Đề tài Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty Tạp phẩm và bảo hộ lao động

113 trang nguyendu 6800

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đề tài Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty Tạp phẩm và bảo hộ lao động", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

de_tai_mot_so_bien_phap_nang_cao_hieu_qua_su_dung_von_kinh_d.doc

Nội dung text: Đề tài Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty Tạp phẩm và bảo hộ lao động

Lêi nãi ®Çu Dï lµ mét doamh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµo th× huy ®éng vèn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t lµ môc tiªu phÊn ®Êu hµng ®Çu vµ l©u dµi cña doanh nghiÖp. Vèn kinh doanh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®ãng vai trß quan träng ®Ó më réng kinh doanh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, t¨ng doanh lîi cña doanh nghiÖp. ChuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tõ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc lµ mét qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tríc hÕt. Nhµ níc c¾t gi¶m nguån vèn ng©n s¸ch cÊp cho c¸c doanh nghiÖp, më réng quyÒn tù chñ kinh doanh vµ tµi chÝnh cho c¸c doanh nghiÖp. Víi c¬ chÕ qu¶n lý míi nµy ®· ®em l¹i cho mét sè doanh nghiÖp nh÷ng lîi thÕ trong viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn, ®ång thêi còng ®em l¹i mét sè khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc huy ®éng vèn, ph¸t triÓn nguån vèn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. Vµ trong chiÕn lîc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, §¶ng ta ®· chØ râ " ChÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia híng vµo viÖc t¹o vèn vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ trong toµn x· h«Þ, t¨ng nhanh s¶n phÈm x· héi, thu nhËp quèc d©n ". V× vËy, nghiªn cøu ®ång bé c¸c biÖn ph¸p ®Ó ph¸t triÓn nguån vèn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh mang tÝnh cÊp thiÕt cña mäi doanh nghiÖp, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp nãi riªng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt níc nãi chung. XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh thùc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam vµ qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty T¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng díi sù híng dÉn tËn t×nh cña TiÕn sÜ Phan Tè Uyªn vµ c¸c c¸n bé C«ng ty, t«i ®· lùa chän ®Ò tµi: "Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh t¹i C«ng ty T¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng" lµm néi dung nghiªn cøu cña m×nh. Víi ph¬ng ph¸p nghiªn cøu kÕt hîp lý luËn thùc tiÔn, trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh cña C«ng ty, ®Ò tµi nh»m nªu râ b¶n chÊt vµ vai trß cña vèn kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, nguyªn t¾c vµ néi dung c«ng t¸c sö dông vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, ®ång thêi ®a ra c¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh t¹i C«ng ty T¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng.
Víi híng nghiªn cøu nh vËy, ®Ò tµi ®îc x©y dùng thµnh 3 ch¬ng: Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn trong kinh doanh Ch¬ng II: Thùc tr¹ng sö dông vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh t¹i C«ng ty T¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng Ch¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh t¹i C«ng ty T¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng Do tr×nh ®é lý luËn còng nh kh¶ n¨ng thùc tÕ cßn h¹n chÕ nªn vÊn ®Ò nghiªn cøu cña t«i ch¾c ch¾n kh«ng thÓ tr¸nh khái thiÕu sãt. T«i mong nhËn ®îc sù chØ b¶o, ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« cïng víi b¹n ®äc ®Ó ®Ò tµi nghiªn cøu cña t«i ®îc hoµn thiÖn h¬n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ts. Phan Tè Uyªn, cïng c¸n bé c¸c phßng ban liªn quan cña C«ng ty T¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng ®· híng dÉn tËn t×nh, t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì t«i hoµn thµnh ®Ò tµi nghiªn cøu nµy.
Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn trong kinh doanh. I. Kh¸i niÖm vÒ vèn vµ ph©n lo¹i vèn trong kinh doanh: 1. Kh¸i niÖm vÒ vèn kinh doanh. Doanh nghiÖp lµ mét tæ chøc kinh tÕ cã tªn riªng, cã tµi s¶n, cã trô së giao dÞch æn ®Þnh, ®îc ®¨ng ký kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt nh»m thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh víi môc tiªu chung vµ quan träng nhÊt ®èi víi doanh nghiÖp ®ã lµ lîi nhuËn. Qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¶i lu«n g¾n liÒn víi sù ho¹t ®éng cña ®ång vèn. Chñ thÓ kinh doanh kh«ng chØ cã vèn mµ cßn ph¶i biÕt vËn ®éng kh«ng ngõng ph¸t triÓn ®ång vèn ®ã. NÕu g¹t bá nguån gèc bãc lét cña CNTB trong c«ng thøc T-H- SX H’-T’ cña K.Marx th× cã thÓ xem ®©y lµ mét c«ng thøc kinh doanh: Chñ thÓ kinh doanh dïng vèn cña m×nh díi h×nh thøc tiÒn tÖ mua nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt ®Ó tiÕn hµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm, hµng ho¸ theo nhu cÇu cña thÞ trêng råi ®em nh÷ng thµnh phÈm hµng ho¸ nµy b¸n ra cho kh¸ch hµng trªn thÞ trêng ®Ó thu ®îc mét lîng tiÒn tÒ lín h¬n sè ban ®Çu bá ra. Nh vËy, theo quan ®iÓm cña K.Marx, vèn (t b¶n) lµ gi¸ trÞ ®em l¹i gi¸ trÞ thÆng d, lµ mét ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Þnh nghÜa nµy mang mét tÇm kh¸i qu¸t lín, nhng do bÞ h¹n chÕ bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan lóc bÊy giê nªn Marx ®· quan niÖm chØ cã khu vùc s¶n xuÊt vËt chÊt míi t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d cho nÒn kinh tÕ. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, c¸c nhµ khoa häc ®¹i diÖn cho c¸c trêng ph¸i kh¸c nhau ®· bæ sung c¸c yÕu tè míi còng ®îc coi lµ vèn. Næi bËt nhÊt lµ Paul.A.Samuelson_ Nhµ kinh tÕ häc theo trêng ph¸i “t©n cæ ®iÓn” ®· kÕ thõa c¸c quan niÖm cña trêng ph¸i “cæ ®iÓn” vÒ yÕu tè s¶n xuÊt ®Ó ph©n chia c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thµnh 3 bé phËn lµ ®Êt ®ai, lao ®éng vµ vèn . Theo «ng, vèn lµ hµng ho¸ ®îc s¶n xuÊt ra ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt míi. Sau ®ã, David Begg ®· bæ sung thªm cho ®Þnh nghÜa vèn cña Samuelson, theo «ng vèn bao gåm cã vèn hiÖn vËt (c¸c hµng ho¸ dù tr÷, ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ kh¸c) vµ vèn tµi chÝnh (tiÒn, c¸c giÊy tê cã gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp). Nh×n chung, c¶ Samuelson vµ Begg ®Òu cã mét quan ®iÓm chung thèng nhÊt c¬ b¶n lµ c¸c vèn lµ mét ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh. Tuy nhiªn, quan ®iÓm nµy cho thÊy vèn vÉn bÞ ®ång nhÊt víi tµi s¶n cña doanh nghiÖp. Thùc chÊt, vèn kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé tµi s¶n cña doanh nghiÖp huy ®éng vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh»m môc ®Ých sinh lêi. Nh vËy, muèn tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh doanh nghiÖp nµo còng cÇn ph¶i cã mét lîng vèn nhÊt ®Þnh. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, vèn lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tíi mäi kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.Vèn kinh doanh lµ ®iÒu kiÖn ®Ó duy tr× s¶n xuÊt, ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ, më réng quy m« s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, t¨ng viÖc lµm vµ thu nhËp cho ngêi lao ®éng. Tõ ®ã, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp t¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng, më réng xuÊt khÈu, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Vai trß cña vèn ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®îc kh¸i qu¸t theo s¬ ®å sau: Vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp Dïng cho ®Çu t trung Dïng cho c¸c ho¹t ®éng vµ vµ dµi h¹n khai th¸c TiÕp tôc s¶n S¶n xuÊt nhiÒu S¶n xuÊt tèi B¶o ®¶m Tr¶ tiÒn Thanh §ãng gãp xuÊt h¬n h¬n c¸c ho¹t cho ngêi to¸n tiÒn cho x· héi ®éng hµng cung øng l¬ng. -Thay m¸y cò C¸c n¨ng lùc C¸c ®Çu t vÒ ngµy cña Nép thuÕ, -Mua m¸y míi vÒ s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt doanh phÝ, lÖ phÝ. -Gi¶i quyÕt nghiÖp khñng ho¶ng Vèn lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi doanh nghiÖp nãi riªng, thÓ hiÖn trªn c¸c mÆt sau:
- Vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc thµnh lËp, ho¹t ®éng, ph¸t triÓn cña tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp theo luËt ®Þnh. - Vèn ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh më réng ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, ®æi míi quy tr×nh c«ng nghÖ, øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt kinh doanh, gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ gi¶m gi¸ thµnh chi phÝ cña doanh nghiÖp. - Vèn lµ mét nguån lùc quan träng ®Ó ph¸t huy tµi n¨ng cña ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp, nã lµ mét ®iÒu kiÖn thùc hiÖn c¸c chiÕn lîc, s¸ch lîc kinh doanh, nã còng lµ “dÇu nhít” b«i trªn cho cç m¸y kinh tÕ vËn ®éng. - Vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ yÕu tè vÒ gi¸ trÞ. Nh vËy, doanh nghiÖp ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu vÇu vÒ vèn kinh doanh sÏ gióp cho doanh nghiÖp chñ ®éng vÒ tµi chÝnh, më réng s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o søc c¹nh tranh. Cßn ngîc l¹i, nÕu vèn kh«ng ®îc b¶o tån vµ t¨ng lªn trong mçi chu kú kinh doanh th× vèn ®· bÞ thiÖt h¹i, ®ã lµ hiÖn tîng mÊt vèn. Sù thiÖt h¹i lín dÉn ®Õn doanh nghiÖp mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n, sÏ lµm cho doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n, tøc lµ vèn kinh doanh ®· bÞ sö dông mét c¸ch l·ng phÝ, kh«ng cã hiÖu qu¶. Tãm l¹i, vai trß cña vèn kinh doanh ®· ®îc K.Marx kh¼ng ®Þnh: “ T §ång thêi, K.Marx cßn nhÊn m¹nh:” kh«ng mét hÖ thèng nµo cã thÓ tån t¹i nÕu kh«ng vît qua sù suy gi¶m vÒ hiÖu qña t b¶n”. b¶n ®øng vÞ trÝ hµng ®Çu v× t b¶n lµ t¬ng lai”. C¨n cø vµo kh¸i niÖm vµ vai trß cña vèn ë trªn, ta cã thÓ thÊy vèn cã nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n sau: + Vèn lµ ®¹i diÖn cho mét lîng gi¸ trÞ tµi s¶n: §iÒu nµy cã nghÜa vèn lµ sù biÓu hiÖn b»ng gi¸ trÞ cña c¸c tµi s¶n h÷u h×nh vµ v« h×nh nh: Nhµ xëng, m¸y mãc, thiÕt bÞ, ®Êt ®ai, b»ng ph¸t minh, s¸ng chÕ Víi t c¸ch nµy c¸c tµi s¶n tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nhng nã kh«ng bÞ mÊt ®i mµ thu håi ®îc gi¸ trÞ. + Vèn lu«n vËn ®éng ®Ó sinh lêi: Vèn ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn, nhng tiÒn chØ lµ d¹ng tiÒm n¨ng cña vèn, ®Ó trë thµnh vèn th× ®ång tiÒn ph¶i ®îc ®a vµo ho¹t ®éng kinh doanh ®Ó sinh lêi. Trong qu¸ tr×nh vËn ®éng, vèn cã thÓ thay ®æi h×nh th¸i biÓu hiÖn nhng ®iÓm xuÊt ph¸t vµ ®iÓm cuèi cïng cña vßng tuÇn hoµn ph¶i lµ gi¸ trÞ- lµ tiÒn. §ång vèn ®Õn ®iÓm xuÊt
ph¸t míi víi gi¸ trÞ lín h¬n. §ã còng lµ nguyªn t¾c ®Çu t, sö dông, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn. Nãi mét c¸ch kh¸c, vèn kinh doanh trong qu¸ tr×nh tuÇn hoµn lu«n cã ë giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt vµ thêng xuyªn chuyÓn tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c. C¸c giai ®o¹n nµy ®îc lÆp ®i lÆp l¹i theo mét chu kú, mµ sau mçi chu kú vèn kinh doanh ®îc ®Çu t nhiÒu h¬n. ChÝnh yÕu tè nµy ®· t¹o ra sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp theo quy luËt t¸i s¶n xuÊt më réng. + Trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vèn kh«ng t¸ch rêi chñ së h÷u: Mçi ®ång vèn ®Òu cã chñ së h÷u nhÊt ®inh, nghÜa lµ kh«ng cã nh÷ng ®ång vèn v« chñ, ë ®©u cã ®ång vèn v« chñ th× ë ®ã sÏ cã sù chi tiªu, l·ng phÝ, kÐm hiªu qu¶. ë ®©y vÇn cã sù ph©n biÖt quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông vèn, ®ã lµ hai quyÒn n¨ng kh¸c nhau. Tuú theo h×nh thøc ®Çu t mµ ngêi së h÷u vµ ngêi sö dông vèn cã thÓ ®ång nhÊt hay t¸ch rêi. Song, dï trêng hîp nµo ®i ch¨ng n÷a, ngêi së h÷u vèn vÉn ®îc u tiªn ®¶m b¶o quyÒn lîi vµ ph¶i ®îc t«n träng quyÒn së h÷u vèn cña m×nh. Cã thÓ nãi ®©y lµ mét nguyªn t¾c cùc kú quan träng trong viÖc huy ®éng, qu¶n lý vµ sö dông vèn. Nã cho phÐp huy ®éng ®îc vèn nhµn rçi trong d©n c vµo s¶n xuÊt kinh doanh, ®ång thêi qu¶n lý vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶. NhËn thøc ®îc ®Æc trng nµy sÏ gióp doanh nghiÖp t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. + Vèn ph¶i ®îc tËp trung tÝch tô ®Õn mét lîng nhÊt ®Þnh míi cã thÓ ph¸t huy t¸c dông: Muèn ®Çu t vµo s¶n xuÊt kinh doanh, vèn ph¶i ®îc tËp trung thµnh mét lîng ®ñ lín ®Ó mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt vµ chñ ®éng trong c¸c ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh. Muèn lµm ®îc ®iÒu ®ã, c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng vÒ vèn cña m×nh, mµ ph¶i t×m c¸ch thu hót vèn tõ nhiÒu nguån kh¸c nh ph¸t cæ phiÕu, gãp vèn liªn doanh liªn kÕt + Vèn cã gi¸ trÞ vÒ mÆt thêi gian: Mét ®ång h«m nay cã gi¸ trÞ h¬n gi¸ trÞ ®ång tiÒn ngµy h«m sau, do gi¸ trÞ cña ®ång tiÒn chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu yÕu tè nh: ®Çu t, rñi ro, l¹m ph¸t, chÝnh trÞ Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, vÊn ®Ò nµy kh«ng ®îc xem xÐt kü lìng v× nhµ níc ®· t¹o ra sù æn ®Þnh cña ®ång tiÒn mét c¸ch gi¶ t¹o trong nÒn kinh tÕ. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng cÇn ph¶i xem xÐt vÒ yÕu tè thêi gian cña ®ång vèn, bëi do ¶nh hëng sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ trêng, l¹m ph¸t nªn søc mua cña ®ång tiÒn ë c¸c thêi ®iÓm lµ kh¸c nhau.
+ Vèn lµ loai hµng ho¸ ®Æc biÖt: Nh÷ng ngêi s½n cã vèn cã thÓ ®a vèn vµo thÞ trêng, cßn nh÷ng ngêi cÇn vèn th× vay. NghÜa lµ nh÷ng ngêi ®i vay ®îc quyÒn sö dông vèn cña ngê cho vay. Ngêi ®i vay ph¶i mÊt mét kho¶n tiÒn tr¶ cho ngêi vay. §©y lµ mét kho¶n chi phÝ sö dông vèn mµ ngêi ®i vay ph¶i tr¶ cho ngêi cho vay, hay nãi c¸ch kh¸c chÝnh lµ gi¸ cña quyÒn sö dông vèn. Kh¸c víi c¸c lo¹i hµng ho¸ th«ng thêng kh¸c, “ hµng ho¸ vèn “ khi b¸n ®i sÏ kh«ng mÊt quyÒn sö h÷u mµ chØ mÊt quyÒn sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®inh. ViÖc mua b¸n nµy diÔn ra trªn thÞ trêng tµi chÝnh, gi¸ mua b¸n tu©n theo quan hÖ cung- cÇu vÒ vèn trªn thÞ trêng. + Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, vèn kh«ng chØ ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña nh÷ng tµi s¶n h÷u h×nh mµ nã cßn biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña nh÷ng tµi s¶n v« h×nh nh: VÞ trÝ ®Þa lý kinh doanh, nh·n hiÖu th¬ng m¹i, b¶n quyÒn, ph¸t minh s¸ng chÕ, bÝ quyÕt c«ng nghÖ Cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng th× khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ còng ph¸t triÓn m¹nh mÏ. §iÒu nµy lµm cho tµi s¶n v« h×nh ngµy cµng ®a d¹ng phong phó, ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá trong viÖc t¹o ra kh¶ n»ng sinh lêi cña doanh nghiÖp. Tõ nh÷ng ®Æc trng trªn cho phÐp ta ph©n biÖt gi÷a tiÒn vµ vèn : gi÷a mét sè quü tiÒn tÖ kh¸c trong doanh nghiÖp vµ vèn. Vèn kinh doanh ®îc sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tøc lµ cho môc ®Ých tÝch luü chø kh«ng ph¶i môc ®Ých tiªu dïng nh mét sè quü kh¸c trong doanh nghiÖp. Vèn kinh doanh ®îc øng ra cho mét chu kú s¶n xuÊt kinh doanh vµ ph¶i ®îc th vÒ khi chu kú kinh doanh kÕt thóc. Vµ l¹i ®îc øng cho chu kú tiÕp theo. V× vËy, kinh doanh kh«ng thÓ “ tiªu dïng” nh mét sè quü kh¸c trong doanh nghiÖp. MÊt vèn kinh doanh ®ång nghÜa víi nguy c¬ ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Ngoµi ra, muèn cã vèn th× ph¶i cã tiÒn song cã tiÒn cha h¼n lµ ®· cã vèn. TiÒn ®îc coi lµ vèn ph¶i tho¶ m·n nh÷ng ®iÒu kiÖn sau:  TiÒn ph¶i ®¹i diÖn cho mét lîng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh, tøc lµ ph¶i ®îc ®¶m b¶o b»ng mét lîng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh cã thùc.  TiÒn ph¶i ®îc tËp trông, tÝch tô thµnh mét kho¶n nhÊt ®Þnh ®ñ søc ®Çu t cho mét dù ¸n kinh doanh nµo ®ã. NÕu tiÒn r¶i r¸c, kh«ng gom thµnh kho¶n th× kh«ng lµm ®îc g×.
 Khi ®· ®ñ vÒ lîng, tiÒn ph¶i vËn ®éng nh»m môc ®Ých sinh lêi. C¸ch thøc, h×nh th¸i vËn ®éng cña tiÒn phô thuéc vµo ph¬ng thøc kinh doanh. Ngoµi nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n trªn, tiÒn cßn cã mét sè ®Æc trng n÷a mang tÝnh riªng biÖt nh: + Lµ nguån duy nhÊt s¸ng t¹o ra gi¸ trÞ míi. + Võa lµ chñ thÓ qu¶n lý võa lµ ®èi tîng qu¶n lý. + TiÒn Èn trong mäi ngêi, phô thuéc vµo t tëng, t×nh c¶m, m«i trêng chØ biÓu hiÖn khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. 2. Ph©n lo¹i vèn kinh doanh. §Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cung cÊp dÞch vô hay ho¹t ®éng bÊt cø ngµnh nghÒ g×, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã mét lîng vèn nhÊt ®Þnh. Sè vèn kinh doanh ®ã ®îc biÓu hiÖn díi d¹ng tµi s¶n. Trong ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp qu¶n lý vèn kinh doanh vµ sö dông vèn kinh doanh cã hiªu qu¶ lµ néi dung quan träng nhÊt, cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn møc ®é t¨ng trëng hay suy tho¸i cña doanh nghiÖp. Do vËy, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh ta vÇn ph¶i n¾m ®îc vèn cã nh÷ng lo¹i nµo, ®Æc biÖt vËn ®éng cña nã ra sao Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i vèn kinh doanh, tuú theo môc tiªu nghiªn cøu mµ cã thÓ cã nhiÒu tiªu thøc ph©n lo¹i vèn kinh doanh kh¸c nhau. 2.1. Ph©n lo¹i vèn trªn gãc ®é ph¸p luËt, vèn bao gåm : - Vèn ph¸p ®Þnh: lµ møc vèn tèi thiÓu ph¶i cã ®Î thµnh lËp doanh nghiÖp do ph¸p luËt quy ®Þnh, ®¶m b¶o n¨ng lùc kinh doanh ®èi víi tõng ngµnh nghÒ vµ tõng lo¹i h×nh së h÷u cña doanh nghiÖp. Díi møc vèn ph¸p ®Þnh th× kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thµnh lËp doanh nghiÖp. - Vèn ®iÒu lÖ: lµ vèn do c¸c thµnh viªn ®ãng gãp vµ ®îc ghi vµo ®iÒu lÖ cña C«ng ty (doanh nghiÖp). Tuú theo tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp, theo tõng ngµnh nghÒ , vèn ®iÒu lÖ kh«ng ®îc thÊp h¬n vèn ph¸p ®Þnh. 2.2. Ph©n lo¹i vèn theo nguån h×nh thµnh: Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, vèn ®îc chia thµnh c¸c lo¹i sau: - Vèn ®Çu t ban ®Çu: lµ sè vèn ph¶i cã khi h×nh thµnh doanh nghiÖp, tøc lµ sè vèn cÇn thiÕt ®Ó ®¨ng ký kinh doanh, hoÆc vèn gãp cña c«ng ty
tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp t nh©n hoÆc vèn cña nhµ níc giao. - Vèn liªn doanh: lµ vèn ®ãng gãp do c¸c bªn cïng cam kÕt kiªn doanh víi nhau ®Ó ho¹t ®éng th¬ng m¹i hoÆc dÞch vô - Vèn bæ sung: lµ sè vèn t¨ng thªm do bæ sung tõ lîi nhuËn, do nhµ níc bæ sung b»ng ph©n phèi hoÆc ph©n phèi l¹i nguån vèn do sù ®ãng gãp cña c¸c thµnh viªn hoÆc, do b¸n tr¸i phiÕu - Vèn ®i vay: lµ c¸c kho¶n nî ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh kinh doanh mµ doanh nghiÖp cã nhiÖm vô ph¶i thanh to¸n cho c¸c t¸c nh©n kinh tÕ kh¸c nh ng©n hµng, c¸c tæ chøc kinh tÕ, ph¶i tr¶ nhµ níc, ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n Ngoµi ra, cßn cã kho¶n vèn chiÕm dông lÉn nhau cña c¸c ®¬n vÞ nguån hµng, kh¸ch hµng vµ b¹n hµng. 2.3. Ph©n lo¹i vèn theo thêi gian huy ®éng vèn. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, vèn ®îc chia thµnh hai lo¹i lµ vèn thêng xuyªn vµ vèn t¹m thêi. - Vèn thêng xuyªn: bao gåm vèn chñ së h÷u vµ c¸c kho¶n nî dµi h¹n cña doanh nghiÖp. §©y lµ nguån vèn ®îc dïng ®Ó tµi trî cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t mang tÝnh dµi h¹n cña doanh nghiÖp. - Vèn t¹m thêi: Lµ nguån vèn cã tÝnh chÊt ng¾n h¹n (díi mét n¨m) mµ doanh nghiÖp cã thÓ sö dông ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cã tÝnh chÊt t¹m thêi, bÊt thêng ph¸t sinh trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. 2.4. Ph©n lo¹i vèn theo ph¬ng thøc chu chuyÓn: Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt, vèn vËn ®éng mét c¸ch liªn tôc. Nã biÓu hiÖn b»ng nh÷ng h×nh th¸i vËt chÊt kh¸c nhau, tõ tiÒn mÆt ®Õn t liÖu lao ®éng, hµng ho¸ dù tr÷ Sù kh¸c nhau vÒ mÆt vËt chÊt nµy t¹o ra ®Æc ®iÓm chu chuyÓn vèn, theo ®ã ngêi ta ph©n chia vèn thµnh hai lo¹i lµ vèn cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng. - Vèn cè ®Þnh: Lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tµi s¶n cè ®Þnh, hay nãi c¸ch kh¸c: Vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp lµ mét bé phËn cña vèn s¶n xuÊt biÓu hiÖn díi gi¸ trÞ ban ®Çu ®Ó ®Çu t vµo c¸c tµi s¶n cè ®Þnh nh»m phôc vô cho ho¹t ®éng ®îc kinh doanh, mµ ®Æc ®iÓm cña nã lµ lu©n chuyÓn dÇn dÇn tõng phÇn vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm qua nhiÒu chu kú s¶n xuÊt vµ hoµn thµnh mét vßng tuÇn hoµn khi tµi s¶n cè ®Þnh hÕt thêi gian sö dông. Bé phËn vèn
cè ®Þnh trë vÒ tay ngêi së h÷u (chñ doanh nghiÖp) díi h×nh th¸i tiÒn tÖ sau khi tiªu thô s¶n phÈm hay dÞch vô hµng ho¸ cña m×nh. - Vèn lu ®éng: lµ mét bé phËn cña vèn s¶n xuÊt ®îc biÓu hiÖn b»ng sè tiÒn øng tríc vÒ tµi s¶n lu ®éng nh»m ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch thêng xuyªn liªn tôc, nã ®îc chuyÓn toµn bé mét lÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm cµ ®îc thu håi sau khi thu ®îc tiÒn b¸n s¶n phÈm. ViÖc nghiªn cøu c¸c ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i vèn cho thay moâi ph¬ng ph¸p cã u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm kh¸c nhau, tõ ®ã doanh nghiÖp cã c¸c gi¶i ph¸p huy ®éng vµ sö dông vèn phï hîp, cã hiÖu qu¶. 3. C¸c bé phËn cÊu thµnh, ®Æc ®iÓm vèn vµ nguån vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp. Vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp ®îc cÊu thµnh bëi hai bé phËn lµ vèn cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng. Tuú theo tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp, ngµnh nghÒ kinh doanh, c«ng nghÖ s¶n xuÊt ¸p tr×nh ®é ¸p dông khoa häc kü thuËt mµ c¸c doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc tû lÖ vèn hîp lý. ViÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu vèn lµ yÕu tè quan träng, nã thÓ hiÖn tr×nh ®é qu¶n lý vµ sö dông vèn ë mçi doanh nghiÖp. 3.1. Vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. 3.1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm vèn cè ®Þnh. Vèn cè ®Þnh: lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tµi s¶n cè ®Þnh. Hay nãi c¸ch kh¸c: sè vèn ®Çu t øng tríc ®Ó mua s¾m, x©y dùng hay l¾p ®Æt c¸c tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh vµ h÷u h×nh nh»m phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh ®îc gäi lµ vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. §©y lµ sè vèn ®Çu t øng tríc, sè vèn nµy nÕu ®îc sö dông cã hiÖu quÈ sÏ kh«ng mÊt ®i mµ doanh nghiÖp sÏ thu håi l¹i sau khi tiªu thô c¸c s¶n phÈm, hµng ho¸ hay dÞch vô cña m×nh. Do ®ã, ®Ó biÓu hiÖn râ h¬n vÒ vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp, chóng ta xem xÐt h×nh th¸i biÓu hiÖn cña nã, tøc lµ dùa trªn c¬ së nghiªn cøu vÒ tµi s¶n cè ®Þnh. §Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp cÇn cã t liÖu s¶n xuÊt. C¨n cø vµo tÝnh chÊt, t¸c dông, t liÖu s¶n xuÊt ®îc chia thµnh hai bé phËn lµ t liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng. T liÖu lao ®éng ®îc sö dông ®Ó t¸c ®éng vµo ®èi tîng lao ®éng, t¹o ra s¶n phÈm cho doanh nghiÖp. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña t liÖu lao ®éng lµ chóng cã thÓ tham gia trùc tiÕp hoÆc
gi¸n tiÕp vµo mét hay nhiÒu chu kú s¶n xuÊt. Trong qua tr×nh ®ã, gi¸ trÞ cña chóng bÞ gi¶m ®i mÆc dï gi¸ trÞ sö dông vÉn nh ban ®Çu. PhÇn gi¸ trÞ gi¶m ®i ®îc chuyÓn vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm. Do ®ã qua c¸c chu kú, gi¸ trÞ cña t liÖu lao ®éng ®îc chuyÓn dÇn vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm. Tµi s¶n cè ®Þnh lµ bé phËn t liÖu lao ®éng chñ yÕu quan träng nhÊt cña doanh nghiÖp. §ã lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng nh m¸y mãc thiÕt bÞ, nhµ xëng, ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn Khi tham gia vµo s¶n xuÊt, chóng kh«ng bÞ thay ®æi vÒ h×nh th¸i ban ®Çu, gi¸ trÞ cña chóng ®îc chuyÓn dÇn vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm. Sau mét hay nhiÒu chu kú s¶n xuÊt gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh sÏ ®îc chuyÓn hÕt vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm, khi ®ã tµi s¶n cè ®Þnh ®· hÕt thêi h¹n sö dông. QuyÕt ®Þnh sè 1062/TC/Q§/CSTC ngµy 14/11/1996 cña Bé tµi chÝnh quy ®Þnh, mäi t liÖu lao ®éng ®îc coi lµ tµi s¶n cè ®inh tho¶ m·n ®ñ hai ®iÒu kiÖn sau: - Thêi gian sö dông tèi thiÓu lµ mét n¨m - Gi¸ trÞ ph¶i ®¹t ®Õn mét ®é lín nhÊt ®Þnh. HiÖn nay ¸p dông møc tèi thiÓu lµ 5 triÖu ®ång. Nh ph©n tÝch ë trªn, khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, sù vËn ®éng tµi s¶n cè ®Þnh cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: - VÒ mÆt hiÖn vËt: Tµi s¶n cè ®Þnh tham gia hoµn toµn vµ nhiÒu lÇn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ nã bÞ lo¹i ra khái qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. - VÒ mÆt gi¸ trÞ: Gi¸ trÞ cña tµi s¶n sè ®Þnh sÏ ®îc chuyÓn dÞch dÇn tõng phÇn vµo gi¸ trÞ hµng ho¸, s¶n phÈm mµ nã t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Do ®Æc ®iÓm vÒ mÆt hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh ®· quyÕt ®Þnh ®Õn h×nh th¸i biÓu hiÖn cña vèn cè ®Þnh trªn hai gãc ®é ®ã lµ: Vèn díi h×nh th¸i hiÖn vËt vµ vèn tiÒn tÖ. - PhÇn gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh ®îc dÞch chuyÓn dÇn vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm gäi lµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Bé phËn gi¸ trÞ nµy lµ yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt vµ cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm, biÓu hiÖn díi h×nh thøc tiÒn tÖ gäi lµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Sè tiÒn khÊu hao nµy ®îc trÝch l¹i vµ tÝch luü thµnh quü gäi lµ quü khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, hay lµ vèn tiÒn tÖ cña doanh nghiÖp, nh»m môc ®Ých ®Ó t¸i s¶n xuÊt tµi s¶n cè ®Þnh,
duy tr× n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Qua c¸c chy kú s¶n xuÊt kinh doanh, phÇn vèn tiÒn tÖ nµy t¨ng dÇn. - PhÇn gi¸ trÞ cßn l¹i cña vèn cè ®Þnh ®îc cè ®Þnh “trong h×nh th¸i hiÖn vËt cña tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp ®ang sö dông. PhÇn gi¸ trÞ nµy gi¶m dÇn qua c¸c chy kú cïng víi sù t¨ng lªn cña phÇn vèn tiÒn tÖ. Khi tµi s¶n cè ®Þnh hÕt thêi h¹n sö dông còng lµ lóc phÇn vèn hiÖn vËt b»ng kh«ng vµ phÇn vèn tiÒn tÖ ®¹t ®Õn gi¸ trÞ øng ra ban ®Çu vÒ tµi s¶n cè ®Þnh. VÒ mÆt lý thuyÕt, doanh nghiÖp ®· cã thÓ ®Çu t tµi s¶n cè ®Þnh míi víi gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng ®Ó thay thÕ tµi s¶n cò. Vèn cè ®Þnh ®· hoµn thµnh mét vßng lu©n chuyÓn. Tµi s¶n cè ®Þnh lµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña s¶n xuÊt, lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt lîng s¶n phÈm, t¨ng tÝch luü vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp. Víi vai trß quan träng nh vËy, nªn viÖc n©ng cao n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh tøc lµ viÖc t¨ng cêng n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh kh«ng nh÷ng cã vai trß quan träng ®èi víi doanh nghiÖp, mµ cßn gãp phÇn c¬ khÝ ho¸, tù ®éng ho¸ s¶n xuÊt kinh doanh, ph¸t triÓn s¶n xuÊt x· héi vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n. 3.1.2. Ph©n lo¹i vèn cè ®Þnh. §Ó qu¶n lý vµ sö dông vèn cè ®Þnh cã hiÖu qu¶, ta ph¶i nghiªn cøu c¸c ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i vµ kÕt cÊu cña tµi s¶n cè ®Þnh. Song, tuú theo tõng c¨n cø kh¸c nhau mµ cã thÓ ph©n chia tµi s¶n cè ®Þnh thµnh nh÷ng lo¹i kh¸c nhau. * C¨n cø v¸o h×nh th¸i biÓu hiÖn: Tµi s¶n cè ®Þnh ®îc chia thµnh: - Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng chñ yÕu cã h×nh th¸i vËt chÊt, cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông l©u, tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh nhng vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i ban ®Çu nh: Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, m¸y mãc thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i - Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh: lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt, thÓ hiÖn mét lîng gi¸ trÞ ®· ®îc ®Çu t cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn nhiÒu chu kú kinh doanh cña doanh nghiÖp nh: chi phÝ b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ, nh·n hiÖu s¶n phÈm * C¨n cø vµo c«ng dông kinh tÕ : Tµi s¶n cè ®Þnh ®îc chia thµnh:
- Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc: lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp ®îc h×nh thµnh sau qu¸ tr×nh thi c«ng, x©y dùng vµ ®îc sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh: Nhµ xëng, trô së lµm viÖc - M¸y mãc thiÕt bÞ: lµ toµn bé c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ dïng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh: M¸y thiÕt bÞ ®éng lùc, thiÕt bÞ chuyªn dïng, m¸y mãc c«ng t¸c - Ph¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn: lµ c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i dïng cho ho¹t ®éng vËn chuyÓn s¶n phÈm, hµng ho¸ do qu¸ tr×nh kinh doanh t¹o ra. - ThiÕt bÞ vµ dông cô qu¶n lý: lµ nh÷ng thiÕt bÞ, dông cô dïng trong c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh m¸y vi tÝnh, thiÕt bÞ ®iÖn tö - C¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c: lµ nh÷ng lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh cha ®îc liÖt kª vµo c¸c lo¹i trªn. * C¨n cø vµo môc ®Ých sö dông: Tµi s¶n cè ®Þnh ®îc chia thµnh: - Tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho môc ®Ých s¶n xuÊt kinh doanh: lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¬ b¶n vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phô cña c«ng nghiÖp nh: nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i - Tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho môc ®Ých phóc lîi, sù nghiÖp an ninh quèc phßng: lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh do doanh nghiÖp qu¶n lý vµ sö dông vµo c¸c ho¹t ®éng phóc lîi, sù nghiÖp, ®¶m b¶o an ninh quèc phßng cña doanh nghiÖp. - Tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp b¶o qu¶n, gi÷ hé cho ®¬n vÞ kh¸c hoÆc nhµ níc theo quy ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn. * C¨n cø vµo h×nh thøc sö dông: Tµi s¶n cè ®Þnh ®îc chia thµnh - Tµi s¶n cè ®Þnh ®ang sö dông: lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp ®ang sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ho¹t ®éng phóc lîi, sù nghiÖp an ninh quèc phßng cña doanh nghiÖp. - Tµi s¶n cè ®Þnh cha cÇn sö dông: lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hay c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña doanh nghiÖp song hiÖn t¹i cha cÇn sö dông, ®ang ®îc dù tr÷ ®Ó sö dông sau nµy. - Tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cÇn sö dông: lµ nh÷ng lo¹i tµi s¶n kh«ng cÇn thiÕt hay kh«ng phï hîp víi nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cÇn ®îc thanh lý, nhîng bµn ®Ó thu håi vèn ®Çu t ®· bá ra ban ®Çu.
Mçi c¸ch ph©n lo¹i cã c¸c ý nghÜa kh¸c nhau, cho phÐp nhµ qu¶n trÞ ®¸nh gi¸ ®îc t×nh h×nh tµi s¶n cè ®inh, xem xÐt kÕt cÊu tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. Tõ ®ã cã biÖn ph¸p t¸c ®éng ®Ó sö dông vèn cè ®Þnh cã hiÖu qu¶ h¬n. 3.1.3. C¬ cÊu vèn cè ®Þnh: C¬ cÊu vèn cè ®Þnh lµ tû lÖ phÇn tr¨m cña tõng nhãm vèn cè ®Þnh trong tæng sè vèn cè ®Þnh. Nghiªn cøu c¬ cÊu vèn cè ®Þnh cho phÐp ®¸nh gi¸ viÖc ®Çu t cã ®óng ®¾n hay kh«ng vµ nã cho phÐp x¸c ®Þnh híng ®Çu t vèn cè ®Þnh trong t¬ng lai. C¬ cÊu vèn cè ®Þnh vµ sù thay ®æi cña nã lµ nh÷ng chØ tiªu quan träng nãi lªn tr×nh ®é kü thuËt, kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp gióp cho viÖc ph¸t triÓn ph¬ng híng t¸i s¶n xuÊt tµi s¶n cè ®Þnh. 3.1.4. Nguån vèn cè ®Þnh . Vèn cè ®Þnh ®îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau nh: nguån vèn ph¸p ®Þnh, nguån vèn tù bæ sung, nguån vèn liªn doanh liªn kÕt. - Nguån vèn ph¸p ®Þnh: gåm vèn cè ®Þnh do ng©n s¸ch nhµ níc cÊp, do cÊp trªn cÊp ph¸t cho doanh nghiÖp, vèn cæ phÇn do x· viªn hîp t¸c x· vµ c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp b»ng tµi s¶n cè ®Þnh, vèn ph¸p ®Þnh do chñ së h÷u bá ra ban ®Çu khi thµnh lËp doanh nghiÖp. - Nguån vèn tù bæ sung: gåm vèn cè ®Þnh cña nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh ®· ®îc ®Çu t vµ mua s¾m b»ng quý cña doanh nghiÖp. - Nguån vèn liªn doanh, liªn kÕt: gåm c¸c nguån vèn do c¸c ®¬n vÞ tham gia liªn doanh, liªn kÕt ®ãng gãp b»ng tµi s¶n cè ®Þnh vµ b»ng vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ®· hoµn thµnh. 3.2. Vèn lu ®éng. Bªn c¹nh vèn cè ®Þnh, mét bé phËn kh¸c kh«ng thÓ thiÕu trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp ®ã lµ vèn lu ®éng. 3.2.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, bªn c¹nh tµi s¶n cè ®Þnh, doanh nghiÖp lu«n cã mét khèi lîng tµi s¶n nhÊt ®Þnh n»m r¶i r¸c trong c¸c kh©u
cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt nh: dù tr÷ chuÈn bÞ s¶n xuÊt, phôc vô s¶n xuÊt, ph©n phèi, tiªu thô s¶n phÈm. §ã chÝnh lµ tµi s¶n lu ®éng cña doanh nghiÖp. Tµi s¶n lu ®éng chñ yÕu n»m trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp lµ c¸c ®èi tîng lao ®éng. §èi tîng lao ®éng kho tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh«ng gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu, bé phËn chñ yÕu cña ®èi tîng lao ®éng sÏ th«ng qua qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o nªn thùc thÓ cña s¶n phÈm, bé phËn kh¸c sÏ hao phÝ mÊt ®i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §èi tîng lao ®éng chØ tham gia vµo mét chu kú s¶n xuÊt, do ®ã toµn bé gi¸ trÞ cña chóng ®îc dÞch chuyÓn 1 lÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ ®îc thùc hiÖn khi s¶n phÈm trë thµnh hµng ho¸. Bªn c¹nh mét sè tµi s¶n lu ®éng n»m trong qu¸ tr×nh lu th«ng, thanh to¸n, s¶n xuÊt th× doanh nghiÖp cßn cã mét sè ®èi tîng lao ®éng kh¸c nh vËt t phô tïng qu¸ tr×nh tiªu thô, c¸c kho¶n hµng göi b¸n, c¸c kho¶n ph¶i thu Nh vËy, díi gãc ®é tµi s¶n th× vèn lu ®éng ®îc sö dông ®Ó chØ c¸c tµi kho¶n lu ®éng. Vèn lu ®éng chÞu sù chi phèi bëi tÝnh lu©n chuyÓn cña tµi s¶n lu ®éng. Phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tµi s¶n lu ®éng, vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp còng kh«ng ngõng vËn ®éng qua c¸c giai ®o¹n cña chu kú s¶n xuÊt kinh doanh: dù tr÷, s¶n xuÊt vµ lu th«ng. Vèn lu ®éng lu«n ®îc chuyÓn ho¸ qua nhiÒu h×nh th¸i vËt chÊt kh¸c nhau vµ chuyÓn ho¸ phÇn lín vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm, phÇn cßn l¹i chuyÓn ho¸ trong qu¸ tr×nh lu th«ng. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp diÔn ra mét c¸ch thêng xuyªn, liªn tôc nªn vèn lu ®éng còng tuÇn hoµn kh«ng ngõng vµ mang tÝnh chu kú. Vèn lu ®éng hoµn thµnh mét vßng tuÇn hoµn sau mét chu kú s¶n xuÊt kinh doanh. Vèn lu ®éng lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Muèn cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ®îc liªn tôc th× yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi doanh nghiÖp lµ ph¶i cã ®ñ vèn lu ®éng ®Ó ®Çu t vµo c¸c t liÖu lao ®éng tån t¹i mét c¸ch hîp lý, ®ång bé víi nhau trong mét c¬ cÊu. Do ®Æc ®iÓm cña vèn lu ®éng lµ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh lu©n chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ ngay trong mét lÇn, tuÇn hoµn liªn tôc ®· quyÕt ®Þnh sù vËn ®éng cña vèn lu ®éng- tøc h×nh th¸i gi¸ trÞ cña tµi s¶n lu ®éng lµ:
+ Khëi ®Çu vßng tuÇn hoµn : Vèn lu ®éng ®îc dïng ®Ó mua s¾m c¸c ®èi tîng lao ®éng trong kh©u dù tr÷ s¶n xuÊt. ë giai ®o¹n nµy vèn ®· thay ®æi h×nh th¸i tõ vèn tiÒn tÖ sang vèn vËt t (T-H). + TiÕp theo lµ giai ®o¹n s¶n xuÊt: C¸c vËt t ®îc chÕ t¹o thµnh b¸n thµnh phÈm vµ thµnh phÈm. ë giai ®o¹n nµy vèn vËt t chuyÓn ho¸ thµnh thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm nhê søc lao ®éng vµ c«ng cô lao ®éng (H- SX -H’). + KÕt thóc vßng tuÇn hoµn: Sau khi s¶n xuÊt ®îc tiªu thô, vèn lu ®éng l¹i chuyÓn ho¸ sang h×nh th¸i vèn tiÒn tÖ nh ®iÓm xuÊt ph¸t ban ®Çu (H’-T’) (T’ > T). Trong thùc tÕ, sù vËn ®éng cña vèn lu ®éng kh«ng diÔn ra mét c¸ch tuÇn tù nh m« h×nh lý thuyÕt trªn mµ c¸c giai ®o¹n vËn ®éng cña vèn ®îc ®an xen vµo nhau, c¸c chu kú s¶n xuÊt ®îc tiÕp tôc lÆp l¹i, vèn lu ®éng ®îc liªn tôc tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn. Trong doanh nghiÖp, viÖc qu¶n lý tèt vèn lu ®éng cã vai trß rÊt quan träng. Muèn qu¶n lý vèn lu ®éng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i ph©n biÖt ®îc c¸c bé phËn cÊu thµnh vèn lu ®éng ®Ó trªn c¬ së ®ã ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý phï hîp. Trªn thùc tÕ, vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp bao gåm nh÷ng bé phËn sau: - Vèn b»ng tiÒn: bao gåm tiÒn hiÖn cã trong kÐt vµ tiÒn göi ng©n hµng cña doanh nghiÖp. - C¸c kho¶n ®Çu t ng¾n h¹n: bao gåm c¸c tÝn phiÕu kho b¹c, th¬ng phiÕu ng¾n h¹n - C¸c kho¶n ph¶i thu: lµ mét kho¶n môc tån t¹i tÊt yÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. B»ng chøng cña nã lµ c¸c ho¸ ®¬n b¸n hµng, c¸c tê phiÕu chÊp nhËn tr¶ tiÒn cña ngêi mua nhng cßn nhiÒu lý do mµ ngêi b¸n cha thu ®îc tiÒn ngay. - Kho¶n dù tr÷: ViÖc tån t¹i vËt t, hµng ho¸ dù tr÷, tån kho lµ bíc ®Öm cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thêng xuyªn cña doanh nghiÖp. Sù tån t¹i nµy trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ hoµn toµn kh¸ch quan. Vèn lu ®éng cã vai trß to lín trong toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, ®Ó tæ chøc qu¶n lý vµ sö dông vèn lu ®éng, tÊt nhiªn, chóng
ta ph¶i qu¶n lý trªn tÊt c¶ c¸c mÆt, c¸c kh©u vµ tõng thµnh phÇn vèn lu ®éng. 3.2.2. C¬ cÊu vèn lu ®éng. C¬ cÊu vèn lu ®éng lµ tû lÖ gi÷a c¸c bé phËn cÊu thµnh vèn lu ®éng vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c lo¹i vµ cña tõng lo¹i so víi tæng sè vèn kinh doanh. X¸c ®Þnh c¬ cÊu vèn lu ®éng hîp lý cã ý nghÜa quan träng trong c«ng t¸c sö dông hiÖu qu¶ vèn lu ®éng. Nã ®¸p øng yªu cÇu vÒ vèn trong tõng kh©u, tng bé phËn, trªn c¬ së ®ã ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. 3.2.3. Ph©n lo¹i vèn lu ®éng. §Ó qu¶n lý vµ sö dông vèn lu ®éng cã hiÖu qu¶ th× viÖc ph©n lo¹i vèn lu ®éng lµ rÊt cÇn thiÕt. Cã nhiÒu ph©n lo¹i vèn lu ®éng kh¸c nhau, tuú thuéc vµo c¸c tiªu thøc ph©n lo¹i. C¨n cø vµo qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vµ lu chuyÓn vèn lu ®éng: vèn lu ®éng ®îc chia thµnh: - Vèn dù tr÷: lµ bé phËn dïng ®Ó mua nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu phô tïng thay thÕ dù tr÷ vµ chuÈn bÞ ®a vµo s¶n xuÊt. - Vèn trong s¶n xuÊt: lµ bé phËn dïng cho giai ®o¹n s¶n xuÊt nh s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm - Vèn trong lu ®éng: lµ bé phËn trùc tiÕp dïng cho giai ®o¹n lu th«ng: thµnh phÈm, vèn b»ng tiÒn mÆt. C¨n cø vµo kÕ ho¹ch ho¸, ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh: vèn lu ®«ng chia thµnh: - Vèn ®Þnh møc: lµ sè vèn tèi thiÓu dïng ®Ó hoµn thµnh kÕ ho¹ch lu chuyÓn hµng ho¸ vµ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt dÞch vô phô thuéc. Vèn lu ®éng ®Þnh møc gåm cã: vèn dù tr÷ hµng ho¸ vµ vèn phi hµng ho¸. + Vèn dù tr÷ hµng ho¸ lµ sè tiÒn ë c¸c kho, cöa hµng, tr¹m, trÞ gi¸ hµng ho¸ trªn ®êng v©n chuyÓn vµ trÞ gi¸ hµng ho¸ b»ng chøng tõ. + Vèn phi hµng ho¸ lÇ sè tiÒn ®Þnh møc cña vèn b»ng tiÒn. Vèn phi hµng ho¸ gåm vèn b»ng tiÒn vµ c¸c atµi s¶n kh¸c. - Vèn kh«ng ®Þnh møc: lµ sè vèn lu ®éng cã thÓ phat sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ s¶n xuÊt dÞch vô phô thuéc nhng kh«ng cã ®ñ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n ®îc.
Tuú theo mçi c¸ch ph©n lo¹i vèn lu ®éng mµ nhµ qu¶n trÞ sÏ ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh cô thÓ trong viÖc qu¶n lý vµ sö dông vèn lu ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. 3.2.4. Nguån vèn lu ®éng. Nguån vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp gåm cã: vèn tù cã, vèn coi nh tù cã vµ vèn ®i vay. - Vèn tù cã: Bao gåm: + Nguån vèn ph¸p ®Þnh: gåm vèn lu ®éng do ng©n s¸ch cÊp hoÆc cÊp trªn cÊp ph¸t cho ®¬n vÞ ( cÊp lÇn ®Çu hoÆc bæ sung), nguån vèn cæ phÇn nghÜa vô do c¸c x· viªn hîp t¸c x· hoÆc c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp, hoÆc vèn ph¸p ®Þnh do chñ doanh nghiÖp t nh©n bá ra ban ®Çu khi thµnh lËp doanh nghiÖp. + Nguån vèn tù bæ sung: h×nh thµnh tõ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ th«ng qua quü khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¸c kho¶n chªnh lÖch gi¸ hµng ho¸ tån kho (theo c¬ chÕ b¶o toµn gi¸ trÞ vèn) + Nguån vèn liªn doanh, liªn kÕt: Gåm cã c¸c kho¶n vèn cña c¸c ®¬n vÞ tham gia liªn doanh, liªn kÕt gãp b»ng tiÒn, hµng ho¸, s¶n phÈm, nguyªn vËt liÖu - Vèn coi nh tù cã: do ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hiÖn hµnh, cã mét sè kho¶n tiÒn tuy kh«ng ph¶i cña doanh nghiÖp nhng cã thÓ sö dông trong kho¶ng thêi gian rçi ®Ó bæ sung vèn lu ®éng, ngêi ta coi dè nh kho¶n vèn tù cã nh: tiÒn thuÕ, tiÒn l¬ng, b¶o hiÓm x· héi, phÝ trÝch tríc cha ®Õn h¹n ph¶i chi cã thÓ sö dông vµ c¸c kho¶n nî kh¸c. - Nguån vèn ®i vay ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n cho ng©n hµng, nhµ cung øng trong khi hang cha b¸n ®· mua hoÆc sù kh«ng khíp trong thanh to¸n, doanh nghiÖp ph¶i cã sù liªn kÕt víi c¸c tæ chøc cho vay ®Ó vay tiÒn. Nguån vèn ®i vay lµ mét nguån quan träng. Tuy nhiªn, vay díi h×nh thøc kh¸c nhau th× chÞu l·i suÊt kh¸c nhau vµ ph¶i tr¶ kÞp thêi c¶ vèn lÉn l·i vay khi ®Õn thêi h¹n II. TÇm quan träng cña vèn ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i. KÕt qu¶ cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ s¶n phÈm.S¶n phÈm cña doanh nghiÖp cã thÓ lµ hµng ho¸, dÞch vô, cã thÓ tån t¹i ë h×nh thøc vËt chÊt hay phi vËt chÊt, nhng chóng ®Òu lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh
dïng søc lao ®éng vµ t liÖu lao ®éng t¸c ®éng vµo ®èi tîng lao ®éng ®Ó lµm biÕn ®æi nã. T liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt. V× vËy, cã thÓ nãi vèn (biÓu hiÖn b¨ng t liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng) cã vai trß quan träng cho sù ra ®êi, sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Song, tríc ®©y trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp, c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh ®Òu ®îc ng©n s¸ch nhµ níc tµi trî vèn, nÕu thiÕu vèn sÏ ®îc ng©n hµng cho vay víi l·i suÊt u ®·i. §èi víi c¬ chÕ bao cÊp nÆng nÒ nh vËy nªn vai trß khai th¸c , thu hót vèn cña doanh nghiÖp kh«ng ®îc ®Æt ra nh mét nhu cÇu cÊp b¸ch, cã tÝnh sång cßn ®èi víi doanh nghiÖp. ChÕ ®é cÊp ph¸t, giao nép mét mÆt ®· thñ tiªu tÝnh c¬ ®éng cña doanh nghiÖp, mÆt kh¸c l¹i t¹o ra sù c©n ®èi gi¶ t¹o vÒ quan hÖ cung- cÇu vèn trong nÒn kinh tÕ. §©y lµ lý do chñ yÕu t¹i sao trong thêi kú bao cÊp l¹i v¾ng mÆt, kh«ng vÇn thiÕt cã thÞ trêng vèn. ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, vèn kinh doanh cã tÇm quan träng ®Æc biÖt trong c¸c doanh nghiÖp. Vµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng thùc sù lµ m«i trêng ®Ó cho vèn béc lé ®Çy ®ñ b¶n chÊt, vai trß vµ tÇm quan träng cña nã. Thø nhÊt, Vèn kinh doanh cña sn cã vai trß quyÕt ®Þnh cho viÖc thµnh lËp, ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. V× vèn lµ mét yÕu tè ®Çu vµo cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trong ph¹m vi mét doanh nghiÖp cã thÓ thÊy r»ng, ®iÓm xuÊt ph¸t ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ cã mét sè vèn ®Çu t ban ®Çu nhÊt ®Þnh. Vèn kinh doanh lµ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. NÕu kh«ng cã vèn sÏ kh«ng cã bÊt kú mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nµo c¶, vèn kinh doanh lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp tÝnh to¸n, ho¹ch ®Þnh c¸c chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh. VÒ mÆt ph¸p lý, tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp dï ë thµnh phÇn kinh tÕ nµo, ®Ó ®îc thµnh lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng th× nhÊt thiÕt cÇn ph¶i cã lîng vèn cÇn thiÕt tèi thiÓu theo quy ®Þnh cña nhµ níc hay cßn gäi lµ vèn ph¸p ®Þnh. Lîng vèn nµy nhiÒu hay Ýt phô thuéc vµo lo¹i h×nh doanh nghiÖp cña doanh nghiÖp ®ã. Thø hai, Vèn kinh doanh gióp c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mät c¸ch liªn tôc cã hiÖu qu¶. Trong qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, vèn kinh doanh cña mét doanh nghiÖp kh«ng ngõng ®îc t¨ng lªn t¬ng øng víi sù t¨ng trëng quy m« s¶n xuÊt, ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch liªn tôc. NÕu doanh nghiÖp thiÕu vèn kinh doanh sÏ g©y ra nh÷ng tæn thÊt nh : s¶n xuÊt ®×nh trÖ, kh«ng ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c hîp ®ång ®· ký kÕt víi kh¸ch hµng, kh«ng ®ñ tiÒn ®Ó thanh to¸n víi nhµ cung øng kÞp thêi dÉn tíi mÊt tÝn nhiÖm trong quan hÖ mua b¸n, vµ do ®ã sÏ kh«ng gi÷ ®îc kh¸ch hµng Nh÷ng khã kh¨n ®ã kÐo dµn nhÊt ®Þnh sÏ dÉn ®Õn thua lç, ph¸ s¶i doanh nghiÖp. §iÒu ®ã, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i lu«n b¶o ®¶m ®Çy ®ñ, kÞp thêi vèn kinh doanh cho qu¸ trinhd s¶n xuÊt, ®¸p øng nhu cÇu më réng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Thø ba, Vèn kinh doanh lµ mét trong nh÷ng tiªu thøc ®Ó ph©n lo¹i quy m« cña doanh nghiÖp xÕp lo¹i doanh nghiÖp vµo lo¹i lín, nhá hay trung b×nh vµ lµ mét trong nh÷ng tiÒm n¨ng quan träng ®Ó doanh nghiÖp sö dông hiÖu qu¶ nguån lùc hiÖn cã vµ t¬ng lai vÒ søc lao ®éng, nguån cung øng, ph¸t triÓn më réng thÞ trêng. Thø t, Vèn kinh doanh kh«ng nh÷ng lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó c¸c doanh nghiÖp kh¼ng ®Þnh ®îc chç ®øng cña m×nh mµ cßn lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi t¹o nªn sù c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ trêng. Trong c¬ chÕ thÞ trêng, díi t¸c ®éng cña quy luËt canh tranh, cïng víi kh¸t väng lîi nhuËn, c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng ph¸t triÓn vèn kinh doanh cña m×nh, cho nªn nhu cÇu vÒ vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ rÊt lín. §Ó ®¶m b¶o chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh, ®¶m b¶o sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, t©t yÕu c¸c doanh nghiÖp ph¶i n¨ng ®éng n¾m b¾t nhu cÇu thÞ trêng, ®Çu t ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ, c¶i tiÕn quy tr×nh c«ng nghÖ, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh. §iÒu ®ã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp phai cã nhiÒu vèn. Vèn ®· trë thµnh ®éng lùc vµ lµ yªu cÇu cÊp b¸ch ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. ChØ cã vèn trong tay míi cã thÓ gióp doanh nghiÖp ®Çu t hiÖn ®¹i ho¸ s¶n xuÊt, tån t¹i trong m«i trêng c¹nh tranh vµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Nhu cÇu vÒ vèn®Ó ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cho sù ph¸t triÓn ngµnh nghÒ míi ®· trë thµnh mét ®ßi hái cÊp thiÕt víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp nãi chung còng nh doanh nghiÖp th¬ng m¹i nãi riªng. Nh vËy, vèn kinh doanh ®ãng vai trß quan träng, lµ ®iÒu kiÖn tiªn
quyÕt trong qu¸ tr×nh ®Çu t, ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, t¹o lîi thÕ c¹nh tranh vµ ®øng v÷ng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Thø n¨m, Vèn kinh doanh cßn lµ c«ng cô ph¶n ¸nh vµ ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh vËn ®éng cña tµi s¶n, nghÜa lµ ph¶n ¸nh vµ kiÓm tra qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Th«ng qua sù vËn ®éng cña vèn kinh doanh, c¸c chØ tiªu tµi chÝnh nh: hiÖu qu¶ sù dông vèn, hÖ thèng thanh to¸n, hÖ sè sinh lêi, c¬ cÊu c¸c nguån vèn vµ c¬ cÊu ph©n phèi sö dông vèn mµ qu¶n lý cã thÓ nhËn biÕt ®îc tr¹ng th¸i vèn trong c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Víi kh¶ n¨ng ®ã, nhµ qu¶n lý cã thÓ ph¸t hiÖn ra c¸c khuyÕt tËt vµ nguyªn nh©n cña nã ®Ó ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh kinh doanh nh»m môc tiªu ®· ®Þnh. ViÖc më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong ®iÒu kiÖn tiÕn bé cña khoa häc- kü thuËt, c«ng nghÖ ph¸t triÓn cao. Nhu cÇu vèn ®Çu t cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng t¨ng nªn viÖc tæ chøc huy ®éng vèn ngµy cµng trë nªn quan träng ®èi víi mçi doanh nghiÖp. Huy ®éng vèn ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi cã thÓ gióp doanh nghiÖp chíp thêi c¬ kinh doanh, t¹o ®îc lîi thÕ trong c¹nh tranh. Thªm vµo ®ã viÖc lùa chän c¸c h×nh thøc vµ ph¬ng ph¸p huy ®éng vèn thÝch hîp sÏ gi¶m bít chi phÝ sö dông vèn, ®iÒu ®ã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn viÖc t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Tõ nh÷ng lý do trªn, cho thÊy viÖc tæ chøc ®¶m b¶o ®Çy ®ñ, kÞp thêi vèn cho nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh cã t¸c ®éng rÊt m¹nh mÏ ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh, nã quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong t¬ng lai cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, trong sù c¹nh tranh gay g¾t cña thÞ trêng, viÖc huy ®éng ®îc vèn míi chØ lµ bíc ®i ®Çu, quan träng h¬n vµ quyÕt ®inh h¬n lµ nghiÖ thuËt ph©n bè, sö dông vèn cã hiÖu qu¶ cao nhÊt ¶nh hëng ®Õn vÞ thÕ cña doanh nghiÖp trªn th¬ng trêng.V× vËy, ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p sö dông, b¶o toµn vµ më réng vèn kinh doanh hiÖu qu¶, tõ ®ã míi gióp doanh nghiÖp tån t¹i vµ ngµy cµng ph¸t triÓn trong c¬ chÕ thÞ trêng. Qua nh÷ng sù ph©n tÝch ë trªn ta thÊy, vèn kinh doanh cã tÇm quan träng to l¬n. Do ®ã, vÊn ®Ò sö dông vèn trong kinh doanh cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Môc ®Ých cña sö dông vèn trong kinh doanh lµ nh»m ®¶m b¶o nhu cÇu tèi ®a vÒ vèn cho viÖc ph¸t triÓn kinh doanh hµng ho¸ trªn c¬ së nguån vèn cã h¹n ®îc sö dông mét c¸ch hîp lý, tiÕt kiÖm ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt.
§Ó ®¹t ®îc môc ®Ých trªn, yªu cÇu c¬ b¶n cña sö dông vèn lµ: - B¶o ®¶m sö dông vèn ®óng ph¬ng híng, ®óng môc ®Ých vµ ®óng kÕ ho¹ch kinh doanh cña doanh nghiÖp. - ChÊp hµnh ®óng c¸c quy ®Þnh vµ chÕ ®é qu¶n lý lu th«ng tiÒn tÖ cña nhµ níc. - H¹ch to¸n ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi sè vèn hiÖn cã vµ t×nh h×nh sö dông vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nh÷ng biÖn ph¸p cÇn ph¶i ¸p dông ®Ó sö dông vèn cã hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ: Mét lµ: T¨ng nhanh vßng quay cña vèn lu ®éng hay rót ng¾n sè ngµy lu chuyÓn cña hµng ho¸. §Èy m¹nh b¸n ra, thu hót nhiÒu kh¸ch hµng trªn c¬ së chÊt lîng hµng ho¸ tèt vµ sè lîng ®¶m b¶o. Më réng lu chuyÓn hµng ho¸ trªn c¬ së ¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng cêng m¹ng líi b¸n hµng ®Ó phôc vô thuËn tiÖn cho kh¸ch hµng. Tæ chøc hîp lý, tr¸nh ø ®äng, tån kho thõa, hµng chËm ku chuyÓn. Hai lµ: TiÕt kiÖm chi phÝ sö dông hîp lý tµi s¶n, gi¶m thiÖt h¹i: + TiÕt kiÖm chi phÝ lu th«ng + Mua hµng tËn ngêi s¶n xuÊt, tËn n¬i b¸n hµng + Sö dông c¸c m¸y mãc, thiÕt bÞ ph¬ng tiÖn, c¶ vÒ thêi gian vµ c«ng suÊt, ®æi míi kü thuËt, ¸p dông kinh nghiÖm tiªn tiÕn tring viÖc xuÊt nhËp, dù tr÷ b¶o qu¶n. + Cho thuª c¸c c¬ së vµ ph¬ng tiÖn thõa hoÆc trong thêi gian cha sö dông; hoÆc liªn doanh liªn kÕt ®Ó sö dông hÕt n¨ng lùc cña tµi s¶n cè ®inh. Ba lµ: T¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh: - H¹ch to¸n, theo dâi ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi t×nh h×nh thu chi cña doanh nghiÖp. - ChÊp hµnh viÖc thanh to¸n ®Ó gi¶m chi phÝ l·i vay ng©n hµng - Qu¶n lý chÆt chÏ vèn, chèng tham «, l·ng phÝ vµ gi¶m nh÷ng thiÖt h¹i do vi ph¹m hîp ®ång, vay, tr¶ cña doanh nghiÖp.
III. HiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. 1. Sù cÇn thiÕt cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. §Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é qu¶n lý, ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña mçi doanh nghiÖp, ngêi ta thêng sö dông thíc ®o lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®ã. §©y lµ mét ph¹m trï ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc cña doanh nghiÖp ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ cao nhÊt víi chi phÝ hîp lý nhÊt. Do vËy, c¸c nguån lùc kinh tÕ ®Æc biÖt lµ nguån vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp cã t¸c ®éng rÊt lín tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ViÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lµ yªu c©u mang tÝnh thêng xuyªn vµ b¾t buéc ®èi víi bÊt cø doanh nghiÖp nµo trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn sÏ gióp ta thÊy ®îc hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung vµ tr×nh ®é qu¶n lý sö dông vèn nãi riªng ThËt vËy, sö dông vèn trong kinh doanh th¬ng m¹i lµ mét kh©u cã tÇm quan träng, quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ cña kinh doanh. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mét doanh nghiÖp qu¶n lý tµi chÝnh yÕu kÐm, kh«ng b¶o toµn ®îc vèn, ®Ó mÊt vèn, sö dông vèn kh«ng tiÕt kiÖm, sai môc ®Ých, doanh thu kh«ng ®ñ bï ®¾p chi phÝ, t×nh tr¹ng thua lç kÐo dµi th× ta cã thÓ nãi doanh nghiÖp ®ã sö dông vèn kÐm hiÖu qu¶. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n t×m c¸ch b¶o toµn, sö dông vèn cã hiÖu qu¶ vµ ph¶i cã biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. §©y lµ mét vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n vµ kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng lµm ®îc, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ cßn cha æn ®Þnh. HiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp lµ mét ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh tr×nh ®é khai th¸c, sö dông vµ qu¶n lý nguån vèn, lµm cho ®ång vèn sinh lêi tèi ®a, nh»n môc tiªu cuèi cïng lµ tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ tµi s¶n cña chñ së h÷u. HiÖu qu¶ sö dông vèn ®îc lîng ho¸ th«ng qua c¸c chØ tiªu vÒ hiÖu suÊt, hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh, vèn lu ®éng, møc sinh lêi vµ tèc ®é chu chuyÓn cña vèn lu ®éng Nã ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a ®Çu ra vµ ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh th«ng qua thíc ®o tiÒn tÖ hay cô thÓ lµ mèi t¬ng quan gi÷a kÕt qu¶ thu ®îc víi chi phÝ bá ra. KÕt qu¶ thu ®îc cµng cao so víi chi phÝ bá ra thi hiÖu qu¶ sö dông vèn cµng cao. Do ®ã, n©ng
cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lµ ®iÒu kÖn qu¶ träng ®Ó doanh nghiÖp ph¸t triÓn v÷ng m¹nh. Tãm l¹i, viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lµ tÊt yÕu kh¸ch quan vµ nã cã ý nghÜa quan träng ®èi víi mçi doanh nghiÖp nãi riªng vµ ®ãi víi nÒn kinh tÕ nãi chung, ®Æc biÖt lµ trong c¬ chÕ hiÖn nay. - N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn sÏ ®¶m b¶o ®îc tÝnh an toµn vÒ tµi chÝnh cho doanh nghiÖp, ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Qua ®ã, c¸c doanh nghiÖp sÏ cã ®ñ vèn vµ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n, kh¾c phôc còng nh gi¶m bít nh÷ng rñi ro trong kinh doanh. - N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn sÏ lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. §Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu c¶i tiÕn c«ng nghÖ,n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, ®a dang ho¸ mÉu m· s¶n phÈm doanh nghiÖp ph¶i cã vèn. Trong ®iÒu kiÖn vèn cña doanh nghiÖp cã h¹n viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lµ rÊt cÇn thiÕt. - N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn sÏ gióp doanh nghiÖp ®¹t ®îc môc tiªu t¨ng gi¸ tµi s¶n cña chñ së h÷u vµ c¸c môc tiªu kh¸c nh n©ng cao uy tÝn s¶n phÈm trªn thÞ trêng, n©ng cao møc sèng cña ngêi lao ®éng Khi ho¹t ®éng kinh doanh mang l¹i lîi nhuËn th× doanh nghiÖp cã thÓ më réng quy m« s¶n xuÊt, t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm vµ møc sèng cho ngêi lao ®éng còng ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn. §iÒu ®ã gióp cho n¨ng xuÊt lao ®éng ngµy cµng n©ng cao, t¹o sù ph¸t triÓn cho doanh nghiÖp vµ c¸c ngµnh liªn quan. §ång thêi nã còng lµm t¨ng c¸c kho¶n ®ãng gãp cho ng©n s¸ch nhµ níc. 2. Nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. Nh trªn ®· ph©n tÝch, viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lµ ®iÒu kiÖn quan träng cho sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp còng nh nÒn kinh tÕ. Do ®ã, cac doanh nghiÖp ph¶i lu«n t×m biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng sö dông nguån vèn cña m×nh. Trong thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp ®Òu thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, tuú thuéc vµo tõng ngµnh nghÒ, quy m« vèn còng nh uy tÝn cña doanh nghiÖp. Nhng c¸c biÖn ph¸p nµy dï kh¸c nhau song ®Òu theo nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh, ®ã lµ sö dông hiÖu qu¶ ‘b¶o toµn ph¸t triÓn vèn”. Mét doanh nghiÖp khã cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn khi mµ nguån vèn cña nã l¹i gi¶m dÇn ®i. §Ó duy tr× s¶n xuÊt kinh doanh, nguån vèn cña doanh
nghiÖp ph¶i vËn ®éng kh«ng ngõng kÕt thóc mçi vßng chu chuyÓn, vèn ph¶i ®îc gi÷ nguyªn gia trÞ. B¶o toµn vèn lµ ®iÒu kiÖn tríc tiªn ®Ó doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay. Yªu cÇu b¶o toµn vèn lµ thùc chÊt lµ duy tr× gi¸ trÞ, søc mua, n¨ng lùc cña nguån vèn chñ së h÷u vµ mÆc dï c¬ cÊu tµi trî cña doanh nghiÖp bao gåm vèn chñ së h÷u vµ vèn vay nî kh¸c, song mäi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cuèi cïng ®Òu ph¶n ¸nh vµo sù t¨ng gi¶m vèn chñ së h÷u. Mét dù ¸n mµ doanh nghiÖp tµi trî b»ng nguån vèn vay bÞ thua lç th× nh÷ng thua lç ®ã doanh nghiÖp ph¶i chÞu doanh nghiÖp b»ng chÝnh nguån vèn cña m×nh. Nh vËy thua lç cña doanh nghiÖp víi mäi kho¶n ®Çu t dï ®îc tµi trî b»ng nguån vèn nµo cuèi cïng còng lµm gi¶m nguån vèn chñ së h÷u. - Mét ®Æc trng c¬ b¶n cña vèn lµ tÝnh gi¸ trÞ vÒ mÆt thêi gian. §iÒu nµy vèn øng ra ®Çu t ch¼ng nh÷ng ph¶i thu håi ®îc ®ñ gi¸ trÞ ban ®Çu mµ gi¸ trÞ nhËn ®îc cµng ph¶i lín gi¸ trÞ ban ®Çu. Cã nh vËy míi tho¶ m·n ®îc gi¸ trÞ cña nhµ ®Çu t. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, chØ cã s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt liªn tôc th× doanh nghiÖp míi cã thÓ ®óng v÷ng vµ chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh. YÒu cÇu ph¸t triÓn vèn lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng. Thùc chÊt cña viÖc ph¸t triÓn vèn lµ kh«ng ngõng lµm t¨ng tiÒm lùc tµi chÝnh cho chñ së h÷u doanh nghiÖp. Vèn chñ së h÷u ph¶i ®îc t¨ng gia t¨ng c¶ vÒ mÆt tuyÖt ®èi lÉn t¬ng ®èi. Nh vËy, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn lµ nguyªn t¾c cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i doanh nghiÖp. Tãm l¹i, thùc chÊt cña viÖc b¶o toµn vèn lµ gi÷ ®îc gi¸ trÞ thùc tÕ hay søc mua cña vèn (thÓ hiÖn b»ng tiÒn), gi÷ ®îc kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi so víi c¸c lo¹i tiÒn kh¸c t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. Nãi c¸ch kh¸c, b¶o toµn vèn chÝnh lµ b¶o toµn gi¸ trÞ cña c¸c nguån vèn kh¸c. ViÖc ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng b¶o toµn vèn cña doanh nghiÖp ®îc tÝnh b»ng c¸ch so s¸nh sè vèn hiÖn cã cña doanh nghiÖp so víi sè vèn cña doanh nghiÖp ph¶i b¶o tån theo ký kÕt giao nhËn vèn hoÆc theo kú tríc. Sè vèn hiÖn cã cña doanh nghiÖp HÖ sè b¶o tån vèn= Sè vèn doanh nghiÖp ph¶i b¶o tån
Sè vèn doanh Sè vèn doanh ChØ sè gi¸ vµ tû gi¸ t¹i nghiÖp ph¶i nghiÖp ph¶i b¶o thêi®iÓm x¸c ®Þnh do c¬ b¶o tån t¹i = toµn khi giao x quan cã thÈm quyÒn x¸c thêi®iÓm x¸c nhËn hoÆc kú ®Þnh ®Þnh tríc NÕu hÖ sè b»ng 1, tøc lµ doanh nghiÖp ph¶i b¶o toµn ®îc vèn, lín h¬n 1 tøc lµ doanh nghiÖp kh«ng b¶o toµn ®îc vèn mµ cãn ph¸t triÓn ®îc vèn. Ngîc l¹i, nÕu nhá h¬n 1, tøc lµ doanh nghiÖp kh«ng b¶o toµn ®îc vèn. Trong trêng hîp nµy, doanh nghiÖp ph¶i lÊy thu nhËp ®Ó bï. V× vËy, cÇn tÝnh thªm hÖ sè kh¶ n¨ng an toµn: Sè vèn hiÖn cã cña DN + Thu nhËp HÖ sè kh¶ n¨ng = b¶o toµn Sè vèn doanh nghiÖp ph¶i b¶o toµn C¸c biÖn ph¸p b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn cña c¸c doanh nghiÖp nh lµ: -Thùc hiÖn ®óng chÕ ®é qu¶n lý, sö dông vèn, tµi s¶n, theo quy ®Þnh cña nhµ nhµ níc vµ theo th«ng t sè 62/1999/TT-BTC ngµy 7/6/1999. -Thùc hiÖn viÖc mua b¶o hiÓm tµi s¶n thuéc quyÒn qu¶n lý vµ sö dông cña doanh nghiÖp. ViÖc mua b¶o hiÓm ®îc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh. -Doanh nghiÖp ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh, chi phÝ ho¹t ®éng kh¸c c¸c kho¶n dù phßng sau : + Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho : lµ kho¶n gi¶m gi¸ vËt t, hµng ho¸ tån kho dù kiÕn sÏ xÈy ra trong kú kinh doanh tiÕp theo. +Dù phßng c¸c kho¶n nî ph¶i thu håi khã ®ßi : Lµ c¸c kho¶n ph¶i dù kiÕn kh«ng ®îc trong kú kinh doanh tíi do kh¸ch hµng nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n . + Dù phßng gi¶m gi¸ c¸c lo¹i chøng kho¸n trong ho¹t ®éng tµi chÝnh. ViÖc lËp vµ sö dông c¸c kho¶n dù phßng nãi trªn thùc hiÖn theo quy ®Þnh hiÖn hµnh . + Dù phßng c¸c kho¶n gi¶m gi¸ gi÷a ®ång ViÖt Nam so víi ®ång ngo¹i tÖ kh¸c .
+ Dïng l·i n¨m sau ®Ó bï lç cho c¸c n¨m tríc +§îc h¹ch to¸n mét sè thiÖt h¹i vµo chi phÝ hoÆc kÕt qu¶ kinh doanh theo chÕ ®é nhµ níc quy ®Þnh . 3. ChØ tiªu x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ sö dông vèn. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, môc ®Ých duy nhÊt cña mäi doanh nghiÖp lµ s¶n xuÊt kinh doanh ®em l¹i hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh, lÊy hiÖu qu¶ kinh doanh lµm thíc ®o cho mäi ho¹t ®éng kinh tÕ cña doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ kinh doanh lµ lîi Ých kinh tÕ ®¹t ®îc sau khi ®· bï ®¾p mét kho¶n chi phÝ bá ra cho ho¹t ®éng kinh doanh. Nh vËy, hiÖu qu¶ lµ mét chØ tiªu chÊt lîng ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a kÕt qu¶ thu ®îc tõ ho¹t ®éng kinh doanh víi chi phÝ bá ra ®Ó thu ®îc kÕt qu¶ ®ã. Do ®ã, hiÖu qu¶ kinh doanh ®îc x¸c ®Þnh díi hai gãc ®é: HiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ x· héi. - HiÖu qu¶ kinh tÕ: Lµ ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c nguån nh©n lùc vµ vËt lùc cña doanh nghiÖp ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao nhÊt trong qu¸ tr×nh kinh doanh. HiÖu qu¶ kinh tÕ ®îc so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ ®Çu ra vµ chi phÝ ®Çu vµo. KÕt qu¶ ®Çu vµo HiÖu qu¶ kinh tÕ = Chi phÝ ®Çu vµo Qua c«ng thøc trªn ta thÊy, hiÖu qu¶ kinh tÕ chÞu ¶nh hëng cña hai nh©n tè ®ã lµ: KÕt qu¶ ®Çu ra vµ chi phÝ ®Çu vµo. HiÖu qña t¨ng lªn khi: + KÕt qu¶ ®Çu ra t¨ng lªn vµ chi phÝ ®Çu vµo kh«ng ®æi + HoÆc kÕt qu¶ ®Çu ra kh«ng ®æi vµ chi phÝ ®Çu vµo gi¶m xuèng + HoÆc kÕt qu¶ ®Çu ra vµ chi phÝ ®Çu vµo ®Òu t¨ng nhng tèc ®é t¨ng cña kÕt qu¶ lín h¬n tèc ®é t¨ng cña chi phÝ. KÕt qu¶ ®Çu ra ®îc x¸c ®Þnh trªn 3 chØ tiªu: + ChØ tiªu lîi nhuËn rßng: lµ chØ tiªu quan träng nhÊt, nã lµ chØ tiªu chÊt lîng thÓ hiÖn râ nhÊt t×nh h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp. ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh mét phÇn c¸c chØ tiªu kh¸c nh doanh thu vµ thu nhËp. Th«ng thêng khi chØ tiªu nµy t¨ng lªn th× c¸c chØ tiªu kh¸c còng ®îc thùc hiÖn t¬ng ®èi tèt. + ChØ tiªu doanh thu: Mang tÝnh chÊt cña chØ tiªu khèi lîng, ph¶n ¸nh quy m« ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, khi xem xÐt chØ tiªu nµy ph¶i lu«n cã sù so s¸nh nã víi c¸c chØ tiªu kh¸c,
®Æc biÖt lµ chØ tiªu lîi nhuËn cña doanh nghiÖp míi cã thÓ nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ ®îc chØ tiªu doanh thu lµ tÝch cùc hay lµ h¹n chÕ. + ChØ tiªu thu nhËp: Lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé thu nhËp cña doanh nghiÖp ®¹t ®îc. Tõ 3 chØ tiªu trªn ta thÊy, doanh thu thùc hiÖn lín còng cha ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ ho¹t ®éng kinh doanh còng nh hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp, nã chØ ph¶n ¸nh quy m« ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng. V× vËy, ta ph¶i c¨n cø vµo lîi nhuËn rßng vµ thu nhËp cña doanh nghiÖp, so s¸nh chØ tiªu nµy víi kho¶n chi phÝ ®Çu vµo ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh nãi chung vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn nãi riªng. ChØ tiªu chi phÝ ®Çu vµo ®îc x¸c ®Þnh dùa trªn c¸c chØ tiªu nh: gi¸ vèn hµng b¸n, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. - HiÖu qu¶ x· héi: lµ nh÷ng t¸c ®éng tíi thùc tiÔn ®êi sèng x· héi khi doanh nghiÖp tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tãm l¹i, ®èi víi c¸c quèc gia ®Æc biÖt lµ c¸c níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa nh ViÖt Nam th× chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ còng nh chØ tiªu hiÖu qu¶ x· héi ®Òu quan träng vµ cÇn thiÕt. Trong mét sè trêng hîp th× hiÖu qu¶ kinh tÕ t¨ng trëng sÏ kÐo theo t¨ng trëng hiÖu qu¶ x· héi. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy kh«ng ph¶i lu«n lu«n ®óng v× nÒn kinh tÕ thÞ trêng lu«n kÌm theo nhiÒu khuyÕt tËt. Víi quan ®iÓm ®ã, mçi doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ trªn c¬ së hiÖu qu¶ x· héi, tõ ®ã cã t¸c ®éng qua l¹i, kÝch thÝch lµm t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ. 4. ChØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn. Môc tiªu hµng ®Çu cña mäi doanh nghiÖp kinh doanh lµ thu ®îc lîi nhuËn. Do ®ã, hiÖu qu¶ sö dông vèn ®îc thÓ hiÖn ë sè lîi nhuËn doanh nghiÖp thu ®îc trong kú vµ møc sinh lêi cña mét ®ång vèn kinh doanh. §Ó so s¸nh, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh gi÷a c¸c thêi kú kh¸c nhau cña doanh nghiÖp ta cã thÓ sö dông c¸c chØ tiªu chñ yÕu sau: 4.1. C¸c chØ tiªu tæng qu¸t ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh. Vèn kinh doanh ®ãng vai trß quan träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, nªn viÖc khai th¸c vµ sö dông c¸c tiÒm lùc vÒ vèn sÏ ®îc ®¸nh gi¸ th«ng qua hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh
nghiÖp. §Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh mét c¸ch tæng hîp ta sö dông mét sè chØ tiªu sau: - HiÖu suÊt sö dông vèn kinh doanh (sè vßng quay cña vèn kinh doanh) Doanh thu thuÇn trong kú HiÖu suÊt sö dông = vèn kinh doanh Tæng vèn kinh doanh sö dông b×nh qu©n trong kú §©y lµ chØ tiªu ®o lêng hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh trong kú cña doanh nghiÖp. ChØ tiªu nµy cho biÕt mét ®ång vèn kinh doanh huy ®éng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh sau mét kú sÏ ®em l¹i bao nhiªu ®ång doanh thu. ChØ tiªu nµy cµng lín chøng tá tr×nh ®é qu¶n lý vµ sö dông vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp cã hiÖu qu¶. - Hµm lîng vèn kinh doanh: Tæng vèn kinh doanh sö dông b×nh qu©n trong kú Hµm lîng vèn kinh = doanh Doanh thu thuÇn trong kú ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh, ®Ó thu ®îc mét ®ång doanh thu th× doanh nghiÖp cÇn bá ra bao nhiªu ®ång vèn. ChØ tiªu nµy ngîc l¹i víi chØ tiªu hiÖu suÊt sö dông vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp cµng hiÖu qu¶. - HÖ sè doanh lîi cña vèn kinh doanh: L·i thuÇn trong kú HÖ sè doanh lîi cña = vèn kinh doanh Tæng vèn kinh doanh sö dông b×nh qu©n trong kú ChØ tiªu nµy cho biÕt, mét ®ång vèn kinh doanh ®em l¹i bao nhiªu ®ång lîi nhuËn sau thuÕ trong kú kinh doanh. ChØ tiªu nµy thÓ hiÖn b¶n chÊt cña hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, cho biÕt thùc tr¹ng kinh doanh lç, l·i cña doanh nghiÖp.
Tû suÊt lîi nhuËn vèn kinh doanh: Lîi nhuËn tríc thuÕ Tû suÊt lîi nhuËn = vèn kinh doanh x 100% Tæng vèn kinh doanh sö dông b×nh qu©n trong kú ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh 100 ®ång vèn kinh doanh tham gia t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn tríc thuÕ. ChØ tiªu nµy cho biÕt tríc khi doanh nghiÖp nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, ho¹t ®éng kinh doanh lç, l·i cña doanh nghiÖp. Tãm l¹i, c¸c chØ tiªu tæng qu¸t trªn ®· phÇn nµo cho ta thÊy t×nh h×nh chung hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, c¸c chØ tiªu nµy cha ph¶n ¸nh ®îc nÐt riªng biÖt vÒ hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh cña tõng bé phËn vèn. Do ®ã, ®Ó ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ h¬n hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh chóng ta cÇn xem xÐt tíi c¸c chØ tiªu c¸ biÖt, ®ã lµ toµn bé c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng vµ vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. 4.2. ChØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng. - HiÖu suÊt sö dông vèn lu ®éng ( sè vßng quay vèn lu ®éng) Doanh thu thuÇn trong kú Sè vßng quay vèn = lu ®éng Vèn lu ®éng sö dông b×nh qu©n trong kú ChØ tiªu nµy cho biÕt mét ®ång vèn lu ®éng doanh nghiÖp sö dông vµo ho¹t ®éng kinh doanh t¹o ra ®îc bao nhiªu ®ång doanh thu thuÇn. Hay nãi c¸ch kh¸c, chØ tiªu nµy cho biÕt trong kú ph©n tÝch vèn lu ®éng cµng lín chøng tá hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp cµng cao. - Thêi gian mét vßng lu©n chuyÓn: Thêi gian cña mét kú ph©n tÝch Thêi gian mét vßng = lu©n chuyÓn Sè vßng quay vèn ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh thêi gian cÇn thiÕt ®Ó vèn lu ®éng thùc hiÖn ®îc mét lÇn lu©n chuyÓn. Ngîc l¹i víi sè vßng quay vèn lu ®éng, chØ
tiªu nµy cµng nhá thÓ hiÖn vèn lu ®éng ®îc lu©n chuyÓn nhanh, chøng tá hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng cµng cao. - Hµm lîng vèn lu ®éng: VL§ sö dông b×nh qu©n trong kú Hµm lîng = vèn lu ®éng Doanh thu thuÇn ChØ tiªu nµy cho biÕt ®Ó thu ®îc mét ®ång doanh thu thuÇn th× sè vèn lu ®éng mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra lµ bao nhiªu. ChØ tiªu nµy cµng nhá chøng tá hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp cµng cao. - Tû lÖ sinh lêi cña VL§: Lîi nhuËn sau thuÕ Tû lÖ sinh lêi cña VL§ = Vèn lu ®éng sö dông b×nh qu©n trong kú ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh mét ®ång vèn lu ®éng trong kú cã thÓ t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn sau thuÕ. ChØ tiªu nµy cµng lín chøng tá doanh nghiÖp sö dông vèn lu ®éng cµng cã hiÖu qu¶. Do ®ã, chØ tiªu nµy cµng cao cµng tèt. 4.3. ChØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh. - HiÖu suÊt sö dông vèn cè ®Þnh: Doanh thu thuÇn trong kú HiÖu suÊt sö dông vèn = cè ®Þnh Vèn cè ®Þnh sö dông b×nh qu©n trong kú ChØ tiªu nµy cho biÕt, mét ®ång vèn cè ®Þnh ®Çu t vµo viÖc mua s¾m vµ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh trong kú t¹o ra ®îc bao nhiªu ®ång doanh thu thuÇn. ChØ tiªu nµy cµng cao chøng tá hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp cµng cao.
- Hµm lîng vèn cè ®Þnh: Hµm lîng VC§ sö dông b×nh qu©n trong kú = vèn cè ®Þnh Doanh thu thuÇn trong kú ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh ®Ó t¹o ra ®îc mét ®ång doanh thu thuÇn trong kú th× doanh nghiÖp cÇn sö dông bao nhiªu ®ång vèn cè ®Þnh. ChØ tiªu nµy ngîc l¹i víi chØ tiªu hiÖu suÊt sö dông vèn cè ®Þnh. V× vËy, chØ tiªu nµy cµng nhá cµng thÓ hiÖn tr×nh ®é qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh cµng cao. - Tû suÊt lîi nhuËn vèn cè ®Þnh: Tû suÊt lîi nhuËn Lîi nhuËn tríc thuÕ vèn cè ®Þnh = x 100% Vèn cè ®Þnh sö dông b×nh qu©n trong kú ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh 100 ®ång vèn cè ®Þnh ®Çu t ho viÖc mua s¾m vµ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh sÏ t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn tríc thuÕ. ChØ tiªu nµy cµng cao chøng tá hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp rÊt tèt. - HiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh: L·i thuÇn trong kú HiÖu qu¶ sö dông = vèn cè ®Þnh Vèn cè ®Þnh sö dông b×nh qu©n trong kú ChØ tiªu nµy cho biÕt, mét ®ång vèn cè ®Þnh cã thÓ t¹o ra ®îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn sau thuÕ cho doanh nghiÖp. Lîi nhuËn sau thuÕ lµ kÕt qu¶ cuèi cïng mµ mäi doanh nghiÖp ®Òu xÐt ®Õn. Do ®ã, chØ tiªu nµy cµng cao bao nhiªu th× chøng tá doanh nghiÖp sö dông vèn cè ®Þnh cµng cã hiÖu qu¶ bÊy nhiªu. IV. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i doanh nghiÖp HiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh lµ mèi quan hÖ gi÷a doanh thu, lîi nhuËn vµ vèn kinh doanh bá ra. Lµm sao ®Ó víi mét sè vèn ®Çu t hiÖn cã sÏ n©ng cao doanh thu vµ t¹o ra nhiÒu lîi nhuËn nhÊt ? Do ®ã, khi xÐt ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp th× mét ®iÒu kh«ng thÓ bá qua ®ã lµ xÐt c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp. Cã rÊt
nhiÒu nh©n tè ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp c¶ c¸c nh©n tè kh¸ch quan vµ c¸c nh©n tè chñ quan. 1. Nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan . 1.1. Tr¹ng th¸i ph¸t triÓn kinh tÕ. Sù æn ®Þnh hay kh«ng æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®«ng kinh doanh cña doanh nghiÖp, tíi doanh thu cña doanh nghiÖp, tõ ®ã ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn. Khi nÒn kinh tÕ æn ®Þnh vµ t¨ng trëng tíi tèc ®é nµo ®ã th× c¸c ho¹t ®éng ®Çu t ®îc më réng, thÞ trêng vèn æn ®Þnh, søc mua cña thÞ trêng lín. §iÒu ®ã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp ph¸t triÓn víi nhÞp ®ä ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ, do ®ã sÏ lµm t¨ng doanh thu vµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.Ngîc l¹i, khi nÒn kinh tÕ cã nh÷ng biÕn ®éng cã kh¶ n¨ng g©y ra nh÷ng rñi ro trong kinh doanh hay khi nÒn kinh tÕ suy tho¸i th× thÊt nghiÖp khñng ho¶ng, ph¸ s¶n xÈy ra, khi ®ã doanh nghiÖp khã cã ®iÒu kiÖn ph¸t s¶n xuÊt kinh doanh vµ do ®ã ¶nh tíi hiÖu qu¶ sö dông vèn. 1.2. C¬ chÕ qu¶n lý vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ níc. Tõ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mäi doanh nghiÖp ®îc tù do lùa chän ngµnh nghÒ kinh doanh theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ kh¶ n¨ng cña m×nh. Nhµ níc t¹o hµnh lang ph¸p lý vµ m«i tr¬ng thuËn lîi cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn s¶n phÈm s¶n xuÊt kinh doanh theo ngµnh nghÒ mµ doanh nghiÖp ®· lùa chän vµ híng c¸c ho¹t ®éng ®ã theo chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«. V× vËy, chØ mét thay ®æi nhá trong c¬ chÕ qu¶n lý vµ chÝnh s¸ch cña nhµ níc ®Òu trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Òu ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn nãi riªng cña doanh nghiÖp. Mét sè chÝnh s¸ch kÝnh tÕ vÜ m« cña nhµ níc nh : - ChÝnh s¸ch l·i xuÊt : L·i xuÊt tÝn dông lµ mét c«ng cô ®Ó ®iÒu hµnh lîng cung cÇu tiÒn tÖ, nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn viÖc huy ®éng vèn vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Khi l·i xuÊt t¨ng lµm chi phÝ vèn t¨ng, nÕu doanh nghiÖp kh«ng cã c¬ cÊu vèn hîp lý, kinh doanh kh«ng hiÖu qu¶ th× hiÖu qu¶ sö dông vèn, nhÊt la víi phÇn vèn vay gi¶m sót. ë níc ta cho ®Õn nay vÉn ®ang thi hµnh chÝnh s¸ch l·i xuÊt cao , cã sù can thiÖp trùc tiÕp cña nhµ níc : Nhµ níc æn ®Þnh møc l·i c¬ b¶n vµ ®a ra biªn ®é giao ®éng ®èi víi l·i xuÊt tiÒn göi vµ l·i xuÊt cho vay. Theo ®ã, nÕu l·i xuÊt tiÒn göi
cao chøa ®ùng yÕu tè tÝch cùc lµ gióp cho viÖc ph©n phèi l¹i thu nhËp trong qu¶ng ®¹i quÇn chóng nhng l¹i lµ viÖc khã kh¨n cho viÖc huy ®éng vèn ®Çu t s¶n xuÊt vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp. - ChÝnh s¸ch tû gi¸ : Tû gi¸ hèi ®o¸i võa ph¶n ¸nh søc mua cña ®ång néi tÖ, võa biÖu hiÖn cung cÇu vÒ ngo¹i tÖ. §Õn lît m×nh, tû gi¸ l¹i t¸c ®éng cung cÇu ngo¹i tªn, ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt qua viÖc thóc ®Èy hoÆc h¹n chÕ s¶n xuÊt hµng ho¸ nhËp khÈu hay xuÊt khÈu. MÆt kh¸c, b¶n th©n tû gi¸ hèi ®o¸i còng t¸c ®éng ®Õn thu nhËp cña doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu. NÕu tû gi¸ cña ®ång néi tÖ so víi ®ång ngo¹i tÖ cao sÏ kÝch thÝch xuÊt khÈu, lµm t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh vµ ngîc l¹i. Do ®ã, khi tû gi¸ thay ®æi, cã doanh nghiÖp thu l·i nhng còng cã doanh nghiÖp thu lç. - ChÝnh s¸ch thuÕ : ThuÕ lµ c«ng cô quan träng cña nhµ níc ®Ó ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi riªng. ChÝnh s¸ch thuÕ cña nhµ níc t¸c ®éng trùc tiÕp vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Bëi v×, møc thuÕ cao hay thÊp sÏ lµm cho phÇn lîi nhuËn sau thuÕ nhiÒu hay it, do ®ã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn thu nhËp vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp. Tãm l¹i, sù thay ®æi c¬ chÕ qu¶n lý vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ níc ®· g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho viÖc sö dông vèn kinh doanh cã hiÖu qu¶ cao trong doanh nghiÖp. Song nÕu doanh nghiÖp nhanh chãng n¾m b¾t ®îc nh÷ng thay ®æi vµ kÞp thêi thÝch nghi thi sÏ ®øng v÷ng trªn thÞ trêng, c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c vµ cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn vµ më réng kinh doanh ph¸t huy kh¶ n¨ng s¸ng t¹o trong qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. 1.3. Søc mua cña thÞ trêng . NÕu søc mua cña thÞ trêng ®èi víi s¶n phÈm cña doanh nghiÖp lín th× ®ã lµ mét thuËn lîi lín ®èi víi doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp cã thÓ më réng quy m« s¶n xuÊt, t¨ng khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt, tõ ®ã t¨ng doanh thu, t¨ng lîi nhuËn. Ngîc l¹i, nÕu søc mua cña thÞ trêng gi¶m th× sÏ lµm cho doanh nghiÖp ph¶i b¸n s¶n phÈm víi gi¸ rÎ ®Ó tiªu thô víi hÕt khèi lîng hµng ho¸ s¶n xuÊt ra. Tõ ®ã , lµm gi¶m doanh thu, gi¶m lîi nhuËn hoÆc doanh nghiÖp sÏ bÞ thua lç. Khi ®ã, hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp sÏ gi¶m xuèng.
1.4. ThÞ trêng tµi chÝnh: Sù ho¹t ®éng cña thÞ trêng tµi chÝnh vµ hÖ thèng tµi chÝnh trung gian còng lµ nh©n tè ®¸ng kÓ t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nãi chung vµ ho¹t ®éng tµi chÝnh nãi riªng. Mét thÞ trêng tµi chÝnh vµ hÖ thèng c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian ph¸t triÓn ®Çy ®ñ, ®a d¹ng sÏ t¹o cho doanh nghiÖp t×m kiÕm nguån vèn víi chi phÝ rÎ, ®ång thêi doanh nghiÖp cã thÓ ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t vµ cã ®îc c¬ cÊu vèn hîp lý mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt trong sö dông vèn cña doanh nghiÖp. 1.5 Møc ®é l¹m ph¸t NÕu l¹m ph¸t phi m· vµ siªu l¹m ph¸t x©û ra th× sÏ ¶nh hëng xÊu ®Õn c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Khi sÈy ra l¹m ph¸t nµy th× s¶n xuÊt bÞ thu hÑp v× lîi nhuËn cña c¸c doanh nghiÖp bÞ gi¶m thÊp do gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu t¨ng lªn liªn tôc. NÕu doanh nghiÖp kh«ng ®iÒu chØnh kÞp thêi gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i tµi s¶n th× sÏ lµm cho vèn cña doanh nghiÖp sÏ bÞ mÊt dÇn, theo møc ®é trît gi¸ cña tiÒn tÖ. Tøc lµ ¶nh hëng tíi hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp. 1.6. Rñi ro bÊt thêng trong kinh doanh. Rñi ro ®îc hiÓu lµ c¸c yÕu tè kh«ng may sÈy ra mµ con ngêi kh«ng thÓ lêng tríc ®îc. Rñi ro lu«n ®i liÒn víi ho¹t ®éng kinh doanh, trong kinh doanh th× cã nhiÒu lo¹i rñi ro kh¸c nhau nh : Rñi ro tµi chÝnh(rñi ro do sö dông nî vay), rñi ro trong qu¸ tr×nh sö dông tµi s¶n, vËn chuyÓn hµng ho¸ (mÊt m¸t, thiÕu hôt ,háng hãc ) ®iÒu nµy dÉn ®Õn t×nh tr¹ng doanh nghiÖp mÊt vè, mÊt uy tÝn, mÊt b¹n hµng trong kinh doanh, tõ ®ã nã ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, lµm gi¶m hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, trong ®iÒu kiÖn kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cïng c¹nh tranh vµ thÞ trêng tiªu thô kh«ng æn ®Þnh, søc mua cña thÞ trêng cã h¹n chÕ th× cµng lµm gia t¨ng rñi ro cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra, doanh nghiÖp cßn gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro do thiªn tai g©y ra nh ho¶ ho¹n, lò lôt mµ doanh nghiÖp khã cã thÓ lêng tríc
2. Nh÷ng nh©n tè chñ quan C¬ cÊu vèn lµ tû träng cña tõng nguån vèn trong tæng nguån vèn cña doanh nghiÖp. Tuú thuéc tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp mµ c¬ cÊu cña chóng còng kh¸c nhau. Trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× vèn lu ®éng chiÕm tû träng chñ yÕu trong khi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp th× vèn lu ®éng chiÕm tû träng chñ yÕu. ChÝnh ®iÒu nµy cã t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp trªn hai gi¸c ®é kh¸c nhau lµ : -øng víi chi phÝ vèn kh¸c nhau th× chi phÝ bá ra ®Ó cã ®îc nguån vèn ®ã còng kh¸c nhau . - C¬ cÊu vèn kh¸c nhau th× khi xÐt ®Õn tÝnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c sö dông vèn ngêi ta tËp trung vµo c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau, ch¼ng h¹n nh ®èi víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× khi xÐt hiÖu qu¶ sö dông vèn ngêi ta chñ yÕu tËp trung vµo xÐt hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng. - Do ®ã, bè trÝ c¬ cÊu vèn cµng hîp lý bao nhiªu th× hiÖu qu¶ sö dông vèn cµng cao. Bè trÝ ph©n phèi vèn kh«ng phï hîp lµm mÊt c©n ®èi gi÷a tµi s¶n cè ®Þnh vµ tµi s¶n lu ®éng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thõa hoÆc thiÕu mét lo¹i tµi s¶n nµo ®ã sÏ lµm gi¶m hiÖu qu¶ sö dông vèn. 2.1. X¸c ®Þnh nhu cÇu vèn vµ sö dông vèn kinh doanh. X¸c ®Þnh ®óng ®¾n nhu cÇu vèn gióp cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc diÔn ra mét c¸ch thêng xuyªn, liªn tôc vµ tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ sö dông vèn. Bëi v×, nÕu thiÕu vèn, doanh nghiÖp sÏ kh«ng cã ®ñ tiÒn ®Ó thanh to¸n víi ngêi cung øng ®Çu vµo, kh«ng cã tiÒn tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng s¶n xuÊt bÞ ®×nh trÖ, kh«ng s¶n xuÊt ®îc hµng ho¸ cña kh¸ch hµng ®· ký kÕt víi kh¸ch hµng dÉn ®Õn mÊt tÝn nhiÖm trong quan hÖ mua ban. §Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹nh ®ã, doanh nghiÖp ph¶i vay vèn ngoµi kÕ ho¹ch víi l·i xuÊt cao lµm gi¶m lîi nhuËn. Nhng nÕu x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn kh¸ cao sÏ g©y nªn t×nh tr¹ng ø ®äng vèn, lµm t¨ng chi phÝ sö dông vèn gãp phÇn lµm t¨ng gi¸ thµnh vµ gi¶m lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i x¸c ®Þnh ®îc c¬ cÊu ®Çu t hîp lý gãp phÇn thóc ®Èy vèn trong c¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vËn ®éng nhanh, gi¶m ®îc chi phÝ vèn, ®ång thêi hç trî s¶n xuÊt diÔn ra liªn tôc. 2.2. YÕu tè chi phÝ Chi phÝ lµ yÕu tè ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn. Chi
phÝ t¨ng lªn lµm gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô t¨ng lªn, dÉn ®Õn hµng tiªu thô chËm lµm gi¶m hiÖu qu¶ sö dông vèn. Do vËy c¸c doanh nghiÖp lu«n phÊn ®Êu gi¶m chi phi, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ trêng. Tõ ®ã hµng ho¸ ®îc tiªu thô nhanh, t¨ng vßng quay sö dông vèn, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh nãi chung vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn nãi riªng cña doanh nghiÖp. 2.3. §Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt cña ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh. §Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt cña ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh cã ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp. Mçi ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau vÒ mÆt kinh tÕ kü thuËt nh: tÝnh chÊt ngµnh nghÒ, tÝnh thêi vu, chu kú kinh doanh ¶nh hëng cña tÝnh chÊt ngµnh nghÒ tíi hiÖu qu¶ sö dông vèn thÓ hiÖn ë quy m«, c¬ cÊu kinh doanh. Quy m«, c¬ cÊu vèn kh¸c nhau sÏ ¶nh hëng tíi tèc ®é lu©n chuyÓn vèn, tíi ph¬ng ph¸p ®Çu t, thÓ thøc thanh to¸n chi tr¶ do ®ã ¶nh hëng tíi doanh thu vµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. ¶nh hëng tÝnh thêi vô vµ chu kú s¶n xuÊt thÓ hiÖn ë nhu cÇu vèn lµ doanh thu tiªu thô s¶n phÈm. Nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong ngµnh s¶n xuÊt cã tÝnh thêi vô th× nhu cÇu vèn lu ®éng gi÷a c¸c quü trong n¨m thêng cã sù biÕn ®éng lín, doanh thu b¸n hµng thêng kh«ng ®îc ®Òu, t×nh h×nh thanh to¸n chi tr¶ còng gÆp khã kh¨n, ¶nh hëng tíi kú thu tiÒn b×nh qu©n, tíi hÖ sè quay vßng lín Do ®ã, ¶nh hëng tíi hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp. Nh÷ng doanh nghiÖp cã chu kú s¶n xuÊt kinh doanh ng¾n th× nhu cÇu vèn gi÷a c¸c thêi kú trong n¨m thêng kh«ng biÕn ®éng lín, doanh nghiÖp thêng xuyªn thu ®îc tiÒn b¸n hµng, ®iÒu ®ã gióp cho doanh nghiÖp dÔ dµng c©n ®èi gi÷a thu chi b»ng tiÒn, vµ ®¶m b¶o nguån vèn cho kinh doanh, vèn ®îc quay vßng nhiÒu lÇn trong n¨m. Ngîc l¹i, nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cã chu kú s¶n xuÊt dµi, ph¶i øng ra mét lîng vèn lu ®éng t¬ng ®èi lín, vèn quay vßng it 2.4. Lùa chän ph¬ng ¸n ®Çu t. Víi chÝnh s¸ch më cña nÒn kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu c¬ héi ®Ó cã ®îc c¸c dù ¸n ®Çu t h¬n. VÊn ®Ò lµ doanh nghiÖp ph¶i xem xÐt nªn lùa chän ph¬ng ¸n nµo, bëi v× quyÕt ®Þnh ®Çu t cña doanh nghiÖp cã tÝnh chiÕn lîc, nã quyÕt ®Þnh t¬ng lai vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ViÖc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t cÇn dùa trªn c¬ së xem xÐt c¸c
chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ ®Þnh híng cña nhµ níc, thÞ trêng vµ sù c¹nh tranh, lîi tøc vay vèn vµ thuÕ trong kinh doanh, sù tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ, ®é v÷ng ch¾c vµ tin cËy cña ®Çu t, kh¼ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Bªn c¹nh qu¸ tr×nh lùa chän ph¬ng ¸n phï hîp, hiÖu qu¶ cña vèn ®Çu t phô thuéc nhiÒu vµo viÖc dù to¸n ®óng ®¾n vÒ vèn ®Çu t. Bëi v×, nÕu ®Çu t vèn qu¸ møc hoÆch ®Çu t kh«ng ®ång bé sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng l·ng phÝ vèn rÊt lín cho doanh nghiÖp.NÕu ®Çu t qu¸ it sÏ lµm cho doanh nghiÖp kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng ®ñ c¸c ®¬n ®Æt hµng, tõ ®ã cã thÓ mÊt thÞ tr¬ng do kh«ng ®ñ s¶n phÈm b¸n. H¬n n÷a, nÕu doanh nghiÖp kh«ng cã quyÕt ®Þnh ®Çu t ®æi míi trang thiÕt bÞ, ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh, doanh nghiÖp cã thÓ thua lç ph¸ s¶n 2.5.N¨ng lùc qu¶n lý cña doanh nghiÖp N¨ng lùc qu¶n lý cña doanh nghiÖp thÓ hiÖn ë hai mÆt : n¨ng lùc qu¶n lý tµi chÝnh vµ n¨ng lùc qu¶n lý s¶n xuÊt. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, nÕu nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp kh«ng cã nh÷ng ph¬ng ¸n s¶n xuÊt h÷u hiÖu, kh«ng bè trÝ hîp lý c¸c kh©u, c¸c tr×nh ®é lao ®éng, c¸c giai ®o¹n s¶n xuÊt sÏ g©y l·ng phÝ nguån lùc, vèn, vËt liÖu §iÒu ®ã cã nghÜa lµ n¨ng lùc qu¶n lý cña doanh nghiÖp yÕu kÐm vµ sÏ ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn nãi riªng. Trong qu¶n lý tµi chÝnh, nhµ qu¶n trÞ tµi chÝnh ph¶i x¸c ®Þnh ®îc nhu cÇu vèn kinh doanh, ph¶i bè trÝ c¬ cÊu hîp lý, kh«ng ®Ó vèn bÞ ø ®äng, d thõa, ph¶i huy ®éng ®ñ vèn cho s¶n xuÊt. NÕu c¬ cÊu vèn kh«ng hîp lý, vèn ®Çu t lín c¸c tµi s¶n kh«ng sö dông hoÆc Ýt sö dông, vèn trong qu¸ tr×nh thanh to¸n bÞ chiÕm dông sÏ lµm t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt, lµm gi¶m kh¶ n¨ng lu©n chuyÓn vèn §iÒu ®ã cã nghÜa lµ n¨ng lùc qu¶n lý hµnh chÝnh yÕu kÐm vµ tÊt yÕu ¶nh hëng tíi hiÖu qu¶ sö dông vèn. Nãi tãm l¹i, nh©n tè ¶nh hëng tíi hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp th× cã nhiÒu. Tuú theo tõng lo¹i h×nh, lÜnh vùc kinh doanh còng nh méi trêng ho¹t ®éng cña tõng doanh nghiÖp mµ møc ®é vµ xu híng t¸c ®éng cña chóng cã thÓ kh¸c nhau. Do ®ã, viÖc nhËn thøc ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn sÏ gióp doanh nghiÖp cã nh÷ng biÖn ph¸p kip thêi, h÷u hiÖu ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, tån t¹i vµ ®øng v÷ng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
ch¬ng II: Thùc tr¹ng sö dông vèn kinh doanh t¹i C«ng ty T¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng. I. Kh¸i qu¸t chung vÒ C«ng ty T¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c«ng ty. C«ng ty t¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng- Bé Th¬ng m¹i lµ mét C«ng ty nhµ níc kinh doanh hµng t¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng. Tríc n¨m 1985, C«ng ty tiÒn th©n lµ C«ng ty dông cô gia ®×nh vµ t¹p phÈm. §Õn n¨m 1986, s¸t nhËp c¸c ®¬n vÞ vµ ®æi tªn thµnh: Trung t©m bu«n b¸n b¸ch ho¸. §Õn ngµy 10/ 03/ 1995 theo quyÕt ®Þnh sè 153/ TM- TCCB( c¨n cø vµo nghÞ ®Þnh 95/CP ngµy 4/ 12/ 1994 cña chÝnh phñ vµ v¨n b¶n sè 7131/§M§N ngµy 21/12/1994 cña v¨n phßng chÝnh phñ ) do Bé trëng Bé Th¬ng m¹i ký duyÖt thµnh lËp C«ng ty T¹p phÈm vµ B¶o hé lao ®éng trªn c¬ së hîp nhÊt C«ng ty T¹p phÈm, C«ng ty trang bÞ b¶o hé lao ®éng vµ XÝ nghiÖp nhùa B¸ch ho¸ ( thuéc Tæng c«ng ty B¸ch ho¸ ). C«ng ty mang giÊy phÐp kinh doanh sè 109789 ngµy 09/05/1995 do Së KÕ ho¹ch- §Çu t hµ Néi cÊp. C«ng ty cã tªn giao dÞch ®èi ngo¹i lµ: SUNDIE AND LABUR PROTECTION FACILITES COMPANY, gäi t¾t lµ SUNPROTEXIM. Cã trô së chÝnh t¹i sè 11A C¸t Linh- §èng §a- Hµ Néi vµ hai c¬ së lµ: 30 §oµn ThÞ §iÓm- §èng §a- Hµ Néi vµ Km6- §êng Gi¶i Phãng. C«ng ty T¹p phÈm vµ B¶o hé lao ®éng lµ doanh nghiÖp nhµ níc cã t c¸ch ph¸p nh©n, thùc hiÖn ho¹ch to¸n ®éc lËp, cã tµi kho¶n më t¹i ng©n hµng Ngo¹i th¬ng, ®îc sö dông con dÊu riªng theo quy ®Þnh cña nhµ níc. Ho¹t ®éng cña C«ng ty lµ kinh doanh c¸c mÆt hµng t¹p phÈm, vËt t vµ b¶o hé lao ®éng, hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng, s¶n xuÊt, gia c«ng c¸c mÆt hµng b»ng nhùa, ni l«ng, v¶i gi¶ da, xuÊt nhËp khÈu c¸c mÆt hµng trªn theo quy ®Þnh cña nhµ níc. Vµ th«ng qua ho¹t ®éng kinh doanh b¸n bu«n, b¸n lÎ trong níc, xuÊt nhËp khÈu vµ liªn doanh hîp t¸c ®Çu t ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vËt t, nguyªn liÖu hµng hãa lµm giµu cho ®Êt níc.
2. Chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña C«ng ty. 2.1. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña C«ng ty C«ng ty T¹p phÈm vµ B¶o hé lao ®éng lµ mét C«ng ty kinh doanh th¬ng m¹i nªn ®Æc ®iÓm cña C«ng ty lµ kinh doanh mét sè mÆt hµng b¶o hé lao ®éng ( quÇn, ¸o, giµy, mò ), phÝch vµ ruét phÝch, giÊy viÕt, d©y ®iÖn, bãng ®Ìn ®iÖn, xµ phßng Trong ®ã, mÆt hµng phÝch vµ ruét phÝch, bãng ®Ìn ®iÖn, quÇn ¸o b¶o hé lao ®éng lµ c¸c mÆt hµng chiÕm 70% tæng gi¸ trÞ kinh doanh cña C«ng ty. Nh×n chung c¸c s¶n phÈm mµ C«ng ty kinh doanh nã g¾n liÒn víi ®êi sèng hµng ngµy cña ngêi d©n. c¸c mÆt hµng C«ng ty kinh doanh lµ nh÷ng lo¹i hµng ho¸ cã chÊt lîng cao, cã uy tÝn trªn thÞ trêng vµ phï hîp víi thÞ hiÕu ngêi tiªu dïng. 2.1.1. Chøc n¨ng - Kinh doanh hµng t¹p phÈm, b¶o hé lao ®éng, hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng, ®iÖn tö, ®iÖn l¹nh, v¨n phßng phÈm, vËt liÖu x©y dùng, vËt t nguyªn liÖu phôc vô s¶n xuÊt. - Tæ chøc s¶n xuÊt gia c«ng hµng t¹p phÈm, b¶o hé lao ®éng, b¸ch ho¸ díi nh÷ng h×nh thøc nh tù tæ chøc s¶n xuÊt, liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c tæ chøc kinh tÕ trong vµ ngoµi níc ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt t¹o ra hµng tiªu dïng trong níc vµ xuÊt khÈu. - Trùc tiÕp xuÊt nhËp khÈu hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng, ®å dïng vµ c¸c thiÕt bÞ v¨n phßng, dông cô b¶o hé lao ®éng, vËt liÖu x©y dùng. - §¹i lý cho c¸c h·ng trong vµ ngoµi níc vÒ mÆt hµng thuéc diÖn kinh doanh cña C«ng ty theo híng cña nhµ níc. 2.1.2. NhiÖm vô vµ quyÒn h¹n: C«ng ty cã nhiÖm vô tæ chøc kinh doanh t¹o nguån hµng t¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng b¸n bu«n cho c¸c ®Þa ph¬ng c¶ níc, phôc vô nhu cÇu ®êi sèng vµ xuÊt khÈu. C¸c nhiÖm vô cô thÓ cña C«ng ty lµ: - Nghiªn cøu n¾m v÷ng nhu cÇu thÞ trêng trong vµ níc, thÞ hiÕu ngêi tiªu dïng cña x· héi trong tõng thêi kú, n¨ng lùc s¶n xuÊt cña c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph¬ng vµ c¸c ngµnh kh¸c vÒ t¹p phÈm vµ dông cô gia ®×nh
®Ó x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn ngµnh hµng, lËp kÕ ho¹ch, ®Þnh híng ph¸t triÓn dµi h¹n, trung h¹n vµ ng¾n h¹n cña C«ng ty tr×nh Bé th¬ng m¹i duyÖt. - Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®Çu t ph¸t triÓn theo kÕ ho¹ch nh»m ®¹t ®îc môc tiªu chiÕn lîc cña C«ng ty - Thùc hiÖn ph¬ng ¸n ®Çu t chiÒu s©u c¸c c¬ së kinh doanh cña C«ng ty nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ trong kinh doanh - Kinh doanh theo ngµnh, nghÒ ®· ®¨ng ký, ®óng môc ®Ých thµnh lËp doanh nghiÖp . Thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô mµ nhµ níc giao - Nghiªn cøu vµ øng dông c«ng nghÖ nh»m t¹o ra s¶n phÈm míi - Nh©n vèn, b¶o toµn vèn vµ ph¸t triÓn vèn nhµ níc giao - §µo t¹o, båi dìng vµ thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch cña nhµ níc ®èi víi c«ng nh©n viªn chøc - C«ng ty cã quyÒn chñ ®éng trong kinh doanh ký kÕt c¸c hîp ®ång kinh tÕ trong vµ ngoµi níc, hîp t¸c ®Çu t, liªn doanh, ®îc vay vèn t¹i c¸c ng©n hµng ViÖt nam + §îc tæ chøc bé m¸y qu¶n lý, m¹ng líi s¶n xuÊt kinh doanh. + §îc tiÕp thÞ t¹i héi chî triÓn l·m, qu¶ng c¸o h¸ng ho¸, ®Æt v¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh kinh doanh ë trong níc vµ níc ngoµi + §îc quyÒn bæ nhiÖm, b·i nhiÖm, tuyÓn dông, ®iÒu ®éng lao ®éng, cho th«i viÖc, h¹ bËc l¬ng, khen thëng kû luËt theo chÝnh s¸ch cña nhµ níc vµ quy chÕ cña C«ng ty + Uû quyÒn sö dông vµ ®Ò ra c¸c chØ tiªu sö dông vèn cho c¸c ®¬n vÞ c¬ së. + Ph©n cÊp ho¹t ®éng kinh doanh vµ giao kÕ ho¹ch cho c¸c ®¬n vÞ phô thuéc + ChÞu sù thanh tra, kiÓm tra cña c¸c c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn. 2.2. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña C«ng ty 2.2.1. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y C«ng ty T¹p phÈmvµ B¶o hé lao ®éng lµ mét C«ng ty thuéc lo¹i h×nh doanh nghiÖp võa vµ nhá cña nhµ níc. T¬ng tù nhiÒu doanh nghiÖp võa vµ
nhá kh¸c, C«ng ty ®· x©y dùng mét c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y theo lo¹i h×nh c¬ cÊu trùc tuyÕn- chøc n¨ng. Bao gåm: Ban gi¸m ®èc, hai phßng chøc n¨ng: phßng tæ chøc hµnh chÝnh vµ phßng kÕ to¸n kÕ ho¹ch, vµ 7 ®¬n vÞ trùc thuéc bao gåm: - Phßng nghiÖp vô thÞ trêng - Phßng nghiÖp vô b¶o hé lao ®éng 1 - Phßng nghiÖp vô b¶o hé lao ®éng 2. - Cöa hµng b¶o hé lao ®éng vÇ b¸ch ho¸ - Cöa hµng b¸ch ho¸ sè 1 - Cöa hµng b¸ch ho¸ sè 2 - Tr¹m b¸ch ho¸ Hµ Néi Ban gi¸m ®èc vµ c¸c phßng ban, cöa hµng, tr¹m ®îc bè trÝ theo s¬ ®å sau:
HiÖn nay, tæng sè c¸n bé c«ng nh©n viªn cña C«ng ty lµ 131 ngêi, trong ®ã cã 42 ngêi lµ tr×nh ®é ®¹i häc, sè ngêi cã tr×nh cao ®¼ng vµ trung cÊp lµ 37 ngêi, tr×nh ®é s¬ cÊp lµ 17 ngêi. Tû lÖ n÷ trong C«ng ty chiÕm kho¶ng 60,76%( 88 ngêi). 2.2.2. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña c¸c phßng ban, cöa hµng, tr¹m 2.2.2.1 Ban gi¸m ®èc - §øng ®Çu C«ng ty lµ gi¸m ®èc C«ng ty do Bé trëng th¬ng m¹i bæ nhiÖm. Gi¸m ®èc cã nhiÖm vô l·nh ®¹o chung, ®iÒu khiÓn vÜ m«. Tæ chøc, qu¶n lý, ®iÒu hµnh vµ phèi hîp ho¹t ®éng cña toµn C«ng ty. Ra quyÕt ®inh vµ ph©n c«ng nhiÖm vô cho c¸c phßng ban, c¸c cöa hµng, tr¹m thùc hiÖn. - Gióp viÖc cho gi¸m ®èc lµ hai phã gi¸m ®èc: Do ®Æc ®iÓm lÞch sö cña C«ng ty lµ viÖc s¸t nhËp gi÷a C«ng ty T¹p phÈm vµ C«ng ty B¶o hé lao ®éng. Do vËy, mét phã gi¸m ®èc gióp gi¸m ®èc phô tr¸ch khèi t¹p phÈm vµ phã gi¸m ®èc cßn l¹i phô tr¸ch khèi baá hé lao ®éng. Phã gi¸m ®èc gióp gi¸m ®èc lËp kÕ ho¹ch vµ tæ chøc b¶o vÖ tèt kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh n¨m, quý, th¸ng. Tæ chøc chØ ®¹o s¶n xuÊt vµ ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch phï hîp víi thêi ®iÓm thÞ trêng, kh¶ n¨ng thu mua nguyªn vËt liÖu cña C«ng ty. C¸c phã gi¸m ®èc do gi¸m ®èc lùa chän vµ ®Ò nghÞ Bé trëng Th¬ng m¹i bæ nhiÖm vµ miÔn nhiÖm. C¸c phã gi¸m ®èc ®îc gi¸m ®èc ph©n c«ng lÜnh vùc c«ng t¸c vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc gi¸m ®èc vÒ lÜnh vùc ®· ®îc ph©n c«ng. 2.2.2.2 Phßng tæ chøc hµnh chÝnh Phßng tæ chøc hµnh chÝnh cã chøc n¨ng nh sau: - Tæ chøc bé m¸y, chøc n¨ng nh©n sù nh»m qu¶n lý viÖc tuyÓn dông bè trÝ lao ®éng, di chuyÓn ®Ò b¹t c¸n bé, thï lao lao ®éng, khen thëng kû luËt - Thùc hiÖn chøc n¨ng hµnh chÝnh ph¸p chÕ - Tæ chøc ®êi sèng tËp thÓ vµ ho¹t ®éng x· héi v¨n ho¸, thÓ thao NhiÖm vô cña phßng tæ chøc hµnh chÝnh:
- Thùc hiÖn toµn bé c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý nh©n sù, s¾p xÕp ®iÒu phèi lao ®éng. - Gi¶i quyÕt c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch, c¸c c«ng viÖc néi bé. - B¶o vÖ an toµn cho C«ng ty nh chèng trém c¾p, phßng ch¸y ch÷a ch¸y, phßng chèng b·o lôt - Tham mu cho ban gi¸m ®èc vÒ vÊn ®Ò nh©n sù. §øng ®Çu phßng tæ chøc hµnh chÝnh lµ trëng phßng phô tr¸ch chung c¸c chøc n¨ng cña phßng vµ phô tr¸ch kh©u c¸n bé, gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc néi bé. Gióp viÖc cho trëng phßng cã c¸c phã phßng phô tr¸ch c¸c c«ng viÖc hµnh chÝnh, v¨n th Mét chuyªn viªn tæ chøc phô tr¸ch viÖc x©y dùng quy chÕ so¹n th¶o v¨n b¶n, ph©n tÝch chiÕn lîc vÒ c¸n bé, nh©n sù, x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch nh»m tuyÓn dông, ®µo t¹o, bè trÝ sö dông vµ cho th«i viÖc ®èi víi c¸n bé c«ng nh©n viªn. Mét nh©n viªn phô tr¸ch c«ng viÖc giÊy tê, c«ng v¨n, qu¶n lý con dÊu. C¸c nh©n viªn b¶o vÖ vµ thêng trùc cã nhiÖm b¶o vÖ tµi s¶n cña C«ng ty. 2.2.2.3 Phßng kÕ to¸n kÕ ho¹ch HiÖn nay C«ng ty T¹p phÈm vµ B¶o hé lao ®éng ®ang ¸p dông h×nh thøc tæ chøc kÕ to¸n võa ph©n t¸n, võa tËp trung. Tøc lµ, toµn bé chøng tõ gèc ®îc c¸c ®¬n vÞ c¬ së h¹ch to¸nvµ lËp b¶ng kª cuèi th¸ng råi ®a lªn phßng kÕ to¸n kiÓm tra sau ®ã lËp b¶ng kª ®a vµo sæ kÕ to¸n tæng hîp cuèi mçi quý míi b¸o c¸o. * Phßng kÕ to¸n kÕ ho¹ch cã c¸c chøc n¨ng sau: - H¹ch to¸n viÖc kinh doanh cña C«ng ty - Qu¶n lý vèn, tµi s¶n cña C«ng ty bao gåm c«ng t¸c huy ®éng vµ t¹o nguån vèn. - X©y dùng c¸c kÕ ho¹ch tµi chÝnh cho C«ng ty - Gi¸m s¸t qu¸ tr×nh kinh doanh cña C«ng ty * NhiÖm vô cña phßng kÕ to¸n kÕ ho¹ch:
- Gióp gi¸m ®èc thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n, thèng kª theo quy ®Þnh cña Nhµ níc - Cung cÊp th«ng tin ®Ó xö lý c¸c vÊn ®Ò tµi chÝnh. - Thanh to¸n lu©n chuyÓn chøng tõ cho nhµ cung cÊp kh¸ch hµng, ng©n hµng, c¬ quan thuÕ. - TÝnh to¸n chi phÝ, thu nhËp, lç l·i hµng ngµy cña C«ng ty th«ng qua hÖ thèng tµi kho¶n chøng tõ sæ vµ tõ ®ã lËp b¸o c¸o tµi chÝnh hµng th¸ng, quý, n¨m. - Tham gia gi¸m s¸t t×nh h×nh ho¹t ®éng cña C«ng ty th«ng qua c¸c tµi kho¶n liªn quan. §øng ®Çu phßng kÕ to¸n kÕ ho¹ch lµ kÕ to¸n trëng trùc tiÕp chØ ®¹o c«ng viÖc cña phßng theo ®óng ®iÒu lÖ tæ chøc kÕ to¸n mµ Nhµ níc ®· ban hµnh, lËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh. Ph©n tÝch c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, ký duyÖt c¸c chøng tõ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh. C¸c kÕ to¸n viªn trong phßng kÕ to¸n kÕ ho¹ch bao gåm: KÕ to¸n vèn – tiÒn, kÕ to¸n c«ng nî, kÕ to¸n hµng tån kho, kÕ to¸n c¸c cöa hµng, kÕ to¸n tæng hîp kiªm kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh. C¸c kÕ to¸n nµy cã nhiÖm vô theo dâi ghi chÐp nh÷ng nghiÖp vô m×nh ®îc ph©n c«ng c«ng t¸c. Bé phËn thèng kª thùc hiÖn qu¸ tr×nh th«ng tin bao gåm viÖc thu thËp vµ xö lý th«ng tin vÒ t×nh h×nh kinh doanh cña C«ng ty. Bé phËn kÕ to¸n c¨n cø nh÷ng th«ng tin, ph©n tÝch vµ lËp c¸c ph¬ng ¸n kÕ ho¹ch tµi chÝnh cho C«ng ty. 2.2.2.4 Phßng nghiÖp vô thÞ trêng * Chøc n¨ng: - Phßng nghiÖp vô thÞ trêng cã chøc n¨ng ph©n tÝch vµ lËp kÕ ho¹ch vÒ thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm. Tæ chøc nguån hµng cïng víi ban gi¸m ®èc tiÕn hµnh c¸c nhiÖm vô kinh doanh. - Thùc hiÖn chøc n¨ng marketing bao gåm viÖc x¸c ®Þnh vµ thùc hiÖn c¸c chiÕn lîc s¶n phÈm, chiÕn lîc gi¸ c¶, thiÕt lËp c¸c kªnh ph©n phèi, tiªu thô s¶n phÈm, chiÕn lîc qu¶ng c¸o s¶n phÈm, chiÕn lîc qu¶ng c¸o khuyÕn m¹i * NhiÖm vô
- Tham mu cho ban gi¸m ®èc trong viÖc më réng ph¸t triÓn kinh doanh trong vµ ngoµi níc vÒ ngµnh hµng t¹p phÈm, dông cô trong gia ®×nh. - X©y dùng kÕ ho¹ch xuÊt nhËp khÈu, c¸c kÕ ho¹ch dµi h¹n, ng¾n h¹n vµ c¸c biÖn ph¸p chÝnh ®Ó tæ chøc thùc hiÖn kÕ ho¹ch sau khi ®îc c¸c cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt. - Liªn kÕt víi c¸c tæ chøc kinh tÕ trong vµ ngoµi níc tæ chøc s¶n xuÊt t¹o ra hµng tiªu dïng trong níc vµ xuÊt khÈu. - Chñ ®éng n¾m nhu cÇu cña thÞ trêng ®Ó c¶i tiÕn c¸c ph¬ng thøc kinh doanh ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng thÝch øng ®îc v¬Ý c¬ chÕ thÞ trêng. Phßng nghiÖp vô thÞ trêng bao gåm trëng phßng chØ ®¹o trùc tiÕp c¸c c«ng viÖc cña phßng theo ®óng quy ®Þnh cña quy chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña C«ng ty. Hai phã phßng nghiÖp vô thÞ trêng: 1 phã phßng phô tr¸ch thÞ trêng trong níc vµ 1 phã phßng phô tr¸ch nghiÖp vô xuÊt khÈu. C¸c c¸n bé nghiÖp vô thÞ trêng cã nhiÖm vô nghiªn cøu, ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña thÞ trêng, quan hÖ víi c¸c nhµ cung cÊp, kh¸ch hµng nh»m thùc hiÖn viÖc tæ chøc nguån hµng vµ hÖ thèng tiªu thô. 2.2.2.5 Phßng nghiÖp vô b¶o hé lao ®éng 1 vµ phßng nghiÖp vô b¶o hé lao ®éng 2: Hai phßng nµy còng cã chøc n¨ng, nhiÖm vô t¬ng tù phßng nghiÖp vô thÞ trêng tuy nhiªn phßng nghiÖp vô thÞ trêng phô tr¸ch c¸c lo¹i hµng t¹p phÈm vµ dông cô gia ®×nh cßn hai phßng nghiÖp vô b¶o hé lao ®éng phô tr¸ch c¸c nghiÖp vô thÞ trêng ®èi víi hµng b¶o hé lao ®éng nh hµng v¶i, quÇn ¸o, c¸c thiÕt bÞ b¶o hé lao ®éng. §øng ®Çu phßng nghiÖp vô b¶o hé lao ®éng lµ trëng phßng phô tr¸ch c«ng viÖc chung cña phßng. Gióp viÖc cho trëng phßng lµ c¸c phã phßng phô tr¸ch tõng lÜnh vùc ®îc ph©n c«ng. C¸c c¸n bé nghiÖp vô, nh©n viªn cã nhiÖm vô b¸m s¸t c¸c c¬ së cña nhµ cung øng vµ kh¸ch hµng, t¹o nguån hµng, tiªu thô hµng vµ ®¸nh gi¸ chÊt lîng mÉu m· cña s¶n phÈm. 2.2.2.6.C¸c ®¬n vÞ trùc tiÕp kinh doanh: C¸c ®¬n vÞ trùc tiÕp kinh doanh bao gåm: Cöa hµng b¶o hé lao ®éng vµ b¸ch ho¸ t¹i 30 §oµn ThÞ §iÓm, Cöa hµng b¸ch ho¸ sè 1 vµ sè 2 C¸t Linh, vµ Tr¹m b¸ch ho¸ Hµ néi t¹i Km6-§êng Gi¶i Phãng. C¸c ®în vÞ nµy cã chøc n¨ng trùc tiÕp kinh doanh.
NhiÖm vô cña c¸c cöa hµng nµy lµ: -Tæ chøc kinh doanh, b¸n bu«n b¸n lÎ hµng t¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng, hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng, hµng ®iÖn tö ®iÖn l¹nh, v¨n phßng phÈm, vËt liÖu x©y dùng, vËt t, nguyªn liÖu phôc vô cho s¶n xuÊt. -Thùc hiÖn c¸c dÞch vô cung øng hµng xuÊt khÈu, tæ chøc tiªu thô hµng nhËp khÈu cho c¸c ®¬n vÞ trong vµ ngoµi níc. -§¹i lý cho c¸c h·ng s¶n xuÊt, kinh doanh vÒ nh÷ng mÆt hµng thuéc diÖn kinh doanh cña C«ng ty theo ®óng quy ®Þnh cña Nhµ níc. §øng ®Çu c¸c cöa hµng, tr¹m lµ c¸c cöa hµng trëng vµ tr¹m trëng qu¶n lý viÖc mua b¸n xuÊt nhËp kho cña cöa hµng, tr¹m. B¸n bu«n vµ b¸n lÎ ®îc thùc hiÖn bëi c¸c nh©n viªn b¸n hµng cña c«ng ty. 2.2.3.NhËn xÐt chung vÒ c¬ cÊu bé m¸y hiÖn t¹i cña c«ng ty: Nh×n chung C«ng ty ®îc tæ chøc theo m« h×nhtrùc tuyÕn chøc n¨ng. Do ®ã, tr¸nh ®îc t×nh tr¹ng tËp trung toµn bé vÊn ®Ò qu¶n lý cho Gi¸m ®èc dÉn ®Õn t×nh tr¹ng qu¸ t¶i nhng vÉn ®¶m b¶o ®îc chÕ ®é mét thñ trëng. Theo m« h×nh qu¶n lý nµy, c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh trong tõng bé phËn chøc n¨ng sÏ do c¸n bé phô tr¸ch chøc n¨ng gi¶i quyÕt. §èi víi nh÷ng vÊn ®Ò chung, c¸c bé phËn chøc n¨ng sÏ ®Ò xuÊt ý kiÕn. Gi¸m ®èc lµ ngêi ®a ra ph¬ng híng cuèi cïng vµ hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸ch gi¶i quyÕt cña m×nh. Víi bé m¸y tinh gän, tr¸ch nhiÖm ph©n chia râ rµng cho tõng phßng ban, cöa hµng, tr¹m lµm cho ho¹t ®éng cña C«ng ty ngµy cµng nÒ nÕp, ®ång bé. C¸c phßng ban, cöa hµng, tr¹m vµ c¸c c¸ nh©n cã ®iÒu kiÖn ph¸t huy hÐt kh¶ n¨ng cña m×nh. Bé m¸y cña C«ng ty thèng nhÊt tõ trªn xuèng díi, tuy nhiªn lao ®éng gi¸n tiÕp ë C«ng ty cßn nhiÒu, cßn cã lao ®éng d thõa, c¸n bé cã tr×nh ®é ®¹i häc, cao ®¼ng vµ trung cÊp cßn Ýt. C«ng ty cÇn t¨ng cêng ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc më réng quy m«, c¬ cÊu lao ®éng nh»m ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n trong kinh doanh. Nh×n chung, nh÷ng n¨m gÇn ®©y vÒ c¬ b¶n C«ng ty ®· qu¶n lý ®îc ®¸ng kÓ nh©n viªn d thõa lµm cho bé m¸y cña c«ng ty gän nhÑ, tinh th«ng, mét ngêi lµm ®îc nhiÒu viÖc. C«ng ty gi¶i quyÕt hîp lý c¸c chÝnh s¸ch,
chÕ ®é tiÒn l¬ng, tiÒn thëng, chÕ ®é hu trÝ, chÕ ®é ®µo t¹o båi dìng c¸n bé. 3. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty T¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng 3.1.T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh doanh: C«ng ty T¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng lµ mét doanh nghÞªp Nhµ níc víi sè vèn ng©n s¸ch do Nhµ níc cÊp lµ 5.153 triÖu ®ång, trong ®ã 3.400 triÖu ®ång lµ vèn lu ®éng. KÓ tõ khi hîp nhÊt cho ®Õn nay C«ng ty ®· ho¹t ®éng ®îc 7 n¨m. kh©u tæ chøc ®· ®îc æn ®Þnh, m¹ng líi vµ mÆt hµng kinh doanh ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn ®a d¹ng vµ phong phó, tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng cao cña nh©n d©n nh c¸c mÆt hµng xµ phßng giÆt, phÝch vµ ruét phÝch, ®å sø, mÆt hµng b¶o hé lao ®éng Tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2002 ho¹t ®éng kinh doanh tuy gÆp nhiÒu khã kh¨n. Song nh×n chung gi¸ trÞ kinh doanh vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn, ®iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng 1.
3.1.1. T×nh h×nh ph¸t triÓn nguån hµng Tõ b¶ng 1 ta thÊy: T×nh h×nh thùc hiÖn mua hµng cña C«ng ty qua c¸c n¨m cã tèc ®é t¨ng trëng t¬ng ®èi æn ®Þnh c¶ vÒ ngµnh hµng t¹p phÈm vµ ngµnh hµng b¶o hé lao ®éng. Tæng gi¸ trÞ mua vµo cña C«ng ty qua c¸c n¨m, cô thÓ lµ n¨m 2000 ®¹t 113,3% so víi n¨m 1999, n¨m 2001 ®¹t 109,6% so víi n¨m 2000 vµ n¨m 2002 ®¹t 107,9% so víi n¨m 2001. Trong ®ã, gi¸ trÞ mua vµo cña ngµnh hµng t¹p phÈm chiÕm kho¶ng tõ 76%- 78% tæng gi¸ trÞ mua vµo cña C«ng ty vµ t¨ng qua c¸c n¨m nh: n¨m 2000 ®¹t 113,6% so víi n¨m 1999, n¨m 2001 ®¹t 109,9% so víi n¨m 2000 vµ n¨m 2002 ®¹t 108,2% so víi n¨m 2001. §¹t ®îc kÕt qu¶ nµy lµ do mét sè nguyªn nh©n sau ®©y: - C«ng ty ®· kh«ng ngõng cñng cè vµ hoµn thiÖn mèi quan hÖ gi÷a C«ng ty víi c¸c nhµ s¶n xuÊt, c¸c c¬ së, c¸c ®¬n vÞ xuÊt nhËp khÈu vµ c¸c b¹n hµng kh¸c trong vµ ngoµi níc cã uy tÝn trªn thÞ trêng. - Chñ ®éng ký kÕt hîp ®ång ngay tõ ®Çu n¨m®Ó c¸c nhµ s¶n xuÊt bè trÝ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ ra hµng kÞp thêi. - Qu¸ tr×nh giao nhËn hµng ho¸ vµ thanh to¸n sßng ph¼ng, bao tiªu phÇn lín s¶n phÈm cho nhµ s¶n xuÊt, øng vèn tríc lÊy hµng khi vµo vô tiªu thô nh c¸c dÞp lÔ, tÕt, mua hµng víi sè lîng lín, ®Æt hµng theo yªu cÇu, nhËn ®¹i lý hoÆc mua chËm tr¶ nh»m gãp phÇn ®ì c¨ng th¼ng vèn. - Cñng cè mÆt hµng truyÒn thèng cña C«ng ty. - TËp trung ®Çu t hîp lý cho tõng mÆt hµng, kÕt hîp tËp trung lín, võa vµ nhá nªn ®a d¹ng ho¸ nguån hµng. - Cã kinh nghiÖm tæ chøc nguån hµng tÝnh thêi vô,mua ®ñ sè lîng lµm chñ vÒ gi¸. - B¸m s¸t c¸c c¬ së, c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt lín, c¸c c«ng tr×nh cã nhu cÇu lín vÒ hµng b¶o hé lao ®éng, tËp trung ®Ó x©y dùng ®Çu ra æn ®Þnh l©u dµi cho c¸c c«ng t¸c kinh doanh hµng b¶o hé lao ®éng. 3.1.2. Sù ph¸t triÓn cña tæng doanh thu Dùa vµo sè liÖu ë b¶ng 1 ta thÊy sù ph¸t triÓn tæng doanh thu tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2002 cã chiÒu híng t¨ng lªn, ®©y còng lµ ph¬ng híng cña C«ng ty. Tæng doanh thu cña C«ng ty qua c¸c n¨m cô thÓ lµ: n¨m 2000 ®¹t 122,2% so víi n¨m 1999, t¨ng 22,3%, n¨m 2001 ®¹t 109,4% so víi n¨m 2000 t¨ng 9,4%, n¨m 2002 ®¹t 106% so víi n¨m 2001 t¨ng 6%. Nh×n chung lµ tæng doanh thu t¨ng trëng æn ®Þnh. Vµ ®Æc ®iÓm cña C«ng ty chñ yÕu
kinh doanh mÆt hµng t¹p phÈm do vËy doanh thu cña ngµnh hµng nµy chiÕm tû lÖ kh¸ cao trong tæng doanh thu, ®ã lµ tõ 76% - 78%. Ngµnh hµng t¹p phÈm qua c¸c n¨m còng cã xu híng t¨ng lªn. Cô thÓ: n¨m 2000 ®¹t 124,8% so víi n¨m 1999, n¨m 2001 ®¹t 110% so víi n¨m 2000 vµ n¨m 2002 ®¹t 105,6% víi n¨m 2001. MÆc dï ngµnh hµng t¹p phÈm lµ ngµnh hµng chñ yÕu song ngµnh hµng b¶o hé lao ®éng trong nh÷ng n¨m qua còng t¨ng lªn, ®· gãp phÇn vµo tæng doanh thu cho doanh nghiÖp. Cô thÓ: n¨m 2000 ®¹t 113,9% so víi n¨m 1999, n¨m 2001 ®¹t 107,4 so víi n¨m 2000 vµ n¨m 2002 ®¹t 107,4% so víi n¨m 2001. §¹t ®îc kÕt qu¶ nµy, ngoµi nh÷ng nguyªn nh©n ë môc 3.1.1 cßn cã mét sè nguyªn nh©n sau: - C«ng ty ®· cñng cè vµ më réng thÞ trêng, x©y dùng hÖ thèng tiªu thô kh¾p c¸c tØnh trong c¶ níc, t¹o kªnh ph©n phèi m¹nh, ®¶m b¶o ®Çu ra th«ng suèt, æn ®Þnh lµm chñ ®îc thÞ trêng. - Tæ chøc nghiªn cøu thÞ trêng, n¾m nhu cÇu ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh doanh më réng, ph¸t triÓn t¹o nªn hÖ thèng tiªu thô phñ kÝn thÞ trêng. - Cã chÝnh s¸ch tiªu thô hÊp dÉn, l«i cuèn kh¸ch hµng, ch¨m sãc kh¸ch hµng trong vµ sau khi b¸n hµng nh»m b¶o vÖ thÞ trêng, ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh doanh cho kh¸ch hµng. Cñng cè quan hÖ chung thuû víi kh¸ch hµng. Ph¸t huy viÖc phôc vô, giao hµng ®Õn tËn n¬i tiªu thô, vËn chuyÓn th¼ng, kh«ng qua kho, b¸m s¸t n¾m v÷ng th«ng tin thÞ trêng ®Ó cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt kÞp thêi. MÆc dï C«ng ty ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ trªn. Nhng còng víi nh÷ng kÕt qu¶ ®ã, C«ng ty cßn gÆp mét sè khã kh¨n ®ã lµ: Hµng t¹p phÈm cña níc ta cã nhiÒu nguån cung øng, thªm vµo ®ã lµ hµng t¹p phÈm cña Trung Quèc vµ mét sè níc trµn vµo néi ®Þa, sù v¬n ra b¸n cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt, hµng gi¶, dÉn ®Õn mét sè mÆt hµng kh«ng ®ñ doanh sè. 3.1.3. T×nh h×nh lu©n chuyÓn hµng ho¸ cña C«ng ty C«ng ty t¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng lµ mét c«ng ty b¸n bu«n. Do ®ã, tæng gi¸ trÞ b¸n bu«n thêng chiÕm tû lÖ cao trong tæng doanh thu. HiÖn nay, trong c¬ chÕ thÞ trêng víi môc ®Ých quay vßng vèn nhanh, t¨ng lîi nhuËn. Do ®ã, C«ng ty ®· chñ ®éng trong viÖc t×m kiÕm kh¸ch hµng nªn ph¬ng
thøc b¸n bu«n më t¹i ®¹i lý th¬ng m¹i, t×m kiÕm kh¸ch hµng b¸n bu«n t¹i kho, b¸n bu«n b»ng ®iÖn tÝn ®îc C«ng ty ¸p dông phæ biÕn. Trong thùc tÕ, C«ng ty ®· sö dông c¸c ph¬ng ph¸p nh: b¸n bu«n qua kho, b¸n vËn chuyÓn th¼ng vµ b¸n theo ®¬n ®Æt hµng. T×nh h×nh lu©n chuyÓn hµng ho¸ qua c¸c ph¬ng ph¸p trªn ®îc thÓ hiÖn ë b¶ng sau:
Dùa vµo sè liÖu ë b¶ng 2 ta nhËn thÊy: Tæng gi¸ trÞ b¸n bu«n cã chiÒu híng t¨ng dÇn lªn tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2002 do sù t¨ng møc b¸n ra theo c¸c ph¬ng thøc b¸n bu«n lµ b¸n chuyÓn th¼ng vµ b¸n qua ®¬n ®Æt hµng. Cô thÓ: n¨m 2000 t¨ng 26,8% so víi n¨m 1999, n¨m 2001 t¨ng 7,3% so víi n¨m 2000 vµ n¨m 2002 t¨ng 6,6% so víi n¨m 2001. Trong ®ã: Ph¬ng thøc b¸n chuyÓn th¼ng ngµy cµng t¨ng lªn. N¨m 1999 ®¹t 48% trong tæng gi¸ trÞ b¸n bu«n nhng ®Õn n¨m 2002 ®· t¨ng lªn 54,1%. Vµ ph¬ng thøc b¸n chuyÓn th¼ng n¨m 2000 ®¹t 432% so víi n¨m 1999, n¨m 2001 ®¹t 112% so víi n¨m 2000 vµ n¨m 2002 ®¹t 110,4% so v¬i n¨m 2001. Ngoµi ra, ph¬ng thøc b¸n qua ®¬n ®Æt hµng còng ®îc C«ng ty chó ý quan t©m h¬n. Do ®ã, ph¬ng thøc nµy còng t¨ng dÇn lªn tõ n¨m 1999 ®¹t 15,8% lªn 17,3% trong n¨m 2002. Theo ph¬ng thøc nµy, n¨m 2000 ®¹t 133,6% so víi n¨m 1999 t¨ng 33,6% so víi n¨m 1999 t¨ng 33,6%, n¨m 2001 ®¹t 110,3% so víi n¨m 2000 t¨ng 10,3% vµ n¨m 2002 ®¹t 107,5% so víi n¨m 2001 t¨ng 7,5%. Trong khi hai ph¬ng thøc b¸n bu«n lµ b¸n chuyÓn th¼ng vµ b¸n qua ®¬n ®Æt hµng ngµy cµng ®îc C«ng ty chó träng vµ sö dông hiÖu qu¶ h¬n, th× ph¬ng thøc b¸n bu«n qua ph¬ng thøc b¸n qua kho ngµy cµng gi¶m dÇn. Cô thÓ, n¨m 1999 ph¬ng thøc b¸n qua kho ®¹t 36,2% th× ®Õn n¨m 2002 nã chØ ®¹t 28,6%. Bëi v×, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay, ph¬ng thøc nµy cã nhîc ®iÓm lµ lµm t¨ng sè kh©u lu chuyÓn do ®ã t¨ng chi phÝ dÉn ®Õn t¨ng gi¸ b¸n. C«ng ty ®· nhËn thÊy ®îc ®iÒu nµy ®· ®iÒu chØnh tû lÖ c¸c ph¬ng thøc trªn. MÆc dï C«ng ty ®iÒu chØnh tû lÖ c¸c ph¬ng thøc b¸n bu«n ë trªn song C«ng ty cÇn sö dông kÕt hîp c¶ ba ph¬ng thøc nµy mét c¸ch hîp lý h¬n n÷a ®Ó ®¶m b¶o h¹ thÊp chi phÝ, t¨ng lîi nhuËn võa ®¶m b¶o ®Çy ®ñ hµng ho¸ víi chñng lo¹i phï hîp víi nhu cÇu thÞ trêng vµ nhu cÇu x· héi. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng ph¬ng híng b¸n sÏ t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng khèi lîng lu chuyÓn hµng ho¸ vµ t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña C«ng ty. 3.2. KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y 3.2.1. KÕt qu¶ kinh doanh Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ níc ta chuyÓn dÇn sang nÒn
kinh tÕ thÞ trêng, c¹nh tranh gi÷a c¸c C«ng ty, xÝ nghiÖp, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngµy cµng gay g¾t. §Ó phï hîp víi sù biÕn ®æi cña thÞ trêng, C«ng ty t¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng ®· cã nhiÒu bíc ®æi míi trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®· ®¹t ®îc mét sè kÕt qña nhÊt ®Þnh. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn qua sè liÖu ë b¶ng díi ®©y. B¶ng 3: KÕt qu¶ kinh doanh cña C«ng ty tõ 1999 ®Õn 2002. §¬n vÞ: TriÖu ®ång N¨m N¨m N¨m N¨m N¨m 2000 so N¨m 2001 so N¨m 2002 so ChØ tiªu 1999 2000 2001 2002 víi 1999% víi 2000 % víi n¨m 2001% 1 Doanh thu thuÇn 197.668 241.573 246.325 280.089 122,2 109,4 106 2. Tæng CF kÓ c¶ gi¸ vèn 198.092 241.147 264.119 279.869 121,7 109,5 106 3. Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng kinh - 424 426 206 220 200,5 48,4 106,8 doanh [ 03 = 02 – 01] 4. Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tµi 930 104 463 616 11,2 445,2 133 chÝnh 5. Lîi nhuËn bÊt thêng 9 -12 0,3 34 57,1 102,5 1333,3 6. Tæng lîi nhuËn tríc thuÕ [ 515 158 524,3 590 100,6 101,2 112,5 06 = 03+04 + 05] 7. Thu thuÕ nhËp doanh 164 165 167,7 189 100,6 101,6 112,7 nghiÖp ph¶i nép 8. Lîi nhuËn sau thuÕ 351 353 356,6 401 100,6 101,2 112,5 [ 08 = 06 – 07] Nguån: B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña C«ng ty t¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng. Qua sè liÖu tÝnh to¸n vµ so s¸nh ë b¶ng 3 ta thÊy trong bèn n¨m tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2002 doanh thu thuÇn t¨ng ®Òu vµ lîi nhuËn còng t¨ng lªn. N¨m 1999, lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng kinh doanh lç 424 triÖu ®ång, n¨m 2000 lµ 426 triÖu ®ång ®¹t 200.5% so víi n¨m 1999, n¨m 2001 lµ 206 triÖu ®ång ®¹t 48.4% so víi n¨m 2000. Song ®Õn n¨m 2002, lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng kinh doanh ®em l¹i 220 triÖu ®ång ®¹t 106,8% so víi n¨m 2001. Lµ mét doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng kinh doanh lµ bé phËn chñ yÕu cÊu thµnh nªn tæng lîi nhuËn C«ng ty. Song tõ sè liÖu ë b¶ng 3 ta thÊy n¨m 1999, n¨m 2001 vµ n¨m 2002 th× tæng lîi nhuËn