Đề tài Một số giải pháp nhằm tăng cường thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam trong giai đoạn hiện nay

55 trang nguyendu 7730

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đề tài Một số giải pháp nhằm tăng cường thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam trong giai đoạn hiện nay", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

de_tai_mot_so_giai_phap_nham_tang_cuong_thu_hut_dau_tu_truc.doc

Nội dung text: Đề tài Một số giải pháp nhằm tăng cường thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam trong giai đoạn hiện nay

Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Lời nói đầu Trong quá trình mở cửa và hội nhập với nền kinh tế thế giới chúng ta đã đạt được những thành tựu hết sức to lớn trên tất cả các mặt như kinh tế chính trị, ngoại giao vv Đặc biệt về mặt hợp tác kinh tế,nhờ vào quá trình hội nhập kinh tế đã tạo ra những cơ hội hợp tác kinh tế,liên doanh liên kết giữa các doanh nghiệp trong nước với các nước trong khu vực và trên thế giới.Trong quá trình hội nhập kinh tế thì đầu tư trực tiếp nước ngoài là một hình thức đầu tư phổ biến và thu hút được nhiều sự quan tâm của các nhà hoạch định cũng như của các doanh nghiệp. Ngày nay đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI) ngày càng trở nên quan trọng với chúng ta bởi FDI không chỉ là nguồn cung cấp vốn quan trọng mà còn là con đường cung cấp công nghệ hiện đại,những bí quyết kĩ thuật đặc biệt là những kinh nghiệm trong quản lý và là cơ hội tốt cho Việt Nam tham gia hội nhập kinh tế thế giới.Vì thế thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài(FDI) là một nhiệm vụ hết sức quan trọng trong giai đoạn hiện nay đồng thời chúng ta phải có những giải pháp phù hợp nhằm thu hút và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn này. Qua quá trình tìm hiểu nghiên cứu và đặc biệt là đựơc sự hướng dẫn tận tình của cô giáo Nguyễn Thị Chiến em đã mạnh dạn chọn đề tài: Một số giải pháp nhằm tăng cường thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.Do tầm nhìn hạn chế và kiến thức còn hạn hẹp nên không thể tránh khỏi những thiếu xót,sai lệch trong bài viết này. Em rất mong được sự chỉ bảo uốn nắn ,tỉ mỉ ,tận tình của các thầy cô giáo. Em xin trân thành cảm ơn! Sinh viên:Bùi Đăng Phú 1
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến CHƯƠNG 1 Lý luận chung về Đầu tư trực tiếp nước ngoài 1.1 Đầu tư trực tiếp nước ngoài và vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài 1.1.1 Vốn đầu tư trực tư trực tiếp nước ngoài FDI foreign direct investment Trước tiên để hiểu về vốn đầu tư ta phải xác định xem vốn đầu tư là gì? Theo cách hiểu chung thì vốn đầu tư ở đây được coi là một phạm trù kinh tế trong lĩnh vực tài chính, nó gắn liền với quá trình sản xuất kinh doanh hàng hoá và trong đầu tư xây dựng các công trình dự án và đây là yếu tố không thể thiếu trong tất cả mọi hoạt động trên, nó có thể là bằng tiền như tiền mặt tiền gửi ngân hàng hoặc có thể bằng hiện vật tài sản máy móc trang thiết bị, dây truyền công nghệ, nhà xưởng, bến bãi .Nói chung ở đây là tất cả những gì phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh và xây dựng có liên quan tới tài chính. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài là nguồn vốn có nguồn gốc từ nước ngoài được đưa vào nước sở tại có thể bằng tiền hay thiết bị dây truyền công nghệ và bên nước ngoài này sẽ tự quản lý nguồn vốn trong thời gian hoạt động của dự án Dự án đầu tư là tập hợp những ý kiến, đề xuất về việc bỏ vốn đầu tư vào một đối tượng nhất định và gỉai trình kết qủa thu được từ hoạt động đầu tư. Việc các nhà đầu tư ở quốc gia này bỏ vốn vào các quốc gia khác theo một chương trình đã được hoạch định trong một khoảng thời gian dài nhằm đáp ứng các nhu cầu của thị trường và mang lại lợi ích hơn cho các chủ đầu tư và cho xã hội được gọi là đầu tư quốc tế hay đầu tư nước ngoài. Đầu tư trực tiếp nước ngoài là một trong hai loại hình đầu tư quốc tế cơ bản, hai loại hình này có thể không giống nhau song trong một điều kiện nào đó có thể chuyển hoá cho nhau. 2
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Dự án đầu tư nước ngoài là những dự án đầu tư có sự khác nhau về quốc tịch của các nhà đầu tư với nước sở tại tiếp nhận đầu tư và các nhà đầu tư hoàn toàn có quyền trực tiếp quản lý dự án của mình trong thời gian dự án hoạt động và khai thác. Nói một cách khác thì dự án đầu tư trực tiếp là những dự án đầu tư do các tổ chức kinh tế và cá nhân ở nước ngoài tự mình hoặc cùng với các tổ chức hoặc cá nhân tiếp nhận đầu tư bỏ vốn đầu tư cùng kinh doanh và phân chia lợi nhuận thu được. 1.1.2 Vai trò của vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài Như đã nêu ở trên vốn đầu tư có vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển kinh tế xã hội đặc biệt trong giai đoạn chúng ta đang trong tiến trình hội nhập với nền kinh tế thế giới và càng cần thiết hơn khi chúng ta đang cần một lượng vốn lớn và công nghệ tiên tiến của các nước phát triển trên thế giới để phục vụ cho quá trình công nghiệp hóa hiện đại hoá đất nước, vươn lên cùng các nước trong khu vực cũng như thế giới. Vốn đầu tư không chỉ quan trọng với chúng ta mà còn hết sức quan trọng với các nước có vốn đầu tư và các tổ chức doanh nghiệp có vốn đầu tư. Nó giúp các chủ đầu tư nước ngoài chiếm lĩnh thị trường tiêu thụ do đặt dự án đầu tư tại nơi đó và tận dụng được nguồn nguyên liệu tại chỗ. Cũng chính nhờ vào đầu tư nước ngoài mà các nhà đầu tư được tự điều chỉnh công việc kinh doanh của mình cho phù hợp với điều kiện kinh tế phong tục tập quán điạ phương để từ đó bằng kinh nghiệm và khả năng của mình mà có cách tiếp cận tốt nhất, đồng thời giúp các chủ đầu tư có thể tiết kiệm chi phí nhân công do thuê lao động với giá rẻ ngoài ra còn giúp tránh khỏi hàng rào thuế quan. Đối với chúng ta nước tiếp nhận đầu tư thì các dự án đầu tư trực tiếp có ý nghĩa hết sức quan trọng bởi nó giúp chúng ta có nhiều cơ hội hơn trong việc hội nhập vào nền kinh tế thế giới. 3
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến 1.1.3 Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Đầu tư trực tiếp nước ngoài giúp chúng ta giải quyết những khó khăn về vốn cũng như công nghệ và trình độ quản lý, nhờ vào những yếu tố này sẽ giúp cho nền kinh tế tăng trưởng một cách nhanh chóng, giúp chúng ta khắc phục được những điểm yếu của mình trong quá trình phát triển và hội nhập. Đóng góp vào ngân sách Thu hút lao động Nâng cao thu nhập Tăng khoản thu cho ngân sách Xem xét tình hình tăng trưởng kinh tế của những nước đang phát triển trên thế giới có thể rút rằng tất cả các nước đang tìm mọi cách để thu hút nguồn vốn đầu tư từ nước ngoài, một điều nữa là khối lượng vốn đầu tư nước ngoài tỷ lệ thuận với mức độ tăng trưởng của nền kinh tế quốc gia đó. Mặt khác FDI cũng tạo cơ hội cho các nước sở tại khai thác tốt nhất những lợi thế của mình về tài nguyên thiên nhiên cũng như vị trí địa lý nó góp phần làm tăng sự phong phú chủng loại sản phẩm trong nước cũng như làm tăng sức cạnh tranh cho sản phẩm trong nước với sản phẩm của các quốc gia trên thế giới vì thế tăng khả năng xuất khẩu của nước ta FDI còn làm tăng các khoản thu về ngoại tệ do xuất khẩu trực tiếp các sản phẩm dịch vụ và nguyên liệu vật lịêu cho các dự án đầu tư trực tiếp, nói chung FDI là nguồn vốn có ý nghĩa quan trong qúa trình hội nhập và phát triển nền kinh tế FDI còn giúp chúng ta tiến nhanh trên con đường công nghiệp hóa hiện đại hoá đất nước trong giai đoạn hiện nay, đây chính là một nguồn vốn lớn trong đó có cả tiềm lực về mặt tài chính và tiềm lực về mặt khoa học công nghệ cũng như những kinh nghiệm quản lý hết sức cần thiết cho chúng ta trong giai đoạn hiện nay. 4
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến 1.1.3 Thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế Chúng ta đang trong qua trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp công nghiệp dịch vụ sang công nghiệp nông nghiệp dịch vụ, công việc này đòi hỏi rất nhiều vốn cũng như cần tới rất nhiều sự hỗ trợ về công nghệ. Hơn nữa yêu cầu dịch chuyển cơ cấu kinh tế không chỉ là đòi hỏi của bản thân sự phát triển nội tại nền kinh tế mà nó còn là đòi hỏi của xu hướng quốc tế hoá đời sống kinh tế. Đầu tư trực tiếp nước ngoài là một phần quan trọng trong kinh tế đối ngoại, thông qua đó các quốc gia sẽ tham gia ngày càng nhiều vào quá trình phân công lao động quốc tế. Để hội nhập vào nền kinh tế thế giới và tham gia tích cực vào quá trình liên kết kinh tế giữa các nước trên thế giới đòi hỏi từng quốc gia phải thay đổi cơ cấu kinh tế trong nước cho phù hợp với sự phân công lao động quốc tế và sự vận động chuyển dịch cơ cấu kinh tế của mỗi quốc gia phù hợp với trình độ phát triển chung của thế giới sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài và chính đầu tư nước ngoài sẽ góp phần làm chuyển dịch dần cơ cấu kinh tế. 1.1.4 Đầu tư trực tiếp tạo nguồn vốn bổ sung quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế xã hội hiên nay Nguồn vốn cho đầu tư phát triển chủ yếu là từ ngân sách nhưng đầu tư trực tiếp cũng góp một phần quan trọng trong đó. Đối với một nước còn chậm phát triển như nước ta nguồn vốn tích luỹ được là rất ít vì thế vốn đầu tư nước ngoài có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với quá trình phát triển kinh tế.Nước ta có tiềm năng về tài nguyên thiên nhiên cũng như nguồn lao động dồi dào nhưng do thiếu nguồn vốn và chưa có đủ trang thiết bị khoa học tiên tiến nên chưa có điều kiện khai thác và sử dụng. Với các nước đang phát triển vốn đầu tư nước ngoài chiếm một tỷ lệ đáng kể trong tổng vốn đầu tư của toàn bộ nền kinh tế trong đó có một số nước hoàn toàn dựa vào vốn đầu tư nước đặc biệt là ở giai đoạn đầu của sự phát triển. 5
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Nhưng tiếp nhận đầu tư trực tiếp chúng ta cũng phải chấp nhận một số những điều kịên hạn chế: đó là phải có những điều kiện ưu đãi với các chủ đầu tư. Nhưng xét trên tổng thể nền kinh tế và xu thế phát triển của thế giới hiện nay thì đầu tư trực tiếp là không thể thiếu bởi nó là nguần vốn hết sức quan trọng cho chúng ta đẩy nhanh hơn nữa tốc độ phát triển kinh tế để hoà nhập vào nền kinh tế khu vực cũng như thế giới. Chính vì thế mà vốn FDI có ý nghĩa hết sức quan trọng trong giai đoạn thiện nay, chúng ta cần có một cơ chế chính sách phù hợp hơn nữa nhằm thu hút nguồn vốn này trong tương lai 1.2 Các phương thức và hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài 1.2.1Các hình thức đầu tư trực tiếp 1.2.1.1 Hình thức hợp đồng hợp tác kinh doanh Đây là hình thức đầu tư được nhà nước ta cho phép theo đó bên nước ngoài và bên Việt Nam cùng nhau thực hiện hợp đồng được ký kết giữa hai bên Trong thời gian thực hiện hợp đồng các bên phải xác định rõ quyền lợi và nghĩa vụ cũng như trách nhiệm của mỗi bên mà không tạo ra một pháp nhân mới và mỗi bên vẫn giữ nguyên tư cách pháp nhân của mình. Hình thức hợp đồng hợp tác kinh doanh là hình thức rất phổ biến và có nhiều ưu thế đối với việc phối hợp sản xuất các sản phẩm có tính chất phức tạp và yêu cầu kỹ thật cao đòi hỏi sự kết hợp thế mạnh của nhiều quốc gia . Đối với nước ta có lợi thế về mặt lao động và nguyên liệu đầu vào chúng ta phải có chính sách hợp lý trong chiến lược phát triển của mình nhằm thu hút và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn này. 1.2.1.2Doanh nghiệp liên doanh Trong luật đầu tư nước ngoài quy định rõ doanh nghiệp liên doanh là doanh nghiệp do hai hoặc nhiều bên hợp tac ký kết với nhau trong đó có một bên là nước sở tại trên cơ sở hợp đồng liên doanh và hợp tác ký kết giữa chính phủ của nước sở tại với bên nước ngoài hay doanh nghiệp của nước sở tại với doanh nghiệp nước ngoài. Doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài là hình thức tổ chức kinh doanh quốc tế của các bên tham gia không có cùng quốc tịch. Bằng cách thực 6
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến hiện ký kết các hợp đồng cùng tham gia góp vốn, cùng nhau quản lý và đều có trách nhiệm cũng như nghĩa vụ thực hiện phân chia lơi nhuận và phân bổ rủi ro như nhau. Theo hình thưc kinh doanh này hai hay nhiều bên tham gia góp vốn vì thế quyền hạn của các bên là khác nhau tuỳ thuộc vào số vốn mà mình đã tham gia vào hợp đồng liên doanh. Bên nào nhiều vồn bên đó có quyền lớn hơn trong các vấn đề của doanh nghiệp cũng như được hưởng % ăn chia trong các dự án. Trong luật đầu tư nước ngoài quy đinh bên đối tác liên doanh phải đóng số vốn không dưới 30%vôn pháp định của doanh nghiệp liên doanh hoặc có thể nhiều hơn tuỳ theo các bên thoả thuận và bên Việt Nam có thể sử dụng mặt bằng và tài nguyên thiên nhiên để tham gia gốp vốn. Vốn pháp định có thể được góp trọng một lần khi thành lập doanh nghiệp liên doanh hoặc từng phần trong thời gian hợp lý. Phương thức và tiến độ góp vốn phải được quy định trong hợp đồng liên doanh và phải phù hợp với giải trình kinh tế kỹ thuật. trường hợp các bên thực hiện không đúng theo thời gian mà không trình bày được lý do chính đáng thì cơ quan cấp giấy phép đầu tư có quyền thu hồi giấy phép đầu tư của doanh nghiệp đó.Trong quá trình kinh doanh các bên không có quyền giảm vốn pháp định. 1.2.1.3 Doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài Luật đầu tư nước ngoài của Việt Nam quy định doanh nghiệp 100%vốn nước ngoài là doanh nghiệp thuộc quyền sở hữu của cá nhân hay tổ chức nước ngoài và tổ chức thành lập theo quy định pháp luật nước ta cho phép trên cơ sở tự quản lý. Doanh nghiệp 100%vốn nước ngoài được thành lập theo hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn có tư cách pháp nhân theo pháp luật nước ta đã ban hành. Doanh nghiệp 100%vốn đầu tư nước ngoài được thành lập sau khi cơ quan có thẩm quyền về hợp tác đầu tư nước sở tại cấp giấy phép và chứng nhận doanh nghiệp đã tiến hành đăng ký kinh doanh hợp pháp. 7
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Người đại diện cho doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài là Tổng giám đốc doanh nghiệp. Nếu Giám đốc doanh nghiệp không thường trú tại nước sở tại thì phải uỷ quyền cho người thường trú tại nươc sở tại đảm nhiệm Trong thực tế các nhà đầu tư thường rất thích đầu tư theo hình thức này nếu có điều kiện vì rất nhiều lý do khác nhau trong đó quan trọng nhất là quyền tự quyết trong mọi vấn đề ,ít chịu sự chi phối của các bên có liên quan ngoại trừ việc tuân thủ các quy định do luật đầu tư của nước sở tại đưa ra. 1.2.2.Các phương thức đầu tư trực tiếp nước ngoài Các nhà đầu tư nước ngoài có rất nhiều phương thức để tiến hành đầu tư vào các nước, thông thường thì các dự án phần lớn được tiến hành trên cơ sở ký kết giữa Chính Phủ nước sở tại và các tổ chức nước ngoài để xây dựng các công trình phúc lợi như hình thức xây dựng chuyển giao kinh doanh hoặc có thể xây dựng các công trình giao thông cầu cống thông qua hình thức xây dựng kinh doanh chuyển giao hoặc có thể đầu tư thông qua khu chế xuất 1.2.2.1Hình thức hợp đồng xây dựng kinh doanh chuyển giao (BOT build operation-transfer) Hợp đồng xây dựng kinh doanh chuyển giao là văn bản ký kết giữa nhà đầu tư với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để xây dựng các công trình hạ tầng như cầu đường, bến cảng ,nhà maý. Hợp đồng BOT được thực hiện thông qua các dự án với 100%vốn nước ngoài cũng có thể do nhà đầu tư cộng tác với Chính Phủ nước sở tại và được thực hiện đầu tư trên cơ sở pháp lệnh của nhà nước đó .Với hình thức đầu tư này nhà đầu tư sau khi xây dựng hoàn thành dự án thì được được quyền thực hiện kinh doanh khai thác dự án để thu hồi vốn và có được lợi nhuận hợp lý sau đó phải có trách nhiệm chuyển giao công trình lại cho phía chủ nhà mà không kèm theo điều kiện nào. Khi thực hiện dự án BOT các nhà đầu tư được hưởng những lợi thế đặc biệt như: Về thuế lợi tức thấp hơn bình thường Thuế chuyển lợi nhuận ra nước ngoài 8
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Thuế doanh thu Thuế nhập khẩu Được quyền ưu tiên trong sử dụng đất đai đường xá. Dựa vào những chỉ tiêu này ta điều chỉnh cho phù hợp nhằm thu hút số lượng nhiều nhất số dự án có thể. 1.2.2.2 Hợp đồng xây dựng chuyển giao kinh doanh (BTO build- transfer-operation) Sau khi đã xây dựng hoàn thành dự án phải thực hiện chuyển giao ngay cho bên chủ đầu tư nhưng vẫn được quyền kinh doanh trên công trình đã xây dựng để thu hồi vốn đầu tư và kiếm lợị nhuận trong một thơì gian nhất định. 1.2.2.3Hợp đồng xây dựng chuyển giao(BT build-transfer) Cũng giống như những hình thức trên nhưng sau khi xây dưng song thì thực hiên chuyển giao sau đó thì các nhà đầu tư được phía chủ đầu tư tạo điều kiện cho nhà đầu tư thực hiên một dự án khác với nhiều ưu đãi hơn nhằm giúp các nhà đàu tư thu hồi lại phần vốn đã bỏ ra và có lãi nhất định. Hình thức đầu tư này cũng được các nhà đầu tư rất quan tâm bởi nó được ưu đãi về nhiều mặt. Ngoài những lợi thế và thuế đã nêu ở trên thì trong việc thực hiện đầu tư dự án thường ưu tiên những dự án khả thi và có lãi suất cao. 1.2.2.4 Khu chế xuất công nghiệp Luật pháp Việt Nam quy định khu chế xuất là khu công nghiệp chuyên sản xuất hàng hoá xuất khẩu, thực hiện các dịch vụ cho sản xuất hàng xuất khẩu và hoạt động xuất khẩu, có ranh giới địa lý xác định do chính phủ thành lập hoặc cho phép thành lập bao gồm một hoặc nhiều doanh nghiệp. Như vậy theo nghĩa rộng khu chế xuất bao gồm tất cả các khu vực được chính phủ sở tại cho phép chuyên môn hoá sản xuất hàng xuất khẩu và hoạt động sản xuất, nó là khu biệt lập có chế độ mậu dịch và thuế quan riêng cố định ranh giới và ấn định nguồn hàng ra vào khu vực. Ngoài những mục đích chung của việc thu hút đầu tư nước ngoài như giải quyết khó khăn về vốn việc làm, tiếp thu công nghệ hiện đại, học tập tiếp 9
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến thu công nghệ , học tập kinh nghiệm quản lý tiên tiến, khai thác lợi thế so sánh của quốc gia, tận dụng nguồn nguyên nhiên vật liệu Việc xây dựng khu chế xuất còn nhằm mục đích tăng xuất khẩu, tăng các khoản thu ngoại tệ cho đất nước, từng bước thay đổi cơ cấu hàng hoá xuất khẩu theo hướng tăng tỷ lệ hàng công nghiệp chế biến, mở ra khả năng phát triển công nhhiệp theo hướng hiện đại hoá, góp phần thực hiện chính sách mở cửa nền kinh tế ,hội nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới. Khu công nghiệp là khu chuyên sản xuất hàng công nghiệp và thực hiện các dịch vụ cho sản xuất công nghiệp do chính phủ thành lập hoặc cho phép đầu tư. Khu công nghiệp do Chính Phủ thành lập có ranh giới riêng xác định chuyên sản xuất công nghiệp và thực hiện các dịch vụ hỗ trợ sản xuất công nghiệp không có dân cư sinh sống Trong khu công nghiệp có các loại doanh nghiệp như doanh nghiệp Việt Nam thuộc mọi thành phần kinh tế, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài,khu chế xuất, doanh nghiệp liên doanh. 1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến FDI Trong chiến lược đầu tư của mình các nhà đầu tư thường có xu hướng tìm tới những nước có điều kiện tốt nhất đối với công việc kinh doanh của mình như điều kiện kinh tế, chính trị và hệ thống pháp luật ra làm sao. Hàng loạt câu hỏi đó đặt ra của các nhà đầu tư đòi hỏi các nước muốn tiếp nhận và thu hút nguồn vốn này phải đưa ra những điều kiện ưu đãi cho các nhà đầu tư, cho họ thấy ra được những lợi ích khi quyết định tham gia đầu tư ở nước mình. Ngoài ra môi trường cũng có tác động không nhỏ tới công việc kinh doanh của các nhà đầu tư vì cũng như hầu hết các hoạt động đầu tư khác nó mang tính chất đặc điểm của các nghiệp vụ kinh tế nói chung, do vậy nó chịu tác động của các quy luật kinh tế nói chung và những ảnh hưởng của môi trường kinh tế xã hội, các chính sách có liên quan, hệ thống cơ sở hạ tầng 10
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến 1.3.1. Môi trường kinh tế Với điều kiện của từng nước mà các nhà đầu tư quyết định tham gia vào từng khu vực với từng dự án cho phù hợp với điều kiện của nước đó như về điều kiện kinh tế:GDP,GDP/đầu người,tốc độ tăng trưởng kinh tế,cơ cấu các ngành Nói chung để quyết định đầu tư và một quốc gia nào đó các nhà đầu tư phải cân nhắc xem điều kiện kinh tế tại nước sở tạị có đáp ứng được yêu cầu về mặt kinh tế cho dự án của mình phát triển và tồn tại hay không. Chẳng hạn như thu nhập bình quân đầu người nếu quá thấp thì sẽ ảnh hưởng tới đầu ra của sản phẩm vì người dân sẽ không có tiền để mua sản phẩm đó, cơ cấu các ngành trong nền kinh tế cũng ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt đông đầu tư của các nhà đầu tư vì với cơ cấu của nền kinh tế thiên về những ngành công nghiệp chế tạo hay công nghiệp cơ khí. Cơ chế kinh tế của nước sở tại, điều này ảnh hưởng rất lớn tới xu hướng đầu tư, cơ chế không phù hợp sẽ là rào cản đối với họ, nếu giờ chúng ta vẫn còn giữ cơ chế tập chung thì thành phần kinh tế quốc doanh vẫn là chủ yếu thì sẽ không thể chấp nhận một dự án đầu tư trực tiếp từ nước ngoài được hơn nữa các nhà đầu tư không dại gì mà đầu tư vào một quốc gia như thế bởi họ không được hoan nghênh và còn phải cạnh tranh với doanh nghiệp quốc doanh. 1.3.2 Về tình hình chính trị Các nhà đầu tư thường tìm đến những quốc gia mà họ cảm thấy yên tâm không có những biến động về chính trị vì chính trị không ổn định sẽ ảnh hưởng tới dự án của mình và nhất là xác suất về rủi ro là rất cao, có thể dự án sẽ không tiếp tục được thực hiện và không có cơ hội sinh lời, thậm chí còn có thể sẽ mất khả năng thu hồi vốn. Các biến động về chính trị có thể làm thiệt hại cho các nhà đầu tư do có những quy định đưa ra sẽ khác nhau khi có những biến động chính trị vì khí thể chế thay đổi thì các quy định và các luật có liên quan cũng hoàn toàn thay đổi và những hiệp định ký kết giữa hai bên sẽ không còn do đó các nhà đầu tư phải gánh chịu hoàn toàn những bất lợi khi 11
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến xẩy ra biến động chính trị. Khi có chiến tranh xẩy ra sẽ khiến cho các hoạt động kinh doanh ngừng trệ và có thể gây ra thiệt hại về cơ sở vật chất. Đây là yếu tố thường được các nhà đầu tư nước ngoài phải thường xuyên quan tâm theo dõi trước khi có nên quyết định đầu tư vào quốc gia này hay không. Những bất ổn về chính trị không chỉ làm cho nguồn vốn đầu tư bị kẹt mà còn có thể không thu lại được hoặc bị chảy ngựơc ra ngoài . Nhân tố tác động này không chỉ bao gồm các yêu cầu như bảo đảm an toàn về mặt chính trị xã hội mà còn phải tạo ra được tâm lý dư luận tốt cho các nhà đầu tư nước ngoài .Bất kể sự không ổn định chính trị nào .Các xung đột khu vực, nội chiến hay sự hoài nghi, thiếu thiện cảm từ phía các nhà đầu tư đối với chính quyền các nước sở tại đều là những yếu tố nhậy cảm tác động tiêu cực tới tâm lý các nhà đầu tư có ý định tham gia đầu tư Trong giai đoạn hiện nay nước ta được coi là một nước có tình hình chính trị ổn định nhất, đây là lợi thế rất lớn cho chúng ta và chúng ta phải luôn tạo ra được sự tin tưởng từ phía các đối tác 1.3.3 Môi trường văn hoá Môi trường văn hoá cũng ảnh hưởng ít nhiều đến đầu tư nước ngoài, ví dụ sau sự kiện ngày 11/9/2001 tất cả các nhà đầu tư từ Mỹ và cả thế giới khi tìm tới đầu tư tại một nước có dân số là đạo hồi đều rất dè dặt . Đây là yếu tố rất nhạy cảm mà các nhà đầu tư đặc biệt quan tâm , theo đó các nhà đầu tư xem xét xem có nên đầu tư vào quốc gia này hay không . 1.3.4yếu tố Luật pháp Luật pháp là những quy định đã được quốc hội thông qua, bắt buộc mọi người phải tuân theo và kể cả các đối tác tham gia đầu tư vào nước đó cũng phải tuân theo điều này. Để quyết định tham gia đầu tư vào một nước nào đó các nhà đầu tư phải xem xét rất kỹ về yếu tố này vì nó liên quan trực tiếp tới cách thức thực hiện đầu tư dự án của mình mà còn ảnh hưởng tới phương án kinh doanh của mình trong tương lai. Các quốc gia muốn thu hút được các nhà đầu tư tham gia đầu tư vào nước mình thì phải bằng cách nào đó từng 12
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến bước hoàn thiện hệ thống pháp luật của mình đặc biệt là hoàn thiện hệ thông luật đầu tư nước ngoài . Ngoài sự kín kẽ không sơ xuất của hệ thống luật đầu tư không có khe hở thì các nhà làm luật Việt Nam cũng còn phải chú ý tới các quy định để không quá khắt khe đối với nhà đầu tư Hệ thống pháp luật là thành phần quan trọng trong môi trường đầu tư bao gồm các văn bản luật các văn bản quản lý hoạt động đầu tư nhằm tạo nên hành lang pháp lý đồng bộ và thuận lợi nhất cho hoạt động đầu tư nước ngoài. Các yếu tố quy định trong pháp luật đầu tư của nước sở tại phải đảm bảo sự an toàn về vốn cho các nhà đầu tư, bảo đảm pháp lý đối với tài sản tư nhân và môi trường cạnh tranh lành mạnh, đảm bảo việc di chuyển lợi nhuận về nước cho các nhà đầu tư được dễ dàng . Nội dung của hệ thống luật ngày càng đồng bộ , chặt chẽ , không chồng chéo , phù hợp với luật pháp và thông lệ quốc tế thì khả năng hấp dẫn các nhà đầu tư sẽ cao hơn hiện nay rất nhiều 1.3.5 Mức độ hoàn thiện của chính sách Qua thời gian thực hiện và điều chỉnh sẽ làm cho các chính sách dần hoàn thiện và phù hợp, với những quốc gia có kinh nghiệm trong thu FDI thì họ đã phải trải qua nhiều thời gian thực hiện chính sách chính vì thế mà họ đã có được những kinh nghiệm trong lĩnh vực này, không chỉ thu hút được nhiều dự án đầu tư mà còn khiến cho các dự án đầu tư phát huy hết những ưu điểm của mình, đóng góp nhiều hơn vào thu nhập ngân sách , góp phần giải quyết các vấn đề kinh tế xã hội ,thu được những kết quả hết sức to lớn trong lĩnh vực này. Với các nước mới thực hiện Chính sách đầu tư do kinh nghiệm còn ít trong lĩng vực này và chưa hoàn thiện chính sách thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thì đóng góp của nó không phải nhiều song những gì mà đầu tư trực tiếp nước ngoài mang lại không phải là nhỏ, nếu đưa ra được chính sách đầu tư hợp lý không những sẽ thu hút được nhiều vốn mà còn làm cho các dự án phát huy hết hiệu quả của mình, góp phần vào phát triển kinh tế xã hội trong tương lai và từng bước tạo nền tảng kinh tế vững trắc phục vụ cho nền kinh tế có đà phát triển tốt hơn . 13
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Không chỉ chính sách đầu tư mà sự kết hợp chính sách này với những chính sách khác một cách hợp lý và nhịp nhàng cũng ảnh hưởng không nhỏ đến công tác thu hút vốn đầu tư . Chính sách thương mại thông thoáng theo hướng tự do hoá để bảo đảm khả năng xuất nhập khẩu về vốn cũng như về máy móc thiết bị, nguyên liệu sản xuất được tiến hành một cách rễ ràng hơn, giúp các nhà đầu tư thực hiện các công đoạn đầu tư được một cách liên tục và không bị gián đoạn, điều này sẽ tạo ra được sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tư. Các chính sách tiền tệ phải giải quyết được các vấn đề chống lạm phát và ổn định tiền tệ để nhà đầu tư nhìn vào nền kinh tế với một cách nhìn khả quan hơn . Chính sách lãi suất và tỷ giá tác động trực tiếp đến dòng chảy của FDI với tư cách là những yếu tố quyết định giá trị đầu tư và mức lợi nhuận ở một thị trường nhất định. 1.3.6 Các ưu đãi của nhà nước Thuế thu nhập doanh nghiệp: Mức thuế đánh vào thu nhập của các doanh nghiệp cũng ảnh hưởng không nhỏ tới dòng đầu tư trực tiếp nước ngoài chảy vào trong nước bởi nó liên quan tới việc ăn chia lợi nhuận của nhà đầu tư với các bên đối tác, sự hấp dẫn của chính sách là làm sao cho các dự án có vốn đầu tư trực tiếp đóng góp nhiều nhất có thể vào ngân sách nhưng phải đảm bảo vẫn phải hấp dẫn được các nhà đầu tư. Thuế thu nhập doanh nghiệp áp dụng với các dự án có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài cao thấp sẽ ảnh hưởng tới dòng chảy của FDI vào trong nước . Thuế nhập khẩu vốn, máy móc trang thiết bị, nguyên liệu vật liệu: Đây là những yếu tố liên quan tới đầu vào của doanh nghiệp thực hiện đầu tư, nếu có sự khuyến khích giảm mức thuế đối với các yếu tố kể trên thì sẽ làm cho đầu vào của các dự án giam xuống do đó làm tăng lợi thế của các dự án đầu tư vì thế mà số lượng các dự án sẽ tăng và trang thiết bị cũng như vốn sẽ được đưa vào nhiều hơn . Thuế đánh vào các khoản lợi nhuận luân chuyển ra nước ngoài 14
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Ưu đãi về thuế chiếm vị trí quan trọng hàng đầu trong số các ưu đãi tài chính giành cho đầu tư nước ngoài, mức ưu đãi thuế cao hơn là động lực lớn khuyến khích các nhà đầu tư tìm tới, vì thế cần áp dụng sự ưu đãi này với những mức khác nhau cho từng loại dự án và áp dụng với mức thấp nhất có thể, đặc biệt đối với các dự án đầu tư có tỷ lệ vốn nước ngoài cao, quy mô lớn dài hạn, sử dụng nhiều nguyên liệu vật liệu và lao động trong nước . Chính sách đầu tư phải đảm bảo cho các nhà đầu tư nhận thấy khi tham gia đầu tư, họ sẽ thu được lợi nhuận cao nhất trong điều kiên kinh doanh chung của khu vực để khuyến khích các nhà đầu tư tìm tới như một điểm tin cậy và có nhiều cơ hội để phát triển nguồn vốn của mình . 1.3.7 Các yếu tố thuộc nền hành chính Mỗi quốc gia có con đường chính trị riêng của mình và kèm theo đó là đường lối phát triển kinh tế đặc thù của quốc gia đó. Do đó thể chế nền hành chính cũng khác nhau. Đầu tư trực tiếp nước ngoài là hình thức đầu tư xuyên quốc gia do đó nhà đầu tư khi tham gia đầu tư vào quốc gia thì phải tuân thủ theo những quy định của quốc gia đó. Một thể chế hành chính phù hợp sẽ đem lại những thuận lợi hết sức lớn cho quá trình hội nhập cũng như tiếp nhận FDI, thủ tục hành chính quá rắc rối như thủ tục cấp giấy phép có liên quan trong thực hiện đầu tư dự án, thời gian cấp giấy phép quá lâu gây lãng phí thời gian vô lý và thậm chí còn gây thiệt hại về kinh tế, làm mất cơ hội của các nhà đầu tư. Điều này sẽ gây tâm lý không tốt từ phía các nhà đầu tư và có cái nhìn không tốt đối với điều kiện đầu tư ở nước đó. 1.3.8 Các yếu tố thuộc thể chế luật pháp Luật pháp kín kẽ đầy đủ sẽ giúp cho các nhà quản lý quản lý chặt chẽ được các hoạt động kinh tế và sẽ giảm bớt những rủi ro trong các hoạt động kinh tế của các nhà đầu tư, hơn nữa còn giúp cho các nhà quản lý giải quyết một cách thoả đáng đối với những tiêu cực, tranh chấp phát sinh. Hệ thông luật pháp rõ ràng và kín kẽ sẽ tạo được tâm lý yên tâm của bên đầu tư đối với bên đối tác . 15
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến 1.3.9 Hệ thống giao thông thông tin liên lạc Các nước phát triển trên thế giới rất quan tâm đầu tư phát triển hệ thống giao thông đường bộ hệ thống sân bay, bến cảng, cầu cống bởi đây chính là vấn đề quan trọng hàng đầu trong chiến lược phát triển một nền kinh tế vững mạnh. Hệ thống giao thông có phát triển thì mới làm cho các dự án các công trình được triển khai và đi vào thực hiện vì đây được coi là huyết mạch lưu thông của nền kinh tế, nếu hệ thôngnày hoạt động kém có nghĩa là các hoạt động kinh tế cũng bị ảnh hưởng và không thể tiến nhanh được, các dự án đầu tư không nằm ngoài quy luật đó nên cũng chịu ảnh hưởng của sự phát triển hệ thông giao thông và hệ thống thông tin liên lạc. Các nhà đầu tư quan tâm tới điều này bởi vì nó có ảnh hưởng tới tính khả thi của dự án và liên quan tới tương lai của dự án mà họ sẽ quyết định kinh doanh. Các nước trên thế giới đa phần là tận dụng nguôn vốn đầu tư phát triển và hỗ trợ để đầu tư xây dựng phát triển và hoàn thiện, nâng cao hệ thống cơ sở hạ tầng này 1.3.10 Hệ thống cung cấp điện nước Đây cũng là một yếu tố quan trong trong chiến lược cải thiện môi trường nhằm thu hút FDI, nếu không có các yếu tố nầy thì sẽ không thể thực hiện được dự án, hệ thống lưới điện cần phải được đưa tới tất cả các vùng và được bố chí đầy đủ hợp lý ,thuận tiên cho các dự án phát triển và đi vào thực hiện. Các yếu tố về hệ thống lưới điện hoàn thiện và nguồn nước được cung cấp tận nơi sẽ khuến khích các dự án tìm tới vì ở nơi đó cũng có điều kiện tương tự như các vùng khác và còn có thể tốt hơn . 1.3.11 Các khu chế xuất , khu công nghiệp Với nhiều dự án để có thể triển khai được, nó đòi hỏi những điều kiện hết sức khắt khe và không thể nơi nào cũng có thể đáp ứng được, các nước sở tại phải tiến hành đầu tư xây dựng các khu chế xuất và các khu công nghiệp đặc biệt và trong đó có đầy đủ các điều kiện có thể đáp ứng đầy đủ các điều kiện mà dự án đặt ra. Với những khu công nghiệp hiện đại này có thể tập chung rất nhiều dự án và có nhiều vốn, các dự án khác nhau này có thể hỗ trợ và cung cấp các đầu vào và tiêu thụ đầu ra cho nhau chính vì thế các khu chế xuất là nơi rất tốt để thu hút vốn đầu tư. Quốc gia nào có nhiêu khu công nghiệp khu chế xuất hiện đại thì sẽ thu hút được nhiều dự án đầu tư. 16
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Chương 2 Thực trạng về thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam 2.1 Đóng góp của đầu tư trực tiếp nước ngoài vào sự phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam 2.1.1 Kinh tế Như chúng ta đã biết mục đích của các nhà đầu tư không phải gì khác mà chính là tìm tới nơi mà họ tin tưởng là có thể bỏ đồng vốn của mình vào kinh doanh sao cho đồng tiền của mình được an toàn là trước hết sau đó là có thể sinh sôi lợi nhuận cao hơn những nơi khác, đồng thời làm cho nền kinh tế của nước sở tại phát triển . Nước ta hiện nay đang là nước có điều kiện ổn đinh cả về chính trị và kinh tế đồng thời hội đủ cấc yều tố về mọi mặt giúp cho dự án có thể thực hiện một cách dễ dàng như cơ sở hạ tầng trình độ phát triển kinh tế, trình độ phát triển khoa học công nghệ, trình độ tay nghề của người lao động, có đủ điều kiện để dự án có thể triển khai như kế hoạch của các nhà đầu tư, phát huy tốt nhất những đóng góp của mình vào phát triển kinh tế xã hội của chúng ta. Kết quả chúng ta đã đạt được số lượng dự án không ngừng tăng lên. Năm 1996 là 325 dự án với tổng số vốn đăng ký là 8.497,3 triệu $. Đến năm 1997 số lượng dự án đã tănglên là 345 dự án nhưng vốn đầu tư lạị giảm so với năm 1996 và chỉ còn vào khoảng 57,8 % tương đương với 4.691,1 triệu $. Tình trạng này tiếp tục diễn ra vào những năm tiếp theo, đến năm 2000 thì số lượng dự án đạt vào khoảng 371 dự án và số vốn đầu tư chỉ còn 2.012,4 triệu $ đến năm 2002 gần đây nhất, số lượng dự án đã đật được mức kỷ lục tới 697 dự án nhưng số vốn chỉ đạt 16,1% so với năm 1996 là 1.376 triệu $. Mặc dù lượng vốn không ngừng giảm xuống vào các năm gần đây nhưng những đóng góp của hoạt động đầu tư trực tiếp lại không ngừng tăng lên năm 1996 các dự án đầu tư trực tiếp đóng góp vào ngân sách 263 triệu$ và vào GDP là 1.750 triệu $, năm 1997 là 315 triệu $ và 2.250 triệu $ tới năm 2000 mức đóng góp này 17
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến đã đạt được mức rất lớn, đóng góp vào ngân sách đã đạt được 280 triệu$ và vào GDP là 4.105 triệu $ và sang năm2001 là 373 triệu$ và vào GDP là 4.199 triệu $ và đong góp vào ngân sách nhà nước năm 2001 của các dự án đâu tư trực tiếp nước ngoài là 373 triệu $ đến năm 2002 hoạt động này đóng góp 25% tổng thu nhân sách nhà nước. Mặc dù tổng vốn đầu tư đưa vào Việt Nam trong những năm gần đây có xu hướng giảm song hiệu quả của các dự án thì không ngừng tăng lên thể hiện ở đóng góp của hoạt động này vào tổng thu ngân sách nhà nước trong những năm qua không ngừng tăng lên và lượng hàng xuất nhập khẩu thông qua hoạt động này năm 1996 tổng giá trị xuất khẩu của hoạt động này là 920 triệu $ và nhập khẩu là 2.042 triệu $ thì tới năm 2002 giá trị xuất khẩu của hoạt động này đã đạt mức 3.600 triệu $ và nhập khẩu là 4.700 triệu $.Không những đóng góp rất lớn vào ngân sách nhà nước mà đẩy mạnh các hoạt động xuất nhập khẩu của cả nước đồng thời thu hút thêm người lao động vào làm việc trong các công trình các dự án có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Bảng 2.1 Hoạt động FDI tại Việt Nam Đơn vị :Triệu $ 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Lượng vốn mới đưa vào 8.640 4.659 3.897 1.568 2.014 25.21 Lượng vốn tăng thêm 788 1.173 884 629 431 579 Đóng góp vào xuất khẩu 920 1.790 1.982 2.590 3.230 3.600 Lượng nhập khẩu 2.042 2.890 2.668 3.382 4.350 4.700 Đóng góp vào GDP 1.750 2.205 2.582 3.343 4.105 4.199 Đóng góp vào ngân sách 263 315 317 271 280 373 Thu hút lao động (1000 người ) 220 250 270 296 349 439 Nguồn : Thời báo kinh tế Việt Nam 04/2002 Cùng với những điều kiện đã đáp ứng được đòi hỏi của các nhà đầu tư, chúng ta còn có những chính sách và điều kiện ưu đãi vì thế số lượng chất lượng dự án đã tăng lên góp phần làm tăng trình độ phát triển nền kinh tế của chúng ta. 18
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Về trình độ phát triển kinh tế: mặc giù tốc độ phát triển kinh tế của chúng ta ở mức cao trên 6% nhưng về trình độ chúng ta vẫn chỉ là một nước còn kém so với các nước trong khu vực cũng như trên thế giới bởi chúng ta đi lên từ điểm suất phát thấp và mới chỉ với gần 20 năm thực hiện chính sách kinh tế mới và tham gia vao nền kinh tế khu vực và thế giới nên nhìn chung nền tăng kinh tế còn thấp hơn các nước khác .Nhờ có hoạt động đầu tư trực tiếp giúp cho chúng ta từng bước tiếp cận được với trình độ phát triển của các nước phát triển trên thế giới thông qua tiếp nhận vốn để đầu tư phát triển và tiếp thu công nghệ hiện đại cũng như học hỏi kinh nghiệm 2.1.2 Về mặt xã hội Các dự án đầu tư trực tiếp còn giúp cho chúng ta thu hút được đội ngũ người lao động tham gia đông đảo vào làm việc góp phần giải quyết công ăn việc làm cho người lao động, tăng thu nhập. Nhìn chung chúng ta có một đội ngũ lao động tương đối lớn về số lượng còn về chất lượng tuy chưa so kịp với các nước có trình độ phát triển kinh tế cao nhưng trình độ cũng tương cao có nhiều khẳ năng tiếp thu những kiến thức và tiếp cận với trình độ khoa học hiên đại. Số lượng công nhân viên được thu hút vào làm việc tại các dự án có vốn đầu tư nước ngoài ngày càng đông năm 1996 thì số người tham gia lao động tại các dự án có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài là 220.000 người thì tới năm 2001 là 439.000 người . Đội ngũ lao động này được hoàn thiện từng ngày và ngày một nâng cao do được tham gia lao động trong các doanh nghiệp có dự đầu tư từ nước ngoài . 2.2 Thực trạng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài trong giai đoạn hiện nay 2.2.1 Số lượng và quy mô dự án Số lượng dự án đầu tư trong nhưng năm gần đây có sự tăng lên rất lớn kể từ năm 1988 tới nay tốc độ tăng trưỏng đầu tư trực tiếp nước ngoài hàng năm đạt mức 109% một năm. Năm 1988 số lượng dự án tham gia đầu tư vào Việt Nam chỉ có 37 dự án với tổng số vốn đăng ký 371.8 triệu USD thì đến năm 1995 đã là 370 dự án và năm 1995 số lượng dự án là 370 dự án và lượng 19
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến vốn đã tăng lên 57,6 % so với năm 1994 với số vốn tương đươnglà vào khoảng 6.530 triệu $, tới năm1996 số lượng dự án đã đạt là 325 dự án và lượng vốn là 8.497 triệu $, đây là năm thu hút được số lượng dự án lớn nhất từ trước tới nay. Đến năm 1997 mặc giù số lượng dự án vẫn có xu hướng tăng lên song lượng vốn đầu tư lại có phần giảm xuống so vớinăm 1996 và chỉ còn khoảng 54,7 % với số vốn tương đương là 4649,1 triệu$. Nguyên nhân là do cuộc khủng hoảng kinh tế Châu á đã ảnh hưởng tới nền kinh tế của các nước trong khu vực cũng như các nước trên thế giới, cuộc khủng hoảng kinh tế đã làm cho các nền kinh tế của các nước bị suy sụp khiến cho các nhà đầu tư không thể tiếp tục thực hiện được các dự án đầu tư của mình và đem vốn mới vào thực để thực hiện các dự án đầu tư mới, hơn nữa các nhà đầu tư thế giới lại nhìn nhận nền kinh tế khu vực với một cách không lấy gì làm khả quan lắm vì thế không tiếp tục đầu tư vào khu vực cũng như Việt Nam. Những năm tiếp theo số lượng dự án tiếp tục giảm xuống đến năm 1999 số lượng dự án là 311 dự án và tổng số vốn chỉ còn vào khoảng 1.568 triệu $. Đến năm 2000 số lượng dự án và số lượng vốn tiếp tục tăng lên, trong đó số lượng dự án đã là 371 dự án và số lượng vốn đã là 2.012,4 triệu $. Đây là năm số lượng cũng như quy mô dự án có xu hướng tăng lên kể từ khi cuộc khủng hoảng kinh tế Châu á nổ ra vào năm 1997, đến năm 2001 khối lượng vốn đã đạt được 2.194,5 triệu$. Dấu hiệu khả quan chưa được là bao thì vào tháng 11/2001 vụ khủng bố ngày 11/09 đã làm cho tình hình chính trị thế giới khu vực cũng như thế giới rơi vào tình trạng báo động khiến cho các hoạt động kinh tế bị ngừng trệ kể cả các hoạt động đầu tư vì thế năm 2002 số lượng dự án mặc dù không giảm xong lượng vốn đầu tư lại bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi sự kiện này, năm 2002 số lượng dự án đạt mức kỷ lục lên tới 697 dự án tăng 51,1% nhưng khối lượng vốn đầu tư đưa vào trong năm này chỉ bằng 62,7 % so với năm 2001 và bằng 16,1 % so với năm 1996 năm có số vốn đầu tư lớn nhất trong thới gian qua. 20
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Bảng 2.2. Đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam từ 1988 đến 2002 ( Đơn vị Triệu USD) STT Năm Số dự án Vốn đăng ký Vốn pháp định 1 1988 37 371.8 288.4 2 1989 68 582.5 311.5 3 1990 108 839 407.5 4 1991 151 1322 663.6 5 1992 197 2165 1418 6 1993 269 2900 1468.5 7 1994 343 3765.6 1729 8 1995 370 6530 2988.6 9 1996 325 8497.3 2l940.8 10 1997 345 4649.1 2334.4 11 1998 275 3897 1805.6 12 1999 311 1568 593.3 13 2000 371 2012.4 1525.8 14 2001 461 2.194 2426.5 15 2002 697 1.376 14398 Nguồn: Báo ngoại thương 11-20 /12/2001 và Thời báo kinh tế Việt nam 4/2003 Đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam trong một vài năm gần đây có xu hướng gia tăng cả về số dự án cũng như về vốn đầu tư và các ngành đầu tư cũng có những biến đổi. Như đã nói ở trên năm 2002 tổng số dự án đầu tư vào Việt Nam nên tới 697 dự án được cấp giấy phép đây là năm thu hút được nhiều dự án nhất từ trước tới nay, với tổng số vốn đăng ký là 1376 triệu $. Số dự án trong năm 2002 đã tăng lên so với năm 2001 là 51,1 %, nhưng về lượng vốn tham gia đầu tư lại giảm rất lớn chỉ bằng 62,7 % của năm 2001. Qua đây ta thấy tình hình đầu tư tại Việt Nam có nhiều khả quan về số lượng các nhà đầu tư tham gia song có một điều đáng quan tâm là tuy số lượng dự án tăng lên nhưng về quy mô lại giảm rất lớn. Chứng tỏ số lượng các nhà đầu tư tham gia tăng lên rõ rệt nhưng các dự án tham gia lại rất nhỏ, các dự án có quy mô lớn và trung bình lại chiếm tỷ trọng rất nhỏ. Các nhà đầu tư, tập đoàn đầu tư lớn vẫn chưa coi Việt Nam là một địa chỉ tin cậy để thực hiện các dự án của 21
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến mình. Qua phân tích số liệu ta thấy Việt Nam chưa đủ điều kiện để thu hút các nhà đầu tư lớn, đòi hỏi các nhà xây dựng chiến lược đầu tư ở Việt Nam phải có một chiến lược hợp lý để thu hút hơn nữa số dự án đầu tư mặt khác phải tạo được uy tín đối với các tập đoàn đầu tư lớn trên thế giới, một mặt thu hút được thêm số dự án mặt khác có thể tăng lượng vốn đầu tư của dự án và tăng số lượng dự án lớn cũng như tăng về tổng vốn đầu tư đưa vào Việt Nam. 2.2.2 Về lĩnh vực ngành đầu tư Cơ cấu các ngành đầu tư vào Việt Nam có sự thay đổi khá lớn vào những năm đầu thực hiện đầu tư chủ yếu tập chung vào những ngành khai thác và chế biến là chủ yếu, những ngành sử dụng nhiều nguyên liệu vật liệu và sử dụng số lượng lao động lớn. Vào những năm gần đây cơ cấu đầu tư có sự thay đổi theo ngành, do sự điều chỉnh từ phía các bộ ngành và sự ưu đãi của chính sách đầu tư nên các dự án chủ yếu đi vào đầu tư ở những lĩnh vực công nghiệp và xây dựng là chủ yếu. Trong giai đoạn phát triển hiện nay chúng ta đang cần hỗ trợ về vốn trong phát triển cơ sở hạ tầng thì nhờ vào những dự án đầu tư trực tiếp này mà Việt Nam có thể từng bước nâng cao về trình độ phát triển kinh tế xã hội của chúng ta. Nhất là đối với các ngành công nghiệp như công nghiệp chế tạo, công nghiệp cơ khí công nghiệp xây dựng đây là những ngành có khả năng tác động tới nền kinh tế trong nước dưới góc độ là tạo ra cơ sở nền tảng cơ sở vật chất nhằm nâng cao trình độ phát triển kinh tế của tất cả các nghành.Trong giai đoạn này các nghành công nghiệp chiếm tỷ trọng rất cao trong tổng số các dự án cũng như khối lượng vốn thực hiện,nghành công nghiệp chiếp tỷ trọng 61,1% về số lượng dự án(1.978 dự án) và 54,7% về số lượng vốn đầu tư (20.564 triệu &), nghành này là nghành chiếm tỷ trọng lớn nhất trong các nghành tham gia,trong đó chủ yếu tập trung vào hai nghành công nghiệp nặng và công nghiệp nhẹ.Công nghiệp nhẹ chiếm 787 dự án với 4.361 triệu $ và nghành công nghiệp nặng chiếm 785 dự án với tổng số vốn đầu tư là 7.525 triệu $.Nghành nông nghiệp chiếm một tỷ trọng khiêm tốn trong tổng số các dự án đầu tư chỉ với 12,6% về số lượng dự án(386) dự án và 22
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến chiếm 5,7% về khối lượng vốn đầu tư(2.150 triệu $).Nghành này chiếm tỷ trọng thấp nhất trong ba nghành vì đây là nghành không được các đối tác lớn quan tâm vì nghành này đòi hỏi thời gian dài mặc giù khối lượng vốn không lớn lắm nhưng mức độ rủi ro cao. Bảng 2.3 Đầu tư trực tiếp nước ngoài theo ngành giai đoạn 1998-2001 (Đơn vị nghìn USD) STT Ngành đầu tư Số dự án Vốn đầu tư Vốn pháp Vốn thực định hiện I Công nghiệp 1.978 20.564.888 9.44.224 11.724.780 Công nghiệp nặng 785 7.525.219 3.107.192 3.801.849 Dầu khí 28 3.176.126 2.159.489 2.839.016 Công nghiệp nhẹ 787 4.361.952 1.963.145 2.043.294 Xây dựng 213 3.168.226 1.217.441 1.766.989 Công nghiệp TP 165 2.333.363 998.454 1.273.631 II Nông ,lâm nghiệp 386 2.150.358 1.038.520 1.132.552 Nông,lâm nghiệp 331 1.977.094 953.982 1.033.755 Thuỷ sản 55 173.264 84.537 98.796 III Dịch vụ 679 1.488.8507 6.757.348 5.774.679 TC Ngân Hàng 48 553.200 521.750 403.439 Khách Sạn và DL 121 3.311.362 1.090.609 1.908.463 VP cho thuê 112 3.693.677 1.301.696 1.628.716 GTVTvàBưu điện 94 2.785.411 2.247.342 916.387 VH-GD-YTế 105 560.509 247.938 159.486 XD- KCX-KCN 15 795.100 276.236 471.851 Dịch vụ khác 181 722.572 396.593 185.899 XD khu ĐT mới 3 2.466.674 675.183 394.618 Tổng 3043 37.603.753 172.420.l92 18.631.971 Nguồn :thời báo kinh tế Việt Nam 06/2002 23
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Ngành dịch vụ chiếm khoảng 23,3 % về số lượng dự án đầu tư(679 dự án) và 39,6 % về vốn (14.888 triệu $) ngành này mặc dù khối lượng dự án không lớn lắm xong do những dự án đầu tư thường lớn lên khối lượng vốn đem đầu tư vào các dự án này nhiều, điều này phù hợp với xu thế phát triển của xã hội trong giai đoạn hiện nay. Sự chuyển dịch về cơ cấu các ngành đầu tư này là có lợi cho chúng ta đang trong quá trình thực hiện sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hóa hịên nay bởi những dự án này tham gia đầu tư vào các lĩnh vực mà Việt Nam cần đầu tư để phát triển khu vực nay, tạo nền tảng cho phát triển nền kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Năm 2002 số lượng dự án tăng lên, điều này mở ra một tương lai rất tốt cho sự phát triển kinh tế nước ta trong giai đoạn hiện nay. Các dự án này đi vào các ngành công nghiệp là chủ yếu với 536 dự án, đặc biệt về công nghiệp nặng, số dự án trong các ngành công nghiệp tăng nên rất nhanh, công nghiệp nhẹ tăng lên tới 264 dự án, công nghiệp nặng là 168 dự án, xây dựng là 25 dự án. Trong giai đoạn chúng ta đang thực hiên công nghiệp hoá, hiện đại hoá này thì những dự án này có ý nghĩa hết sức quan trọng nó giúp chúng ta rất lớn vào việc phát triển cơ sở hạ tầng từng bước nâng cao trình độ khoa học công nghệ và giúp cho đội ngũ người lao đông từng bước tiếp cận với nền kinh tế hiện đại . Với tổng cộng 697 dự án tương đương với tổng số vốn đăng ký nên tới 1.376 triệu $, tăng 51,1 % về số lượng dự án nhưng lại giảm 37,3 % về vốn trong đó : Ngành công nghiệp chiếm tới 536 dự án tương đương với số vốn đầu tư là 1.046 triệu $ chiếm 76% Ngành nông lâm nghiệp chiêm 51 dự án tương với tổng số vốn đầu tư 95 triệu $ chiếm 6,9% Ngành dịch vụ chiếm 95 dự án với tổng số vốn đầu tư là 208 triệu $ chiếm 15,1 % 24
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Trong năm 2002 khối lượng dự án đầu tư vào ngành công nghiệp tăng lên rõ rệt so với giai đoạn trước chứng tỏ đã có sự chuyển dịch trong cơ cấu các ngành đầu tư các dự án giảm xuống chủ yếu ở các ngành dịch vụ là nhiều nhất. Trong tháng đầu năm năm 2003 tình hình đầu tư trực tiếp nước ngoài ở nước ta cũng mang nhiều khả quan mở ra một năm rất tốt cho chiến lược thu hút FDI trong năm nay. Trong 3 tháng năm 2003 đã có 86 dự án tham gia đầu tư vào Việt Nam với tổng số vốn đầu tư là 190 triệu $ tập chung chủ yếu vào ngành công nghiệp. Bảng 2.4 Đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam từ 01/01 tới 20/12 2002 (Đơn vị triệu $ ) Ngành Số dự án Vốn CN và XD 536 1.046 Dầu khí 2 29 Xây dựng 36 84 Nông Lâm nghiệp 51 95 Thuỷ sản 15 27 Dịch vụ 95 208 Tài Chính-Ngân Hàng 1 5 Y tế – GD 14 20 Văn phòng dịch vụ 3 6 XD Khu đô thị mới 0 0 Xây dựng KCN- CX 1 5 GTVT- Bưu điện 14 16 Du lịch và khách sạn 20 140 Ngành khác 42 16 Tổng 697 1.376 Nguồn: Thời báo kinh tế Việt Nam 01/2003 25
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến công nghiệp nặng chiếm 68/86dự án và 135/190 về vốn đầu tư, đây vẫn là ngành chiếm nhiều vốn đầu tư nhất trong giai đoạn hiên nay.Tình hình này đang diễn ra theo đúng chủ chương phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp hoá hiên đại hoá đất nước trong thời gian hiện nay của đảng và nhà nước ta đã đề ra bởi ngày nay kinh tế xã hội thế giới đang diên ra theo chiều hướng tơi một nên văn minh chí tuệ thì xu hướng của chúng ta cũng phải tận dụng những ưu thế của nguồn vốn này vào phục vụ cho phát triên kinh tế của mình một cách hợp lý đặc biệt ngay nay cần chú trọng phát triển các ngành công nghiệp chế tạo, công nghiệp điền tử để tiếp cận với nển kinh tế của thế giới. Bảng 2.5 Đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam theo ngành từ 01/10 tới 01/02/2003 (Đơn vị triệu $) 01/01-18/03/2003 Tiến tới 18/03/2003 Ngành Số dự án Vốn Dự án Vốn CN và XD 68 135 2.555 21.475 Dỗu khí 1 16 30 1.939 Xây dựng 7 35 251 3.383 Nông Lâm nghiệp 3 4 404 2.199 Thuỷ sản 2 6 82 234 Dịch vụ 13 45 777 14.564 Tài Chính-Ngân Hàng 0 0 47 602 Y tế – GD 4 21 133 633 Văn phòng dịch vụ 0 0 104 3.424 XD Khu đô thị mới 0 0 3 2.467 Xây dựng KCN- CX 0 0 17 878 GTVT- Bưu điện 1 3 109 2.575 Du lịch và khách sạn 4 15 136 3.250 Ngành khác 4 15 136 3.250 Tổng 86 190 3.818 38.472 Nguồn: Thời báo kinh tế Việt Nam 04/2003 26
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến 2.2.3Về vùng đầu tư Các dự án đầu tư chủ yếu nằm ở các tỉnh phía nam, theo số liệu thống kê thì các tỉnh phía Nam có tới 502 dự án tương đương chiêm khoảng 72% số dự án trong cả nước, với tổng số vốn 935,6 triệu USD tương đương 68% tổng số vốn. Đây là vùng có số lượng dự án cũng như số vốn đưa vào rất lớn, hầu nhưcác dự án đều có mặt tại khu vực này đặcbiệt là khu công nghiệp tỉnh Bình Dương. Sở dĩ vùng này thu hút đượcnhiều dự án đầu tư nhất bởi nới đây từ trước tới nay đã là vùng có truyền thống trong hoạt động thu hút vốn đầu tư nước ngoài, hơn nữa nơi đây có một lợi thế hết sức quan trọng về điều kiện kinh tế phát triển hơn hẳn các vùng khác trong cả nước, chính vì thế nên các nhà đầu tư luôn tìm tới vùng này như một địa chỉ rất tin cậy để thực hiện các dự án đầu tư của mình. Hơn nữa nơi đây có cơ chế được coi là thoáng hơn các vùng khác trong cả nước và hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ cho các dự án thực hiện là rất tốt, đặc biệt là hệ thống các khu công nghiệp các khu chế xuất được xây dựng rất nhiều đáp ứng đủ nhu cầu của các nhà đầu tư đặt ra chính vì thế vùng này được coi là vùng có nhiều điều kiện nhất trong việc thu hút nguồn vốn này. Các dự án chủ yếu tập chung vào các tỉnh thành phố như: Thành phố Hồ Chí Minh là địa bàn chiếm nhiều dự án nhất vì nơi đây có đủ các điều kiện để cho các nhà đầu tư thực hiện các dự án của mình, về hệ thống cơ sở hạ tầng rất phát triển có đầy đủ điều kiện về cơ sở vật chất cũng như về các điều kiện khác. Chính những lợi thế này giúp cho địa điểm nàythu hút được số lượng đâu tư lớn nhất, số lượng dự án đâu tư vào khu vực này riêng trong năm 2002 là 206 dự án chiếm với tổng số vốn đăng kí là 252 triệu $. Đây là địa bàn thu hút nhiều nhất vốn đầu tư nước ngoài nhất chỉ sau tỉnh Bình Dương và tỉnh Đồng Nai, thành phố này có truyền thống trong hoạt động thu hút vốn đầu tư tính đến ngày 18/3 /2003 số lượngdự án tham gia đầu tư vào khu vực này là 1.246 dự án và tổng số vốn đăng ký đạt mức lớn nhất trong các tỉnh thành phố thực hiện thu hút vốn đầu tư, với tổng số vốn thực hiện là 10.394 triệu $, tính ra trong hơn 3 tháng đầu năm năm 2003 thành phố đã thu hút được 17 dự án vơi tổng số vốn đầu tư là 10 triệu $. 27
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Địa bàn tỉnh Đông Nai: Đây là địa bàn trong giai đoạn hiện nay được coi là địa bàn có điều kiện tốt để thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và được các nhà đầu tư đặc biệt quan tâm và thực hiên rất nhiều dự án đầu tư tại khu vực này riêng trong năm 2002 tỉnh này là tỉnh thu hút được nhiều vốn đầu tư nhất trong cả nước lớn hơncả thành phố Hồ Chí Minh với tổng dự án tham gia vào khu vực này là 135 dự án đứng sau thành phố Hồ Chí minh nhưng lại đứng đầu về số lượng vốn đem đầu tư vào, với tổng vốn đầu tư năm 2002 là 255 triệu $, với số vốn đầu tư khá lớn này Đồng Nai sẽ trở thành khu vực có số vốn đầu tư lớn trong một vài năm tiếp theo với nhiều khu công nghiệp khu chế xuất sẽ được xây dựng ở đây. Hơn nữa Đồng Nai là khu vực trong nhưng năm qua đã thu hút được khối lượng vốn khá lớn tính đến ngày 18/3/2003 tỉnh đã thu hút được409 dự án tham gia và tổng số vốn đăng ký tính cho tới thời điểm này là 5.488 triệu $ chỉ đứng sau Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Cũng như các tỉnh khác tỉnh Bình Dương cũng có một số lượng lớn các dự án đầu tư vào đây.Trong năm 2002 tỉnh đã có 135 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài tham gia đầu tư vào trong tỉnh , với tổng số vốn lên tới 253 triệu USD, với số lượng vốn đầu tư khá lớn trong khi số dự án chỉ có 135 dự án chứng tỏ các dự án tham gia đầu tư vao tỉnh là những dự án lớn, các dự án có quy mô lớn và số vốn của các dự án là tương đối lớn bình quân mỗi dự án là 1,87 triệu $ một dự án, số lượng vốn bình quân của mỗi dự án được coi là rất lớn trong giai đoạn hiện nay. Tính tới ngày 18 /3 /2003 tỉnh đã thu hút được 618 dự án và tổng số vốn đăng ký là 2.952 triệu $.Số lượng dự án tham gia vào các tỉnh phía bắc trong năm 2002 cũng tăng lên khá lớn, số lượng dự án là 173 dự án với tổng số vốn đăng ký là 356.3 triệu $, chiếm tương đương 25,1% về số dự án và 25,9% về tổng số vốn trong cả nước.Vùng này là vùng cũng có truyền thống trong lĩnh vực thu hút FDI,nhưng do điều kiện kinh tế của các tỉnh miền bắc này chưa bằng các tỉnh miền Nam nên có phần kém hơn trong lĩnh vực thu hút vốn đầu tư này.hơn nữa đièu kiện về cơ sở vật chất ở các tỉnh phía Bắc này cũng còn kém phát triển hơn các tỉnh phía Nam nên kết quả 28
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến không bằng .Nhưng đây cũng là kết quả hết sức to lớn mà chúng ta đã đạt được. Các dự án tập trung vào các tỉnh như Hà Nội ,quảng Ninh,Hải Phòng,Vĩnh Phúc,Lạng Sơn Bảng 2.6: Các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Việt Nam theo vùng lãnh thổ (Đơn vị triệu USD) Tổng Tổng Vốn pháp STT Tỉnh, TP Dự án Dự án vốn vốn định 1 TP Hồ Chí Minh 206 252 1.224 10.394 5.374 2 Hà Nội 54 115 437 7.551 3.013 3 Đồng Nai 96 255 409 5.488 2.452 4 Bình Dương 135 253 618 2.952 1.450 5 Bà Rịa-Vũng Tàu 14 23 79 1.865 545 6 Quảng Ngãi 1 0,3 6 1.326 546 7 Hải Phòng 25 43 118 1.321 1.014 8 Lâm Đồng 5 5 59 859 116 9 Hà Tây 9 10 36 415 211 10 Hải Dương 6 9 36 486 132 11 Thanh Hoá 2 0.3 9 444 410 12 Kiên Giang 1 0.6 6 393 394 13 Đà Nẵng 3 36 43 235,5 132 14 Quảng Ninh 10 39 43 266 165 15 Khánh Hoà 11 13 50 384 273 16 Long An 12 85 59 430 209 17 Vĩnh phúc 9 34 33 374 242 18 Ngệ An 0 0 9 231 40 19 Tây Ninh 8 6 46 217 160 20 Bắc Ninh 5 12 14 165 181 21 Thừa Thiên Huế 3 4 15 138,5 111 22 Phú Thọ 3 0,6 10 136 121 23 Cần Thơ 5 18 26 98 52 24 Quảng Nam 6 38,5 23 134 36 25 Hưng Yên 13 20 21 95 99 26 Tiền Giang 2 3 8 96 71 27 Bình Thuận 8 10 27 99 30 28 Các tỉnh khác 45 91 205 2.512 3.160 30 Tổng 697 1.376 3.669 39.150 20.739 Nguồn: Thời báo kinh tế Việt Nam 01/2003 29
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Hà Nội là địa bàn chiếm nhiều dự án nhất với tổng dự án tham gia là 54 dự án, tổng số vốn đầu tư là 437 triệu $. Đây là địa bàn đứng đầu trong các tỉnh miền Bắc cả về số lượng dự án cũng như về khối lượng vốn tham gia đầu tư, Hà Nội tuy không có điều kiện địa lý và tự nhiên tốt như các địa bàn khác nhưng nới đây lại có điều kiện kinh tế và cơ sở hạ tầng phát triển hơn hẳn các địa bàn khác chính vì thế mà các nhà đầu tư tìm tới Hà Nội với số lượng các dự án là khá lớn và quy mô các dự án cung khá lớn. Tính tới ngày 18/ 03/ 2003 Hà Nội đã thu hút được 437 dự án với tổng số vốn đăng ký là 7.551 triệu $ chỉ đứng sau thành phố Hồ Chí minh về tổng số vốn. Với truyền thống sẵn có cộng với những lợi thế về điều kiện kinh tế cơ sở vật chất trong thời gian tới Hà Nội sẽ trở thành khu vực có điều kiện tốt để thu hút nguồn vốn này. Ngoài ra các tỉnh như quảng ninh cũng có số lượng dự án tham gia khá lớn với 10 dự án và tổng số vốn là 39 triệu $ Hải Phòng có 25 dự án với tổng vốn đầu tư là 43 triệu $, Vĩnh Phúc, Lạng Sơn cũng có một số lượng vốn khá lớn đầu tư vào khu vực này. 2.2.4 Đầu tư trực tiếp của các nước trên thế giới vào Việt Nam Mãi tới những năm giữa của thập kỷ niên 80 thì quan hệ kinh tế giữa Việt Nam với mốt số nước Asean mới được thiết lập trở lại .Tuy vậy theo qui luật hoạt động của chuỗi biến động cơ cấu liên tục kiểu làn sóng ở khu vực Châu á Thái Bình Dương từ Mỹ và Nhật Bản sau đó là các nước NIC, Việt Nam đã thiết lập quan hệ với hầu hết các nước trong khu vực cũng như trên toàn thế giới . Tình hình đầu tư trực tiềp nước ngoài ở Việt Nam cũng ngày một tăng lên theo các mối quan hệ đầu tiên là các nước trong khu vực Đông Nam á sau đó là tất cả các nước trên thế giới đều có dự án đầu tư ở nước ta , qua thời gian thì nước ta đã vươn lên trở thành nước tiếp nhận đầu tư trực tiếp lớn trong khu vực . 30
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Bảng 2.7 Đầu tư trực tiếp của thế giới vào Việt Nam trọng giai đoạn 1988 tới tháng 6/2001 (Đơn vị triêu USD) Quốc gia thực hiện Stt Số dự án Số vốn đăng ký Số vốn pháp định đầu tư 1 Anh 44 1.773,5 1.428,1 2 áo 7 57,3 51,9 3 Ân Độ 9 544,1 519,8 4 Bahama 3 270,4 266,2 5 Ba Lan 4 23,7 13,8 6 Bắc Ailen 2 5,1 4,6 7 Bỉ 14 45,7 16,7 8 Bêlarút 3 61,3 28,6 9 Canada 38 222,7 196,4 10 Cu Ba 2 15,2 7,8 11 CHLB Đức 39 226,1 88,9 12 Đan mạch 8 53,8 40,8 13 Đài Loan 605 4.884,6 2.153.4 14 Hà Lan 42 586,1 469,7 15 Hàn Quốc 309 3.224.7 1.249,5 16 Hồng Kông 319 3.634,3 1.512,9 17 Hungari 7 10,1 9,4 18 Irắc 1 15,1 15,1 19 Ixaraen 3 5,4 4,9 20 Libê ria 1 47 18,8 21 Lúc xăm bua 8 22,9 11,6 22 Ma cao 3 3,9 3,9 23 Liên Bang Nga 66 1.577,5 959,2 24 Na Uy 7 36 18,4 25 Nam Tư 1 1,6 1 26 Niuduylân 11 60,5 21,1 27 Oxtrâylia 98 1.170,5 485,7 28 Pakitan 1 39,8 12 29 Pháp 158 2.175,5 1.243 30 Công Hòa Séc 6 42,8 17 31 CH slôvia 1 39 39 32 Thuỵ Điển 10 376,5 357,3 33 Thuỵ Sỹ 32 624,5 247,7 31
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến 34 Trung Quốc 105 151 91,1 35 CHdcnd triều tiên 3 23,7 17,5 36 Ucraina 9 30,7 22,5 37 Italia 16 73,1 26,4 38 Tổng 1995 22.157,5 11.671,7 Nguồn tạp chí ngoại thương 12/2001 Trong giai đoạn từ năm 1988 tới nay số lượng dự án đầu tư vào Việt Nam là 1995 dự án với tổng số vốn đăng kí là 22.157,5 triệu USD . Trong đó có sự tham gia của tất cả các nước, từ các nước trong khu vực tới tất cả các nước trong khu vực, chủ yếu vẫn là các nước thuộc khu vực Châu á là chính sau đó là các nước thuộc khu vực Châu Âu, Châu Mỹ. Trong năm 2002 nước có số dự án đầu tư lớn nhất vào Việt Nam là Đài Loan, nước này có tổng số dự án đầu tư vào Việt Nam là 185 dự án với tổng số vốn đầu tư là 260 triệu $, đây là nước đạt số lượng dự án đầu tư trực tiếp lớn nhất vào Việt Nam trong thời gian gần đây, tới ngày 18/03/2003 thì Đài Loan đã có 927 dự án tham gia vào đầu tư với tổng số vốn đăng ký là 5.136 triệu $. Đây là nhưng nước có nhiều vốn tham gia đầu tư vào nước ta. Theo số liệu mới nhất thì Đài Loan hiện nay là nước có số vốn đầu tư lớn thứ hai sau Singapo với tổng số vốn đăng ký là tính hết ngày 18/03/2003 thì nước này có số vốn tham gia vào đầu tư tại Việt Nam đã là 5.136 triệu $. Nước có số vốn đầu tư lớn thứ hai vào Việt Nam trong năm qua lại là Hàn Quốc với tổng số vốn đăng ký là 261triệu USD và số dự án đăng ký là 142 dự án tính tới ngày 18/03/2003 thì Hàn Quốc là nước lớn thứ tư trên thế giới có số vốn đầu tư trực tiếp vào Việt Nam có số vốn nhiều nhất chỉ sau một số nước là Singapo, Đài Loan, Nhật Bản tiếp theo là một số nước có số dự án tương đối lớn đầu tư vào Việt Nam trong thời gian năm vừa qua như TrungQuốc cũng có 62 dự án với tổng số vốn 74 triệu $, đặc biệt là Mỹ trong năm vừa qua có 29 dự án tham gia đầu tư vào nước ta với tổng số vốn đầu tư nên tới 137 triệu $, qua đây ta thấy số lượng dự án tham gia đầu t ư vào Việt Nam đều là những dự án lớn bình quân 4,72 triệu $ một dự án theo tỷ lệ bình quân này thì đây là nước có nhiều số dự án lớn nhất vào nước ta. 32
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Ngoài ra còn một số nước khác cũng có số lượng dự án đầu tư tương đối lớn vào Việt Nam như nước có truyền thống đầu tư vào nước ta như Singapo năm vừa qua tuy không có nhiều dự án tham gia vào chỉ có 24 dự án tương đương với số vốn tham gia là 34 triệu $ nhưng trong thời gian trước đây là nước có số vốn tham gia đầu tư lớn nhất vào nước ta vơi tổng số dự án tham gia tính hết ngày 18/03 /2003 là 263 dự án và số vốn tham gia là 7.242 triệu $, Pháp cũng có 126 dự án, Anh có 44 dự án , Liên bang Nga là 40 dự án. Số lượng các dự án không ngừng tăng lên theo thời gian , năm1988 số dự án tham gia vào Việt Nam mới chỉ đạt là 37 dự án và các năm tiếp theo số lượng dự án không ngừng tăng lên năm 1990 đã là 108 dự án và tiếp tục tăng tới năm 2000 thì số lượng dự án đã đạt là 371 dự án và tăng mạnh vào năm 2001 , riêng trong năm này số lượng dự án đã tăng lên là 461 dự án với tổng số vốn đăng ký là 2.194 triệu $ và năm 2002 số dự án đã tăng lên là 697 dự án Qua phân tích số liệu trên ta thấy số lượng dự án đã tăng lên gần 20 lần từ năm 1988, điều này cho thấy Việt Nam hoàn toàn có khẳ năng trong việc thu hút các nhà đầù tư tham gia đầu tư vào trong thời gian tới nhất là về số lượng các nhà đầu tư. Theo số lượng các dự án đầu tư tăng lên chứng tỏ điều kiện cho các dự án phát triển cũng tăng lên. Điều này mở ra một tương lai hoàn toàn rất tốt cho chúng ta thực hiện chiến lược thu hút vốn đầu tư trong tương lai.Qua phân tích số liệu ta thấy các nước có số vốn đầu tư lớn phần lớn là các nước nằm trong khu vực Châu á như:Đài Loan,Hồng Kông, Singapo vv Đặc biệt là Mỹ,quốc gia tuy ký hiệp định thương mại với chúng ta nhưng trong năm qua đã có một số lượng dự án rất lớn tham gia đầu tư. 2. 2.5 Đầu tư trực tiếp của các nước ASEAN vào Việt Nam Số dự án và vốn đầu tư từ các nước vào Việt Nam cao nhât là Xingapo với 273 dự án chiếm 7,15 % tổng số dự án và có số vốn đăng ký cao nhất là 7.313 triêu $ chiếm 19% về vốn, tiếp theo là Malai xia ,Thái Lan . Trong số các nước ASEAN đầu tư vào thì riêng Brulây không có một dự án nào được thực hiện ở nước ta. 33
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Bảng 2.8 Đầu tư trực tiếp của các nước ASEAN vào Việt Nam tới 18/03/2003 (Đơn vị triệu USD) Cam pu chia 2 4 4 Lao 4 11 3 Philippin 19 184 80 Inđônêxia 7 108 121 Thai Lan 113 1,178 548 Malaixia 92 11 5 Xingapo 273 7,313 2,686 Tổng 510 8,809 3,447 Nguồn :Báo ngoại thương 12/2001 Đầu tư FDI chủ yếu tập chung vào các ngành như ngành công nghiệp chế tạo, dầu khí , xây dựng , khách sạn , văn phòng và nhà cho thuê , phát triển cơ sở hạ tâng , Lĩnh vực thu hút nhiều nhất số dự án FDI là công nghiệp và xây dựng với 373 dự án được cấp giấy phép và 2,006 tỷ USD tổng số vốn đăng ký So với năm 2000 thì số dự án đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp tăng tới 30% lĩnh vực lâm nghiệp và thuỷ sản tăng 20 dự án đầu tư với tổng số vốn đăng kí 25,26 triệu USD lĩnh vực dịch vụ có 37 dự án được cấp giấy phép với tổng số vốn đăng kí 345 triệu USD Qua bảng ta thấy không chỉ các nước trên thế giới mới có dự án đầu tư vào Việt Nam mà các nước Asean cũng có một số lượng dự án khá lớn vào nước ta chiếm tỷ lệ 23% tổng số dự án toàn thế giới đầu tư vào Viết Nam. Do vậy chúng ta có thể thấy rằng với sự tham gia khu vực đầu tư Asean có tầm ảnh hưởng quan trọng đến sự phát triển kinh tế Viết Nam ,đồng thời nó cũng đem lại sự kích thích và thúc đẩy hơn nữa các nước trong khu vực tham gia đầu tư vào nước ta. thực tế này cho thấy việc thu hút đầu tư của các nước trong khu vực vào Việt nam vẫn chưa được cải thiện kể từ khi bị giảm sút nghiêm trọng vào năm 1997. Tính đến đầu năm nay đầu tư của các nước Asean vào 34
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Việt Nam còn hiệu lực là 448 dự án với tổng vốn đầu tư đăng ký trên 9 tỷ USD , vốn thực hiện 3,7 tỷ với sự tham gia của 5 nước là Singapo, Malaixia ,Thái Lan ,Philipin , Inđônêxia chiếm khoảng 30% trong tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam , các dự án chủ yếu rơi vào khoảng trên 1 tỷ USD .Dẫn đầu các nước Asean đầu tư vào Việt Nam vẫn là Singapo tiếp theo là Thái Lan , cách đây khoảng 3 năm Thái Lan cùng Singapo và Malaysia nằm trong tốp 10 nước có tổng vốn đầu tư lớn vào Việt Nam , nhưng nay chỉ còn Singapo nằm trong danh sách này. Tính tới nay Singapo có 273 dự án với tổng số vốn đăng ký trên 7,313 tỷ USD 2.2.6 Đầu tư trực tiếp của Nhật Bản vào Việt Nam Nhật Bản là một trong những nhà đầu tư chính vào khu vực Asean nói chung và vào Việt Nam nói riêng, Trong năm 2002 vừa qua các doanh nghiệp Nhất Bản đã đầu tư thêm vào Viết Nam 43 dự án với tổng vốn đăng ký trên 95 triệu USD trong đó đã thực hiện 78,42 triệu USD. Với kết quả này Nhật Bản là nước nằm trong tốp dẫn đầu về vốn đầu tư trực tiếp vào Việt Nam 2.2.7 Đầu tư trực tiếp của Mỹ vào Việt Nam Tính tới nay Mỹ đã có khoảng hơn 153 dự án đầu tư vào Việt Nam , như vậy hiện nay Mỹ vẫn đứng thứ 9 trong bảng xếp hạng các nhà đầu tư vào Việt Nam, Các dự án của Mỹ chủ yếu tập chung vào lĩnh vực công nghiệp và xây dựng là chủ yếu ngoài ra còn lĩnh vực dịch vụ và nông nghiệp . Trong bối cảnh chung về đầu tư trưc tiếp nước ngoài tại Việt Nam từ sau cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ khu vực đầu tư của Mỹ cũng có xu hướng giảm ngoài ra trong 118 dự án có 21 dự án bị giải thể trước thời hạn với tổng số vốn đâù tư là 324,18 triêu USD, tỷ lệ loại hình xí nghiệp 100% vốn nước ngoài đã tăng vọt lên so với cách đây 2 năm. 35
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Bảng 2.9 Đầu tư trực tiếp của Mỹ vào Việt Nam (1998-2001) (Đơn vị nghìn USD) Stt Ngành đầu tư Số dự án Tổng số vốn Vốn pháp định 1 CN nhẹ 13 83.087 32.366 2 CN dầu khí 6 123.800 123.800 3 CN nặng 48 307.113 172.311 4 CN thực phẩm 10 38.620 14.540 5 Xây dựng 7 65.212 20.230 6 Nông lâm nghiệp 11 115.943 39.344 7 Thuỷ sản 4 13.973 7.344 8 Dịch vụ 6 25.876 10.311 9 GTVT và Bưu điện 7 40.930 21.199 10 Tài chính ngân hàng 5 67.150 65.650 11 VH-YT-GD 9 103.330 40.594 12 Văn phòng cho thuê 3 56.833 29.981 Tổng số 129 1.041.870 577.674 Nguồn :Vụ QLDA-Bộ KH-ĐT Sau khi ký hiệp định thương mại Việt - Mỹ thì đầy là sự kiện tác động lớn đến môi trường đầu tư và môi trường kinh doanh hiện nay của Việt Nam, có thể coi đó như một giải pháp nhăm khôi phục được niềm tin của giới các nhà đầu tư nâu nay đang nguội lạnh, Trong bối cảnh suy giảm nặng đầu tư trực tiếp nước ngơài vào Việt Nam mấy năm qua mà nguyên nhân chủ yếu là do tính chủ quan chúng ta chứ không thể đổ lỗi hoàn toàn do khách quan là hậu quả của cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ mang lại, Hiệp định được ký kết lần này như một điều hứa hẹn chắc chắn với các nhà đầu tư nước ngoài rằng giờ đây môi trường kinh doanh của Việt Nam đã thay đổi lành mạnh hơn, đúng luật chơi hơn và đặc biệt quyền lợi của họ được đảm bảo. Trong hoạt động đầu tư ở Việt Nam, các nhà đầu tư Mỹ đã quan tâm đến nhiều lĩnh vực của nền kinh tế Việt Nam, song chủ yếu tập chung trong các khu công nghiệp với 84 dự án điển hình là dự án lắp ráp ô tô FORD với số 36
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến vốn đăng ký là 102 triệu USD.Tiếp đến là lĩnh vực dịch vụ tài chính ngân hàng văn phòng cho thuê, dịch vụ y tế giáo dục với 30 dự án 2.3 Đánh giá tình hình đầu tư ở Việt Nam 2.3.1 thành tựu 2.3.1.1 Quy mô và số lượng dự án đầu tư Trong gần 20 năm thực hiện công tác tiếp nhận đâu tư từ các nước trên khắp thế giới Việt Nam đã từng bước hoàn thiện hệ thống luật đầu tư bổ sung những thiếu sót trong hệ thống luật nói chung cũng như học hỏi được những kinh nghiệm từ phía các nhà đầu tư mang lại, do đó số lượng các dự án không ngừng tăng lên cùng cũng như tăng lên về vốn. Tính đến năm 2002 việt Nam thu hút được 697 Dự án (Dự án được cáp giấy phép) với tổng số vốn lên tới 1376 triệu USD theo số liệu trên ta thấy số lượng dự án tăng lên so với năm 2001 là 51.1% điều này chứng tỏ rằng số lượng các nhà đầu tư các tổ chức tham gia vào đầu tư vào Việt Nam đã tăng lên.nhưng có một điều là phải quan tâm trong khi số lượng các dự án tăng lên rất lớn so năm 2001 nhưng tổng số vốn các nhà đầu tư đem vào trong năm 2002 lại giảm xuống chỉ còn bằng 62,7% so với năm 2001 . Cùng với số vốn giảm xuống mà số lượng dự án lại tăng lên điều này cho thấy quy mô các dự án ngày càng giảm các dự án lớn có xu hướng ít dần số lượng các dự án có quy mô nhỏ và vừa đã tăng lên . Qua những phân tích trên ta thấy Việt Nam cần phải thực hiện công tác xúc tiến đầu tư đặc biệt cần quan tâm những dự án lớn có quy mô vốn lớn và tập trung vào những ngành công nghiệp, công nghiệp chế tạo công nghiệp xây dựng. Những ngành này đòi hỏi số lượng vốn lớn cũng như về kỹ thuật công nghệ cao, tạo nền tảng cho cơ sở vật chất cho chúng ta thực hiên công cuộc công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước đưa trình đọ phát triển kinh tế của Việt Nam lên một nấc mới . 2.3.1.2 Về cơ cấu FDI theo hình thức đầu tư tại Việt Nam Trong quá trình thực hiên dự án đầu tư các nhà đầu tư dưới nhiều hình thức khác nhau chẳng hạn như hình thức doanh nghiệp liên doanh doanh 37
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến nghiệp hợp tác liên doanh hoặc doanh nghiệp hợp tác 100% vốn nước ngoài. Tuỳ theo từng ngành từng vùng mà các nhà đàu tư có thể thực hiện dự án của mình bằng hình thức này hay hình thức khác trong năm 2001 việt nam tiếp nhận số dự án theo hình thức đầu tư 100% vốn nước ngoài là khoảng 402 dự án với tổn số vốn chiếm 32,8% còn lại là các hình thức khác. Qua đây ta thấy số lượng các dự án theo hình thức đầu tư 100% vốn nước ngoài chiếm quá nửa số dự án đầu tư, điều này cũng rất tốt bởi bên phía Việt Nam không phải bỏ thêm vốn vào các dự án này nhưng đổi lại chúng ta lại bị thệt thòi trong cách ăn chia về lợi nhuận do các dự án mang lại vì thế phía Việt Nam phải tăng cường khuyến khích các nhà đầu tư đầy tư vào những hình thức liên doanh liên kết để tạo điều kiện phát triển các đối tác sở tại giúp chúng ta tiếp cận được công nghệ hiện đại cũng như học hỏi những kinh nghiệm trong quản lý của các nhà đầu tư nước ngoài đồng thời thắt chặt hạn chế hình thức đầu tư 100% vốn nước ngoài . 2.3.1.3 Đối tác đầu tư Đối tác đầu tư của Việt Nam thương là các nước nằm trong khu vực Châu á nhất là các nước ASEAN ngoài ra còn một số nước như Mỹ các nước Đông Âu nhìn chung các nhà đầu tư vào Việt Nam thường là các nhà đầu tư nhỏ đầu tư những dự án không lớn lắm, so các nước trong khu vực và Trung Quốc thì phía Việt Nam còn rất hạn chế trong thu hút các nhà đầu tư tập đoàn lớn trong khi đó nước láng giềng của chúng ta là Trung Quốc đặc biệt quan tâm tới các nhà đầu tư lớn ở Châu Âu châu Mỹ như Hoa Kỳ, Anh, Đức, Pháp có tới 400 trong tổ số 500 các tập đoàn lớn nhất của thế giới đã có mặt ở Trung Quốc nhất là các lĩnh vực chế tác và sản xuất lắp ráp sản xuất ô tô điều này cũng không có gì là bởi Trung Quốc đã ra nhập tổ chức WTO trong khi đó các đối tác đầu tư Việt Nam phần lớn là các nước trong khu vức như Singapo, Đài Loan, Hồng Kông, Hàn Quốc, Nhật Bản ngoài ra còn Hoa Kỳ cũng là một đối tác đầu tư ngày một lớn mành tại VN tính hết 2001 tổng số dự án Hoa Kỳ đưa vào Việt Nam là 129 dự án với tổng số vốn 1 tỷ USD trong tổng số 3370 dự án với tổng số vốn là 40,067 tỷ USD về phía các nhà đầu tư 38
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến trong khu vực thì có tới 530 dự án với tổng số vốn đăng ký là hơn 8,671 tỷ USD. Điều này cho thấy phần đa các dự án lớn đều xuất phát từ các nước trong khu vực vì Việt Nam là thành viên của tổ chức ASEAN qua những nhận xét trên ta thấy từ Trung Quốc đến Việt Nam muốn thu hút được các nhà đầu tư nước ngoài trước tiên là phải tham gia vào một tổ chức kinh tế xã hội nào đó để giúp các nhà đầu tư có cơ hội tìm hiểu hợp tác với chúng ta điều này đòi hỏi phía Việt Nam cần phải mở cửa hợp tác kinh tế đặt quan hệ ngoại giao với tất cả các nước. Về phân bổ FDI theo lãnh thổ giống như tất cả các nước trên thế giới cơ cầu FDI thường có xu hướng chảy vào những vùng có trình độ phát triển kinh tế cao hơn, xu hướng này gây ra sự mất cân đối về nhu cầu đầu tư giữa các vùng các khu vực trong nước điều này sẽ gây ảnh hưởng tới định hướng pháp triển kinh tế của nhà nước ta. Số dự án tìm tới các tỉnh ở phía Đông nam bộ là 502 dự án trong khi cả nước chỉ có 697 dự án ( riêng trong năm 2002 chiếm tỷ lệ 72% với tổng số vốn đăng ký là 935,6 triệu USD trên tổng số 1.376 triều USD chiếm tỷ lệ 68% về vốn đặc biệt thu hút các tỉnh thành phố như Bình Dương, Đồng Nai, Vũng Tàu, Nha Trang thành phố Hồ Chí Minh trong khi đó các tỉnh phía Bắc chỉ có 175 dừ án chiếm tỷ lệ 25,1% và tổng số vốn là 356,3 triệu USD chiếm tỷ lệ 25,9% thu hút vào các tỉnh thành phố như Hà Nôi, Hải Phòng, Vĩnh Phúc, Quảng Ninh, Lạng Sơn theo số liệu phân tích số dự án đầu tư vào các tỉnh miền Đông nam bộ là nhiều nhất sau đó là các tỉnh phía bắc còn các tỉnh ở miền Trung chiếm số dự án cũng như về vốn là rất nhỏ điều này là rất bất lợi cho sự phát triển của nền kinh tế VN bởi các tỉnh ở miền trung và tây nguyên là những địa bàn rất cần vốn đầu tư để phát triển kinh tế bởi nơi đây có thừa đủ tiềm năng về tài nguyên thiên nhiên cũng như về nhân lực cho các việc thức hiên các dự án. Chính phủ Việt Nam cần có những biện pháp hợp lý trong chiến lược đầu tư trong thời gian tới nhăm khuyến khích các nhà đầu tư tìm đến những địa bàn miền trung và tây nguyên, một mặt giúp chúng ta tận dụng được nguồn nhân lực cũng như các 39
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến điều kiện của các tỉnh này mặt khác giúp chúng ta phát triển nền kinh tế một cách cân bằng và toàn diện. Về đóng góp của FDI với sự phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam:Để đánh giá hiệu quả của bất cứ một hoạt động nào điều trước tiên mà ngươi ta quan tâm là hiệu quả kinh tế của vấn đề ,ở đây là các dự án đầu tư chúng ta xét tới những đóng góp của nó tới sự phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam như đóng góp vào việc giải quyết việc làm cho người lao động, tạo nguồn thu cho ngân sách, đóng góp vào tổng sản phẩm quốc nội GDP . Hoạt động đầu tư nước ngoài tại Việt Nam đã đong góp vào nguồn thu ngân sách cho Việt Nam là 25% vào năm 2001 và tổng số 23% trong tổng sản phẩm xuất khẩu. Những đóng góp này quả không phải là nhỏ đối với chúng ta hiện nay bởi không chỉ những đóng góp về ngân sách mà còn hàng loạt các vấn đề có liên quan tới hoạt động đầu tư nứơc ngoài tại Việt nam .chúng ta cần tăng cường hơn nữa công tác thu hút vốn đầu tư nứơc ngoài tại các địa bàn trọng điểm cần thu hút vốn đầu tư như các tỉnh miền Trung Tây nguyên nơi có rất nhiều điều kiện thuân lợi cho phát triển kinh tế cũng như cho các dự án có thể phát triển và quan trọng hơn nữa là thu hút các nhà đầu tư tham gia vào các khu vực có các khu công nghiệp , các khu chế xuất giúp cho các địa điểm này một lớn mạnh hơn . 2.3.2. Tồn tại Trước tiên là về quy mô và tốc độ thu hút FDI ở Việt Nam trong những năm gần đây tuy giảm, nhưng cũng không phải quá bi quan như nhiều ngươi nhận xét. Nếu tính thu hút FDI bình quân theo đầu người chúng ta đang ở mức thấp hơn so với một số nước song so với các nước trong khu vực vẫn là trung bình . Về cơ cấu đầu tư theo vùng và hình thức đầu tư tuy có sự mất cân đối và không theo mong muốn, nhưng có lẽ đó là quy luật trong sự vận động của FDI. Chúng ta không thể đưa ra những biện pháp hành chính hoặc những biện pháp ngắn hạn nhằm thu hút FDI vào những vùng có điều kiện kinh tế xá hội 40
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến khó khăn ,mà cần sử dụng các nguồn vốn ODA để đầu tư cải thiện môi trường đầu tư một cách toàn diện, đồng bộ, và có tính chiến lược. Về đối tác đầu tư : Đây là vấn đề nan giải mà phía Việt Nam phải nhìn nhận lại.Thời gian qua chúng ta đã quá coi trọng vào số lượng hơn là chất lượng FDI. Để nâng cao chất lượng thu hút FDI , cần có những biện pháp nhằm xúc tiến đầu tư nước ngoài ở những quốc gia thuộc Châu Âu và Châu Mỹ, đặc biệt là Hoa Kỳ, khi Hiệp định thương mại Việt -Mỹ được ký kết, đây là đối tác có tiềm lực công nghệ cao công nghệ nguồn vốn, có trình độ quản lý có thể đáp ứng những yêu cầu công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước, do các nước có chiến lược và biện pháp thích hợp để thu hút FDI từ những cường quốc lớn nên tất thành công trong việc chuyển giao công nghệ tiên tiến trên thế giới . Về phát triển nguồn nhân lực vấn đề thu hút nguồn nhân lực ở Việt Nam chỉ được quan tâm trong thời gian gần đây và những lĩnh vực rất nhỏ. Một thực tế mâu thuẫn ở Việt Nam là tình trạng vừa thừa vừa thiếu lao động, thừa nhiều lao động giản đơn chưa qua đào tạo có chất lượng, nên không đáp ứng được các yêu cầu về tuyển dụng lao động cho các dự án FDI ở Việt Nam. Cũng giống như các nước phát triển khác nguồn FDI ở Việt Nam đóng một vai trò rất quan trọng đối với phát triển kinh tế xã hội đất nước như đóng góp đối với sự tăng trưởng kinh tế chuyển đổi cơ cấu kinh tế thu ngân sách giải quyết việc làm Tuy nhiên để huy động các nguồn vốn FDI đáp ứng được mục tiêu phát triển ngành vùng sao cho có hiệu quả nhằm chuyển hướng mục tiêu càng tập trung vào chất lượng của nguồn FDI ở Việt Nam trong thời gian tới. 2.3.3 Nguyên nhân 2.3.3.1Môi trường Các nhà đầu tư luôn tìm tới những nước có điều kiện kinh tế phát triển là chủ yếu vì tại những nước này có trình độ phát triển kinh tế hơn hẳn những vùng khác ,giúp cho các dự án đầu tư có khả năng được triển khai và tiến hành và thu lợi nhuận. Các dự án muốn thực hiện được thì cấn phải có rất nhiều yếu tố liên quan, được đặt trong điều kiện của nền kinh tế có khẳ năng đấp 41
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến ứng những yêu cầu của dự án đặt ra như các yếu tố đầu ra đầu vào ,khoa học công nghệ ,kết cấu hạ tầng Nước ta đi lên từ nền kinh tế kém và bị kìm hãm do chính sách không hợp lý, nên cho tới giơ trình độ phát triển kinh tế của chúng ta vẫn ở mức thấp so với mặt bằng chunh của thế giới. Chính vì thế mà tốc độ thu hút các dự án đầu tư từ nước ngoài là rất hạn chế, một phần do chúng ta chưa có chính sách hợp lý trong chiến lược thu hút các nhà đầu tư nước ngoài và một phần chúng ta không thể phủ nhận được là nền kinh tế của chúng ta còn ở mức thấp so với các nước trên thế giới, các nhà đầu tư lớn luôn coi đó là điều kiện còn quá thiếu thốn để có thể triển khai dự án của mình và vẫn ngần ngại và nghi ngờ vào khả năng phát triển và tiềm lực của chúng ta . Hệ thống luật pháp cũng là vấn đề đáng bàn đến mặc giù là không có nhiều sai lầm song hệ thống luật của chúng ta vẫn biểu hiện những thiếu sót và khe hở để cho nhiều kể lợi dụng , gây ra sự thiếu tin tưởng từ phía các nhà đầu tư nước ngoài 2.3.3.2 Chính sách thu hút FDI Do không có sự điều tiết của các cơ quan hữu quan nên các nhà đầu tư thực hiện công việc đầu tư của mình một cách tự do, do đó những vùng cần nhiều dự ấn thì chỉ thu hút được rất ít số dự án ,gây ra sự mất cân bằng giữa các vùng đầu tư. Các dự chỉ tập chung vào những vùng có điều kiện thuận lợi như các thành phố và thiên về các tỉnh phía nam là nhiều hơn trong khi đó các tỉnh miền trung và Tây Nguyên rất cần các nhà đầu tư tham gia . Trong chế độ ưu đãi đối vơi các nhà đầu tư không có sự phân biệt giữa các vùng các loại dự án một cách rõ ràng không tạo ra được động lực thúc đẩy các nhà đầu tư tới nơi mong muôn, hơn nữa vẫn chưa đủ để có thể khiến các nhà đầu tư quan tâm hơn nữa tới Việt Nam . 2.3.3.3 Kết cấu hạ tầng Mặc dù số lượng dự án năm 2002 tăng lên rất lớn song về chất lượng các dự án lại không mấy khả quan vì số vốn giảm rất nhiều so vơí những năm trước Chúng ta phải chấp nhận điều này bởi vì chúng ta chưa có khả năng để 42
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến có thể thu hút được các tập đoàn các công ty lớn trên thế giới tới đầu tư. Cơ sở hạ tầng chúng ta chưa đủ để có thể đấp ứng nhu cầu của các nhà đầu tư đưa ra như về hệ thống giao thông công cộng, kho tàng bến bãi, cầu cống cảng biển tóm lại về kết cấu hạ tầng còn rất hạn chế so với các nước trong khu vực cũng như thế giới, cần phải tân dụng nguồn vốn hỗ trợ và huy động trong dân cư để có thể đầu tư phát triển hạ tầng cơ sở . 2.3.3.4 Những vấn đề có liên quan tới nền hành chính Mặc dù đã được cải thiện rất nhiều so với trước đây song những gì liên quan tới thủ tục hành chính của chúng ta vẫn là một vấn đề đáng bàn, bởi có những bất cập như trong quá trình thực hiện nó quá rườm rà thậm chí có thể chồng chéo lên nhau, trong khi thực hiện thì các nhà quản lý không làm đúng yêu cầu đặt ra gây mất rất nhiều thời gian . 43
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Chương 3 Những giải psháp chủ yếu nhằm tăng cường thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam trong giai đoạn hiện nay 3. 1 Các chính sách kinh tế xã hội Bảo đảm ổn định về chính trị kinh tế Một số nước có nhiều tiềm năng phát triển nhưng lại luôn xẩy ra xung đột vũ trang nội bộ đất nước không ổn định thì sẽ không có nước nào dám đầu tư vào. Đây chính là nhân tố hàng đầu là cơ sở để có nhiều vốn đầu tư nước ngoài chảy vào .Tăng cường sự lãnh đạo của đảng trong sự nghiệp đổi mới coi đây là nhân tố cốt lõi trong việc thống nhất chỉ đạo .Từ khi Việt Nam thực hiện sự nghiệp đổi mới thì ổn định chính trị kinh tế xã hội được giữ vững .Tuy nhiên tình hình xã hội còn nhiều tiêu cực như tham nhũng buôn lậu trốn thuế thất nghiệp gia tăng phân hoá giầu nghèo còn khoảng cách.Cần thực hiện đồng bộ các biện pháp giáo dục, kinh tế,hành chính và pháp luật để đẩy lùi những tiêu cực về mặt xã hội góp phần làm tăng hiệu quả quản lý xã hội trong giai đoạn hiện nay. Chính sách phát triển kinh tế Định hướng phát triển kinh tế xã hội của chúng ta trong thời gian tới là phải đẩy nhanh quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước đưa nền kinh tế phát triển theo hướng công nghiệp là chủ yếu . Điều này rất phù hợp với việc nâng cao khả năng thu hút FDI vì thế chúng ta phải quan tâm phát triển các ngành công nghiệp đặc biệt là công nghiệp chế tạo và những ngành như công nghiệp điện tử, những ngành có hàm lượng công nghệ cao , ưu tiên phát triển những ngành công nghiệp mũi nhọn phục vụ cho chiến lược phát triển nền kinh tế , nâng cao trình độ phát triển kinh tế nước nhà . Phối hợp phát triển cân đối giữa các ngành vùng : 44
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Các nhà đầu tư luôn tìm tới các tỉnh Đông nam bộ là chủ yếu bởi nơi đây hội đủ các yếu tố phục vụ cho các công trình dự án của họ có thể được triển khai và hoạt động có kết quả . Các vùng khác cũng có nhưng rất ít bởi vì chỉ đáp ứng được phần nào những yều cầu đặt ra , chính vì vậy cần đưa ra chiến lược phát triển kinh tế cân đối giưa các vùng trong cả nước một mặt giúp chúng ta phát triển cân đối nền kinh tế một mặt nâng cao trình độ phát triển kinh tế của các tỉnh các vùng có nền kinh tế còn thấp kém giúp họ có điều kiện tiếp cận và tth u hút các nhà đầu tư nước ngoài . Chính phủ Việt Nam cần có những chính sách ưu tiên phát triển kinh tế các khu vực này , quan tâm chú trọng hơn nữa tới phát triển hệ thông giao thông, lưới điện , thông tin liên lạc .Ưu đãi đối với những dự án đầu tư vào những khu vực này nhằm khuến khích họ tham gia đầu tư giúp phát triển kinh tế của các vùng này thay cho chúng ta . Về cán bộ công nhân viên Công tác đào tạo cán bộ hiên nay không chỉ đào tạo cán bộ kỹ thuật và công nhân lành nghề , mà cần đào tạo cán bộ có đủ kiến thức kinh nghiệm quản lý để từng bước ta có thể cạnh tranh bình đẳng với các nhà đầu tư nước ngoài , bản lĩnh kinh doanh hiểu biết pháp luật trong nước và quốc tế, có khả năng thích nghi với cạnh tranh và giỏi ngoại ngữ là những tiêu chuẩn không thể thiếu đối với cán vộ quản lý kinh tế và quản trị kinh doanh trong lĩnh vực đầu tư nước ngóài Trong hoạt động đầư tư nước ngoài công tác cán bộ đặc biệt quan trọng vì cán bộ vừa tham gia hoạch định chính sách vừa là người vận dụng luật pháp chính sách để xử lý tác nghiệp hàng ngày liên quan đến mọi hoạt động đầu tư nước ngoài trước mắt cần tập trung một số lĩnh vực sau: Bộ giáo dục và dào tạo tổ chức đào tạo chính quy cán bộ làm công tác đầu tư nước ngoài cán bộ quản lý các doanh nghiệp có vố đầu tư nước ngoài. Trang bị kiến thức về chuyên môn nghiệp vụ luật pháp kinh nghiệm cần thiết bộ lao động thương binh xã hội , uỷ ban nhân dân cấp tỉnh quản lý 45
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến khu công nghiệp tổ chưc đào tạo công nhân lành nghề làm việc cho các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài Ban tổ chức Trung ương Đảng quy định và hướng dẫn phương thức sinh hoạt và nội dung hoạt động của các tổ chưc đảng trong các doanh nghiệp này.Tổng liên đoàn lao động Việt Nam cần có kế hoạch vận động thành lập công đoàn ở tất cả các doanh nghiêp đầu tư nước ngoài và nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức công đoàn trong các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài.Chính phủ xem xét hỗ trợ một phần kinh phí cho các tổ chức công đoàn tại các doanh nghiệp , xây dựng tổ công đoàn thật sự trở thành người bảo vệ quyền lợi chính đáng hợp pháp của người lao động, giáo dục kỷ luật lao động tác phong lao dông cho công nhân quan hệ hơp tác xây dựng với chủ đầu tư đóng góp vào hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Bảo đảm ổn định chính trị kinh tế xã hội Chúng ta cần phải khuyến khích những người có trình độ tham gia công tác ở trong nước tránh tình trạng chảy máu chất xám như hiện nay đang diễn ra ở nước ta , một phần vì chúng ta không đủ điều kiện cho họ phát huy khả năng một phần do chúng ta trước đầy không coi trọng nguần tài nguyên này.Đây là những người rất cần thiết cho xã hội chúng ta sẽ góp phần không nhỏ vào quá trình phát triển kinh tế xã hội của chúng ta cũng như giúp chúng ta tiếp cận với các nhà đầu tư quốc tế cũng như công tác thu hút sự quan tâm chú ý của các tập đoàn lớn trên thế giới . 3.2 Chính sách luật pháp Hoàn thiện về hệ thống luật đầu tư trực tiếp nước ngoài Tính hấp dẫn của mỗi quốc gia về lĩnh vực đầu tư trước hết phải kể tới là những điều được thể hiện ở luật, cùng với luật các văn bản dưới luật cũng không kém phần quan trọng như việc góp vốn, thuê đất, tuyển dụng lao động, xuất nhập khẩu hàng hoá do vậy các văn bản hướng dẫn cụ thể cần phải chi tiết, dễ hiểu. Để cải thiện môi trường đầu tư chính phủ cần kiên quyết loại bỏ những quy định do các ngành, địa phương ban hành trái với chủ trương chính sách 46
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến của chính phủ, tránh tình trạng đầu một nơi đuôi một lẻo, nhằm tạo ra một hệ thống pháp luật đầy đủ đồng bộ xuyên suốt từ trung ương đến địa phương trong tiến trình đua đến xây dựng một luật chung cho đầu tư trong nước cũng như nước ngoài, trước mắt để bảo đảm một môi trường đầu tư có sức hấp dẫn và tính cạnh tranh cao so với các nước trong khu vực, cần sửa đổi bổ sung một số điều của luật đầu tư nước ngoài hiện nay và các văn bản pháp luật liên quan, với các yêu cầu : Bảo đảm một khuôn khổ pháp luật hấp dẫn, thông thoáng, rõ ràng, ổn định một hệ thống ưu đãi và khuyến khích mang tính cạnh tranh cao so với các nước trong khu vực. Luật hoá nâng lên mức các quy định của các chính sách, quyết định của chính phủ đã được kiêm nghiệm qua thực tế. Phù hợp và đồng bộ với tiến trình xây dựng và hoàn thiện khung pháp luật chung của nước ta, trước hết là luật doanh nghiệp, luật khuyến khích đầu tư trong nước nhằm tạo mặt bằng ưu đãi bình dẳng giữa các nhà đầu tư trong nước với các nhà đầu tư nước ngoài. Bảo đảm sự ổn định của pháp luật doanh và chính sách đối với đầu tư nước ngoài thực hiện nguyên tắc không hồi tố để giữ vững lòng tin của cộng đồng nhà đầu tư nước ngoài. Sửa đổi một số điều khoản trong các văn bản pháp luật liên quan đến đầu tư nước ngoài nhằn tháo gỡ khó khăn trong hoạt động của các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài Các luật liên quan Trong dự luật đầu tư ngoài việc quan tâm đến việc cả ithiện luật đầu tư cho phù hợp vớ xu thế của các nước và thời đại hiện nay, thì trong các luật liên quan tới thuế chẳng hạn như thuế thu nhập cá nhân thuế thu nhập doanh nghiệp thuế nhập khẩu và tất cả các vấn đề có liên quan tới thuế cần phải được cân nhắc sao cho phù hợp. Các nhà đầu tư không khỏi băn khoăn về mức lương phải trả cho cho công nhân viên làm việc trong các dự án của mình bởi mức thuế đánh vào thu nhập cá nhân của các cán bộ công nhân viên của mình lên tới 50% tới 60% thu nhập mức thuế này được hiệp hội các nhà doanh nghiệp coi là cao nhất. 47
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến Trong doanh nghiệp nước ngoài đang phải gánh chịu rất nặng nề về tổng chi phí trả cho các cán bộ công nhân viên, điều này làm tăng chi phí trong sản suất kinh doanh chính vì thế làm giảm sự hấp dẫn của môi trường đầu tư việt nam điều này sẽ làm hại cho chiến lược phát triển kinh tế lâu dài của chúng ta. Chính phủ việt nam lên giảm mức thuế thu nhập cá nhân xuống còn từ 10% đến 15% áp dụng cho cả người nước ngoài và người việt nam, giúp cân bằng với mức thuế mà các nước trong khu vực đang sử dụng Thuế thu nhập doanh nghiệp: Theo luật hiện hành thì thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài là 25% tỷ lệ này thấp hơn so với các nước trong khu vực như Mianma và một số nước khác như Lào tới 20%-30% thêm nữa doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài Việt Nam còn được hưởng thời gian miễn thuế trong hai năm đầu kể từ khi dự án có lãi và giảm trừ 52% trong hai năm tiếp theo điều này rất phù hợp với xu hướng của việt nam trong chiến lược thu hút FDI . Nhưng với các dự án có tính chất quan trong và phục vụ thiết thực trong đời sống kinh tế xã hội thì chính phủ việt nam cần đưa ra biểu thuế ưu đãi hơn so với biểu thuế đang án dụng trong thời gian này đối với tất cả các hình thức dự án đầu tư tại Việt Nam . Mức thuế nhập khẩu : Đây là mức thuế đánh vào đầu vào của các dự án phía Việt Nam cần phải đặc biệt ưu tiên đối với đối với những nguồn vốn đưa vào dứơi dạng các dây truyền thiết bị hiện đại một mặt giúp các nhà đầu tư giảm chi phí đầu vào ngoài ra còn giúp phía Việt Nam có được dây truyền công nghệ Về thời hạn nộp thuế nhập khẩu Theo quy định hiện nay thì thời hạn cho phép các nhà đầu tư là trong vòng 30 ngày, thời gian này theo các nhà đầu tư nước ngoài là không đủ sẽ gây khó khăn cho doanh ngiệp đặc biệt là những lần nhập khẩu với khối lượng 48
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến nguyên vật liệu lớn. Do đó phía chính phủ Việt Nam cần đưa ra thời hạn dài hơn là 45 ngày hoặc có thể cho các nhà đầu tư nộp thuế thành nhiều kỳ . 3. 3. Cải cách thủ tục hành chính Nhằm tháo gỡ những vấn đề còn vướng mắc trong chiến lược thu hút vốn đầu tư nước ngoài: Phải kiện toàn bộ máy quản lý theo hướng gọn nhẹ theo quết định số 233/1998 của thủ tướng chính phủ ,cho phép tất cả các UBND tỉnh thành phố trực thuộc trung ương có quyền trực tiếp cấp giấy phép cho các dự án .điều đó đã thể hiện được việc bãi bỏ thủ tục hành chính cồng kềnh,quá tập trung .Tuy nhiên ,các nhà đằu nước ngoài vẫn còn phàn nàn nhiều về thủ tục hành chính của ta về các mặt như thủ tục đầu tư vẫn còn phàn nàn nhiề u về thủ tục hành chính của ta về các mặt như :. thủ tục đầu tư vẫn còn là vấn đề trở ngại lớn, thời gian chuẩn bị cho mặt dự án còn kéo dài ,tình trạng thủ tục quá rườm rà. Việc chuẩn bị dự án của bên Việt Nam còn quá chặt chẽ gây mất rất nhiều thời gian vô ích Do vậy trong thời gian tới Việt Nam cần phải cải thiên thủ tục đầu tư theo hướng đơn giản hoá và thực hiện triệt để Công tác thẩm định xết duyệt dự án trong thời gian qua là quá thời gian quy định đối với một số dự án , nguyên nhân do chất lượng dự án chưa tốt, thậm trí có những sai sót nghiêm trọng phải sửa đổi bổ sung gây lãng phí nhiều thời gian nhưng chất lượng thẩm định dự án thấp ,nhiều dự án đã thông qua thẩm định nhưng vẫn nhập thiết bị cũ lạc hậu đa số các dự án gây ô nhiễm môi trường trầm trọng. Do vậy, việc nâng cao chất lượng thẩm định là điều thật sự cần thiết, muốn vậy phải kiện toàn đội ngũ cán bộ, đào tạo có chuyên môn cao ,có trách nhiệm phải trang bị cho họ những công cụ kiểm định,quy định lại những thủ tục cho phù hợp với yều cầu đặt ra Về thủ tục cấp đất đây là yếu tố các nhà đầu tư coi là điểm khó nhất trong quá trình thực hiện .Thực tế phải có những dự án mất nhiều thời gian do các quy định phân cấp quản lý đất hiên nay .Các chủ đầu tư và chủ sử dụng đất không thống nhất đựơc giá đền bù giải phóng mặt bằng ,thiết nghĩ trong 49
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến thời gian tới nhà nước quy định việc phân cấp quản lý đất cho phù hợp ,phải có những giải pháp tích cực giải quết nhanh chóng thủ tục cấp đất ,giao đất với giá cả đền bù giải phóng mặt bằng hợp lý Nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước đối với đầư nước ngoài Sau khi tạo môi trường pháp lý và cơ chế chính sách thông thoáng hấp dẫn vấn đề then chốt có tính chất quyết định là việc chỉ đạo điều hành tập trung thống nhất và kiện quyết của chính phủ việc nghiêm túc thực hiện của các bộ ngành và địa phương Trong việc quản lý hoạt động đầu tư nước ngoài theo đúng thẩm quyền trách nhiêm của từng cơ quan quản lý nhà nước . Bộ kế hoạch và đầu tư bảo đảm việc thực hiện đúng và đầy đủ vai trò là cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư trực tíếp nước ngoài giúp chính phủ quản lý thống nhất hoạt động đầu tư nước ngoài là đầu mối phối hợp giữa các bộ các nghành và địa phương giải quyết những vấn đề phát sinh trong các hoạt động của các doanh nghiệp đầu tư nớc ngoài, các bộ ngành và đia phương thực hiện quản lý nhà nước về đầu tư nước ngoài theo đúng quy định về chức năng cũng như thẩm quyền đã quy định theo luật đầu tư nước ngoài 3.4. Đổi mới đẩy mạnh công tác vận động xúc tiến đầu tư Công tác vận động xúc tiến đầu tư cần được đổi mơí về nội dung và phương thức thực hiên theo một kế hoạch và chương trình chủ động có hiệu quả. Trước hết cần xác định xúc tiến đầu tư cũng như xúc tiến thương mại là nhiệm vụ là trách nhiệm của các cơ quan nhà nước của các bộ ngành các tỉnh, ban quản lý khu công nghiệp. Cần thành lập bộ phận xúc tiến đầu tư tại tổng công ty cac cơ quan đại diện nước ta tại một số địa bàn trọng điểm ở nước ngoài để chủ đông vận động thu hút đầu tư nước ngoài .Ngân sách nhà nước cần dành một khoản chi phí thoả đáng cho công tác vận động xúc tiến đầu tư Thực hiện chủ trương đa phương hoá các đối tác đầu tư nước ngoài để tạo thế chủ động trong mọi tình huống Trên cơ sở quy hoạch ngành sản phẩm lãnh thổ và danh mục dự án kêu gọi đầu tư được phê duyệt các ngành các địa phương cần chủ động tíến hành 50
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến vận đông xúc tiến đầu một cách cụ thể trực tiếp đối với từng dự án trực tiếp với những tập đoàn công ty nhà đầu tư có tiềm năng Xây dựng một hệ thống chính sách để cải thiện môi trưòng kinh doanh: tiếp tục thực hiện lộ trình giảm chi phí đâu tư sửa đổi một số chính cách để tạo thuân lợi hơn cho việc thu hút đầu tư nước ngoài chẳng hạn những vấn đề liên quan tới việc sử dụng đất đai vấn đề vận dụng đất cần soát lại giá cho thuê giải quyết dứt điểm vấn đề về đền bù 3.5 Xây dựng kết cấu hạ tầng Nhà nước cần phải xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế kỹ thuật, sân bay ,bến cảng ,đường giao thông ,hê thống cầu cống thông tin liên lạc cơ sở hạ tầng khu công nghiệp khu chế xuất khu công nghệ cao khu kinh tế mở.đối với các nhà đầu tư thì cơ sở hạ tầng có vai trò quan trọng tối kết quả đầu tư ,nó có thể tăng tính hấp dẫn hoặc cản trở việc thu hút vốn đầu tư này .ở nước ta trong thời gian qua hệ thống đường giao thông bến cảng sân bay thông tin liên lạc đã cải thiện một cách đáng kể .do đó trong thời gian tới cần củng cố hơn nữa hệ thốgn cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho mục đích phát triển ở đây có thể thực hiện một số giẩi pháp như : Cố gắng giải quyết tốt các mối quan hệ đối ngoại về kinh tế với các quốc gia khác các tổ chức phi chính phủ và các tổ chức kinh tế để có những khoản hỗ trợ phát trỉên chính thức đằu tư vào xây dựng các đề án ,xây dựng cơ sở hạ tầng và cần có những kế hoạch huy động các nguồn lực của toàn dân để đầu tư vào các công trình trọng điểm Cần tìm những vị trí địa lý kinh tế xã hội thuân lợi đễ xây dựng các đặc khu kinh tế với quy mô thích hợp để tiếp nhận các nguồn vốn lớn , kỹ thụật công nghệ cao của nước ngoài .Bởi lẽ việc tập chung vật chất vào xây dựng kết cấu hạ tầng ở khu vực này là khả thi hơn do không bị dàn trải về vốn 3.6.Đối với các sở ban ngành địa phương Hệ thống quy chế áp dụng đối với các nhà đầu tư của chính quyền địa phương.Các tỉnh thành phố trước tiên cần xây dựng một hệ thống quy chế đầu tư sao cho phù hợp với những quy định chung của hệ thống pháp luật chung 51
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến của cả nước, có được một hệ thống quy chế đồng bộ trên toàn bộ các tỉnh thành phố trên cả nước ,tránh tình trạng mỗi địa phương lại có những quy định riêng gây ra sự không ăn khớp giữa các địa phương, tạo ra tâm lý không tốt cho các nhà đầu tư vì họ thấy rằng giữa các địa phương có sự chênh lệch không thật sự hợp lý . Dựa trên hệ thống pháp luật chung của cả nước chính quyền các địa phương thực hiện công tác ban hành hệ thông quy chế đối với các nhà đầu tư quốc tế tham gia đầu tư vào địa bàn của tỉnh mình .Trên cơ sở hệ thống pháp luật chung của cả nước thì do mỗi địa bàn có một điều kiện địa lý cũng như các điều kiện về kinh tế xã hội khác nhau nên phải căn cứ vào những đặc điểm riêng này mà Chính quyền mỗi tỉnh .thành phố đưa ra điểm như chế độ ưu đãi hay những yêu cầu đối với các nhà đầu tư . Chế độ ưu đãi đối với các nhà đầu tư của các địa phương Các địa phương căn cứ vào những điều kiện của mình để đưa ra những điều kiện ưu đãi của mình ,chẳng hạn như về mặt bằng công trình ,các dịch vụ có liên quan ,các ràng buộc về môi trường Dựa trên những điều kiện về kinh tế xã hội cung như điều kiện tự nhiên của từng địa phương các nhà đầu tư sẽ cân nhắc việc triển khai dự án ,mục đích của các nhà đầu tư thu lợi nhuân nên với những địa phương có điều kiện về kinh tế thấp cũng như điều kiện tự nhiên không thuận lợi thì công tác để thu hút các nhà đầu tư là rất khó khăn ,để có thể lôi kéo được các nhà đầu tư thì chính quyền các địa phươngđó phải đưa ra những điều kiện ưu đãi đặc biệt như những ưu đãi về:giá thuê đất,thủ tục đăng ký dự án,thời gian cấp giấy phép. Các điều kiện ràng buộc công tác bảo vệ môi trường tự nhiên cũng như môi trường văn hoá Để có thể thu hút được các nhà đầu tư tham gia đầu tư vao trong địa bàn của mình thì điều quan trong trước hết là phải có được một hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại .Cơ sở vật chất như hạ tầng cơ sở có ảnh hưởng rất lớn tới các dự án đầu tư vì đây là điều cần thiết cơ bản để thực hiện một dự 52
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị Chiến án đầu tư ,cơ sở vật chất có đủ điều kiện thì dự án mới có khả năng tiến hành một cách liên tục và dễ dang .Các sở ban ngành địa phương cần quan tâm chú ý xây dựng hệ thống đường xá cầu cống ,cảng biển , nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất có thể của mình để từng bước nâng cao trình độ phát triển kinh tế của địa phương mình góp phần vào sự phát triển của cả nước. Xây dựng hệ thống các khu công nghiệp các khu chế xuất ,điều kiện kinh tế địa phương không cho phép đầu tư dàn trải trên tất cả các địa điểm nên các địa phương chỉ nên đầu tư vào một vài địa điểm quan trọng nhất có điều kiện nhất .Tại nơi đây tập trung tất cả các nguần vốn đầu tư để phục vụ công việc xây dưng cơ sở vật chất tốt nhất có thể để thu hút số lượng lớn nhất các nhà đầu tư tham gia. Về chính sách thu hút FDI và môi trường pháp lý :chính sách thu hút FDI của mỗi nước là yếu tố tác động đến sự chú ý của các nhà đầu tư Thông qua chính sách này các nhà đầu tư có thể sơ bộ tính toán được phần nào về hiệu quả đầu tư .Các nước trên thế giới đã có chính sách thu hút FDI từ rất sớm nên môi trường pháp lý cũng như chính sách cũng dần được hoàn thiện. Đối với Việt Nam thì luật đầu tư trực tiếp nước ngoài làn đầu tiên được nhắc tới vào năm 1988 nên không tránh khởi những thiếu sót cũng như chưa thực sự hấp dẫn các nhà đầu tư . Trải qua quá trình thực hiên và đưa vào trong thực tế dần được chỉnh sửa và bổ sung đã dần được hoàn thiện và từng bước tạo được sự tin tưởng cũng như sự lôi cuốn các nhà đầu tư .Đến thời điểm hiện nay thì luật đầu tư đối với các nhà đầu tư đã tương đối hoàn thiện nhưng cũng còn nhiều những điều chưa phù hợp cần phải chấn chỉnh và bổ sung những chỗ còn thiếu sót, nhất là kịp thời ban hành những chính sách có liên quan nhằm tạo một hệ thống văn bản pháp quy đồng bộ cho hoạt động FDI nói tiêng cũng như cho sự vận hành nền kinh tế nói chung . 53