Đề tài Một số vấn đề về kế toán cho vay ngoài quốc doanh tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Nội

Nội dung text: Đề tài Một số vấn đề về kế toán cho vay ngoài quốc doanh tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Nội

1. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Lời nói đầu Sau đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, nền kinh tế Việt Nam chuyển dần từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN có sự điều tiết của Nhà nước. Đây là một bước ngoặt có tính chất quan trọng trong quá trình phát triển nền kinh tế nước ta. Đường lối đổi mới cơ chế quản lí kinh tế và chính sách phát triển nền kinh tế nhiều thành phần cuả Đảng và Nhà nước đã tạo tiền đề khách quan cho sự khôi phục và phát triển sôi động của các thanh phần kinh tế. Trong khu vực ngoài quốc doanh, với những ưu thế, tiềm năng sẵn có của riêng mình, các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh đã nhanh chóng thích nghi với cơ chế thị trường, ngày càng khẳng định vị trí, vai trò quan trọng không thể thiếu được của mình đối với sự phát triển của nền kinh tế. Tuy nhiên bất kỳ một doanh nghiệp nào (dù là quốc doanh hay ngoài quốc doanh) muốn tiến hành sản xuất kinh doanh để tồn tại và phát triển đều cần phải có vốn. Các thanh phần kinh tế ngoài quốc doanh phần lớn mới được hình thành, mặc dù các thành phần kinh tế này có rất nhiều tiềm năng để phát triển nhưng quy mô còn nhỏ bé và không đủ vốn để tự đối đầu trực tiếp với thương trường, phát huy tối đa hiệu quả nguồn vốn nhàn rỗi trong khu vực kinh tế này. Trong bối cảnh đổi mới chung của đất nước, Ngân hàng thương mại với vai trò trung gian tài chính quan trọng của xã hội đã từng bước cải tổ hoạt động của mình, hoà nhập với có chế mới, mở rộng cho vay đối với các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh thông qua hoạt động tín dụng. Đây không chỉ là vấn đề thực thi đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước còn là phương hướng phát triển tín dụng của Ngân hàng trong điều kiện hiện nay. Bởi kinh tế ngoài quốc doanh chứa đựng trong nó những nội tại tiềm năng to lớn, một khi nó Trang 1
2. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 được quan tâm đúng mức sẽ phát triển nhanh chóng. Chính nó trong tương lai sẽ là thị trương tín dụng vững chắc và rộng lớn của các ngân hàng. Gắn liền với hoạt động cho vay đối với thành phần kinh tế ngoài quốc doanh là công tác kế toán cho vay ngoài quốc doanh. Nhờ nghiệp vụ kế toán cho vay Ngân hàng sẽ quản lí tốt tài sản tiền vốn của Ngân hàng trong hoạt động kinh doanh tiền tệ. Đồng thời cũng quản lí tốt tài sản, tiền vốn của khách hàng thông qua những số liệu ghi chép phản ánh kịp thời, chính xác. Công tác kế toán cho vay liên quan đến nhiều hoạt động sản xuất kinh doanh của các đơn vị thuộc mọi thành phần kinh tế trong nền kinh tế quốc doanh. Đặc biệt là kế toán cho vay ngoài quốc doanh với thao tác nghiệp vụ chính xác, đầy đủ, nhanh gọn góp phần thực hiện nhanh chóng công tác giải ngân, theo dõi chặt chẽ quá trình sử dụng vốn và tính toán được hiệu quả công tác tín dụng của ngân hàng. Đồng thời đáp ứng đầy đủ nhu cầu thiếu vốn đầu tư cho sản xuất kinh doanh của thành phần kinh tế ngoài quốc doanh tạo một thế phát triển mới cho thành phần kinh tế này trong công cuộc phát triển chung của cả đất nước. Xuất phát từ những lí do trên đây và trong quá trình thực tập, tìm hiểu nghiên cứu tại ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài “Một số vấn đề về kế toán cho vay ngoài quốc doanh tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Nội” Phạm vi đề tài chủ yếu tìm hiểu tình hình kế toán cho vay ngoài quốc doanh tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội. Từ thực tế đó tôi cố gắng nêu ra một số ý kiến đóng góp để nâng cao hiệu quả công tác kế toán cho vay của ngân hàng. Do còn nhiều hạn chế về kiến thức cũng như kinh nghiệm thực tế, bản khoá luận không thể tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy tôi rất mong được sự giúp đỡ của các thầy cô và các bạn để bài luận văn được hoàn thiện hơn ! Trang 2
3. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 chương i Những lí luận cơ bản về tín dụng ngân hàng và nghiệp vụ kế toán cho vay Trong hệ thống ngân hàng I. Tín dụng ngân hàng và vai trò của tín dụng Ngân hàng trong nền kinh tế thị trường. 1. Sự ra đời của tín dụng ngân hàng: Tín dụng là một phạm trù kinh tế gắn liền với nền kinh tế hàng hoá, sự ra đời và vận động của tín dụng được bắt nguồn từ đặc điểm của sự chu chuyển vốn tiền tệ và sự cần thiết sinh lợi của vốn tạm thời nhàn rỗi cũng như nhu cầu về vốn nhưng chưa tích luỹ được, trong cùng một thời điểm đã hình thành một quan hệ cung cầu về tiền tệ giữa một bên là người thiêú vốn (đi vay) và một bên là người thừa vốn (cho vay) Tín dụng có nghĩa là sự vay mượn, sự chuyển ngượng tạm thời một lượng giá trị từ người sở hữu sang người sử dụng và sau một thời gian nhất định được quay trở lại với người sở hữu với một lượng giá trị lớn hơn giá trị ban đầu (số giá trị dôi ra đó chính là lãi trong cho vay) với những điều kiện mà hại bên đã thoả thuận với nhau. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế xã hội, hoạt động tín dụng không ngừng phát triển và hoàn thiện trở thành hình thức tín dụng ngân hàng. Trong nền kinh tế thị trường, Ngân hàng là trung gian tín dụng giữa tiết kiệm và đầu tư, giữa người đi vay và người cho vay. Vì vậy, tín dụng ngân hàng là quan hệ tín dụng bằng tiền giữa một bên là ngân hàng-tổ chức kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ với một bên là người đi vay, vừa là người cho vay. Trang 3
4. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Sự ra đời của tín dụng Ngân hàng có tác động quyết định đến sự phát triển của quá trình tái sản xuất xã hội, thúc đẩy lực lượng sản xuất góp phần quan trọng trọng việc phục hồi và phát triển kinh tế của các nước trên thế giới. 2. Vai trò tín dụng của Ngân hàng Sản xuất phát triển mạnh sẽ thúc đẩy nền kinh tế hàng hoá phát triển ở mỗi quốc gia trên thế giới. Song để cho quá trình sản xuất được mở rộng và ngày càng hoàn thiện phải nói đến vai trò to lớn của tín dụng Ngân hàng. a. Tín dụng Ngân hàng đáp ứng nhu cầu về vốn cho nền kinh tế là người trung gian điều hoà quan hệ cung cầu về vốn trong nền kinh tế, hoạt động tín dụng đã thông dòng cho vốn chảy từ nơi thừa vốn đến nơi thiếu vốn. Ngân hàng ra đời gắn liền với sự vận động trong quá trình sản xuất và lưu thông hàng hoá. Nền sản xuất hàng hoá phát triển nhanh chóng đã thúc đẩy hàng hoá - tiền tệ ngày càng sâu sắc, phức tạp và bao trùm lên mọi sinh hoạt kinh tế xã hội. Mặt khác, chính sản xuất và lưu thông hàng hoá ra đời và được mở rộng xã kéo theo sự vận động vốn và là nền tảng tạo nên những tổ chức kinh doanh tiền tệ đầu tiên mang những đặc trưng của một ngân hàng. Vì vậy, chúng ta thấy rằng còn tồn tại quan hệ hàng hoá tiền tệ thì hoạt động tín dụng không thể mất đi mà trái lại ngày càng phát triển một cách mạnh mẽ. Bởi trong nền kinh tế, tại một thời điểm tất yếu sẽ phát sinh hai loại nhu cầu là người thừa vốn cho vay để hưởng lãi và người thiếu vốn đi vay để tiến hành sản xuất kinh doanh. Hai loại nhu cầu này ngược nhau nhưng cũng chung một đối tượng đó là tiền, chung nhau về tính tạm thời và cả hai bên đều thoả mãn nhu cầu và đều có lợi. Ngân hàng ra đời với vai trò là nơi hiểu biết rõ nhất về tình hình cân đối giữa cung và cầu vốn trên thị trường như thế nào.Và với hoạt động tín dụng, ngân hàng đã giải quyết được hiện tượng thừa vốn, thiếu vốn này bằng cách huy động mọi nguồn tiền nhàn rỗi để phân phối lại vốn trên nguyên tắc có hoàn trả phục vụ kịp thời cho nhu cầu sản xuất, kinh doanh Trang 4
5. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 b. Tín dụng ngân hàng tạo ra nguồn vốn hỗ trợ cho quá trình sản xuất được thực hiện bình thường liên tục và phát triển nhằm góp phần đẩy nhanh quá trình tái ẩn xuất mở rộng, đầu tư phát triển kinh tế, mở rộng phạm vi quy mô sản xuất Hoạt động tín dụng ngân hàng ra đời đã biến các phương tiện tiền tệ tạm thời nhàn rỗi trong xã hội thành những phương tiện hoạt động kinh doanh có hiệu quả, động viên nhanh chóng nguồn vật tư, lao động và các nguồn lực sẵn có khác đưa vào sản xuất, phục vụ và thúc đẩy sản xuất lưu thông hàng hoá đẩy nhanh quá trình tái sản xuất mở rộng. Mặt khác việc cung ứng vốn một cách kịp thời của tín dụng ngân hàng để đáp ứng được nhu cầu về vốn lưu động, vốn cố định của các doanh nghiệp, tạo điều kiện cho quá trình sản xuất được liên tục tránh tình trạng ứ tắc, đồng thời tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có vốn để ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật nhằm thúc đẩy nhanh quá trình sản xuất và tái sản xuất mở rộng từ đó thúc đẩy nền kinh tế phát triênr nhanh chóng. c. Tín dụng ngân hàng thúc đẩy việc sử dụng vốn có hiệu quả và củng cố chế độ hoạch toán kinh tế. Đặc trưng cơ bản của tín dụng là cho vay có hoàn trả và có lợi tức Ngân hàng huy động vốn của doanh nghiệp khi họ có vốn nhàn rỗi và cho vay khi họ cần vốn để bổ xung cho sản xuất kinh doanh. Khi sử dụng vốn vay của ngân hàng, doanh nghiệp phải tôn trọng mọi điều kiện ghi trong hợp đồng tín dụng, trả nợ vay đúng hạn cả gốc và lãi. Do đó thúc đẩy các doanh nghiệp phải tìm mọi biện pháp tăng hiệu quả sử dụng vốn, giảm chi phí, tăng vòng quay vốn để tạo điều kiện nâng cao doanh lợi cho doanh nghiệp. Muốn vậy các doanh nghiệp phải tự vươn lên thông qua các hoạt động của mình, một trong những hoạt động khá quan trọng là hạch toán kinh tế. Quá trình hạch toán kinh tế là quá trình quản lí đồng vốn sao cho có hiệu quả. Để quản lí đồng vốn có hiệu quả thì hạch toán tinh tế phải giám sát chặt Trang 5
6. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 chẽ quá trình sử dụng vốn để nó được sử dụng đúng mục đích, tạo ra doanh lợi cho doanh nghiệp. Điều này đã thúc đẩy các doanh nghiệp ngày càng hoàn thiện hơn quá trình hạch toán của đơn vị mình. d. Tín dụng Ngân hàng tạo điều kiện mở rộng và phát triển quan hệ kinh tế đối ngoại. Ngày nay sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia luôn luôn gắn quan hệ kinh tế với thị trường thế giới, nền kinh tế “đóng” tự cung tự cấp trước đây nay đã nhường chỗ cho nền kinh tế “mở” phát triển, mở rộng quan hệ kinh tế với các nước trên thế giới. Một quốc gia được gọi là phát triển thì trước hết phải có một nền kinh tế chính trị ổn định, có vị thế trên thị trường quốc tế, có một lượng vốn lớn trong đó vốn dự trữ ngoại tệ là rất quan trọng. Tín dụng ngân hàng trở thành một trong những phương tiện nối liền kinh tế các nước với nhau bằng các hoạt động tín dụng quốc tế như các hình thức tín dụng giữa các chính phủ, giữa các tổ chức cá nhân với chính phủ, giữa các cá nhân với cá nhân Sự phát triển ngày càng tăng trong hoạt động ngoại thương và số thành viên tham dự hoạt động ngaỳ càng lớn làm cho nhu cầu về hoạt động tài chính càng trở nên cần thiết. Vì vậy việc tạo điều kiện thuận lợi về tài chính là một công cụ cạnh tranh có hiệu quả bên cạnh các yếu tố cạnh tranh khác như giá cả, chất lượng sản phẩm, dịch vụ, thương mại đã vượt ra khỏi phạm vi của một nước ra phạm vi của thế giới có tác dụng thúc đẩy nền sản xuất mang tính quốc tế hoá, hình thành thị trường khu vực và thị trường thế giới, tạo ra bước phát triển mới trong quan hệ hợp tác và cạnh tranh giữa các nước với nhau. Như vậy các hình thực thanh toán cũng sẽ đa dạng hơn như thanh toán qua mạng SWIFT, thanh toán LC mỗi hình thực thanh toán đòi hỏi hình thức tín dụng phù hợp và đảm bảo cho nó an toàn và hiệu quả. Chất lượng của hoạt động tín dụng ngoại thương là cơ sở để tạo lòng tin cho bạn hàng trong thương mại, tạo điều kiện cho quá trình lưu thông hàng hoá, thắng trong cạnh tranh về thanh toán sẽ dẫn tới thắng lợi của mọi cạnh tranh khác trọng hoạt động ngoại thương. Trang 6
7. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 II. Sự cần thiết của tín dụng Ngân hàng đối với sự phát Triển của kinh tế ngoài quốc doanh. 1. Đặc điểm của các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh: Các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh có những đặc thù riêng cụ thể: Thứ nhất: ở nước ta hiện nay các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh hầu hết là các đơn vị trẻ, ngành nghề kinh doanh phong phú dễ tiếp nhận và nhạy bén với kỹ thuật mới. Do vậy nó cần phải được phát triển và giữ một vị trí quan trọng trong quá trình chuyển sang cơ chế thị trường ở nước ta. Thứ hai: Với thị trường lao động lớn, giá nhân công rẻ mạt, do vậy các thành phần kinh tế này rất có lợi thế về kinh nghiệm làm ăn, truyền thống sản xuất của người lao động, nó thừa hưởng thành quả và sự phù hợp với xu thế phát triển của các đơn vị kinh tế trên thế giới và chủ trương đổi mới có cấu kinh tế ơ nước ta. Thứ ba: Việc sắp xếp lại các dịch vụ nhà nước đã chuyển dịch một tỷ lệ đáng kể “chất xám” từ khu vực nhà nước sang khu vực tư nhân. hơn thế nữa, nội lực năng động trong phương thức phân phối thu nhập sẽ tạo kênh dòng chảy các cán bộ quản lí giỏi, lao động kỹ thuật cao từ các doanh nghiệp nhà nước về các đơn vị kinh tế ngoài quốc doanh. Nó tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế này phát triển. Thứ tư: Các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh mục đích cuối cùng là lợi nhuận. Nhưng thành phần này mang tính chất “tự thân vận động”. Do vậy mục đích của nó là cạnh tranh có hiệu quả để đạt được lợi nhuận cao bằng mọi thủ đoạn trong sản xuất kinh doanh. Thứ năm: Các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh có tính sở hữu, tư hữu hiệu quả sản xuất kinh doanh gắn liền với người sản xuất, bộ máy gọn nhẹ, năng động. Trang 7
8. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Qua các đặc điểm của nền kinh tế ngoài quốc doanh ta thấy nó rất phù hợp với sự phát triển kinh tế của nước ta hiện nay. Nếu nhà nước có một chính sách và một môi trường thuận lợi cho khu vực kinh tế này phát triển thì họ đóng góp một tỷ trọng đáng kể cho tăng trưởng GDP trong cả nước, tạo công ăn việc làm cho người lao động góp phần giảm tệ nạn xã hội trong nền kinh tế. 2. Vai trò của kinh tế ngoài quốc doanh: Ngày nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng với các đường lối đổi mới đúng đắn kịp thời các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh đã có chỗ đứng bình đẳng so với kinh tế quốc doanh. Do vậy nó đã và đang phát huy thế mạnh sẵn có để góp phần phát triển nền kinh tế đất nước. Vị trí quan trọng của nó đã được khẳng định trong cơ cấu phát triển kinh tế nhiều thành phần ở nưóc ta hiện nay. Vai trò của nó được thể hiện ở các mặt cụ thể sau: a. Kinh tế ngoài quốc doanh đã và đang đóng góp cho nền kinh tế một khối lượng sản phẩm hàng hoá lớn, đa dạng phong phú, chất lượng cao, tạo quỹ tiêu dùng và xuất khẩu. Chuyển sang nền kinh tế thị trường, kinh tế ngoài quốc doanh đã và đang có nhiều đóng góp đáng kể cho nền kinh tế đất nước, góp phần tạo thế cân đối quỹ hàng hoá cho các địa phương trong cả nước mà đồng thời còn là nguồn lực chính tạo ra sản phẩm xuất khẩu, tăng nguồn ngoại tệ cho đất nước. b. Kinh tế ngoài quốc doanh giải phóng mọi năng lực sản xuất và đối thủ cạnh tranh với thành phần kinh tế quốc doanh, giúp cho sự phát triển của nền kinh tế ngày càng sôi động. Kinh tế ngoài quốc doanh có những đặc điểm về tính sở hữu cao, bộ máy sản xuất kinh doanh rất năng động, nhạy bén, hiệu quả sản xuất kinh doanh gắn liền với người sản xuất, hộ đều có mục đích vì quyền lợi của chính cá nhân mình, của gia đình, của người thân, đó là điều kiện giúp cho kinh tế ngoài quốc doanh phát huy được mọi tiềm năng. Mặt khác nền kinh tế thị trường sẽ hoạt động có hiệu quả mang lại lợi ích tốt nhất cho người tiêu dùng và cho xã hội Trang 8
9. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 khi và chỉ khi có cạnh tranh. Có cạnh tranh thì người sản xuất mới chú trọng đến hiệu quả sản xuất kinh doanh hơn để làm thế nào sản phẩm mình sản xuất ra được thị trường chấp nhận và tiêu thụ được. Với đặc điểm của kinh tế ngoài quốc doanh đã tạo điều kiện để kinh tế ngoài quốc doanh tiết kiệm chi phí sản xuất, tìm kiếm mặt hàng mới, khai thác thị trường mới, nhanh nhay xoau chuyển tình thế kịp thời phù hợp với nhu cầu thị trường, đưa ra những sản phẩm chất lượng cao, mẫu mã đẹp, giá cả hợp lí. c. Kinh tế ngoài quốc doanh tăng cường nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Hiện ngay khu vực kinh tế ngoài quốc doanh đóng góp đáng kể vào ngân sách Nhà nước. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, nhu cầu xã hội ngày càng tăng lên. Để đáp ứng được nhu cầu xã hội về phía các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh họ luôn phải tăng cường mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh và cũng là để tăng nguồn thu cho chính các đơn vị và nguồn thu cho ngân sách Nhà nước. d. Kinh tế ngoài quốc doanh đã và đang giải quyết một số vấn đề nan giải , đó là vấn đề về công ăn việc làm cho người lao động, giảm tỷ lệ thất nghiệp, góp phần đẩy lùi các tệ nạn xã hội. Từ đó ta thấy rằng: Sự phát triển của kinh tế ngoài quốc doanh là một giải pháp hữu hiệu cho việc giải quyết công ăn việc làm cho người lao động. 3. Vai trò của tín dụng ngân hàng đối với sự phát triển kinh tế ngoài quốc doanh Xuất phát từ đặc điểm và vai trò của kinh tế ngoài quốc doanh cho thấy khu vực kinh tế này có một tiềm năng rất lớn. Tuy nhiên để phát huy tính năng động trong kinh doanh, khai thác tối đa nguồn lực sẵn có trong khu vực kinh tế này Nhà nước cần hỗ trợ cho họ để tạo điều kiện cho họ phát triển lành mạnh. Một giải pháp hữu hiệu nhất đó là đầu tư vốn hỗ trợ cho khu vực kinh tế này thông qua kênh tín dụng ngân hàng. Từ đó đã khẳng định vai trò của tín dụng ngân hàng trong việc thúc đẩy sự phát triển của khu vực kinh tế ngoài quốc doanh. Trang 9
10. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 a.Tín dụng ngân hàng thúc đẩy sự ra đời và phát triển của các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh theo mục tiêu phát triển của đất nước. Bất kì một đơn vị nào để tiến hành sản xuất kinh doanh được thì cũng cần phải có vốn, và cũng vậy đối với các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh ra đời và phát triển thực hiện quá tình tái sản xuất và tái sản xuất mở rộng cũng cần có một nguồn vốn đủ để mua sắm tài sản cố định, tài sản lưu động và các chi phí khác. Nếu chỉ dựa vào nguồn vốn tự có thì quá ít ỏi, không đủ sức để cạnh tranh và phát triển trong nền kinh tế thị trường và để phân tán những rủi ro trong kinh doanh. Các thành phần kinh tế này phải huy động thêm từ bên ngoài, nguồn vốn quan trọng nhất để bổ xung vốn cố định và vốn lưu động cho các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh đó là nguồn vốn tín dụng từ các ngân hàng thương mại. b. Tín dụng ngân hàng là đòn bẩy kinh tế giúp cho các thành phần kinh tế nói chung và kinh tế ngoài quốc doanh nói riêng thực hiện quá trình tái sản xuất mở rộng, ứng dụng khoa học kỹ thuật thông qua các khoản tín dụng ngân hàng thương mại. Như vậy tín dụng trở thành người trợ thủ đắc lực cho các đơn vị này trong việc thoả mãn cơ hội kinh doanh. Khi có có hội kinh doanh, các đơn vị này cần phải mở rộng sản xuất, gia tăng lượng sản phẩm để chiếm lĩnh thị trường, khi cơ hội sản xuất không còn vốn thì ngân hàng sẽ cho vay. Nguồn này ngân hàng huy động từ nhiều nơi khác nhau như huy động từ dân cư, các tổ chức kinh tế trong nước, nước ngoài c. Tín dụng ngân hàng là công cụ tài trợ cho các dự án tạo việc làm, tăng thu nhập, thực hiện mục tiêu của chính phủ là phát triển kinh tế đa thành phần phát huy vai trò của tín dụng ngân hàng để đạt được mục tiêu đổi mới cơ cấu kinh tế, phát triển kinh tế ngoài quốc doanh góp phần đưa nền kinh tế nước ta lên một vị trí mới. Đặc biệt là nguồn vốn tín dụng để giúp đỡ các đơn vị có điều kiện thuận lợi mở rộng sản xuất kinh doanh để theo kịp hoà nhập vào nền kinh tế thế giới. Trang 10
11. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Trang 11
12. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 III. Vai trò, nhiệm vụ của kế toán cho vay. 1. Vai trò nhiệm vụ của kế toán ngân hàng. 1.1 Vai trò của kế toán ngân hàng. Kế toán ngân hàng là hệ thống thông tin phản ánh hoạt động của ngân hàng. Kế toán ngân hàng cung cấp những số liệu về huy động vốn, sử dụng vốn, thu nhập, chi phí, lợi nhuận của từng loại nghiệp vụ và của toàn bộ hệ thống ngân hàng. Qua đó ta có thể thấy được ngân hàng hoạt động có hiệu quả hay không, đồng thời cũng thấy được triển vọng của ngân hàng để từ đó ra những quyết định kịp thời nhằm nâng cao hiệu quả của công tác quản lí tài sản. Hầu hết các nghiệp vụ của kế toán ngân hàng đều liên quan đến các ngành kinh tế khác vì thế kế toán ngân hàng không chỉ phản ánh tổng hợp hoạt động của bản thân ngân hàng mà còn phản ánh tổng hợp hoạt động của nền kinh tế thông qua quan hệ tiền tệ, tín dụng giữa ngân hàng với các đơn vị tổ chức kinh tế, các doanh nghiệp trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Thông qua các hoạt động của mình, kế toán ngân hàng giúp cho các giao dịch trong nền kinh tế được tiến hành một cách kịp thời, nhanh chóng và chính xác hơn. Những số liệu do kế toán ngân hàng cung cấp là những chỉ tiêu thông tin kinh tế quan trọng giúp cho việc chỉ đạo điều hành hoạt động kinh doanh ngân hàng và làm căn cứ cho việc hoạt động, thực thi chính sách tiền tệ quốc gia và chỉ đạo hoạt động của toàn bộ nền kinh tế. 1.2. Nhiệm vụ của kế toán ngân hàng Ghi nhận, phản ánh một cách chính xác, đầy đủ, kịp thời các nghiệp vụ kinh tế phát sinh thuộc về hoạt động nguồn vốn và sử dụng nguồn vốn của ngân hàng theo đúng pháp lệnh kế toán, thống kê của Nhà nước và các thể lệ, chế độ kế toán ngân hàng. Trên cơ sở đó giám sát, theo dõi để bảo vệ an toàn tài sản của bản thân ngân hàng cũng như tài sản của xã hội bảo quản tại ngân hàng. Kế toán ngân hàng phân loại nghiệp vụ tập hợp số liệu theo đúng phương pháp kế toán và theo những chỉ tiêu nhất định nhằm cung cấp những thông tin Trang 12
13. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 một cách đầy đủ, chính xác kịp thời phục vụ quá trình lãnh đạo thực thi chính sách quản lí và chỉ đạo hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Kế toán ngân hàng giám sát việc sử dụng tài sản (vốn) nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng các loại tài sản thông qua kiểm soát trước (tiền kiểm) các nghiệp vụ bên nợ và bên có ở từng đơn vị ngân hàng cũng như toàn hệ thống góp phần tăng cường kỷ luật tài chính, củng cố chế độ hạcn toán kinh tế trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Kế toán ngân hàng còn tổ chức giao dịch phục vụ khách hàng một cách khoa học, văn minh, giúp đỡ khách hàng nắm được những nội dung cơ bản của kỹ thuật nghiệp vụ ngân hàng nói chung và kỹ thuật nghiệp vụ kế toán nói riêng nhằm góp phần thực hiện chiến lược khách hàng của ngân hàng, Vì khách hàng trong ngân hàng vừa là người cung cấp vốn, vừa là người mua vốn mà chức năng trung gian quan trọng nhất của ngân hàng là biến nguồn vốn lẻ tẻ thành một nguồn vốn lớn, biến kỳ gửi không kỳ hạn thành có kỳ hạn, họ tìm mọi cách tranh thủ nguồn vốn để kéo thêm khách hàng và đồng thời giữ được khách hàng. 2. Vai trò nhiệm vụ của kế toán cho vay. 2.1 Vai trò của kế toán cho vay. Kế toán cho vay giữ một vị trí quan trọng trong toàn bộ nghiệp vụ kế toán của ngân hàng, nó được xác định là nghiệp vụ kế toán phức tạp bởi lẽ trong bảng cân đối cho thấy hoạt động cho vay chiếm phần lớn trong tổng tài sản có của ngân hàng nghĩa là kế toán cho vay tham gia vào quá trình sử dụng vốn- hoạt động cơ bản của ngân hàng. Có thể nói rằng nghiệp vụ tín dụng là nghiệp vụ cơ bản, quan trọng và là nghiệp vụ hàng đầu của các ngân hàng thương mại. Để cho nghiệp vụ này có hiệu quả, năng suất và chất lượng thì công tác kế toán cho vay góp phần không nhỏ qua việc phản ánh một cách rõ ràng, chính xác các nghiệp vụ cho vay, đối Trang 13
14. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 tượng khách hàng vay, thời hạn cho vay và phản ánh rõ ràng chất lượng tín dụng để bảo vệ tốt hơn nguồn vốn của ngân hàng. Kế toán cho vay phục vụ đắc lực trong công việc chỉ đạo chấp hành chính sách tín dụng tiền tệ của Đảng và Nhà nước trong nền kinh tế thị trường, với cơ chế tín dụng như hiện nay Ngân hàng là cơ quan chuyên môn được giao nhiệm vụ tổ chức thực hiện chính sách tiền tệ, ngân hàng đã áp dụng mức lãi suất đối với các thành phần kinh tế tạo điều kiện thuận lợi để các thành phần này có hoạt động, phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh kịp thời. Thực hiện tốt công tác kế toán cho vay, làm tham mưu đắc lực cho công tác tín dụng để tín dụng thực sự trở thành đòn bẩy cũng như giám đốc bằng tiền với toàn bộ hoạt động trong nền kinh tế quốc dân. Đối với nền kinh tế nói chung, kế toán cho vay tạo điều kiện cho các đơn vị, tổ chức kinh tế nhận và hoàn trả vốn nhanh chóng, kịp thời chính xác trên cơ sở đó để phát triển sản xuất kinh doanh và mở rộng lưu thông hàng hoá. Kế toán cho vay phản ánh tình hình đầu tư vốn vào các ngành kinh tế quốc doanh, các thành phần kinh tế. Thông qua kế toán cho vay có thể biết được phạm vi, phương hướng đầu tư, hiệu quả đầu tư của ngân hàng vào các thành phần kinh tế đó. Kế toán cho vay theo dõi hiệu quả sử dụng vốn vay của từng đơn vị, khách hàng, qua đó tăng cường khuyến khích hoặc hạn chế cho vay. 2.2. Nhiệm vụ của kế toán cho vay: Kế toán cho vay là công việc tính toán, ghi chép một cách đầy đủ, chính xác các khoản cho vay, thu nợ, thu lãi, theo dõi thu nợ tín dụng ngân hàng trên cơ sở đó bảo đảm an toàn vốn cho vay của ngân hàng và cung cấp các thông tin cần thiết cho việc quản lý và điều hành nghiệp vụ tín dụng ngân hàng. Nhiệm vụ bảo vệ tài sản đối với kế toán cho vay rất nặng nề bởi tài sản có cho vay ra chủ yếu dưới dạng vốn tiền tệ mà lại giao cho tổ chức kinh tế sử dụng. Nếu cho vay không có hiệu quả sẽ gây ra rủi ro rất lớn. Vì vậy kế toán Trang 14
15. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 cho vay thực hiện tốt nhiệm vụ của mình để nâng cao chất lượng nghiệp vụ tín dụng. Kế toán cho vay phải kiểm tra và xác định tính hợp pháp, hợp lệ của các chứng từ kế toán cho vay để đảm bảo khoản vay có khả năng thu hồi ngay từ khâu phát tiền vay. Tổ chức ghi chép một cách kịp thời, chính xác các khoản cho vay, thu nợ, thu lãi, chuyển nợ quá hạn kịp thời để bảo đảm an toàn tài sản và nâng cao hiệu quả tín dụng. Tham mưu cho cán bộ tín dụng và kết hợp với cán bộ tín dụng trong việc giám sát sử dụng vốn vay, trong việc thẩm định khoản cho vay và đôn đốc thu nợ hoặc chuyển nợ quá hạn theo đúng chế độ. Cung cấp thông tin cần thiết cho cán bộ tín dụng cũng như cho lãnh đạo ngân hàng để quản lý và điều hành nghiệp vụ tín dụng. iV.Khái quát các phương thức cho vay hiện nay. Phương thức cho vay là cách tính toán cho vay và thu nợ dựa vào tính chất và cách xác định đối tượng cho vay. 1. Phương thức cho vay từng lần : Là một phương thức cho vay mà mỗi lần vay khách hàng và tổ chức tín dụng làm thủ tục vay vốn cần thiết và kí kết hợp đồng tín dụng. Phương thức này áp dụng đối với khách hàng có nhu cầu và đề nghị vay vốn từng lần, khách hàng có nhu cầu vay vốn không thường xuyên hoặc khách hàng mà ngân hàng xét thấy cần thiết phải áp dụng cho vay từng lần để giám sát kiểm tra quản lý việc sử dụng vốn vay chặt chẽ an toàn. Ưu điểm: Phương thức này là linh hoạt trong quá trình sử dụng vốn của ngân hàng. Khi nào khách hàng có nhu cầu vay vốn, ngân hàng mới xem xét đáp ứng (mỗi lần vay ngân hàng đều định thời hạn cho khoản vay đó, đến thời hạn trả nợ người vay phải có trách nhiệm trả nợ ngân hàng). Do đó, qua phương thức cho vay này ngân hàng kiểm tra chặt chẽ được từng món vay, tính toán Trang 15
16. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 được hiệu quả kinh tế của từng đối tượng cho vay từ đó đảm bảo được khả năng an toàn vốn cho ngân hàng. Nhược điểm: Cho vay từng lần thủ tục rườm rà, phức tạp, gây khó khăn cho người vay. Mỗi lần vay tiền, người vay phải làm đơn xin vay gửi tới ngân hàng xem xét quyết định cho vay. Nếu đối tượng vay vốn có vòng quay nhanh thì doanh nghiệp sẽ sử dụng món vay đó vào nhiều mục đích mà ngân hàng không kiểm soát được điều này gây nên tình trạng chiếm dụng vốn lẫn nhau ảnh hưởng đến việc thu hồi nợ, ảnh hưởng đến nguồn vốn của ngân hàng. 2. Phương thức cho vay theo hạn mức tín dụng (cho vay luân chuyển) Là cách thức cho vay bằng cách ngân hàng xác định cho khách hàng của mình một hạn mức tín dụng trong một khoảng thời gian nhất định để làm căn cứ cho việc phát tiền vay. Phương thức này chỉ áp dụng đối với những khách hàng có tình hình sản xuất kinh doanh ổn định vay vốn trả nợ thường xuyên, có tín nhiệm với ngân hàng. Trách nhiệm của kế toán phải theo dõi chặt chẽ dư nợ của tài khoản cho vay để dư nợ của tài khoản cho vay không vượt quá hạn mức tín dụng đã kí kết. Ưu điểm: Trước hết nó tiết kiệm vốn tối đa cho người vay vì khi mua nguyên liệu hàng hoá thì vay, bán hàng là ghi thẳng vào bên Có để trả nợ không phải vừa vay vừa đọng tiền gửi như lối cho vay từng lần. Thứ hai là cán bộ ngân hàng dễ nắm tình hình đơn vị vay vì doanh số cho vay thể hiện doanh số mua vào, doanh số thu nợ thể hiện doanh số bán ra. Từ đó biết tình hình hoạt động kinh doanh của khách hàng tương đối chính xác đặc biệt là khả năng tài chính của khách hàng. Nhược điểm: Do ngân hàng và khách hàng cùng thoả thuận hạn mức tín dụng duy trì trong thời hạn nhất định nên ngân hàng luôn phải duy trì một số vốn nhất định để sẵn sàng giải ngân cho người vay làm cho ngân hàng bị đọng vốn sử dụng, nếu khoản vay lớn có thể dẫn đến tình trạng ứ đọng vốn của ngân Trang 16
17. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 hàng bởi đó là những khoản vốn chết đã không đem lại lợi nhuận cho ngân hàng mà ngân hàng còn phải trả lãi huy động cho những khoản vốn đó. 3. Phương thức cho vay theo dự án đầu tư Ngân hàng nông nghiệp cho khách hàng vay vốn để thực hiện các dự án đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh dịch vụ và các dự án đời sống. Phương thức cho vay này áp dụng cho các trường hợp cho vay vốn trung và dài hạn. 4. Phương thức cho vay trả góp. Khi vay vốn, tổ chức tín dụng và khách hàng xác định và thoả thuận số lãi tiền vay phải trả cộng với số nợ gốc được chia ra để trả nợ theo nhiều kỳ hạn trong thời kỳ cho vay. Tài sản mua bằng vốn vay chỉ thuộc sở hữu của bên vay sau khi trả đủ nợ gốc và lãi. 5. Cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành và sử dụng thẻ tín dụng Ngân hàng Nông nghiệp nơi cho vay chấp nhận cho khách hàng được sử dụng số vốn vay trong phạm vi hạn mức tín dụng để thanh toán tiền mua hàng hoá, dịch vụ và rút tiền mặt tại máy rút tiền tự động hoặc điểm ứng tiền mặt là đại lí của Ngan hàng nông nghiệp. Khi cho vay phát hành và sử dụng thể tín dụng, Ngân hàng nông nghiệp nơi cho vay và khách hàng phải tuân theo các quy định của chính phủ và Ngân hàng Nhà nước về phát hành và sử dụng thẻ tín dụng. 6. Cho vay theo hạn mức tín dụng dự phòng. Là việc tổ chức tín dụng cam kết đảm bảo sẵn sàng cho khách hàng vay vốn trong phạm vi hạn mức tín dụng nhất định dể đầu tư cho dự án. 7. Cho vay hợp vốn. Trang 17
18. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Thực hiện theo quy chế đồng tài trợ của Ngân hàng Nhà nước và hướng dẫn của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước. 8. Phương thức cho vay khác. Các phương thức cho vay khác do Ngân hàng Nông nghiệp quy định. Việc áp dụng phương thức cho vay nào phụ thuộc vào đặc điểm sản xuất kinh doanh nhu cầu về vốn cuả đối tượng cho vay. Trong giai đoạn hiện nay phần lớn các ngân hàng trong hệ thống ngân hàng nước ta áp dụng hai phương thức cho vay chủ yếu đó là phương thức cho vay từng lần và phương thức cho vay theo hạn mức tín dụng. V. Những vấn đề cơ bản của kế toán nghiệp vụ cho vay ngoài quốc doanh. 1. Hồ sơ chứng từ cho vay ngoài quốc doanh. Chứng từ kế toán là những giấy tờ đảm bảo về mặt pháp lí các khoản cho vay của ngân hàng. Mọi sự tranh chấp về các khoản vay hay trả nợ đều phải giải quyết trên cơ sở các chứng từ kế toán cho vay, đối với thành phần kinh tế ngoài quốc doanh sử dụng các loại chứng từ gốc và chứng từ ghi sổ như sau: - Chứng từ gốc: Là những căn cứ quan trọng để tính toán và hạch toán toàn bộ số tiền vay và thu nợ của khách hàng. Bao gồm đơn xin vay, hợp đồng tín dụng, khế ước vay tiền hoặc đơn xin vay kiêm giấy nhận nợ. Trong đó khế ước vay tiền và đơn xin vay kiêm giấy nhận nợ trong phương thức cho vay từng lần. Ngoài ra còn có các giấy cam kết thế chấp tài sản hoặc bảo lãnh bằng tài sản cũng như là những chứng từ gốc về tài sản đảm bảo và là căn cứ để hạch toán tài khoản ngoại bảng. - Chứng từ ghi sổ: Là những chứng từ dùng trong thanh toán như séc lĩnh tiền mặt. Các chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt như uỷ nhiệm chi, séc thanh toán trong trường hợp cho vay bằng chuyển khoản. Đối với phương thức cho vay theo hạn mức, khi cho vay không phải lập khế ước vay tiền chỉ phải kí Trang 18
19. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 hợp đồng tín dụng thì tính pháp lí của các khoản vay được thể hiện ngay trên chứng từ phát tiền vay như séc lĩnh tiền mặt, uỷ nhiệm chi cũng như hàng tháng tiến hành đối chiếu xác nhận nợ theo số dư các tài khoản cho vay theo hạn mức trên sổ hạch toán chi tiết. Các giấy tờ trong quan hệ tín dụng đòi hỏi phải có đầy đủ tính pháp lí được thể hiện trên các chứng từ kế toán cho vay là các yếu tố xác định thẩm quyền chủ thể cho vay của ngân hàng, chỉ rõ người chịu trách nhiệm nhận nợ và cam kết trả nợ gốc và lãi đúng hạn cho ngân hàng. Cán bộ kế toán cho vay là người chịu trách nhiệm thực hiện công việc: Kiểm tra hồ sơ cho vay theo danh mục quy định; hướng dẫn khách hành mở tài khoản tiền vay; làm thủ tục phát tiền vay theo lệnh của giám đốc hoặc người được uỷ quyền ; hạch toán nghiệp vụ cho vay, thu nợ, chuyển nợ quá hạn; lưu giữ hồ sơ theo quy định. 2. Tài khoản dùng trong kế toán cho vay. 2.1. Tài khoản nội bảng a. Tài khoản nợ trong hạn và được gia hạn nợ - ứng với phương thức cho vay từng lần là tài khoản cho vay thông thường - ứng với phương thức cho vay theo hạn mức tín dụng là tài khoản cho vay theo hạn mức tín dụng + Tài khoản cho vay từng lần: Khi các đơn vị, tổ chức kinh tế, các doanh nghiệp, tư nhân có nhu cầu vay vốn và được ngân hàng cho vay thì kế toán ngân hàng sẽ mở cho mỗi người vay một tài khoản cho vay thích hợp Tài khoản cho vay từng lần kết cấu như sau: Bên Nợ: - Ghi số tiền khách hàng nhận vay trong hạn và được gia hạn nợ Bên Có: - Ghi số tiền khách hàng trả nợ khoản vay trong hạn và được gia hạn nợ Dư nợ : - Phản ánh số tiền vay trong hạn và được gia hạn nợ của khách hàng đối với ngân hàng Trang 19
20. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 + Tài khoản cho vay theo hạn mức tín dụng Tuỳ theo sự thoả thuận giữa ngân hàng và khách hàng, ngân hàng sẽ cho khách hàng vay theo hai tài khoản (Tài khoản cho vay theo hạn mức và tài khoản tiền gửi thanh toán ) hoặc cho vay theo một tài khoản (Tài khoản tín dụng vốn lưu động ) - Đối với khách hàng mở 2 tài khoản: Tài khoản cho vay theo hạn mức và tài khoản tiền gửi thanh toán. Quá trình hạch toán cho vay, thu nợ được thực hiện trên tài khoản theo hạn mức với kết cấu Bên Nợ: - Ghi số tiền ngân hàng cho vay theo hạn mức đã kí kết Bên Có: - Ghi số tiền khách hàng thu nợ trên cơ sở tiền bán hàng hay các tài khoản thu nhập khác Dư nợ: - Phản ánh số tiền khách hàng còn nợ ngân hàng (Dư nợ cao nhất bằng hạn mức tín dụng) Trường hợp hết dư nợ mà khách hàng vẫn nộp tiếp các khoản thu của mình cho ngân hàng thì kế toán sẽ hạch toán vào tài khoản tiền gửi thanh toán. - Đối với khách hàng mở một tài khoản: Quá trình hạch toán cho vay, thu nợ đều được thực hiện trên tài khoản này. Tài khoản này vừa mang tính chất tài khoản cho vay, vừa mang tính chất tài khoản tiền gửi thanh toán tài khoản này có thể dư nợ hoặc dư có. Bên Nợ : Phản ánh toàn bộ số tiền cho trả của đơn vị vay bao gồm cả khoản chi thuộc đối tượng cho vay của ngân hàng cũng như các khoản chi trả không thuộc đối tượng vay của ngân hàng. Bên Có : Phản ánh toàn bộ thu nhập của khách hàng vay. Dư Nợ : Phản ánh số tiền khách hàng (đơn vị vay) nợ ngân hàng. Dư Có : Phản ánh số tiền đơn vị gửi tại ngân hàng. Trong quan hệ tín dụng giữa người vayvà ngân hàng không phải bao giờ người vay cũng trả nợ ngân hàng đúng kỳ hạn. Trường hợp đến hạn trả người vay không đủ khả năng trả nợ và cũng không được ngân hàng cho gia hạn nợ Trang 20
21. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 thì số nợ đó phải chuyển sang tài khoản nợ quá hạn để theo dõi thu hồi với mức lãi suất cao hơn lãi suất cho vay bình thường. b. Tài khoản nợ quá hạn Bên Nợ : Ghi số tiền cho vay đã quá hạn từ tài khoản cho vay chuyển sang. Bên Có : Ghi số tiền thu nợ quá hạn hoặc số nợ quá hạn được xử lí chuyển sang TK thích hợp hay ngoại bảng Dư nợ : Thể hiện số nợ quá hạn chưa thu Tài khoản Nợ quá hạn chia thành 3 nhóm: + Nợ quá hạn 1-180 ngày, có khả năng thu hồi Tài khoản này dùng để hạch toán số tiền ngân hàng cho khách hàng vay đã quá hạn trong vòng 180 ngày kể từ ngày đến hạn phải trả, còn có khả năng thu hồi. Kết cấu của tài khoản: Bên Nợ : - Ghi số tiền cho vay phát sinh nợ quá hạn trong vòng 180 ngày Bên Có : - Ghi số tiền khách hàng trả nợ Số dư Nợ : - Phản ánh số tiền cho khách hàng vay đã quá hạn trong vòng 180 ngày Hạch toán chi tiết: Mở tài khoản chi tiết phù hợp với tài khoản nợ trong hạn và được gia hạn nợ. + Nợ quá hạn 181-360 ngày, có khả năng thu hồi. Kết cấu của tài khoản: Bên Nợ : - Ghi số tiền cho vay phát sinh nợ quá hạn từ 181-360 ngày Bên Có : - Ghi số tiền khách hàng trả nợ Số dư Nợ : - Phản ánh số tiền cho khách hàng vay phát sinh nợ quá hạn 181-360 ngày. + Nợ khó đòi. Trang 21
22. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Tài khoản này dùng để hạch toán số tiền mà ngân hàng cho khách hàng vay đã được đánh giá là khó đòi (khó thu hồi hoặc không có khả năng thu hồi). Kết cấu của tài khoản: Bên Nợ : - Ghi số tiền cho vay phát sinh nợ quá hạn trên 360 ngày - Ghi số tiền ( trong hạn và quá hạn) đã được đánh giá là không có khả năng thu hồi Bên Có : - Ghi số tiền khách hàng trả nợ Số dư Nợ : - Phản ánh số tiền cho khách hàng vay và đã được đáng giá là không có khả năng thu hồi. c. Tài khoản lãi cộng dồn dự thu Tài khoản lãi cộng dồn dự thu là thuộc tài khoản nội bảng, là số tiền lãi mà ngân hàng dự thu đối với những khoản cho vay trong hạn và được gia hạn nợ trong một thời gian theo quy định. Mục đích có tài khoản này để cho hạch toán thu lãi đúng kỳ kế toán. Kết cấu của tài khoản : Bên Nợ : Ghi số tiền lại tính cộng dồn. Bên Có : Ghi số tiền khách hang vay trả tiền. Ghi số tiền đến kỳ hạn mà không nhận được(trong một thời gian theo quy định) Dư Nợ : Phản ánh số tiền lãi cho vay mà ngân hàng chưa được thanh toán. d. Tài khoản dự phòng rủi ro tín dụng Tài khoản này dùng để phản ánh việc lập, dự phòng và xử lí các khoản dự phòng về các khoản cho vay và có khả năng không đòi được vào cuối niên độ kế toán Kết cấu của tài khoản: Bên Có : - Ghi số dự phòng các khoản phải thu khó đòi tính vào chi phí Bên Nợ : - Ghi các khoản nợ phải thu khó đòi không thu được phải xử lí xoá nợ. Trang 22
23. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 - Kết chuyển số chênh lệch về dự phòng phải thu khó đòi đã lập không sử dụng còn lại đến cuối niên độ kế toán lớn hơn số phải trích lập dự phòng cho niên độ sau. Số dư Có : - Phản ánh số dự phòng các khoản phải thu khó đòi còn lại cuối kỳ. Hạch toán chi tiết: Mở 1 tài khoản e. Tài khoản thu lãi cho vay(701): Gồm các khoản thu lãi cho vay đối với khách hàng vay vốn Kết cấu của tài khoản: Bên Có : - Các khoản thu về hoạt động kinh doanh trong năm Bên Nợ : - Số tiền thoái thu các khoản thu trong năm - Chuyển tiêu số dư có cuối năm sang tài khoản lợi nhuận năm nay khi quyết toán Số dư Có : - Phản ánh các khoản thu về hoạt động kinh doanh trong năm 2.2. Tài khoản ngoại bảng. Hiện nay, do các ngân hàng nước ta các hình thức cho vay còn nhiều hạn chế về mặt pháp lý và nó chứa đựng nhiều rủi ro gây thất thoát vốn cho ngân hàng vì thế cho nên các ngân hàng thương mại thường tiến hàng cho vay có tài khoản đảm bảo. Trong việc hạch toán nội bảng kế toán cũng mở thêm tài khoản ngoại bảng để theo dõi các tài sản dùng để đảm bảo cho các món vay của khách hàng. Tài khoản ngoại bảng được hạch toán căn cứ vào phiếu nhập, xuất tài sản. a. TK ngoại bảng: Tài sản thế chấp cầm cố Kết cấu của tài khoản: Bên nhập: Phản ánh toàn bộ giá trị tài sản hoặc giấy tờ tài sản nhập kho bảo quản. Bên xuất: Phản ánh giá trị tài sản hoặc giấy tờ tài sản xuất kho trả lại cho khách hàng khi thu hết nợ Trang 23
24. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Còn lại : Phản ánh giá trị tài sản hoặc giấy tờ tài sản ngân hàng còn đang giữ của khách hàng. b. TK ngoại bảng: Lãi chưa thu Đối với các khoản lãi chưa thu phát sinh (lãi treo ) kế toán không nhập lãi vào gốc mà hạch toán vào tài khoản ngoại bảng “ lãi treo” để tiếp tục truy thu. Bên nhập : Phản ánh số lãi treo đến hạn truy thu. Bên xuất : Phản ánh số lãi treo đã truy thu . Còn lại : Phản ánh số lãi treo chưa thu được . c. Tài khoản ngoại bảng: Nợ khó đòi đã xử lí Tài khoản này dùng để hạch toán các khoản nợ bị tổn thất đã dùng dự phòng rủi ro để bù đắp, đang trong thời gian theo dõi để có thể tiếp tục thu hồi dần. Thời gian theo dõi trên tài khoản này phải theo quyết định của BTC, hết hạn quy định mà không thu được thì cũng huỷ bỏ. Kết cấu: Bên nhập: - Số tiền nợ khó đòi đã được bù đắp nhưng đưa ra theo dõi ngoài bảng cân đối kế toán Bên xuất : - Số tiền thu hồi được của khách hàng - Số nợ bị tổn thất đã hết hạn theo dõi Số còn lại: - Phản ánh số nợ bị tổn thất đã được bù đắp nhưng phải tiếp tục theo dõi để thu hồi Hạch toán chi tiết: Mở tiểu khoản theo từng khách hàng nợ và từng khoản nợ Việc mở chi tiết của các tài khoản đều có thể được ký hiệu theo mã số thích hợp của các tài khoản cấp III , cấp IV và cấp V của các ngân hàng. 3. Quy trình kế toán cho vay từng lần. 3.1. Kế toán giai đoạn cho vay. Trang 24
25. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Mỗi lần vay tiền, người vay làm đơn xin vay gửi tới ngân hàng để trình bày lý do xin vay. Đây là căn cứ để ngân hàng xem xét, tính toán, quyết định cho vay. Nếu khoản vay được giám đốc ký duyệt cho vay thì bộ phận tín dụng chuyển hồ sơ cho bộ phận kế toán thực hiên nghiệp vụ hạch toán kế toán, thanh toán. Bộ phận kế toán kiểm soát lại và hướng dẫn người vay lập các chứng từ kế toán nhận tiền vay . Trường hợp khách hàng dùng đơn xin vay kiêm giấy nhận nợ thì không phải lập khế ước vay tiền, khi lập khế ước vay tiền hay đơn xin vay kiêm giấy nhận nợ thì phải lập đủ số liên quy định và ghi đầy đủ các yếu tố trên mẫu in sẵn để đảm bảo tính pháp lý của chứng từ cho vay. Trường hợp khoản cho vay phát tiền vay làm nhiều lần thì không nhất thiết mỗi lần phát tiền vay phải lập khế ước vay tiền riêng,mà có thể lập một khế ước cho cả khoản vay đó, quá trình phát tiền vay sẽ được theo dõi ở mặt sau của khế ước. Sau khi hoàn thành các thủ tục giấy tờ cho vay theo đúng quy định, kế toán căn cứ vào các chứng từ để hạch toán. Nợ : Tài khoản cho vay của khách hàng. Có : Tài khoản tiền mặt (nếu cho vay bằng tiền mặt) Hoặc tài khoản tiền gửi của người thụ hưởng (nếu cho vay bằng chuyển khoản) Hoặc tài khoản thanh toán qua lại giữa các ngân hàng (nếu người thụ hưởng có tài khoản ở ngân hàng khác) Riêng với món vay có giá trị tài sản thế chấp cầm cố, kế toán sẽ ghi nhập vào tài khoản ngoại bảng “tài sản thế chấp cầm cố” 3.2. Kế toán giai doạn thu nợ, thu lãi: Một trong những đặc điểm của phương thức cho vay từng lần là mỗi lần cho vay đều phải xác định thời hạn trả. Đến hạn trả nợ người vay phải có trách nhiệm trả nợ ngân hàng. Nếu đến kỳ hạn trả nợ người vay không trả đủ cho ngân hàng thì kế toán chủ động trích tài khoản tiền gửi của người vay để thu hồi nợ. Trang 25
26. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Nếu tài khoản tiền gửi của người vay đã hết số dư và khoản vay đó không được ngân hàng gia hạn nợ thì kế toán làm thủ tục chuyển nợ quá hạn. Các bút toán phản ánh khi thu nợ: Thu cả gốc và lãi cùng một thời điểm Nợ : Tài khoản tiền mặt hoặc tài khoản tiền gửi của người vay (phần gốc và lãi) Có : Tài khoản cho vay của người vay (phần gốc) Có : Tài khoản thu nhập của ngân hàng (phần lãi) Thu gốc và lãi của món vay không cùng thời điểm. Trường hợp này kế toán cho vay sẽ thu lãi hàng tháng theo số dư nợ tài khoản cho vay (theo phương pháp tích số). Do vậy thu nợ và thu lãi sẽ được hạch toán ở các thời điểm khác nhau Hạch toán giai đoạn thu lãi Nợ : Tài khoản tiền mặt, ngân phiếu thanh toán (nếu trả lãi bằng tiền mặt) Hoặc tài khoản tiền gửi của người vay (nếu trả lãi bằng chuyển khoản) Có : Tài khoản thu nhập của ngân hàng (phần lãi) Hạch toán giai đoạn thu gốc Nợ : Tài khoản tiền mặt tại quỹ (nếu thu bằng tiền mặt) Hoặc tài khoản tiền gửi của người vay (nếu thu bằng chuyển khoản) Có : Tài khoản cho vay của người vay. Kế toán chuyển nợ quá hạn Có hai cách định kỳ hạn nợ dẫn đến có hai cách theo dõi tiền cho vay theo món. Nếu định kỳ hạn trả nợ vào ngày nhất định trong tháng thì đến ngày cuối kỳ hạn nợ kế toán sẽ làm thủ tục thu hồi nợ. Hết ngày đó người vay không có khả năng trả nợ thì sẽ chuyển sang tài khoản nợ quá hạn. Nếu định kỳ hạn nợ theo tháng thì số nợ phải thu được tiến hành trong cả tháng kỳ hạn nợ. Hết tháng nếu người vay không hoàn thành việc trả nợ ngân hàng và cũng không Trang 26
27. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 được gia hạn nợ thì kế toán làm thủ tục để chuyển số nợ đó sang tài khoản nợ quá hạn. Khi chuyển nợ quá hạn kế toán ghi: Nợ : Tài khoản nợ quá hạn (mở cho từng khách hàng vay) Có : Tài khoản cho vay của người vay. Xử lý lãi khi chuyển nợ quá hạn: Trong trường hợp khi đến hạn mà khách hàng chưa trả hết lãi, thì ngân hàng sau khi tính lãi hạch toán ngoại bảng ghi “nhập tài khoản lãi chưa thu” và theo dõi khi nào tài khoản tiền gửi của khách hàng có tiền sẽ thu hồi. Khi thu hạch toán ngoại bảng: xuất tài khoản “lãi chưa thu” đồng thời hạch toán nội bảng: Nợ : Tài khoản tiền gửi của người vay (phần lãi) Có : Tài khoản thu nhập của ngân hàng (phần lãi) Khi thu hồi nợ kế toán cho vay phải xoá nợ trên khế ước vay tiền, những khế ước thu hết nợ khi xoá xong sẽ đóng thành tập riêng. Những khế ước chỉ thu có một phần thì lưu trở lại hồ sơ vay vốn của người vay để tiếp tục theo dõi thu nợ. Khế ước chuyển nợ quá hạn lưu ở hồ sơ quá hạn. 4. Quy trình kế toán cho vay theo mức tín dụng: 4.1. Kế toán giai đoạn cho vay: Căn cứ để kế toán phát tiền vay theo phương thức cho vay này là hạn mức tín dụng đã thoả thuận giữa ngân hàng và đơn vị vay vốn ghi trên hợp đồng tín dụng trong kỳ trong phạm vi hạn mức tín dụng, thời hạn hiệu lực của hợp đồng tín dụng, mỗi lần rút tiền vay, khách hàng chỉ cần lập giấy nhận nợ tiền vay kèm theo các chứng từ xin vay phù hợp với mục đích sử dụng vốn trong hợp đồng tín dụng. Như vậy, trách nhiệm của kế toán là phải theo dõi chặt chẽ dư nợ tài khoản cho vay để dư nợ của tài khoản cho vay không vượt quá hạn mức tín dụng đã kí kết trong kỳ. Trang 27
28. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Kế toán ngân hàng sau khi kiểm tra tính hợp lệ, hợp pháp của chứng từ và đối chiếu với hạn mức tín dụng, nếu đủ điều kiện thì căn cứ vào chứng từ để hạch toán: Nợ TK : Cho vay theo hạn mức tín dụng hoặc tài khoản tín dụng vốn lưu động. Có TK : Tiền mặt tại quỹ (nếu cho vay bằng tiền mặt) Hoặc tài khoản của người thụ hưởng (nếu thanh toán cùng ngân hàng) Tài khoản thanh toán qua lại giữa các ngân hàng (nếu thanh toán khác ngân hàng) 4.2. Kế toán giai đoạn thu nợ, thu lãi Trong phương thức cho vay theo hạn mức, việc trả nợ của khách hàng dựa trên cơ sở vòng quay vốn tín dụng hoặc khách hàng trả nợ theo từng tháng được thoả thuận trong hợp đồng tín dụng. Có hai cách thu nợ: Cách 1 Thu nợ trực tiếp: tức là toàn bộ số tiền bán hàng của người vay vốn được nộp vào bên có của tài khoản cho vay khu thu hết nợ (hết số dư của tài khoản cho vay) thì không tiếp tục thu nữa. Cách 2 Thu gián tiếp: thu qua tiền gửi thanh toán của khách hàng. Khi khách hàng có thu nhập sản xuất kinh doanh hay tiền bán hàng nộp vào ngân hàng thì kế toán cho vay sẽ ghi vào bên có của tài khoản tiền gửi của khách hàng sau đó kế toán mới trích từ tài khoản tiền gửi thanh toán của khách hàng để thu nợ. Việc kế toán trích bao nhiêu phần trăm của số tiền mà khách hàng gửi vào tài khoản tiền gửi thanh toán được chia làm hai trường hợp: Trích theo tỉ lệ phần trăm của số thu của sản xuất kinh doanh hoặc trích theo tỉ lệ phần trăm cuả số dư trên tài khoản tiền gửi thanh toán. Đến kì hạn trả nợ kế toán cho vay hạch toán thu nợ của khách hàng theo số tiền mà khách hàng vay nộp vào ngân hàng. Khi khách hàng nộp tiền bán hàng vào tài khoản tiền gửi Nợ : Tài khoản tiền mặt Có : Tài khoản tiền gửi thanh toán. Khi thu nợ hạch toán Trang 28
29. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Nợ : Tài khoản tiền gửi người vay Có : Tài khoản cho vay của khách hàng Việc thu lãi được tiến hành hàng tháng theo phương pháp tích số trích từ tài khoản tiền gửi để thanh toán hay khách hàng nộp tiền mặt. Nếu đến ngày ngân hàng thu lãi mà khách hàng không trả lãi thì kế toán cho vay ghi số lãi đó vào tài khoản ngoại bảng “lãi chưa thu” Hết tháng đơn vị vay vốn không hoàn thành kế hoạch trả nợ ngân hàng và cũng không được xem xét để chuyển sang thu tiếp ở tháng kế tiếp, kế toán sẽ lập phiếu chuyển khoản chuyển số tiền đơn vị còn nợ ngân hàng sang tài khoản nợ quá hạn. Kế toán cho Nợ quá hạn ở thời điểm nào thì tính lãi theo thời điểm đó. Trang 29
30. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 chương 2 Thực trạng kế toán cho vay ngoài quốc doanh tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Nội I. Khái quát về tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Nội 1. Một số nét tổng quát về ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Nội. Hoà nhập với tiến trình đổi mới nền kinh tế đất nước sau Đại hội VI của Đảng (1986) hoạt động ngân hàng đã có những chuyển biến tích cực góp phần huy động vốn phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế đất nước. Bước chuyển mình rõ rệt của hệ thống ngân hàng là vào năm 1990, thời điểm ban hành hai pháp lệnh ngân hàng là "Pháp lệnh ngân hàng Nhà nước" và"Pháp lệnh ngân hàng, hợp tác xã tín dụng và công ty tài chính" đã luật hoá hoạt động ngân hàng nhằm tiếp tục đổi mới căn bản và toàn diện công tác ngân hàng. Cũng từ đấy hệ thống tổ chức của ngân hàng đã chuyển từ Ngân hàng một cấp sang Ngân hàng hai cấp có sự phân biệt rõ chức năng quản lí Nhà nước đối với hoạt động kinh doanh, tín dụng, tiền tệ, cung ứng và điều hoà lưu thông tiền tệ, ổn định giá trị đồng tiền. Cùng với sự chuyển mình của nền kinh tế đất nước, hệ thống Ngân hàng Việt nam nói chung và hệ thống Ngân hàng nông nghiệp nói riêng cũng có nhiều thay đổi rõ rệt. Sau khi nghị định 53/HĐBT ban hành ngày 26/3/1988 có hiệu lực thì Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội được ra đời. Đây là một Ngân hàng thương mại quốc doanh, là ngân hàng thành viên và hạch toán độc lập của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam. Với tên gọi: NHNO & PTNT Hà Nội. Trang 30
31. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Tên giao dịch quốc tế: The Branch for Agriculture and Rual Development of Hanoi city. Trụ sở đặt tại: Số 77- Lạc Trung- Hai Bà Trưng- Hà nội. NHNO & PTNT Hà nội là một Ngân hàng cấp thành phố nằm giữa trung tâm kinh tế- chính trị- văn hoá của cả nước do đó gặp nhiều thuận lợi, đó là một địa bàn tập trung dân cư đông đúc với tất cả các ngành nông nghiệp, công nghiệp, thương nghiệp và dịch vụ đều rất phát triển, là nơi thu hút nhiều dự án đầu tư nước ngoài nên có nhiều cơ hội phát triển cả về kinh tế đối ngoại. Từ khi thành lập (1988) đến nay, NHNO & PTNT Hà nội hoạt động có xu hướng đi lên, kinh doanh có lãi và luôn đổi mới gắn với sự đổi mới của NHNO &PTNT Việt nam. Để tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường, NHNO & PTNT Hà nội hoạt động luôn bám sát định hướng của ngành, đồng thời thường xuyên chấn chỉnh cơ cấu bộ máy tổ chức phù hợp với mục tiêu kinh doanh trong từng giai đoạn cụ thể. Với phong cách và lề lối làm việc văn minh, lịch sự, hiệu quả với phương châm "Sự thành đạt của khách hàng là mục tiêu hoạt động của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội". Vì vậy Ngân hàng đã tạo được lòng tin với khách hàng, kinh doanh có hiệu quả đặc biệt trong chương trình phát triển Nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn. Là một Ngân hàng thương mại quốc doanh,NHNO & PTNT Hà nội hoạt động kinh doanh tiền tệ- tín dụng- ngân hàng tuân theo pháp lệnh Ngân hàng (5/1993) và luật Ngân hàng (Thực thi ngày 1/10/1998); Tuân theo điều ước quốc tế về lĩnh vực Ngân hàng. Do đó chức năng chủ yếu của Ngân hàng là: -Kinh doanh tiền tệ- tín dụng và dịch vụ ngân hàng đối với khách hàng trong nước và nước ngoài. -Thực hiện tín dụng tài trợ vì mục tiêu kinh tế- xã hội, phát triển cơ sở hạ tầng chủ yếu cho nông nghiệp và phát triển nông thôn. Trang 31
32. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 -Làm dịch vụ uỷ thác tín dụng, đầu tư cho chính phủ và các chủ đầu tư trong nước và nước ngoài chủ yếu trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn. Để đáp ứng yêu cầu hoạt động kinh doanh, công tác tổ chức cán bộ đã triển khai kịp thời và giải quyết được những vấn đề cơ bản. Dưới sự điều hành và chỉ đạo của Ban giám đốc đến năm 2000, tổng số cán bộ công nhân viên của ngân hàng là 221 người được bố chí sắp xếp với mô hình hoạt động gồm 7 phòng chức năng: Phòng kinh doanh, Phòng kế toán, Phòng kế hoạch, Phòng ngân quỹ, Phòng hành chính nhân sự, Phòng kiểm soát và phòng thanh toán quốc tế. Đặc biệt chi nhánh rất quan tâm đến việc bổ xung cán bộ trẻ có năng lực mới tốt nghiệp đại học cho các phòng trực tiếp kinh doanh, nhằm củng cố lực lượng cho chi nhánh, thực hiện phương châm " Vừa học, vừa làm, thay nhau đi học, tạo điều kiện thuận lợi nhất để người đi học yên tâm học tập tốt " Về công tác đào tạo, Ngân hàng đã thương xuyên tổ chức mở lớp đào tạo ngắn ngày về quản trị điều hành cho các cán bộ chủ chốt và các cán bộ trong diện quy hoạch. Mở lớp nâng cao nghiệp vụ tin học cho cán bộ công nhân viên, 100% cán bộ nhân viên đã phổ cập tin học cơ bản. Cho đến nay NHNO &PTNT Hà nội đã thiết lập được mạng lưới đơn vị cơ sơ trực thuộc của mình ở hầu hết các quận trong địa bàn thành phố và khu vực. Bao gồm : - Chi nhánh NHNO & PTNT Quận Cầu Giấy. - Chi nhánh NHNO & PTNT Quân Hai Bà Trưng. - Chi nhánh NHNO & PTNT Quận Hoàn Kiếm. - Chi nhánh NHNO & PTNT Quận Tây Hồ. - Chi nhánh NHNO & PTNT Quận Thanh Xuân. - Chi nhánh NHNO & PTNT Quận Đống Đa. - Chi nhánh NHNO & PTNT Khu vực Tam Chinh. 2. Đặc điểm hoạt động kinh doanh của chi nhánh NHNO &PTNT Hà nội. Trang 32
33. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 2.1 Công tác huy động vốn. Khi nói đến hiệu quả kinh doanh của một Ngân hàng không chỉ nhìn trên kết quả của công tác tín dụng chỉ vì nó là hoạt động sinh lời chủ yếu mà còn phải xem xét đến chất lượng, quy mô của nguồn vốn huy động. Trong cơ chế thị trường Ngân hàng với tư cách là một trung gian tài chính dùng nguồn vốn huy động được để cho vay ra với mục tiêu hoạt động là lợi nhuận hay nói cách khác đi công tác huy động vốn và công tác sử dụng vốn là hai mặt của một vấn đề đó là kinh doanh tiền tệ. Chúng có quan hệ mật thiết, hữu cơ và tác động qua lại lẫn nhau, nguồn vốn huy động phải phù hợp với nhu cầu tín dụng. Có như vậy hoạt động kinh doanh của Ngân hàng mới thực sự có hiệu quả. ý thức được tầm quan trọng của công tác huy động vốn, ngay từ khi mới thành lập, NHNO & PTNT Hà nội rất quan tâm đến nghiệp vụ nguồn vốn mà chủ yếu là công tác huy động vốn. Ngân hàng thực hiện các quy chế dự trữ bắt buộc, quy chế đảm bảo an toàn trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại đồng thời thường xuyên xây dựng kế hoạch và quản lí điều hành vốn kinh doanh của mình (hàng tháng, quý, năm). Uy tín của NHNO Hà nội ngày càng tăng, chi nhánh NHNO & PTNT Hà nội trên đà đổi mới và phát triển cùng với quá trình đổi mới của đất nước. Với nhiều biện pháp huy động vốn, trong những năm qua NHNO & PTNT Hà nội đã thu được những thành quả đáng khích lệ. Để thấy rõ được tình hình huy động vốn của NHNO Hà nội ta nghiên cứu bảng 1 Bảng 1: Biến động nguồn vốn huy động của NHNO Hà nội qua các năm Đơn vị: Triệu đồng Chỉ tiêu 1998 1999 2000 Nguồn vốn huy động 1.945.842 2.035.615 3.345.006 ( Nguồn lấy từ bảng cân đối tài sản 1999-2000 ). Qua bảng 1 ta dễ nhận thấy nguồn vốn huy động của ngân hàng qua các năm đều có sự tăng trưởng năm sau cao hơn năm trước. Năm 1999 tăng so 1998 Trang 33
34. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 là 89773 triệu tương ứng 104,6%. Đến ngày 31/12/2000 tổng nguồn vốn huy động của NHNO Hà nội đạt 3.345.006 triệu đồng tăng 64,4% so với năm 1999, bình quân đầu người đạt 15,8 tỷ đồng. So với những ngày đầu khi mới thành lập với 16 tỷ nguồn vốn thì nay sau 12 năm nguồn vốn kinh doanh của Ngân hàng Nông nghiệp Hà nội đã tăng trưởng 209 lần đã tạo thế và lực vững chắc cho NHNO &PTNT Hà nội trong việc cung ứng vốn cho các nhu cầu phát triển kinh tế thủ đô của các doanh nghiệp có quan hệ giao dịch với NHNO Hà nội đồng thời còn hoàn thành tốt chỉ tiêu thừa vốn điều chuyển lên NHNO & PTNT Việt nam góp phần điều hoà vốn chung cho hệ thống. Để hiểu biết một cách cụ thể hơn về sự biến động của nguồn vốn ta xem xét kết cấu nguồn vốn huy động của Ngân hàng qua bảng số liệu 2. Bảng 2: Kết cấu nguồn vốn huy động của NHNO & PTNT Hà nội năm 1999-2000. Đơn vị : Triệu đồng Năm 1999 Năm 2000 So sánh Chỉ tiêu Số dư TT(%) Số dư TT(%) Số dư TT(%) Tổng nguồn 2.035.615 100 3.345.006 100 1.309.391 64,4 vốn hoạt động. - TG của các 171.429 8,42 1.022.125 30,56 850.696 496,2 TCKT khác. 1.439.521 70,72 1.392.564 41,63 -46.957 -3,3 - TG của khách hàng. 424.665 20,86 930.317 27,81 505.652 119 - Giấy tờ có giá PH ( Nguồn lấy từ bảng cân đối tài sản 1999 - 2000 ) Trang 34
35. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Qua bảng số liệu trên ta thấy, nguồn vốn huy động tăng chủ yếu từ nguồn tiền gửi của các tổ chức kinh tế khác trong nước như: Kho bạc nhà nước, Bảo hiểm y tế, Công ty Bia Hà nội năm 2000 tăng 850.696 triệu đồng so với năm 1999, tốc độ tăng trưởng là 496,2%. Nguồn vốn này chiếm tỉ trọng 30,56% trong tổng nguồn vốn huy động của chi nhánh. + Tiền gửi của khách hàng năm 2000 đạt 1.392.564 triệu đồng giảm 46.957 triệu đồng so với năm 1999, tốc độ giảm 3,3%. Nguồn vốn này chiếm tỷ trọng 41,63% tổng nguồn vốn huy động tại ngân hàng. Trong tổng nguồn vốn huy động của ngân hàng qua các năm thì nguồn tiền gửi của khách hàng luôn chiếm tỷ trọng cao nhất. Tiền gửi của khách hàng bao gồm: Tiền gửi của các tổ chức kinh tế và tiền gửi tiết kiệm của dân cư. Nguồn này luôn chiếm tỷ trọng cao nhất chứng tỏ chính sách khách hàng của ngân hàng phát huy có hiệu quả, số lượng khách hàng mở tài khoản đặt quan hệ thanh toán ngày một tăng thêm vào đó do công tác tiết kiệm đựơc thực hiện đúng quy trình, tạo sự yên tâm cho người gửi tiền nên mặc dù lãi suất huy động tại chi nhánh có nhiều thay đổi, biến động theo xu hướng giảm nhưng số tiền gửi của dân cư vẫn được duy trì và tăng trưởng. Song năm 2000 sở dĩ nguồn vốn huy động từ nguồn tiền gửi của khách hàng lại giảm đi lý do vì nguồn vốn huy động từ các tổ chức kinh tế khác như: Quỹ hỗ trợ, Bảo hiểm, Kho bạc, Các tổ chức tín dụng chiếm tỷ trọng rất cao (trên 60%) nên một sự thay đổi nhỏ trong công tác sử dụng nguồn tiền gửi của các khách hàng này cũng làm cho nguồn vốn huy động của ngân hàng giảm đi và hẫng hụt rất lớn. Đây cũng là một trong những vấn đế bức xúc mà từng phòng ban , từng cán bộ trong chi nhánh ngân hàng phải quan tâm để cùng góp phần tạo lập nguồn vốn + Giấy tờ có giá phát hành năm 2000 là 930.317 triệu đồng tăng 505.652 triệu đồng, tốc độ tăng 119%. Đây là hình thức huy động có hiệu quả nhất, ổn định nhất trong một thời gian ngắn có thể huy động được một nguồn vốn lớn, đáp ứng kịp thời khả năng thanh toán cũng như mở rộng đầu tư tín dụng. Trang 35
36. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 2.2 Công tác sử dụng vốn. Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội thực hiện phương châm "Đi vay để cho vay" với mục đích đưa đồng vốn đến khách hàng để họ phát triển sản xuất kinh doanh ổn định đời sống góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trên địa bàn. Hoạt động đầu tư tín dụng của ngân hàng trong mấy năm qua giữ một vai trò quan trọng trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng, thu nhập từ lượng tín dụng chiếm 91% tổng thu nhập của ngân hàng. Trên cơ sở thực hiện có hiệu quả chiến lược huy động tại địa bàn nội thành Hà nội, nhờ có nguồn vốn lớn, ổn định, Ngân hàng nông nghiệp Hà nội đã đầu tư mở rộng cho vay nhiều thành phần kinh tế. Bên cạnh các doanh nghiệp Nhà nước, Ngân hàng còn mở rộng cho vay với tất cả các doanh nghiệp ngoài quốc doanh như doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, các xí nghiệp liên doanh với nước ngoài cho vay các hộ sản xuất cá thể. Ngoài ra còn mở rộng các loại hình đầu tư khác như cho vay cán bộ công nhân viên Bảng 3: Tình hình dư nợ tín dụng và nợ quá hạn tại Ngân hàng nông nghiệp Hà nội. Đơn vị : Triệu đồng 1999 2000 Đối tượng tín Dư nợ tín dụng Nợ quá hạn Dư nợ tín dụng Nợ quá hạn dụng % %NQ % %N Số tiền dư Số tiền H/DN Số tiền dư Số tiền QH/ DN nợ nợ -Doanh 814.478 87,6 15637 1,92 861950 86,9 173960 2,02 nghiệp nông nghiệp 3.550 0,4 0 0 3.489 0,4 106 0 - Hợp tác xã - Công ty cổ 48.262 5,2 18557 38,45 71175 7,2 965 0,15 phần, công ty 596 TNHH 25.460 2,7 8.306 32,62 22105 2,2 4,37 - Hộ sản xuất 38.057 4,1 3.258 8,56 32631 3,3 19063 1,83 - Tín dụng khác 929.807 100 45758 4,92 991350 100 1,92 - Tổng Trang 36
37. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 ( Nguồn lấy từ cân đối tài khoản tổng hợp 1999 - 2000 ) Để đánh giá một cách toàn diện công tác sử dụng vốn của Ngân hàng ta xét đến chỉ tiêu tổng dư nợ. Tổng dư nợ cho vay các tổ chức kinh tế, cá nhân trong nước năm 2000 tăng so 1999 là 61.543 triệu đồng tương ứng với tỷ lệ tăng là 6,6%. So với 12 tỷ khi mới thành lập thì sau 12 năm dư nợ cho vay đối với nền kinh tế trên địa bàn thủ đô đã tăng trưởng rất nhiều lần. như vậy vừa mở rộng kinh doanh Ngân hàng nông nghiệp Hà nội vừa đóng góp tích cực vào sự nghiệp công nghiệp hoá và hiện đại hoá thủ đô. Song song với chỉ tiêu dư nợ tín dụng thì một chỉ tiêu nữa không thể thiếu khi đánh giá công tác sử dụng vốn của ngân hàng là nợ quá hạn. Nó phản ánh chất lượng công tác tín dụng ngân hàng. So với năm 1999 dư nợ quá hạn là 45.758 triệu đồng chiếm 4.92% trong tổng dư nợ cho vay thì sang năm 2000 dư nợ quá hạn chỉ còn là 19.063 triệu đồng chiếm 1,92% trong tổng dư nợ cho vay. Những con số này đã nói lên hiệu quả hoạt động tín dụng của ngân hàng trong thời gian qua là có sự tăng trưởng rõ rệt, dư nợ tín dụng năm 2000 tăng 6,6% mà dư nợ quá hạn giảm 3% đặc biệt đối với khu vực kinh tế ngoài quốc doanh dư nợ năm 2000 tăng 22.913 triệu đồng, dư nợ quá hạn ở mức 38,45% trong tổng dư nợ năm 1999 nhưng đến năm 2000 nợ quá hạn chỉ còn chiếm 0,15%. Bảng 4 : Cơ cấu tín dụng phân loại cho vay. Đơn vị : Triệu đồng Chỉ tiêu 1999 2000 Dư nợ thị trường Dư nợ TT (%) (%) - Dư nợ ngắn hạn 800.258 80 851.843 85,8 - Dư nợ trung và dài hạn 129.549 13,9 139.507 14,1 - Dư nợ cho vay khác 1.189 0,1 1.119 0,1 ( Nguồn lấy từ cân đối tài khoản 1999 - 2000 ) Xét về loại cho vay Ngân hàng chủ yếu cho vay vốn ngắn hạn đáp ứng nhu cầu vốn lưu động của các thành phần kinh tế, thời hạn cho vay tối đa là 12 tháng. Loại cho vay này chiếm tỷ trọng từ 80-89% tổng dư nợ cho vay. Đây Trang 37
38. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 cũng là một hạn chế không nhỏ của ngân hàng trong việc mở rộng đầu tư tín dụng và đây phần nào cũng phản ánh về thực trạng tình hình nguồn vốn kinh doanh của ngân hàng. Vốn kinh doanh chủ yếu là vốn huy động không kỳ hạn và có kỳ hạn 12,13 tháng trở xuống (ngắn hạn ). Do vậy ngân hàng chỉ đầu tư ngắn hạn. Mặt khác loại cho vay trung dài hạn nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cố định để hình thành nên các tài sản cố định của doanh nghiệp, tuy ngan hàng thực tế mới đầu tư tín dụng được từ 11-20% trong tổng dư nợ nhưng nó phản ánh đúng thực trạng của ngân hàng cũng như hoạt động của nền kinh tế. Về phía ngân hàng để mở rộng đầu tư tín dụng trung và dài hạn thì trước hết ngân hàng phải có nguồn vốn ổn định, có thời hạn dài. Muốn vậy thì ngân hàng phải huy động được nguồn vốn này từ phía dân cư, các tổ chức kinh tế. Nhưng trong thực tế mà nói, trước khi bước vào thời kỳ đổi mới kinh tế, nền kinh tế nước ta trải qua một thời kỳ tiền tệ không ổn định, sức mua của đồng tiền không ngừng giảm thấp, điều này đã làm thiệt thòi rất lớn đối với người tích luỹ tiền tệ gửi vào ngân hàng. Do vậy đến nay tâm lý của họ chỉ muốn gửi vào ngân hàng dưới hình thức tiền gửi ngắn hạn để đối phó kịp thời với những diễn biến không có lợi của nền kinh tế. Về phía khách hàng chủ yếu là các doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp ngoài quốc doanh không vay vốn trung và dài hạn của ngân hàng là ở vấn đề vốn tự có của doanh nghiệp. Đối với doanh nghiệp nhà nước nguồn kinh doanh chủ yếu dựa vào nguồn cấp phát của ngân sách nhà nước, nguồn tích luỹ từ kết quả kinh doanh không đáng kể cho nên vốn tự có rất hạn hẹp. Còn đối với những doanh nghiệp ngoài quốc doanh hiện nay thì cũng phải đang cần một lượng vốn rất lớn để phục vụ cho sản xuất kinh doanh. Do vậy vay vốn trung và dài hạn để xây dựng cơ sở hạ tầng, đổi mới máy móc thiết bị đa dạng hoá sản phẩm thì các khách hàng phải chịu một khoản chi phí trả lãi tiền vay rất lớn, chi phí cao dẫn đến giá thành sản phẩm cao không cạnh tranh được, dự án sản xuất Trang 38
39. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 của doanh nghiệp không có hiệu quả. Vì vậy các khách hàng không thể vay vốn trung và dài hạn của ngân hàng. Bảng 5: Cơ cấu tín dụng theo thành phần kinh tế. Đơn vị : Triệu đồng 1999 2000 Chỉ tiêu Quốc doanh Ngoài quốc Quốc doanh Ngoài quốc doanh doanh Số tiền TT Số tiền TT Số tiền TT Số TT (%) (%) (%) tiền (%) 1/ Dư nợ ngắn hạn 720.975 90 79.282 10 770316 90,4 81527 9,6 2/ Dư nợ trong 93.053 72 36.047 28 91.634 65,7 47873 34,3 và dài hạn 3/ Dư nợ cho 0 0 1.189 100 0 0 1.119 100 vay khác ( Nguồn lấy từ cân đối năm 1999 - 2000 ) Phân loại cho vay theo thành phần kinh tế, qua bảng 5 ta thấy năm 1999 và 2000 dư nợ ngắn hạn của doanh nghiệp nhà nước chiếm tỷ trọng rất cao trên 90% tổng dư nợ. Nhìn tư góc độ ngân hàng có thể đánh giá rằng Ngân hàng nông nghiệp Hà nội rất chú trọng cho vay đối với doanh nghiệp nhà nước. Còn nhìn từ góc độ nền kinh tế thì có thể cho rằng: Doanh nghiệp nhà nước là lực lượng kinh tế chủ yếu cơ bản, nó giữ vai trò đòn bẩy kinh tế, có tính chất định hướng, thúc đấy các thành phần kinh tế khác phát triển. Dư nợ cho vay ngắn hạn đối với kinh tế ngoài quốc doanh chiếm từ 10- 20% tổng dư nợ nhưng dư nợ cho vay trung và dài hạn có xu hướng ngày càng cao. Năm 2000 tăng so 1999 là 11.826 triệu với tỷ lệ tăng là 6,3%. Có thể nói đây là thành phần kinh tế mới phát triển nhưng lại rất năng động, nhạy bén trong kinh doanh. Ngân hàng nông nghiệp Hà nội cũng rất quan tâm đầu tư cho thành phần kinh tế này. Tuy tỷ trọng cho vay trong tổng dư nợ của ngân hàng Trang 39
40. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 chưa cao song dư nợ cho vay luôn ổn định và có xu hướng tăng trưởng liên tục cả về số tuyệt đối lẫn tương đối. Có thể nói rằng, kết quả hoạt động đầu tư tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp Hà nội trong những năm qua đã góp phần thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế trên địa bàn, đáp ứng đầy đủ nhu cầu vốn hợp lí, hợp pháp cho các thành phần kinh tế. Qua đó đã tạo lập được lòng tin của khách hàng đối với ngân hàng tăng cường mối quan hệ và sự hiểu biết lẫn nhau giữa ngân hàng và khách hàng cùng tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường. 2.3 Hoạt động kinh doanh đối ngoại. Với quan hệ đại lí thanh toán trên 300 ngân hàng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài,trong năm 2000 Ngân hàng nông nghiệp Hà nội đã làm tốt công tác mở L/C và thanh toán xuất nhập khẩu với khách hành nước ngoài trong quan hệ xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp trong nước, cụ thể như sau: a. Nhập khẩu: Năm 2000 mở được 559 L/C bằng 112% số L/C được mở trong năm 1999 với số tiền 135 triệu USD gấp 2 lần năm1999. Đã thanh toán được 605 L/C băng 131% số L/C đã thanh toán trong năm 1999 với số tiền được thanh toán 102 triệu USD băng 150% số tiền được thanh toán trong năm 1999. Thanh toán TTR được 632 món với số tiền 21 triệu USD,thanh toán nhờ thu được 103 món với số tiền 3,1 triệu USD. b. Xuất khẩu: Gửi chứng từ đòi tiền cho 92 món băng 122% năm 1999 với số tiền 2.3 triệu USD, đã thu được tiền cho 93 món với số tiền 2,6 triệu USD. Trong năm 2000 Ngân hàng Nông nghiệp Hà nội đã mua được 102 triệu USD, 290 triệu Yên Nhật, 332 triệu Lia ý và nhiều loại ngoại tệ khác đã bán cho khách hàng để thanh toán nhập khẩu, ngân hàng đã thu phí dịch vụ thanh toán nhập khẩu được 136.700 USD bằng 151,9% năm 1999. 2.4 Về nghiệp vụ thu chi tiền mặt và an toàn kho quỹ. Tổng thu tiền mặt năm 2000 đạt 2901 tỷ bằng 140% mức năm 1999, tổng thu ngân phiếu thanh toán 556 tỷ bằng năm 1999. Trang 40
41. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Tổng chi tiền mặt năm 2000 đạt 2920 tỷ bằng 142% năm 1999, chi ngân phiếu thanh toán 555 tỷ bằng năm 1999. Năm 2000, Ngân hàng nông nghiệp Hà nội đã tiếp tục duy trì và mở rộng diện thu tiền mặt và ngân phiếu thanh toán tại chỗ không thu phí cho một số doanh nghiệp có thu tiền mặt lớn đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc luân chuyển vốn nhanh, an toàn cho nhiều doanh nghiệp. Trong quá trình thu, chi, điều chuyển tiền mặt Ngân hàng nông nghiệp Hà nội luôn chấp hành nghiêm túc các quy định của ngành về công tác tiền tệ, kho quỹ nên luôn đảm bảo an toàn, chính xác, chưa có trường hợp sai sót làm phiền lòng khách hàng. Trong năm đã phát hiện được 15 triệu đồng tiền giả đã xử lí theo chế độ tiền giả đồng thời cán bộ phòng ngân quỹ của ngân hàng đã phát hiện và trả tiền thừa cho khách hàng 230 món với số tiền trên 159 triệu đồng, có món tới 50 triệu đồng. 2.5 Nghiệp vụ thanh toán. Với chức năng trung tâm thanh toán của nền kinh tế, ngân hàng luôn chú trọng và phát triển công tác thanh toán, nó không những góp phần làm tăng chu chuyển vốn của nền kinh tế mà còn không ngừng nâng cao vai trò, uy tín của Ngân hàng. Năm 2000, Ngân hàng Nông nghiệp Hà nội đã thực hiện tốt công tác thanh toán vốn giữa các ngân hàng trên địa bàn cũng như các ngân hàng nông nghiệp trong cùng hệ thống không để xảy ra nhầm lẫn, sai sót với doanh số 13.790 tỷ đồng bằng 136% doanh số thanh toán năm 1999. Đặc biệt công tác thanh toán điện tử và giao dịch tức thời trên máy vi tính đã đáp ứng được yêu cầu chuyển tiền nhanh cho khách hàng, ngày càng được khách hàng tin tưởng và đến giao dịch. 2.6 Kết quả tài chính. Mặc dù năm 2000 thị trường tín dụng trên địa bàn thủ đô sôi động hơn nhiều so với các năm trước, các tổ chức tín dụng liên tục hạ lãi suất cho vay, Trang 41
42. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Ngân hàng nông nghiệp Hà nội đã phải cho vay đối với một số doanh nghiệp trọng điểm dưới dạng lãi suất cơ bản của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, song do tận thu các khoản lãi tồn đọng của các doanh nghiệp cùng với mở rộng các dịch vụ ngân hàng nhất là dịch vụ chuyển tiền, do vậy năm 2000 kết quả tài chính của Ngân hàng Nông nghiệp Hà nội có khá hơn năm 1999. Tổng thu năm 2000 đạt 183.365 triệu bằng 98,1% năm 1999. Tổng chi (chưa có lương) đạt 162.753 triệu bằng 92,7% năm 1999. Quỹ thu nhập cả năm đạt 20.612 triệu bằng 182,9% quỹ thu nhập năm 1999. Mặc dù đạt được kết quả kinh doanh khá hơn năm 1999, nhưng phải nghiêm túc nhận thấy rằng kết quả này chưa vững chắc: Bao gồm cả nguồn vốn cũng như dư nợ và chất lượng tín dụng, cả thu nghiệp vụ trong đó quan trọng nhất là thu lãi cho vay và thu dịch vụ ngân hàng. Mặc dù ở địa bàn có nhiều thuận lợi cho kinh doanh song do sức vươn lên của một số ngân hàng quận rất thấp kém nên ảnh hưởng lớn đến Ngân hàng Nông nghiệp Hà nội. Để có thể hoà mình vào dòng chảy cơ chế thị trường, bám sát định hướng chiến lược hoạt động kinh doanh của toàn bộ hệ thống cũng như trong toàn bộ nền kinh tế để đứng vững trong cạnh tranh điều đó đòi hỏi một sự chỉ đạo sáng suốt của ban lãnh đạo ngân hàng cũng như sự cố gắng nỗ lực không ngừng của cán bộ, phòng ban trong thời gian tới. II. Tình hình thực hiện kế toán cho vay ngoài quốc doanh tại chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội. 1. Văn bản, hồ sơ thực hiện cho vay tại ngân hàng nông nghiệp Hà nội. 1.1 Văn bản thực hiện. Sau khi Luật Ngân hàng Nhà nước và Luật Tổ chức tín dụng ra đời có hiệu lực thi hành từ ngày 1/10/1998 đã mở ra một bước ngoặt mới cho hoạt động Ngân hàng. Đây là môi trường pháp lí cho hoạt động ngân hàng đảm bảo Trang 42
43. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 an toàn. Ngày 30/9/1998 Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành quy chế cho vay của Tổ chức tín dụng đối với khách hàng kèm theo quyết định số 324/1998/QĐNH để thay thế các quyết định đã ban hành trước đó ngày 15/10/1998 về lĩnh vực này. Để cụ thể hoá hoạt động việc đầu tư vốn kinh tế nói chung và trong lĩnh vực nông nghiệp, ngày 15/12/1998, Chủ tịch Hội đông quản trị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành quyết định 180 QĐ- HĐQT kèm theo quy chế cho vay đối với khách hàng. Đây là văn bản pháp lý đầu tiên thực hiện Luật tổ chức Tín dụng. Sau khi có quyết định 180 kèm theo quy chế cho vay từ ngày 15/12/1998 Ngân hàng Nông nghiệp Hà nội đã triển khai kịp thời, nghiêm túc, đã thực hiện việc mở rộng đối tượng cho vay. Có thể nói không một tổ chức hay cá nhân nào trên địa bàn mà Ngân hàng Nông nghiệp không tham gia đầu tư nếu họ có nhu cầu vay, đủ điều kiện vay theo quy định và biết làm ăn có hiệu quả trả được nợ gốc và lãi cho Ngân hàng. Song để ngày càng phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế, tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng vay vốn trong việc làm thủ tục hồ sơ giấy tờ cũng như đảm bảo hơn cho hoạt động tín dụng của Ngân hàng. Ngày 25/8/2000 Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành quy chế cho vay mới của tổ chức tín dụng đối với khách hàng kèm theo quyết định số 284/2000- QĐ- NHNN1 . Ngày 18/1/2001 Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam ban hành quyết định 06/QĐ- HĐBT với những quy định hướng dẫn cụ thể về việc cho vay đối với khách hàng thay thế quyết định 180/ QĐ- HĐBT ngày 15/12/1998. Với văn bản, quy định mới nhất trong giai đoạn hiện nay, Ngân hàng Nông nghiệp Hà nội đang dần thích ứng và triển khai áp dụng thật tốt góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng. 1.2 Hồ sơ cho vay tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội. Trang 43
44. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Theo quyết định 284/2000- QĐ- NHNN1 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và theo Điều 14 trong quyết định 06/ QĐ- HĐQT của Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam ban hành về các thủ tục vay vốn của khách hàng. Tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội bộ hồ sơ cho vay vốn bao gồm: - Hồ sơ do Ngân hàng lập. + Báo cáo thẩm định, tái thẩm định + Các loại thông báo: thông báo từ chối cho vay, thông báo gia hạn nợ, thông báo đến hạn nợ, thông báo nợ quá hạn, thông báo tạm ngừng cho vay, thông báo chấm dứt cho vay. + Sổ theo dõi cho vay- thu nợ (dùng cho cán bộ tín dụng) - Hồ sơ do khách hàng và Ngân hàng cùng lập. + Hợp đồng tín dụng. + Giấy nhận nợ. + Hợp đồng bảo đảm tiền vay + Biên bản kiểm tra sau khi cho vay . + Biên bản xác định nợ rủi ro bất khả kháng ( trường hợ nợ bị rủi ro) - Hồ sơ do khách hàng lập đối với pháp nhân và doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh. * Hồ sơ pháp lý. Khách hàng gửi đến Ngân hàng khi thiết lập quan hệ tín dụng hoặc vay vốn lần đầu, tuỳ theo loại hình pháp nhân, doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh, lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có các giấy tờ sau: + Quyết định ( hoặc giấy phép) thành lập đơn vị + Điều lệ doanh nghiệp (trừ doanh nghiệp tư nhân) + Các giấy tờ đăng ký kinh doanh ( hành nghề) Trang 44
45. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 + Quyết định bổ nhiệm Tổng giám đốc (giám đốc), chủ nhiệm hợp tác xã, kế toán trưởng. + Biên bản giao vốn, góp vốn + Các thủ tục về kế toán theo quy định của Ngân hàng như: Đăng ký mẫu dấu, chữ ký của chủ tài khoản hoặc người được uỷ quyền; đăng ký chữ ký của cán bộ giao dịch với Ngân hàng; giấy đăng ký mở tài khoản tiền gửi (nếu chưa mở). * Hồ sơ vay vốn + Giấy đề nghị vay vốn +Bảng kê một số tình hình kinh doanh- tài chính đến ngày xin vay + Dự án phương án sản xuất kinh doanh, dịch vụ + Các chứng từ có liên quan; giấy báo giá, hợp đồng, các chứng từ thanh toán + Hồ sơ đảm bảo tiền vay theo quy định - Hồ sơ đối với hộ gia đình, cá nhân + Giấy tờ hợp pháp về quyền sử dụng đất + Giấy đề nghị vay vốn kiêm phương án sản xuất kinh doanh + Giấy đề nghị vay + Dự án, phương án sản xuất kinh doanh - Hồ sơ vay vốn đời sống + Giấy đề nghị vay vốn + Phương án sản xuất kinh doanh, dịch vụ hoặc phương án phục vụ đời sống khả thi phù hợp với quy định của pháp luật và phương án trả nợ. + Hợp đồng tín dụng. Như vậy để có được một hợp đồng tín dụng giữa Ngân hàng với khách hàng đòi hỏi phải có số lượng lớn các giấy tờ đảm bảo tiền vay. Về phía Ngân hàng, việc sử dụng nhiều loại giấy tờ sẽ đảm bảo an toàn cho từng món vay hơn, nhưng việc quản lý các giấy tờ đối với kế toán sẽ gặp khó khăn. Song đối Trang 45
46. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 với bộ phận kế toán cho vay tại Ngân hàng Nông nghiệp Hà nội đã lưu trữ hồ sơ vay vốn an toàn, các hồ sơ lưu trữ sắp xếp từng loại riêng vay hộ tiêu dùng, hộ vay tài sản thế chấp, vay doanh nghiệp tư nhân 2. Kế toán nghiệp vụ cho vay ngoài quốc doanh của ngân hàng. Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội áp dụng hình thức cho vay theo món đối với tất cả các thành phần kinh tế có nhu cầu vay vốn. ở chương I chúng ta đã biết ưu nhược điểm của phương thức cho vay theo món và cho vay theo hạn mức tín dụng song do còn những vướng mắc về điều kiện ràng buộc khi cho vay theo hạn mức tín dụng nên Ngân hàng chưa áp dụng hình thức cho vay này. Đối với hình thức cho vay theo món Ngân hàng đã đưa ra các biện pháp để khắc phục được nhược điểm như giảm bớt thủ tục giấy tờ phức tạp để tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng vay vốn cũng như các cán bộ kế toán cho vay. Ví dụ: Đối với những món vay phát tiền vay nhiều lần thì khách hàng giờ đây chỉ cần lập hợp đông cho tài khoản vay đó không phải mỗi lần vay phải lập giấy vay tiền riên. áp dụng phương thức cho vay theo món Ngân hàng đã chủ động trong quá trình sử dụng vốn, mỗi món vay đều được định kỳ hạn trả nợ. Kế toán cho vay chỉ lưu giữ giấy nhận nợ nên dễ dàng theo dõi kỳ hạn nợ và tính toán được hiệu quả từng món vay. 2.1 Kế toán giai đoạn phát tiền vay Bộ phận kế toán cho vay sau khi nhận được hồ sơ vay vốn, kiểm soát tính hợp lệ, hợp pháp, hướng dẫn khách hàng lập các chứng từ để phát tiền vay vào hồ sơ để theo dõi . Kế toán ghi ngày và số tiền rút vốn lên khế ước vay tiền và hạch toán Nợ TK : Cho vay của đơn vị ( hoặc cá nhân) Trang 46
47. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Có TK : Tiền mặt (nếu cho vay bằng tiền mặt) hoặc TK: Của người thụ hưởng (nếu cho vay bằng chuyển khoản) Đối với các đơn vị ngoài quốc doanh vay có tài sản thế chấp, cầm cố thì trong từng lần thực hiện kế toán ghi Nhập vào tài khoản ngoại bảng "Tài sản thế chấp cầm cố " Tại Ngân hàng Nông nghiệp Hà Nội, chủ yếu pháp tiền vay bằng chuyển khoản qua ngân hàng. Do nằm trên địa bàn rất thuận lợi, dân cư đông đúc, sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trên đà phát triển nên đa số khách hàng vay là các công ty, doanh nghiệp lớn (quốc doanh, ngoài quốc doanh ) có tài khoản tiền gửi tại Ngân hàng như Tổng công ty vật tư nông nghiệp, Công ty vật tư nông nghiệp Pháp Vân, Công ty Kim khí Hà Nội Thông qua việc phát tiền vay bằng chuyển khoản, khi khách hàng rút vốn Ngân hàng sẽ rất thuận lợi trong việc kiểm soát việc sử dụng vốn vay của doanh nghiệp có đúng mục đích hay không thêm vào đó xuất phát từ chức năng " tạo tiền" của Ngân hàng thương mại đó là khả năng mở rộng tiền gửi nhiều lần thông qua việc cho vay bằng chuyển khoản. Như vậy thông qua nghiệp vụ cho vay bằng chuyển khoản và sự kết hợp chặt chẽ của thanh toán không dùng tiền mặt Ngân hàng Nông nghiệp Hà nội ngày càng mở rộng thêm nguồn tiền gửi của mình. Tổng doanh số cho vay kinh tế ngoài quốc doanh trong năm 1999 và 2000 như sau: Bảng 6: Doanh số cho vay kinh tế ngoài quốc doanh năm 1999 - 2000 Đơn vị : Triệu đồng Năm 1999 2000 Chỉ tiêu Số tiền Tỷ lệ(%) Số tiền Tỷ lệ(%) - Tổng doanh số cho vay 30.831 100 123.175 100 KTNQD - Cho vay ngắn hạn 28.237 91,6 114.090 92,6 - Cho vay trong và dài 2.594 8,4 9.085 7,4 Trang 47
48. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 hạn ( Nguồn lấy từ cân đối tài khoản tổng hợp năm 1999 - 2000 ) 2.2 Kế toán giai đoạn thu nợ, thu lãi. 2.2.1 Kế toán giai đoạn thu nợ gốc. Theo Điều 10 và Điều 24, quyết định 06/QĐ/ HĐQT ngày 18/1/2001 của Hội đồng quản trị Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam về việc "qui định cho vay đối với khách hàng". "Việc thu nợ cho vay theo thoả thuận trong hợp đồng tín dụng, khi đến kỳ hạn trả nợ hoặc kết thúc thời hạn cho vay, nếu khách hàng không trả được nợ đúng hạn và không được điều chỉnh kỳ hạn trả nợ hoặc không được gia hạn nợ, thì số nợ đến hạn không trả được phải chuyển sang nợ quá hạn và khách hàng phải trả lãi suất nợ quá hạn đối với số tiền phạt chậm trả" "Trường hợp nợ đến hạn nhưng khách hàng chưa trả được nợ do nguyên nhân khách quan như: thiên tai, dịch bệnh, giá cả biến động không có lợi cho tiêu thụ sản phảm và các nguyên nhân bất khả kháng khác, khách hàng phải có giấy đề nghị gia hạn nợ gửi đến Ngân hàng Nông nghiệp nơi cho vay trước ngày đến hạn để Ngân hàng Nông nghiệp nơi cho vay xem xét quyết định. "Thời hạn gia hạn nợ đối với nợ vay ngắn hạn tối đa bằng thời hạn cho vay đã thoả thuận hoặc bằng một chu kỳ sản xuất, kinh doanh nhưng không qua 12 tháng. Thời hạn nợ vay trung, dài hạn tối đa bằng 1/2 thời hạn cho vay đã thoả thuận trong hợp đồng tín dụng" Việc hạch toán cho vay, thu nợ trung và dài hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp Hà nội thực hiện theo phương pháp thông thường giống như hạch toán cho vay thu nợ ngắn hạn. Đến kỳ hạn trả nợ, khách hàng trực tiếp tới Ngân hàng để nộp tiền hoặc Ngân hàng trích từ tài khoản tiền gửi của khách hàng để thu nợ. Khi người vay trả nợ, kế toán viên căn cứ vào chứng từ để hạch toán vào tài khoản thích hợp. Trang 48
49. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Nếu đơn vị trả bằng tiền mặt hạch toán: Nợ TK : Tiền mặt ( 1011): phần gốc Có TK : Cho vay của người vay: phần gốc. Nếu đơn vị trả bằng chuyển khoản, hạch toán: Nợ TK : Tiền gửi của người vay: phần gốc Có TK : Cho vay của người vay: phần gốc. Nếu khách hàng trả hết nợ, kế toán tiến hành tất toán khế ước và lưu cùng nhật ký chứng từ, được bảo quản lâu dài theo chế độ Nhà nước quy định nhằm phục vụ cho công tác kiểm tra, kiểm soát mọi hoạt động của đơn vị. Trường hợp đến hạn trả nợ mà khách hàng vẫn chưa trả hết nợ và không được Ngân hàng xem xét cho gia hạn thì kế toán tiến hành chuyển sang nợ quá hạn và hạch toán. Nợ TK : Nợ quá hạn (của khách hàng) Có TK : Tiền vay của khách hàng Đồng thời chuyển khế ước hoặc hợp đồng tín dụng sang tập nợ quá hạn và ghi ngày chuyển nợ quá hạn của khế ước hoặc hợp đồng đó. Trường hợp được đề nghị trả nợ trước hạn theo qui định, lãi phải thu được tính theo số ngày thực tế mà đơn vị sử dụng số tiền vay đó. Qua khảo sát thực tế cho thấy việc thực hiện kế toán cho vay tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội rất tốt nên mặc dù số lượng khách hàng đến giao dịch rất đông, món vay nhiều nhưng cán bộ kế toán cho vay vẫn theo dõi, ghi chép các khoản cho vay, thu nợ, chuyển nợ quá hạn một cách kịp thời, đầy đủ và chính xác, làm tốt công tác cung cấp thông tin cho cán bộ tín dụng kịp thời. Tổng doanh số thu nợ năm 2000 là : 2.786.692 triệu đồng. Doanh số thu nợ đến hạn : 2.720.093 triệu đồng. Doanh số thu nợ quá hạn : 66.599 triệu đồng. 2.2.2 Kế toán giai đoạn thu lãi. Trang 49
50. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội, đối với thành phần kinh tế ngoài quốc doanh cũng như kinh tế quốc doanh, các món vay được áp dụng tính lãi theo tháng, việc trả lãi được tiến hành hàng tháng khi gốc chưa đến hạn và trả gốc và lãi đồng thời khi đến hạn Với thành phần kinh tế quốc doanh, việc trả lãi vào ngày 25 hàng tháng, còn với thành phần kinh tế ngoài quốc doanh, việc trả lãi được tiến hành đều đặn sau 1 tháng kể từ ngày vay vốn. Việc tính lãi ở Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội được tính theo phương pháp tích số. Tích số tính lãi = Số dư tài khoản tiền vay Số ngày sử dụng tiền vay. Công thức tính như sau: Lãi cho Tổng tích số cả tháng của TK cho vay = Lãi suất cho vay tháng vay phải thu 30 ngày Sau khi tính lãi kế toán lập phiếu thu tiền (nộp bằng tiền mặt) hoặc lập phiếu chuyển khoản (nếu bằng chuyển khoản) kế toán hoạch toán: Nợ TK : Tiền gửi thanh toán đơn vị vay (nếu trả bằng chuyển khoản) hoặc TK tiền mặt 1011 (nếu nộp bằng tiền mặt) Có TK : Thu lãi của Ngân hàng. Phiếu thu lãi hay phiếu chuyển khoản thu lãi được lập 2 liên: 1 liên phiếu tính lãi làm chứng từ hạch toán, 1 liên làm làm giấy biên nhận chuyên trả cho người vay khi thu lãi xong. Trường hợp số lãi đến hạn, khách hàng không trả được thì kế toán sau khi tính lãi sẽ hạch toán ngoài bảng: Nhập TK 94 " Lãi chưa được thu" và theo dõi khi nào khách hàng có tiền sẽ thu hồi. Khi thu hồi được lãi kế toán hạch toán: Xuất tài khoản 94 "Lãi chưa thu được" đồng thời hạch toán nội bảng và ghi: Nợ TK : Tiền gửi của khách hàng: Số tiền lãi hoặc TK:Tiền mặt 1011 (Nếu khách hàng trả bằng tiền mặt) Trang 50
51. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Có TK : Thu lãi của Ngân hàng Phiếu thu lãi hay phiếu chuyển khoản thu lãi được lập 2 liên: 1 liên phiếu tính lãi làm chứng từ hoạch toán, 1 phiếu làm giấy biên nhận hoặc chuyển trả cho người vay khi thu lãi xong. Trường số lãi đến hạn, khách hàng không trả được thì kế toán sau kjhi tính lãi sẽ hạch toán ngoài bảng: Nhập tài khoản 94% lãi chưa thu được và theo dõi khi nào khách hàng có tiền sẽ thu hồi. Khi thu hồi được lãi kế toán hạch toán : xuất tài khoản 94 '' lãi chưa thu được '' đồng thời hạch toán nội bảng và ghi: Nợ TK : Tiền gửi của khách hàng : số tiền lãi Hoặc TK : tiền mặt 1011( nếu khách hàng trả bằng tiền mặt ) Có TK : thu lãi của ngân hàng Việc thu lãi tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội được thực hiện nghiêm túc theo nguyên tắc thu lãi trước, thu nợ gốc sau. Dođó doanh số cho vay lớn nhưng kế toán cho vay vẫn làm tốt , đáp ứng yêu cầu của công tác tín dụng không để xảy ra sai sót. Thu lãi cho vay tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội trong 2 năm 1999 và 2000 được thể hiện: Năm 1999: 51.684 triệu đồng Năm 2000: 62.141 triệu đồng Việc hạch toán số lãi chưa thu và tài khoản '' lãi chưa thu'' là đúng đắn, song có vấn đề đắt ra là khi hạch toán vào đây thì khi nào sẽ thu. Vấn đề này trong chế độ chưa nói cụ thể. Trong thể lệ tín dụng đối với các tổ chức kinh tế mới qui định "nếu đơn vị vay chưa trả được lãi khi đến hạn thì tổ chức tín dụng tính và hạch toán vào tài khoản ngoại bảng để thu dần, không nhập lãi vào gốc" Thực hiện qui định trên tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội, khi khách hàng đến trả nợ, Ngân hàng tập trung thu lãi trước, gốc Trang 51
52. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 sau. Nếu vẫn chưa thu đủ lãi thì nhập số lãi còn lại vào tài khoản ngoại bảng "lãi chưa thu được'' và số nợ gốc chuyển sang nợ quá hạn. Trường hợp khách hàng không có tiền để trả cả lãi và gốc thì kế toán tính lãi và nhập vào tài khoản ngoại bảng "lãi chưa thu", nợ gốc chuyển sang nợ quá hạn. Trong chế độ không quy định khi khách hàng đến trả nợ quá hạn và lãi chưa thu thì kế toán sẽ thu khoản nào trước. Tại Ngân hàng Nông nghiệp Hà Nội sẽ thu "lãi chưa thu" trước, sau đó mới thu đến nợ quá hạn. Sở dĩ kế toán thu như trên là xuất phát từ chỗ "lãi chưa thu" không tính lãi suất do vậy kế toán thu "lãi chưa thu" trước là để giảm thiệt hại cho Ngân hàng. Tình hình thu nợ các đơn vị ngoài quốc doanh của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội năm 1999 - 2000. Bảng 7 : Doanh số thu nợ của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội năm 1999 -2000. Đơn vị : Triệu đồng Năm 1999 2000 Chỉ tiêu -Doanh số thu nợ ngoài quốc doanh. 31.821 81.769 - Thu nợ ngắn hạn. 30.011 79.026 - Thu nợ trong và dài hạn 1.810 2.743 ( Nguồn lấy từ cân đối tài khoản tổng hợp 1999 - 2000 ) Qua bảng số liệu trên cho thấy công tác thu nợ ngoài quốc doanh của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội tăng so với năm 1998 là 49.948 triệu đồng với tỉ lệ tăng là 156,9%. Doanh thu nợ ngắn hạn năm 2000 là 79.029 triệu đồng tăng so với năm 1999 là 49.015 triệu đồng chiếm 163%. Doanh số thu nợ trung và dài hạn năm 2000 là 2.743 triệu đồng tăng so với năm 1999 là 933 triệu đồng chiếm 51,5%. 2.3 . Vấn đề trả nợ gốc trước hạn đối với cho vay từng lần. Trang 52
53. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Như ở phần đầu chương 2 đã phân tích huy động vốn và sử dụng vốn là 2 hoạt động chủ yếu của Ngân hàng Thương mại. Công tác huy động vốn tốt sẽ tạo cho Ngân hàng cơ sở tài chính vững chắc để thực hiện vai trò và chức năng của mình trong nền kinh tế đồng thời tạo thế chủ động của Ngân hàng, bởi huy động được vốn mà ngân hàng không có những biện pháp sử dụng vốn hợp lí sẽ dẫn đến tình trạng ứ đọng vốn, gây rủi ro về lãi suất. Trong khi đó ngân hàng vẫn phải thực hiện nghĩa vụ với ngân sách và vẫn phải trả lãi tiền gửi cho khách hàng. Bên cạnh vấn đề nợ quá hạn, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng ứ đọng vốn thì hiện tượng trả nợ gốc trước hạn cũng là một trong những nguyên nhân gây mất cân đối vốn tại Ngân hàng. Đối với trường hợp trả nợ trước hạn, kế toán cho vay không phải đôn đốc trả nợ gốc cộng lãi mà khách hàng tự mang đến trả nợ cho Ngân hàng. Đối với cán bộ tín dụng thì việc trả nợ trước hạn của khách hàng tạo dược điều kiện cho họ thu hồi vốn nhanh đạt được chỉ tiêu thu nợ, tránh rủi ro có thể xảy ra. Song về phía Ngân hàng thì bất lợi là trong trường hợp klhách hàng đến trả nợ trước hạn cho Ngân hàng đúng vào thời điểm Ngân hàng không cho vay ra được, đối với nền kinh tế sẽ là nguyên nhân làm mất cân đối vốn tại Ngân hàng. Trong khi đó Ngân hàng phải trả lãi cho việc huy động vốn đó ảnh hưởng đến tổng dư nợ bình quân của Ngân hàng vì giảm lãi dẫn đến thu nhập của Ngân hàng giảm. Hơn nữa cân đối vốn trong các hoạt động kinh doanh của Ngân hàng là vấn đề chiến lược của chính sách tín dụng đối với mỗi ngân hàng. 2.4 . Sao kê khê ước. Đây là nhiệm vụ cuối cùng của kế toán cho vay trong tháng nhằm kiểm tra toàn bộ quá trình cho vay, thu nợ tháng qua việc đối chiếu số dư giữa sao kê khế ước với sao kê trên sổ phụ, từ đó xác định chính xác khớp đúng giữa hạch toán phân tích với hạch toán tổng hợp, đảm bảo an toàn tài sản, nếu có sai sót phải tìm nguyên nhân chỉnh sửa ngay. Trang 53
54. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 2.5 . Hạch toán kế toán và quản lý hồ sỏ tài sản đảm bảo tiền vay của khách hàng. - Công việc hạch toán kế toán nhập tài sản đảm bảo tiền vay. + Căn cứ vào giá trị tài sản dùng để đảm bảo tiền vay trên hợp đồng cầm cố, thế chấp và bảo lãnh, kế toán cho vay lập phiếu nhập kho tài sản ngoại bảng ghi: Nhập TK tài sản thế chấp, cầm cố ( TK 994 ) Hoặc nhập tài khoản các giấy tờ có giá của khách hàng đưa cầm cố ( TK 996001 ) + Hồ sơ tài sản dùng để đảm bảo tiền vay được sắp xếp thứ tự theo bảng kê giao nhận giữa khách hàng và bộ phận tín dụng, tất cả các giấy tờ liên quan đến bộ hồ sơ đảm bảo tiền vay được bỏ vào túi đựng hồ sơ (hoặc bìa, tệp), ngoài bìa túi đựng hồ sơ phải ghi theo dõi các yếu tố: tên khách hàng, mã số khách hàng, địa chỉ, tổng giá trị tài sản đảm tiền vay, các món vay được đảm bảo bằng tài sản. + Thủ kho ( hoặc thủ quĩ ) căn cứ vào phiếu nhập kho của kế toán chuyển sang khi nhận bộ hồ sơ từ kế toán kế toán chuyển sang khi nhận và vào sổ theo dõi hồ sơ đảm bảo tiền vay lấy chữ ký khách hàng trên phiếu nhập. * Hồ sơ đảm bảo tiền vay phải được lưu trữ trong hòm tiền để ở trong kho tiền , hoặc để trong két sắt đối với các chi nhánh lẻ có kho tiềm. * Hồ sơ đảm bảo tiền vay được xếp thứ tự theo mã số khách hàng, hoặc xếp thứ tự A,B,C tên của doanh nghiệp và tên của hộ vay vốn. - Công việc hạch toán kế toán xuất tài sản bảo đảm tiền vay: + Khách hàng vay vốn đã hoàn thành nghĩa vụ trả nợ và hoành thành nghĩa vụ bảo lãnh các món vay có tài sản bảo đảm , bao gômg: gốc, lãi tiền phạt ( nếu có ). + Kế toán cho vay lập phiêu xuất tài sản ngoại bảng để trả lại tài sản đảm bảo tiền vay cho khách hàng, căn cứ phiếu xuất kho tài sản đảm bảo tiền vay có đầy đủ các chữ ký theo quy định hiện hành , kế toán ghi: Trang 54
55. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 Xuất tài khoản tài sản thế chấp , cầm cố ( TK 994 ) Hoặc xuất tài khoản các giấy tờ có giá trị của khách hàng đưa cầm cố ( TK 996001 ) + Khi giao hồ sơ thế chấp cho khách hàng vay vốn, thủ kho hướng dẫn khách hàng kiểm đếm và ký nhận vào phiếu xuất kho đã nhận đủ hồ sơ tài sản đảm bảo tiềm vay. - Thủ kho không được phép xuất kho hồ sơ đảm bảo tiền vay khi không có phiếu xuất kho hoặc không cho mượn khi chưa có ý kiến phê duyệt của giám đốc bằng văn bản. 2.6 . Những kết quả đạt được của công tác kế toán cho vay ngoài quốc doanh. Một món vay kể từ khi cán bộ tín dụng thực hiện từng bước thẩm định xét duyệt cho vay đến khi kế toán cho vay thực hiện phát tiền vay và theo dõi thu nợ thu lãi của khách hàng là cả một quá trình có sự liên quan chặt chẽ với nhau. Sự phối hợp giữa kế toán cho vay và cán bộ tín dụng được thực hiện như sau: - Việc sử lý thông tin khi quyết định cho vsy hay từ chối một khoản vay, cán bộ tín dụng phải điều tra, thu thập, tổng hợp phân tích các nguồn thông tin về khách hàng. Ngoài những thông tin do khách hàng cung cấp, cán bộ tín dụng đã điều tra các quan hệ khách hàng liên quan. Muốn có những thông tin cần thu thập đó, cán bộ tín dụng phải thông quan cán bộ cho vay. - Thể hiện thông qua việc theo dõi đôn đốc trả nợ . Cán bộ tín dụng kiểm tra đánh giá khách hàng chính xác thì việc theo dõi thu nợ của nhân viên kế toán càng được thực hiện tốt, thu nợ, thu lãi đầy đủ và đúng thời hạn. Ngược lại phải kế toán cho vay theo dõi việc trả nợ, trả lãi của khách hàng theo kỳ hạn nợ một cách khoa học sẽ tạo điều kiện cho cán bộ tín dụng thực hiện việc đông đốc khách hàng trả nợ gốc, lãi kịp thời và nghiêm túc hơn. - Thực hiện thông qua việc sử lý nợ quá hạn và lãi treo . Sự phối hợp chặt chẽ giữa cán bộ kế toán cho vay và tín dụng đã Trang 55
56. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 thông báo kịp thời cho cán bộ tín dụng để đôn đốc trả nợ , lãi kịp thời tránh rủi ro tín dụng hoặc trường hợp khi một kỳ nợ đến hạn, do gặp những khó khăn khách quan thì tín dụng cùng kế toán cho vay thông báo cho nhau và có biện pháp sử lý kịp thời. Do sự phối hợp chặt chẽ hiệu quả hoạt động tín dụng Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội ngày càng được nâng cao công tác ứng dụng tin học đã được đưa vào công tác kế toán cho vay ngoài quốc doanh. Hiện nay tại ngân hàng thương mại nói chung và Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội nói riêng, đã giảm bớt công tác hoạch toán, ghi chép lập chứng từ và áp dụng những công nghệ thanh toán tiên tiến tin học vào các nghiệp vụ ngân hàng . Đối với nghiệp vụ kế toán cho vay ngoài quốc doanh, nhờ công nghệ mới mà mọi phần việc từ quá trình lưu trữ hồ sơ vay vốn , quá trình hạch toán cho vay, thu nợ, sao kê cuối tháng, cuối quí đảm bảo an toàn , tránh được những sai sót do việc hạch toán bằng thủ công gây ra. Hiện nay kế toán cho vay ngoài quốc doanh từ Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội đã được thực hiện công việc hầu hết trên máy vi tính và được nối mạng trong toàn phòng kế toán để tiện cho việc theo dõi toàn bộ hoạt động kế toán giao dịch của ngân hàng với khách hàng trong từng ngày hoạt động. Mỗi khi có khoản cho vay phát sinh, kế toán nhận chứng từ, kiểm tra chứng từ rồi hạch toán trên máy. Các công việc như lập chứng từ, hạch toán cũng đều được thực hiện bằng máy. Tóm lại: việc thanh toán kế toán cho vay thu nợ ngoài quốc doanh, lưu trữ hồ sơ vay vốn , áp dụng tin học vào ngân hàng đều được dựa trên cơ sở lý thuyết chung. Nhưng trong thực tế hoạt động có những phần hành trong kế toán cho vay buộc phải thực hiện thủ công, đặc biệt là những khâu có liên quan đến quá trìng cho vay và thu nợ của ngân hàng. Hình chung chế độ kế toán được chấp hành và luôn đảm bảo đúng chế độ của kế toán - tài chính do bộ tài chính và Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam qui định. Trang 56
57. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 chương 3 giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả công tác kế toán cho vay tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn hà nội I. định hướng phát triển và những kế hoạch kinh doanh của ngân hàng. Phương hướng nhiệm vụ của Ngân hàng trong thời gian tới. 1. Đầu tư xây dựng cơ bản : Nâng cấp cơ sở vật chất kỹ thuật của chi nhánh ngày càng khang trang sạch đẹp. Trang bị thêm máy móc, các công cụ lao động cho các phòng ban, Trang 57
58. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 tiếp cận các phương tiện giao dịch văn minh, hiện đạI dần tiến đến mục tiêu hiện đạI hoá ngành Ngân hàng. 2. Vấn đề hiện đại hoá công nghệ Ngân hàng: Về mặt công nghệ, Ngân hàng phải là ngành tiên phong trong việc sử dụng mạng thông tin hiện đại. Đến nay, trên thế giới đã có Ngân hàng dữ liệu, Ngân hàng ảo mà giao dịch chủ yếu thông qua mạng Internet, nhưng ở Việt Nam ngoài một số chương trình hạch toán kế toán, chuyển tiền, tạo cân đối ra thì máy tính chỉ làm nhiệm vụ của một máy đánh chữ. Kế hoạch Ngân hàng sẽ đầu tư thêm hệ thống máy mới, lập chương trình quản lý dữ liệu, hồ sơ trên máy, thiết lạp các modern nối mạng trực tiếp với Ngân hàng, nghiên cứu và áp dụng các phương thức thanh toán mới. 3. Vấn đề đào tạo- tổ chức cán bộ: Xác định rõ con người là nhân tố cơ bản quyết định đến sự thành công hay thất bại của một Ngân hàng, ngay từ bước đầu, ban lãnh đạo đã rất chú trọng đến việc tập hợp và đào tạo đội ngũ cán bộ nắm vững nghiệp vụ chuyên môn, nhiệt tình, tâm huyết với nghề. Suốt quá trình hoạt động, công này luôn luôn được quan tâm đúng mức. Ngân hàng Nông nghiệp Hà Nội thường xuyên cử cán bộ tham gia các lớp học do Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước tổ chức, mở các lớp tự đào tạo để nâng cao trình độ chuyên môn. Sang năm 2001, Ngân hàng sẽ tạo điều kiện về thời gian và kinh phí cho cán bộ bổ sung thêm kiến thức xã hội và chuyên môn, nhanh chóng tiếp cận với công nghệ hiện đạI, là bước chuẩn bị cho môi trường cạnh tranh bình đẳng với các Ngân hàng liên doanh, Ngân hàng nước ngoài. 4. Các chỉ tiêu hoạt động kinh doanh. Để tồn tại và phát triển trong năm 2001 và những năm sau, Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà nội đã xác định mục tiêu cho năm 2001 như sau: - Nguồn vốn tăng 25,4% so với năm 2000. - Dư nợ tăng 39% so với năm 2000. Trang 58
59. Khoá luận tốt nghiệp Đinh Như Quỳnh - TCNH 1 - Nợ quá hạn dưới 3% - Lợi nhuận tăng 25%. Để hoàn thành những nhiệm vụ trên, Ngân hàng đã đề ra những giải pháp cụ thể như sau: - Tìm mọi biện pháp khởi tăng nguồn vốn, tập trung huy động vốn từ dân cư nhằm tạo thể ổn định lâu dài về nguồn vốn, đồng thời tích cực khai thác các nguồn vốn nội, ngoại tệ của các tổ chức kinh tế , xã hội, tín dụng trên địa bàn, lưu ý vận động các cơ quan Đảng, chính quyền, bệnh viện trường học, các cơ quan sự nghiệp - áp dụng linh hoạt lãi suất huy động vốn và cho vay cả nội và ngoại tệ với phương châm lấy lượng bù chất, đảm bảo có quỹ thu nhập. -Phục vụ tốt để thu hút khách hàng cả khách hàng gửi tiền và vay vốn, tích cực vận động khách hàng mới, song không vì cạnh tranh mà khách nào cũng đầu tư tín dụng mà phải có sự lựa chọn cẩn thận, phải điều tra kỹ lưỡng phương án thực sự có hiệu quả mới quyết định cho vay, không để được món nợ mới thành nợ đọng trừ các trường hợp bất khả kháng. -Mở rộng các loại dịch vụ Ngân hàng nhất là chuyển tiền nhanh, kinh doanh mua bán ngoại tệ, bảo lãnh, cho vay họ nghèo -Tận thu tối đa đối với những khoản gốc và lãi lưu hành, đồng thơì triển khai tích cực việc thu hồi gốcvà lãi nợ khoanh, nợ đã được xử lí rủi ro, nếu cần thiết có thể phối hợp với các cơ quan pháp luật để thu nợ. -Triển khai mạnh cho vay tiêu dùng đối với cán bộ công nhân viên ở những đơn vị kinh doanh ổn định và có hiệu quả, phấn đấu đạt dư nợ cho vay tiêu dùng từ 10-15 tỷ đồng. II. một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán cho vay ngoài quốc doanh tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn hà nội Trang 59