Đề tài Mở rộng thị trường xuất khẩu tại Tổng công ty Dệt - May Việt Nam (Vinatex)

Nội dung text: Đề tài Mở rộng thị trường xuất khẩu tại Tổng công ty Dệt - May Việt Nam (Vinatex)

1. Luận văn tốt nghiệp Bảng kê các chữ viết tắt. AFTA : Khu vực mậu dịch tự do ASEAN. ASEAN : Liên hiệp các nước vùng Đông Nam á. ATC : Hiệp định dệt may thế giới. APEC : Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu á-Thái Bình Dương. CEPT : Hiệp định về ưu đãi thuế quan có hiệu lực chung EEC : Uỷ ban cộng đồng Châu Âu. EU : Liên minh Châu Âu. ISO 9000 : Tên hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn. ISO 14000 : Tên hệ thống quản lý môi trường. MFN : Quy chế tối huệ quốc. SA 8000 : Tên hệ thống tiêu chuẩn trách nhiệm xã hội. SWOT : Bao gồm 4 chữ cái đầu của 4 chữ tiếng Anh là Điểm mạnh- Strengths điểm yếu-Weakness, thời cơ-Opportunitive, thách thức-Threat. SNG : Cộng đồng các quốc gia độc lập. VINATEX : Tổng Công ty Dệt May Việt Nam với tên giao dịch quốc tế là Việt Nam National Textile and Garmen Corporation. WTO : Tổ chức thương mại thế giới. 1
2. Luận văn tốt nghiệp mở đầu Hiện nay Việt Nam đang trên con đường công nghiệp hoá-hiện đại hoá đất nước. Con đường này đã buộc chúng ta phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, đặc biệt là trong thời gian đầu của thời kỳ đổi mới. Để đổi mới phương thức quản lý, nâng cao hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế và làm tăng khả năng đổi mới công nghệ, hiện đại hoá sản xuất cho đất nước, nhanh chóng đưa nước ta trở thành một nước công nghiệp Nhà nước đã thành lập một loạt các Tổng công ty 90, 91. Tổng công ty Dệt-May Việt Nam (Vinatex) ra đời theo quyết định 253/TTg ngày 29/04/1995 của Thủ tướng chính phủ và hoạt động theo mô hình Tổng công ty 91 nhằm chiếm lĩnh và mở rộng thị trường xuất khẩu, phát triển lực lượng sản xuất và thu hút lao động, đẩy mạnh đầu tư theo nhu cầu thị trường và theo định hướng phát triển của toàn Tổng công ty Sau hơn 10 năm thành lập Vinatex đã có cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại cùng với một đội ngũ công nhân lành nghề, các sản phẩm của Vinatex đã được nhiều khách hàng biết đến, doanh thu và kim ngạch xuất khẩu của Vinatex không ngừng tăng lên. Mục tiêu đặt ra cho Vinatex và các doanh nghiệp thành viên là sẽ trở thành một tập đoàn kinh tế hàng đầu của Việt Nam trong lĩnh vực dệt may. Để thực hiện được mục tiêu này Vinatex không chỉ chiếm lĩnh được thị trường trong nước mà còn phải tìm được một chỗ đứng vững chắc trên thị trường thế giới thông qua việc không ngừng mở rộng thị trường xuất khẩu. Thêm vào đó Chính phủ đã đặt ra nhiệm vụ cho toàn ngành dệt may và cho Vinatex là phải nhanh chóng giảm tỷ lệ gia công xuất khẩu, tăng tỷ lệ xuất khẩu trực tiếp nên việc mở rộng thị trường xuất khẩu, chủ động tìm các đối tác xuất khẩu trực tiếp là hết sức cần thiết đối với không chỉ Vinatex mà đối với cả ngành dệt may. Qua thời gian thực tập tai Tổng công ty Dệt-May Việt Nam em thấy thị trường xuất khẩu của Vinatex chủ yếu là Mỹ, EU, Nhật Bản và hoạt động xuất khẩu của Vinatex bị phụ thuộc rất nhiều nhu cầu cũng như tình hình cung ứng sản phẩm của các đối thủ cạnh tranh trên các thị trường này. Điều này đã làm mất đi một tiềm năng lớn cho Vinatex trong hoạt động xuất khẩu hàng hoá. 2
3. Luận văn tốt nghiệp Nhận thức được tầm quan trọng của công tác mở rộng thị trường xuất khẩu đối với sự tồn tại của Vinatex trên thị trường quốc tê cũng như sự phát triển của Vinatex trong tương lai em quyết định chọn đề tài: “Mở rộng thị trường xuất khẩu tại Tổng công ty Dệt-May Việt Nam (Vinatex)” làm đề tài cho luận văn tốt nghiệp của em. Khi làm đề tài này em mong rằng sẽ làm rõ được những vấn đề lý luận liên quan đến công tác mở rộng thị trường xuất khẩu. Trên cơ sở đó đánh giá, phân tích thực trạng và đưa ra các giải pháp, kiến nghị để mở rộng thi trường xuất khẩu cho Vinatex. Em nghiên cứu đề tài này dựa trên cơ sở thu thập, khai thác các tài liệu, các bài báo, các số liệu tổng hợp của Tổng công ty Dệt-May Việt Nam. Trong quá trình nghiên cứu em có sử dụng các phương pháp thống kê, phân tích nhằm đạt được những kết quả nghiên cứu cao nhất có thể. Kết cấu của luận văn bao gồm ba chương: Chương I : Lý luận chung về thị trường và xuất khẩu. Chương II: Thực trạng công tác mở rộng thị trường xuất khẩu của Vinatex. Chương III: Mục tiêu, tầm nhìn của Vinatex và một số giải pháp mở rộng thị trường xuất khẩu. Do trình độ có hạn nên nội dung của đề tài không tránh khỏi những sai sót, rất mong được sự góp ý của thầy cô, các cán bộ trong Vinatex và của các bạn để bài viết của em được hoàn thiện hơn. Cuối cùng em xin cảm ơn GS.TS Đỗ Hoàng Toàn cùng tất cả các thầy cô giáo trong khoa Khoa học quản lý, các cán bộ trong ban Kế hoạch thị trường của Vinatex đã đóng góp ý kiến và nhiệt tình giúp đỡ để em có thể hoàn thành đề tài nghiên cứu của mình. Hà Nội tháng 5/2005. Sinh viên. Nguyễn Thị Hải Hà 3
4. Luận văn tốt nghiệp Chương I : Lý luận chung về thị trường và xuất khẩu. I. Những vấn đề cơ bản về thị trường. 1. Khái niệm thị trường. Xã hội loài người tồn tại và phát triển được như ngày nay là nhờ các hoạt động trao đổi, lưu thông hàng hoá trên thị trường. Các hoạt động này diễn ra ngày càng và sôi nổi và phức tạp, điều đó đã làm hình thành nên nhiều quan điểm và các cách hiểu khác nhau về thị trường: Theo cách hiểu đơn giản nhất thì thị trường chỉ đơn thuần là nơi để diễn ra các hoạt động trao đổi, mua bán hàng hoá của con người, trong đó các hoạt động này diễn ra còn rất nhiều hạn chế. Nhưng đối với những người hoạt động trong lĩnh vực Marketing thì lại cho rằng thị trường là tổng thể các khách hàng tiềm ẩn có cùng một yêu cầu cụ thể đối với sản phẩm của doanh nghiệp nhưng chưa được đáp ứng và có khả năng tham gia trao đổi để thoả mãn nhu cầu đó. Còn từ phương diện Nhà nước, từ phía các nhà hoạch định chiến lược đất nước, từ phía các nhà nghiên cứu thì họ lại có cách hiểu khác về thị trường. Họ cho rằng thị trường là rất rộng lớn và phức tạp, thị trường là nơi chuyển giao quyền sở hữu sản phẩm và thị trường nhằm mục đích thoả mãn nhu cầu của cả hai phía cung và cầu về cùng một loại sản phẩm nhất định nào đó theo những thông lệ hiện hành và từ đó xác định rõ số lượng và giá cả của sản phẩm mà cả hai bên cùng chấp nhận được. 2. Chức năng và vai trò của thị trường. 2.1. Chức năng của thị trường1. Thị trường có một số chức năng cơ bản sau: Thị trường có chức năng thừa nhận: Thị trường có chấp nhận sản phẩm của bên bán hay không còn phụ thuộc vào sản phẩm của họ có được bên mua chấp nhận hay không. Còn đối với bên mua, những cái mà họ mong muốn có thể được chấp nhận hay không còn phải tuỳ thuộc và việc có chủ thể nào của bên bán tiếp nhận điều mong muốn đó của họ hay không. 1 (18, tr55-57) 4
5. Luận văn tốt nghiệp Thị trường có chức năng thực hiện: Chức năng này của thị trường cho ta biết sự trao đổi trên thị trường có được tiến hành thuận lợi hay bị ách tắc giữa hai bên mua và bán không. Thị trường có chức năng thông tin: Theo đó thị trường cung cấp một cách đầy đủ và cụ thể các thông tin về tình hình cung, cầu và sản phẩm cho cả bên bán và bên mua. Thị trường có phát triển hay không cũng phản ánh rõ bộ mặt kinh tế xã hội của quốc gia đó có phát triển hay không. Thị trường còn có chức năng điều tiết: Thị trường chính là nơi diễn ra sự thoả thuận giữa hai bên mua và bán về số lượng và giá cả của sản phẩm, do đó nó có tác động tới cả hai phía là bên bán và bên mua (cung và cầu). 2.2. Vai trò của thị trường. Từ các chức năng trên của thị trường ta thấy rằng thị trường có vai trò vô cùng quan trọng đối với sự phát triển không chỉ của nền kinh tế nước ta mà còn với cả nền kinh tế thế giới nói chung, đặc biệt là trong giai đoạn phát triển hiện nay. Vai trò đó của thị trường được thể hiện ở chỗ nó đã gắn chặt sản xuất với tiêu dùng, thúc đẩy và điều tiết các hoạt động sản xuất kinh doanh của xã hội. Thị trường buộc các chủ thể kinh tế phải hoạt động một cách thống nhất và tuân theo các quy luật của thị trường. Thị trường ngày càng phát triển, cùng với nó là nhu cầu ngày càng cao của cuộc sống con người, điều đó đã thúc đẩy con người luôn luôn phát triển và đi lên để đáp ứng chính những nhu cầu đó của họ. Có thể nói rằng thị trường là cơ sở cho cuộc sống ngày càng được đáp ứng cao hơn về nhu cầu của con người. 3. Phân loại thị trường. Để việc hoạch định các chiến lược sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cũng như của đất nước thì chúng ta cần phải tìm ra đúng cái mà thị trường cần, mỗi một loại thị trường lại có những nhu cầu khác nhau về những loại sản phẩm khác nhau, do đó việc phân loại thị trường là hết sức cần thiết. Có rất nhiều cách để phân loại thị trường, trong đó có một số tiêu chí phân loại cơ bản sau: Theo mối quan hệ mua bán với nước ngoài: Thị trường được chia thành hai loại: Thị trường trong nước: là thị trường diễn ra trong phạm vi biên giới của quốc gia. 5
6. Luận văn tốt nghiệp Thị trường quốc tế: là thị trường mà phạm vi hoạt động của nó vượt ra khỏi lãnh thổ của quốc gia. Theo từng khu vực trong nước chúng ta có thể chia thị trường thành: Thị trường thống nhất trong cả nước. Thị trường địa phương. Thị trường khu vực thành thị, khu vực nông thôn. Theo trọng tâm phân bổ nguồn lực của bên bán thì thị trường bao gồm hai loại: Thị trường chính: là thị trường mà bên bán tập trung chủ yếu mọi nguồn lực của mình vào khai thác. Thị trường phụ: là thị trường mà bên bán ít tập trung nguồn lực và để khai thác. Theo tính chất của sản phẩm được lưu thông trên thị trường ta có: Thị trường hàng tiêu dùng: là thị trường mua bán các sản phẩm cuối cùng phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng cho cuộc sống của con người. Thị trường vật tư sản xuất: là thị trường trong đó sản phẩm đem ra trao đổi là những sản phẩm phục vụ cho việc sản xuất của doanh nghiệp. Theo phương thức bán hàng của bên bán thị trường bao gồm: Thị trường bán buôn. Thị trường bán lẻ. Theo mức độ cạnh tranh trên thị trường chúng ta có thể phân chia thị trường theo các mức sau: Thị trường cạnh tranh hoàn hảo: là thị trường trong đó có nhiều chủ thể bên bán và bên mua về một loại sản phẩm tương tự nhau, không có ai làm chủ thị trường và có khả năng chi phối giá cả của sản phẩm. Thị trường độc quyền: là thị trường chỉ có một chủ thể bán chi phối tất cả mọi hoạt động của thị trường. Thị trường cạnh tranh không hoàn hảo: là thị trường có ít nhất một chủ thể bên bán lớn tới mức có thể chi phối và không chế giá cả trên thị trường. 6
7. Luận văn tốt nghiệp Theo mức độ công khai của các hoạt động thị trường thị trường được chia thành: Thị trường hiện. Thị trường ngầm. 4. Phân đoạn thị trường. Phân đoạn thị trường là việc phân chia thị trường thành những mảng, những đoạn tách biệt tuỳ thuộc vào đặc điểm khác nhau về mầu, thị hiếu tính cách của người tiêu dùng và khả năng chi phối của người cung ứng 2. Thông qua việc phân đoạn tính chất mà người cung ứng có thể xác định rõ được phần thị trường mà mình có thể chiếm lĩnh và phục vụ cho người tiêu dùng có ưu thế hơn hẳn so với các nhà cung ứng khác tham gia vào thị trường Việc phân đoạn thị trường có thể tiến hành theo nhiều phương pháp khác nhau. Một số phương pháp thường dùng đó là: Phương pháp bảng kẻ ô: ta dựa vào các dấu hiệu quan sát khác nhau phân theo từng căp đôi trên bảng ma trận để phân đoạn thị trường . Phương pháp sức hút thương mại (do W.J.Reilley để xuất): phương pháp này dùng để tìm phạm vi khu vực mà doanh nghiệp chọn mà có thể thu hút được mảng thị trường nào xung quanh. Phương pháp mômen lực: phương pháp này có thể giúp xác định được vùng ảnh hưởng có thể có mà doanh nghiệp dự kiến chọn từ các vùng có nhu cầu xung quanh . Phương pháp đồ thị: nhờ phương pháp này mà doanh nghiệp có thể xác định được khoảng trống có lợi để tham gia cung ứng sản phẩm trên thị trường. 5. Các nhân tố ảnh hưởng tới thị trường.3 Trong quá trình hoạt động, thị trường chịu ảnh hưởng của rất nhiều nhân tố với các mức độ khác nhau, đó là các nhân tố : Cơ chế quản lý kinh tế vĩ mô của nhà nước: đó chính là các chủ chương, quan điểm phát triển kinh tế, các chính sách kinh tế xã hội của chính phủ và các cơ quan chức năng như chính sách các thành phần kinh tế, chế độ sở hữu, chính 2 (18,tr62) 3 (18,tr57-58) 7
8. Luận văn tốt nghiệp sách ngân hàng, tài chính Trong đó bao gồm cả hệ thống các cơ quan công quyền của Nhà nước như hải quan công an .Nếu cơ chế quản lý kinh tế vĩ mô của nhà nước phát huy được hiệu quả tốt thì thị trường hoạt động tương đốỉ ổn định thị trường sẽ phát huy được mọi vai trò của nó trong nền kinh tế Mật độ tăng trưởng hay suy giảm của nền kinh tế như: Tỷ lệ lạm phát, tỷ lệ nợ nước ngoài, tỷ lệ thất nghiệp, mật độ tham nhũng của các cán bộ công chức nhà nước. Quốc gia nào trong giai đoạn tăng trưởng kinh tế thì mọi hoạt động của thị trường sẽ diễn ra và ngược lại. Các nhân tố có tính kinh tế: các nhân tố này có tác động về mỗi phía bên cung và bên cầu. Đó là các yếu tố: mức sống của dân cư được thể hiện qua mức thu nhập và cơ cấu chi tiêu; tình trạng kết cấu hạ tầng được biểu hiện thông qua hệ thống đường giao thông, hệ thống thông tin liên lạc, mạng lưới dân cư, chợ búa ; các quan hệ kinh tế đối ngoại, trình độ phát triển của lực lượng sản xuất; mức độ sử dụng khoa học công nghệ vào trong sản xuất, tỷ giá hối đoái Các nhân tố này ngày càng phát triển ở mức độ cao thì các hoạt động của thị trường càng đa dạng và phong phú. Các nhân tố về thể chế chính trị: đó chính là sự ổn định hay biến động của thể chế chính trị trong mỗi quốc gia, tình trạng chiến tranh hay hoà bình của đất nước Một quốc gia có sự ổn định về chính trị, có hoà bình, nằm trong khu vực ít có sự biến động thì sẽ dễ dàng phát triển được một thị trường vững mạnh. II. Những lý luận chung về xuất khẩu. 1. Các khái niệm. 1.1. Khái niệm về hàng hoá xuất khẩu4. Hàng hoá xuất khẩu ở đây được hiểu gắn với khái niệm thương mại hàng hoá, đó là những sản phẩm hàng hoá hữu hình được sản xuất hoặc gia công tại các cơ sở sản xuất hay taị các khu chế xuất nhằm mục đích tiêu thụ tại thị trường nước ngoài có đi qua hải quan. Theo khái niệm này thì hàng tạm nhập tái xuất cũng được coi là hàng hoá xuất khẩu, còn các hàng hoá quá cảnh thì không được coi là hàng hoá xuất khẩu. 4 (2,tr92-93) 8
9. Luận văn tốt nghiệp Như vậy, hàng dệt may xuất khẩu là những sản phẩm dệt may được sản xuất ra tại các doanh nghiệp dệt may nhằm mục đích tiêu thụ tại thị trường nước ngoài có đi qua hải quan hoặc các sản phẩm dệt may tạm nhập tái xuất. Yêu cầu đối với các sản phẩm hàng hoá xuất khẩu là nó phải đáp ứng được với nhu cầu của người tiêu dùng tại nước nhập khẩu nó. Chất lượng của hàng hoá phải đáp ứng được với các yêu cầu thông số về kỹ thuật, môi trường do nước nhập khẩu đưa ra; và một điều quan trọng nữa là nó phải đạt được tính cạnh tranh cao ở nước nhập khẩu nó. Nhãn mác của hàng hoá xuất khẩu gắn liền với uy tín của doanh nghiệp và quốc gia sản xuất ra sản phẩm đó. Do đó điều mà nước ta quan tâm hiện nay, đặc biệt là các doanh nghiệp trong ngành dệt may là xây dựng và phát triển thương hiệu “Made in Việt Nam”. 1.2. Khái niệm hoạt động xuất khẩu hàng hoá. Xuất khẩu hàng hoá là những hoạt động buôn bán được diễn ra giữa các doanh nghiệp của các quốc gia khác nhau với nhau với phương tiện thanh toán là những đồng tiền chung hoặc những đồng tiền mạnh trên thế giới, hoạt đông xuất khẩu hàng hoá chính là sự phản ánh các mối quan hệ giữa các quốc gia và sự phân công lao động quốc tế, chuyên môn hoá sản xuất quốc tế dựa trên lợi thế so sánh của các quốc gia. Hoạt động xuất khẩu hàng hoá cũng cho chúng ta thấy rõ được sự phụ thuộc lẫn nhau ngày càng chặt chẽ giữa các quốc gia trên thế giới.Do đó hoạt động xuất khẩu hàng hoá đòi hỏi cần phải có sự phối hợp nhịp nhàng trong bản thân mỗi nước và giữa tất cả các nước với nhau. 1.3. Khái niệm thị trường xuất khẩu hàng hoá. Thị trường xuất khẩu hàng hoá là tập hợp những người mua và người bán có quốc tịch khác nhau hoạt động với nhau để xác định giá cả, sản lượng hàng hoá mua bán, chất lượng hàng hoá và các điều kiện khác theo hợp đồng, thanh toán chủ yếu bằng ngoại tệ mạnh và phải làm thủ tục hải quan qua biên giới5. Theo khái niệm trên,thị trường xuất khẩu hàng hoá bao hàm cả thị trường xuất khẩu hàng hoá trực tiếp hay thị trường tiêu thụ hàng hoá cuối cùng, và thị trường xuất khẩu hàng hoá gián tiếp, đó chính là các thị trường xuất khẩu thời gian.Thị trường xuất khẩu không chỉ là thị trường ở ngoài nước mà nó còn là thị 5 (2,tr93). 9
10. Luận văn tốt nghiệp trường ở ngay trong chính quốc gia đó hay còn gọi là hình thức xuất khẩu tại chỗ. 1.4. Phân loại thị trường xuất khẩu hàng hoá. Để có thể vạch ra được chiến lược xuất khẩu hàng hoá phù hợp, chúng ta phải tìm được những khu vực thị trường thích hợp với điều kiện quy mô và sản phẩm của nước xuất khẩu. Do đó việc phân loại thị trường xuất khẩu là hết sức cần thiết.Phân loại thị trường xuất khẩu có thể dựa vào nhiều tiêu chí khác nhau: Căn cứ vào vị trí địa lý chúng ta có thể phân thị trường xuất khẩu ra thành các thị trường khu vưc có quy mô lớn nhỏ khác nhau. Thị trường Châu lục. Thị trường khu vực. Thị trường các nước và vùng lãnh thổ. Căn cứ vào lịch sử quan hệ ngoại thương giữa các quốc gia, ta có các loại thị trường : Thị trường truyền thống. Thị trường hiện có. Thị trường mới. Thị trường tiềm năng. Căn cứ vào mật độ quan tâm và tính ưu tiên trong chính xác phát triển thị trường xuất khẩu của quốc gia có lơị thế xuất khẩu hàng hoá thị thị trường xuất khẩu được phân làm hai loại : Thị trường xuất khẩu trọng điểm hay thị trường xuất khẩu chính: là thị trường mà nước xuất khẩu sẽ nhằm khai thác chủ yếu và lâu dài Thị trường xuất khẩu tương hỗ: đó là thị trường mà trong đó nước xuất khẩu và nước nhập khẩu sẽ dành cho nhau những ưu đãi và nhân nhượng tương xứng với nhau. Căn cứ vào kim ngạch xuất nhập khẩu và cán cân thương mại giữa các nước, thị trường được chia thành: Thị trường xuất siêu. Thị trường nhập siêu. 10
11. Luận văn tốt nghiệp Căn cứ vào mật đọ mở cửa thị trường, mật độ bảo hộ của chính phủ mỗi nước đối với hàng hoá sản xuất trong nước, tính chặt chẽ và khả năng xâm nhập thị trường, ta có các loại thị trường: Thị trường khó tính. Thị trường dễ tính. Căn cứ vào sức cạnh tranh của hàng hoá xuất khẩu và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp của các nước xuất khẩu, tại các nước nhập khẩu ta có: Thị trường xuất khẩu có ưu thế cạnh tranh. Thị trường xuất khẩu không có ưu thế cạnh tranh. Căn cứ vào các thoả thuận thương mại cấp chính phủ giữa các quốc gia về xuất nhập khẩu hàng hoá và các yêu cầu của các đối tác thương mại về việc có hạn chế hay không về nhập khẩu hàng hoá ta có các loại thị trường sau: Thị trường xuất khẩu theo hạn ngạch. Thị trường xuất khẩu không theo hạn nhạch. Căn cứ vào các loại hình cạnh tranh trên thị trường tại nước nhập khẩu hàng hoá, thị trường được phân thành các loại: Thị trường độc quyền . Thị trường độc quyền “nhóm”. Thị trường cạnh tranh hoàn hảo. Thị trường cạnh tranh không hoàn hảo. 2. Các hình thức xuất khẩu hàng dệt may của nước ta. Trong xuất khẩu hàng hoá, các doanh nghiệp có thể xây dựng rất nhiều các hình thức xuất khẩu khác nhau. Nhưng trong nghành dệt may nói chung và ở Tổng Công Ty Dệt-May Việt Nam nói riêng với đặc thù nghành nghề riêng đã lựa chọn cho mình một số hình thức xuất khẩu phù hợp đó là: 2.1. Xuất khẩu trực tiếp. Xuất khẩu trực tiếp là một hình thức kinh doanh mà trong đó người mua và người bán tiến hành trao đổi trực tiếp với nhau, có thể thông qua các phương tiện giao tiếp hiện đại như điện thoại, thư tín, fax, e-mail (thư điện tử) để thoả thuận với nhau về các điều khoản của hợp đồng. 11
12. Luận văn tốt nghiệp Thông qua xuất khẩu trực tiếp, các doanh nghiệp có thể thu được lợi nhuận cao hơn do giảm được các chi phí trung gian, việc xuất khẩu diễn ra nhanh chóng và mang lại hiệu quả cao hơn. Hơn thế các doanh nghiệp còn có thể khắc phục được những thiếu sót và có điều kiện để chủ động thâm nhập vào thị trường thế giới. Tuy nhiên, để tham gia hình thức xuất khẩu này đòi hỏi các doanh nghiệp phải có đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp, giao tiếp tốt, được đào tạo một cách cơ bản, nắm vững và tinh thông những nghiệp vụ về thị trường ngoại thương, tâm huyết với nghề và có kinh nghiệm. 2.2. Xuất khẩu uỷ thác. Đây là hoạt động xuất khẩu diễn ra giữa một doanh nghiệp có nhu cầu xuất khẩu một loại hàng hoá nào đó nhưng không có điều kiện tham gia quan hệ xuất khẩu trực tiếp, mà họ phải tiến hành hoạt động uỷ thác cho một tổ chức trung gian có khả năng tham gia xuất khẩu trực tiếp hàng hoá đó để tiến hành giao dịch mua bán với bên tham gia nhập khẩu. Tổ chức trung gian nhận uỷ thác sẽ tiến hành xuất khẩu hàng hoá với danh nghĩa của mình nhưng moị chi phí đều do bên uỷ thác thanh toán và họ còn nhận được một khoản tiền gọi là phí uỷ thác. Xuất khẩu hàng hoá thông qua hình thức này các doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu không phải tổ chức một bộ máy phục vụ cho công tác xuất khẩu nên giảm được chi phí, đồng thời cũng giúp doanh nghiệp giảm được những rủi ro lớn trong kinh doanh xuất nhập khẩu. Hình thức xuất khẩu này rất phù hợp với những doanh nghiệp đang gia nhập thị trường mới hay đang tung ra những sản phẩm mới có tính chất thử nghiệm. Bên cạnh đó hình thức xuất khẩu này cũng có một số bất lợi như: làm cho danh nghiệp bị mất quan hệ trực tiếp với thị trường, bị phụ thuộc vào trung gian, bị tách rời với thị trường nên hệ thống thông tin phản hồi từ khách hàng và thị trường thường không chính xác và kịp thời, ngoài ra các doanh nghiệp xuất khẩu còn bị mất một khoản phí uỷ thác. 2.3. Tái xuất khẩu (tạm nhập, tái xuất). Theo hình thức này, các hàng hoá xuất khẩu không được sản xuất ở trong nước mà do các doanh nghiệp nhập khẩu vào rồi đem xuất khẩu sang nước khác để hưởng chênh lệch giá. 12
13. Luận văn tốt nghiệp Tham gia hình thức xuất khẩu này sẽ giúp các doanh nghiệp vẫn đáp ứng được các đơn hàng xuất khẩu mà không phải thay đổi công nghệ sản xuất nên tiết kiệm được chi phí. Tuy nhiên để tham gia hình thức xuất khẩu này đòi hỏi các doanh nghiệp phải cô cùng nhạy bén và nắm vững các kiến thức về thị trường. 2.4. Gia công xuất khẩu. Gia công xuất khẩu là việc doanh nghiệp xuất khẩu chính là bên nhận gia công cho một doanh nghiệp nước ngoài (bên đặt gia công). Khi đó bên nhận gia công sẽ nhận nguyên phụ liệu, mẫu mã của bên đặt gia công rồi chế biến thành sản phẩm theo đúng như thoả thuận của hai bên và các doanh nghiệp này sẽ nhận được phí gia công. Phương thức xuất khẩu này có ưu điểm là: giúp cho các doanh nghiệp nhận gia công giải quyết được công ăn việc làm, tranh thủ thu hút công nghệ mới, nâng cao tay nghề cho người lao động, tăng thu ngoại tệ Bên cạnh những ưu điểm đó thì cũng có một số nhược điểm như: đòi hỏi các doanh nghiệp nhận gia công phải có thiết bị phù hợp với chủng loại sản phẩm, có một đội ngũ công nhân có tay nghề cao, phải chấp nhận một phí gia công rẻ 3. Các phương thức thanh toán trong xuất khẩu hàng dệt may ở nước ta. Trong kinh doanh xuất nhập khẩu có rất nhiều các hình thức thanh toán khác nhau nhưng tuỳ theo đặc điểm của mỗi loại hình xuất khẩu, điều kiện của mỗi doanh nghiệp và mối quan hệ với khách hàng mà họ chọn các phương thức thanh toán khác nhau. Các doanh nghiệp dệt may ở nước ta chủ yếu chọn một trong các phương thức thanh toán sau: 3.1. Phương thức chuyển tiền (TTR): Đây là phương thức mà trong đó người cần chuyển tiền yêu cầu ngân hàng của mình chuyển một khoản tiền nhất định cho người được hưởng lợi ở một địa điểm nhất định bằng một cách nào đó do người chuyển tiền yêu cầu (phương thức này được sử dụng khá phổ biến). 13
14. Luận văn tốt nghiệp Trình tự tiến hành nghiệp vụ như sau: Ngân hàng ở nước Tiền Ngân hàng đại lý ở nước người chuyển tiền (3) người hưởng lợi (2) Tiền (4) Tiền (1) Người chuyển tiền Người hưởng lợi Giao dịch Khi sử dụng phương thức thanh toán này sẽ giúp cho doanh nghiệp nhanh chóng thu được tiền nhờ việc xuất khẩu hàng hoá nên quay vòng vốn nhanh. Nhưng phương thức thanh toán này sẽ gặp khá nhiều rủi ro khi giữa hai bên không có mối quan hệ tốt đẹp. 3.2. Phương thức nhờ thu. Đây là một phương thức thanh toán mà trong đó người bán hàng sau khi giao hàng cho người mua, họ uỷ thác cho ngân hàng của mình thu hộ tiền ở bên mua dựa trên cơ sở những chứng từ do người bán lập ra (phương thức này ít được sử dụng). Trình tự tiến hành nghiệp vụ như sau: Chỉ thị nhờ thu Ngân hàng ở nước (3) Ngân hàng có quan hệ đại người xuất khẩu lý ở nước người nhập khẩu (5) Tiền Tiền (5) Chỉ thị Chỉ thị (2) (5)Tiền (4) nhờ thu nhờ thu (1)Chuyển hàng (chứng từ) Người xuất khẩu Người nhập khẩu (1)Giao dịch ký kết hợp đồng Phương thức thanh toán này làm cho doanh nghiệp gặp khá nhiều rủi ro vì nó còn phụ thuộc vào mối quan hệ giữa hai bên, có thể xảy ra khả năng người nhập khẩu từ chối nhận hàng khi hàng đã đến nơi gây tổn thất cho người xuất khẩu. 14
15. Luận văn tốt nghiệp 3.3. Phương thức tín dụng chứng từ. Theo phương thức thanh toán này, người mua sẽ yêu cầu một ngân hàng của mình trả cho bên bán một khoản tiền nhất định hoặc chấp nhận hối phiếu do người này kí phát trong phạm vi số tiền đó khi họ xuất trình cho ngân hàng bộ chứng từ thanh toán phù hợp với những quy định đề ra trong thư tín dụng (phương thức này được sử dụng rất phổ biến trong hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp dệt may hiện nay). Trình tự tiến hành nghiệp vụ như sau: (2)Chuyển L/C Ngân hàng ở nước Ngân hàng có người nhập khẩu (5’)Gửi chứng từ thanh quan hệ đại lý toán thông báo L/C (6) Tiền (7) Giao (5)Lập bộ (3) Thông (8)Trả (1)Đề nghị (6’)Tiền chứng từ chứng từ báo L/C tiền mở L/C thanh toán Bên nhập khẩu (4) Giao hàng Bên xuất khẩu Giao dịch ký kết hợp đồng Sử dụng phương thức thanh toán này rất an toàn vì có sự ràng buộc giữa hai bên xuất khẩu và nhập khẩu. Nhưng nó lại làm ngưng đọng vốn kinh doanh của doanh nghiệp xuất khẩu trong thời gian chuyển chứng từ qua ngân hàng chờ thanh toán nên khả năng quay vòng vốn trong doanh nghiệp chậm. 4. Vấn đề mở rộng thị trường xuất khẩu: Ngày nay, xu thế quốc tế hoá, toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới là một tất yếu khách quan. Xu thế đó đã mở ra cho tất cả các doanh nghiệp nước ta, đặc biệt là các doanh nghiệp trong ngành dệt may rất nhiều những con đường đi mới, những thời cơ phát triển thuận lợi. Nhưng bên cạnh đó, nó cũng đặt ra rất nhiều thách thức cho các doanh nghiệp này. Các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển bền vững thì không còn cách nào khác là tự nâng cao uy tín, khả năng cạnh tranh của mình ở các thị trường trong nước và thị trường quốc tế. Như vậy, các doanh nghiệp mới chiếm lĩnh được thị trường nội địa và mở rộng thị trường xuất khẩu. Trong đó vấn đề mở rộng thị trường xuất khẩu là một vấn đề đang được rất 15
16. Luận văn tốt nghiệp nhiều doanh nghiệp quan tâm tới do nhu cầu đa dạng hoá sản phẩm và đa dạng hoá thị trường của mình. Việc mở rộng thị trường xuất khẩu không chỉ đơn thuần là việc mở rộng vùng lãnh thổ xuất khẩu hàng hoá mà nó chính là việc làm tăng khả năng xuất khẩu hàng hoá của doanh nghiệp để thu được lợi nhuận cao hơn bằng cách khai thác triệt để thị trường tiềm năng thực tế của doanh nghiệp ở hiện tại và trong tương lai. 4.1. Một số khả năng mở rộng thị trường xuất khẩu: Để bắt kịp được với nhịp điệu và tốc độ của nền kinh tế thì các doanh nghiệp phải biết cách phát hiện ra những khả năng mở ra thị trường mới bằng những cách khác nhau. Họ không thể chỉ trông cậy và tin tưởng vào những sản phẩm mà hôm nay họ sản xuất ra hay vào thị trường mà hôm nay họ chiếm lĩnh được. Họ cần biết rằng trong thực tế có rất nhiều triển vọng về thị trường đang mở ra đối với họ. Triển vọng mở rộng thị trường của doanh nghiệp được thể hiện qua màng lưới phát triển hàng hoá và thị trường sau đây6: Hàng hoá hiện có Hàng hoá mới 1. Thâm nhập vào thị 2. Nghiên cứu sản Thị trường hiện có trường xuất hàng hoá mới 3. Mở rộng ranh giới 4. Chiếm lĩnh thị Thị trường mới thị trường. trường. Đối với thị trường hiện có - hàng hoá hiện có: doanh nghiệp cần mở rộng thị trường theo chiều sâu có nghĩa là doanh nghiệp cần phải nghĩ đến vấn đề liệu sản phẩm xuất khẩu của mình có thể thâm nhập sâu hơn vào thị trường được không để làm tăng khối lượng sản phẩm xuất khẩu vào thi trường đó. Lúc đó doanh nghiệp có thể sử dụng các biện pháp như hạ giá thành sản phẩm, đầu tư vào quảng cáo và bán hàng để thu hút lượng khách hàng mới mà vẫn không làm mất đi những khách hàng hiện có của mình. Như vậy việc mở rộng thị trường theo chiều sâu sẽ làm tăng thị phần sản phẩm của doanh ngiệp trên đoạn thị trường hiện tại. 6 (7,tr 221) 16
17. Luận văn tốt nghiệp Đối với thị trường hiện có-hàng hoá mới: trong khả năng này, doanh nghiệp vừa phải duy trì tốt việc xuất khẩu hiện tại của mình vừa phải tiến hành chào mặt hàng mới cho nhứng khách hàng trên thị trường đó. Như vậy việc mở rộng thị trường không ảnh hưởng tới uy tín của doanh nghiệp đối với loại sản phẩm hiện có đồng thời nó cũng làm tăng khả năng xuất khẩu của doanh nghiệp. Đối với thị trường mới-hàng hoá hiện có: doanh nghiệp sẽ tiến hành mở rộng thị trường xuất khẩu theo chiều rộng hay nói cách khác là doanh nghiệp mở rộng ranh giới thị trường xuất khẩu của mình. Khi đó họ phải tiến hành nghiên cứu thị trường mới để đưa sản phẩm hiện có của mình vào và làm tăng khả năng xuất khẩu của doanh nghiệp. Đối với thị trường mới-hàng hoá mới: doanh nghiệp sẽ có rất nhiều khả năng chiếm lĩnh thị trường. Doanh nghiệp sẽ phải tiến hành từ đầu để đưa sản phẩm mới vào thị trường mới nhưng doanh nghiệp sẽ có một lợi thế là có thể mở ra những cơ sở sản xuất không liên quan gì đến danh mục hàng hoá hiện có và thị trường hiện có của mình. Việc đưa sản phẩm mới vào thâm nhập thị trường hoàn toàn mới đòi hỏi doanh nghiệp phải bỏ ra một nguồn kinh phí khá lớn như chi phí cho công tác nghiên cứu tìm kiếm thị trường, quảng cáo, tiếp thị Như vậy, khả năng mở rộng thị trường xuất khẩu cho mỗi doanh nghiệp là rất nhiều, mỗi doanh nghiệp cần phải dựa vào các nguồn lực của mình để nắm bắt các cơ hội và lựa chon các biện pháp thích hợp nhằm làm tăng khối lượng hàng hoá xuất khẩu cho doanh nghiệp mình. 4.2. Các phương pháp để mở rộng thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp. 4.2.1. Các cách để lựa chọn thị trường xuất khẩu. Doanh nghiệp có thể quyết định thâm nhập một hay nhiều khúc của thị trường cụ thể tuỳ theo chiến lược phát triển và chiếm lĩnh thị trường của doanh nghiệp. Thứ nhất, doanh nghiệp có thể tập trung vào một khúc duy nhất của thị trường tức là chọn phục vụ một mức nhu cầu nào đó ứng với một nhóm người tiêu dùng nhất định. Thứ hai, doanh nghiệp chỉ hướng vào nhu cầu của người mua hay doanh nghiệp chỉ tập trung vào việc thoả mãn một mức nhu cầu nào đó của khách hàng. 17
18. Luận văn tốt nghiệp Thứ ba, doanh nghiệp cũng có thể chỉ hướng vào một nhóm người tiêu dùng cụ thể nào đó. Thứ tư, doanh nghiệp chọn một vài khúc thị trường không liên quan đến nhau để phục vụ. Cuối cùng doanh ngihệp cũng có thể chọn cách chiếm lĩnh toàn bộ thị trường. 4.2.2. Chiến lược thâm nhập thị trường xuất khẩu. Sau khi đã lựa chọn được thị trường xuất khẩu thích hợp, doanh nghiệp sẽ tiến hành đưa hàng hoá của mình thâm nhập vào thị trường. Để làm được điều này doanh nghiệp phải thiết kế, xây dựng một chiến lược thâm nhập thị trường hợp lý, chiến lược đó chính là chiến lược Marketting hỗn hợp (Marketting-mix). Marketting hỗn hợp là một tập hợp những yếu tố biến động kiểm soát được của Mar ketting mà công ty sử dụng để cố gắng gây được phản ứng mong muốn từ phía thị trường mục tiêu7. Đó là sự kết hợp linh hoạt của 5 yếu tố cấu thành hệ thống: sản phẩm (Product), nguồn lực (Purse), giá cả (Price), phân phối (Place), Chiêu thị (Promotion).8 a. Quản lý về sản phẩm (Product). Sản phẩm là những hàng hoá và dịch vụ, tiện nghi mà người bán mong muốn và đem trao đổi trên thị trường để đưa đến tay người tiêu dùng, qua đó người bán đạt được mục đích kinh doanh của mình. Sản phẩm muốn được người mua chấp nhận thì nó phải có chất lượng, giá cả thích hợp, phù hợp với sở thích và tập quán tiêu dùng của người mua. Quản lý sản phẩm bao gồm một số nội dung: Chất lượng sản phẩm: là các thuộc tính có giá trị của sản phẩm mà nhờ đó sản phẩm của doanh nghiệp được ưa thích, đắt giá và ngược lại. Chất lượng là một trong những vấn đề cốt lõi để xây dựng thương hiệu của doanh nghiệp trên thị trường thể giới, đồng thời nó cũng là khả năng đáp ứng nhu cầu khách hàng của doanh nghiệp. Chu kỳ sống của sản phẩm: có 5 giai đoạn (giai đoạn mới thâm nhập vào thị trường, giai đoạn phát triển, giai đoạn chín muồi hay hưng 7 (7,tr233) 8 (18,tr118-191) 18
19. Luận văn tốt nghiệp thịnh, giai đoạn suy giảm và giai đoạn trì trệ. Trong kinh doanh các doanh nghiệp phải căn cứ vào chu kỳ sống của sản phẩm để thiết kế hệ thống Marketting hỗn hợp, khi sản phẩm ở cuối giai đoạn chín muồi thì doanh nghiệp nên tiến hành nghiên cứu và cho ra sản phẩm mới để thử nghiệm. Nhãn hiệu của sản phẩm: nó chính là tín hiệu để phân biệt sản phẩm của doanh nghiệp với các sản phẩm cùng loại hay sản phẩm thay thế của các đối thủ cạnh tranh. Nó được dùng để nâng cao uy tín và quảng cáo cho sản phẩm của doanh nghiệp. Cùng với chất lượng sản phẩm nó cũng góp phần xây dựng nên thương hiệu của doanh nghiệp. Bao bì của sản phẩm: là phương tiện để bảo vệ và giới thiệu sản phẩm của doanh nghiệp khi đưa đến nơi tiêu thụ. Bao bì sản phẩm sẽ cung cấp các thông tin cần thiết có liên quan cho cả người sản xuất và người tiêu dùng. Bảo hành sản phẩm: là hoạt động của doanh nghiệp để giữ chữ tín với khách hàng. Kế hoạch hoá sản phẩm: là quá trình phát triến sản phẩm mới, cải tiến sản phẩm hiện có để đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Vấn đề về chủng loại và danh mục sản phẩm mà doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu. b. Quản lý nguồn lực (Purse). Mọi đòi hỏi trong sản xuất và xuất khẩu của doanh nghiệp đều cần phải có các nguồn lực thích ứng để đáp ứng và chỉ cho phép các nguồn lực này luôn đầy đủ và gia tăng. Các yêu cầu đối với việc sử dụng nguồn lực (đồng vốn): Phải có đủ nguồn lực cho việc tạo ra sản phẩm và đem sản phẩm vào trong lưu thông có hiệu quả. Đồng vốn đưa vào sản xuất kinh doanh phải được sinh lời. Gắn các hoạt động về vốn với các hoạt động sản xuất kinh doanh. c. Quản lý giá cả (Price). Giá cả là sự biểu hiện bằng tiền của giá trị sản phẩm và có xu hướng giao động xung quanh giá trị theo quy luật cung-cầu và quy luật hàng-tiền. 19
20. Luận văn tốt nghiệp Giá cả là một trong những công cụ cạnh tranh quan trọng của doanh nghiệp. Khi doanh nghiệp định giá sản phẩm thì giá đó phải bồi hoàn đủ chi phí, đảm bảo cho doanh nghiệp có lãi và được người tiêu dùng chấp nhận. Đồng thời khi đó doanh nghiệp cũng cần chú ý tới các yếu tố tác động tới giá cả như: chi phí sản xuất, quan hệ cung- cầu, sức mua của đồng tiền, yếu tố thị hiếu, tâm lý khách hàng Có như vậy doanh nghiệp mới hướng được các chức năng của giá cả vào việc thực hiện các mục tiêu mà doanh nghiệp đặt ra. d. Phân phối sản phẩm (Place). Phân phối sản phẩm là toàn bộ các hoạt động nhằm đưa sản phẩm từ nơi sản xuất đến khách hàng cuối cùng một cách tốt nhất9. Chiến lược phân phối sản phẩm bao gồm các vấn đề thiết lập các mạch, các kênh phân phối sản phẩm, lựa chọn người cung ứng, các thời gian, các phương tiện vận chuyển, cửa hành kho bãi, thủ tục thanh toán .Trên cơ sở đó thành lập các mối liên hệ trong kênh phân phối và trong toàn bộ hệ thống phân phối Bất kỳ doanh nghiệp nào khi tham gia vào kinh doanh xuất nhập khẩu đều phải thành lập một hệ thống phân phối, doanh nghiệp nào có hệ thống phân phối tốt thì sẽ đảm bảo sự tăng trưởng cao của sản lượng tiêu thụ và doanh thu của công ty do lúc đó doanh nghiệp sẽ nhạy bén và nhanh chóng hơn trong việc nắm bắt những việc của thị trường, san sẻ bớt những rủi ro về sản phẩm e. Chiêu thị (Promotion). Chiêu thị là hoạt động xúc tiến bán hàng của doanh nghiệp trên thị trường nói chung và thị trường mục tiêu nói riêng của doanh nghiệp10. Chiêu thị được coi như là một bộ phận hữu cơ gắn liền với bộ phận sản xuất của doanh nghiệp và nó có tác dụng rất to lớn đối với hoạt động của doanh nghiệp. Chiêu thị có các nội dung cơ bản là: chào hàng, bán trực tiếp, quảng cáo tuyên truyền, chiêu hàng (yểm trợ-xúc tiến bán hàng ). Trên đây là nhữnh yếu tố cấu thành hệ thống Marketing-mix.Doanh nghiệp nếu làm tốt các công việc trên thì sẽ rất thành công trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu. 9 (7,tr239). 10 (7,tr241). 20
21. Luận văn tốt nghiệp 4.3. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi mở rộng thị trường xuất khẩu. Công tác mở rộng thị trường xuất khẩu luôn xảy ra những mô thuẫn về lợi ích giữa các doanh nghiệp giữa các quốc gia với nhau. Để hạn chế các mô thuẫn này, khi tiến hành thị trường xuất khẩu các doanh nghiệp cần tuân thủ theo các nguyên tắc sau: Chiến lược mở rộng thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp phải phối hợp với đường lối phát triển ngoại thương, chính sách quản lý vĩ mô của nhà nước trong từng thời kỳ nhất định. Khi doanh nghiệp mở rộng thị trường xuất khẩu thì vẫn phải giữ vững được thị trường hiện có. Việc mở rộng thị trường xuất khẩu phải được dựa trên cơ sở huy động tối đa các nguồn lực sẵn có của doanh nghiệp và phù hợp với chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Khi tiến hành công tác mở rộng thị trường xuất khẩu phải phân tích đầy đủ các loại nhu cầu của người tiêu dùng, về sản phẩm và su thế biến đổi cơ cấu xuất khẩu sản phẩm. 5. Các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu sản phẩm dệt may. Sản phẩm dệt may là một loại hàng hoá hữu hình nên bất kỳ nhân tố nào ảnh hưởng tới hoạt động xuất và mở rộng thị trường xuất khẩu hàng hoá nói chung thì đều có ảnh hưởng tới hoạt động xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu hàng dệt may cộng với một số nhân tố đặc thù khác của ngành đệt may. Hệ thống nhân tố đó là: 5.1. Các yếu tố bên trong doanh nghiệp. Bên trong doanh nghiệp có rất nhiều các yếu tố tác động tới hoạt động xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp. Trong đó có các yêú tố cơ bản sau: - Ban lãnh đạo của doanh nghiệp: đây là yếu tố có quyết định tới mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong đó có hoạt động xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu vì đây là cơ quan đầu não của doanh nghiệp, là những người xây dựng chiến lược kinh doanh và chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động của doanh nghiệp. 21
22. Luận văn tốt nghiệp - Cơ cấu bộ máy của doanh nghiệp: Nếu doanh nghiệp có một cơ cấu bộ máy hợp lý và có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận sẽ giúp cho doanh nghiệp có thể đối phó với mọi bất trắc phát sinh trong quá trình hoạt động, thích ứng kịp thời với những biến đổi trong môi trường xuất khẩu và nắm bắt được những cơ hội kinh doanh một cách nhanh nhất. - Các nguồn lực của doanh nghiệp: Cơ sở vật chất, sức mạnh tài chính, đội ngũ cán bộ công nhân có ảnh hưởng rất lớn tới hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, nó phản ánh khả năng của doanh nghiệp. Các nguồn lực này nếu có sự phối hợp chặt chẽ với nhau thì sẽ giúp doanh nghiệp đạt được rất nhiều thành công trong hoạt động sản xuất kinh doanh nói chung, hoạt động xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu nói riêng. - Khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp: được thể hiện thông qua: Các yếu tố thuộc về sản phẩm: giá cả, mẫu mã, chất lượng sản phẩm Những yếu tố này phải đáp ứng được một nhóm nhu cầu tiêu dùng nào đó thì sản phẩm mới có khả năng tồn tại và đứng vững trên thị trường, mà điều này lại có ý nghĩa quyết định tới hoạt động xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp. Uy tín của doanh nghiệp: đối với mỗi doanh nghiệp tài sản quý giá nhất của họ chính là uy tín của doanh nghiệp và nó góp phần tạo ra lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp vì nếu một doanh nghiệp có uy tín thấp trên thương trường thì hoạt động xuất khẩu và việc mở rộng thị trường xuất khẩu không thể thực hiện tốt được. Do đó vấn đề nâng cao uy tín của doanh nghiệp trên thị trường cần phải được các doanh nghiệp quan tâm hàng đầu. Các hình thức giới thiệu sản phẩm của doanh nghiệp như quảng cáo, phát quà khuyến mại Việc giới thiệu sản phẩm tới người tiêu dùng là một công cụ quan trọng để xúc tiến bán hàng. Nếu việc giới thiệu sản phẩm của doanh nghiệp được tổ chức tốt thì sẽ mở ra cho doanh nghiệp nhiều khu vực thị trường. 5.2. Các yếu tố bên ngoài doanh nghiệp. Trong hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp không tồn tại độc lập mà nó tồn tại trong một môi trường gồm rất nhiều mối quan hệ khác nhau. Các yếu tố 22
23. Luận văn tốt nghiệp trong môi trường tuy ở bên ngoài doanh nghiệp nhưng nó cũng có những ảnh hưởng rất lớn đối với hoạt động xuất khẩu và công tác mở rộng thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp. Các yếu tố bên ngoài doanh nghiệp được chia thành hai nhóm yếu tố: 5.2.1. Các nhân tố vi mô. Môi trường vĩ mô của doanh nghiệp bao gồm các yếu tố: - Các nhà cung ứng: là nơi đảm bảo đầu vào cho các doanh nghiệp xuất khẩu. Bất kỳ một sự biến đổi nào từ phía nhà cung ứng cũng có ảnh hưởng tới hoạt động xuất khẩu và công tác mở rộng thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp. Chính vì vậy các nhà quản lý cần phải chú ý tới đặc điểm về số lượng, chất lượng, giá cả, sự ổn định của từng nguồn hàng, đồng thời phải chủ động trong mọi tình huống để có thể lựa chọn được những nhà cung ứng tốt nhất cho doanh nghiệp mình trong từng thời điểm nhất định. - Các khách hàng: trong kinh doanh thương mại yếu tố khách hàng luôn được doanh nghiệp đặt lên hàng đầu vì nó quyết định tới sự thành công hay thất bại của doanh nghiệp. Khách hàng sẽ tạo nên thị trường và quy mô thị trường của doanh nghiệp, do đó mọi hoạt động của doanh nghiệp đều phải xuất phát từ khách hàng và hướng vào khách hàng. Doanh nghiệp cần phải thường xuyên theo dõi khách hàng để nắm được thông tin phản hồi từ phía khách hàng, trên cơ sở đó doanh nghiệp mới có thể xây dựng chiến lược kinh doanh tốt. - Các trung gian: họ là một trong những nhân tố khá quan trọng trong việc xuất khẩu hàng hoá và mở rộng thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp. Các trung gian sẽ giúp doanh nghiệp tìm kiếm khách hàng, tuyên truyền quảng cáo, phân phối sản phẩm, và bán hàng tới tận tay người tiêu dùng. Nhờ các trung gian mà doanh nghiệp tiếp nhận kịp thời các thông tin về thị trường thế giới và có thể phản ứng kịp thời trong kinh doanh xuất khẩu. - Các đối thủ cạnh tranh: đó là các doanh nghiệp khác xuất khẩu cùng mặt hàng, cùng chủng loại hay những mặt hàng thay thế với sản phẩm của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp nắm được các thông tin về đối thủ cạnh tranh, chất lượng sản phẩm cạnh tranh, khả năng cung ứng sản phẩm của các đối thủ thì sẽ có nhiều cơ hội chiến thắng trong cạnh tranh trên thị trường. 23
24. Luận văn tốt nghiệp - Các yếu tố về phương tiện thanh toán: hiện nay ngày càng xuất hiện nhiều hình thức thanh toán quốc tế theo hướng làm tăng tính thuận tiện cho hoạt động xuất khẩu hàng hoá, tuy nhiên việc áp dụng các phương tiện thanh toán này vào trong thực tế thanh toán quốc tế lại gặp không ít rủi to. Vì vậy đòi hỏi các doanh nghiệp phải hết sức cẩn trọng trong việc giao dịch và thanh toán khi tiến hành xuất khẩu hàng hoá. - Công chúng trực tiếp: là các tổ chức có quan tâm đến mục tiêu phát triển của doanh nghiệp như giới tìa chính, các tổ chức truyền thông đại chúng, hệ thống các bộ phận công quyền, các tổ chức quần chúng 5.2.2. Các nhân tố vĩ mô. Hoạt động xuất khẩu và công tác mở rộng thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp chịu ảnh hưởng của các yếu tố vĩ mô sau: - Nhân tố pháp luật: hoạt động xuất khẩu là hoạt động có sự tham gia của nhiều chủ thể kinh tế ở nhiều quốc gia khác nhau mà ở mỗi quốc gia có những bộ luật khác nhau gắn liền với trình độ phát triển của nó. Các yếu tố này không chỉ ảnh hưởng tới những hoạt động của nền kinh tế nước đó, mà nó còn có ảnh hưởng mạnh mẽ tới hoạt động của các doanh nghiệp tại các nước khác xuất khẩu hàng hoá sang các nước đó thông qua hệ thống thuế, các quy định về chủng loại, giá cả, khối lượng của từng loại hàng hoá Do đó để tham gia xuất khẩu hàng hoá và mở rộng thị trường xuất khẩu, mỗi doanh nghiệp phải hiểu rõ môi trường pháp luật ở chính tại nước mình, đồng thời cũng phải tìm hiểu và hiểu rõ pháp luật ở các nước mà mình xuất khẩu hàng hoá sang đó. Khi ấy doanh nghiệp sẽ có nhiều cơ hội tốt, lợi thế tốt để tham gia vào thị trường quốc tế. - Nhân tố chính trị: nhân tố này có thể mở ra nhiều cơ hội xuất khẩu tốt cho doanh nghiệp, đồng thời cũng tạo những điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp mở rộng thị trường xuất khẩu. Tuy nhiên trong một số trường hợp nhân tố này lại trở thành một rào cản và làm hạn chế khả năng xuất khẩu hàng hoá của doanh nghiệp. - Nhân tố kinh tế: các nhân tố này sẽ làm cho hoạt động xuất khẩu khó khăn hay thuận lợi hơn tuỳ thuộc vào các chính sách phát triển kinh tế, thương mại, ngoại thương của Nhà nước, các hiệp định thương mại giữa các quốc gia với 24
25. Luận văn tốt nghiệp nhau, chính sách đầu tư nước ngoài, các quy định về hải quan, hạn ngạch xuất khẩu, tỷ giá hối đoái, hàng rào kỹ thuật, các chính sách hỗ trợ xúc tiến xuất khẩu của mỗi Nhà nước - Nhân tố văn hoá-xã hội: mỗi quốc gia sẽ có những nhân tố văn hoá-xã hội khác nhau tạo nên tập quán và nhu cầu tiêu dùng, thị hiếu khách hàng khác nhau ở mỗi quốc gia. Đó là các yếu tố: phong tục tập quán, niềm tin, lối sống, tâm lý, kỳ vọng, tác phong công tác Mỗi doanh nghiệp muốn thành công trong việc xuất khẩu hàng hoá và mở rộng thị trường xuất khẩu thì phải có những hiểu biết nhất định về văn hoá-xã hội của mỗi quốc gia khu vực mà doanh nghiệp định đưa hàng hoá của mình để thâm nhập vào. - Các nhân tố tự nhiên như: vị trí địa lý, khí hậu, tài nguyên thiên nhiên có ảnh hưởng rất lớn tới khả năng sản xuất và xuất khẩu của doanh nghiệp vì nó chính là đầu vào cần thiết cho quá trình sản xuất. Quốc gia nào có điều kiện tự nhiên thuận lơị thì sẽ có khả năng xuất khẩu là rất lớn. - Các nhân tố khoa học-công nghệ: ngày nay mức độ áp dụng khoa học công nghệ của các doanh nghiệp vào trong sản xuất ngày càng cao để có thể tiết kiệm được chi phí sản xuất, trên cơ sở đó nâng cao chất lượng sản phẩm và hạ giá thành sản phẩm, tạo ra khả năng cạnh tranh cao cho sản phẩm của doanh nghiệp trên thị trường. Việc phát triển khoa học công nghệ còn tạo nhiều điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp khai thác và tìm kiếm những thông tin về sản phẩm và thị trường; đẩy mạnh sự phân công lao động quốc tế và sự hợp tác giữa các quốc gia. - Nhân tố dân cư: đây cũng là một nhân tố mà doanh nghiệp phải quan tâm đến khi xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu hàng hoá. Các yếu tố này sẽ tác động tới chất lượng, hình thức của sản phẩm và quy mô của thị trường. Như vậy ảnh hưởng tới việc xuất khẩu hàng hoá và mở rộng thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp là một hệ thống các yếu tố có liên quan đến nhau. Để hoạt động xuất khẩu và việc mở rộng thị trường xuất khẩu ngày càng tăng và có hiệu quả cao, các doanh nghiệp cần phải quan tâm đồng đều và kết hợp một cách có hiệu quả các nhân tố đó với nhau. 25
26. Luận văn tốt nghiệp 6. Các bước tiến hành hoạt động xuất khẩu hàng dệt may ở nước ta: Để đạt được hiệu quả cao trong việc kinh doanh xuất khẩu thì bất kỳ một doanh nghiệp nào cũng phải trải qua các công việc sau: Nghiên cứu thị trường và tìm kiếm cơ hội xuất khẩu Tiến hành giao dịch đàm phán Ký kết và thực hiện hợp đồng xuất khẩu 6.1. Nghiên cứu thị trường và tìm kiếm cơ hội xuất khẩu. Đối với mỗi doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu muốn tham gia vào thị trường thế giới thì vấn đề nghiên cứu thị trường và tìm cơ hội xuất khẩu cần phải được coi trọng hàng đầu vì doanh nghiệp nào nắm vững được thị trường thì doanh nghiệp đó sẽ có nhiều khả năng thắng được những đối thủ cạnh tranh trong giai đoạn hiện nay. Nghiên cứu thị trường là việc điều tra để tìm triển vọng bán hàng và xuất khẩu cho một sản phẩm cụ thể hay một nhóm sản phẩm nào đó của doanh nghiệp. Thông qua đó, các nhà quản lý sẽ có cơ sở vững chắc để lập chiến lược phát triển ngoại thương, cơ cấu xuất khẩu hàng hoá, kế hoạch bán hàng và xuất khẩu hàng hoá cho doanh nghiệp ở hiện tại và trong tương lai. Công tác nghiên cứu thị trường và tìm hiểu cơ hội xuất khẩu sẽ cung cấp cho các nhà quản lý một cách chi tiết các thông tin như: nước nào sẽ là thị trường triển vọng nhất cho việc xuất khẩu sản phẩm của công ty? Doanh nghiệp sẽ có khả năng xuất khẩu được một lượng hàng hóa là bao nhiêu sang thị trường đó, hay sản phẩm của doanh nghiệp cần có những tiêu chuẩn gì để có thể đáp ứng được với những yêu câù của thị trường đó? đối với nước này doanh nghiệp nên lựa chọn phương thức giao dịch hay xuất khẩu nào đó là phù hợp? 26
27. Luận văn tốt nghiệp Quá trình nghiên cứu thị trường và tìm kiếm cơ hội xuất khẩu được thực hiện qua các bước sau: Đặt Tổ chức Phân tích Lựa chọn thị trường vấn đề thu thập các thông xuất khẩu và các mặt thông tin tin hàng xuất khẩu 6.1.1. Đặt vấn đề. Trước khi tiến hành nghiên cứu thị trường, doanh nghiệp cần phải xác định được rõ rằng việc nghiên cứu thị trường có vai trò quan trọng như thế nào đối với doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp đạt được mục đích gì trong kinh doanh xuất khẩu; doanh nghiệp cần những gì thông qua việc nghiên cứu thị trường. 6.1.2. Tổ chức thu thập thông tin11. Sau khi xác định được mục đích của việc nghiên cứu thì chúng ta phải thu thập những thông tin có liên quan đến thị trường và mặt hàng mà mình quan tâm. Ta có hai phương pháp để thu thập thông tin đó là: phương pháp nghiên cứu tại bàn và phương pháp nghiên cứu tại hiện trường. Phương pháp nghiên cứu tại bàn: đây là phương pháp thu thập thông tin từ các nguồn tư liệu, thông tin từ các tổ chức trong và ngoài nước; từ các loại sách báo thương mại do các tổ chức quốc gia hoặc các cá nhân xuất khẩu; cũng có thể là từ các quan hệ với các thương nhân, doanh nghiệp Việc nghiên cứu này sẽ giúp cho người nghiên cứu có một cái nhìn tổng quát về thị trường và xu hướng phát triển của thị trường. Phương pháp này có ưu điểm là đỡ tốn kém và phù hợp với khả năng của những người xuất khẩu mới tham gia vào thị trường thế giới. Tuy nhiên, phương pháp này cũng có những hạn chế nhất định như chậm và mức độ tin cậy không cao. Phương pháp nghiên cứu tại hiện trường: đây là phương pháp thu thập thông tin thông qua việc tiếp xúc với mọi người làm việc trực tiếp và bằng trực quan. Phương pháp này thường được thực hiện sau khi đã phân tích và đánh giá sơ bộ các kết quả như các thương nhân,người thông đường của việc nghiên cứu tại bàn, nhiều khi hai phương pháp phân tích này cũng được tiến hành song song với nhau vì những việc thu nhập và xử lý thông tin là một quá trình liên tục. 11 (15,tr25-33) 27
28. Luận văn tốt nghiệp Phương pháp nghiên cứu tại hiện trường có mật độ tin cậy khá cao nhưng nó lại rất tốn kém và không phải ai cũng có đủ trình độ để làm được. Do đó trước hết chúng ta cần xử lý sơ bộ các thông tin về các thị trường đã được đề cập, sau đó chọn ra thị trường có triển vọng nhất để từ đó lập kế hoạch khảo sát. Công tác nghiên cứu thị trường bao gồm hai nội dung công việc sau: Xác định những vấn đề của một mặt hàng cụ thể nào mà doanh nghiệp muốn xuất khẩu. Kiểm tra lại bằng các cách thu thập thông tin khác. 6.1.3. Phân tích các thông tin. Sau khi tổ chức thu thập thông tin, các doanh nghiệp phải tiến hành phân tích thông tin. Nội dung các thông tin cần phân tích: Phân tích tình hình “cung”: cần xác định: Khối lượng toàn bộ hàng hoá bán ra hiện nay trên thị trường đối với loại sản phẩm tương tự với sản phẩm mà doanh nghiệp định xuất khẩu. Tình hình bán hàng hoá đó trong 5 năm gần nhất như thế nào. Sự phối hợp hàng hoá trên thị trường. Tình hình cạnh tranh và khả năng của các đối thủ cạnh tranh trên thị trường đối với loại hàng hoá đó. Phân tích tình hình “cầu” cần làm rõ: Người tiêu dùng hàng hoá mà doanh nghiệp mong muốn xuất khẩu hiện nay là những ai. Khả năng mua hàng hoá của họ. Lý do mua hàng của khách hàng là gì . Khách hàng tiềm năng là những ai. Phân tích những điều kiện của thị trường: cần phân tích kỹ những điều kiện mà việc thương mại hoá sản phẩm của ta có thể gặp như: Điều kiện về quy chế và pháp lý: quy chế về giá cả, về những hoạt động thương mại, hoá đơn hải quan, kiểm soát hối đoái, hạn ngạch, giấy phép xuất nhập khẩu, các loại giấy chứng nhận Điều kiện về tài chính như: thuế quan, chi phí vận chuyển, các loại bảo hiểm hàng hoá, giá thành xuất khẩu, chi phí cho hoa hồng 28
29. Luận văn tốt nghiệp Điều kiện về kỹ thuật: kích thước, trọng lượng,điều kiện bảo quản hàng hoá Điều kiện về con người, tâm lý Phân tích về giá cả trên thị trường thế giới: Giá cả trên thị trường phản ánh mối quan hệ cung-cầu hàng hoá trên thị trường và nó cũng ảnh hưởng rất nhiều tới hoạt động kinh doanh xuất khẩu của doanh nghiệp. Giá quốc tế: nó có tính chất đại diện cho một loại hàng hoá nhất định trên thị trường thế giới và được dùng trong giao dịch thương mại. Khi dùng giá này để xuất khẩu hàng hoá thì không kèm theo bất kỳ một điều kiện đặc biệt nào và đưọc thanh toán bằng ngoại tệ tự do chuyển đổi. Dự đoán xu hướng biến động của giá cả: xu hướng biến động giá cả trên thị trường thế giới rất phức tạp do nó chỉ mang tính tạm thời và chịu tác động của nhiều yếu tố, trong đó có một số yếu tố cơ bản như yếu tố chu kỳ, lũng đoạn giá cả, yếu tố cạnh tranh 6.1.4. Lựa chọn thị trường xuất khẩu và mặt hàng xuất khẩu12. 6.1.4.1. Lựa chọn thị trường xuất khẩu. Để lựa chọn thị trường xuất khẩu ta cần dựa vào các tiêu chuẩn: Về chính trị: đó là những ổn định hay bất ổn về chính trị. Về địa lý: khí hậu, tháp tuổi Về kinh tế: Tổng sản phẩm trong nước (GDP), tỉ lệ phát triển tổng sản phẩm trong nước (AGDP), tổng sản phẩm trong nước tính theo đầu người Về kỹ thuật: nó có nằm trong khu vực phát triển hay có triển vọng phát triển không. Các biện pháp bảo vệ mậu dịch của Chính Phủ quốc gia đó: thuế quan, giấy phép và hạn nghạch Tình hình thị trường-tiền tệ: tỉ lệ lạm phát, tỉ giá hối đoái Các hoàn cảnh về thương mại: các nhà sản xuất nội địa, sự cạnh tranh quốc tế trên thị trường 12 (15,tr39-43) 29
30. Luận văn tốt nghiệp 6.1.4.2. Lựa chọn mặt hàng kinh doanh. Dựa vào kết quả việc phân tích trên, các nhà quản lý phải xây dựng được mặt hàng xuất khẩu là gì, các quy cách phẩm chất nhãn hiệu của sản phẩm như thế nào? Điều quan trọng nữa là phải xác định sản lượng hàng xuất khẩu là bao nhiêu để có thu được lợi nhuận tội da, khi đó sản lượng hàng hoá cần xuất khẩu được xác định mà ở đó chi phí cận biên MC bằng với giá bán quốc tế. PQt: Giá bán quốc tế P MC MC: đường chi phí cận biên của hàng xuất khẩu. PQt Q: số lượng sản phẩm xuất khẩu để tối đa lợi nhuận. 0 Q Q 6.2. Giao dịch và đàm phán chuẩn bị ký kết hợp đồng xuất khẩu. 6.2.1. Các bước giao dịch13. Bước 1-Hỏi giá (Inquiry): Đây là lời yêu cầu để bước vào giao dịch hay đây là việc bên có nhu cầu nhập khẩu đề nghị bên xuất khẩu báo cho mình biết giá cả và các điều kiện khác về sản phẩm mà mình muốn nhập khẩu. Nội dung của việc hỏi giá bao gồm: tên sản phẩm, quy cách, phẩm chất của sản phẩm, thời điểm giao hàng và các điều kiện khác tuỳ theo từng đối tượng nhập khẩu. Việc hỏi giá có thể được thực hiện qua điện thoại, thư, e-mail Bên hỏi giá thường hỏi nhiều nơi để có thể lựa chọn được nhà nhập khẩu phù hợp với mình. Bước 2-Phát giá (Chào hàng-Offer): Đây chính là lời đề nghị ký kết hợp đồng do người xuất khẩu đưa ra, nó thể hiện rõ ý định muốn bán hàng của họ. Nội dung chào hàng bao gồm: tên sản phẩm, quy cách, phẩm chất, bao bì, số lượng, giá cả của sản phẩm, điều kiện và thời điểm giao hàng, cách thức thanh toán, cách thức giao hàng Bước 3-Đặt hàng (Order): đây chính là lời đề nghị ký kết hợp đồng xuất phát từ phía nhà nhập khẩu trong đó người mua phải nêu cụ thể về hàng hoá định mua và tất cả các nội dung cần thiết cho việc ký kết hợp đồng. Bước 4-Hoàn giá (Counter-Offer): đó là một đề nghị mới được đưa ra khi có một bên không hoàn toàn chấp nhận sự chào hàng (hay đặt hàng) trước. Khi 13 (15,tr119-123) 30
31. Luận văn tốt nghiệp đề nghị mới được đưa ra thì những chào hàng (hay đặt hàng) trước đó coi như bị huỷ bỏ. Trong giao dịch quốc tế, mỗi lần giao dịch thường trải qua nhiều lần hoàn giá mới đi đến kết thúc. Bước 5-Chấp nhận (Acceptance): Là việc bên nhập khẩu hoàn toàn đồng ý với mọi điều kiện mà bên xuất khẩu đưa ra và ngược lại, sau đó hợp đồng mua bán hàng hoá giữa hai bên sẽ được thành lập. Bước 6-Xác nhận (Confirmation): Đây là một văn bản ghi lại mọi điều đã thoả thuận và thống nhất giữa hai bên với nhau và được hai bên ký. 6.2.2. Các hình thức đàm phán. Để đạt được những điều khoản thống nhất trong hợp đồng xuất nhập khẩu, các bên phải tiến hành đàm phán với nhau. Tuỳ theo từng điều kiện cụ thể mà người ta có thể có các hình thức đàm phán khác nhau. Trong hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu thường sử dụng một số các hình thức chủ yếu sau: Đàm phán giao dịch qua thư tín: Hiện nay thư tín là phương tiện chủ yếu mà các nhà kinh doanh xuất nhập khẩu thường dùng để giao dịch với nhau do sự phát triển của công nghệ thông tin. Đàm phán-giao dịch qua thư tín giúp tiết kiệm chi phí cho cả hai bên; nhanh chóng, hơn thế trong cùng một lúc, các bên có thể tiến hành giao dịch với nhiều khách hàng ở nhiều nước khác nhau và người sử dụng cá thể cân nhắc suy nghĩ và tranh thủ tham khảo ý kiến của nhiều người để chọn lựa đối tác. Tuy nhiên việc giao dịch bằng thư tín sẽ rất khó phán đoán được ý đồ của người gửi Đàm phán giao dịch qua điện thoại: Ngày nay với sự phát triển của khoa học công nghệ để trao đổi với nhau các bên còn có thêm một phương tiện nữa là điện thoại và fax. Đàm phán giao dịch qua điện thoại rất nhanh chóng, giúp cho các bên giao dịch tiến hành đàm phán một cách khẩn trương và tận dụng được những cơ hội mua bán tốt. Tuy nhiên phí tổn điện thoại giữa các nước là rất lớn, do đó đàm phán giao dịch qua điện thoại thường bị hạn chế về thời gian nên các bên không trình bày được một cách chi tiết về những điều kiện mà mình mong muốn. Hơn thế nữa hình thức này chỉ 31
32. Luận văn tốt nghiệp là sự trao đổi bằng miệng nên sau khi trao đổi với nhau cần có thư xác nhận nội dung đã đàm phán thoả thuận. Đàm phán giao dịch bằng cách gặp gỡ trực tiếp: Theo hình thức này các bên phải gặp gỡ trực tiếp với nhau để tra đổi về các điều kiện giao dịch và các vấn đề có liên quan. Hình thức này giúp cho các bên đẩy nhanh được tốc độ đàm phán và đi đến thống nhất các điều kiện. Nó còn giúp cho các bên có cơ hội hiểu nhau hơn và duy trì được mối quan hệ tốt đẹp lâu dài. Nhưng đây lại là một hình thức đàm phán khó khăn nhất vì nó đòi hỏi người tham gia đàm phán phải có trình độ cao về nghiệp vụ, tự chủ, phản ứng nhanh nhạy để có thể giải quyết được những tình huống bất ngờ và có tính chất quyết định. Tiến hành đàm phán theo phương thức này sẽ rất tốn kém. 6.3. Ký kết và thực hiện hợp đồng xuất khẩu. 6.3.1. Ký kết hợp đồng xuất khẩu hàng hoá14. Sau khi việc giao dịch đàm phán kết thúc và có kết quả mong muốn thì sẽ dẫn tới việc ký kết hợp đồng xuất nhập khẩu. Hợp đồng này được ký kết dưới hình thức văn bản và được pháp lý công nhận trong việc bảo vệ quyền lợi của cả hai bên xuất khẩu và nhập khẩu. Hợp đồng này cũng sẽ là cơ sở cho việc thống kê, theo dõi và kiểm tra việc thực hiện hợp đồng. Một hợp đồng xuất khẩu nói chung cũng như hợp đồng xuất khẩu các sản phẩm dệt may nói riêng thường bao gồm các phần chủ yếu sau: Số hợp đồng xuất khẩu hàng hoá. Ngày và địa điểm ký kết hợp đồng. Tên và địa chỉ của các bên tham gia ký kết, người đại diện. Các điều khoản của hợp đồng như: tên sản phẩm, quy cách của sản phẩm, phẩm chất, số lượng sản phẩm, ký mã hiệu của sản phẩm; đơn giá của sản phẩm, trị giá; thời gian giao hàng, điều kiện giao nhận của mỗi bên tham gia ký kết hợp đồng; điều khoản thanh toán; điều khoản khiếu nại trọng tài khi có sự vi phạm hợp đồng; các điều khoản bất khả kháng; chữ kí của hai bên và một số điều khoản khác. 14 (15,tr140-142) 32
33. Luận văn tốt nghiệp 6.3.2. Thực hiện hợp đồng xuất khẩu hàng hoá. Sau khi hợp đồng được kí kết giữa hai bên xuất khẩu và nhập khẩu thì cả hai bên đều phải có trách nhiệm thực hiện hợp đồng một cách nghiêm túc và đúng luật. Việc tổ chức thực hiện hợp đồng xuất khẩu được tiến hành theo các bước sau: Ký kết hợp đồng Giục bên nhập khẩu mở Chuẩn bị hàng xuất khẩu L/C và kiểm tra L/C hoá xuất khẩu (nếu thanh toán bằng L/C) Giao hàng Làm các thủ Kiểm tra hàng Thuê tàu lên tàu tục hải quan xuất khẩu chở hàng Mua bảo hiểm cho hàng Tiến hành các thủ Giải quyết khiếu (tuỳ theo giá thanh toán) tục thanh toán nại (nếu có) Sau khi hai bên đã ký kết hợp đồng thì bên xuất khẩu phải giục bên nhập khẩu mở L/C và kiểm tra xem bên nhập khẩu đã mở L/C theo đúng nội dung đã kí kết trong hợp đồng hay không. Chuẩn bị hàng hoá xuất khẩu: bao gồm các việc như ký kết hợp đồng kinh tế với các đơn vị có hàng xuất khẩu, tiếp nhận các hàng hoá đó so các đơn vị đưa tới, tổ chức đóng gói bao bì và kẻ kí mã hiệu cho hàng hoá, kiểm tra phẩm chất và bao bì xuất khẩu cho hàng hoá để đảm bảo hàng hoá đáp ứng được những yêu cầu trong hợp đồng. Thuê phương tiện chở hàng: việc này phải căn cứ vào những điều khoản của hợp đồng xuất khẩu mà ta đã kí kết, đặc điểm của hàng hoá xuất khẩu và điều kiện vận tải Kiểm tra hàng hoá trước khi xuất khẩu: đây là công việc mà người xuất khẩu có nhiệm vụ phải làm trước khi giao hàng. Việc này cần được tiến hành chặt chẽ ở cả hai cấp là cấp doanh nghiệp và ở cửa khẩu để đảm bảo uy tín cho nhà xuất khẩu. 33
34. Luận văn tốt nghiệp Làm các thủ tục hải quan: đây là việc bắt buộc phải làm khi tiến hành xuất khẩu bất kì một hàng hoá nào, nó bao gồm các bước sau: Khai báo hải quan: Nhà xuất khẩu phải có trách nhiệm kê khai một cách trung thực, chính xác và chi tiết về hàng hoá xuất khẩu lên tờ khai để thuận tiện cho các cơ quan hải quan kiểm tra thủ tục giấy tờ. Xuất trình hàng hoá: hàng hoá xuất khẩu phải được sắp xếp sao cho thuận tiện cho việc kiểm tra của các cơ quan hải quan. Thực hiện quyết định của các cơ quan hải quan: sau khi kiểm tra xong, cơ quan hải quan sẽ đưa ra quyết định cuối cùng về việc xuất khẩu hàng hoá của doanh nghiệp và doanh nghiệp có nghĩa vụ nghiêm túc thực hiện các quyết định đó. Giao hàng lên các phương tiện vận chuyển: tuỳ theo từng loại hình vận chuyển ta tiến hành các công việc khác nhau. Mua bảo hiểm: trong quá trình vận chuyển hàng hoá đôi khi gặp phải những rủi ro, vì vậy khi xuất khẩu hàng hoá thì các hàng hoá thường được mua bảo hiểm để giúp nhà xuất khẩu giảm thiểu được những tổn thất do rủi ro gây ra. Tiến hành các thủ tục thanh toán theo hợp đồng: đây là việc đảm bảo cho người xuất khẩu thu được tiền về và người nhập khẩu nhận được hàng hoá mà mình cần. Giải quyết khiếu nại (nếu có): trong quá trình thực hiện hợp đồng, khi có sự tổn thất về hàng hoá hay trong thanh toán có sự nhầm lẫn thì cả hai bên đều có thể khiếu nại căn cứ vào các điều khoản về giải quyết tranh chấp hợp đồng xuất nhập khẩu. Cả hai bên cần tôn trọng các phán quyết của cơ quan thụ lý vụ án, tránh khiếu nại nhiều lần gây tốn kém về kinh tế và làm xấu mối quan hệ giữa hai bên. III. Khái quát về xuất khẩu hàng dệt may ở Việt Nam và vai trò của nó đối với nền kinh tế. 1. Tình hình sản xuất và xuất khẩu sản phẩm của ngành dệt may Việt Nam. Hiện nay ở nước ta ngành công nghiệp dệt may ngày càng có vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Nó không chỉ phục vụ cho nhu cầu ngày càng 34
35. Luận văn tốt nghiệp cao và phong phú, đa dạng của con người mà còn là ngành giúp nước ta giải quyết được nhiều công ăn việc làm cho xã hội và đóng góp ngày càng nhiều cho ngân sách quốc gia, tạo điều kiện để phát triển nền kinh tế. Trong những năm gần đây ngành công nghịêp dệt may đã có những bước tiến vượt bậc. Tốc độ tăng trưởng bình quân của ngành khoảng 30%/năm, trong lĩnh vực xuất khẩu tốc độ tăng trưởng bình quân 24,8%/năm và chiếm 20% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Tính đến nay cả nước có khoảng 822 doanh nghiệp dệt may, trong đó doanh nghiệp quốc doanh là 231 doanh nghiệp, doanh nghiệp ngoài quốc doanh là 370 doanh nghiệp và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài là 221 doanh nghiệp. Ngành dệt may có năng lực như sau: - Về thiết bị: có 1.050.000 cọc kéo sợi, 14.000 máy dệt vải; 450 máy dệt kim và 190.000 máy may15. - Về lao động: ngành dệt may đang thu hút được khoảng 1,6 triệu lao động, chiếm 25% lực lượng lao động công nghiệp. - Về thu hút đầu tư nước ngoài: tính đến nay có khoảng 180 dự án sợi-dệt- nhuộm -đan len-may mặc còn hiệu lực với số vốn đăng ký đạt gần 1,85 tỷ USD, trong đó có 130 dự án đã đi vào hoạt động, tạo việc làm cho trên 50.000 lao động trực tiếp và hàng ngàn lao động gián tiếp16. - Tổng nộp ngân sách thông qua các loại thuế ngày càng tăng, tốc độ tăng bình quân khoảng 15%/ năm. - Về thì trường xuất khẩu: chúng ta xuất khẩu nhiều sang các thị trường Mỹ, EU, Canada và Nhật Bản trong đó các nước EU là thị trường xuất khẩu hàng dệt may lớn nhất của Việt Nam chiếm 34%-38% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng năm của Việt Nam. Còn sản phẩm dệt may xuất khẩu sang Nhật Bản đã được hưởng thuế ưu đãi theo hệ thống GSP nên kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may vào thị trường này tăng khá nhanh trong những năm gần đây, thị phần hàng dệt thoi và dệt kim của nước ta trên thị trường hàng dệt may của Nhật Bản tương ứng là 3,6% và 2,3%, kim ngạch xuất khẩu chiếm khoảng 30% sản phẩm dệt may. 15 (23,tr332). 16 (23,tr 332) 35
36. Luận văn tốt nghiệp 2. Vai trò của hoạt động xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu sản phẩm dệt may. Qua tình hình sản xuất-xuất khẩu của ngành dệt may đã nói ở phần trên ta có thể thấy rõ được vai trò của hoạt động xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu sản phẩm dệt may đối với nền kinh tế nước ta và đối với mỗi doanh nghiệp xuất khẩu sản phẩm dệt may: Thứ nhất, xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu sản phẩm dệt may sẽ tạo nguồn thu nhập, tích luỹ cho Nhà nước một nguồn vốn ngoại tệ lớn cho việc nhập khẩu thiết bị sản xuất hiện đại, nguyên phụ liệu để phát triển sản xuất phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hoá-hiện đại hoá đất nước. Đồng thời cũng giúp cho mỗi doanh nghiệp có cơ sở để tự hiện đại hoá sản xuất của mình. Khi xuất khẩu các sản phẩm dệt may nước ta sẽ có một nguồn thu ngoại tệ lớn cho nền kinh tế quốc dân, đáp ứng cho việc nhập khẩu các mặt hàng mà chúng ta cần để đảm bảo cho sự phát triển cân đối, ổn định của nền kinh tế; giúp chúng ta khai thác tối đa tiềm năng của đất nước. Thứ hai, xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu hàng hoá nói chung và sản phẩm dệt may nói riêng được xem là một yếu tố để thúc đẩy phát triển và tăng trưởng kinh tế vì nó cho phép mở rộng quy mô sản xuất, chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong nước, gây phản ứng dây truyền kéo theo một loạt các ngành khác có liên quan phát triển theo. Khi ngành dệt may đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu thì sẽ buộc phải mở rộng quy mô sản xuất và cần nhiều nguyên liệu hơn để phục vụ cho ngành dệt và may, điều đó sẽ dẫn theo sự phát triển của ngành trồng bông và các ngành có liên quan đến việc trồng bông như phân bón, vận tải Thứ ba, việc ngành dệt may đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu sẽ giúp Nhà nước và chính bản thân các doanh nghiệp sử dụng có hiệu quả nhất các nguồn lực có sẵn và các lợi thế vốn có của quốc gia cũng như của doanh nghiệp, đồng thời tiếp cận với sự phát triển của khoa học-công nghệ trên mọi lĩnh vực để nâng cao chất lượng, tăng sản lượng và hướng tới sự phát triển bền vững cho đất nước và doanh nghiệp. Thứ tư, tiến hành các hoạt động xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu sản phẩm dệt may góp phần giúp Nhà nước giải quyết vấn đề công ăn việc 36
37. Luận văn tốt nghiệp làm, nâng cao mức sống người dân, đưa quốc gia thoát khỏi sự đói nghèo và lạc hậu. Việc ngành dệt mạnh hoạt động xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu đồng nghĩa với việc mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, khi đó ngành dệt may sẽ thu hút được nhiều hơn nữa lao động và giúp họ có được một mức thu nhập cao và ổn định, tay nghề của người lao động được nâng cao do họ sẽ được đưa vào đào tạo một cách bài bản và có kế hoạch cụ thể, đồng thời có cơ hội tiếp cận với những công nghệ sản xuất dệt may hiện đại. Thứ năm, để việc đẩy mạnh xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu có hiệu quả cao, các doanh nghiệp dệt may phải không ngừng đầu tư vào trang thiết bị máy móc, công nghệ sản xuất để vừa nâng cao chất lượng sản phẩm vừa tăng năng xuất thì mới tạo ra được những sản phẩm có tính cạnh tranh cao trên thị trường quốc tế. Như vậy xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu còn có vai trò kích thích đổi mới công nghệ sản xuất cho nền kinh tế nói chung và cho ngành dệt may nói riêng. Thứ sáu, nhờ có hoạt động xuất khẩu và công tác mở rộng thị trường xuất khẩu mà sự hợp tác kinh tế giữa nước ta với các nước khác ngày càng phát triển bền chặt và thân thiện. Điều đó là do xuất khẩu chính là sự trao đổi giữa các quốc gia, là sự thể hiện mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia và là hình thức ban đầu của các hoạt động đối ngoại. Không chỉ thế nó còn tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tăng cường tiếp cận với thế giới bên ngoài, từ đó có một nguồn thông tin vô cùng phong phú và nhạy bén với cơ chế thị trường; thiết lập được nhiều mối quan hệ và tìm được nhiều bạn hàng trong kinh doanh hợp tác xuất nhập khẩu. Như vậy đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu và mở rộng thị trường xuất khẩu sản phẩm dệt may có vai trò rất quan trọng đối với không chỉ bản thân mỗi doanh nghiệp dệt may mà còn đối với cả nền kinh tế quốc dân. Chính vì thế mà nó được xem như là một hướng phát triển có tính chiến lược để góp phần hiện đại hoá nền công nghiệp nước ta. 37
38. Luận văn tốt nghiệp Chương II: Thực trạng công tác mở rộng thị trường xuất khẩu của Tổng công ty dệt-may Việt Nam (vinatex) I. Tổng quan về Tổng công ty dệt - may Việt Nam (VINATEX). Tổng công ty Dệt - May Việt Nam được thành lập theo quyết định số 253/TTg ngày 29/4/1995 của Thủ tướng Chính Phủ, hoạt động theo mô hình Tổng công ty 91, trên cơ sở tổ chức và sắp xếp lại các đơn vị sản xuất, lưu thông, sự nghiệp về dệt và may thuộc Bộ công nghiệp và các địa phương. Tổng công ty Dệt-May Việt Nam bao gồm các thành viên là doanh nghiệp hạch toán độc lập, đơn vị hạch toán phụ thuộc và đơn vị sự nghiệp có quan hệ gắn bó với nhau về lợi ích kinh tế, tài chính, công nghệ, thông tin, đào tạo, nghiên cứu, tiếp thị, hoạt động trong ngành dệt, may mặc, nhằm tăng cường tích tụ, tập trung, phân công chuyên môn hoá và hợp tác sản xuất để thực hiện nhiệm vụ Nhà nước giao; nâng cao khả năng và hiệu quả kinh doanh của các đơn vị thành viên và của toàn Tổng công ty; đáp ứng nhu cầu của thị trường. Mục tiêu chung của toàn Tổng công ty là trở thành một tập đoàn kinh tế hàng đầu của Việt Nam trong lĩnh vực dệt may. Tổng công ty Dệt-May Việt Nam là tổng công ty Nhà nước hoạt động kinh doanh, có tư cách pháp nhân, có các quyền và nghĩa vụ theo luật định, tự chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động, kinh doanh trong số vốn do Tổng công ty quản lý; có con dấu, có tài sản và các quỹ tập trung, được mở tài khoản tại các Ngân hàng ở trong nước và ở ngoài nước và hoạt động theo điều lệ Tổng công ty. Tổng công ty Dệt-May Việt Nam có tên giao dịch quốc tế là Viet Nam National Textile and Garment Corporation (VINATEX). Trụ sở chính của Tổng công ty đặt tại: 25 Bà Triệu-Quận Hoàn Kiếm-Hà Nội-Việt Nam. Điện thoại: 04.8657700. Fax : 04.8622269. 1. Cơ cấu tổ chức17. Cơ cấu tổ chức của Tổng công ty gồm có: Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát. 17 (20). 38
39. Luận văn tốt nghiệp Hội đồng quản trị có 7 thành viên do Thủ Tướng Chính Phủ quyết định bổ nhiệm, miễn nhiệm. Hội đồng quản trị có một số thành viên chuyên trách, trong đó có chủ tịch, phó chủ tịch hội đồng quản trị, một thành viên kiêm nhiệm Tổng giám đốc, một thành viên kiêm trưởng ban kiểm soát và ba thành viên khác chuyên trách hoặc kiêm nhiệm là các chuyên gia về ngành dệt, may, kinh tế, tài chính, quản trị kinh doanh hiểu biết pháp luật. Chủ tịch hội đồng quản trị không kiêm nhiệm tổng giám đốc Tổng công ty. Nhiệm kỳ của Chủ tịch hội đồng quản trị là 5 năm. Ban kiểm soát có 5 thành viên, trong đó có một thành viên hội đồng quản trị làm trưởng ban theo sự phân công của Hội đồng quản trị và bốn thành viên khác do Hội đồng quản trị bổ nhiệm, miễn nhiệm, khen thưởng, kỷ luật; gồm một thành viên là chuyên viên kế toán, một thành viên do đại hội cổ đông công nhân viên chức Tổng công ty giới thiệu, một thành viên do Bộ trưởng Bộ Công Nghiệp giới thiệu và một thành viên do Tổng cục trưởng Tổng cục quản lý vốn và tài sản Nhà nước tại Doanh nghiệp giới thiệu. Tổng giám đốc và bộ máy giúp việc. Tổng giám đốc do Thủ Tướng Chính Phủ bổ nhiệm, miễn nhiệm, khen thưởng, kỷ luật theo đề nghị của Hội Đồng quản trị; Tổng giám đốc là người đại diện pháp nhân của tổng công ty và chịu trách nhiệm trước hội đồng quản trị, trước Thủ Tướng Chính Phủ và trước Pháp luật về điều hành hoạt động của Tổng công ty; Tổng giám đốc là người có quyền điều hành cao nhất trong Tổng công ty. Bộ máy giúp việc này bao gồm có 9 cơ quan tham mưu: Ban tài chính-kế toán: tham mưu cho tổng giám đốc về công tác quản lý nguồn vốn, quyết toán, tổng kết tình hình tài chính của Tổng công ty. Báo cáo tình hình tài chính lên các cơ quan cấp trên, nộp vào ngân sách các khoản theo quy định của Nhà nước, kiểm tra tình hình tài chính của các đơn vị thành viên, bảo toàn và phát triển nguồn vốn do Nhà nước cấp. Ban kỹ thuật-đầu tư: tham mưu cho tổng giám đốc về công tác quản lý vốn đầu tư; kiểm tra, đánh giá và tình khấu hao cho các trang thiết bị. Thiết lập kế hoạch sử dụng vốn đầu tư của Tổng công ty. Ban tổ chức-hành chính: tham mưu cho Tổng giám đốc trong việc tổ chức bộ máy quản lý trong Vinatex, xây dựng các kế hoạch đào tạo và sử dụng đội 39
40. Luận văn tốt nghiệp ngũ cán bộ công chức, thực hiện các chế độ chính sách đối với nhân viên, xây dựng quỹ lương hàng năm cho Vinatex và thực hiện quy chế hoá các phương pháp trả tiền lương, tiền thưởng. Ban kế hoạch-thị trường: Tổng hợp tình hình hoạt động của Vinatex, trên cơ sở đó xây dựng các kế hoạch phát triển cho Vinatex trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn, nghiên cứu và phát triển trị trường nội địa. Ban cổ phần hoá: Lập kế hoạch cổ phần hoá cho các đơn vị thành viên, hướng dẫn và tiến hành các thủ tục cổ phần hoá cho các đơn vị thành viên của Vinatex. Trung tâm quản lý nghiên cứu và phát triển. Trung tâm xúc tiến xuất khẩu: Tham mưu cho cơ quan tổng giám đốc trong lĩnh vực xuất khẩu, giải quyết các thủ tục trong liên doanh liên kết với nước ngoài; tiến hành nghiên cứu thị trường nước ngoài, tìm kiếm các cơ hội kinh doanh xuất khẩu. Trung tâm đào tạo cán bộ quản trị doanh nghiệp dệt may. Tạp chí Dệt may và Thời trang Việt Nam. Các đơn vị thành viên: Hiện nay Tổng công ty có 85 đơn vị thành viên gồm các doanh nghiệp thành viên hạch toán độc lập, doanh nghiệp thành viên hạch toán phụ thuộc, các doanh nghiệp và bộ phận doanh nghiệp đã chuyển thành công ty cổ phần và các đơn vị thành viên sự nghiệp nghiên cứu, giáo dục, y tế cụ thể như sau: Có 37 công ty hạch toán độc lập. 12 công ty và chi nhánh hạch toán phụ thuộc. 7 công ty cổ phần do Tổng công ty giữ trên 50% vốn. 7 công ty cổ phần do Tổng công ty nắm giữ dưới 50% vốn. 15 doanh nghiệp do công ty góp vốn liên doanh, liên kết. 7 đơn vị sự nghiệp(gồm có 3 viện nghiên cứu, 3 trường đào tạo và 1 trung tâm y tế), ngoài ra còn có 1 công ty trực thuộc viện Kinh tế Kỹ thuật dệt may được thành lập theo quyết định68/1998/QD-TTg ngày 27/3/1998 của Thủ tướng Chính Phủ V/v cho phép thí điểm doanh nghiệp Nhà nước trong các cơ sở đào tạo, nghiên cứu. 40
41. Luận văn tốt nghiệp Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Tổng công ty Dệt May Việt Nam: Hội đồng quản trị Cơ quan tổng giám đốc Ban kiểm soát Khối sự nghiệp Khối các cơ quan chức năng tham mưu, Khối các công ty giúp việc hạch toán phụ thuộc 37 công ty 7 công ty cổ 7 công ty cổ 15 doanh nghiệp thành viên phần do tổng phần do tổng do tổng công ty hạch toán công ty giữ công ty nắm góp vốn liên kết, độc lập trên 50% vốn dưới 50% vốn liên doanh 2. Năng lực của Vinatex18: 2.1. Năng lực sản xuất. Sợi các loại: 101600 tấn/ năm. Vải thành phẩm: 190 triệu m2 và 10786 tấn vải dệt kim/ năm. Sản phẩm may(quy sơ mi): 158 triệu sản phẩm/ năm. Sản phẩm may dệt kim (quy T-shirt): 50 triệu sản phẩm/ năm. 2.2. Năng lực thiết kế. Vinatex chưa tự thiết kế được cho chính mình những sản phẩm, mốt đặc trưng do các viện nghiên cứu, trung tâm mốt thời trang của Vinatex chưa được đào tạo một cách bài bản và chưa được tiếp cận nhiều với thời trang quốc tế. Hiện nay hầu như các sản phẩm mà các đơn vị thành viên của Vinatex sản xuất ra đều do khách hàng thiết kế mẫu, cung cấp và giữ bản quyền cho tới khi hàng đã được xuất hết đi. 2.3. Khả năng cung cấp nguyên phụ liệu của Vinatex. 18 (19). 41
42. Luận văn tốt nghiệp Năng lực của Vinatex trong việc cung ứng nguyên phụ liệu cho các công ty dệt và may để sản xuất ra các sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế và các sản phẩm xuất khẩu còn rất hạn chế; đặc biệt là các loại vải chất lượng cao và các nguyên phụ liệu đồng bộ tương ứng với nó. Chính vì vậy mà hiện nay các sản phẩm may mặc xuất khẩu của Vinatex chưa phải là những sản phẩm có xuất xứ hoàn toàn của Vinatex Việt Nam từ đầu đến cuối. 2.4. Nhãn hiệu sản phẩm của Vinatex. Nhãn hiệu sản phẩm của Vinatex được đưa ra thị trường còn rất hạn chế, chưa được người tiêu dùng mà đặc biệt là người tiêu dùng quốc tế chưa biết đến tên doanh nghiệp sản xuất ra mặc dù có thể chính họ cũng đang tiêu dùng những sản phẩm may mặc do các đơn vị thành viên của Vinatex sản xuất ra. Điều đó là do hiện nay hầu hết các doanh nghiệp dệt may của Vinatex đều nhận các đơn đặt hàng và làm theo mẫu của khách hàng chứ không phải làm theo các mẫu mà Vinatex tự thiết kế rồi chào hàng và khi đó sản phẩm sẽ gắn nhãn mác theo yêu cầu của khách hàng chứ không được gắn nhãn mác của các doanh nghiệp sản xuất ra nó. 2.5. Khả năng lưu thông phân phối sản phẩm. Vinatex chưa tự xây dựng được cho mình các kênh phân phối sản phẩm dệt may xuất khẩu, các kênh phân phối hiện tại phần lớn đều do các khách hàng nước ngoài thiết lập vì hầu hết các đơn vị thành viên của Vinatex đều sản xuất gia công cho nước ngoài. Hiện nay chỉ có một số rất nhỏ các đơn vị thành viên của Vinatex đã xây dựng được các kênh phân phối ở nước ngoài như: May 10, May Việt Tiến 2.6. Cơ sở vật chất kỹ thuật và lao động: Các đơn vị thành viên của Vinatex có các thiết bị máy móc hiện đại được nhập khẩu từ Nhật, Đức và các hãng thiết bị may quốc tế; nhà xưởng được đầu tư khang trang hiện đại và điều kiện làm việc tốt. Tuy năng lực sản xuất lớn như vậy nhưng công suất của các đơn vị này mới chỉ đạt khoảng 50%. Vinatex có một đội ngũ công nhân được đào tạo và có tay nghề cao nhưng năng suất lao động lại không cao. Đó là do việc bố trí dây truyền công nghệ chưa khoa học, tác phong làm việc của lao động chưa được chuyên môn hoá cao. 42
43. Luận văn tốt nghiệp Vinatex còn thiếu rất nhiều cán bộ quản lý, cán bộ khoa học kỹ thuật và kỹ sư công nghệ. Đội ngũ kỹ sư chưa được đào tạo lại để phù hợp với điều kiện của nền kinh tế thị trường. Cơ sở vật chất kỹ thuật của các trường đào tạo dạy nghề còn thiếu và không sát với thực tế sản xuất tại các doanh nghiệp. 3. Chức năng nhiệm vụ của Vinatex19: Tổng công ty Dệt-May Việt Nam được thành lập với nhiệm vụ chính được quy định trong Quyết định tổ chức và Điều lệ hoạt động của Tổng công ty như sau: Thực hiện nhiệm vụ kinh doanh hàng dệt và hàng may mặc theo quy hoạch và kế hoạch phát triển ngành dệt và ngành may của Nhà nước và theo yêu cầu của thị trường, bao gồm: xây dựng kế hoạch phát triển, đầu tư, tạo nguồn vốn đầu tư, sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, cung ứng nguyên vật liệu, xuất nhập khẩu phụ liệu, thiết bị phụ tùng; liên doanh liên kết với các tổ chức kinh tế trong nước và ngoài nước phù hợp với pháp luật và chính sách của Nhà nước. Nhận và sử dụng có hiệu quả, bảo toàn và phát triển vốn do Nhà nước giao, gồm cả phần vốn đầu tư vào các doanh nghiệp khác, nhận và sử dụng có hiệu quả tài nguyên, đất đai và các nguồn lực khác do Nhà nước giao để thực hiện nhiệm vụ kinh doanh và các nhiệm vụ khác. Tổ chức, quản lý công tác nghiên cứu và ứng dụng tiến bộ Khoa học, công nghệ và công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công nhân trong Tổng công ty. 4. Khái quát tình hình hoạt động của Vinatex trong những năm qua20: 4.1. Việc thực hiện các chỉ tiêu: Mặc dù còn gặp rất nhiều khó khăn và thách thức lớn, lại phải cạnh tranh gay gắt, toàn diện trên thị trường trong nước và quốc tế, toàn Tổng công ty cũng đã đạt được những kết quả khả quan trong giai đoạn 1996-2000 và giai đoạn 2001 đến nay như sau: 19 (20). 20 (19). 43
44. Luận văn tốt nghiệp Tăng bình quân Tăng bình quân Chỉ tiêu 1996-2000 (%) 2001-2004 (%) 1. Giá trị sản xuất công nghiệp 11.75 25.95 2. Doanh thu. 11.65 18.70 3. Kim ngạch xuất khẩu(tính đủ nguyên phụ liệu) 10.50 14.25 4. Sản phẩm chủ yếu - Sợi. 8.73 7.9 - Vải các loại. 7.25 10.1 - Sản phẩm may. 12.02 26.0 Nguồn: Ban kế hoạch thị trường của Vinatex. Số liệu trên cho thấy, đây là một thành tích đáng phấn khởi thể hiện quyết tâm cao và sự cố gắng lớn của tất cả các doanh nghiệp trong Tổng công ty, nhất là từ năm 2001 đến nay đạt mức tăng rất cao. Trong lĩnh vực xuất khẩu, kể từ khi thị trường Mỹ dược mở ra vào cuối năm 2001 thì ngay trong năm 2002 kim ngạch xuất khẩu vào Mỹ của ngành dệt may Việt Nam đã đạt gần 1 tỷ USD (trong khi đó kim ngạch xuất khẩu cả nước đạt 2,75 tỷ USD). Kim ngạch xuất khẩu vào Mỹ năm 2003 đạt gần 2 tỷ USD, trong khi kim ngạch xuất khẩu vào tất cả các thị trường đạt khoảng 3,67 tỷ USD. Riêng Tổng công ty Dệt-May Việt Nam (kể cả các đơn vị đã cổ phần hoá), năm 2002 đạt 850 triệu USD trong đó kim ngạch xuất khẩu vào Mỹ đạt 260 triệu USD; năm 2003 doanh thu đạt trên 14000 tỷ đồng tăng 27% so với năm 2002, kim ngạch xuất khẩu đạt 1 tỷ USD tăng 31% trong đó xuất khẩu vào Mỹ đạt 450 triệu USD; năm 2004, ước tính doanh thu đạt khoảng 14775 tỷ đồng tăng khoảng 5,7% so với năm 2003, trong đó xuất khẩu vào Mỹ dự đoán đạt khoảng 471 triệu USD. 44
45. Luận văn tốt nghiệp giá trị sản xuất công nghiệp và doanh thu của Vinatex 18000 16000 14000 12000 10000 tỷ đồng 8000 6000 4000 2000 0 96 97 98 99 2000 2001 2002 2003 2004* 2005 năm giá trị sản xuất công nghiệp doanh thu Nguồn: Ban kế hoạch thị trường của Vinatex. * dự đoán kế hoạch 4.2. Kết quả đầu tư phát triển: Trong 5 năm 1996-2000, các đơn vị, doanh nghiệp trong Tổng công ty đã thực hiện các công trình đầu tư trị giá 4.100 tỷ đồng, trong đó 80% vốn đầu tư cho các dự án nâng cấp và mở rộng sản xuất của các doanh nghiệp dệt. Trong đó có một số đơn vị có tổng mức đầu tư cao như: Dệt may Thành Công 397 tỷ đồng, Dệt Việt Thắng 230 tỷ, Dệt may Hà Nội 220 tỷ, Dệt Vĩnh Phú 192 tỷ, Dệt Phong Phú 190 tỷ, Dệt Thắng Lợi 154 tỷ, Dệt Nha Trang 144 tỷ, May Việt Tiến 141 tỷ Từ năm 2001 đến nay, thực hiện Quyết định 55 của Chính Phủ, Tổng công ty Dệt-May Việt Nam đã triển khai nhiều dự án với tổng mức đầu tư cao gần 7000 tỷ đồng. Có nhiều dự án đầu tư đã hoàn thành và đã được đi vào khai thác có hiệu quả với năng lực tăng thêm 29,7 ngàn tấn sợi; 57,5 triệu m2 vải dệt thoi; 2,146 tấn vải dệt kim; và 21 triệu sản phẩm may, thu dụng thêm 15700 lao động. Đối với các dự án trọng điểm do Tổng công ty là chủ đầu tư như: dự án đầu tư sợi, dệt, nhuộm tại khu công nghiệp Hoà Khánh-Đà Nẵng, đầu tư cơ sở hạ 45
46. Luận văn tốt nghiệp tầng tại khu công nghiệp Phố Nối B-Hưng Yên, dự án xử lý nước thải tại khu công nghiệp Phố Nối B, dự án đầu tư nhà máy nhuộm Yên Mỹ, dự án khu công nghiệp Bình An hiện nay đang được các Ban quản lý dự án tiến hành một cách khẩn trương để hoàn thành đúng tiến độ. 4.3. Kết quả trong quản lý và điều hành của Vinatex: Tổng công ty đã xây dựng và dần hoàn thiện được về cơ bản hệ thống văn bản, điều lệ, phân công phân cấp trong quản lý và điều hành trong toàn hệ thống Tổng công ty. Phát huy sự chủ động, sáng tạo của các đơn vị thành viên đi đôi với việc tăng cường vai trò đầu tầu, phối hợp quy hoạch của Tổng công ty. Tổng công ty đang từng bước thực hiện những yêu cầu cơ bản của mô hình tập đoàn hoá các hoạt động của Tổng công ty như thành lập công ty tài chính nhằm tích tụ vốn điều phối cho những đơn vị có nhu cầu và hoạt động có hiệu quả cao, quy hoạch đầu tư theo một chiến lược chung, tập trung sức toàn hệ thống để hỗ trợ có hiệu quả cho những doanh nghiệp gặp khó khăn trước đây như: Dệt Nam Định, Dệt Hoà Thọ, Dệt 8/3 Tăng cường được uy tín của Tổng công ty ở cả trong nước và ngoài nước. Rất nhiều các doanh nghiệp địa phương đã tự nguyện xin gia nhập Tổng công ty và Tổng công ty đã tiếp nhận, tổ chức lại có hiệu quả rất nhiều các doanh nghiệp như: Công ty bông Việt Nam, Công ty may Thanh Sơn-Đà Nẵng, Công ty may và xuất nhập khẩu Ninh Bình, Công ty xuất nhập khẩu và đầu tư Kon Tum, Công ty dệt kim Hoàng Thị Loan-Nghệ An, Xí nghiệp may Điện Bàn, Xí nghiệp may Quảng Nam, Xí nghiệp may Thừa Thiên Huế, Công ty may xuất khẩu Bình Định. Hiện nay đang có hàng chục đơn vị khác của các địa phương đang có đơn xin về Tổng công ty. Cho đến hết năm 2002 đã có trên 10 công ty và bộ phận công ty được cổ phần hoá, đến hết năm 2003 có thêm 9 đơn vị nữa được cổ phần hoá. Tổng công ty cũng đã tiến hành mua lại và củng cố một số liên doanh nước ngoài bị thua lỗ như: Công ty liên doanh Hanjoo-VT, Công ty Nylon Thăng Long, Công ty dệt khăn Hải Vân Tổng công ty đã và đang tập trung tạo ra sức mạnh toàn hệ thống nhằm giải quyết những khó khăn trước mắt cho một số các doanh nghiệp dệt có quy mô lớn, máy móc thiết bị lạc hậu chưa thể thích ứng kịp thời với cơ chế hoạt động mới (cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước). Điển hình là sự kiện 46
47. Luận văn tốt nghiệp công ty Dệt Nam Định xảy ra vào những năm đầu thành lập Tổng công ty với những khó khăn về tài chính, về lao động dôi dư Để tháo gỡ khó khăn, bên cạnh những tháo gỡ từ phía Nhà nước như khoanh nợ, gia hạn nợ , thì các doanh nghiệp thành viên của Tổng công ty cũng đã xây dựng hàng loạt các xí nghiệp may ở đây để tạo chỗ làm việc cho số lao động dôi dư đó. Về phía Tổng công ty Dệt-May Việt Nam, Tổng công ty đã hỗ trợ vốn lưu động, hỗ trợ giải quyết tiêu thụ một phần sản phẩm đầu ra và sắp xếp, tổ chức lại sản xuất tại công ty. Do vậy thông qua các biện pháp trên đã đưa Công ty dệt Nam Định vượt qua những khó khăn, khôi phục sản xuất và bắt đầu có hiệu quả trong sản xuất kinh doanh. Sau Công ty dệt Nam Định, Tổng công ty Dệt-May Việt Nam tiếp tục tháo gỡ khó khăn về tài chính cho nhiều doanh nghiệp có quy mô lớn khác vẫn chưa thích ứng được với cơ chế quản lý mới trong khi số lượng lao động lại lớn, máy móc thiết bị lạc hậu, sản phẩm sản xuất ra có chất lượng thấp như Công ty dệt 8- 3, Công ty Dệt-May Hoà Thọ, Công ty dệt may Huế, Công ty dệt Vĩnh Phú Bên cạnh đó, Tổng công ty Dệt-May Việt Nam còn phát hiện khó khăn và tìm nguyên nhân để có cách xử lý thích hợp, kịp thời và phù hợp với từng đơn vị, doanh nghiệp thành viên. Với những doanh nghiệp mà hoạt động sản xuất kinh doanh đi xuống do năng lực cán bộ quản lý yếu thì Tổng công ty kiên quyết thay thế bằng những cán bộ có năng lực quản trị kinh doanh, hoặc cử những Giám đốc doanh nghiệp giỏi kiêm nhiệm tại những doanh nghiệp đó. Đi đôi với biện pháp thay thế những cán bộ quản lý yếu, Tổng công ty Dệt-May Việt Nam còn giao nhiệm vụ cho các Công ty, doanh nghiệp mạnh giúp đỡ, củng cố các đơn vị yếu trong Tổng công ty bằng các biện pháp như hỗ trợ tìm kiếm khách hàng, hỗ trợ kỹ thuật và quản lý, điều hành doanh nghiệp Đối với các doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn, không vay được vốn đầu tư từ ngân hàng thì Tổng công ty đứng ra bảo lãnh hoặc trực tiếp làm chủ đầu tư cho các doanh nghiệp đó. Bằng việc cộng đồng trách nhiệm này, Tổng công ty Dệt-may Việt Nam đã giúp cho một số doanh nghiệp thành viên vượt qua được khó khăn, ổn định được sản xuất-kinh doanh. Đối với những đơn vị thành viên gặp khó khăn về thị trường, về vốn lưu động để mua các nguyên phụ liệu phục vụ cho sản xuất kinh doanh thì Tổng công ty chỉ đạo để các Công ty 47
48. Luận văn tốt nghiệp Thương mại, Công ty Tài chính Dệt May tìm cách hỗ trợ, tháo gỡ hoặc tìm cách cùng hợp tác kinh doanh Trong những năm qua, Tổng công ty đã từng bước giải quyết những vấn đề lớn, phức tạp liên quan đến việc hoạt động và sự phát triển của toàn hệ thống: Đó là việc xây dựng Quy hoạch phát triển ngành dệt may đến năm 2010 và xây dựng chiến lược phát triển tăng tốc ngành dệt may đã được Thủ Tướng Chính Phủ phê duyệt tại quyết định 55/201/QĐ-TTg ngày 23/04/2001. Theo đó Tổng công ty đang gấp rút triển khai và trực tiếp thực hiện một số nội dung quan trọng theo lộ trình đã được phê duyệt của chiến lược tăng tốc này như: Xây dựng lộ trình công nghệ sản xuất đến năm 2005; xây dựng lộ trình hội nhập các sản phẩm dệt, may vào các tổ chức kinh tế quốc tế, khu vực W.T.O, APEC, AFTA. Do đó mà vị thế và uy tín của Tổng công ty Dệt-May Việt Nam ngày càng được khẳng định cả ở thị trường trong nước và thị trường quốc tế. Không chỉ đơn thuần là việc Tổng công ty ra đời mang tính ghép nối cơ học-hành chính mà chính là ở vai trò định hướng, điều tiết của Tổng công ty Dệt-May Việt Nam trong toàn hệ thống. Một hoạt động mang tính xuyên suốt của Tổng công ty Dệt-May Việt Nam là việc Tổng công ty thực hiện sự phối hợp hoạt động trong công tác xúc tiến thương mại. Điều đó được thể hiện ở việc tập trung chỉ đạo công tác thị trường, nhất là thị trường nước ngoài; tiến hành tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại như tăng cường quảng cáo, khuếch trương sản phẩm thông qua việc tham gia các cơ hội triển lãm, những cơ hội triển lãm mang tính chuyên ngành dệt may ở trong nước và nước ngoài, đặc biệt là việc thiết lập các văn phòng đại diện, tổ chức kinh doanh ở nước ngoài như: Văn phòng đại diện tại New York, tại Cộng hoà Liên Bang Nga, tại Ba Lan, Liên doanh VINATEX Hong Kong qua đó nhằm nâng cao uy tín nhãn hiệu sản phẩm dệt, sản phẩm may Việt Nam cả ở thị trường trong nước lẫn thị trường quốc tế. Với thị trường nội địa, Tổng công ty Dệt-May Việt Nam đang dần hoàn thiện chiến lược chiếm lĩnh thị trường, đẩy lùi hàng nhập lậu, tiến tới xoá bỏ gian lận thương mại, đồng thời hoàn thiện và mở rộng mạng lưới tiêu thụ sản phẩm. Tổng công ty phối hợp với các đơn vị thành viên và giữa các đơn vị thành viên có sự phối hợp với nhau hình thành nên thị trường nội bộ. Tổng công ty đã chỉ đạo 48
49. Luận văn tốt nghiệp việc thực hiện chiến lược liên kết thị trường có sự phân công chuyên môn hoá và phối hợp hoá trong nội bộ Tổng công ty như: giữa Bông-Sợi / Sợi-Dệt / và Dệt- May. Tổng công ty cũng đang tiến hành xây dựng bước đầu hệ thống các kênh tiêu thụ sản phẩm tập trung với thương hiệu VINATEX ở một số siêu thị tại các thành phố lớn, khu công nghiệp; các cửa hàng bán buôn, bán lẻ ở các thị trấn, thị xã, thị tứ. Với chủ trương tích cực phát triển lực lưọng sản xuất mới, Tổng công ty Dệt-May Việt Nam đã hợp tác giúp đỡ một số ngành và các địa phương tiến hành xây dựng, liên doanh để hình thành các doanh nghiệp, bộ phận sản xuất mới; đồng thời cũng giúp các ngành, địa phương này trong vấn đề chuyển dịch cơ cấu ngành nghề, tận dụng nhà xưởng và giải quyết việc làm cho nhiều lao động đang thiếu việc. Với chủ trương như vậy, Tổng Công ty Dệt-May Việt Nam và các doanh nghiệp thành viên trong Tổng công ty đã thực hiện hợp tác, liên doanh cùng với các địa phương, ngành thành lập 57 xí nghiệp liên doanh trong nước và 18 doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài, qua đó tạo thêm nhiều công ăn việc làm cho hơn 40.000 lao động. Các doanh nghiệp của Tổng công ty cũng đã mở rộng sản xuất, xây dựng thêm nhiều nhà máy may tại các địa phương có tiềm năng lớn về nguồn nguyên liệu cũng như về nguồn lao động, góp phần giải quyết công ăn việc làm cho nhiều lao động, đồng thời cũng giúp chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Riêng trong năm 2002, một số dự án may của các doanh nghiệp thuộc Tổng công ty đã được khởi công xây dựng và đưa vào hoạt động có hiệu quả tại nhiều địa phương như Thái Bình, Bắc Ninh, Bắc Kạn, Hưng Yên, Tiền Giang, Cần Thơ, Vĩnh Long, Đồng Tháp, Nam Định Mới đây nhất, các nhà máy tại Quảng Bình, Quảng Ngãi cũng đã được khởi công xây dựng. Lớn nhất, quan trọng nhất là việc hình thành một hệ thống có tổ chức trong đó Tổng công ty Dệt-May Việt Nam giữ vai trò đại diện cho tiếng nói chung của toàn ngành dệt may, để giúp Nhà nước hoạch định chính sách, cơ chế quản lý đối với ngành dệt may cả nước một cách hợp lý. Ngày càng thu hút lực lượng dệt may cả nước gia nhập vào Tổng công ty. Tổng công ty Dệt-May Việt Nam đã triển khai thực hiện gần 100 đề tài nghiên cứu, trong đó có 7 đề tài cấp Nhà nước, có 64 đề tài cấp bộ và nhiều đề 49
50. Luận văn tốt nghiệp tài cấp Tổng công ty. Trong số đó có nhiều đề tài nghiên cứu đã được đưa vào ứng dụng trong sản xuất như: các giống bông mới VN20, VN35 của Trung tâm nghiên cứu bông Nha Hố, các mẫu thời trang và đồng phục học đường của viện mốt Fadin, các đề tài nghiên cứu công nghệ của viện Kinh tế-Kỹ thuật Dệt-May Đến năm 2003 đã có 37 doanh nghiệp thành viên của Tổng công ty xây dựng và được cấp chứng chỉ ISO 9000, có 5 đơn vị được cấp và 2 đơn vị đang xây dựng chứng chỉ ISO 14000, 10 đơn vị được cấp và 14 đơn vị đang triển khai để dược cấp chứng chỉ SA 8000. II. Thực trạng thị trường xuất khẩu của Vinatex. 1. Thực trạng hoạt động xuất khẩu của Vinatex. Kể từ khi thành lập năm 1995 đến nay mặc dù còn gặp rất nhiều khó khăn, thách thức nhưng được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước thì Vinatex đã chứng tỏ được mình là một tập đoàn kinh tế đứng đầu trong lĩnh vực dệt may và đạt được những bước tiến vượt bậc trong sản xuất kinh doanh, đặc biệt là trong lĩnh vực xuất khẩu. Năm 1996 kim ngạch xuất khẩu của Vinatex là 321.2 triệu USD nhưng đến năm 2003 đã tăng lên là 711.8 triệu USD với tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn 1996-2000 là 10.5% và trong giai đoạn 2001-2003 là 14.25%. Sang năm 2004 kim ngạch xuất khẩu của Vinatex ước đạt khoảng gần 900 triệu USD, tăng khoảng 24% so với năm 2003. Như vậy chỉ trong vòng 10 năm kim ngạch xuất khẩu của Vinatex đã tăng gấp hơn 2 lần. kim ngạch xuất Kim ngạch xuất Tỷ trọng kim ngạch Doanh thu Năm khẩu của Vinatex khẩu của toàn ngành xuất khẩu của (tỷ đồng) (triệu USD) dệt may (triệu USD) Vinatex/toàn ngành (%) 1996 4822.4 321.2 1150 27.93 1997 5225.9 389.7 1349 29.56 1997 5691.8 376.7 1351 27.88 1999 6336.0 391.8 1682 23.29 2000 7490.2 478.9 1892 25.31 2001 7966.2 463.8 1975 23.48 2002 9914.6 541.0 2752 19.66 2003 12519.2 713.8 3630 19.66 14905.7 2004 900 (dự đoán) 4347 20.70 (dự đoán) Nguồn: Bộ Thương Mại và Ban kế hoạch thị trường của Vinatex. 50
51. Luận văn tốt nghiệp Qua bảng số liệu trên ta thấy rằng Vinatex đã đóng góp một phần rất lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành dệt may (chiếm từ khoảng 20% đến 27% tổng trị giá xuất khẩu của toàn ngành). Trong Vinatex thì hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp thành viên cũng có những đóng góp lớn vào sự phát triển của Tổng công ty, tạo ra một nguồn thu rất lớn cho tổng công ty (chiếm từ khoảng 80%-90% tổng doanh thu của toàn Tổng công ty). kim ngạch xuất khẩu của Vinatex triệu USD 1200 1000 800 600 400 200 0 97 98 99 2000 2001 2002 2003 2004* 2005 năm Nguồn: Ban kế hoạch thị trường của Vinatex. * dự đoán kế hoạch Các doanh nghiệp thành viên của Vinatex chủ yếu xuất khẩu theo hình thức gia công xuất khẩu. Trong những năm gần đây việc gia công xuất khẩu có giảm đi và việc xuất khẩu theo hình thức mua nguyên liệu bán thành phẩm có xu hướng tăng lên nhưng rất ít. Điều đó được thể hiện ở trị giá hợp đồng so với trị giá tính đủ ngày càng tăng lên: 51
52. Luận văn tốt nghiệp Kim ngạch xuất khẩu Kim ngạch xuất khẩu Hợp đồng so với tính Năm (hợp đồng) (triệu USD) (tính đủ) (triệu USD) đủ (%) 1996 146.5 321.2 45.61% 1997 175.6 398.7 44.04% 1998 152.7 376.7 40.54% 1999 159.1 391.8 40.61% 2000 193.9 478.9 40.49% 2001 184.4 463.8 39.76% 2002 252.4 541 46.65% 2003 336.6 713.8 47.16% 2004 Dự đoán 415 Dự đoán 900 46.11% 2005 Kế hoạch 480.7 Kế hoạch 1009.6 47.61% Nguồn: Ban kế hoạch thị trường của Vinatex. Mức gia công xuất khẩu cao sẽ làm cho các doanh nghiệp thành viên của Vinatex phải chịu nhiều thua thiệt về nhiều mặt, không tận dụng được những ưu đãi của các nước nhập khẩu các sản phẩm may mặc đối với mình. Điều đó cũng dẫn tới mức lợi nhuận thực tế thu được từ việc xuất khẩu hàng hoá của Vinatex là không cao. Các nguyên phụ liệu phục vụ cho việc sản xuất hàng hoá xuất khẩu của Vinatex phần lớn phải nhập từ nước ngoài nên giá trị gia tăng của sản phẩm của Vinatex thấp, giá thành sản phẩm bán ra cao mà chất lượng lại không đáp ứng được với yêu cầu của thị trờng thế giới do trang thiết bị của các công ty này còn lạc hậu. Hơn thế chủng loại hàng hoá của Vinatex còn nghèo nàn chưa tạo ra được sự khác biệt chính vì vậy mà các sản phẩm dệt và may của Vinatex chưa đủ sức cạnh tranh trên thị trường thế giới. Nhìn chung các mặt hàng xuất khẩu của Vinatex qua các năm đều tăng. Loại sản phẩm xuất khẩu chủ yếu của Vinatex là các loại sản phẩm may mặc như áo sơ mi, áo Jacket, quần áo Vest, quần Jean, áo gió với kim ngạch xuất khẩu năm 2003 là 490.9 triệu USD chiếm 68.77% tổng kim ngạch xuất khẩu của Vinatex, sang năm 2004 ước tính sẽ đạt khoảng 650 triệu USD tăng 30% so với năm 2003. Tiếp đến là các loại sản phẩm dệt như khăn lông, áo len, bít tất, khăn bông với kim ngạch xuất khẩu năm 2003 là197.9 triệu USD chiếm 27.72% 52
53. Luận văn tốt nghiệp tổng kim ngạch xuất khẩu của toàn Tổng công ty, dự đoán sẽ đạt 250 triệu USD vào năm 2004 tăng 39% so với năm 2003. Bắt đầu từ năm 2003 Vinatex có thêm một mặt hàng xuất khẩu nữa là sản phẩm cơ khí dệt may, đây là lần đầu tiên xuất khẩu nên kim ngạch xuất khẩu còn rất thấp mới đạt 1.9 triệu USD. Tuy nhiên đây cũng có thể được coi là một bước khởi đầu khá tốt đẹp trong việc sản xuất và xuất khẩu sản phẩm cơ khí dệt may và điều này cũng đánh dấu một bước quan trọng cho lĩnh vực công nghiệp nhẹ Việt Nam nói chung. Kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng Đơn vị: Triệu USD. Chỉ tiêu 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004* Kim ngạch 321.2 398.7 376.7 391.8 478.9 463.8 541 713.8 856.56 xuất khẩu. Sản phẩm 174.9 233.0 224.8 236.4 309.3 323.5 376.3 490.9 589.08 may mặc. Sản phẩm 106 120.6 119.4 129.2 145.3 121.1 149.3 197.9 237.48 dệt. Cơ khí. 1.9 2.28 Các loại 40.3 45.1 32.5 26.2 24.3 19.2 15.4 23.1 27.72 khác. Nguồn: Ban kế hoạch thị trường của Vinatex. * dự đoán. Việc nghiên cứu thị trường quốc tế để tiến tới việc tự sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm dệt may của Vinatex đã được ban lãnh đạo quan tâm tới nhưng vẫn còn hạn chế. Tuy nhiên nó cũng phần nào giúp các doanh nghiệp thành viên trong việc duy trì các thị trường truyền thống, đồng thời khai thác và mở rộng thị trường mới và chế tạo sản phẩm. Hiện nay Vinatex không có nhiều các văn phòng đại diện, cửa hàng giới thiệu sản phẩm ở các thị trường lớn như EU, Nhật Bản nên việc khuyếch trương sản phẩm và nghiên cứu thị trường để mở rộng thị trường xuất khẩu của Vinatex còn gặp nhiều khó khăn. Tuy kim ngạch xuất khẩu của Vinatex tăng đều quan các năm nhưng Vinatex cũng đang đứng trước nhiều khó khăn khi các đối thủ cạnh tranh quốc tế ngày càng mạnh như các doanh nghiệp ở Trung Quốc, Pakistan, ấn Độ, 53
54. Luận văn tốt nghiệp Phillipines, Đài Loan do họ có lợi thế về giá thành và chất lượng sản phẩm. Đặc biệt là các sản phẩm dệt may của Trong Quốc vốn là những hàng hoá có tính cạnh tranh cao trên thị trường quốc tế nhưng tính cạnh tranh của nó còn được nâng cao hơn khi Trung Quốc gia nhập WTO, các doanh nghiệp dệt may của Trung Quốc đã, đang và sẽ trở thành những đối thủ cạnh tranh rất mạnh của Vinatex trên thị trường thế giới. 2. Tình hình thị trường xuất khẩu của Vinatex. Hiện nay Vinatex vừa là nhà sản xuất kinh doanh lớn, vừa là một nhà xuất nhập khẩu và phân phối các sản phẩm dệt may lớn nhất nước ta. Vinatex có quan hệ kinh doanh với rất nhiều doanh nghiệp ở hơn 70 nước trên thế giới. Trước đây thị trường truyền thống của Vinatex là Liên Xô cũ và các nước Đông Âu (các nước xã hội chủ nghĩa cũ). Qua hơn 10 năm thành lập và trưởng thành Vinatex đã không ngừng hoàn thiện cơ cấu tổ chức và hoạt động của mình, cộng với những điều kiện thuận lợi như: tình hình kinh tế chính trị-xã hội trong nước ổn định, các hoạt động đối ngoại của Nhà nước đã phát huy được vai trò tích cực của nó đối với hoạt dộng xuất nhập khẩu nên Vinatex đã chủ động mở ra cho mình nhiều thị trường xuất khẩu lớn như EU, Nhật Bản, Mỹ, Canada Kim ngạch xuất khẩu của Vinatex vào các thị trường này ngày càng tăng, thị trường xuất khẩu của Vinatex ngày càng được mở rộng về cả chiều rộng và chiều sâu. Một số thị trường xuất khẩu chính của Vinatex Kim ngạch xuất khẩu (nghìn USD) Nước 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004* Châu Âu 204445 229575 243528 241328 215072 156639 162924 195508.8 EU 162039 198506 212362 219437 198649 145769 149924 179908.8 Còn lại 42406 31069 31166 21891 16423 10843 13000 15600 Châu á 224239 196157 203479 267905 248467 153879 137942 165530.4 Nhật Bản 147661 121724 149879 188653 158421 87630 84118 100941.6 Hàn Quốc 15959 15168 7788 11647 10632 10157 10348 12417.6 Đài Loan 41735 39153 37961 44698 55581 35533 23719 28462.8 Hồng Kông 12247 14330 3506 4402 5179 5550 3822 4586.4 54