›

Đề tài Một số vấn đề về đầu tư phát triển công nghiệp vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ

doc 110 trang nguyendu 5370
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đề tài Một số vấn đề về đầu tư phát triển công nghiệp vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • docde_tai_mot_so_van_de_ve_dau_tu_phat_trien_cong_nghiep_vung_k.doc

Nội dung text: Đề tài Một số vấn đề về đầu tư phát triển công nghiệp vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ

  1. Lêi nãi ®Çu C«ng nghiÖp lµ mét ngµnh ®· cã tõ rÊt l©u, ph¸t triÓn tõ tr×nh ®é thñ c«ng lªn tr×nh ®é c¬ khÝ, tù ®éng, tõ chç g¾n liÒn víi n«ng nghiÖp trong khu«n khæ cña mét nÒn s¶n xuÊt nhá lÎ, tù cung tù cÊp råi t¸ch khái n«ng nghiÖp bëi cuéc ph©n c«ng lao ®éng lín lÇn thø hai ®Ó trë thµnh mét ngµnh s¶n xuÊt ®éc lËp vµ ph¸t triÓn cao h¬n qua c¸c giai ®o¹n hîp t¸c gi¶n ®¬n, c«ng tr­êng thñ c«ng, c«ng x­ëng Tõ khi t¸ch ra lµ mét ngµnh ®éc lËp, c«ng nghiÖp ®· ®ãng mét vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ngµy nay, mÆc dï kh«ng cßn chiÕm ­u thÕ tuyÖt ®èi trong c¸c nhãm ngµnh kinh tÕ (C«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô) nh­ng sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp vÉn ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nh÷ng ®ãng gãp cña ngµnh c«ng nghiÖp vµo GDP vÉn rÊt lín.V× vËy, vÊn ®Ò ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp rÊt quan träng, kh«ng nh÷ng gãp phÇn gia t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh c«ng nghiÖp mµ cßn cã t¸c dông thóc ®Èy c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo. Ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi cña tõng vïng. V× vËy, ë mçi vïng kh¸c nhau, víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸c nhau mµ ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, n­íc ta ®· tr¶i qua nhiÒu lÇn ph©n vïng. Tõ ®ã h×nh thµnh nªn c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm ®Ó cã quy ho¹ch ph¸t triÓn riªng cho phï hîp víi tõng vïng. Ngµy nay, n­íc ta cã ba vïng kinh tÕ lín: Vïng kinh tÕ träng ®iÓm (KTT§)B¾c Bé, vïng KTT§ Trung Bé vµ vïng KTT§ phÝa Nam. Trong ®ã, vïng KTT§ B¾c Bé lµ vïng kinh tÕ n¨ng ®éng, cã tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®øng thø hai sau vïng KTT§ phÝa Nam. Vïng cã lÞch sö ph¸t triÓn c«ng nghiÖp l©u ®êi, vµ cã nhiÒu tiÒm n¨ng trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Do ®ã, nÕu cã chiÕn l­îc ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp hîp lý, vïng KTT§ B¾c Bé sÏ ph¸t huy vai trß kinh tÕ chñ ®¹o cña m×nh trong nÒn kinh tÕ cña c¶ n­íc, c«ng nghiÖp nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung cña vïng nµy cã b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc. 1
  2. ChÝnh v× vËy, em ®· chän ®Ò tµi :" Mét sè vÊn ®Ò vÒ ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng KTT§ B¾c Bé" lµm luËn v¨n ®Ó t×m hiÓu kü h¬n vÒ t×nh h×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña mét vïng kinh tÕ quan träng cña c¶ n­íc. LuËn v¨n gåm ba ch­¬ng: Ch­¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng KTT§ B¾c Bé. Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng KTT§ B¾c Bé. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng KTT§ B¾c Bé. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o TS.Tõ Quang Ph­¬ng ®· tËn t×nh h­íng dÉn vµ söa ch÷a ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh luËn v¨n. Em xin c¶m ¬n c¸c c« b¸c ë Vô Kinh tÕ §Þa ph­¬ng vµ L·nh thæ - Bé KH-§T, ®Æc biÖt lµ sù h­íng dÉn trùc tiÕp cña TS.Ph¹m Thanh T©m ®· gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh t×m tµi liÖu vµ chØnh söa luËn v¨n cho hîp lý. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy gi¸o h­íng dÉn, c¸c c« b¸c trªn Vô vµ c¸c thÇy c« gi¸o trong bé m«n ®Ó em cã thÓ hoµn thiÖn luËn v¨n, ®¸p øng tèt h¬n néi dung vµ môc ®Ých nghiªn cøu. Sinh viªn NguyÔn Thuú Th­¬ng 2
  3. Ch­¬ng I Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ ®Çu t­ ph¸T triÓn c«ng nghiÖp vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé I. ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng kinh tÕ träng ®iÓm. 1. Kh¸i niÖm vïng kinh tÕ träng ®iÓm.  Tr­íc tiªn, chóng ta t×m hiÓu thÕ nµo lµ mét vïng kinh tÕ. Tr­íc ®©y kh¸i niÖm vïng kinh tÕ hay vïng kinh tÕ c¬ b¶n ®­îc ViÖt Nam vµ Liªn X« sö dông nhiÒu. NhiÒu n­íc kh¸c sö dông kh¸i niÖm vïng kinh tÕ - x· héi. Néi dung cña nã g¾n víi c¸c ®iÒu kiÖn ®Þa lý cô thÓ, cã c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi t­¬ng thÝch trong ®iÒu kiÖn kü thuËt - c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh. NhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ph©n chia l·nh thæ quèc gia thµnh c¸c vïng kinh tÕ - x· héi ®Ó ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc, x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn, x©y dùng hÖ thèng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÜ m« ®Ó qu¶n lý vïng nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu ph¸t triÓn chung cña ®Êt n­íc. VÝ dô: ë NhËt B¶n, ng­êi ta chia l·nh thæ quèc gia thµnh 5 vïng (vµo nh÷ng n¨m 1980). ë Ph¸p, ng­êi ta chia ®Êt n­íc hä thµnh 8 vïng (tõ nh÷ng n¨m 1980). ë Canada, ng­êi ta chia l·nh thæ quèc gia thµnh 4 vïng (vµo ®Çu nh÷ng n¨m 1990). ë ViÖt Nam hiÖn nay (1998), l·nh thæ ®Êt n­íc ®­îc chia thµnh 8 vïng ®Ó tiÕn hµnh x©y dùng c¸c dù ¸n quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh - x· héi ®Õn n¨m 2010. Trong V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng (th¸ng 4 n¨m 2001) ®· chØ râ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cho 6 vïng. §ã lµ: vïng miÒn nói vµ trung du phÝa B¾c; vïng §ång b»ng s«ng Hång vµ vïng kinh tÕ träng 3
  4. ®iÓm B¾c Bé; vïng Duyªn h¶i Trung Bé vµ vïng Kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Trung; vïng T©y Nguyªn; vïng §«ng Nam Bé vµ vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa nam; vïng §ång b»ng s«ng Cöu Long.  C¸c ®Æc ®iÓm cña vïng kinh tÕ:  Quy m« cña vïng rÊt kh¸c nhau (v× c¸c yÕu tè t¹o thµnh cña chóng kh¸c biÖt lín).  Sù tån t¹i cña vïng lµ kh¸ch quan vµ cã tÝnh lÞch sö (quy m« vµ sè l­îng vïng thay ®æi theo c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn, ®Æc biÖt ë c¸c giai ®o¹n cã tÝnh chÊt b­íc ngoÆt). Sù tån t¹i cña vïng do c¸c yÕu tè tù nhiªn vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi, chÝnh trÞ quyÕt ®Þnh mét c¸ch kh¸ch quan phï hîp víi “søc chøa” hîp lý cña nã. Vïng ®­îc coi lµ c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu trong ho¹ch ®Þnh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc gia. TÝnh kh¸ch quan cña vïng ®­îc con ng­êi nhËn thøc vµ sö dông trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ c¶i t¹o nÒn kinh tÕ. Vïng lµ c¬ së ®Ó ho¹ch ®Þnh c¸c chiÕn l­îc, c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn theo l·nh thæ vµ ®Ó qu¶n lý c¸c qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trªn mçi vïng. Mäi sù gß Ðp ph©n chia vïng theo chñ quan ¸p ®Æt ®Òu cã thÓ dÉn tíi lµm qu¸ t¶i, rèi lo¹n c¸c mèi quan hÖ, lµm tan vì thÕ ph¸t triÓn c©n b»ng, l©u bÒn cña vïng.  C¸c vïng liªn kÕt víi nhau rÊt chÆt chÏ (chñ yÕu th«ng qua giao l­u kinh tÕ - kü thuËt - v¨n ho¸ vµ nh÷ng mèi liªn hÖ tù nhiªn ®­îc quy ®Þnh bëi c¸c dßng s«ng, vïng biÓn, c¸c tuyÕn giao th«ng ch¹y qua nhiÒu l·nh thæ ). Nh­ vËy cÇn nhÊn m¹nh lµ mçi vïng cã ®Æc ®iÓm vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn riªng biÖt. ViÖc bè trÝ s¶n xuÊt kh«ng thÓ tuú tiÖn theo chñ quan. Trong kinh tÕ thÞ tr­êng, viÖc ph©n bè s¶n xuÊt mang nhiÒu mµu s¾c vµ dÔ cã tÝnh tù ph¸t. NÕu ®Ó mçi nhµ ®Çu t­ tù lùa chän ®Þa ®iÓm ph©n bè th× dÔ dÉn tíi nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng vµ ph¸ vì m«i tr­êng. V× vËy, Nhµ n­íc cÇn cã sù can thiÖp ®óng møc nh»m t¹o ra sù ph¸t triÓn hµi hoµ cho mçi vïng vµ cho tÊt c¶ c¸c vïng. 4
  5.  Ph©n vïng theo tr×nh ®é ph¸t triÓn Ngoµi c¸ch ph©n chia l·nh thæ quèc gia thµnh c¸c vïng theo c¸c nh©n tè cÊu thµnh, ng­êi ta cßn ph©n chia l·nh thæ quèc gia thµnh c¸c vïng theo tr×nh ®é ph¸t triÓn. §©y lµ kiÓu ph©n lo¹i ®ang thÞnh hµnh trªn thÕ giíi, nã phôc vô cho viÖc qu¶n lý, ®iÒu khiÓn c¸c qu¸ tr×nh ph¸t triÓn theo l·nh thæ quèc gia. Theo c¸ch nµy cã c¸c lo¹i ph©n vïng chñ yÕu sau: - Vïng ph¸t triÓn: Th­êng lµ nh÷ng l·nh thæ héi tô nhiÒu yÕu tè thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn, ®· tr¶i qua mét thêi kú lÞch sö ph¸t triÓn, ®· tËp trung d©n c­ vµ c¸c n¨ng lùc s¶n xuÊt, chóng cã vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi nÒn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc. - Vïng chËm ph¸t triÓn: Th­êng lµ nh÷ng l·nh thæ xa c¸c ®« thÞ, thiÕu nhiÒu ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn (nhÊt lµ vÒ m¹ng l­íi giao th«ng, m¹ng l­íi cung cÊp ®iÖn); kinh tÕ ch­a ph¸t triÓn; d©n trÝ thÊp, ®êi sèng nh©n d©n gÆp nhiÒu khã kh¨n. §èi víi nh÷ng vïng lo¹i nµy, ng­êi ta cßn sö dông kh¸i niÖm vïng cÇn hç trî. - Vïng tr× trÖ, suy tho¸i: ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, th­êng gÆp vïng lo¹i nµy. §©y lµ hËu qu¶ cña qu¸ tr×nh khai th¸c tµi nguyªn l©u dµi mµ kh«ng cã biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr­êng khiÕn cho tµi nguyªn bÞ c¹n kiÖt, nh÷ng ngµnh kinh tÕ vµ vïng l·nh thæ g¾n víi tµi nguyªn ®ã l©m vµo t×nh tr¹ng tr× trÖ, suy tho¸i.  Vïng kinh tÕ träng ®iÓm: Vïng kinh tÕ träng ®iÓm lµ vïng cã ranh giíi “cøng” vµ ranh giíi “mÒm”. Ranh giíi “cøng” bao gåm mét sè ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp tØnh vµ ranh giíi “mÒm” gåm c¸c ®« thÞ vµ ph¹m vi ¶nh h­ëng cña nã. Mét vïng kh«ng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ ®ång ®Òu ë tÊt c¶ c¸c ®iÓm trªn l·nh thæ cña nã theo cïng mét thêi gian. Th«ng th­êng nã cã xu h­íng ph¸t triÓn nhÊt ë mét hoÆc vµi ®iÓm, trong khi ®ã ë nh÷ng ®iÓm kh¸c l¹i chËm ph¸t triÓn hoÆc tr× trÖ. TÊt nhiªn, c¸c ®iÓm ph¸t triÓn nhanh nµy lµ nh÷ng trung t©m, cã lîi thÕ so víi toµn vïng. 5
  6. Tõ nhËn thøc vÒ tÇm quan träng kÕt hîp víi viÖc t×m hiÓu nh÷ng kinh nghiÖm thµnh c«ng vµ thÊt b¹i vÒ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cã träng ®iÓm cña mét sè quèc gia vµ vïng l·nh thæ, tõ nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû XX, ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu vµ x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm. VÊn ®Ò ph¸t triÓn ba vïng kinh tÕ träng ®iÓm cña c¶ n­íc ®­îc kh¼ng ®Þnh trong c¸c v¨n kiÖn cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. L·nh thæ ®­îc gäi lµ vïng kinh tÕ träng ®iÓm ph¶i tho¶ m·n c¸c yÕu tè sau:  Cã tû träng lín trong tæng GDP cña quèc gia vµ trªn c¬ së ®ã, nÕu ®­îc ®Çu t­ tÝch cùc sÎ cã kh¶ n¨ng t¹o ra tèc ®é ph¸t triÓn nhanh cho c¶ n­íc.  Héi tô ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ ë møc ®é nhÊt ®Þnh, ®· tËp trung tiÒm lùc kinh tÕ (kÕt cÊu h¹ tÇng, lao ®éng lü thuËt, c¸c trung t©m ®µo t¹o vµ nghiªn cøu khoa häc cÊp quèc gia vµ vïng, cã vÞ thÕ hÊp dÉn víi c¸c nhµ ®Çu t­, cã tû träng lín trong GDP cña c¶ n­íc )  Cã kh¶ n¨ng t¹o tÝch luü ®Çu t­ ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng ®ång thêi cã thÓ t¹o nguån thu ng©n s¸ch lín. Trªn c¬ së ®ã, vïng nµy kh«ng nh÷ng chØ tù ®¶m b¶o cho m×nh mµ cßn cã kh¶ n¨ng hç trî mét phÇn cho c¸c vïng kh¸c khã kh¨n h¬n.  Cã kh¶ n¨ng thu hót nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp míi vµ c¸c ngµnh dÞch vô then chèt ®Ó rót kinh nghiÖm vÒ mäi mÆt cho c¸c vïng kh¸c trong ph¹m vi c¶ n­íc. Tõ ®©y, t¸c ®éng cña nã lµ lan truyÒn sù ph©n bè c«ng nghiÖp ra c¸c vïng xung quanh víi chøc n¨ng lµ trung t©m cña mét l·nh thæ réng lín. Nh­ vËy, môc ®Ých cña ph©n chia l·nh thæ quèc gia thµnh c¸c vïng ®Òu nh»m t¹o c¨n cø x©y dùng c¸c chiÕn l­îc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi theo l·nh thæ vµ phôc vô viÖc x©y dùng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch b¶o ®¶m cho ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao trªn kh¾p c¸c vïng ®Êt n­íc. 6
  7. C¨n cø chñ yÕu ®Ó ph©n vïng lµ sù ®ång nhÊt vÒ c¸c yÕu tè tù nhiªn, d©n c­ vµ x· héi; hÇu nh­ cã chung bé khung kÕt cÊu h¹ tÇng, tõ ®ã c¸c ®Þa ph­¬ng trong cïng mét vïng cã nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ t­¬ng ®èi gièng nhau ®èi víi nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc c¶ trong hiÖn t¹i còng nh­ trong t­¬ng lai ph¸t triÓn. 2. Kh¸i niÖm ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp 2.1.Kh¸i niÖm ®Çu t­ ph¸t triÓn. Tõ tr­íc ®Õn nay cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Þnh nghÜa ®Çu t­. Theo c¸ch hiÓu th«ng th­êng nhÊt, ®Çu t­ lµ sù hy sinh c¸c nguån lùc ë hiÖn t¹i ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nµo ®ã nh»m thu vÒ c¸c kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong t­¬ng lai lín h¬n c¸c nguån lùc ®· bá ra ®Ó ®¹t ®­îc c¸c kÕt qu¶ ®ã. Nh­ vËy, môc tiªu cña mäi c«ng cuéc ®Çu t­ lµ ®¹t ®­îc c¸c kÕt qu¶ lín h¬n so víi nh÷ng hy sinh vÒ nguån lùc mµ ng­êi ®Çu t­ ph¶i g¸nh chÞu khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®Çu t­. Lo¹i ®Çu t­ ®em l¹i c¸c kÕt qu¶ kh«ng chØ ng­êi ®Çu t­ mµ c¶ nÒn kinh tÕ x· héi ®­îc h­ëng thô, kh«ng chØ trùc tiÕp lµm t¨ng tµi s¶n cña chñ ®Çu t­ mµ cña c¶ nÒn kinh tÕ chÝnh lµ ®Çu t­ ph¸t triÓn. Cßn c¸c lo¹i ®Çu t­ chØ trùc tiÕp lµm t¨ng tµi s¶n chÝnh cña ng­êi ®Çu t­, t¸c ®éng gi¸n tiÕp lµm t¨ng tµi s¶n cña nÒn kinh tÕ th«ng qua sù ®ãng gãp tµi chÝnh tÝch luü cña c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ nµy cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, cung cÊp vèn cho ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh l­u th«ng ph©n phèi c¸c s¶n phÈm do c¸c kÕt qu¶ cña ®Çu t­ ph¸t triÓn t¹o ra, ®ã lµ ®Çu t­ tµi chÝnh vµ ®Çu t­ th­¬ng m¹i. §Çu t­ ph¸t triÓn, ®Çu t­ tµi chÝnh vµ ®Çu t­ th­¬ng m¹i lµ ba lo¹i ®Çu t­ lu«n tån t¹i vµ cã quan hÖ t­¬ng hç víi nhau. §Çu t­ ph¸t triÓn t¹o tiÒn ®Ò ®Ó t¨ng tÝch luü, ph¸t triÓn ho¹t ®éng ®Çu t­ tµi chÝnh vµ ®Çu t­ th­¬ng m¹i. Ng­îc l¹i, ®Çu t­ tµi chÝnh vµ ®Çu t­ th­¬ng m¹i hç trî vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng c­êng ®Çu t­ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, ®Çu t­ ph¸t triÓn lµ lo¹i ®Çu t­ quyÕt ®Þnh trùc tiÕp sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, lµ ch×a kho¸ cña sù t¨ng tr­ëng, lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho sù ra ®êi, tån t¹i vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn cña mäi c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô. 7
  8. 2.2. Kh¸i niÖm vµ néi dung cña ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. 2.2.1 Kh¸i niÖm ngµnh c«ng nghiÖp Kinh tÕ häc ph©n chia hÖ thèng kinh tÕ ra thµnh nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau tuú theo môc ®Ých nghiªn cøu vµ gi¸c ®é nghiªn cøu. Mét trong nh÷ng c¸ch ph©n chia lµ c¸c khu vùc ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ ®­îc chia thµnh va nhãm ngµnh lín : n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, dÞch vô. Ngµnh c«ng nghiÖp lµ: " mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®éc lËp cã vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, cã nhiÖm vô khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn, chÕ biÕn tµi nguyªn vµ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp thµnh nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt vµ nh÷ng t­ liÖu tiªu dïng". Kh¸i niÖm nµy thuéc vÒ nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc. Theo kh¸i niÖm nh­ vËy ngµnh c«ng nghiÖp ®· cã tõ l©u, ph¸t triÓn víi tr×nh ®é thñ c«ng lªn tr×nh ®é c¬ khÝ, tù ®éng, tõ chç g¾n liÒn víi n«ng nghiÖp trong khu«n khæ cña mét nÒn s¶n xuÊt nhá bÐ, tù cung tù cÊp råi t¸ch khái n«ng nghiÖp bëi cuéc ph©n c«ng lao ®éng lÇn thø hai ®Ó trë thµnh mét ngµnh s¶n xuÊt ®éc lËp vµ ph¸t triÓn cao h¬n qua c¸c giai ®o¹n hîp t¸c gi¶n ®¬n, c«ng tr­êng thñ c«ng, c«ng x­ëng C¸c c¸ch ph©n lo¹i ®Ó nghiªn cøu ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp : Cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i ngµnh c«ng nghiÖp thµnh nh÷ng ph©n ngµnh nhá ®Ó nghiªn cøu. Trong nghiªn cøu c¸c quan hÖ c«ng nghiÖp, ngµnh c«ng nghiÖp ®­îc ph©n chia theo c¸c khu vùc c«ng nghiÖp nÆng vµ c«ng nghiÖp nhÑ. §Ó nghiªn cøu t×m ra quy luËt ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña nhiÒu n­íc, phï hîp víi ®iÒu kiÖn néi t¹i cña mçi quèc gia vµ bèi c¶nh quèc tÕ, ngµnh c«ng nghiÖp cßn ®­îc ph©n chia theo c¸c c¸ch ph©n lo¹i sau: - C«ng nghiÖp ph¸t triÓn dùa trªn c¬ së tµi nguyªn. - C«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng. - C«ng nghiÖp ®ßi hái vèn ®Çu t­ lín. - C«ng nghiÖp cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao. 8
  9. Theo c¸ch ph©n lo¹i truyÒn thèng tr­íc ®©y do Tæng côc Thèng kª ¸p dông, ngµnh c«ng nghiÖp ®­îc ph©n chia thµnh 19 ph©n ngµnh cÊp II ®Ó thèng kª sè liÖu, phôc vô nghiªn cøu. HiÖn nay, Tæng côc Thèng kª ®· vµ ®ang chuyÓn sang hÖ thèng ph©n lo¹i ngµnh theo tiªu chuÈn quèc tÕ (ISIC- International Standard Indutrial Clasification ). Theo hÖ thèng nµy, c¸c ph©n ngµnh c«ng nghiÖp ®­îc m· ho¸ theo cÊp 3 ch÷ sè hoÆc 4 ch÷ sè ë møc ®é chi tiÕt h¬n. Theo hÖ thèng ph©n lo¹i nµy th× ngµnh c«ng nghiÖp gåm ba ngµnh gép lín: - C«ng nghiÖp khai kho¸ng. - C«ng nghiÖp chÕ t¸c. - C«ng nghiÖp s¶n xuÊt vµ cung cÊp ®iÖn n­íc. C¸ch ph©n lo¹i nh­ vËy nhÊn m¹nh vµo tÇm quan träng cña tõng lÜnh vùc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Trong chuyªn ®Ò nµy , khi nghiªn cøu ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, em xin tiÕp cËn ngµnh c«ng nghiÖp theo c¸ch ph©n lo¹i trªn. 2.2.2 Kh¸i niÖm vµ néi dung cña ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Theo nghÜa hÑp: Thùc chÊt cña ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lµ kho¶n ®Çu t­ ph¸t triÓn ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng ngµnh c«ng nghiÖp nh»m gãp phÇn t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, qua ®ã gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Theo nghÜa réng: Néi dung ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp gåm: C¸c kho¶n chi trùc tiÕp cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nh­: chi ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n trong c«ng nghiÖp, chi cho c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n thuéc vÒ c«ng nghiÖp, chi hç trî vèn lao ®éng cho c«ng nh©n, ­u ®·i thuÕ víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, khÊu hao c¬ b¶n ®Ó l¹i doanh nghiÖp vµ c¸c kho¶n chi gi¸n tiÕp kh¸c cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nh­: chi hç trî gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lÜnh vùc c«ng nghiÖp, chi trî gi¸ hoÆc tµi trî ®Çu t­ cho xuÊt b¶n vµ ph¸t hµnh s¸ch b¸o c«ng nghiÖp, kü thuËt cho c«ng nghiÖp, chi cho tµi s¶n cè ®Þnh, ph¸t thanh vµ truyÒn h×nh phôc vô c«ng nghiÖp, chi cho c¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c¸c c¬ së ®µo t¹o chuyªn m«n-kü thuËt c«ng nghiÖp (ë ViÖt Nam gåm: c¸c khoa 9
  10. c«ng nghiÖp trong tr­êng §¹i häc, tr­êng Cao ®¼ng MÜ thuËt c«ng nghiÖp, c¸c tr­êng cao ®¼ng c«ng nghiÖp ), chi c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho hÖ thèng khoa häc-c«ng nghÖ, ®iÒu tra kh¶o s¸t thuéc ngµnh c«ng nghiÖp, b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp Víi c¸ch dïng nh­ vËy, c¸c kho¶n chi cho con ng­êi nh­ gi¸o dôc, ®µo t¹o, khoa häc, c«ng nghÖ thËm chÝ c¶ viÖc tr¶ l­¬ng cho c¸c ®èi t­îng còng ®­îc gäi lµ ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Do vËy, ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp theo nghÜa réng cã hai néi dung lín:  §Çu t­ trùc tiÕp ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng ngµnh c«ng nghiÖp: ®Çu t­ cho c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, hç trî vèn lao ®éng cho c«ng nh©n, ®Çu t­ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong c¸c khu c«ng nghiÖp , khu chÕ xuÊt  §Çu t­ gi¸n tiÕp ph¸t triÓn c«ng nghiÖp: X©y dùng c¬ së h¹ tÇng phôc vô c«ng nghiÖp, ®µo t¹o lao ®éng ho¹t ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp XuÊt ph¸t tõ ®Æc tr­ng kü thuËt cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, néi dung ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp bao gåm c¸c ho¹t ®éng chuÈn bÞ ®Çu t­, mua s¾m c¸c ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­, thi c«ng x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh, tiÕn hµnh c¸c c«ng t¸c x©y dùng c¬ b¶n vµ x©y dùng c¬ b¶n kh¸c cã liªn quan ®Õn sù ph¸t huy t¸c dông sau nµy cña c«ng cuéc ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Víi néi dung cña ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trªn ®©y, ®Ó t¹o thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý viÖc sö dông vèn ®Çu t­ nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao, cã thÓ ph©n chia vèn ®Çu t­ thµnh c¸c kho¶n sau:  Nh÷ng chi phÝ t¹o ra tµi s¶n cè ®Þnh bao gåm: - Chi phÝ ban ®Çu vµ ®Êt ®ai. - Chi phÝ x©y dùng cÊu tróc h¹ tÇng. - Chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt m¸y mãc thiÕt bÞ, dông cô , mua s¾m ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn phôc vô s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. - Chi phÝ kh¸c.  Nh÷ng chi phÝ t¹o tµi s¶n l­u ®éng bao gåm: - Chi phÝ n»m trong giai ®o¹n s¶n xuÊt nh­ chi phÝ ®Ó mua nguyªn vËt liÖu, tr¶ l­¬ng ng­êi lao ®éng, chi phÝ vÒ ®iÖn, n­íc, nhiªn liÖu, phô tïng 10
  11. - Chi phÝ n»m trong giai ®o¹n l­u th«ng gåm cã s¶n phÈm dë dang tån kho, hµng ho¸ b¸n chÞu, vèn b»ng tiÒn.  Chi phÝ chuÈn bÞ ®Çu t­ bao gåm chi phÝ nghiªn cøu c¬ héi ®Çu t­, chi phÝ nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi, chi phÝ nghiªn cøu kh¶ thi vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­.  Chi phÝ dù phßng. Nh­ vËy, theo nghÜa réng, ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®­îc hiÓu mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn h¬n. Bëi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÞu ¶nh h­ëng trùc tiÕp tõ nhiÒu nh©n tè. Do ®ã, trong chuyªn ®Ò nµy em xin tiÕp cËn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp theo nghÜa réng ®Ó ®¸nh gÝa sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña vïng KTT§ B¾c Bé mét c¸ch toµn diÖn, kh«ng chØ lµ hiÖu qu¶ trong s¶n suÊt c«ng nghiÖp trùc tiÕp mµ cßn lµ c¸c yÕu tè cã liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp. 2.3 §Æc ®iÓm cña ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp 2.3.1 VÒ nguån vèn ®Çu t­  Quy m« vèn lín, vèn cè ®Þnh chiÕm tû träng lín. Khi nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a cÊu t¹o h÷u c¬ vµ ®Þa t« tuyÖt ®èi, kinh tÕ chÝnh trÞ häc M¸c xÝt kÕt luËn r»ng: cÊu t¹o h÷u c¬ trong c«ng nghiÖp cao h¬n trong n«ng nghiÖp ®· t¹o ra mét sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ n«ng phÈm vµ gi¸ c¶ s¶n xuÊt chung. Sè chªnh lÖch nµy ®­îc M¸c gäi lµ ®Þa t« tuyÖt ®èi. Nhu cÇu ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lín h¬n nhiÒu so víi c¸c ngµnh n«ng nghiÖp vµ dÞch vô lµ do ®Æc ®iÓm kü thuËt cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp quyÕt ®Þnh. §Æc ®iÓm kinh tÕ - kü thuËt nµy thÓ hiÖn ë chç c¸c tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t­ dµi h¹n cña c«ng nghiÖp lµ rÊt lín. C¸c ngµnh cã ®Æc ®iÓm nµy râ nhÊt lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c (than, dÇu má, khÝ ®èt ), c«ng nghiÖp thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng (s¶n xuÊt vµ truyÒn dÉn ®iÖn, s¶n xuÊt vµ truyÒn dÉn n­íc ), c«ng nghiÖp phôc vô n«ng nghiÖp (c¬ khÝ, ho¸ chÊt). C¸c ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c, c«ng nghiÖp c¬ khÝ, c«ng nghiÖp thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng cã gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t­ tµi chÝnh dµi h¹n, kÕt qu¶ cña ®Çu t­ ph¸t triÓn lín gÊp nhiÒu lÇn c¸c c¬ së c«ng nghiÖp kh¸c. 11
  12. MÆc dï ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lµ kho¶n vèn lín, thu håi chËm nh­ng rÊt cÇn cho nÒn kinh tÕ. Víi nhiÖm vô chi ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nh­ vËy, quy m« vµ tû träng ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trong thùc tÕ lµ rÊt lín.  Vèn nhµ n­íc cã xu h­íng gi¶m dÇn trong tæng sè vèn së h÷u cña ngµnh c«ng nghiÖp.  Nguyªn nh©n: Mét lµ, do chÝnh s¸ch ®æi míi trong huy ®éng vµ sö dông vèn cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong nh÷ng n¨m qua, tû träng vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc cÊp trong c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp cã xu h­íng tiÕp tôc gi¶m trong khi c¸c nguån vèn bæ xung: vèn vay vµ nguån vèn tõ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c hé gia ®×nh cã xu h­íng t¨ng nhanh. Hai lµ, chóng ta ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n, trong t­¬ng lai nhiÒu doanh nghiÖp c«ng nghiÖp nhµ n­íc kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i n¾m 100%së h÷u vèn mµ h×nh thµnh c¸c doanh nghiÖp ®a së h÷u. Ba lµ, phÇn lín c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trõ c¸c c«ng ty liªn doanh ®Òu lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc, nªn viÖc thùc hiÖn ph©n phèi lîi nhuËn tu©n theo chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh, theo ®ã tæng lîi nhuËn trÝch quü ®­îc ph©n thµnh ba quü c¬ b¶n: Quü ph¸t triÓn s¶n xuÊt, quü khen th­ëng vµ quü phóc lîi. V× vËy, møc tÝch luü ®Çu t­ ®Ó t¸i s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp phô thuéc møc lîi nhuËn trÝch quü vµ tØ lÖ trÝch quü ®Ó t¸i ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Bèn lµ, néi dung vèn ®Çu t­ ngµy cµng ®a d¹ng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp hiÖn nay, kh¶ n¨ng tËp trung vèn tõ nguån vèn nhµ n­íc bao gåm tõ quü ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ rÊt h¹n chÕ do nguån ng©n s¸ch h¹n hÑp. MÆt kh¸c, ®a sè c¸c doanh nghiÖp nµy l¹i ®ang trong giai ®o¹n khëi ®Çu cña sù ph¸t triÓn, quy m« thÞ tr­êng nhá bÐ, nguån thu cßn Ýt vµ chi phÝ khai th¸c t­¬ng ®èi lín. V× vËy, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu rÊt lín vÒ vèn ®Çu t­ cÇn ®Èy m¹nh t¸i ®Çu t­ lîi nhuËn, cæ phÇn ho¸ hoÆc liªn doanh. Theo 12
  13. ®¸nh gi¸ cña mét sè chuyªn gia, trong nhiÒu n¨m tíi mÆc dï vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp tiÕp tôc t¨ng vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi nh­ng tØ träng cña nã trong tæng vèn ®Çu t­ gi¶m dÇn. 2.3.2 Qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­  Thêi gian thùc hiÖn kÐo dµi, thu håi vèn chËm. B¶n th©n ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn ®· mang ®Æc ®iÓm lµ thêi gian thùc hiÖn ®Çu t­ kÐo dµi. Kho¶ng thêi gian tõ lóc chuÈn bÞ ®Çu t­ ®Õn khi c¸c thµnh qu¶ cña nã ph¸t huy t¸c dông, thêi gian ®Ó thu håi vèn ®· bá ra ®èi víi c¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh th­êng rÊt lín.§Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lµ mét lo¹i ®Çu t­ cã thêi gian thùc hiÖn dµi nhÊt so víi ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh kh¸c. Bëi ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp th­êng phøc t¹p, ®ßi hái vèn lín vµ kü thuËt ngµy cµng cao. ChÝnh v× vËy mµ qu¸ tr×nh chuÈn bÞ ®Çu t­, qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n vµ c¶ qu¸ tr×nh hËu dù ¸n th­êng rÊt dµi. Cã nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp thêi gian thùc hiÖn dù ¸n kÐo dµi tõ m­êi n¨m n¨m, hai m­¬i n¨m thËm chÝ ba m­¬i n¨m nh­ ngµnh khai th¸c than, s¶n xuÊt ®iÖn. ChÝnh v× thêi gian thùc hiÖn vµ thu håi vèn kÐo dµi nh­ vËy mµ ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn chÞu ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè kh«ng æn ®Þnh vÒ tù nhiªn, x· héi, chÝnh trÞ, kinh tÕ ., cã ®é rñi ro cao. Do vËy, c¸c nhµ ®Çu t­ tr­íc khi ®Çu t­ ph¶i c©n nh¾c cÈn thËn tr­íc khi cã quyÕt ®Þnh ®Çu t­ chÝnh thøc ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng thua lç, kh«ng thu håi ®­îc vèn ®Çu t­.  ChÞu ¶nh h­ëng nhiÒu tõ chÊt l­îng lao ®éng. ChÊt l­îng cao cña nguån nh©n lùc trong bé m¸y hµnh chÝnh vµ m«i tr­êng ph¸p luËt lµm cho qu¸ tr×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp hiÖu qu¶ h¬n, gi¶m nh÷ng kho¶n chi phÝ bÊt hîp lý trong ®Çu t­ ph¸t triÓn do køo dµi thêi gian ®Çu t­, c¸c tiªu cùc phÝ trong ®Çu t­, M«i tr­ßng ph¸p luËt æn ®Þnh, c«ng khai ho¸ ë møc ®é cã thÓ ®­îc, viÖc so¹n th¶o cã tÝnh ®ång bé cao trong hÖ thèng ph¸p luËt sÏ gi¶m bít rñi ro trong viÖc x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng ®Çu t­, h¹n chÕ chi phÝ bÊt hîp lý. §Ó n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc cña m×nh, bé m¸y hµnh chÝnh vµ m«i tr­êng ph¸p luËt lµnh m¹nh yªu cÇu mét tû träng nhÊt ®Þnh cña chi phÝ ®Çu t­ ph¸t triÓn cho c¬ së vËt chÊt cña bé m¸y 13
  14. nhµ n­íc (trong ®ã cã ngµnh c«ng nghiÖp) vµ c¬ së vËt chÊt cña c¸c c¬ quan so¹n th¶o, phæ biÕn , tuyªn truyÒn ph¸p luËt. Nh­ vËy, ®Çu t­ ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng bé m¸y nhµ n­íc vµ ph¸p luËt mét c¸ch ®óng ®¾n sÏ gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng cña bé m¸y nµy vµ ®Õn chu k× sau sÏ lµm cho ®Çu t­ ph¸t triÓn nãi chung vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nãi riªng ®¹t hiÖu qua cao h¬n. Tr×nh ®é v¨n ho¸ nãi chung vµ ®Æc biÖt vÒ tr×nh ®é häc vÊn, gi¸o dôc phæ th«ng vµ gi¸o dôc chuyªn nghiÖp ¶nh h­ëng m¹nh tíi tr×nh ®é chuyªn m«n tay nghÒ , s¸ng kiÕn kü thuËt cña ng­êi lao ®éng, n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cña s¶n phÈm. Ph­¬ng diÖn nµy cã quan hÖ trùc tiÕp víi ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp.  C¸c tµi s¶n cè ®Þnh trong c«ng nghiÖp hao mßn v« h×nh ngµy cµng lín. §©y lµ ®Æc ®iÓm ®­îc ®Ò cËp sau cïng nh­ng kh«ng vÞ thÕ mµ gi¶m ®i møc ®é ®¸ng l­u ý cña nã trong ph©n tÝch vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Sù c¶nh b¸o vÒ nguy c¬ tôt hËu vÒ kü thuËt nãi chung sÏ trë thµnh sù c¶nh b¸o hao mßn v« h×nh ngµy cµng lín trong ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn hiÖn t­îng nµy bao gåm:  Tèc ®é tiÕn bé kü thuËt rÊt nhanh cña bé phËn thiÕt bÞ trong ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp.  Tû träng bé phËn thiÕt bÞ trong ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lµ rÊt lín.  §é trÔ trong mét sè ngµnh cã tû träng x©y l¾p trong cÊu t¹o kü thuËt cña vèn cè ®Þnh lµm kÐo dµi thêi gian chu chuyÓn chung (nhÊt lµ c«ng nghiÖp ®iÖn). ThËt vËy, tû träng bé phËn thiÕt bÞ trong ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lµ rÊt lín (mµ chÝnh hao mßn v« h×nh l¹i tËp trung ë phÇn thiÕt bÞ trong vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n). Tû träng nµy cã giao ®éng nh­ng xu h­íng lµ ë c«ng nghiÖp lu«n lín h¬n tû träng chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. ë gãc ®é c¬ cÊu chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm ngµy cµng quan träng. Do tiÕn bé kü thuËt vµ c«ng 14
  15. nghÖ ngµy cµng nhanh nªn hao mßn v« h×nh cña bé phËn thiÕt bÞ trong ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp còng rÊt nhanh. Trong mét sè ngµnh c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt ®èi víi c«ng nghiÖp nÆng, thêi gian x©y dùng c¬ b¶n dµi (do ®ã cã ®é trÔ lín cña vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n) cã tû träng lín cña vèn x©y l¾p trong cÊu t¹o kü thuËt cña vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n th× hao mßn v« h×nh l¹i cµng lín 2.4 T¸c ®éng cña ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ 2.4.1 §Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cã t¸c ®éng d©y truyÒn vµ ®a d¹ng tíi nhiÒu ngµnh kinh tÕ. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®­îc ®Çu t­ ph¸t triÓn lµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän, then chèt gióp cho c«ng nghiÖp ph¸t huy vai trß chñ ®¹o, vai trß ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ quèc d©n. §Ó ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ t¸c ®éng ®Çy ®ñ t¸c ®éng d©y chuyÒn tíi ngµnh kinh tÕ quèc d©n, cÇn sö dông c¸c c«ng cô tÝnh to¸n phøc t¹p vÒ kinh tÕ. Tuy nhiªn, trong khu«n khæ chuyªn ®Ò, em xin chän s¶n phÈm ngµnh c«ng nghiÖp chuyªn m«n ho¸ tiªu biÓu ®Ó ph©n tÝch nh­ ë ngµnh ®iÖn còng bëi v× chi phÝ cña hÇu hÕt c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n ®Òu cã liªn quan ®Õn chi phÝ vÒ ®iÖn. ViÖc t¨ng gi¸ ®iÖn ®Ó cã nguån vèn gióp ngµnh ®iÖn n©ng cao hÖ sè tù ®Çu t­ ph¸t triÓn lµ mét biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ chu k× tiÕp theo cña ngµnh ®iÖn nh­ng tr­íc m¾t cã ¶nh h­ëng Ýt nhiÒu tíi gi¸ thµnh cu¶ mét sè s¶n phÈm kim lo¹i, ho¸ chÊt c¬ b¶n vµ ho¸ chÊt phôc vô n«ng nghiÖp, c¬ khÝ ®éng lùc vµ c¬ khÝ phôc vô n«ng nghiÖp. VÝ dô: S¶n phÈm thay ®æi gi¸ thµnh lín nhÊt lµ sót ViÖt Tr× t¨ng 6,2% vÒ gi¸ thµnh vµ 9,96% vÒ chi phÝ ®iÖn, thÊp nhÊt lµ c¸c lo¹i m¸y xay x¸t t¨ng 0,2% vÒ gi¸ vµ 10,01% chi phÝ ®iÖn. C¸c nhµ kinh tÕ häc ®· ph©n tÝch kü r»ng: nhµ n­íc cã thÓ thùc hiÖn ®­îc vai trß ®Þnh h­íng chñ ®¹o cña c«ng nghiÖp ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n nÕu nhµ n­íc ®iÒu khiÓn ®­îc c¸c ngµnh cã mèi liªn kÕt thuËn vµ liªn kÕt ng­îc h¬n lµ nh÷ng ngµnh kh¸c. Ch¼ng h¹n, nÕu nhµ n­íc ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ trong 15
  16. ph¸t triÓn c«ng nghiÖp dÖt th× víi mèi liªn hÖ thuËn, hiÖu qu¶ ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp dÖt cßn cã c¶ ë ngµnh may vµ c¸c ngµnh sö dông s¶n phÈm cña may n÷a. T­¬ng tù nh­ thÕ víi mèi liªn hÖ ng­îc, hiÖu qu¶ cña ®Çu t­ ph¸t triÓn ngnµh dÖt sÏ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn trång b«ng vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt ph©n bãn cho b«ng. Ma trËn thuËn vµ nghÞch ®¶o sÏ cho biÕt c¸c chØ tiªu ®Þnh l­îng ®Çu vµo vµ ®Çu ra ®èi víi tõng mèi liªn hÖ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. Nh­ vËy, sù ph¸t triÓn cña mét ngµnh c«ng nghiÖp kh«ng chØ ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c mµ cßn ¶nh h­ëng ®Õn c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n kh¸c nh­ n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, dÞch vô vµ ng­îc l¹i. V× vËy, sù ph¸t triÓn cña mét ngµnh c«ng nghiÖp nãi riªng cã mét ý nghÜa hÕt søc to lín. 2.4.2 §Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cã t¸c ®éng trùc tiÕp vµ quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ. T¸c ®éng cña ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®­îc xem xÐt ë vai trß chñ ®¹o cña c«ng nghiÖp trong ph¹m vi toµn ngµnh kinh tÕ quèc d©n. §èi víi cÊp ®é nµy , hiÖu qu¶ ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®­îc xem xÐt ë mÆt ®Þnh tÝnh lµ chñ yÕu. Vai trß chñ ®¹o cña c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n ®­îc hiÓu qua c¸c tiªu chuÈn gåm: n¨ng suÊt lao ®éng cao trong c«ng nghiÖp lµ ch×a kho¸ dÉn ®Õn viÖc ph¸t triÓn n¨ng suÊt trong toµn ngµnh kinh tÕ quèc d©n mµ tr­íc hÕt lµ ®èi víi c«ng nghiÖp, sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lµm më réng kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt viÖc lµm, c«ng nghiÖp ph¸t triÓn lµ ch×a kho¸ dÉn ®Õn gia t¨ng thu nhËp ®Çu ng­êi vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, c«ng nghiÖp ph¸t triÓn gi¶m bít sù phô thuéc vµo n­íc ngoµi vÒ kinh tÕ - chÝnh trÞ - v¨n ho¸. T¸c ®éng cña ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp xÐt ë cÊp ®é kinh tÕ quèc d©n cßn th«ng qua t¸c ®éng d©y truyÒn cña ph¸t triÓn c«ng nghiÖp víi c¸c ngµnh kh¸c nh­ ®· ph©n tÝch trªn. VÒ t¸c ®éng cña ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë cÊp ®é ngµnh c«ng nghiÖp. §©y lµ t¸c ®éng cña ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®­îc xem xÐt trong ph¹m vi toµn ngµnh c«ng nghiÖp . 16
  17. VÒ mÆt ®Þnh tÝnh, hiÖu qu¶ ®©ï t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®­îc xem xÐt trong ph¹m vi toµn ngµnh c«ng nghiÖp ®­îc thÓ hiÖn ë viÖc hoµn thµnh cao nhÊt nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ - x· héi theo ®Þnh h­íng mµ nhµ n­íc ®Æt ra víi møc ®Çu t­ tiÕt kiÖm nhÊt. VÒ mÆt ®Þnh l­îng, t¸c ®éng cña ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®­îc xem xÐt trong ph¹m vi toµn ngµnh c«ng nghiÖp theo nhiÒu ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn. NÕu tiÕp cËn theo n­íc ®Çu t­ th× t¸c ®éng cña ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c kªnh sau: - HiÖu qu¶ ®Çu t­ hç trî vèn ng¾n h¹n vµ dµi h¹n cho c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp nhµ n­íc. - HiÖu qu¶ ®Çu t­ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi víi toµn ngµnh c«ng nghiÖp. - HiÖu qu¶ ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp qua c¸c chØ tiªu vµ c¸c d÷ liÖu cña toµn bé ngµnh c«ng nghiÖp bao gåm : t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt, lîi nhuËn t¨ng, sè nép ng©n s¸ch nhµ n­íc t¨ng, t¹o thªm viÖc lµm, m«i tr­êng hµnh chÝnh nhµ n­íc vµ ph¸p luËt thuËn lîi cho s¶n xuÊt kinh doanh c«ng nghiÖp, xóc t¸c cho ®Çu t­ kh¸c ngoµi vèn ng©n s¸ch,n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. Nh­ vËy, nÕu xÐt trªn toµn bé c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n hay trong ph¹m vi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cô thÓ th× ngµnh c«ng nghiÖp ®Òu cã t¸c ®éng trùc tiÕp vµ quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ. 3. §Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng kinh tÕ träng ®iÓm. §øng trªn c¸c gãc ®é ph©n tÝch kh¸c nhau cã nh÷ng c¸ch ph©n lo¹i ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp kh¸c nhau. Trªn gãc ®é ®Þa lý, ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®­îc chia ra thµnh ®Çu t­ t¹i c¸c tØnh, vïng trong c¶ n­íc. C¸ch ph©n lo¹i nµy ph¶n ¸nh t×nh h×nh ®Çu t­ c«ng nghiÖp cña tõng tØnh, tõng vïng kinh tÕ vµ ¶nh h­ëng cña ®Çu t­ ®èi víi t×nh h×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nãi riªng còng nh­ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung ë tõng ®Þa ph­¬ng. Trong chuyªn ®Ò nµy, em xin tiÕp cËn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp t¹i vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé. 17
  18.  VËy t¹i sao ph¶i h×nh thµnh c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ? Tr×nh ®é ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña n­íc ta cßn ë møc thÊp. VÊn ®Ò t¨ng tèc vµ héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng tôt hËu ngµy cµng xa h¬n ®ang lµ nhu cÇu cÊp b¸ch ®èi víi chiÕn l­îc h­ng thÞnh ®Êt n­íc. L·nh thæ ViÖt Nam dµi vµ hÑp, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi ph©n dÞ rÊt râ theo vïng. Nh­ vËy, cã vïng héi tô ®­îc nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi (nhÊt lµ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, kÕt cÊu h¹ tÇng, lao ®éng kÜ thuËt ) vµ ®· cã lÞch sö ph¸t triÓn l©u dµi . Ng­îc l¹i cã vïng thiÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn, ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n. MÆt kh¸c, kh¶ n¨ng nguån vèn trong n­íc lµ cã h¹n . Muèn cã ®­îc sù ph¸t triÓn nhanh cho c¶ n­íc, kh«ng cho phÐp ®Çu t­ tr¶i ®Òu . §ång thêi, xu h­íng quèc tÕ ho¸, khu vùc ho¸ ngµy cµng diÔn ra m¹nh mÏ. Nh÷ng th¸ch thøc trong hîp t¸c vµ c¹nh tranh ®èi víi ViÖt Nam ngµy cµng gay g¾t. C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi khi vµo ViÖt Nam, tÊt nhiªn, muèn tíi nh÷ng n¬i thuËn lîi . TÊt c¶ ®iÒu ®ã dÉn tíi viÖc ph¶i lùa chän nh÷ng vïng thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn víi tèc ®é cao. Nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ c¸c vïng kh¸c kh«ng ph¸t triÓn. ViÖc ph¸t triÓn c¸c vïng thuËn lîi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tÊt c¶ c¸c vïng kh¸c cïng ®i lªn vµ quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong mét thÓ thèng nhÊt. C¸c l·nh thæ ®Çu t­ träng ®iÓm bao gåm c¶ l·nh thæ giµu tiÒm n¨ng, tËp trung c¸c tiÒm lùc kinh tÕ, cã ý nghÜa ®éng lùc vµ c¶ l·nh thæ khã kh¨n, ®øng tr­íc th¸ch thøc cña sù tr× trÖ cÇn ®­îc trî gióp ®Ó tù ph¸t triÓn.  T¸c dông cña ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng Kinh tÕ träng ®iÓm:  §¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña ph¸t triÓn c«ng nghiÖp §Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp diÔn ra trong kh«ng gian l·nh thæ mang tÝnh tËp trung cao nh»m ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Do ®Æc thï cña ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ tÝnh hiÖu qu¶ kh¸ch quan cña viÖc ph©n bè tËp trung ngµnh c«ng nghiÖp, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp diÔn ra trªn mét diÖn tÝch hÑp, kh¸c h¼n víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ c¸c lo¹i h×nh 18
  19. s¶n xuÊt kh¸c. H¬n n÷a, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cÇn cã sù hç trî cña mét c¬ së h¹ tÇng m¹nh, vµ chÝnh ®iÒu nµy dÉn tíi mét ®ßi hái kh¸ch quan vÒ bè trÝ c«ng nghiÖp tËp trung nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ cã së h¹ tÇng chung. TËp trung ho¸ s¶n xuÊt lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc rÊt phøc t¹p vÒ tæ chøc s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt x· héi trong c«ng nghiÖp. TËp trung ho¸ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh chÞu t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ. §èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay, ®Ó tiÕn hµnh thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc th× tËp trung ho¸ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp theo chiÒu s©u lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt. Qóa tr×nh tËp trung ho¸ trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¸c ®éng rÊt lín ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ vïng vµ lµm t¨ng thªm nh÷ng kh¸c biÖt ®ang cã gi÷a c¸c vïng. Do vËy cÇn xem xÐt møc ®é tËp trung ph¸t triÓn c«ng nghiÖp mét c¸ch hîp lý gi÷a c¸c vïng.  H×nh thµnh c¸c ®iÓm d©n c­ míi vµ c¸c ®« thÞ míi. Qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ tÊt yÕu dÉn ®Õn sù h×nh thµnh hÖ thèng ®« thÞ vµ qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ laÞ t¸c ®éng ng­îc trë l¹i qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Qóa tr×nh tËp trung ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®ßi hái sù tËp trung lao ®éng vµ d©n c­ t¹o nªn nh÷ng ®iÓm d©n c­ ®« thÞ míi ®ång thêi ®ßi hái ph¶i c¶i t¹o vµ ph¸t triÓn c¸c ®iÓm d©n c­ ®« thÞ s½n cã. Trong ®iÒu kiÖn ®Èy m¹nh ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, sè ng­êi lµm viÖc trong c«ng nghiÖp vµ c¸c trung t©m c«ng nghiÖp kh«ng ngõng ph¸t triÓn.Qóa tr×nh h×nh thµnh c¸c ®iÓm d©n c­ míi vµ më réng c¸c ®iÓm d©n c­ cò g¾n liÒn víi viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c khu, côm, c¸c trung t©m vµ vïng c«ng nghiÖp. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt toµn cÇu ®· t¹o ra ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nhiÒu h×nh thøc s¶n xuÊt trong c«ng nghiÖp. Sù ph©n bè vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn trong c«ng nghiÖp ®· ¶nh h­ëng rÊt nhiÒu ®Õn h×nh th¸i ph©n bè d©n c­, ¶nh h­ëng ®Õn hÖ thèng ®iÓm d©n c­ ®« thÞ vµ c¬ cÊu cña chóng. Trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, vai trß cña c¸c thµnh phè lín ®èi víi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp rÊt quan träng. C¸c thµnh phè lín víi vai trß trung t©m s¶n xuÊt, trung t©m ph¸t triÓn vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ trong vïng, trung t©m giao l­u th­¬ng m¹i 19
  20. trong n­íc vµ n­íc ngoµi , thu hót ®Çu t­, ph¸t triÓn ®èi ngo¹i, trung t©m dÞch vô, ph¸t triÓn v¨n ho¸ - gi¸o dôc, n©ng cao d©n trÝ vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, cã søc hót m¹nh mÏ ®Õn nh÷ng vïng l·nh thæ réng lín, ®Õn toµn quèc thËm chÝ v­ît ra ngoµi biªn giíi. ChÝnh v× vËy, viÖc c¶i t¹o, x©y dùng l¹i vµ x©y dùng l¹i thµnh phè, thÞ trÊn, lµng m¹c thµnh hÖ thèng thèng nhÊt lµ nh÷ng nhiÖm vô ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ trong ph¹m vi toµn quèc.  §Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng sÏ t¹o cho vïng lµ h¹t nh©n ph¸t triÓn vµ thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸. Nh­ trªn ®· ®Ò cËp, ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ ho¸ cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp mang tÝnh tËp trung cao chÝnh lµ ®éng lùc thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ph¸t triÓn nhanh chãng. §ã lµ nh÷ng t¸c ®éng tÊt yÕu cña ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ sù h×nh thµnh qóa tr×nh ®« thÞ ho¸ mang tÝnh kh¸ch quan, t¹o ®éng lùc cho ph¸t triÓn ®« thÞ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸. ë hÇu hÕt c¸c n­íc cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cao, xu h­íng ph¸t triÓn hÖ thèng ®iÓm d©n c­ ®« thÞ tr­íc hÕt lµ nh»m lµm cho sù ph¸t triÓn cña c¸c vïng l·nh thæ kh«ng ph¶i chØ ®ãng vai trß tËp hîp c¸c ®iÓm d©n c­ riªng lÎ. Tuú thuéc chøc n¨ng cña c¸c khu, côm, vïng c«ng nghiÖp mµ quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn sau nµy cña c¸c ®iÓm d©n c­. Ngµy nay, do t¸c ®éng cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt, hÖ thèng kÕ cÊu h¹ tÇng ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ giao th«ng vËn t¶i vµ th«ng tin liªn l¹c thuËn tiÖn, nhanh chãng, qu¸ tr×nh ph©n bè vµ ph©n bè l¹i d©n c­ ®ang diÔn ra theo xu h­íng bè trÝ xa c¸c khu vùc s¶n xuÊt ®Ó tr¸nh « nhiÔm m«i tr­êng, ®¶m b¶o cuéc sèng cña con ng­êi.  N©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ vµ møc sèng d©n c­. Do nhu cÇu lao ®éng cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®ßi hái ph¶i cã tr×nh ®é tay nghÒ nhÊt ®Þnh vµ n¨ng suÊt lao ®éng c«ng nghiÖp cao h¬n khu vùc n«ng nghiÖp nªn c¸c ®iÓm d©n c­ gÇn khu c«ng nghiÖp cã tr×nh ®é d©n trÝ cao h¬n c¸c khu vùc nµy còng cao h¬n. C«ng nghiÖp vµ d©n c­ ®­îc ph©n bè ®iÒu hoµ 20
  21. trªn ph¹m vi c¶ n­íc, sù kh¸c biÖt gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n dÇn dÇn ®­îc xo¸ bá. II. §Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng ktt® B¾c Bé §Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña c¶ n­íc còng nh­ cña c¸c tØnh B¾c Bé, ChÝnh phñ ®· cã chñ tr­¬ng ph¸t triÓn vïng kinh tÕ träng ®iÓm (KTT§) B¾c Bé (bao gåm Hµ Néi, H¶i Phßng, Qu¶ng Ninh, H¶i D­¬ng, H­ng Yªn). §©y lµ mét trong ba vïng kinh tÕ träng ®iÓm cña c¶ n­íc. Quy ho¹ch ph¸t triÓn tæng thÓ kinh tÕ - x· héi ®Õn n¨m 2010 cña vïng KTT§ B¾c Bé ®· ®­îc Thñ t­íng chÝnh phñ phª duyÖt t¹i QuyÕt ®Þnh sè 747/TTg ngµy 11 th¸ng 9 n¨m 1997). Theo th«ng b¸o sè 108/TB - VPCP ngµy 30 th¸ng 7 n¨m 2003 (kÕt luËn cña Thñ t­íng Phan V¨n Kh¶i t¹i héi nghÞ Vïng Kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé) , héi nghÞ ®· ®ång ý bæ xung ba tØnh Hµ T©y, B¾c Ninh, VÜnh Phóc vµo vïng KTT§ B¾c Bé ngoµi n¨m tØnh ban ®Çu. Giao Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ ban hµnh quyÕt ®Þnh míi bæ sung, söa ®æi quyÕt ®Þnh sè 747/TTg nãi trªn, ®ång thêi tiÕn hµnh ®iÒu chØnh c¸c quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn Vïng cho phï hîp víi quy m« míi. 1. VÞ trÝ vµ ®Æc ®iÓm næi bËt cña vïng KTT§ B¾c Bé 1.1 Vïng KTT§ cã vÞ trÝ quan träng vÒ chÝnh trÞ, giao l­u kinh tÕ, v¨n ho¸ víi c¸c vïng vµ quèc tÕ ë phÝa B¾c ®Êt n­íc. Vïng ph¸t triÓn kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé (KTT§ B¾c Bé) gåm hai thµnh phè lµ Hµ Néi, H¶i Phßng vµ c¸c tØnh Qu¶ng Ninh,H¶i D­¬ng, H­ng Yªn, B¾c Ninh, Hµ T©y, VÜnh Phóc vµ hai tuyÕn trôc huyÕt m¹ch th«ng tõ c¸c n¬i trong néi ®Þa cña B¾c Bé ra biÓn vµ ®i quèc tÕ lµ tuyÕn ®­êng 5 vµ ®­êng 18, t¹o nªn x­¬ng sèng cho toµn B¾c Bé. Vïng cã vÞ trÝ chiÕn l­îc vÒ ph¸t triÓn vµ hîp t¸c quèc tÕ ë phÝa B¾c ViÖt Nam (cã ®­êng hµng h¶i quèc tÕ vµ ®­êng xuyªn ¸ ®i qua, cã thñ ®« Hµ Néi, cã c¸c c¶ng biÓn H¶i Phßng vµ C¸i L©n, cã hai s©n bay quèc tÕ). Tõ H¶i Phßng ra ®­êng hµng h¶i quèc tÕ dµi 150 km; Hµ Néi ®i b»ng m¸y bay tíi Hång K«ng mÊt 2h 45 phót, tíi Singapo mÊt 4 giê 55 phót, tíi B¨ng Cèc mÊt 1 giê 50 phót. Vïng héi tô ®ñ c¸c yÕu tè ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. 21
  22. C¸c trung t©m ph¸t triÓn cña V©n Nam, Qu¶ng §«ng, Qu¶ng T©y Trung Quèc cã quan hÖ nhiÒu chiÒu víi vïng ph¸t triÓn kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé . Theo ý kiÕn cña nhiÒu chuyªn gia, khèi l­îng hµng ho¸ qu¸ c¶nh kho¶ng 1 - 2,5 triÖu tÊn mçi n¨m cña V©n Nam vµ c¸c tØnh phÝa T©y cña Trung Quèc qua c¸c cöa khÈu phÝa B¾c (ra biÓn th«ng qua c¶ng H¶i Phßng vµ c¶ng C¸i L©n chØ víi kho¶ng c¸ch 800 - 1200 km, rót ng¾n kho¶ng c¸ch gÇn 2/3 ®­êng ®i so víi ®i vÒ phÝa §«ng H­ng - Phßng Thµnh). ChÝnh phñ Trung Quèc ®· cã chñ tr­¬ng tiÕp tôc x©y dùng §«ng H­ng, H¶i Nam thµnh c¸c khu kinh tÕ më vµ g¾n kÕt c¸c ®Æc khu kinh tÕ ThÈm QuyÕn, Chu H¶i, §«ng Qu©n, Trung S¬n, ThuËn §øc vµ Hång K«ng thµnh chuçi liªn hoµn ph¸t triÓn n¨ng ®éng vµ hiÖn ®¹i ho¸. Nh÷ng ®iÒu ®ã ¶nh h­ëng lín tíi sù ph¸t triÓn cña vïng ph¸t triÓn kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé. NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan, Singapo, Malaysia,Indonexia vµ Th¸i Lan lµ nh÷ng n­íc vµ l·nh thæ n»m trªn c¸nh cung T©y Th¸i B×nh D­¬ng cã sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng vµo bËc nhÊt thÕ giíi. §­êng hµng h¶i quèc tÕ ch¹y qua c¸c n­íc nãi trªn vµ ViÖt Nam ®· t¹o ®iÒu kiÖn cuèn hót sù ph¸t triÓn cña n­íc ta nãi chung vµ vïng KTT§ B¾c Bé nãi riªng; ®ã lµ nh÷ng thuËn lîi, c¬ héi tèt ®Ó vïng KTT§ B¾c Bé hoµ nhËp vµo sù ph¸t triÓn cña khu vùc. Nh­ng mÆt kh¸c, vïng ph¸t triÓn KTT§ B¾c Bé chÞu søc Ðp vÒ ®èi träng, nguy c¬ tôt hËu vµ nh÷ng tÖ n¹n x· héi bÊt lîi cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. 1.2 Lµ vïng cã lÞch sö ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ vµo lo¹i sím nhÊt ë n­íc ta Vïng KTT§ B¾c Bé thuéc vïng ®ång b»ng S«ng Hång lµ vïng tiÕp cËn sím víi c«ng nghiÖp. Khi sang x©m chiÕm n­íc ta, ng­êi Ph¸p ®· ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë vïng nµy t­¬ng ®èi sím t¹i c¸c thµnh phè, thÞ x·: H¶i Phßng - Hµ Néi - H¶i D­¬ng. Vïng KTT§ B¾c Bé ®· cã c«ng nghiÖp ngay tõ cuèi thÕ kû 19: C¶ng H¶i Phßng, nhµ ®iÖn Hµ Néi, c¬ khÝ, ®ãng tµu ë H¶i Phßng Ng­êi d©n vïng ®ång b»ng S«ng hång ®· tiÕp cËn víi nÒn c«ng nghiÖp khai th¸c má: than Qu¶ng Ninh tõ cuèi thÕ kû 19 vµ ®Çu thÕ kû 20. ë ®ång b»ng S«ng Hång ®· h×nh thµnh giai cÊp c«ng nh©n vµo lo¹i t­¬ng ®èi sím. 22
  23. Tõ sau khi hoµ b×nh lËp l¹i, vïng ®ång b»ng S«ng Hång ®­îc ®Æt vµo vÞ trÝ quan träng sè 1 cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp x· héi chñ nghÜa, phôc vô cho x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë MiÒn B¾c vµ ®Êu tranh gi¶i phãng MiÒn Nam. Thêi kú nµy ®· h×nh thµnh mét lo¹t c¸c khu c«ng nghiÖp ë thµnh phè Hµ Néi, H¶i phßng. Mét vµi nhµ m¸y chÕ biÕn l­¬ng thùc n»m r¶i r¸c ë c¸c tØnh, mét vµi nhµ m¸y ®iÖn, nhµ m¸y n­íc phôc vô s¶n xuÊt vµ d©n sinh ®· xuÊt hiÖn. §ã lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó tiÕp cËn víi d¹ng h×nh khu c«ng nghiÖp tËp trung nh­ quy ho¹ch hiÖn nay. Vïng KTT§ B¾c Bé lµ vïng sím h×nh thµnh c¸c khu ®« thÞ tõ hµng ngµn n¨m tr­íc ®©y: Cæ Loa, Kinh B¾c, §«ng §« - Th¨ng Long, TrÊn H¶i D­¬ng, TrÊn Hµ §«ng Nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû 19 vµ trong thÕ kû 20, hµng lo¹t ®« thÞ tõ thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng ®Õn thÞ x·, thÞ trÊn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn sÇm uÊt, trong ®ã ®¸ng kÓ lµ hai thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng lµ Hµ Néi vµ H¶i Phßng. Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp ®· cã mét bé phËn n«ng d©n chuyÓn sang c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i. NghÜa lµ sù ph©n chia ng­êi lao ®éng ra lµm 3 ngµnh rÊt râ nÐt ngay tõ nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû 19 vµ ®Çu thÕ kû 20, chØ cã kh¸c lµ ngµy nay sù ph©n chia ®ã ®­îc râ rÖt h¬n. Tõ lÞch sö h×nh thµnh ®ã, chøng tá r»ng vïng ®ång b»ng S«ng Hång ®· sím ph©n chia kh¸i niÖm kinh tÕ ra lµm 3 lÜnh vùc: N«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. ChÝnh v× thÕ, n¨m 1997 chÝnh phñ ®· ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp vïng kinh tÕ träng ®iÓm. §©y lµ vïng l·nh thæ cã tiÒm lùc kinh tÕ lín thø 2 sau vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam. 1.3. Lµ vïng cã thÕ m¹nh vÒ nguån nh©n lùc vµ kh¶ n¨ng nghiªn cøu triÓn khai, ch¨m sãc søc khoÎ so víi c¸c vïng kh¸c. Nguån nh©n lùc cña vïng KTT§ B¾c Bé ®­îc xem nh­ mét lîi thÕ ph¸t triÓn ®Æc biÖt quan träng. Tr×nh ®é häc vÊn cña nguån nh©n lùc t­¬ng ®èi cao vµ ®øng vµo lo¹i nhÊt trong c¶ n­íc.TÝnh ®Õn n¨m 2004, sè ng­êi cã b»ng tèt nghiÖp tõ cÊp phæ th«ng trë nªn chiÕm 80% nguån nh©n lùc. §éi ngò c¸n bé 23
  24. chuyªn m«n khoa häc kü thuËt chiÕm h¬n 30% lao ®éng x· héi. Sè ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc kho¶ng 21 v¹n ng­êi chiÕm 31%, cßn sè ng­êi cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc chiÕm 75% so víi tõng lo¹i t­¬ng ®­¬ng cña c¶ n­íc. Tuy nhiªn lùc l­îng c¸n bé khoa häc nµy ph¸t huy t¸c dông cña giai ®o¹n tr­íc m¾t nhiÒu h¬n lµ cho giai ®o¹n dµi. Bªn c¹nh viÖc tËn dông tèt lùc l­îng c¸n bé khoa häc, lao ®éng kü thuËt hiÖn cã, cÇn cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o thÕ hÖ kÕ cËn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung còng nh­ nhu cÇu ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nãi riªng vÒ l©u dµi. VÒ kh¶ n¨ng ch¨m sãc søc khoÎ cña vïng, vïng r©t chó träng x©y dùng c¸c c¬ së vËt chÊt phôc vô cho viÖc kh¸m ch÷a bÖnh nh­ c¸c bÖnh viÖn, trung t©m y tÕ . Trang thiÕt bÞ ®­îc ®Çu t­ kh¸ hiÖn ®¹i. V× vËy, søc kháe cña ng­êi d©n trong vïng ®­îc ®¶m b¶o. 1.4 Lµ vïng cã vÞ trÝ quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ cña c¶ n­íc, lµ ®éng lùc ph¸t triÓn chung Vïng KTT§ B¾c Bé cã vÞ trÝ, vai trß quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña c¶ n­íc; lµ vïng cã ®ñ ®iÒu kiÖn vµ lîi thÕ ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp nÆng , c«ng nghiÖp sö dông c«ng nghÖ cao, ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®µo t¹o nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é cao §©y lµ c¸i n«i cña ngµnh c«ng nghiÖp vµ ®éi ngò c«ng nh©n cña c¶ n­íc. N¨m 2003, vïng KTT§ B¾c Bé cã kho¶ng 15 v¹n doanh nghiÖp c«ng nghiÖp, chiÕm 23% sè doanh nghiÖp c«ng nghiÖp c¶ n­íc, riªng sè doanh nghiÖp c«ng nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chØ chiÓm kho¶ng 15,8% c¶ n­íc vµ t¹o ra 13,8% gi¸ trÞ gia t¨ng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng cña c¶ n­íc. VÒ tµi nguyªn kho¸ng s¶n cña vïng, tuy kh«ng nhiÒu nh­ng cã mét sè kho¸ng s¶n quan träng so víi c¶ n­íc nh­ than ®¸, tr÷ l­îng chiÕm 98%, than n©u, ®¸ v«i lµm xi m¨ng tr÷ l­îng h¬n 20%, cao lanh lµ sø tr÷ l­îng kho¶ng 40% ViÖc khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn kho¸ng s¶n t¹o tiÒn ®Ò cho ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña vïng vµ cña c¶ n­íc, kÐo theo hµng lo¹t c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ph¸t triÓn theo. 24
  25. B¶ng 1: Mét sè tµi nguyªn chñ yÕu cña vïng KTT§ B¾c Bé. Tr÷ l­îng Tû träng so víi STT Tªn kho¸ng s¶n §¬n vÞ c«ng nghiÖp c¶ n­íc 1 Than Antraxit Tû tÊn 3,5 90,0 2 Than n©u “ 904,0 100,0 3 S¾t “ 136,0 16,9 4 M¨nggan “ 1,4 42,0 5 Titan “ 0,4 64,0 6 §ång - Niken “ 1,0 100,0 7 ThiÕc Ngh×n tÊn 41,0 52,8 8 Vµng Kg 643,9 18,0 9 §Êt hiÕm TriÖu tÊn 8,6 92,5 10 Apatit “ 309,5 100,0 11 Graphit “ 10,0 78,0 12 Cao lanh “ 34,1 49,0 Nguån: Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vïng KTT§ B¾c Bé ®Õn n¨m 2010 - Bé KH-§T. 2. §Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé. §Ó ®¶m b¶o ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña vïng KTT§ B¾c Bé th× c¬ cÊu c«ng nghiÖp sÏ chuyÓn dÞch theo h­íng c¬ b¶n sau:  ¦u tiªn t¨ng c­êng c«ng nghiÖp cã hµm l­îng kü thuËt, c«ng nghÖ cao, tËn dông thÕ m¹nh nguån nh©n lùc, chÊt x¸m, ®¶m b¶o kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng.  C«ng nghiÖp ph¶i phÊn ®Êu hÕt søc ®Ó t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm chÊt l­îng cao, mét phÇn ®Ó thay thÕ hµng nhËp khÈu, mét phÇn lín ®Ó xuÊt khÈu.  Bªn c¹nh viÖc ph¸t triÓn nh÷ng lo¹i c«ng nghiÖp cã yªu cÇu tËp trung, th× ®ång thêi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng bè trÝ ph©n t¸n nh»m thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸ vµ ®« thÞ ho¸ n«ng th«n, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho sè ®«ng d©n c­. 25
  26.  Nh÷ng ngµnh cÇn ®­îc ­u tiªn ph¸t triÓn lµ: Kü thuËt ®iÖn, ®iÖn tö, s¶n xuÊt thiÕt bÞ m¸y mãc, vËt liÖu x©y dùng, n¨ng l­îng vµ chÕ biÕn l­¬ng thùc, thùc phÈm, hµng may mÆc, dÖt, da giÇy xuÊt khÈu.  Coi träng ®Çu t­ chiÒu s©u, ­u tiªn ph¸t triÓn quy m« võa vµ nhá víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i (mét sè c«ng tr×nh then chèt cã thÓ cã quy m« lín). ¦u tiªn h­íng m¹nh vÒ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ hµng cao cÊp phôc vô nhu cÇu tiªu dïng néi ®Þa, nhÊt lµ nh÷ng s¶n phÈm c¹nh tranh víi hµng nhËp khÈu, nh÷ng s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu du lÞch vµ kh¸ch quèc tÕ. Víi nh÷ng ®Þnh h­íng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nãi trªn, chóng ta cã thÓ ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp mét c¸ch chñ ®éng, tù tin, cã thÓ ®­a tû träng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong tæng s¶n phÈm x· héi cßn ë møc trung b×nh nh­ hiÖn nay lªn cao h¬n n÷a nh»m ®­a ®Êt n­íc ta trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp míi vµo n¨m 2020. Song ®Ó thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu ®ã cÇn ®Çu t­. Quy m« vèn tÝch luü lín lµ nh÷ng yÕu tè quan träng thóc ®Èy t¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp. XuÊt ph¸t tõ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Õn n¨m 2010, ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ chóng ta ph¶i ®Èy nhanh ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. C¸c nhµ khoa häc tÝnh to¸n r»ng, ®Ó tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP trung b×nh hµng n¨m kho¶ng 8 ®Õn 10% th× tæng ®Çu t­ trong n­íc cña ViÖt Nam ph¶i ®¹t møa Ýt nhÊt lµ 20-35%GDP tõ nay ®Õn n¨m 2020. §Ó ®¹t sù t¨ng tr­ëng GDP víi tèc ®é cao nh­ vËy ®ßi hái ph¶i ®Èy nhanh h¬n n÷a qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc bëi v× chÝnh tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn biÕn ®æi trong c¬ cÊu GDP theo h­íng gi¶m dÇn tØ träng n«ng nghiÖp, t¨ng dÇn tØ träng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Vïng KTT§ B¾c Bé lµ mét vïng kinh tÕ quan träng cña c¶ n­íc. Sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña vïng cã ¶nh h­ëng m¹nh mÏ ®Õn sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chung cña ®Êt n­íc. ChÝnh v× vËy, ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña vïng cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña ®Êt n­íc. Dù b¸o c¬ cÊu ngµnh trong GDP cña vïng vµo n¨m 2020 nh­ sau: N«ng nghiÖp chiÕm 15 - 20% GDP, cßn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô chiÕm 80 - 85% GDP. Trong t­¬ng lai sù ph¸t triÓn n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¶i ®­îc thÓ hiÖn trong viÖc t¨ng nhanh tØ lÖ 26
  27. s¶n phÈm c«ng nghiÖp trong xuÊt khÈu nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ më. Theo nhiÒu tÝnh to¸n cho biÕt, ®Õn n¨m 2020, c¬ cÊu cña s¶n phÈm xuÊt khÈu nh­ sau: 10 - 15% s¶n phÈm s¬ cÊp, 85- 90% s¶n phÈm chÕ biÕn c«ng nghiÖp. Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu chiÕm kho¶ng 25 - 30% GDP. Víi møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao trong vßng 10 n¨m lµ nhê qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ dùa chñ yÕu trªn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô mµ cèt lâi lµ khoa häc - c«ng nghÖ vµ gi¸o dôc - ®µo t¹o. Vïng KTT§ B¾c Bé sÏ gãp phÇn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, gióp cho ViÖt Nam héi ®ñ nÒn t¶ng ®Ó h­íng vÒ mét “x· héi th«ng tin”, nh»m biÕn ®æi s©u s¾c vÒ chÊt l­îng tõ s¶n xuÊt ®Õn qu¶n lý víi tèc ®é gia t¨ng hµm l­îng trÝ tuÖ cao. §ã lµ con ®­êng duy nhÊt ®Ó ®¹t ®­îc thÕ b×nh ®¼ng, t­¬ng hîp trong kû nguyªn Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng. Thêi gian tíi ngµnh tËp trung s¶n xuÊt vµ ®¶m b¶o cung øng nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp chñ yÕu, cã vÞ trÝ then chèt phôc vô nÒn kinh tÕ nh­ ®iÖn, than, thÐp, s¶n xuÊt v¶i, s÷a vµ c¸c mÆt hµng tiªu dïng kh¸c. §Èy m¹nh l­u th«ng hµng ho¸: b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc mét c¸ch hîp lý, kÕt hîp hµi hoµ gi÷a s¶n xuÊt trong n­íc vµ nhËp khÈu, ®¸p øng nhu cÇu cña vïng, kh«ng ®Ó x¶y ra c¬n sèt thõa hoÆc thiÕu ®èi víi c¸c s¶n phÈm nh¹y c¶m nh­ ph©n bãn, thÐp, giÊy. §ång thêi ngµnh còng t¨ng s¶n l­îng xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm ®· cã thÞ tr­êng nh­ hµng dÖt may, da giÇy vµ mét sè lo¹i kho¸ng s¶n, ®ång thêi tÝch cùc t×m kiÕm vµ th©m nhËp thªm thÞ tr­êng míi, coi träng viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸ thay thÕ nhËp khÈu. III. Kinh nghiÖm cña mét sè n­íc trong lÜnh vùc ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng kinh tÕ. 1. Trung Quèc Nh÷ng kinh nghiÖm cña c¸c Trung Quèc ®· cho thÊy mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng ®Ó t¹o ra sù thµnh c«ng trong ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë n­íc nµy lµ hä ®· ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng vµ trong tÊt c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung. Trong giai ®o¹n ®Çu, sù ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a c¸c vïng kh«ng c©n ®èi . Thêi kú c¶i c¸ch, më cöa, Trung Quèc ®· thùc hiÖn "ChÝnh s¸ch cã thÓ ¶nh 27
  28. h­ëng vµ l«i kÐo toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n", cho phÐp mét sè vïng cã ®iÒu kiÖn giµu lªn tr­íc, do ®ã xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng kh«ng c©n ®èi, kh«ng c©n b»ng gi÷a c¸c vïng, nhÊt lµ chªnh lÖch §«ng - T©y. V× vËy, c¸c nhµ khoa häc Trung Quèc cho r»ng, trong giai ®o¹n ®Çu cÇn ph¶i thi hµnh mét lo¹t biÖn ph¸p ®Ó thu hÑp chªnh lÖch gi÷a c¸c vïng. Khi nÒn kinh tÕ ®· cã b­íc ph¸t triÓn m¹nh, cïng víi viÖc ®Ò x­íng cho phÐp mét sè vïng ®­îc giµu lªn tr­íc cÇn nhÊn m¹nh vïng giµu tr­íc ph¶i gióp ®ì vïng giµu sau ®i theo con ®­êng cïng nhau giµu cã. Kinh nghiÖm cña Trung Quèc trong lÜnh vùc ®Çu t­ ph¸t triÓn vïng lµ : - Nhanh chãng thóc ®Èy ho¹t ®éng §«ng - T©y, miÒn §«ng cÇn ®­a nh÷ng h¹ng môc tèt nhÊt, kü thuËt tèt nhÊt ®Ó chi viÖn cho miÒn T©y. Cßn miÒn T©y còng l¸y nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó phèi hîp víi sù chi viÖn cña miÒn §«ng, hai miÒn ph¶i hîp t¸c víi nhau. - MiÒnT©y ph¶i tËp trung nguån vèn cã h¹n, lùa chän chÝnh x¸c c¸c ngµnh nghÒ chñ ®¹o ®Ó ph¸t triÓn, x©y dùng c¸c ®iÓm t¨ng tr­ëng kinh tÕ. GÇn ®©y, §¶ng vµ chÝnh phñ Trung Quèc ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p thÓ hiÖn sù quan t©m ®ång ®Òu gi÷a tÊt c¶ c¸c vïng ph¸t triÓn kinh tÕ, coi ®©y lµ "mét träng ®iÓm cña c«ng t¸c kinh tÕ", lµ mét chiÕn l­îc lín, mét suy tÝnh lín trong sù ph¸t triÓn cña toµn quèc" VÊn ®Ò ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp t¹i c¸c vïng cña Trung Quèc cã nhiÒu thµnh c«ng. Tõ qu¸ tr×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña Trung Quèc chóng ta cã thÓ rót ra nh÷ng bµi häc bæ Ých cho ViÖt Nam trong thêi gian tíi nh­ sau: Mét lµ, trong c¸c vïng, n­íc nµy ®Òu khÝch lÖ tèi ®a truyÒn thèng tiÕt kiÖm cña ng­êi d©n ¸ §«ng ®Ó n©ng cao tû lÖ tiÕt kiÖm cña céng ®ång d©n c­. Hai lµ, chÝnh phñ n­íc nµy ®Òu cè g¾ng tiÕt kiÖm c¸c kho¶n chi kh«ng cÇn thiÕt ®Ó ­u tiªn tËp trung vèn cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Ba lµ, chÝnh phñ Trung Quèc t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c tËp ®oµn kinh tÕ ®­îc nh÷ng ­u ®·i vÒ vay vèn ®Ó thùc hiÖn c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, 28
  29. ®Æc biÖt lµ viÖc h×nh thµnh c¸c khu chÕ xuÊt ®· cã t¸c dông nh­ ®Çu tµu kÐo c¸c vïng kh¸c ph¸t triÓn. Bèn lµ, n­íc nµy ®Òu ­u tiªn ph¸t triÓn gi¸o dôc ®Ó tõ ®ã n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc. Hä coi träng viÖc khai th¸c hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc , lµ ch×a khãa ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ®Êt n­íc. §iÒu ®Æc biÖt lµ hä coi tµi nguyªn trÝ tuÖ con ng­êi lµ v« h¹n nh»m kh«i phôc sù h÷u h¹n cña tµi nguyªn thiªn nhiªn. N¨m lµ, n­íc nµy ®Òu ®Ò cao vai trß cña chÝnh phñ trong viÖc t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý vµ nh÷ng c«ng cô cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu chØnh, dÉn d¾t c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ theo chiÕn l­îc ph¸t triÓt kinh tÕ chung cña ®Êt n­íc. S¸u lµ, ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng vµ c¸c trung gian tµi chÝnh kh¸ nhanh nh¹y vµ h÷u hiÖu trong qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn. B¶y lµ, hä khÝch lÖ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá m¹nh d¹n bá vèn ®Çu t­, t¸i ®Çu t­ lîi nhuËn, coi sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa nh­ lµ ®éng lùc th«i thóc nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng. T¸m lµ, hä s½n sµng ­u tiªn ®Çu t­ cho c¸c doanh nghiÖp trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp míi, t×m mäi c¸ch khÝch lÖ c¸c doanh nghiÖp dµnh lÊy ®Ønh cao trong lÜnh vùc míi mÎ ®ã. ChÝn lµ, chÝnh s¸ch tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ h­íng nÒn kinh tÕ trong n­íc héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· gióp cho hä giµnh lÊy thÞ tr­êng míi, t¹o ®µ cho nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. M­êi lµ, hä biÕt c©n ®èi mét c¸ch h÷u hiÖu gi÷a luång vèn ®Çu t­ trong n­íc víi luång vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. 2. NhËt B¶n NhËt B¶n lµ n­íc cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn kh«ng chØ ë trong khu vùc Ch©u ¸ mµ cßn trªn c¶ thÞ tr­êng quèc tÕ. Kinh tÕ NhËt B¶n v­¬n lªn ®øng thø hai trªn thÕ giíi lµ do cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp mét c¸ch hîp lý. Mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®ã lµ viÖc ph©n vïng ph¸t triÓn kinh tÕ ®Ó tËp trung ®Çu t­ tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cña tõng vïng kh¸c nhau. Kh«ng gièng c¸c n­íc kh¸c, NhËt B¶n cã rÊt Ýt 29
  30. tµi nguyªn thiªn nhiªn. ChÝnh v× vËy, sù kh¸c nhau gi÷a c¸c vïng kinh tÕ cña NhËt kh«ng ph¶i ë tµi nguyªn thiªn nhiªn cung cÊp cho ngµnh c«ng nghiÖp mµ lµ vÞ trÝ ®Þa lý, thêi tiÕt Vµo nh÷ng n¨m 80, ë NhËt B¶n, ng­êi ta chia l·nh thæ quèc gia thµnh 5 vïng. Ngµy nay, c¨n cø vµo yªu cÇu ph¸t triÓn ngµnh , ng­êi ta ph©n chia ra vïng phÝa B¾c (6 th¸ng trong n¨m cã tuyÕt) vµ vïng phÝa Nam ®Ó ph¸t triÓn vµ tæ chøc l·nh thæ c«ng nghiÖp. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp t¹i c¸c vïng kinh tÕ cña NhËt B¶n cã sù kh¸c nhau ë mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn:  Trong thêi kú kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh, khi thÞ tr­êng ch­a ph¸t triÓn cÇn ph¶i hoµn thiÖn vµ bæ xung vÒ thÓ chÕ. ChÝnh s¸ch ®ã trong thêi kú nµy kh«ng ph¶i chØ ®Èy m¹nh tõng ngµnh c«ng nghiÖp víi môc ®Ých b¶o hé nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ, mµ cÇn coi träng viÖc hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng, chÕ ®é ph¸p lý nh»m hiÖn ®¹i ho¸, cao ®é ho¸ toµn bé c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp. VÝ dô: Sau chiÕn tranh ngµnh c¬ khÝ NhËt B¶n cã quy m« nhá, thiÕt bÞ l¹c hËu, n¨ng suÊt thÊp h¬n nhiÒu so víi Mü. V× thÕ, chÝnh phñ NhËt B¶n ®· chó träng sím hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng trong c¸c ngµnh th«ng tin, vËn t¶i Ngoµi ra, b¶o ®¶m c¶ viÖc cung cÊp nguyªn vËt liÖu víi gi¸ rÎ, æn ®Þnh, t¨ng c­êng ®­a kü thuËt tõ n­íc ngoµi vµo, hç trî cho viÖc nghiªn cøu thö nghiÖm, cung cÊp vèn nhµ n­íc vµ c¸c biÖn ph¸p gi¶m thuÕ, thùc hiÖn hiÖn ®¹i ho¸ c¸c thiÕt bÞ, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ c¸c ho¹t ®éng tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i , ho¹ch ®Þnh c¸c tiªu chuÈn c«ng nghiÖp  Trong thêi k× nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®· ph¸t triÓn ë mét møc ®é nµo ®ã cÇn thiÕt ph¶i chØnh ®èn vÒ mÆt thÓ chÕ ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh tõ c¸i gäi lµ “thÊt b¹i cña thÞ tr­êng” . ChÝnh s¸ch cho thêi kú nµy kh«ng chØ lµ chÝnh s¸ch tæ chøc c«ng nghiÖp, ®­îc coi lµ ®èi s¸ch ®éc quyÒn hay ®èi s¸ch tµi phiÖt, mµ quan träng lµ chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh c¬ cÊu c«ng nghiÖp nh»m tõng b­íc chuyÓn h­íng ho¹t ®éng cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt bÞ suy tho¸i, gi¶m bít sù va ch¹m víi bªn ngoµi. 30
  31. VÝ dô: ngµnh c«ng nghiÖp NhËt B¶n tr­íc ®©y ®· tõng lµ c«ng nghiÖp nay còng bÞ mÊt ®i søc sèng bíi nh÷ng quy chÕ h¹n chÕ nhËp khÈu cña c¸c ­íc kh¸c hoÆc bÞ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®uæi kÞp . MÆt kh¸c ng­êi ta cho r»ng thiÕt bÞ s¶n xuÊt vµ yÕu tè con ng­êi trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt suy tho¸i nµy cã ®Æc tÝnh kÜ thuËt riªng cña tõng ngµnh nªn khi s¶n l­îng gi¶m vµ trë nªn kh«ng cÇn thiÕt th× kh«ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn sang ngµnh s¶n xuÊt kh¸c. V× vËy, ®Ó h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p n¶y sinh, tèt h¬n lµ thu nhá quy m« s¶n xuÊt mét c¸ch cã khoa häc, theo tõng giai ®o¹n phï hîp víi tèc ®é chuyÓn ®æi. ChÝnh v× thÕ, ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt suy tho¸i nh­ vËy, chÝnh phñ NhËt B¶n ®· xóc tiÕn nhanh viÖc xo¸ bá chóng th«ng qua sù liªn kÕt gi÷a cacten bÞ khñng ho¶ng víi sù trî gióp vèn cña chÝnh phñ.  Trong thêi kú nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®· ph¸t triÓn chÝn muåi, cÇn ph¶i ®iÒu tiÕt c¸i gäi lµ “yÕu tè bªn ngoµi” n»m ngoµi ®èi t­îng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng nh­: b¶o vÖ m«i tr­êng, b¶o hé ng­êi tiªu dïng ChÝnh s¸ch thêi kú nµy kh«ng chØ lµ nh÷ng quy chÕ ®¬n gi¶n mµ cÇn nh÷ng ph­¬ng s¸ch ®Ó “néi bé ho¸” nh»m ®­a ra nh÷ng “yÕu tè bªn ngoµi” nµy vµo c¬ chÕ thÞ tr­êng. VÒ vÊn ®Ò nµy, khi muèn ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch cho dï lµ nh÷ng tr­êng hîp tho¸ng nh×n gièng nhau hay t­¬ng tù th× ph¶i xem xÐt cô thÓ ë tõng n¬i, tõng thêi kú. VÝ dô: Ngay c¸ch xö lý chÝnh s¸ch víi ngµnh chÕ t¹o « t«, mét ngµnh s¶n xuÊt then chèt, tiªu biÓu cña NhËt B¶n th× chÝnh s¸ch b¶o hé ®· thµnh c«ng trong thêi kú sau chiÕn tranh khi c¸c h·ng chÕ t¹o trong n­íc non yÕu. Sau khi c¸c h·ng nµy ®· ph¸t triÓn lªn h¬n mét møc th× lóc ®ã nhanh chãng thùc hiÖn tù do ho¸. ChÝnh s¸ch nµy ®­îc coi lµ hiÖu qu¶ khi ®· cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ. Kinh nghiÖm cña NhËt B¶n, mét n­íc ®· ®¹t tíi sù ph¸t triÓn thÇn kú kh«ng thÓ bª nguyªn xi ¸p dông cho c¸c n­íc cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸c nhau hay ë vµo thêi kú cã bèi c¶nh quèc tÕ kh¸c nhau. Bëi v× b¶n th©n NhËt B¶n tr­íc ®©y còng kh«ng ¸p dông nguyªn xi kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ph¸t triÓn mµ cã sù c¶i tiÕn cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña NhËt B¶n. Còng nh­ 31
  32. vËy, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cÇn ý kiÕn t­ vÊn thùc tÕ h¬n, cã kinh nghiÖm trªn c¬ së nh÷ng kinh nghiÖm cña NhËt B¶n vµ nh÷ng n­íc ph¸t triÓn kh¸c. Tõ ®ã t×m ra gi¶i ph¸p phï hîp víi t×nh h×nh cña n­íc m×nh. ViÖt Nam còng lµ mét n­íc ph¸t triÓn. Tõ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cña NhËt B¶n chóng ta cã thÓ phÇn nµo cã ®­îc kinh nghiÖm riªng cña m×nh trong vÊn ®Ò ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña c¶ n­íc nãi chung vµ cña vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé nãi riªng. B¶ng 2: C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp NhËt B¶n xÐt theo lo¹i hµng ho¸, dÞch vô, yÕu tè s¶n xuÊt. Giai ®o¹n quèc Giai ®o¹n ®Çu Giai ®o¹n ph¸t triÓn tÕ ho¸ - Hµng ho¸ - KhuyÕn khÝch nhËp Nghiªn cøu cã chän Tù do ho¸. dÞch vô khÈu. läc. - Hµng ho¸ Thu thuÕ quan theo Lùa chän ch­¬ng Tù do ho¸. TLSX tû lÖ. tr×nh theo møc ®é quan träng cña ngµnh s¶n xuÊt. - Hµng hãa CÊm nhËp trªn Lùa chän kh¶ n¨ng Tù do ho¸. trung gian nguyªn t¾c c¹nh tranh . YÕu tè s¶n Lùa chän T¨ng c­êng quy chÕ, Tù do ho¸ kh«ng xuÊt. d©n téc ho¸. hoµn toµn. T­ b¶n T¨ng c­êng ®­a vµo §­a vµo cã chän läc. Kü thuËt - VÒ nguyªn t¾c kh«ng VÒ nguyªn t¾c cÊm di Tù do ho¸. c«ng nghÖ. cho di chuyÓn. chuyÓn. Lao ®éng VÒ nguyªn t¾c VÒ nguyªn t¾c tù do kh«ng cho giao dÞch. ho¸ th­¬ng m¹i §Êt ®ai 32
  33. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng vÒ ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé I. T×nh h×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng KTT§ B¾c Bé Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ là một vùng kinh tế lớn của cả nước trên tất cả các lĩnh vực : công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ. Sau gần 20 năm qua những kết quả đạt được về kinh tế nói chung, trong sản xuất công nghiệp nói riêng , vùng KTTĐ Bắc Bộ đã chứng tỏ là một vùng phát triển năng động của cả nước (chỉ sau vùng Đông Nam Bộ), đã góp phần quan trọng tạo nên sự chuyển biến tích cực tình hình kinh tế - xã hội thời kì mới . 1.Về gi¸ trÞ sản xuất công nghiệp Trong năm năm từ 2000 – 2004 giá trị sản xuất công nghiệp luôn đạt mức tăng trưởng cao, đi dần vào thế ổn định. Tăng trưởng giá trị sản xuất công nghiệp bình quân năm luôn đạt trên 17%. Trong đó Hưng Yên và Bắc Ninh là hai tỉnh có tốc đé tăng trưởng lớn nhất : trên 24%, tỉ lệ này ở Hà Nội là 17%. Mức độ tăng trưởng này khá đồng đều giữa các tỉnh và thành phố trong vùng. Điều này chứng tỏ sự phát triển kinh tế cân đối, hài hoà giữa các tỉnh và thành phố trong vùng KTTĐ Bắc Bộ . Tốc độ phát triển công nghiệp đã góp phần đáng kể vào tốc độ tăng trưởng chung của nền kinh tế của vùng nói riêng và của cả nền kinh tế của cả nước nói chung trong những năm qua. Tuy nhiên giá trị tăng thêm của ngành công nghiệp chưa tương xứng với tiềm năng của vùng cũng như chưa tương xứng với tốc độ tăng trưởng bình quân trong năm năm 2000 – 2004. Gía trị gia tăng công nghiệp vào khoảng 14% đến 14.3% một năm. 33
  34. B¶ng 3: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp - Gi¸ cè ®Þnh. §¬n vÞ: Tû ®ång. BQ n¨m TK STT TØnh,TP 2000 2001 2002 2003 2004 2000-2004 (%) 1 Qu¶ng Ninh 4508.12 5153.55 6065.63 7240.99 8609.05 17.39 2 Hµ Néi 14892.62 16698.94 20135.35 25080.99 29601.76 17.12 3 H¶i Phßng 7489.91 8915.02 10889.57 12888.97 15563.15 19.09 4 H¶i D­¬ng 3663.60 4060.08 5399.88 6878.70 7956.27 20.50 5 H­ng Yªn 2021.00 2404.37 2896.32 3748.04 4835.28 24.86 6 VÜnh Phóc 4979.23 5610.65 6851.49 8600.74 9520.10 18.08 7 B¾c Ninh 1794.82 2198.84 2865.09 3566.19 4431.57 24.84 8 Hµ T©y 2943.78 3471.68 4205.12 4995.57 6039.71 19.51 Nguån: Sè liÖu tæng hîp 5 n¨m 2000 - 2004 vïng KTT§ B¾c Bé - Vô Kinh tÕ ®Þa ph­¬ng vµ L·nh thæ - Bé KH - §T 34
  35. 2. Về trình độ công nghệ trang thiết bị. Để sản xuất được các sản phẩm có chất lượng tung ra chiếm lĩnh thị trường, tăng thị phần xuất khẩu, các doanh nghiệp trong vùng đã phải lao tâm khổ tứ, vất v¶ trên từng bước đường xây dựng uy tín, chất lượng cho sản phẩm của mình trong môi trường cạnh tranh. Hướng đến hội nhập, khu vực doanh nghiệp nhà nước và khu vực doanh nghiệp dân doanh đã chủ động mở rộng đầu tư sản xuất kể cả quy mô lẫn chiều sâu. Bởi lẽ nếu không thay thế đồng bộ hệ thống máy móc cũ kĩ thì các sản phẩm được đưa ra trình làng rất khó được khách hàng chấp nhận khi chất lượng thấp mà giá thành lại cao. Trong những năm qua công nghệ sản xuất đã có những đổi mới theo hướng tiếp cận trình độ công nghệ tiên tiến, hiện đại, điển hình ở một số ngành như: điện tử, vật liệu xây dựng, năng lượng Nhờ áp dụng những tiến bộ kỹ thuật, những máy mọc thiết bị, dây truyền sản xuất hiện đại, tin học hoá trong sản xuất cũng như quản lý. Nhờ mạnh dạn đầu tư, hệ thống trang thiết bị máy móc đã dần đần đồng bộ với yêu cầu của từng loại sản phẩm nên hiệu quả sản xuất cùng với uy tín và chất lượng sản phẩm đã được nâng lên. Theo từng giai đoạn, giá trị sản xuất công nghệ luôn đạt mức đã định. Nếu như năm 2001, giá trị sản xuất công nghệ đạt 1.157,1 tỷ đồng, kim ng¹ch xuất khẩu đạt 56 triệu USD thì đến năm 2004, giá trị sản xuất công nghệ đạt 1570 tỷ đồng tăng hơn 20% so với cùng kì năm 2003 và kim ngạch xuất khẩu đạt 73 triệu USD, chiếm hơn 80% kim ngạch xuất khẩu. Do các doanh nghiệp trong vùng đã tăng cường đầu tư nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ, nên hầu hết các sản phẩm làm ra đều đã được tiêu thụ và xuất khẩu.Năm qua chỉ tính riêng doanh nghiệp nhà nước kim ngạch xuất khẩu đạt được trên 13 triệu USD, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đạt trên 27 triệu USD. Đến nay đã hình thành một cơ cấu công nghệ đa dạng. 35
  36. 3. Về thu hút lao động ngành công nghiệp. Tốc độ tăng trưởng của ngành công nghiệp trong năm năm đã thu hút số lượng lớn lao động tham gia vào trong lĩnh vực này. Tính đến năm 2004, ngành công nghiệp có 1,2 triệu lao động chiếm trên 27% số lao động của cả vùng. Trong 5 năm số lao động trong ngành công nghiệp tăng thêm kh¸ cao. Tuy nhiên tỷ lệ lao động được đào tạo so với số có khả năng lao động chưa cao: Trên 50%, chưa đáp ứng nhu cầu về chất lượng lao động nhất lµ đối với các ngành công nghiệp có công nghệ hiện đại, đòi hỏi tay nghề giỏi và trình độ chuyên môn sâu. 4. C«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. Chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ nhµ n­íc chó träng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n lµ hoµn toµn ®óng ®¾n, nh­ng thùc tÕ cho ®Õn nay ch­a cã chÝnh s¸ch cô thÓ ®Ó thùc hiÖn chñ tr­¬ng nµy, ch­a thÓ t×m lèi tho¸t cho c«ng nghiÖp n«ng th«n, mét sè chÝnh s¸ch kh«ng thÓ vËn dông ë n«ng th«n vïng KTT§ B¾c Bé.  C«ng nghiÖp chÕ chÕ biÕn : chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµo lo¹i sím nh­ng thùc tÕ ®Õn nay c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng th«n chiÕm mét träng nhá trong c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n chØ ®¹t kho¶ng d­íi 10%. Lý do chñ yÕu bao gåm : ch­a cã vïng nguyªn liÖu tËp trung ®Ó ®ñ h×nh thµnh xÝ nghiÖp chÕ biÕn, chÊt l­îng n«ng s¶n, nguyªn liÖu cho chÕ biÕn kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu cho chÕ biÕn, thiÕu vèn, thiÕu c«ng nghÖ, thiÕu ng­êi cã kh¶ n¨ng thanh qu¶n lý xÝ nghiÖp, hîp t¸c x· chÕ biÕn, quan träng h¬n c¶ lµ kh«ng cã thÞ tr­êng ®Çu ra.  Lµng nghÒ: Vïng KTT§ B¾c Bé hiÖn nay cã hµng tr¨m lµng nghÒ thuéc c¸c lÜnh vùc : nghÒ s¶n xuÊt thÐp, nghÒ gèm, nghÒ méc, nghÒ x©y dùng (nÒ), nghÒ dÖt, t¬ t»m, nghÒ kim khÝ (®óc ®ång, ch¹m b¹c ), nghÒ dÖt th¶m, dÖt chiÕu, nghÒ s¶n xuÊt giÊy, bao b× C¸c tØnh ®Òu cã chñ tr­¬ng ®· h×nh thµnh c¸c dù ¸n x©y dùng lµng nghÒ, kh«i phôc lµng nghÒ. më réng lµng nghÒ 36
  37. sang c¸c lµng ch­a cã nghÒ. Thùc tÕ qua kh¶o s¸t nhiÒu n¨m gÇn ®©y cho thÊy: TruyÒn thèng lµng nghÒ khã cã thÓ nh©n réng ra, mçi lµng nghÒ ®Òu gi÷ bÝ quyÕt cña lµng m×nh. Lµng nghÒ lµ s¶n phÈm thñ c«ng do ®ã s¶n phÈm khã c¹nh tranh ®èi víi s¶n phÈm s¶n xuÊt b»ng m¸y mãc. NÕu ®­îc ®Çu t­ trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ tiªn tiÕn th× lµng nghÒ ph¸t triÓn tèt. ThÞ tr­êng hÇu nh­ thu hÑp (s¶n phÈm chñ yÕu chØ b¸n cho ng­êi n­íc ngoµi vµ c¸c hé d©n cã møc thu nhËp cao mµ tû lÖ nµy l¹i rÊt nhá), ngo¹i trõ mét sè s¶n phÈm nh­ dÖt thñ c«ng, th¶m, chiÕu, gèm th× thÞ tr­êng cßn t­¬ng ®èi réng.  C«ng nghiÖp c¬ khÝ phôc vô n«ng nghiÖp : C«ng nghiÖp nµy ph¸t triÓn còng kh«ng m¹nh, míi tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc : m¸y lµm ®Êt, m¸y tuèt lóa, m¸y xay x¸t, m¸y b¬m n­íc. Kh¶ n¨ng th× cã nh­ng thùc tÕ do nhu cÇu thÞ tr­êng tiªu thô chËm nªn s¶n xuÊt víi sè l­îng nhá. C«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, thuû s¶n ch­a ®­îc quan t©m ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, muèn ph¸t trتn ®­îc cÇn cã sù phèi - kÕt hîp chung trong vïng ®Ó h×nh thµnh vïng nguyªn liÖu tËp trung, tr¸nh t×nh tr¹ng ®Çu t­ trïng l¾p g©y mÊt c©n ®èi vµ t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. 37
  38. C¬ cÊu GDP vïng ph¸t triÓn kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé(%) 1997 CN 20% XD 9% DV 56% NLN 15% 2000 CN 26% DV 53% XD 11% NLN 10% 2004 CN 32% DV 53% XD NLN 11% 4% 38
  39. II. Thùc tr¹ng vÒ ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng ktt® B¾c Bé 1. Nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng KTT§ B¾c Bé §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu vµ thùc hiÖn ph­¬ng ¸n ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp cña vïng KTT§ B¾c Bé, nhu cÇu tæng vèn ®Çu t­ trong 14 n¨m (1997-2010) kho¶ng 46 tû USD, trong ®ã riªng giai ®o¹n 1997-2000 kho¶ng 6,5 tû USD, n¨m 2000 - 2005 ®¹t kho¶ng 39,5 tû USD. Tû lÖ vèn ®Çu t­/GDP giai ®o¹n 1997 - 2004 kho¶ng 31%. B¶ng 4: Vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn kinh tÕ vïng KTT§ B¾c Bé. §¬n vÞ: Tû ®ång Vèn ®Çu t­ G§ Vèn ®Çu t­ G§ 1997 - 2000 2001 - 2004 Tæng sè 103566 566821 C«ng nghÞªp 24576 158987 X©y dùng 14655 87976 N«ng nghiÖp 4404 9136 DÞch vô 59931 310542 Nguån: Tæng kÕt viÖc thùc hiÖn c¸c chñ tr­¬ng vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng KTT§ B¾c Bé -Bé KH - §T & Niªn gi¸m thèng kª 2003-NXB Thèng kª B¶ng 5: C¬ cÊu vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn vïng KTT§ B¾c Bé thêi kú 1997 - 2004 §¬n vÞ : % C¶ thêi kú H¹ng môc 1997 - 2000 2001 - 2004 1997 - 2004 Tæng sè 100,00 100,00 100,00 C«ng nghiÖp 25,85 27,91 27,59 X©y dùng 15,07 12,09 12,55 N«ng - l©m nghiÖp 5,25 1,76 2,31 DÞch vô 53,83 58,24 57,55 Nguån: Quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi vïng KTT§ B¾c Bé ®Õn n¨m 2010- ViÖn chiÕn l­îc - Bé KH - §T 39
  40. Vïng KTT§ B¾c Bé ®· phÊn ®Êu dµnh tû lÖ tÝch luü ®Çu t­ tõ GDP kho¶ng 22% (giai ®o¹n 1997 - 2000) vµ 26 - 27% (giai ®o¹n 2001 - 2010) th× ®Õn n¨m 2005 vèn ®Çu t­ tõ GDP sÏ cã kh¶ n¨ng b¶o ®¶m ®­îc kho¶ng 63% nhu cÇu tæng vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ giai ®o¹n sau ®ã ®Õn n¨m 2010 n©ng møc tù ®¸p øng lªn kho¶ng 75% nhu cÇu ®Çu t­. Trong tæng sè vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cã thÓ huy ®éng tõ GDP cña vïng KTT§ B¾c Bé nÕu cã chÝnh s¸ch thÝch hîp th× cña d©n vµ cña c¸c doanh nghiÖp cã thÓ chiÕm tíi kho¶ng 60 - 70%. Riªng vÒ vèn cho x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, phÇn cña d©n vµ c¸c doanh nghÞªp cã thÓ ®ãng gãp kho¶ng 15 - 20%. Vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc tËp trung chñ yÕu vµo x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c c«ng tr×nh ­u tiªn phôc vô s¶n xuÊt c«ng nghiÖp thuéc c¸c lÜnh vùc: c¶i t¹o, n©ng cÊp c¸c tuyÕn ®­êng, c¸c cÇu, m¹ng l­íi chuyÓn t¶i ®iÖn, c¸c c«ng tr×nh cung cÊp n­íc t¹i c¸c ®« thÞ. Nguån vèn cña d©n chñ yÕu huy ®éng ë c¸c ®« thÞ tËp trung cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ mét phÇn x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng nh­: m¹ng l­íi ®iÖn nh¸nh, n­íc , ®­êng x¸ trong c¸c khu d©n c­. PhÇn cßn thiÕu ®· vay vèn vµ kªu gäi vèn n­íc ngoµi theo ph­¬ng ¸n t¨ng tû träng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp vµ gi¶m tû träng vèn vay n­íc ngoµi. Cã chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p t¹o sù hÊp dÉn nhiÒu h¬n ®Ó thu hót m¹nh vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, nhÊt lµ vèn cña c¸c doanh nghiÖp NhËt, Mü, T©y ¢u, Hµn Quèc, §µi Loan vµo ®Þa bµn nµy kh«ng Ýt h¬n vïng KTT§ Nam Bé. Ph¸t triÓn m¹nh thÞ tr­êng vèn qua hÖ thèng ng©n hµng - tÝn dông ë c¶ thµnh thÞ vµ n«ng th«n, ®Æc biÖt hç trî vèn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. H×nh thµnh dÇn thÞ tr­êng chøng kho¸n trªn c¬ së thÝ ®iÓm rót kinh nghiÖm ®Ó x©y dùng mét sè v¨n phßng vµ së giao dÞch chøng kho¸n t¹i Hµ Néi, H¶i Phßng, tiÕn tíi ho¹t ®éng trªn toµn vïng KTT§ B¾c Bé. Trong giai ®o¹n 2001-2005, ®Ó ®¹t møc t¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp tõ 17- 18% trung b×nh toµn vïng vµ møc t¨ng gi¸ trÞ gia t¨ng c«ng nghiÖp 12-13%, vèn ®Çu t­ hµng n¨m cho ngµnh nµy kho¶ng 25-30 ngh×n tû ®ång/n¨m theo 40
  41. gi¸ thùc tÕ vµ chØ sè ICOR trong giai ®o¹n nµy theo tÝnh to¸n cña c¸c nhµ kinh tÕ häc lµ 6,5 - 7. B¶ng 6: Vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ vïng KTT§ B¾c Bé giai ®o¹n 2000 - 2004 §¬n vÞ: Tû ®ång,% KVKT cã KVKT Nhµ KVKT ngoµi Tæng vèn ®Çu t­ n­íc quèc doanh N¨m n­íc ngoµi GÝa trÞ % GÝa trÞ % GÝa trÞ % GÝa trÞ % 2000 1224.7 100 7017.7 58 2905.1 24 2281.8 18 2001 15307 100 8894.4 59 3604.6 23 2808.8 18 2002 16921 100 9309 55 4566.5 26 3045.5 19 2003 19713 100 11038.3 56 5216.2 27 3459.5 17 2004 22235 100 11981.4 54 6125.1 28 4229.1 18 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2003-NXB Thèng kª & B¸o c¸o c«ng t¸c thùc hiÖn ®Çu t­ n¨m 2004 - Bé KH-§T  Tuy nhiªn, nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña vïng KTT§ B¾c Bé cßn mét sè tån t¹i cÇn kh¾c phôc: Thø nhÊt, quy m« vµ c¬ cÊu ®Çu t­ ch­a t¹o c¬ së ®Ó chuyÓn ®æi vÒ chÊt cña c¬ cÊu kinh tÕ. Theo sè liÖu tæng hîp s¬ bé tõ c¸c tØnh vèn ®Çu t­ hoµn toµn x· héi thùc hiÖn 1996 - 2004 ­íc chØ b»ng kho¶ng 75-76% so dù kiÕn trong c¸c dù ¸n quy ho¹ch. C¬ cÊu ®Çu t­ ch­a thùc sù thóc ®Èy s¶n xuÊt. Tû lÖ ®Çu t­ cho s¶n xuÊt kinh doanh chØ ®­îc kho¶ng trªn 50%, kh«ng nh÷ng ¶nh h­ëng tíi tèc ®é t¨ng tr­ëng trong nh÷ng n¨m qua mµ c¶ trong nh÷ng n¨m s¾p tíi. Thø hai, nh×n chung do quy ho¹ch ®Çu t­ ch­a thÓ hiÖn râ møc ®é tËp trung cÇn thiÕt nªn viÖc bè trÝ vèn ®Çu t­ trong c¸c dù ¸n quy ho¹ch vµ c¸c kÕ ho¹ch hµng n¨m võa qua kh¸ dµn tr¶i; c¸c tØnh ®Ò xuÊt qu¸ nhiÒu ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ ­u tiªn (mçi ®Þa ph­¬ng ®Òu dù kiÕn kho¶ng 20-30 dù ¸n ­u tiªn). V× thÕ, khi nguån vèn bªn ngoµi gÆp khã kh¨n, bÞ hôt hÉng th× tiÕn ®ä thùc 41
  42. hiÖn quy ho¹ch ph¶i d·n ra. Tøc lµ nÕu cø t×nh tr¹ng ®Çu t­ nh­ võa qua th× thêi gian thùc hiÖn theo ý ®Þnh trong quy ho¹ch ph¶i kÐo dµi thªm nhiÒu n¨m. Thø ba, trong nh÷ng n¨m võa qua nguån vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi ë vïng träng ®iÓm B¾c Bé gi÷ vÞ trÝ cùc kú quan träng. Thêi kú 1997-2004 vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi chiÕm tíi kho¶ng 55-56% vèn ®Çu t­ toµn x· héi vña vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé. Trong thêi kú 1997-2004 vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (FDI ) ®· ®¨ng ký vµo c¸c tØnh trong vïng träng ®iÓm B¾c bé ­íc kho¶ng h¬n 10 tû USD, chiÕm kho¶ng 29% so víi FDI cña c¶ n­íc, trong ®ã Hµ Néi 7,4 tû (chiÕm h¬n 72% so toµn vïng träng ®iÓm B¾c bé), H¶i Phßng 1,4 tû, Qu¶ng Ninh gÇn 0,87 tû, H¶i D­¬ng 0,49 tû vµ H­ng Yªn 68 triÖu USD. C¬ cÊu ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a tËp trung nhiÒu cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp (trong tæng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi n«ng l©m ng­ nghiÖp chiÕm: 1,5%; c«ng nghiÖp: 19%; x©y dùng v¨n phßng, c¨n hé, kh¸ch s¹n, nhµ hµng, h¹ tÇng khu c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ: 49,6%; giao th«ng b­u ®iÖn:13,6%; c¸c lÜnh vùc kh¸c:1,1%). Tû träng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi trong tæng ®Çu t­ x· héi tuy cã gi¶m ®i song vÉn cßn cã vÞ trÝ quan träng. §iÒu quan träng lµ thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i g¾n víi ph¸t huy néi lùc ®Ó t¹o ra c¬ cÊu kinh tÕ cã søc c¹nh tranh cao. Giai ®o¹n 1997 - 2004 vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé ®· thu hót ®­îc kho¶ng 2 tû USD vèn ODA (trong ®ã c¸c dù ¸n, ch­¬ng tr×nh mµ c¸c ®Þa ph­¬ng trùc tiÕp qu¶n lý thô h­ëng kho¶ng 926 triÖu USD). Qua ®iÒu tra vÒ t×nh h×nh vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë mét sè tØnh trong vïng KTT§ B¾c Bé cho thÊy:  Vèn cña d©n tËp trung chñ yÕu vµo x©y dùng nhµ ë, nhµ nghØ, kh¸ch s¹n. Do rñi ro ®èi víi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cßn nhiÒu, hiÖu qu¶ ®Çu t­ vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt thÊp, tû lÖ vèn cña d©n ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt chØ kho¶ng 21-22% so víi nguån vèn cña hä cã. Vèn cña d©n lµ nguån néi lùc quan träng trong thêi gian tíi ph¶i cã quyÕt s¸ch ®Ó huy ®éng vµ h­íng vµo ®Çu t­ cho s¶n xuÊt. 42
  43. ë mét sè thµnh phè lín vµ thÞ x·, do më réng ®« thÞ nªn nhiÒu khu vùc lµ n«ng th«n trë thµnh néi ®«, ®· thu hót mét khèi l­îng vèn kh«ng nhá cho x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng míi, mµ lÏ ra ch­a cÇn thiÕt, ®· lµm cho t×nh tr¹ng thiÕu vèn cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cµng khã kh¨n thªm (Theo sè liÖu b¸o c¸o cña mét thµnh phè trong vïng träng ®iÓm 3 n¨m võa qua vèn Ng©n s¸ch Nhµ n­íc giµnh tíi kho¶ng 60% ®Ó x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng cho c¸c khu ®« thÞ míi). §©y lµ mét vÊn ®Ò ph¶i xem xÐt cÈn thËn ®Ó cã chñ tr­¬ng ®Çu t­ cho hîp lý nh»m ®¹t môc tiªu ®Ò ra.  Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp th­êng chó ý ®Çu t­ x©y dùng míi, Ýt doanh nghiÖp chó ý ®Çu t­ theo chiÒu s©u. §Õn nay míi cã Ýt xÝ nghiÖp ®­îc chøng nhËn ®¹t chøng chØ ISO 9000. NhiÒu tØnh ®ång lo¹t ph¸t triÓn l¾p r¸p « t«, xe m¸y, s¶n xuÊt xi m¨ng, xe ®¹p, bia , thuèc l¸, n­íc gi¶i kh¸t nªn dÉn tíi t×nh tr¹ng nhiÒu s¶n phÈm khã tiªu thô (cã n¬i ph¶i ra ChØ thÞ tiªu thô t¹i ®Þa ph­¬ng, kh«ng cho tiªu thô s¶n phÈm cïng lo¹i s¶n xuÊt ë n¬i kh¸c).  Nguån vèn tr«i næi trong d©n cßn kh¸, theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña dù ¸n quy ho¹ch vïng KTT§ B¾c Bé th× ­íc vèn nhµ rçi trong d©n cña toµn vïng vµo kho¶ng 23 ngµn tû ®ång, nh­ng ph©n t¸n. Qua sè liÖu ®iÒu tra ë Hµ Néi chØ cã kho¶ng 1-2% sè hé cã sè vèn d­ nhµn rçi kho¶ng 50 triÖu ®ång trë lªn; 60% sè hé cã vèn nhµn rçi chØ ë d­íi møc 20 triÖu ®ång. Tøc lµ muèn cã sè vèn kho¶ng 700 triÖu ®Õn 1 tû ®ång ®Ó thµnh lËp mét doanh nghiÖp cÇn ph¶i tËp hîn tíi 150-200 hé gia ®×nh. ViÖc huy ®éng vèn trong d©n ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt mét c¸ch trùc tiÕp theo kiÓu d©n hïn vèn ®Çu t­ ®Ó lËp doanh nghiÖp lµ r©t khã. Do ®ã, cã lÏ muèn huy ®éng ®­îc vèn nhµn rçi trong d©n ph¶i cã biÖn ph¸p thu hót sè tiÒn d­ ®ã vµo ng©n hµng, hoÆc khuyÕn khÝch nh÷ng ng­êi cã vèn mua cæ phÇn ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp Nhµ n­íc cæ phÇn ho¸, sím më thÞ tr­êng chøng kho¸n , ®èi víi ng­êi cã kh¶ n¨ng kinh doanh th× h­íng dÉn hä nªn lµm g×, gióp ®î hä t×m thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm råi tiÕn hµnh cho vay ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. 43
  44. Nh­ vËy, vèn huy ®éng cho ®Çu t­ ph¸t triÓn ch­a nhiÒu (thùc tÕ tæng sè vèn ®· ®Çu t­ cho ph¸t triÓn vïng míi ®¸p øng kho¶ng 70% so víi nhu cÇu ®· tÝnh to¸n trong quy ho¹ch), ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ cu¶ c¶ vïng. Vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cho toµn bé c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n ®· Ýt, tû lÖ phÇn tr¨m dµnh cho c«ng nghiÖp l¹i thÊp (chØ chiÕm 30,5%) trong khi c«ng nghiÖp lµ ngµnh chñ ®¹o, quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¶ vïng vµ còng lµ ngµnh cÇn khèi l­îng vèn ®Çu t­ rÊt lín. Do ®ã, ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña vïng nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ, trong thêi gian tíi, vïng cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ t¨ng tû träng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nãi riªng. 2.Thùc tr¹ng ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp theo ngµnh c«ng nghiÖp chuyªn m«n ho¸ vµ theo ®Þa ph­¬ng 2.1 Thùc tr¹ng ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp theo ngµnh c«ng nghiÖp chuyªn m«n ho¸ cña vïng KTT§ B¾c Bé. Theo cơ cấu ngành kinh tế quốc dân, tỷ trọng công nghiệp trong GDP tăng liên tục từ 36.9% năm 2000 đến 41.2% năm 2004 và dự kiến năm 2005 là 42%. Trong đó Quảng Ninh là tỉnh có tỷ trọng công nghiệp trong GDP lớn nhất: trên 47%. Tuy nhiên cơ cấu này không cần đối giữa các tỉnh. Có tỉnh tỷ trọng công nghiệp chỉ đạt 15% hay 20%. Theo cơ cấu các thành phần kinh tế trong công nghiệp, tỷ trọng khu vực doanh nghiệp nhà nước giảm từ 41,8% năm 2000 xuống còn 37,16% năm 2004, khu vực ngoài nhà nước chiếm tỷ trọng tăng dần từ 23,7% năm 2001 lên 27,2% năm 2004, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài vẫn tương đối ổn định, năm 2001 là 35,3% năm 2004 là 35,7%. Cơ cấu trong nội bộ ngành công nghiệp cũng được chuyển dịch theo hưởng giảm tỷ trọng các ngành khai thác mỏ, công nghiệp thủ công tăng dần tỷ trọng các ngành công nghiệp chế biến, các ngành công nghiệp có kỹ thuật cao như kỹ thuật điện, điện tử, sản xuất máy móc, thiết bị, vật liệu xây dựng, năng lương Năm 2000 công nghiệp khai thác mỏ chiếm 13,8% thì năm 2005 sẽ là 10,5% giảm 3,1%, công nghiệp chế biến năm 2000 chiếm 79,7%, 44
  45. tăng lên 83,2% vào năm 2005 tăng 3,5%. Cơ cấu một số sản phẩm công nghiệp của vùng KTTĐ Bắc Bộ như sau: Tính đến cuối năm 2004 sản phẩm công nghiệp của vùng có khối lượng lớn, chất lượng cao hơn nhiều các vùng khác, nhiều sản phẩm được xuất khẩu góp phần tăng tỷ lệ xuất khẩu chung của vùng và cả nước lên đáng kể. B¶ng 7: Vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng KTT§ B¾c Bé ph©n theo ngµnh c«ng nghiÖp chuyªn m«n ho¸ §¬n vÞ: tû ®ång 2000 2001 2002 2003 2004 Tæng 12204.7 15307.8 16920.9 19685.9 22846 CN khai th¸c má 914.3 323.3 478 561 770 CN chÕ biÕn 7135.9 10379.5 11247.3 13099.9 15176 CN ®iÖn, khÝ ®èt 4154.5 4605 5195.6 6052 6900 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2003 - NXB Thèng kª & quy ho¹ch tæng thÓ kinh tÕ vïng KTT§ B¾c Bé ®Õn 2010 - Bé KH-§T. B¶ng 8: C¬ cÊu vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng KTT§ B¾c Bé ph©n theo ngµnh c«ng nghiÖp chuyªn m«n ho¸. §¬n vÞ: % 2000 2001 2002 2003 2004 Tæng 100 100 100 100 100 CN khai th¸c má 7.5 2.1 2.8 2.9 3.4 CN chÕ biÕn 58.5 67.8 66.5 66.4 66.5 CN ®iÖn, khÝ ®èt 34 30.1 30.7 30.7 30.1 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2003 - NXB Thèng kª & quy ho¹ch tæng thÓ kinh tÕ vïng KTT§ B¾c Bé ®Õn 2010 - Bé KH-§T. Cã ®­îc ®iÒu ®ã lµ do qu¸ tr×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp cña vïng ®¹t hiÖu qu¶ cao. Cô thÓ t×nh h×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chuyªn m«n ho¸ nh­ sau: 45
  46.  Sản xuất điện: Sản xuất điện của vùng KTTĐ Bắc Bộ đóng một vai trò quan trọng. Nó không chỉ có ý nghĩa cung cấp điện cho bản thân vùng mà nó còn có vai trò góp phần cân b»ng giữa thuỷ điện và nhiệt điện cho mạng điện của cả nước. Giai ®o¹n 2001 - 2005 ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn chñ yÕu tËp trung n©ng cao n¨ng lùc thiÕt kÕ cña c¸c nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn trong vïng víi tæng møc ®Çu t­ lµ 16580 tû ®ång nh­ng vèn ®Çu t­ ®· thùc hiÖn míi chØ dõng l¹i ë møc 6164 tû ®ång. Vèn ®Çu t­ chñ yÕu tõ nguån vèn trong n­íc, ®ã lµ vèn tÝn dông ®Çu t­ vµ vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, kh«ng cã vèn do ng©n s¸ch nhµ n­íc cÊp. Hiện nay ở địa bàn vùng đã có nhà máy nhiệt điện lớn đó là nhà máy nhiệt điện Phả Lại hiện có công suất trên 450 MW,nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn U«ng BÝ hiÖn cã c«ng suÊt 300 MW, thiết bị hiện đại đã thực hiện giai đoạn lên gấp đôi. Năm 2004 đã sản xuất được trên 3000 triệu KWh.  S¶n xuÊt than: §©y lµ mét ngµnh ®­îc coi lµ thÕ m¹nh cña vïng bëi vïng cã tØnh Qu¶ng Ninh, cã má than tr÷ l­îng rÊt lín vµ kh¶ n¨ng khai th¸c tèt. C¸c dù ¸n khai th¸c than trong vïng tËp trung chñ yÕu t¹i Qu¶ng Ninh. Tæng møc ®Çu t­ giai ®o¹n 2001 - 2005 lµ 4529 tû ®ång, trong ®ã vèn thùc hiÖn lµ 2808 tû ®ång, chiÕm 62% møc ®Çu t­. Së dÜ nh­ vËy lµ do c¸c dù ¸n khai th¸c than th­êng kÐo dµi. VÝ dô dù ¸n n©ng cÊp vµ më réng má than M¹o Khª kÐo dµi 17 n¨m tõ n¨m 1998 ®Õn n¨m 2015, dù ¸n n©ng cÊp vµ më réng má than Khe Tam kÐo dµi 15 n¨m tõ n¨m 1998 ®Õn n¨m 2013. MÆc dï c¸c dù ¸n kÐo dµi vµ gÆp nhiÒu khã kh¨n trong thùc hiÖn nh­ng hiÖu qu¶ ®Çu t­ lµ rÊt lín. Trung b×nh c¸c n¨ng lùc s¶n xuÊt lµ 1,2 triÖu tÊn than mét n¨m. §iÒu nµy kh«ng chØ ®¸p øng nhu cÇu n¨ng l­îng cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt cña vïng vµ c¶ n­íc mµ cßn t¹o ra sù ®ãng gãp rÊt lín vµo GDP c«ng nghiÖp nãi riªng, GDP c¶ n­íc nãi chung. 46
  47.  Sản xuất xi măng: Giai ®o¹n 2001 - 2004 cã 5 nhµ m¸y xi m¨ng cã nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ lín theo quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh lµ: nhµ m¸y xi m¨ng Chin-Phon (H¶i Phßng), Hoµng Th¹ch (H¶i D­¬ng), Th¨ng Long, H¹ Long (Qu¶ng Ninh), Phóc S¬n (H¶i D­¬ng). HÇu hÕt c¸c dù ¸n ®· hoµn thµnh xong. Thêi gian thùc hiÖn kÐo dµi tõ 2 ®Õn 3 n¨m (tõ n¨m 2002 ®Õn 2004 ho¨c 2005). Tæng møc ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n nµy kho¶ng 17743,2 tû ®ång, trong ®ã vèn thùc hiÖn giai ®o¹n 2001 - 2004 lµ 17684,9 tû ®ång. Vèn chñ yÕu tõ vèn tÝn dông ®Çu t­ vµ vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp, ch­a cã hoÆc rÊt Ýt vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Nh­ vËy, ho¹t ®éng ®Çu t­ t¹i c¸c doanh nghiÖp nµy diÔn ra kh¸ nhanh chãng, døt ®iÓm, ®¸p øng nhu cÇu vÒ nguyªn vËt liÖu x©y dùng cho vïng vµ c¶ n­íc. Thực tế cho đến nay đã có 3 nhà máy xi măng lò quay lớn đang hoạt động với tổng công suất khoảng 6,5 triệu tấn (ở Hải Phòng có 2 nhà máy, Hải Dương có 1 nhà mày) C¸c nhà máy xi măng lò đứng Hải Dương có công suất cao. B¶ng 9: Tû träng s¶n xuÊt xi m¨ng, vËt liÖu x©y dùng cao cÊp ®èi víi vïng KTT§ B¾c Bé vÒ mét sè chØ tiªu. §¬n vÞ: % STT ChØ tiªu 2000 2004 1 §ãng gãp GDP 5,6 7,2 2 §ãng gãp ng©n s¸ch 6,2 8,4 3 Kh¶ n¨ng tÝch luü ®Çu t­ 6,0 4,5 4 Kh¶ n¨ng thu hót lao ®éng 4,2 5,8 Nguån: Tæng kÕt viÖc thùc hiÖn c¸c chñ tr­¬ng vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng KTT§ B¾c Bé thêi k× 1997 - 2004 - Vô Kinh tÕ §P<- Bé KH - §T  Sản xuất thép: Trước năm 1995 vùng KTTĐ Bắc Bộ chỉ có hai cơ sở sản xuất thép quy mô nhỏ là cơ khí Hà Nội và cơ khí Duyên Hải (Hải Phòng) với tổng sản lưọng hàng năm khoàng 10 nghìn tấn. Theo quy hoạch dự kiến sẽ có sản 47
  48. lượng khoảng trên 1,5 triệu tấn vào năm 2010(ở Hải Phòng 1,32 triệu tấn, ở Hà Nội 15 vạn tấn). MÆc dï trong thêi gian gÇn ®©y, tèc ®é x©y dùng ph¸t triÓn m¹nh, ®ßi hái l­îng thÐp x©y dùng lín, tuy nhiªn, vÊn ®Ò ®Çu t­ s¶n xuÊt thÐp cña vïng ch­a ®­îc quan t©m ®øng møc. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt m¹nh chñ yÕu diÔn ra t¹i Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng vµ côm s¶n xuÊt thÐp Ch©u Khª - Tõ S¬n. Tæng møc ®Çu t­ ­u tiªn cho s¶n xuÊt thÐp chØ lµ 2250 tû ®ång trong ®ã vèn ®Çu t­ thùc hiÖn lµ 2160 tû ®ång. Møc vèn ®Çu t­ nµy nhá so víi c©n ®èi ngµnh c«ng nghiÖp vµ cµng nhá h¬n so víi nhu cÇu ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt thÐp cña vïng. Đến nay, mới có Hải Phòng liên doanh với nước ngoài phát triển sản xuất thép. Ở Hà Nội, Hà Tây, Bắc Ninh có các cơ sở quy mô nhỏ.  Công nghiệp cơ khí: Còn gặp nhiều khó khăn, định hưởng sản phẩm và chính sách phát triển chưa rõ, năng lực thiết bị và lực lượng công nhân lành nghề có hạn và giảm sút nhiều. Do vËy tõ n¨m 2001 - 2004 , vïng ®· tËp trung kh¸ nhiÒu c¸c dù ¸n ­u tiªn ph¸t triÓn s¶n xuÊt thÐp. C¸c dù ¸n lín chñ yÕu tËp trung ë Hµ Néi vµ H¶i Phßng, mét sè dù ¸n còng ®­îc tËp trung ë B¾c Ninh. Mét sè dù ¸n ®Çu t­ t¹i Hµ Néi nh­ : ®Çu t­ chiÒu s©u n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt c«ng ty c¬ khÝ Hµ Néi, ®Çu t­ x©y dùng míi nhµ m¸y c¬ khÝ TrÇn H­ng §¹o, nhµ m¸y l¾p r¸p « t« Cæ Loa. C¸c dù ¸n t¹i H¶i Phßng nh­: më réng n©ng cÊp nhµ m¸y ®ãng tµu Phµ Rõng, t¹i B¾c Ninh lµ dù ¸n ®æi míi thiÕt bÞ nhµ m¸y quy chÕ Tõ S¬n Tæng møc vèn ®Çu t­ trong giai ®o¹n nµy cho s¶n xuÊt c¬ khÝ lµ 2291,9 tû ®ång. HÇu hÕt c¸c dù ¸n chØ kÐo dµi mét ®Õn hai n¨m. Vèn ®Çu t­ chñ yÕu tõ vèn tÝn dông ®Çu t­ vµ vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp. Các ngành sản xuất lớn là: Cơ khí chế tạo động cơ, đóng tàu biển và sản xuất máy biến thế. 48
  49.  Công nghiệp điện tử và sản xuất đồ điện dân dụng: Công nghiệp điện tử và sản xuất đồ điện dân dụng được xác định là mũi nhọn trong quy hoạch với các sản phẩm chính như Tivi, chi tiết kim loại, bóng đèn hình Tivi, sản phẩm nghe nhìn, máy vi tính, nồi cơm điện Mấy năm vừa qua một số địa phương mở rộng liên doanh với nước ngoài đã làm được một số sản phẩm nhưng đến nay sự phát triển vẫn chưa mạnh. Đồ điện dân dụng chủ yếu là quạt điện, ấm điện, nồi cơm điện Trong giai ®o¹n 2001 – 2005 vïng ®· tÝch cùc tËp trung ®Çu t­ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm ®iÖn tö c«ng nghÖ cao. C¸c dù ¸n chñ yÕu lµ ®Çu t­ chiÒu s©u, n©ng cao n¨ng lùc vµ thiÕt bÞ kü thuËt ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµnh ho¸. Tuy nhiªn, møc ®é tËp trung ®Çu t­ ch­a cao vµ hiÖu qu¶ ®Çu t­ ch­a lín. Do vËy, chủng loại chưa phong phú, chất lượng chưa cao, giá thành đắt nên khó cạnh tranh được với hàng nhập ngoại, ngay cả với hàng Trung Quốc.  Lắp ráp ôtô, xe máy: Trên lãnh thổ vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ có ba cơ sở liên doanh lắp ráp ô tô với tổng công suất khoảng trên 90 nghìn xe /năm (chiếm 70% so với cả nước). Đó là công ty VMC (ở Hà Nội), công ty FORD ở Hải Dương, công ty TOYOTA ở Vĩnh Phúc. Các liên doanh lắp ráp ô tô cũng mới chỉ huy động được khoảng trên 5% công suất và lắp ráp được khoảng 4500 xe. Các công ty lắp ráp xe máy có công suất khoảng 1,1 triệu xe/năm hiện mới huy động được khoảng 4% năng lực. Trong giai ®o¹n 2001 - 2005, vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ngµnh c«ng nghiÖp l¾p r¸p « t«, xe m¸y ®· t¨ng ®¸ng kÓ, chiÕm trªn 80% tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn dµnh cho ngµnh c«ng nghiÖp nµy. Trong những năm tới không nên phát triển các xí nghiệp lắp ráp ô tô, xe máy mà nên khuyến khích đấu tư xây dựng các cơ sở chế tạo phụ tùng.  Các ngành sản xuất bia, nước giải khát: Lĩnh vực được phát triển ở tất cả các tØnh trong vùng nên đang có tình trạng khó tiêu thụ sản phẩm 49
  50.  Về sản xuất bia, hầu hết ở địa phương nào cũng có. Ngoài xí nghiệp quốc doanh bia Hà Nội, liên doanh Halida Có công nghệ tốt, hoạt động có hiệu quả, còn các quốc doanh bia địa phương hầu hết công nghệ không cao, chất lượng bia thấp. Trong một vài năm tới chủ yếu đầu tư chiều sâu đối với các xí nghiệp hiện có, chưa nên xây dựng nhà máy bia mới.  Công nghiệp sản xuất nước giải khát đã được chú ý phát triển và chủ yếu là nước ngọt pha chế, nước khoảng và nước tinh lọc. Hà Tây có liên doanh Cocacola Ngọc Hồi, các cơ sở ở Bắc Ninh và Hải Dương có quy mô rất nhỏ. Trong những năm tới chưa nên xây dựng mới.  Công nghiệp may mặc, dÖt và da giầy Lĩnh vực này được xác định là mũi nhọn của các tỉnh, nhất là ở Hà Nội, Hải Phòng và Hưng Yên. Tuy vẫn còn mức tăng trưởng tương đối khá nhưng đang gặp khó khăn vì thị trường nên không thể thực hiện theo quy hoạch dự kiến. Tæng møc ®Çu t­ cho ngµnh dÖt theo quy ho¹ch vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh - ch­¬ng tr×nh ­u tiªn giai ®o¹n 2001 - 2005 lµ 652,4 tû ®ång. Nguån vèn chñ yÕu tõ tÝn dông ®Çu t­ vµ vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc.  Về dệt: Ở vùng này chỉ có hai cơ sở dệt vải do TW quản lí là ở Hà Nội. Các doanh nghiệp địa phương quản lý đều có quy mô nhỏ, chủ yếu là dệt vải bạt, hàng dệt kim, bít tất, khăn b«ng.  Về sản xuất hàng may mặc: Ở tất cả các tỉnh đều có doanh nghiệp sản xuất hàng may mặc. Nhìn chung năng lực sản xuất hàng may mặc của vùng chưa cao và chiếm sản tỷ trọng nhỏ so với sản lượng của cả nước.  Về s¶n xuất da, giầy: Phát triển mạnh ở hai thành phố Hà Nội và Hải Phòng. Các tỉnh còn lại có tỷ trọng không đàng kể. Nh­ vËy sù chuyển dịch tích cực cơ cấu ®Çu t­ trong nội bộ ngành công nghiệp và cơ cấu công nghiệp trong ngành kinh tế quôc dân góp phần nâng cao mức đóng góp vào GDP trong công nghiệp của vùng, thúc đấy kinh tế phát triển nhanh và mạnh theo hướng công nghiệp hoá hiện đại hoá. 50
  51. B¶ng 10: ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­ trong néi bé ngµnh c«ng nghiÖp giai ®o¹n 1997-2004 §¬n vÞ:% STT Ngµnh c«ng nghiÖp 1997 2000 2004 Toµn ngµnh 100,00 100,00 100,00 1 KÜ thuËt ®iÖn, ®iÖn tö 5,9 7,3 10,7 2 S¶n xuÊt m¸y mãc, thiÕt bÞ 8,6 10,0 12,0 3 VËt liÖu x©y dùng 16,6 20,5 23,9 4 N¨ng l­îng 11,4 14,0 18,2 5 ChÕ biÕn l­¬ng thùc - thùc phÈm 21,0 16,0 9,3 6 Hµng may mÆc, dÖt, da giµy XK 16,7 11,4 7,5 Nguån: Mét sè vÊn ®Ò quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng KTT§ B¾c Bé giai ®o¹n 1997 - 2004 - Vô Kinh tÕ ®Þa ph­¬ng vµ L·nh thæ - Bé KH - §T 2.2 Thùc tr¹ng ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp theo c¸c tØnh, thµnh phè trong vïng. Tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn theo c¸c ®Þa ph­¬ng ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua b¶ng sau: 51
  52. B¶ng 11: Tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cho c¸c ®Þa ph­¬ng giai ®o¹n 2000-2005 vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé §¬n vÞ: Tû ®ång B×nh qu©n Dù kiÕn Tæng 5 TH 2000 TH 2001 TH 2002 TH 2003 KH 2004 n¨m (%) KH 2005 n¨m I Vïng KTT§ B¾c Bé 35896.3 45023.3 49767.9 57981.8 66045 76349.0 560834 15.98 1 Qu¶ng Ninh 5583.0 7116.0 8340.0 9900.0 11030.0 12500.0 73084 17.49 2 Hµ Néi 15427.0 18120.0 22185.0 24900.0 27400.0 30895.0 236914 14.9 3 H¶i Phßng 5236.3 5629.1 6693.4 7500.1 8300.0 9500.0 64899 12.65 4 H¶i D­¬ng 4180.0 7688.0 4171.0 4439.0 5445.0 6959.0 46729 10.73 5 H­ng Yªn 1546.0 1695.0 1821.0 2173.0 2460.0 2850.0 25605 13.01 6 VÜnh Phóc 850.0 1109.2 1856.5 2739.8 3790.0 4755.0 38050 41.11 7 B¾c Ninh 1183.0 1347.0 1916.0 2315.0 2770.0 3320.0 28705 22.92 8 Hµ T©y 1891.0 2319.0 2785.0 4015.0 4850.0 5570.0 46848 24.12 Nguån: Sè liÖu thèng kª 5 n¨m vïng KTT§ B¾c Bé 2000 - 2005 - Vô Kinh tÕ ®Þa ph­¬ng vµ L·nh thæ - Bé KH - §T 52
  53. Trong ®ã tû lÖ vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trong giai ®o¹n 2000 - 2004 chiÕm kho¶ng 27.5% tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña c¶ vïng. Tû lÖ nµy ®­îc tÝnh b×nh qu©n cña c¶ vïng. Tuy nhiªn, cô thÓ ë mçi tØnh, cã sù tËp trung vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp kh¸c nhau. VÝ dô, Hµ Néi - H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh cã vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cao h¬n so víi c¸c tØnh trong vïng vÒ sè tuyÖt ®èi. Hµ Néi cã tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp giai ®o¹n 2000 - 2004 ®¹t kho¶ng 17.972 tû ®ång trong ®ã c«ng nghiÖp chñ lùc lµ 14054 tû ®ång, c«ng nghiÖp ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn kho¶ng 200 dù ¸n víi tæng vèn ®Çu t­ 3000 tû ®ång, trong ®ã vèn ng©n s¸ch hç trî kho¶ng 500 tû ®ång t¨ng. N¨m 2004 vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®¹t 2412 tû ®ång. Trung t©m lµ c¸c dù ¸n côm c«ng nghiÖp, dù ¸n di chuyÓn ra khái néi ®«, c¸c dù ¸n ®Çu t­ chiÒu s©u vµ më réng s¶n xuÊt, n©ng cao søc c¹nh tranh, c¸c dù ¸n cña ngµnh c«ng nghiÖp chñ lùc. Qu¶ng Ninh cã tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trung b×nh giai ®o¹n nµy lµ gÇn 15 ngh×n tû ®ång. §Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp c¸c tØnh, thµnh phè khu vùc tam gi¸c kinh tÕ kh¸ ®ång ®Òu gi÷a c¸c tiÓu ngµnh c«ng nghiÖp: tËp trung c¶ ®Çu t­ ngµnh khai th¸c, chÕ biÕn vµ n¨ng l­îng. Tuy nhiªn, trong vµi n¨m gÇn ®©y, tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña c¸c tØnh ngoµi khu tam gi¸c kinh tÕ vÒ sè t­¬ng ®èi kh¸ nhanh (nhanh h¬n so víi c¸c tØnh, thµnh phè ®· cã ngµnh c«ng nghiÖp ph¸t triÓn l©u ®êi). NhÊt lµ ba tØnh míi ®­îc ®­a vµo vïng KTT§ B¾c Bé lµ VÜnh Phóc, B¾c Ninh, Hµ T©y. Hµ T©y,gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hµng n¨m t¨ng gÇn 20%, tû lÖ nµy ë B¾c Ninh lµ 24,8% vµ VÜnh Phóc lµ 18%. N¨m 2004, gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña Hµ T©y lµ 6040 tû ®ång, cña B¾c Ninh lµ 4432 tû ®ång, cña VÜnh Phóc lµ 9520 tû ®ång. Do vËy tèc ®é tËp trung vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµo c¸c tØnh nµy t¨ng nhanh. Tèc ®é t¨ng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn trung b×nh qua c¸c n¨m tõ 2000 - 2004 cña Hµ T©y lµ 24,12%, tØnh VÜnh Phóc lµ 23%, trong ®ã vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®¹t trªn 40%. N¨m 2004, vèn ®Çu t­ c«ng nghiÖp cña tØnh Hµ T©y lµ 1572 tû ®ång, cña tØnh B¾c Ninh lµ 1438 tû ®ång. 53
  54. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®­îc ®Çu t­ chñ yÕu lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn. C«ng nghiÖp khai th¸c vµ ®iÖn Ýt ph¸t triÓn do kh«ng cã tiÒm n¨ng. Nh­ng nh×n nhËn mét c¸ch kh¸ch quan, do lµ nh÷ng tØnh cã ngµnh c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cßn non trÎ, ®iÓm khëi ®Çu thÊp, v× vËy vÒ sè tuyÖt ®èi vèn ®Çu t­ cña c¸c tØnh H­ng Yªn, B¾c Ninh, VÜnh Phóc so víi Hµ Néi - H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh cßn qu¸ Ýt. B¾c Ninh, Hµ T©y lµ cã tæng vèn ®Çu t­ ph¸t trتn c«ng nghiÖp chiÕm ch­a ®Õn 10% so víi vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña Hµ Néi. Nh­ vËy, trong giai ®o¹n 2000 - 2004, c¬ cÊu l·nh thæ cña vïng chuyÓn ®æi theo h­íng t¨ng c­êng vÞ trÝ, vai trß cña hai thµnh phè Hµ Néi, H¶i Phßng vµ tØnh Qu¶ng Ninh. Ba tØnh, thµnh phè nµy chiÕm tíi 79-80%GDP ngµnh c«ng nghiÖp, ®ãng gãp gÇn 90% ng©n s¸ch vµ thu hót trªn 90% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cña toµn vïng KTT§ B¾c Bé. B¶ng 12: C¬ cÊu l·nh thæ cña vïng KTT§ B¾c Bé (tÝnh theo GDP c«ng nghiÖp) §¬n vÞ: % 1997 2000 2004 Tæng sè 100 100 100 Trong ®ã: - Hµ Néi 43,4 49,3 51,5 - H¶i Phßng 20,7 20,9 18,4 - Qu¶ng Ninh 11,3 2,7 10,3 - C¸c tØnh cßn 24,6 20,1 19,8 l¹i Nguån:B¸o c¸o t×nh h×nh thùc hiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng KTT§ B¾c Bé - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ §Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng, ph¸t huy lîi thÕ ch­a ®­îc khai th¸c cña c¸c vïng míi vµ gi¶m bít t×nh tr¹ng ph¸t triÓn qu¸ “nãng” ë c¸c tØnh, thµnh phè Hµ Néi - H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh, chóng ta cÇn ph¶i 54
  55. c©n ®èi vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp gi÷a c¸c tØnh trong vïng mét c¸ch hîp lý h¬n. 2.3 T×nh h×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña vïng KTT§ B¾c Bé. Qua ph©n tÝch thùc tr¹ng vÒ t×nh h×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp theo ngµnh c«ng nghiÖp chuyªn m«n ho¸ vµ theo c¸c tØnh, thµnh phè trong vïng, chóng ta cã thÓ thÊy ®­îc kÕt qu¶ ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña vïng KTT§ B¾c Bé t­¬ng ®èi cao. Cã ®­îc kÕt qu¶ nh­ vËy lµ do qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ c«ng nghiÖp cã hiÖu qu¶. Trong nh÷ng n¨m qua (tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2004), qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®· ®¹t ®­îc mét sè kÕt qu¶ sau: 2.3.1. VÒ c«ng t¸c quy ho¹ch, chuÈn bÞ ®Çu t­ : §· tiÕn hµnh rµ so¸t c¸c quy ho¹ch, c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®Ó h¹n chÕ trïng l¾p, ph©n t¸n. TriÓn khai nhanh viÖc x©y dùng quy ho¹ch c¸c khu ®« thÞ míi, quy ho¹ch côm c«ng nghiÖp võa vµ nhá, quy ho¹ch lµng nghÒ, tËp trung hoµn thiÖn quy ho¹ch kinh tÕ - x· héi, quy ho¹ch c¬ së h¹ tÇng cña c¸c tØnh trong vïng. Phèi hîp víi c¸c Bé nghiªn cøu, hoµn thiÖn c¸c quy ho¹ch vïng KTT§ B¾c Bé. 2.3.2. VÒ triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­ : C«ng t¸c chØ ®¹o ®iÒu hµnh thùc hiÖn ®· tËp trung, cã träng ®iÓm h¬n theo h­íng tËp trung, kiªn quyÕt, døt ®iÓm, hiÖu qu¶, cã môc tiªu cô thÓ, trùc tiÕp, ph©n c«ng râ tr¸ch nhiÖm, thêi h¹n cña c¸c ®¬n vÞ. C¸c Së, ngµnh b­íc ®Çu thùc hiÖn quy chÕ mét cöa, gi¶m phiÒn hµ vµ thñ tôc hµnh chÝnh cho chñ ®Çu t­. C¸c dù ¸n ®­îc thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt t¨ng lªn ®¸ng kÓ, ®Æc biÖt trong n¨m 2004. VÝ dô, trong n¨m 2004 Hµ Néi ®· phª duyÖt ®­îc 104/131 dù ¸n ®­îc thÈm ®Þnh víi tæng vèn ®Çu t­ lµ 5.563,5 tû ®ång (vèn ng©n s¸ch chiÕm 56,7% , c¸c nguån vèn kh¸c chiÕm 43,3%); ®· phª duyÖt kÕ ho¹ch vµ kÕt qu¶ ®Êu thÇu cña 187 gãi thÇu víi tæng gi¸ trÞ tróng thÇu lµ 1.362,3 tû ®ång, trong ®ã cã 72,3% sè gãi thÇu thùc hiÖn ®Êu thÇu réng r·i, ®· gi¶m 2,6% t­¬ng 55
  56. ®­¬ng 36 tû ®ång tæng gi¸ trÞ gãi thÇu (n¨m 2003 tû kÖ ®Êu thÇu réng r·i lµ 69,6% tæng sè gãi thÇu). §©y lµ tû lÖ ®¸ng khÝch lÖ nh»m h¹n chÕ chØ ®Þnh thÇu. 2.3.3 Mét sè môc tiªu ®¹t ®­îc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp.  C¸c c«ng tr×nh ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®¹t khèi l­îng gi¶i ng©n 95% kÕ ho¹ch, trong ®ã c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm cao h¬n so víi møc gi¶i ng©n chung (97%), ®«ng thêi vïng ®· chñ ®éng tËp trung chuÈn bÞ cho c¸c dù ¸n lín vµo n¨m 2005 ®¹t kÕt qu¶ tèt.  C¸c dù ¸n trong khu c«ng nghiÖp ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ x· lín vµ thu hót thªm nhiÒu nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi.  Ph¸t triÒn kinh tÕ ngo¹i thµnh: Thùc hiÖn chñ tr­¬ng chuyÓn ®Çu t­ ra ngo¹i thµnh vµ ven néi, triÓn khai ph©n cÊp ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n, n¨m 2004 vïng ®· tËp trung ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cho c¸c huyÖn ngo¹i thµnh víi kinh phÝ t¨ng h¬n 60% so víi n¨m 2003.  Tuy nhiªn trong c«ng t¸c thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp mét sè h¹n chÕ sau cÇn kh¾c phôc: ChÊt l­îng cña mét sè dù ¸n quy ho¹ch ch­a cao. ViÖc bè trÝ vèn ®Çu t­ cßn dµn tr¶i do ®ã nhiÒu dù ¸n ch­a râ kh¶ n¨ng c©n ®èi vèn trong khi nguån vèn ®Çu t­ h¹n hÑp. HiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån vèn ®Çu t­ ch­a cao. trong ®ã cã nguån vèn ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch. Mét sè c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh nh­ng hiÖu qu¶ khai th¸c cßn h¹n chÕ . Nguån vèn ng©n s¸ch cho ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, nhÊt lµ c¸c dù ¸n lín cßn nhiÒu khã kh¨n cÇn ®­îc tËp trung th¸o gì.  C¸c nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn h¹n chÕ trªn lµ: Vïng ®ang trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ nhanh chãng, nhu cÇu ®Çu t­ lín trong khi nguån vèn ng©n s¸ch cßn h¹n hÑp. 56
  57. Mét sè chñ ®Çu t­ ch­a tËp trung kiªn quyÕt gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò v­íng m¾c khi thùc hiÖn dù ¸n ph¶i ®iÒu chØnh gi¶m vèn ®Çu t­. ViÖc n¾m th«ng tin t×nh h×nh thùc hiÖn vµ ®i s©u ph©n tÝch hiÖu qu¶ trong ®Çu t­ cña ngµnh c«ng nghiÖp, cña c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn dù ¸n trong vïng cßn h¹n chÕ. Ch­a cã sù phèi hîp chÆt chÏ ®Ó n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ®Çu t­. Nh÷ng vÊn ®Ò míi trong xu thÕ më c­¶ nh­ vÊn ®Ò héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc, hîp t¸c vïng KTT§, ph¸t triÓn c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc míi , ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t­ cÇn ®­îc tiÕp tôc quan t©m chØ ®¹o trong thêi gian tíi. 3. Thùc tr¹ng ®Çu t­ trong c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghÖ cao. Ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vïng KTT§ B¾c Bé ®¹t hiÖu qu¶ cao cã sù ®ãng gãp rÊt lín tõ ho¹t ®éng ®Çu t­ trong c¸c khu c«ng nghiÖp cña vïng. Xu h­íng chung cña c¶ n­íc còng nh­ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi lµ sÏ ®­a c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµo c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt ®Ó qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc chuyªn m«n ho¸, tËp trung vµ cã chÊt l­îng cao. V× vËy, khi nãi ®Ò cËp ®Õn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ t¹i c¸c khu c«ng nghiÖp. Theo quy häach tæng thÓ kinh tÕ - x· héi vïng ph¸t triÓn KTT§ B¾c Bé ®­îc ChÝnh phñ phª duyÖt thêi k× 1996 -2010 th× vïng träng ®iÓm B¾c Bé sÏ ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c khu c«ng nghiÖp. §Õn n¨m 2004 ®· cã c¸c khu ®­îc x©y dùng víi tæng diÖn tÝch kho¶ng 2300 ha (vèn thùc hiÖn x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng míi ®¹t kho¶ng 30% so dù kiÕn; ®· cã trªn 100 dù ¸n víi tæng vèn ®Çu t­ h¬n 1 tû USD vµ h¬n 250 tû VND. Trong ®ã riªng vèn ®¨ng ký cña c¸c dù ¸n FDI kho¶ng 1190 triÖu USD, chiÕm gÇn 11% tång FDI ®Çu t­ vµo vïng träng ®iÓm B¾c Bé). C¸c khu c«ng nghiÖp míi cã doanh thu kho¶ng 200 triÖu USD (riªng hµng ho¸ xuÊt khÈu ®¹t 80 triÖu USD) vµ thu hót ®­îc kho¶ng 5000 lao ®éng. Theo quy ho¹ch cña c¸c tØnh, thµnh phè th× ®Õn n¨m 2010 ë vïng nµy sÏ ph¸t triÓn trªn 30 khu c«ng nghiÖp (Hµ Néi 6; H¶i Phßng 4; H¶i 57