ trưởng trong quản lý và điều hành. Xây dựng và tổ chức thực hiện các kế hoạch dài hạn, ngắn hạn về sản xuất, kinh doanh xuất nhập khẩu, gia công, lắp ráp theo đúng luật pháp hiện hành của nhà nước và hướng dẫn của sở thương mại Hà Nội. Nguyễn Thu Thuỷ 49 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Tổ chức nghiên cứu nâng cao năng suất lao động, đổi mới trang thiết bị, tổ chức tiếp thị tốt để nâng cao năng lực kinh doanh và năng cạnh tranh lành mạnh, đảm bảo kinh doanh có hiệu quả ngày càng cao. Thực hiện báo cáo theo ngành và chịu sự thanh tra của pháp luật. Tổ chức tốt bộ máy doanh nghiệp, quản lý toàn diện, đào tạo và phát triển đội ngũ cán bộ công nhân viên chức theo pháp luật, chính sách của nhà nước và sự phân cấp quản lý của sở thương mại để thực hiện nhiệm vụ sản xuất kinh doanh của công ty. Chăm lo đời sống, tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động làm việc, thực hiện phân phối công bằng. Bảo vệ doanh nghiệp, bảo vệ môi trường, giữ gìn trật tự an ninh chính trị và an toàn xã hội trong phạm vi quản lý của công ty theo quy định của pháp luật. Công ty Xuất nhập khẩu và đầu tư IMEXIN là một doanh nghiệp nhà nước, hạch định kinh tế độc lập, với chức năng chính là kinh doanh tổng hợp: nội thương và ngoại thương thực hiện các dịch vụ kinh doanh trong nước và ngoài nước. Trong hoạt động kinh doanh ngoại thương, công ty tiến hành mua và xuất khẩu các mặt hàng chủ yếu là hàng nông sản như: nhãn quả khô, vải quả khô, xoài, tôm, cua đồng thời công ty tiến hành nhập khẩu các mặt hàng như: hàng hóa, máy móc, thiết bị, các phương tiện sản xuất phương án để phục vụ nhu cầu thị trường trong nước. Trong hoạt động kinh doanh ngoại thương, căn cứ vào thị trường tiêu thụ và khả năng kinh doanh của công ty, công ty tiến hành các hoạt động kinh doanh như: bột ngọt, bột canh, đường, sữa, mỳ tôm đặc biệt là phải kể đến mặt hàng bột ngọt. Công ty là một đầu mối tiêu thụ rất lớn số lượng bột ngọt cho các công ty như: Công ty VEDAN, MIWON II - Thực trạng đầu tư, hiệu quả đầu tư SXKD của Công ty. 1. Đánh giá chung về tình hình đầu tư của công ty 1.1. Khó khăn Theo đánh giá chung của các chuyên gia kinh tế, hoạt động xuất khẩu của Việt Nam chưa cao, thiếu ổn định và đang nổi cộm hàng loạt vấn đề. So với nhập khẩu tốc độ xuất khẩu hàng hóa còn thấp. Trong khi đó, sản phẩm Nguyễn Thu Thuỷ 50 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp xuất khẩu chủ yếu của ta vẫn là nguyên liệu thô, hàng đã qua chế biến chiếm tỷ lệ thấp trong cơ cấu hàng xuất khẩu, chính vì thế giá trị hàng xuất khẩu không tăng được nhiều dù số lượng nhiều hơn. Quả thật, đay là một chỉ số quá thấp, không tương xứng với tiềm năng to lớn về mặt tài nguyên thiên nhiên, nguồn nhân lực của nước ta. Qua đó ta thấy rõ khó khăn lớn nhất trong hoạt động của công ty là do: - Chất lượng hàng hóa của Việt Nam chưa cao, chủ yếu trên thị trường là các mặt hàng thô hoặc sơ chế làm cho các mặt hàng giảm đi 50% giá trị. Đây là hạn chế lớn nhất của hàng xuất khẩu tại Việt Nam. Cũng do hạn hẹp về vốn thấp kém về trình độ công nghệ, các loại nông lâm hải sản không tận dụng được hết nguồn lao động dồi dào, lương công nhân rẻ. - Do hoạt động Xuất nhập khẩu diễn ra không đồng đều, hoạt động xuất khẩu chưa được giải quyết mối quan hệ thỏa đáng giữa các mặt hàng chủ đạo với các nhóm hàng khác, quá chú trọng và ưu tiên cho một số mặt hàng mà lại không biết tận dụng, bỏ qua nhiều mặt hàng khác rất có triển vọng, tiềm năng như: Các loại máy động lực, mật ong và nhiều sản phẩm về rừng Bên cạnh đó việc nâng cao chất lượng mặt hàng kim ngạch lớn, chủ đạo thì việc đa dạng hóa các sản phẩm đã trở thành nội dung then chốt trong chiến lược xuất khẩu của ta sau này. - Những hạn chế, mất cân đối bất cập của ta trên thị trường hàng hóa xuất khẩu. Xu hướng chính ở Việt Nam là đa dạng hóa, đa phương hóa các quan hệ kinh tế đối ngoại. - Trong thời gian qua quan hệ tỷ giá hối đoái chỉ khuyến khích nhập khẩu, các chuyên gia nước ngoài cho ằng Việt Nam mới chỉ lo quản lý người xuất khảu mà chưa lo quản lý nguồn ngoại tệ, để cho các doanh nghiệp dùng ngoại tệ nhập khẩu tràn lan. Dưới tác động của tỷ giá hối đoái năm 1996 một số doanh nghiệp đã lợi dụng sự giảm tỷ giá hối đoái USD/VNĐ để nhập hàng thông qua bảo lãnh L/C trả chậm khiến nhập khẩu tăng vọt. Do vậy, cần điều Nguyễn Thu Thuỷ 51 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp chỉnh lãi suất cho vay bằng đồng Việt Nam và ngoại tệ, rút bớt khoảng cách chênh lệch giữa 2 loại lãi suất này. - Thông tin thưong mại phục vụ xuất khẩu còn hạn chế. Đối tác của doanh nghiệp hiểu rất rõ tình hình các nhu cầu của ta, thậm chí giá cả thu gom hàng, phí mua Quota xuất khẩu ủy thác họ đều rành. Nhưng chúng nắm được rất ít thông tin về bạn hàng, chưa kể các doanh nghiệp nội địa còn cạnh tranh lẫn nhau xuất phá giá để hưởng lợi một mình. Cuối cùng để có bạn hàng nước ngoài hưởng lợi cả nhà nước và doanh nghiệp đều thiệt. - Cùng do cơ chế quản lý kinh tế nói chung và cơ chế quản lý xuất nhập khẩu nói riêng thay đổi thường xuyên làm cho doanh nghiệp không kịp xoay trở, bị động, lúng túng trong hoạt động kinh doanh. Một số doanh nghiệp chưa thực sự quan tâm đầu tư vốn, mở rộng sản xuất kinh doanh hàng xuất khẩu Ngoài ra thị trường trong nước còn nhiều biến động, sức mua bị giảm sút, nhiều doanh nghiệp làm ăn thua lỗ dư nợ lớn. Trong khi đó các doanh nghiệp nước ngoài có lợi thế hơn các doanh nghiệp nàh nước như tài sản chính, kỹ thuật tiếp thị, các chính sách ưu đại của nhà nước đã xâm nhập sâu vào thị trường tạo ra sự cạnh tranh gay gắt đối với doanh nghiệp trong nước. Hơn nữa thị trường ngoài nước đặc biệt là thị trường nơi Công ty nhập khẩu hàng hóa lâm vào khủng hoảng từ năm 1999 đến nay chưa hoàn toàn hồi phục đã gây rất nhiều khó khăn cho nhiệm vụ kinh doanh của Công ty Bên cạnh đó việc thiếu thông tin thừ bên ngoài cũng gây ảnh hưởng nhiều đến việc mở rộng thị trường, tìm kiếm bạn hàng của công ty nhiều thương vụ nhập khẩu đã gây ra cho Công ty nhiều tổn thất lớn nhà nước cũng chưa có một chính sách hợp lý trong việc ổn định giá cả của một số mặt hàng nhập khẩu lớn. Điều này gây khó khăn cho hoạt động nhập khẩu nói chung và hoạt động kinh doanh của Công ty nói riêng. 1.2. Thuận lợi Nguyễn Thu Thuỷ 52 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Trong môi trường kinh doanh đầy khó khăn như trên Công ty có những thuận lợi cơ bản sau: Thị trường tiêu thụ sản phẩm của Công ty rất tiềm năng nhu cầu đối với các mặt hàng kinh doanh của Công ty ở Việt Nam rất lớn trong những năm tới chính sách tập trung nhập khẩu máy móc, thiết bị phục vụ cho sản xuất hàng tiêu dùng và hàng xuất khẩu của Nhà nước là một thuận lợi lớn đối lới công ty Là một doanh nghiệp nhà nước có bề dày hoạt động kinh doanh có kinh nghiệm truyền thống làm ăn nghiêm chỉnh, có định hướng kinh doanh phù hợp với từng thời kỳ. Nhận thức được chức năng và nhiệm vụ của mình là người trung gian hoạt động trong khâu lưu thông, lấy hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu là là hoạt động kinh doanh chính, nên công ty đã có nhiều cố gắng trong việc tạo mối quan hệ với khách hàng, tạo thêm thị trường, mở rộng nguồn hàng. Bên cạnh đó công ty có bộ máy lãnh đạo và tập thể công nhân viên chức tích cực, có năng lực đoàn kết nội bộ. Đặc biệt là có sự chỉ đạo, giúp đỡ của lãnh đạo cấp trên, công ty đã đạt được mục tiêu đề ra với hiệu quả khá cao. Giữ vững được sự phát triển sản xuất kinh doanh và đảm bảo đời sống cán bộ công nhân viên. Lợi nhuận của công ty vẫn không ngừng tăng lên, thu nhập bình quân đầu người năm 2004 tăng so với năm 2003 là 135000 (đồng) hay 21.4%, điều này chứng tỏ công ty đã xếp lại, tổ chức rất hợp lý với hoạt động quản lý kinh doanh của công ty, làm cho đời sống của công nhân viên ngày càng cao. Qua những nhận xét trên ta thấy mặc dù còn có những khó khăn nhưng công ty vẫn cố gắng hoàn thành kế hoạch đề ra. 2. Tình hình đầu tư phát triển kinh doanh trong những năm gần đây (2000 – 2004). Trong những năm gần đây, từ năm 2000 đến nay - qua rà xét thực trạng ta thấy nổi bật công tác đầu tư trong năm 2003. Đây là năm đánh dấu sự chuyển biến lớn về đầu tư theo chiều rộng và theo chiều sâu. Để đi sâu vào Nguyễn Thu Thuỷ 53 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp vấn đề này - ta điểm lại quá trình đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh trong những năm gần đây. 2.1. Theo số liệu báo cáo tài chính Từ phòng kế toán tài chính của Công ty, từ năm 2000 trở lại đây, các số liệu về trị giá hiện có của TSCĐ, đầu tư tài chính, chi phí XDCB của Công ty như sau: Bảng: TSCĐ, đầu tư tài chính và chi phí XDCB ĐVT: Đồng Năm TSCĐ(nguyên giá) Đầu tư tài chính Chi phí XDCB Tổng tài sản 2000 1.418.886 0 10.621.283 2001 2.464.539 0 12.226.826 2002 3.870.937 0 18.805.983 2003 4.816.366 0 8.343,5 22.446.098 2004 4.917.634 0 8.343,5 28.804.546 (Nguồn: Phòng kế toán tài chính của công ty xuất nhập khẩu và đầu tư IMEXIN) Theo công thức của các nhà quản trị doanh nghiệp, thực trạng tình hình đầu tư của Công ty được phản ánh qua tỷ suất đầu tư chung và tỷ suất đầu tư tài sản cố định như sau: TSCĐ + Đ.Tư tài chính + C. phí XDCB Tỷ suất đầu tư chung =  Tài sản TSCĐ Tỷ suất đầu tư TSCĐ =  TS Như vậy hai công thức trên phản ánh tình hình đầu tư theo chiều sâu hàng năm qua việc so sánh tỷ trọng các năm kế tiếp với các năm trước đó để thấy sự tăng trưởng hay sụt giảm của việc đầu tư TSCĐ chung trong toàn bộ Công ty. Qua đó ta có. Nguyễn Thu Thuỷ 54 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp Bảng: Tỷ suất đầu tư tài sản Năm Tỷ suất đầu tư chung Tỷ suất đầu tư TSCĐ 2000 0.133588945 0.133588945 2001 0.201568174 0.201568174 2002 0.205835398 0.205835398 2003 0.21494668 0.214574755 2004 0.171013891 0.170724232 (Nguồn: Phòng kế toán tài chính của công ty xuất nhập khẩu và đầu tư IMEXIN) Từ số liệu tỷ suất đầu tư chung và tỷ suất đầu tư TSCĐ của bảng tính trên ta thấy - Tỷ suất đầu tư chung đã phản ánh tình hình chung về đầu tư cho trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật, mua sắm và xây dựng TSCĐ, đầu tư tài chính như mua cổ phiếu, cổ phần, góp vốn liên doanh liên kết và kinh doanh bất động sản Tỷ suất đầu tư TSCĐ phản ánh tình hình trang bị cơ sở vật chất, mua sắm và đầu tư xây dựng TSCĐ nói riêng. Các con số trên phản ánh thực trạng đầu tư rõ nét nhất tại Công ty qua các năm, bằng cách so sánh tỷ suất giữa các năm (năm trước so với năm sau), so sánh nguyên giá TSCĐ, tổng tài sản giữa các năm tăng hay giảm Thực tế đã chứng minh trong giai đoạn 2001 - 2002 và 2002 - 2003 Công ty đã có những dự án đầu tư lớn trong sản xuất cũng như kinh doanh. Tiêu biểu cho hai thời kỳ này là dự án lớn về đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi gia súc. Giai đoạn 2001 - 2002 khi mà dự án đầu tư nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi gia súc ở Tỉnh Hà Nam đi vào hoạt động với tổng số vốn là 15 tỷ đồng và giai đoạn 2002 - 2003 dự án nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi gia súc ở Tỉnh Hà Nam đi vào hoạt động (trong giai đoạn Nguyễn Thu Thuỷ 55 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp này Công ty cũng đã giành gần 4 tỷ đồng để đầu tư mua sắm máy móc thiết bị thi công). Có thể nói đây là giai đoạn tiêu biểu của công tác đầu tư tại Công ty, sự chuyển biến theo chiều rộng (>15 tỷ đồng đầu tư cho Nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi gia súc ) và sự chuyển biến theo chiều sâu ( > 4 tỷ đồng đầu tư mua sắm máy móc thiết bị). Do điều kiện và thời gian không cho phép, tôi xin lấy số liệu đầu tư giai đoạn 2002 - 2003 để phân tích hiệu quả trong đầu tư và một số nhận xét chung. 2.2. Sản xuất kinh doanh Trong những năm gần đây, hoạt động kinh doanh của Công ty xuất nhập khẩu & Đầu ttư IMEXIN đã có những bước phát triển vững chắc. Sự đổi mới cơ chế quản lý của nhà nước, trong đó nhà nước giao quyền tự chủ cho công ty tự lựa chọn và lập phương án kinh doanh, tự hạch toán độc lập đã mở ra cho công ty một phong cách làm ăn mới năng động và sáng tạo hơn. Tuy rằng, trong cơ chế thị trường mới, tính cạnh tranh và loại trừ lẫn nhau diễn ra giữa các chủ thể kinh tế là hết sức gay gắt và khốc liệt. Mặc dù công ty phải đối mặt với những tình trạng khó khăn ban đầu như thiếu vốn, thiếu thị trường tiêu thụ, thiếu đội ngũ cán bộ có khả năng thực hành nghiệp vụ xuất nhập khẩu, nhưng qua những thử nghiệm ban đầu ban lãnh đạo công ty cùng toàn thể cán bộ công nhân viên đã từng bước vượt qua thử thách, giành lấy cơ hội và không ngừng đưa công ty lên một tầm cao mới. Thông qua bảng sau cho thấy được tình hình hoạt động của công ty Bảng: Kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty Xuất nhập khẩu và đầu tư IMEXIN năm 2003 – 2004 ( Đơn vị VNĐ) STT Chỉ tiêu Năm 2003 Năm 2004 1 Tổng doanh thu 3.600.531.156 4.051.405.800 2 Tổng chi phí 3.057.671.600 3.400.243.500 3 Nộp ngân sách nhà nước 181.075.700 208.146.500 4 Lợi nhuận 361.785.000 443.015.800 5 Lương bình quân 1 người/ tháng 800.000 810.000 Nguyễn Thu Thuỷ 56 Kinh tế đầu tư 43A
chuyên đề tốt nghiệp (Nguồn: Phòng kế toán tài chính của công ty xuất nhập khẩu và đầu tư IMEXIN) Qua bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của công ty trong 2 năm qua cho thấy: Tổng doanh thu năm 2004 so với năm 2003 tăng với số tiền là 450.873.350 đồng ( Tương ứng với tỷ lệ 12,52%) trong khi tổng chi phí năm 2004 tăng so với năm 2003 là 342.474.900 đồng ( tương ứng với tỷ lệ 11,2%). Như vậy tỷ lệ tăng của chi phí nhỏ hơn tỷ lệ tăng của doanh thu. Điều đó chứng tỏ năm 2004 công ty kinh doanh đạt hiệu quả. Và điều đó cũng được chứng minh qua thu nhập bình quân của người lao động. Đây chính là dấu hiệu tốt để công ty ngày càng phát triển vững mạnh. Qua phân tích ở trên ta thấy rằng, năm 2004 là một năm có nhiều chuyển biến lớn tại Công ty về lượng cũng như về chất, về kế hoạch cũng như thực hiện, về đầu tư cũng như sản xuất kinh doanh đều thể hiện dấu hiệu tích cực của hiệu quả - đầu tư & sản xuất tại Công ty. Những dấu hiệu này là cơ sở quan trọng để ta nắm bắt thực trạng đầu tư, sản xuất kinh doanh của Công ty. III. Phân tích hiệu quả đầu tư sản xuất kinh doanh tại Công ty. Trở lại với thực trạng đầu tư trong những năm gần đây. Qua khảo sát thực tế thì năm 2003 vừa qua có thể coi là năm tiêu biểu. Trong năm nay Công ty đã xúc tiến đầu tư mua sắm máy móc thiết bị và mở rộng sản xuất kinh doanh với tổng giá trị trên 15 tỷ đồng. Trong đó hơn 4 tỷ mua sắm thiết bị thi công, còn lại hơn 11 tỷ đồng dành cho dự án đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi gia súc Hà Nam. Để xem xét hiệu quả đầu tư này, trên góc độ xem xét của Công ty hiệu quả đầu tư được phân tích như sau (cơ sở thực tiễn): 1. Dự án nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi gia súc (6/2002 - 3/2003) 1.1. Căn cứ xác định sự cần thiết phải đầu tư Nước ta là nước nông nghiệp (70% dân số là nông nghiệp) có tiềm năng về lao động, đất đai điều kiện thiên nhiên ưu đãi; nhưng nền kinh tế nông nghiệp chậm phát triển, năng suất nông nghiệp thấp. Nguyễn Thu Thuỷ 57 Kinh tế đầu tư 43A