Đề tài Lợi nhuận và giải pháp gia tăng lợi nhuận tại Công ty Xây lắp – Phát triển nhà số 1

88 trang nguyendu 6990

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đề tài Lợi nhuận và giải pháp gia tăng lợi nhuận tại Công ty Xây lắp – Phát triển nhà số 1", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

de_tai_loi_nhuan_va_giai_phap_gia_tang_loi_nhuan_tai_cong_ty.doc

Nội dung text: Đề tài Lợi nhuận và giải pháp gia tăng lợi nhuận tại Công ty Xây lắp – Phát triển nhà số 1

Chuyên đề tốt nghiệp Lời mở đầu Trải qua 15 năm đổi mới, đã xuất hiện nhiều loại hình doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế, tuy làm ăn thăng trầm có khác nhau nhưng phần lớn doanh nghiệp đã rút ra được nhiều bài học quý giá trong sản xuất kinh doanh, thích nghi với kinh tế thị trường. Nếu như trong cơ chế tập trung quan liêu bao cấp, các xí nghiệp quốc doanh đơn thuần sản xuất và giao nộp sản phẩm theo kế hoạch ấn định từ trên xuống mà không cần quan tâm đến chất lượng, giá thành và lợi nhuận thì ngày nay đối mặt với kinh tế thị trường, khi mọi hoạt động sản xuất kinh doanh đều phải tính toán hiệu quả mà là hiệu quả thật sự chứ không phải “lãi giả, lỗ thật” như trước đây. Mọi hoạt động sản xuất kinh doanh đều phải đặt trên cơ sở thị trường, năng suất, chất lượng, hiệu quả đã trở thành mối quan tâm hàng đầu của toàn xã hội cũng như của mỗi doanh nghiệp. Cơ chế thị trường đòi hỏi vừa nâng cao năng suất, vừa tạo điều kiện cho việc nâng cao năng suất vì lợi ích sống còn của doanh nghiệp và sự phát triển kinh tế xã hội của cả nước. Doanh nghiệp dựa trên chiến lược chung của cả nước để xây dựng chiến lược riêng của mình nói đúng hơn là dựa trên tín hiệu của thị trường mà xây dựng chiến lược theo nguyên tắc: phải bán những thứ mà thị trường cần chứ không phải bán những gì mình có. Trong quá trình kinh doanh, cạnh tranh và khát vọng lợi nhuận đã thực sự trở thành động lực thôi thúc các doanh nghiệp tăng cường đầu tư, đổi mới thiết bị công nghệ, đầu tư vào những ngành nghề mới với mục đích cuối cùng là đạt được chỉ tiêu lợi nhuận ngày càng lớn. Hiện nay, có rất nhiều người còn chưa hiểu rõ về lợi nhuận và hiệu quả kinh tế, họ thường nhầm lẫn giữa hai khái niệm này. Vậy lợi nhuận là gì và có vai trò như thế nào đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp? Với mục đích tìm hiểu về lợi nhuận và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp xây lắp, em đã đến thực tập tại HUDC – 1. Sau một thời gian học hỏi, nghiên cứu em đã chọn đề tài: “Lợi nhuận và giải pháp gia tăng lợi nhuận tại Công ty Xây lắp – Phát triển nhà số 1”. Chuyên đề tốt nghiệp của em gồm ba chương: 1
Chuyên đề tốt nghiệp Chương I: Lý luận chung về lợi nhuận và giải pháp gia tăng lợi nhuận tại các doanh nghiệp Chương II: Thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty Xây lắp – Phát triển nhà số 1 (HUDC-1) Chương III: Giải pháp, kiến nghị nhằm gia tăng lợi nhuận tại HUDC– 1 Vì điều kiện thời gian có hạn và kiến thức thực tế chưa nhiều nên chuyên đề tốt nghiệp của em còn có những khuyết điểm. Em rất mong nhận được ý kiến đóng góp quý báu của cô giáo hướng dẫn ThS Phạm Hồng Vân cùng tất cả mọi người, những ai quan tâm đến vấn đề này. Em xin chân thành cảm ơn. 2
Chuyên đề tốt nghiệp Chương I: lý luận chung về lợi nhuận và các biện pháp nâng cao lợi nhuận tại các doanh nghiệp 1.1_ Lý luận chung về lợi nhuận 1.1.1_ Khái niệm về lợi nhuận: Mục tiêu truyền thống và quan trọng của một chủ công ty theo lý thuyết là đạt tối đa lợi nhuận và giả thuyết này rất vững chắc. Nó vẫn tạo nên cơ sở của rất nhiều lý thuyết của kinh tế vi mô.Về lịch sử mà nói những nhà kinh tế trong các phân tích của họ về công ty đều lấy lợi nhuận tối đa làm mục đích cuối cùng, tuy nhiên có rất nhiều quan điểm khác nhau về lợi nhuận: Theo quan điểm của các nhà kinh tế học cổ điển trước Marx “cái phần trội lên nằm trong giá bán so với chi phí sản xuất là lợi nhuận” Karl Marx cho rằng: “giá trị thặng dư hay cái phần trội lên trong toàn bộ giá trị của hàng hoá trong đó lao động thặng dư chính là lao động không được trả công của công nhân đã được vật hoá thì tôi gọi là lợi nhuận”. Nhà kinh tế học hiện đại P.A.Samuelson và W.D.Nordhaus thì định nghĩa rằng: “Lợi nhuận là một khoản thu nhập dôi ra bằng tổng số thu về trừ đi tổng số đã chi” hoặc cụ thể hơn là “ lợi nhuận được định nghĩa như là khoản chênh lệch giữa tổng thu nhập của một công ty và tổng chi phí”. Từ các quan điểm trên chúng ta thấy rằng nhờ có lý luận vô giá về giá trị hàng hoá sức lao động, Marx là người đầu tiên đã phân tích nguồn gốc lợi nhuận một cách khoa học, sâu sắc và có ý nghĩa cả về kinh tế, chính trị. Theo ông, lợi nhuận là hình thái chuyển hoá của giá trị thặng dư, lợi nhuận và giá trị thặng dư có sự gống nhau về lượng và khác nhau về chất. Về lượng, nếu giá cả hàng hoá bằng giá trị của nó thì lượng lợi nhuận bằng lượng giá trị thặng dư, nếu giá cả hàng hoá không nhất trí với giá trị của nó thì mỗi tư bản cá biệt có thể thu được lượng lợi nhuận lớn hơn hoặc nhỏ hơn giá trị thặng dư, nhưng trong toàn xã hội thì tổng số lợi nhuận luôn bằng tổng số giá trị thặng dư. 3
Chuyên đề tốt nghiệp Về chất, giá trị thặng dư là nội dung bên trong được tạo ra trong lĩnh vực sản xuất, là khoản dôi ra ngoài giá trị tư bản khả biến và do sức lao động được mua từ tư bản khả biến tạo ra. Còn lợi nhuận là hình thức biểu hiện bên ngoài của giá trị thặng dư thông qua trao đổi, phạm trù lợi nhuận đã xuyên tạc, che đậy được nguồn gốc quan hệ bóc lột tư bản chủ nghĩa. Kế thừa được những gì tinh tế nhất của các nhà kinh tế học tư sản cổ điển, kết hợp với quá trình nghiên cứu sâu sắc nền sản xuất tư bản chủ nghĩa, Karl Marx đã chỉ rõ được nguồn gốc sâu xa của lợi nhuận và quan điểm về lợi nhuận của ông là hoàn toàn đúng đắn, do đó ngày nay khi nghiên cứu về lợi nhuận chúng ta đều nghiên cứu dựa trên quan điểm của Karl Marx. ở nước ta theo Điều 3 Luật Doanh nghiệp ghi nhận: “Doanh nghiệp là tổ chức kinh doanh có tên riêng, tài sản, trụ sở giao dịch ổn định, được đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật nhằm mục đích thực hiện các hoạt động kinh doanh.” Mà kinh doanh là việc thực hiện một, một số hoặc tất cả các công đoạn của quá trình đầu tư từ sản xuất, tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích sinh lợi. Điều đó chứng tỏ rằng lợi nhuận đã được pháp luật thừa nhận như là mục tiêu chủ yếu và là động cơ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Vậy lợi nhuận là gì? Lợi nhuận là kết quả tài chính cuối cùng của các hoạt động sản xuất kinh doanh, là chỉ tiêu chất lượng đánh giá hiệu quả kinh tế các hoạt động của doanh nghiệp. Từ góc độ của nhà quản trị tài chính doanh nghiệp có thể thấy rằng: Lợi nhuận của doanh nghiệp là khoản tiền chênh lệch giữa thu nhập (income) và chi phí (expenses) mà doanh nghiệp bỏ ra để đạt được thu nhập từ các hoạt động của doanh nghiệp đưa lại. 1.1.2_ Nội dung của lợi nhuận Hoạt động kinh doanh trong cơ chế thị trường, để tồn tại và phát triển sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp phải có hiệu quả. Tuy nhiên, do hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp rất đa dạng và phong phú, hiệu quả kinh doanh có thể đạt được từ nhiều hoạt động khác nhau. Bởi vậy lợi nhuận của doanh nghiệp cũng bao gồm nhiều loại, trong đó chủ yếu là: 4
Chuyên đề tốt nghiệp Lợi nhuận từ hoạt động sản xuất kinh doanh, là khoản chênh lệch giữa doanh thu tiêu thụ sản phẩm và chi phí đã bỏ ra của khối lượng sản phẩm hàng hoá dịch vụ, lao vụ của các hoạt động sản xuất kinh doanh chính và phụ của doanh nghiệp. Lợi nhuận thu được từ các hoạt động tài chính mang lại, đó là khoản chênh lệch giữa các khoản thu và chi có tính chất nghiệp vụ tài chính trong quá trình doanh nghiệp thực hiện việc kinh doanh. Các hoạt động nghiệp vụ tài chính gồm : hoạt động cho thuê tài chính, hoạt động mua bán chứng khoán, mua bán ngoại tệ, lãi tiền gửi ngân hàng thuộc vốn kinh doanh ccủa doanh nghiệp, lãi cho vay vốn, lợi tức cổ phần và hoàn nhập số dư khoản dự phòng giảm giá đầu tư chứng khoán và lợi nhuận thu được từ việc phân chia kết quả hoạt động liên doanh, liên kết của doanh nghiệp với đơn vị khác. Lợi nhuận thu được từ các hoạt động khác (hoạt động bất thường) là khoản chênh lệch giữa thu nhập và chi phí của các hoạt động khác ngoài các hoạt động nêu trên. Như vậy, lợi nhuận thu được từ các hoạt động khác bao gồm: khoản phải trả nhưng không trả được do phía chủ nợ, khoản nợ khó đòi đã duyệt bỏ nay thu hồi được, lợi nhuận từ quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản. Khoản thu vật tư tài sản thừa sau khi đã bù trừ hao hụt, mất mát, khoản chênh lệch giữa thu nhập và chi phí của hoạt động thanh lý, nhượng bán tài sản cố định. Lợi nhuận các năm trước phát hiện năm nay, hoàn nhập số dư các khoản dự phòng, giảm giá hàng tồn kho, dự phòng nợ phải thu khó đòi, tiền trích bảo hành sản phẩm còn thừa sau khi hết hạn bảo hành. 1.1.3_ Phương pháp xác định lợi nhuận Lợi nhuận được tính toán bởi việc sắp xếp của bất kỳ doanh thu nào được doanh nghiệp tạo ra (không kể tới có phải khách hàng hay không đã trả tiền cho doanh thu này) và trừ đi tổng số tiền chi tiêu của doanh nghiệp. Một trong số chi tiêu này là sự khấu hao, nó là phần tổn thất trong giá trị của tài sản cố định như: xe hơi, máy tính gây ra do các tài sản này được sử dụng vào việc sản xuất kinh doanh. Theo chế độ hiện hành ở nước ta có 3 cách chủ yếu xác định lợi nhuận sau: 1.1.3.1_ Phương pháp trực tiếp 5
Chuyên đề tốt nghiệp Theo phương pháp này lợi nhuận của doanh nghiệp được xác định trực tiếp từ hoạt động sản xuất kinh doanh, hoạt động tài chính, hoạt động khác. a) Lợi nhuận từ hoạt động sản xuất kinh doanh Đây là bộ phận lợi nhuận chủ yếu mà doanh nghiệp thu được từ các hoạt động sản xuất, cung ứng sản xuất dịch vụ trong kỳ được xác định theo công thức: Lợi nhuận hoạt động sản xuất kinh doanh = Doanh thu thuần - Giá vốn hàng bán - Chi phí bán hàng - Chi phí quản lý doanh nghiệp trong đó: Lợi nhuận hoạt động sản xuất kinh doanh là số lợi nhuận trước thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) Doanh thu thuần = Doanh thu tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá dịch vụ trong kỳ - Các khoản giảm trừ doanh thu Các khoản giảm trừ doanh thu gồm: Chiết khấu hàng bán: là số tiền người bán giảm trừ cho người mua đối với số tiền phải trả cho người mua thanh toán tiền mua sản phẩm, hàng hoá dịch vụ của doanh nghiệp trước thời hạn thanh toán và đã được ghi trên hoá đơn bán hàng hoặc hợp đồng kinh tế. Giảm giá hàng bán: là số tiền người bán giảm trừ cho người mua ( khách hàng) trên giá bán đã thoả thuận do hàng kém phẩm chất, không đúng quy cách, thời hạn thanh toán đã được ghi trên hợp đồng kinh tế hoặc giảm giá cho khách hàng khi họ mua một khối lượng hàng hoá lớn. Giá trị hàng bán bị trả lại: là giá trị tính theo giá thanh toán của số sản phẩm hàng hoá, dịch vụ mà doanh nghiệp đã tiêu thụ bị khách hàng trả lại do vi phạm các hợp đồng kinh tế đã ký kết. Thuế tiêu thụ đặc biệt: là loại thuế gián thu tính trên một số loại hàng hoá, dịch vụ đặc biệt mà nhà nước không khuyến khích tiêu dùng. Thuế xuất nhập khẩu: là loại thuế gián thu tính trên sản phẩm hàng hoá của các tổ chức kinh tế trong và ngoài nước xuất khẩu qua biên giới Việt Nam. 6
Chuyên đề tốt nghiệp Giá vốn hàng bán (GVHB) phản ánh trị giá gốc sản phẩm hàng hoá, dịch vụ (bao gồm cả một số khoản thuế theo quy định như thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng) đã được xác định là tiêu thụ. Khi xác định được doanh thu thì đồng thời giá trị sản phẩm hàng hoá xuất khẩu cũng được phản ánh vào giá vốn để xác định kết quả. Do vậy việc xác định đúng giá vốn hàng bán có ý nghĩa rất quan trọng. Đối với doanh nghiệp sản xuất Giá vốn hàng bán = Giá thành sản phẩm của khối lượng sản phẩm tiêu thụ trong kỳ = Giá thành sản xuất của khối lượng sản phẩm tồn kho đầu kỳ + Giá thành sản xuất của khối lượng sản phẩm sản xuất trong kỳ – Giá thành sản xuất của khối lượng sản phẩm tồn kho cuối kỳ Đối với doanh nghiệp thương nghiệp Giá vốn hàng bán = Trị giá mua vào của hàng hoá bán ra = Trị giá hàng hoá tồn kho đầu kỳ + Trị giá hàng hoá mua vào trong kỳ – Trị giá hàng hoá tồn kho cuối kỳ Chi phí bán hàng là một bộ phận của chi phí lưu thông phát sinh dưới hình thái tiền tệ để thực hiện các nghiệp vụ bán hàng hóa kinh doanh trong kỳ báo cáo. Chi phí bán hàng được bù đắp bằng khối lượng doanh thu thuần được thực hiện, xét về nội dung kinh tế của các khoản mục chi phí bán hàng ta có: chi phí nhân viên bán hàng, chi phí vật liệu bao bì, chi phí khấu hao tài sản cố định của các khâu bán hàng, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí bằng tiền khác Chi phí quản lý doanh nghiệp (QLDN), là một loại chi phí thời kỳ được tính đến khi hạch toán lợi tức thuần tuý của kỳ báo cáo, chi phí QLDN là những khoản chi phí có liên quan đến việc tổ chức quản lý điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh. Nội dung chi phí quản lý cũng bao gồm các yếu tố chi phí như chi phí bán hàng, tuy vậy công dụng chi phí của các yếu tố đó có sự khác biệt. Chi phí quản lý doanh nghiệp phản ánh các khoản chi chung cho quản lý văn phòng và các khoản chi kinh doanh không gắn được với các địa chỉ cụ thể trong cơ cấu tổ chức sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 7
Chuyên đề tốt nghiệp b) Lợi nhuận từ hoạt động tài chính Hoạt động tài chính là những hoạt động có liên quan tới việc huy động, quản lý và sử dụng vốn trong kinh doanh Lợi nhuận từ hoạt động tài chính được xác định theo công thức: Lợi nhuận hoạt động tài chính = Thu nhập hoạt động tài chính – Thuế gián thu (nếu có) – Chi phí hoạt động tài chính trong đó: . Thu nhập tài chính gồm: lãi tiền gửi ngân hàng, bán trả góp, lãi kinh doanh chứng khoán, lãi góp vốn liên doanh, lãi đầu tư ngắn hạn và dài hạn khác, chiết khấu thanh toán khi mua hàng được hưởng, thu tiền do cho thuê tài sản và bán bất động sản, chênh lệch tỷ giá, hoàn nhập khoản dự phòng. . Chi phí hoạt động tài chính gồm: lỗ do kinh doanh chứng khoán và các hoạt động đầu tư khác, chi phí do đem góp vố liên doanh,chi phí liên quan đến việc thuê tài sản, chênh lệch tỷ giá, lập dự phòng giảm giá đầu tư chứng khoán c) Lợi nhuận từ hoạt động khác Hoạt động khác (hoạt động bất thường) là những hoạt động diễn ra không thường xuyên mà doanh nghiệp không dự tính trước được hoặc có dự tính nhưng ít có khả năng thực hiện như các hoạt động thanh lý, nhượng bán tài sản cố định, xử lý nợ khó đòi Lợi nhuận từ hoạt động khác được xác định theo công thức sau: Lợi nhuận hoạt động khác = Thu nhập hoạt động khác – Thuế gián thu (nếu có) – Chi phí hoạt động khác trong đó: . Thu nhập hoạt động khác là những khoản thu về tiền phạt do khách hàng vi phạm hợp đồng, tiền thu được từ hoạt động thanh lý, nhượng bán tài sản cố định, thu các khoản nợ khó đòi, thu các khoản miễn thuế, giảm thuế, tiền thu về giá trị tài sản thu được do vắng chủ, hoàn nhập dự phòng, giảm giá dự trữ và phải thu nợ khó đòi, trích trước sửa chữa lớn tài sản cố định, bảo hành sản phẩm nhưng không dùng hết vào cuối năm. . Chi phí hoạt động khác là những khoản chi như: chi phạt thuế, tiền phạt do doanh nghiệp vi phạm hợp đồng, chi cho thanh lý, nhượng bán tài 8
Chuyên đề tốt nghiệp sản, giá trị tài sản bị tổn thất do quỹ dự phòng tài chính không đủ bù đắp chi phí kinh doanh Sau khi đã xác định lợi nhuận của các hoạt động kinh doanh, chúng ta tiến hành tổng hợp lại, kết quả sẽ thu được lợi nhuận trước thuế thu nhập doanh nghiệp như sau: Lợi nhuận trước thuế TNDN = Lợi nhuận hoạt động sản xuất kinh doanh + Lợi nhuận hoạt động tài chính + Lợi nhuận hoạt động khác Sau đó ta sẽ xác định lợi nhuận sau thuế TNDN (lợi nhuận ròng) của doanh nghiệp trong kỳ theo công thức: Lợi nhuận ròng = Lợi nhuận trước thuế TNDN – Thuế TNDN hoặc Lợi nhuận ròng = Lợi nhuận trước thuế TNDN * (1 – thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp) Nhận xét: Cách xác định lợi nhuận theo phương pháp trực tiếp rất đơn giản, dễ tính toán, do đó phương pháp này được áp dụng phổ biến và rộng rãi trong các doanh nghiệp sản xuất ít loại sản phẩm. Còn đối với những doanh nghiệp lớn, sản xuất nhiều loại sản phẩm thì phương pháp này không thích hợp bởi khối lượng công việc tính toán sẽ rất lớn, tốn nhiều thời gian và công sức. 1.1.3.2_ Phương pháp gián tiếp ( xác định lợi nhuận qua các bước trung gian) Ngoài phương pháp xác định lợi nhuận như đã trình bày ở trên, chúng ta còn có thể xác định lợi nhuận trong kỳ của doanh nghiệp bằng cách tiến hành tính dần lợi nhuận của doanh nghiệp qua từng khâu trung gian. Cách xác định như vậy gọi là phương pháp xác định lợi nhuận qua các bước trung gian . Để xác định được kết quả cuối cùng của hoạt động sản xuất kinh doanh đó là lợi nhuận ròng của doanh nghiệp chúng ta cần tính lần lượt các chỉ tiêu sau: 1. Doanh thu bán hàng 2. Các khoản giảm trừ doanh thu (chiết khấu hàng bán, giảm giá hàng bán, giá trị hàng bán bị trả lại, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất nhập khẩu) 9
Chuyên đề tốt nghiệp 3. Doanh thu thuần về bán hàng (= 1- 2) 4. Trị giá vốn hàng bán 5. Lợi nhuận gộp về hoạt động kinh doanh (= 3 – 4) 6. Chi phí bán hàng 7. Chi phí quản lý doanh nghiệp 8. Lợi nhuận từ hoạt động sản xuất kinh doanh (= 5 – 6 – 7) 9. Thu nhập hoạt động tài chính 10. Chi phí hoạt động tài chính 11. Lợi nhuận hoạt động tài chính (= 9 – 10) 12. Thu nhập hoạt động khác 13. Chi phí hoạt động khác 14. Lợi nhuận hoạt động khác (=12 – 13) 15. Lợi nhuận trước thuế thu nhập doanh nghiệp (= 8 + 11 + 14) 16. Thuế thu nhập doanh nghiệp (=15 * thuế suất thuế TNDN) 17. Lợi nhuận ròng( =15 – 16) Nhận xét: Cách tính này cho phép người quản lý nắm được quá trình hình thành lợi nhuận và tác động của từng khâu hoạt động đến kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh cuối cùng của doanh nghiệp, đó là lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp (lợi nhuận ròng). Phương pháp này giúp chúng ta có thể lập Báo cáo kết quả kinh doanh của doanh nghiệp thông qua các chỉ tiêu trên, nhờ đó chúng ta dễ dàng phân tích và so sánh được kết quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp kỳ trước so với kỳ này. Mặt khác chúng ta có thể thấy được sự tác động của từng khâu hoạt động tới sự tăng giảm lợi nhuận của doanh nghiệp, từ đó sẽ giúp chúng ta tìm ra những giải pháp điều chỉnh thích hợp góp phần nâng cao lợi nhuận, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 1.1.3.3_ Phân tích điểm hoà vốn a) Khái niệm điểm hoà vốn Điểm hoà vốn là điểm mà tại đó doanh thu bán hàng đủ trang trải mọi chi phí bỏ ra và doanh nghiệp không lỗ, không lãi, là một điểm mà tại đó lợi nhuận của doanh nghiệp bằng không. Như vậy trên điểm hoà vốn sẽ có lãi và dưới điểm hoà vốn sẽ bị lỗ. Xác định điểm hoà vốn trong kinh doanh là điểm khởi đầu để quyết định quy mô sản xuất, tiêu thụ, quy mô 10
Chuyên đề tốt nghiệp vốn đầu tư cho sản xuất kinh doanh để đạt mức lãi mong muốn phù hợp với điều kiện hiện hành cũng như đầu tư mới hoặc đầu tư bổ sung. b) Phương pháp xác định . Xác định sản lượng hoà vốn Về mặt toán học, điểm hoà vốn là điểm giao nhau của đường biểu diễn doanh thu với đường biểu diễn chi phí. Do đó sản lượng hoà vốn chính là ẩn số của hai phương trình biểu diễn hai đường thẳng đó Gọi F: tổng chi phí cố định V: chi phí khả biến cho một đơn vị sản phẩm Q: sản lượng hoà vốn g: giá bán một đơn vị sản phẩm Khi đó, tổng chi phí khả biến là VQ Tổng chi phí sản xuất là Y1 = F + VQ Tổng doanh thu tiêu thụ sản phẩm là Y2 = gQ Tại điểm hoà vốn, tổng doanh thu = tổng chi phí (Y1 Y2 ) Qg = F + VQ Q(g – V) = F Sản lượng hoà vốn = Q = F/ (g – V) . Xác định doanh thu hoà vốn Doanh thu hoà vốn được xác định theo công thức sau: Doanh thu hoà vốn = gQ = g * F/ (g – V) = F/ (1 – V/g ) Tỉ lệ (1 – V/ g ) được gọi là tỉ lệ lãi trên biến phí Q được coi là sản lượng hoà vốn . Xác định công suất hoà vốn Người quản lý cần biết huy động bao nhiêu phần trăm công suất sẽ đạt điểm hoà vốn, mức huy động năng lực sản xuất trên công suất hoà vốn sẽ đưa lại lợi nhuận cho doanh nghiệp, ngược lại nếu mức huy động năng lực sản xuất thấp hơn công suất hoà vốn doanh nghiệp sẽ bị lỗ. Theo khái niệm điểm hoà vốn ta có tổng doanh thu = tổng chi phí gQ = F + VQ F = gQ – VQ, tức là tại điểm hoà vốn thì chênh lệch giữa tổng doanh thu bán hàng với tổng chi phí biến đổi chính là tổng chi phí cố định. Vậy khi huy động 100% công suất đạt sản lượng là s thì 11
Chuyên đề tốt nghiệp chênh lệch giữa tổng doanh thu và tổng chi phí biến đổi là (sg – sV). Do đó cần có h% công suất để chênh lệch đó đủ bù đắp chi phí cố định F = (sg – sV) / 100 * h% Công suất hoà vốn = h% = F/ (sg –sV) * 100 Nghĩa là cứ 1% công suất sẽ ứng với mức chênh lệch là (sg – sV) * 100. Nếu h%>1 thì doanh nghiệp không đạt được điểm hoà vốn (lợi nhuận 0) . Xác định thời gian đạt điểm hoà vốn Nếu gọi thời gian đạt điểm hoà vốn là n thì n được xác định theo công thức sau: n = 12 tháng * Q/ s với Q: sản lượng hoà vốn của doanh nghiệp s: sản lượng đạt được khi huy động 100% công suất. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp phải dành một khoảng thời gian là n tháng trong năm mới sản xuất đủ sản lượng hoà vốn. Kết luận: Phân tích điểm hoà vốn sẽ giúp cho các nhà quản trị tài chính xem xét kinh doanh trong mối quan hệ của nhiều yếu tố tác động tới lợi nhuận, cho phép xác định rõ ràng vào thời điểm nào trong kỳ kinh doanh hoặc ở mức sản xuất, tiêu thụ bao nhiêu sản phẩm thì doanh nghiệp không bị lỗ, từ đó có các quyết định chủ động và tích cực trong hoạt động sản xuất kinh doanh. 1.1.4_ Vai trò của lợi nhuận 1.1.4.1_ Vai trò của lợi nhuận đối với doanh nghiệp Lợi nhuận giữ vị trí quan trọng trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp vì trong điều kiện hạch toán kinh doanh độc lập theo cơ chế thị trường, doanh nghiệp có tồn tại và phát triển hay không thì điều quyết định là doanh nghiệp có tạo ra được lợi nhuận hay không? Chuỗi lợi nhuận của doanh nghiệp trong tương lai sẽ phát sinh và diễn biến như thế nào? Vì thế, lợi nhuận được coi là một trong những đòn bẩy kinh tế quan trọng đồng thời là một chỉ tiêu cơ bản đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh. Lợi nhuận tác động đến tất cả các mặt hoạt động của doanh nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình tài chính của doanh 12
Chuyên đề tốt nghiệp nghiệp, việc thực hiện chỉ tiêu lợi nhuận là điều kiện quan trọng đảm bảo cho tình hình tài chính của doanh nghiệp được ổn định, vững chắc. Lợi nhuận là một chỉ tiêu chất lượng tổng hợp nói lên kết quả của toàn bộ hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp phấn đấu cải tiến, nâng cao hiệu quả của hoạt động sản xuất kinh doanh làm cho giá thành sản phẩm hạ thì lợi nhuận sẽ tăng lên một cách trực tiếp. Ngược lại, nếu giá thành sản phẩm tăng lên thì lợi nhuận sẽ giảm đi. Bởi vậy là chỉ tiêu quan trọng nhất tác động đến mọi vấn đề của doanh nghiệp, quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp, đồng thời lợi nhhuận ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình tài chính của doanh nghiệp, là chỉ tiêu đánh giá chất lượng hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 1.1.4.2_ Vai trò của lợi nhuận đối với xã hội Ngoài vai trò đối với doanh nghiệp lợi nhận còn là nguồn tích luỹ cơ bản, là nguồn để mở rộng tái sản xuất xã hội. Sau mỗi chu kỳ sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp phải hạch toán lợi nhuận (hoặc lỗ) rồi từ đó nộp một khoản tiền vào ngân sách nhà nước. Sự tham gia đóng góp này của các doanh nghiệp được phản ánh ở số thuế thu nhập mà doanh nghiệp đã nộp. Thuế thu nhập doanh nghiệp là một sự điều tiết của nhà nước đối với lợi nhuận thu được của các đơn vị sản xuất kinh doanh, để góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển và động viên một phần lợi nhuận của cơ sở kinh doanh cho ngân sách nhà nước, bảo đảm sự đóng góp công bằng, hợp lý giữa các thành phần kinh tế, kết hợp hài hoà giữa lợi ích của nhà nước và lợi ích của người lao động. Trong điều kiện hiện nay ở nước ta, để khuyến khích, nâng cao chất lượng sản xuất, thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ miễn thu cho phần lợi nhuận dùng để tái đầu tư vào sản xuất kinh doanh và miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp hoạt động kinh doanh ở vùng sâu, vùng xa. Đối với các doanh nghiệp quốc doanh, hợp tác xã, các doanh nghiệp sản xuất điện năng, khai thác mỏ, luyện kim, cơ khí, phân bón, thuốc trừ sâu, vật liệu xây dựng, khai thácvà chế biến lâm sản, thuỷ hải sản, xây dựng, vận tải, nộp thuế thu nhập doanh nghiệp theo thuế suất 28%, các ngành công nghiệp nhẹ, công nghiệp thực phẩm và ngành sản xuất khác nộp thuế thu nhập doanh nghiệp theo thuế suất lớn hơn. Khoản 13
Chuyên đề tốt nghiệp thuế thu nhập mà các doanh nghiệp nộp vào ngân sách nhà nước sẽ dùng để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng mở rộng tái sản xuất xã hội. 1.1.5_ Nhân tố ảnh hưởng tới lợi nhuận của doanh nghiệp Với vai trò rất lớn của mình, lợi nhuận tác động tới mọi hoạt động của doanh nghiệp, lợi nhuận là nguồn tích luỹ cơ bản để tái sản xuất mở rộng. Tuy nhiên cần lưu ý rằng không thể coi lợi nhuận là chỉ tiêu duy nhất để đánh giá chất lượng hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và cũng không thể chỉ dùng lợi nhuận để so sánh chất lượng hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp khác nhau, bởi vì bản thân lợi nhuận chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố, đó là: 1.1.5.1_ Quy mô sản xuất Các doanh nghiệp cùng loại, nếu quy mô sản xuất khác nhau thì lợi nhuận thu được cũng khác nhau. ở những doanh nghiệp lớn hơn nếu công tác quản lý kém nhưng lợi nhuận thu được vẫn có thể lớn hơn những doanh nghiệp có quy mô nhỏ và công tác quản lý tốt hơn. Bởi doanh nghiệp lớn có rất nhiều ưu thế ngay cả khi tất cả các ngành kinh tế đã sử dụng nhiều đơn vị lớn có thiết bị và kiến thức chuyên môn hoá. Trước hết, doanh nghiệp có quy mô lớn sẽ có ưu thế về mặt tài chính, do đó phần dự trữ của doanh nghiệp cho những rủi ro không cần phải tăng tỷ lệ với doanh thu, vì với một số dự án đầu tư sản xuất tăng, có nhiều khả năng giảm bớt thiệt hại. Một khía cạnh khác của việc giảm bớt rủi ro kèm theo tăng quy mô sản xuất là các doanh nghiệp lớn có đủ sức đương đầu với những rủi ro lớn hơn do đó khả năng đạt được lợi nhuận cao hơn. Hơn nữa nếu doanh nghiệp muốn có nguồn tài chính lớn thì quy mô của nó cho phép việc thâm nhập trực tiếp vào thị trường vốn và với quy mô lớn nhà đầu tư sẽ tin tưởng khi họ quyết định đầu tư vào công ty. Một nhân tố quan trọng giúp nâng cao năng suất lao động của Công ty là với quy mô lớn công ty có thể tiếp nhận được các lợi thế theo quy mô về kỹ thuật và quản lý trong một số thị trường như: kho tàng bến bãi, đường xá, bởi vậy cho phép công ty có các ưu thế lớn về khả năng tạo dựng một tiền đồ sự nghiệp tốt cho các nhà quản lý. Còn về công tác mua nguyên vật liệu đầu vào thì nhờ quy mô lớn cho phép công ty có lợi thế 14
Chuyên đề tốt nghiệp trong thương lượng không chỉ về giá cả nguyên vật liệu mà còn về thời hạn và dịch vụ thanh toán, giao hàng. Trình độ trang bị tài sản cố định là một trong những biểu hiện về quy mô sản xuất của doanh nghiệp. ở hầu hết các doanh nghiệp sản xuất thuộc mọi thành phần kinh tế, doanh nghiệp đều có quyền tự chủ trong việc mua sắm, đổi mới tài sản cố định bằng các nguồn vốn như nguồn vốn pháp định, nguồn vốn tự bổ sung, nguồn vốn liên doanh, liên kết, và các nguồn vốn tín dụng khác. Nếu doanh nghiệp có quy mô lớn thì có thể dễ dàng trong việc huy động nguồn vốn lớn để mua sắm, hiện đại hoá trang thiết bị, công nghệ sản xuất nhằm góp phần tăng năng suất lao động, nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 1.1.5.2_ Điều kiện sản xuất kinh doanh Sự tiến bộ của Khoa học kỹ thuật và công nghệ, việc áp dụng mau lẹ những thành tựu về khoa học công nghệ vào sản xuất kinh doanh là nhân tố cực kỳ quan trọng cho phép các doanh nghiệp hạ giá thành sản phẩm, nâng cao lợi nhuận và thành công trong kinh doanh. Nhất là trong điều kiện hiện nay, cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật phát triển hết sức mạnh mẽ, các máy móc thiết bị được dùng vào sản xuất hết sức hiện đại thay thế nhiều lao động nặng nhọc của con người và điều đáng chú ý là ngày nay thế giới đang đi vào cuộc cách mạng công nghệ mới (như vi điện tử, tin học, sinh học, vật liệu mới) hầu như làm thay đổi nhiều điều kiện cơ bản của sản xuất như: việc tiêu tốn nguyên vật liệu để sản xuất ra sản phẩm ngày càng ít, nhiều loại vật liệu mới ra đời, lượng lao động dùng vào sản xuất cũng giảm bớt do áp dụng tự động hoá và công nghệ mới. Do vậy, trong sản xuất kinh doanh vấn đề đặt ra cho các doanh nghiệp là tuỳ theo điều kiện cụ thể mà đón bắt htời cơ, ứng dụng thành tựu khoa học kỹ thuật hiện đại vào sản xuất để nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành góp phần nâng cao lợi nhuận cho doanh nghiệp. Bên cạnh việc áp dụng thành tựu khoa học vào sản xuất thì nhà quản lý cần phải luôn quan tâm tới công tác tổ chức lao động và sử dụng con người. Bởi đây cũng là một nhân tố rất quan trọng để tăng năng suất lao động, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhất là các doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động trong sản xuất. Việc tổ chức lao 15
Chuyên đề tốt nghiệp động khoa học sẽ tạo ra sự kết hợp các yếu tố sản xuất một cách hợp lý loại trừ được tình trạng lãng phí lao động, lãng phí giờ máy, có tác dụng lớn thúc đẩy việc nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Nhưng điều quan trọng hơn và có ý nghĩa hơn trong việc tổ chức quản lý lao động của một doanh nghiệp là ở chỗ biết sử dụng yếu tố “con người”, biết khơi dậy tiềm năng trong mỗi con người, chủ doanh nghiệp phải biết bồi dưỡng trình độ cho cán bộ công nhân viên, quan tâm đến đời sống vật chất, tinh thần, điều kiện làm việc của mỗi người trong doanh nghiệp. 1.1.5.3_ Những nhân tố khách quan và chủ quan Ta có công thức xác định lợi nhuận từ hoạt động sản xuất kinh doanh như sau: LN = D – G – C trong đó LN: lợi nhuận thuần từ hoạt động sản xuất kinh doanh D: doanh thu tiêu thụ sản phẩm G: giá vốn hàng xuất bán C: chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp Nếu quan niệm doanh thu tuỳ thuộc vào sản lượng hàng hoá bán ra và giá bán bình quân của từng loại sản phẩm, giá vốn hàng xuất bán phụ thuộc vào số lượng hàng hoá bán ra và giá vốn bình quân của từng loại sản phẩm tiêu thụ, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp cũng phụ thuộc vào sản lượng hàng hoá bán ra và chi phí bán hàng chi phí quản lý doanh nhgiệp trên một đơn vị sản phẩm, thì lợi nhuận ròng từ hoạt động sản xuất kinh doanh phụ thuộc vào năm nhân tố sau: Một là, nhân tố sản lượng tiêu thụ, trong điều kiện các nhân tố khác không thay đổi, khi sản lượng tiêu thụ tăng lên hoặc giảm đi bao nhiêu lần thì lợi nhuận cũng tăng lên giảm đi bấy nhiêu lần. Việc tăng giảm khối lượng sản phẩm tiêu thụ phản ánh kết quả của sản xuất kinh doanh cả về khối lượng, chất lượng, chủng loại sản phẩm, và thời hạn cũng như phản ánh kết quả công tác bán hàng của doanh nghiệp. Như vậy, tác động của nhân tố này chủ yếu phản ánh yếu tố chủ quan trong công tác quản lý sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Hai là, nhân tố kết cấu tiêu thụ, kết cấu tiêu thụ thay đổi có thể làm tăng hoặc giảm tổng số lợi nhuận. Trong thực tế nếu tăng tỷ trọng bán ra những mặt hàng có mức lợi nhuận cao và giảm tỷ trọng bán ra những mặt 16
Chuyên đề tốt nghiệp hàng có mức lợi nhuận thấp hơn thì mặc dù lợi nhuận cá biệt của từng mặt hàng hoá không thay đổi nhưng tổng số lợi nhuận của doanh nghiệp sẽ tăng hoặc ngược lại nếu giảm tỷ trọng bán ra những mặt hàng có mức lợi nhuận cao và tăng tỷ trọng bán ra những mặt hàng có mức lợi nhuận thấp thì tổng số lợi nhuận mà doanh nghiệp thu được sẽ bị giảm. Việc thay đổi kết cấu tiêu thụ trước hết là do tác động của nhu cầu thị trường, tức là tác động của nhân tố khách quan. Mặt khác, để đáp ứng cho nhu cầu thị trường thường xuyên biến động, bản thân mỗi doanh nghiệp phải tìm cách tự điều chỉnh từ khâu sản xuất cho đến khâu tiêu thụ sản phẩm và khi đó tác động này lại là tác động mang yếu tố chủ quan trong công tác quản lý của doanh nghiệp. Ba là, nhân tố giá bán, giá bán sản phẩm thay đổi ảnh hưởng thuận chiều đến lợi nhuận, trường hợp giá cả hàng hoá của một số mặt hàng còn do nhà nước quyết định và trong điều kiện cạnh tranh ngày càng trở nên quyết liệt, giá cả hàng hoá tăng hay giảm là do tác động của những nhân tố khách quan như: nhu cầu , thị hiếu người tiêu dùng. Còn do phẩm cấp chất lượng hàng hoá không đạt tiêu chuẩn làm cho giá bán bình quân thay đổi thì đó lại là do tác động của nhân tố chủ quan. Bốn là, nhân tố giá vốn hàng xuất bán, thực chất ảnh hưởng của nhân tố này là ảnh hưởng của giá thành sản phẩm tiêu thụ và nó tác động nghịch chiều đến lợi nhuận. Như người ta biết, giá thành sản phẩm cao hay thấp, tăng hay giảm là tuỳ thuộc vào kết quả của việc quản lý tài chính và sử dụng lao động, vật tư trong quá trình sản xuất của doanh nghiệp. Nếu tổ chức quản lý tốt sản xuất và tài chính thì đây sẽ là nhân tố tác động mạnh mẽ đến việc hạ giá thành sản phẩn, tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp. Trước hết, tổ chức quản lý sản xuất đạt trình độ cao có thể giúp doanh nghiệp xác định được mức sản xuất tối ưu, phương án sản xuất tối ưu làm cho giá thành sản phẩm hạ xuống. Nhờ vào việc bố trí các khâu sản xuất hợp lý có thể hạn chế sự lãng phí phí nguyên vật liệu, giảm thấp tỷ lệ phế phẩm, những chi phí về ngừng sản xuất Bên cạnh đó thì công tác tổ chức sử dụng vốn hợp lý, đáp ứng đầy đủ kịp thời nhu cầu cho việc mua sắm vật tư tránh được những tổn thất cho sản xuất khi máy móc phải ngừng làm việc do thiếu vật tư. Đồng thời thông qua việc tổ chức sử dụng vốn, kiểm tra được tình hình dự trữ vật tư, tồn kho sản phẩm, từ đó phát 17
Chuyên đề tốt nghiệp hiện ngăn ngừa kịp thời tình trạng ứ đọng, mất mát hao hụt vật tư, sản phẩm Việc đẩy mạnh chu chuyển vốn có thể giảm bớt nhu cầu vay vốn khiến cho doanh nghiệp giảm bớt chi phí về trả lãi tiền vay, tất cả những sự tác động trên đều là tác động của nhân tố chủ quan trong công tác quản lý của doanh nghiệp. Nếu tổ chức tốt công tác này sẽ làm giảm bớt chi phí sản xuất góp phần tích cực hạ giá thành sản phẩm nâng cao lợi nhuận cho doanh nghiệp. Năm là, tác động của nhân tố chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, tính chất ảnh hưởng của nhân tố này giống với ảnh hưởng cấu nhân tố giá bán, xét cả về mức độ cũng như tính chất ảnh hưởng . 1.1.6_ Các chỉ tiêu về lợi nhuận Để so sánh, đánh giá chất lượng hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, người ta căn cứ vào mức lợi nhuận tuyệt đối và mức lợi nhuận tương đối mà doanh nghiệp đạt được trong kỳ. 1.1.6.1_ Mức lợi nhuận tuyệt đối Mức lợi nhuận tuyệt đối gồm Lợi nhuận trước thuế thu nhập doanh nghiệp và lãi vay Lợi nhuận trước thuế thu nhập doanh nghiệp Lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp ( hay còn gọi là lợi nhuận ròng) Tuy nhiên, khi so sánh chất lượng hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp chỉ tiêu lợi nhuận tuyệt đối ít được sử dụng, mà nhà quản trị tài chính thường quan tâm hơn tới chỉ tiêu về mức lợi nhuận tương đối ( chính là tỷ suất lợi nhuận ) 1.1.6.2_ Mức lợi nhuận tương đối Mức lợi nhuận tương đối, tỷ suất lợi nhuận (còn gọi là mức doanh lợi) phản ánh kết quả của một loạt chính sách và quyết định của doanh nghiệp. Tỷ suất lợi nhuận là chỉ tiêu trả lời cho câu hỏi cuối cùng doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả như thế nào, là cơ sở quan trọng để đánh giá kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất định. Tỷ suất lợi nhuận là đáp số sau cùng của hiệu quả kinh doanh và là một luận cứ quan trọng để các nhà hoạch định đưa ra quyết định tài chính trong tương lai. Tỷ suất lợi nhuận (mức doanh lợi) có nhiều dạng: 18
Chuyên đề tốt nghiệp a. Tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu Chỉ tiêu này được tính bằng cách chia lợi nhuận cho doanh thu tiêu thụ sản phẩm. Về lợi nhuận có hai chỉ tiêu mà nhà quản trị tài chính rất quan tâm là lợi nhuận trước thuế và lợi nhuận sau thuế (lợi nhuận thuần tuý sau khi đã nộp các khoản cho ngân sách nhà nước). Do vậy tương ứng cũng sẽ có hai chỉ tiêu TSLN trên doanh thu, công thức xác định như sau: TS LN trước thuế trên doanh thu = Lợi nhuận trước thuế * 100/ Doanh thu thuần TSLN sau thuế trên doanh thu = Lợi nhuận sau thuế * 100/ Doanh thu thuần Chỉ tiêu Tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu phản ánh bình quân trong một đồng doanh thu mà doanh nghiệp thực hiện trong kỳ có mấy đồng lợi nhuận. b. Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản Chỉ tiêu này được xác định bằng cách chia lợi nhuận trước thuế và lãi vay (EBIT) cho giá trị tài sản bình quân theo công thức TS LN trên tài sản = LN trước thuế và lãi vay* 100 / Tài sản bình quân TS LN trên tài sản = EBIT * 100/ Tài sản bình quân Chỉ tiêu Tỷ suất lợi nhuận trên tài sản phản ánh một đồng giá trị tài sản mà doanh nghiệp đã huy động vào sản xuất kinh doanh tạo ra mấy đồng lợi nhuận trước thuế và lãi vay. c. Tỷ suất lợi nhuận vốn kinh doanh Chỉ tiêu này được tính bằng cách chia lợi nhuận cho bình quân tổng số vốn kinh doanh của doanh nghiệp trong kỳ nghiên cứu. Cũng giống như chỉ tiêu TSLN trên doanh thu, người ta thường tính riêng rẽ mối quan hệ giữa lợi nhuận trước thuế và lợi nhuận sau thuế với vốn kinh doanh. Công thức được xác định như sau: TS LN trước thuế vốn kinh doanh = Lợi nhuận trước thuế * 100/ Vốn kinh doanh bình quân TSLN sau thuế vốn kinh doanh = Lợi nhuận sau thuế * 100/ Vốn kinh doanh bình quân 19
Chuyên đề tốt nghiệp Chỉ tiêu Tỷ suất lợi nhuận vốn kinh doanh phản ánh một đồng vốn kinh doanh mà doanh nghiệp đã sử dụng vào sản suất kinh doanh trong kỳ tạo ra mấy đồng lợi nhuận. Trong hai chỉ tiêu TSLN trước thuế vốn kinh doanh và TSLN sau thuế vốn kinh doanh thì chỉ tiêu TSLN sau thuế vốn kinh doanh được các nhà quản trị tài chính sử dụng nhiều hơn, bởi lẽ nó phản ánh số lợi nhuận còn lại (sau khi doanh nghiệp đã trả lãi vay ngân hàng và thực hiện nghĩa vụ với nhà nước) được sinh ra do sử dụng bình quân một đồng vốn kinh doanh. d. Tỷ suất lợi nhuận vốn chủ sở hữu Mục tiêu hoạt động của doanh nghiệp là tạo ra lợi nhuận ròng cho các chủ nhân, những người chủ sở hữu doanh nghiệp đó. Doanh lợi vốn chủ sở hữu là chỉ tiêu đánh giá mức độ thực hiện của mục tiêu này. TSLN vốn chủ sở hữu được tính bằng cách chia lợi nhuận sau thuế cho vốn chủ sở hữu bình quân. Công thức xác định như sau: TSLN vốn chủ sở hữu = Lợi nhuận sau thuế * 100 / Vốn chủ sở hữu bình quân Chỉ tiêu TSLN vốn chủ sở hữu có ý nghĩa là một đồng vốn mà chủ sở hữu bỏ vào sản xuất kinh doanh trong kỳ mang lại mấy động lợi nhuận sau thuế. Nếu doanh nghiệp có TSLN vốn chủ sở hữu > TSLN sau thuế trên tổng vốn kinh doanh, điều đó chứng tỏ việc doanh nghiệp sử dụng vốn vay rất có hiệu quả. e. Tỷ suất lợi nhuận trên giá thành Là quan hệ giữa lợi nhuận tiêu thụ so với giá thành toàn bộ của sản phẩm hàng hoá tiêu thụ, công thức được xác định như sau: TSLN trên giá thành = P * 100 / Zsp Trong đó: P: lợi nhuận tiêu thụ trong kỳ Zsp: giá thành toàn bộ sản phẩm hàng hoá tiêu thụ trong kỳ Thông qua chỉ tiêu tỷ suất lợi nhuận trên giá thành nhà quản trị tài chính có thể thấy rõ hiệu quả của chi phí bỏ vào sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. 1.2_ Biện pháp nâng cao lợi nhuận trong các doanh nghiệp 1.2.1_ Sử dụng hệ thống “đòn bẩy” trong doanh nghiệp 20
Chuyên đề tốt nghiệp Trong vật lý, đòn bẩy có tác dụng là chỉ cần sử dụng một lực nhỏ có thể di chuyển một vật lớn. Còn trong kinh tế đòn bẩy được giải thích bằng sự gia tăng rất nhỏ về sản lượng (hoặc doanh thu) có thể đạt được một sự gia tăng rất lớn về lợi nhuận. Tác dụng của đòn bẩy được sử dụng để biện minh cho khả năng về chi trả những chi phí cố định khi sử dụng tài sản hoặc vốn để nhấn mạnh khả năng hoàn trả cho những người chủ của chúng. Tác dụng đòn bẩy xuất hiện khi mà một công ty có những chi phí cố định. Hệ thống đòn bẩy được các doanh nghiệp sử dụng trong quản lý tài chính là đòn bẩy kinh doanh, đòn bẩy tài chính, đòn bẩy tổng hợp. 1.2.1.1_ Đòn bẩy kinh doanh a. Khái niệm đòn bẩy kinh doanh : Là sự kết hợp giữa chi phí bất biến (định phí) và chi phí khả biến (biến phí) trong việc điều hành doanh nghiệp. Đòn bẩy kinh doanh sẽ rất lớn trong các doanh nghiệp có tỷ lệ chi phí bất biến cao hơn so với chi phí khả biến, ngược lại đòn bẩy kinh doanh sẽ thấp khi tỷ lệ chi phí bất biến nhỏ hơn chi phí khả biến. Khi đòn bẩy kinh doanh cao, chỉ cần một sự thay đổi nhỏ về sản lượng tiêu thụ cũng làm thay đổi lớn về lợi nhuận, nghĩa là lợi nhuận của doanh nghiệp sẽ rất nhạy cảm với thị trường khi doanh thu biến động. Đòn bẩy kinh doanh có cơ sở từ quan hệ giữa doanh thu của một công ty với những thu nhập khi chưa trả lãi và nộp thuế của nó. Như vậy, đòn bẩy kinh doanh là tỷ lệ thay đổi về lợi nhuận trước thuế và lãi vay (EBIT: earning before interest and tax) phát sinh do sự thay đổi về sản lượng tiêu thụ. b. Độ lớn của đòn bẩy kinh doanh Độ lớn của đòn bẩy kinh doanh (DOL: degree oprating leverage) tồn tại trong doanh nghiệp ở mức độ sản lượng cho sẵn được tính theo công thức: DOL = tỷ lệ thay đổi EBIT/ tỷ lệ thay đổi sản lượng tiêu thụ Chúng ta có thể thành lập công thức để do lường độ lớn của đòn bẩy kinh doanh như sau: gọi F là định phí (không có lãi vay) V là biến phí trên một đơn vị sản phẩm g là giá bán một sản phẩm 21
Chuyên đề tốt nghiệp Khi tiêu thụ được Q0 sản phẩm ta sẽ đạt được lợi nhuận trước thuế và lãi vay làP0 , ta có P0 = Tổng doang thu – Tổng chi phí =Q0 g – (F + Q0 V) = Q0 (g – V) – F Nếu tiêu thụ được Q1 sản phẩm (Q1 >Q0 ) thì sẽ đạt được lợi nhuận trước thuế và lãi vay làP1 , ta cóP1 = Tổng doanh thu – Tổng chi phí = Q1 (g – V) – F Ta gọi Q =Q1 – Q0 P = P1 – P0 = Q1 (g – V) – F –Q0 (g – V) + F = Q1 (g – V) – Q0 (g – V) = (Q1 –Q0 )(g – V) = Q(g –V) Khi đó độ lớn của đòn bẩy kinh doanh (DOL) ở mức độ sản lượng Q0 được xác định như sau: DOL = Tỷ lệ thay đổi của EBIT / Tỷ lệ thay đổi sản lượng tiêu thụ = lợi nhuận / lợi nhuận gốc / sản lượng / sản lượng gốc = P/ P0 / Q/Q0 = Q(g – V)/ [Q0 (g – V) – F] / Q/ Q0 = Q(g – V) / [Q0 (g – V) – F] Như vậy, độ lớn của đòn bẩy kinh doanh đặt trọng tâm vào định phí và tỷ lệ thuận với định phí. DOL cho biết lợi nhuận của doanh nghiệp sẽ thay đổi như thế nào khi lượng bán thay đổi 1%. c. Tác dụng của đòn bẩy kinh doanh Đòn bẩy kinh doanh là công cụ được các nhà quản lý sử dụng để gia tăng lợi nhuận, ở doanh nghiệp trang bị tài sản cố định (TSCĐ) hiện đại, định phí rất cao, biến phí rất nhỏ thì sản lượng hoà vốn rất lớn. Nhưng một khi đã vượt qua điểm hoà vốn thì lại có đòn bẩy rất lớn, do đó chỉ cần một sự thay đổi nhỏ của sản lượng cũng sẽ làm gia tăng một lượng lớn lợi nhuận. Chúng ta có công thức đo lường sự tác động của đòn bẩy kinh doanh tới sự gia tăng lợi nhuận như sau: 22
Chuyên đề tốt nghiệp Tỷ lệ gia tăng EBIT = DOL * Tỷ lệ thay đổi về sản lượng tiêu thụ Khái niệm đòn bẩy kinh doanh cung cấp cho các nhà quản lý doanh nghiệp một công cụ để dự kiến lợi nhuận. đòn bẩy kinh doanh thuộc phạm vi mà những chi phí cố định được sử dụng có lợi trong quá trình sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên cần lưu ý rằng: đòn bẩy kinh doanh như “con dao hai lưỡi”, chúng ta biết đòn bẩy kinh doanh phụ thuộc vào định phí, nếu vượt qua điểm hoà vốn thì doanh nghiệp nào có định phí cao sẽ thu được lợi nhuận cao, nhưng nếu chưa vượt quá điểm hoà vốn, ở cùng một mức độ sản lượng thì doanh nghiệp nào có định phí càng cao thì lỗ càng lớn. Điều này giải thích tại sao các doanh nghiệp phải phấn đấu để đạt được sản lượng hoà vốn. Khi vượt quá điểm hoà vốn thì đòn bẩy kinh doanh luôn luôn dương và nó ảnh hưởng tích cực tới sự gia tăng lợi nhuận. 1.2.1.2_ Đòn bẩy tài chính a. Khái niệm đòn bẩy tài chính Đòn bẩy tài chính là mối quan hệ tỷ lệ giữa vốn mắc nợ và tổng số vốn hiện có, đôi khi người ta còn gọi là hệ số nợ. Thông qua hệ số nợ, người ta còn xác định được mức độ góp vốn của chủ sở hữu với số nợ vay, nó có một vị trí và tầm quan trọng đặc biệt và được coi như một chính sách tài chính của doanh nghiệp. Nếu gọi: C là tổng vốn chủ sở hữu, Vlà tổng số nợ vay T là tổng vốn kinh doanh mà doanh nghiệp đang sử dụng (T = C + V) Hv là hệ số nợ vay, Hv = V/ T Hệ số nợ vay (Hv) phản ánh trong một đồng vốn kinh doanh mà doanh nghiệp hiện đang sử dụng có mấy đồng vốn vay, khi đó mức độ góp vốn của chủ sở hữu là Hc = 1 – Hv. Khi Hv càng lớn thì chủ sở hữu càng có lợi, vì khi đó chủ sở hữu chỉ phải đóng góp một lượng vốn ít nhưng được sử dụng một lượng tài sản lớn. Đặc biệt khi doanh nghiệp tạo ra lợi nhuận trên tiền vay lớn hơn so với tiền lãi phải trả thì phần lợi nhuận dành cho chủ sở hữu gia tăng rất nhanh. b. Độ lớn của đòn bẩy tài chính Đòn bẩy tài chính là sự đánh giá chính sách vay nợ được sử dụng trong việc điều hành doanh nghiệp. Vì lãi vay phải trả không đổi khi sản 23
Chuyên đề tốt nghiệp lượng thay đổi, do đó đòn bẩy tài chính sẽ rất lớn trong các doanh nghiệp có tỷ số nợ cao và ngược lại đòn bẩy tài chính sẽ rất nhỏ nếu tỷ số nợ của doanh nghiệp thấp. Còn những doanh nghiệp không mắc nợ (tỷ số nợ = 0) thì sẽ không có đòn bẩy tài chính. Như vậy đòn bẩy tài chính đặt trọng tâm vào tỷ số nợ, khi đòn bẩy tài chính cao thì chỉ cần một sự thay đổi nhỏ về lợi nhuận trước thuế và lãi vay cũng có thể làm tăng một tỷ lệ cao hơn về doanh lợi vốn chủ sở hữu, nghĩa là tỷ suất lợi nhuận vốn chủ sở hữu rất nhạy cảm khi mà EBIT thay đổi. Độ lớn đòn bẩy tài chính (DFL:degree finance leverage) được xác định theo công thức: DFL = tỷ lệ thay đổi về doanh lợi vốn chủ sở hữu / tỷ lệ thay đổi của lợi nhuận trước thuế và lãi vay Nếu gọi I là lãi vay phải trả thì DFL = [Q0 (g – V) – F] / [Q0 (g – V) – F – I] Công thức được chứng minh như sau: Khi tiêu thụ được sản phẩmQ0 , doanh nghiệp đạt lợi nhuận trước thuế và lãi vay là P0 = Q0 g – (F+Q0 V) = Q0 (g – V) – F ' lợi nhuận sau thuế là P0 = [Q0 (g – V) – F – I](1 – t%) t: thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp ' TSLN sau thuế vốn CSH là P0 / C = [Q0 (g – V) – F – I](1 – t%) / C Khi tiêu thụ được sản phẩm Q1 (Q1 >Q0 ), doanh nghiệp đạt lợi nhuận trước thuế và lãi vay là P1 = Q1 g – (F +Q1 V) = Q1 (g – V) – F ' lợi nhuận sau thuế là P1 = [Q1 (g – V) – F – I](1 – t%) ' TSLN sau thuế vốn CSH là P1 / C = [Q1 (g – V) – F – I](1 – t%) / C Gọi Q = Q1 – Q0 P = P1 –P0 = (Q1 –Q0 )(g – V) = Q(g – V) 24
Chuyên đề tốt nghiệp ' Mức gia tăng doanh lợi vốn CSH được xác định là Pc ' ' ' Pc = P1 –P0 = (Q1 –Q0 )(g – V)(1 – t%) / C = Q(g – V)(1 – t%) / C Với tỷ lệ thay đổi về doanh lợi vốn chủ sở hữu khi sản lượng thay đổi là ' ' Pc / Poc = Q(g – V) / [Q0 (g – V) – F – I] (công thức a) Và tỷ lệ thay đổi về lợi nhuận trước thuế và lãi vay khi sản lượng thay đổi là: P/ P0 = Q(g – V) / Q0 (g – V) – F (công thức b) Từ hai công thức a và b ta tính được độ lớn của đòn bẩy tài chính (DFL) ' ' DFL = Pc /Poc / P/ P0 = [Q0 (g – V) – F] / [Q0 (g – V) – F – I] c. Tác dụng của đòn bẩy tài chính Đòn bẩy tài chính được sử dụng rất nhiều trong giao dịch thương mại, đặc biệt là ở đâu mà tài sản và nguồn vốn thực tế bao gồm trái phiếu, cổ phiếu ưu đãi chứ không phải cổ phiếu thường. Đòn bẩy tài chính có quan hệ với tương quan giữa thu nhập công ty trước khi trả lãi và nộp thuế và thu nhập dành cho chủ sở hữu cổ phiếu thường và những cổ đông khác. Khả năng gia tăng lợi nhuận cao là điều mong ước của các chủ sở hữu, trong đó đòn bẩy tài chính là một công cụ được các nhà quản lý ưa dùng. Nhưng đòn bẩy tài chính vừa là một công cụ tích cực cho việc khuyếch đại lợi nhuận ròng trên một đồng vốn chủ sở hữu, vừa là một công cụ kìm hãm sự gia tăng đó. Sự thành công hay thất bại này tuỳ thuộc vào sự khôn ngoan hay khờ dại của nhà quản lý doanh nghiệp khi lựa chọn cơ cấu tài chính và việc chọn lựa cơ cấu vốn (hệ số nợ cao hay thấp) sẽ làm tăng hoặc giảm tính mạo hiểm của doanh nghiệp. Xem xét phân tích việc sử dụng đòn bẩy tài chính có ý nghĩa rất lớn đối với người quản lý doanh nghiệp trong việc định hướng tổ chức nguồn vốn của doanh nghiệp. 1.2.1.3_ Đòn bẩy tổng hợp Đòn bẩy tổng hợp phản ánh mối qua hệ giữa chi phí bất biến và chi phí khả biến, độ lớn của đòn bẩy kinh doanh sẽ rất lớn ở những doanh nghiệp có chi phí bất biến cao hơn chi phí khả biến. Những đòn bẩy kinh doanh 25
Chuyên đề tốt nghiệp chỉ tác động đến lợi nhuận trước thuế và lãi vay. Còn độ lớn của đòn bẩy tài chính chỉ phụ thuộc vào tỷ số mắc nợ, do đó, đòn bẩy tài chính tác động đến lợi nhuận sau thuế và lãi vay. Bởi vậy khi ảnh hưởng của đòn bẩy kinh doanh chấm dứt thì ảnh hưởng của đòn bẩy tài chính sẽ thay thế để khuyếch đại doanh lợi vốn chủ sở hữu khi doanh thu thay đổi. Vì lẽ đó mà đòn bẩy tổng hợp ra đời, đòn bẩy tổng hợp là sự kết hợp của đòn bẩy kinh doanh và đòn bẩy tài chính, độ lớn của đòn bẩy tổng hợp (DTL: degree total leverage ) được xác định theo công thức sau: DTL = DOL*DFL DTL = Qo(g – V) / [Qo(g – V) – F – I] Từ công thức đòn bẩy tổng hợp , chúng ta có nhận xét: một quyết định đầu tư vào tài sản cố định và tài trợ cho việc đầu tư đó bằng vốn vay (phát hành trái phiếu, vay ngân hàng ) sẽ cho phép doanh nghiệp xác định một cách chính xác sự biến động của doanh thu ảnh hưởng như thế nào tới lợi nhuận của chủ sở hữu. Đòn bẩy tổng hợp phản ánh tác động của đòn bẩy kinh doanh và đòn bẩy tài chính tới mức độ mạo hiểm của công ty (mức độ của khả năng thanh toán các khoản nợ cố định kết hợp với những khả năng không chắc chắn khác). Đòn bẩy tổng hợp cho biết khả năng của công ty trong sử dụng chi phí hoạt động cố định và chi phí tài chính cố định để nhân tác động khi thay đổi lượng bán tới thu nhập mỗi cổ phiếu. Nếu lượng bán thay đổi 1% làm cho thu nhập mỗi cổ phiếu vượt quá % thay đổi của lượng bán thì tác động của đòn bẩy tổng hợp sẽ dương. Kết luận: Khi tác động của những đòn bẩy tăng thì sự mạo hiểm của công ty cũng tăng, kể từ khi mà sự mạo hiểm liên quan tới khả năng trang trải chi phí hoạt động cố định và chi phí tài chính cố định của nó. Phân tích đòn bẩy là một phần của phân tích hoàn vốn và cùng sử dụng những thông tin cơ bản: giá cả, sản lượng, chi phí khả biến, chi phí bất biến Mọi sự hiểu biết về ba loại đòn bẩy đã được đề cập ở trên sẽ giúp cho các nhà quản lý tài chính đánh giá được mức độ các loại rủi ro (rủi ro trong kinh doanh, rủi ro về mặt tài chính) mà doanh nghiệp có thể gặp phải trong quá trình tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh. Mặt khác, sự hiểu biết về đòn bẩy còn giúp cho nhà quản lý tài chính doanh nghiệp lựa chọn các biện pháp thích hợp với điều kiện kinh doanh của doanh 26
Chuyên đề tốt nghiệp nghiệp trong việc đầu tư, trang bị cơ sở vật chất, kỹ thuật và mức độ sử dụng vốn vay để có thể tăng tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu, đồng thời đảm bảo an toàn cho doanh nghiệp trong kinh doanh. 1.2.2_ Hạ giá thành sản phẩm Trong hoạt động sản xuất kinh doanh, khi quyết định lựa chọn phương án sản xuất kinh doanh một loại sản phẩm nào đó, doanh nghiệp cần phải tính đến lượng chi phí bỏ ra để sản xuất và tiêu thụ sản phẩm đó. Như vậy có nghĩa là doanh nghiệp phải xác định được giá thành sản phẩm. 1.2.2.1_ Khái niệm và ý nghĩa của chỉ tiêu giá thành sản phẩm (Zsp) a. Khái niệm: Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ chi phí của doanh nghiệp để hoàn thành việc sản xuất và tiêu thụ một loại sản phẩm nhất định. b.ý nghĩa của chỉ tiêu giá thành sản phẩm Trong công tác quản lý chi phí sản xuất kinh doanh, chỉ tiêu giá thành sản phẩm giữ một vai trò quan trọng thể hiện trên các mặt sau: Giá thành là thước đo mức chi phí tiêu hao phải bù đắp, là một căn cứ để xác định hiệu quả sản xuất kinh doanh. Để quyết định lựa chọn sản xuất một loại sản phẩm nào đó, doanh nghiệp phải nắm được nhu cầu thị trường, giá cả thị trường và điều tất yếu phải biết mức chi phí sản xuất và tiêu thụ sản phẩm do doanh nghiệp phải bỏ ra. Trên cơ sở đó mới xác định được hiệu quả sản xuất kinh doanh của loại sản phẩm đó để quyết định lựa chọn và quyết định khối lượng sản xuất nhằm đạt được lợi nhuận tối đa. Khi xác định hiệu quả sản xuất kinh doanh thực tế một loại sản phẩm nhất định cũng cần phả xác định chính xác giá thành thực tế của nó. Giá thành là một công cụ quan trọng của doanh nghiệp để kiểm soát tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh, xem xét hiệu quả của các biện pháp tổ chức kỹ thuật. Thông qua tình hình thực hiện kế hoạch giá thành, doanh nghiệp có thể xem xét tình hình sản xuất và bỏ chi phí vào sản xuất, tác động và hiệu quả thực hiện các biện pháp tổ chức kỹ thuật đến sản xuất, phát hiện và tìm ra nguyên nhân dẫn đến phát sinh chi phí không hợp lý để có biện pháp khắc phục. 27
Chuyên đề tốt nghiệp Giá thành là một căn cứ quan trọng để doanh nghiệp định giá cả đối với từng loại sản phẩm. 1.2.2.2_ Biện pháp hạ giá thành sản phẩm Với ý nghĩa quan trọng nêu trên, trong hoạt động sản xuất kinh doanh một yêu cầu khách quan đặt ra cho các doanh nghiệp là phải quan tâm tìm biện pháp hạ thấp giá thành sản phẩm nhằm tăng lợi nhuận. Muốn hạ thấp giá thành sản phẩm doanh nghiệp cần phải thực hiện các biện pháp chủ yếu sau: Một là, nâng cao năng suất lao động. Nâng cao năng suất lao động làm cho số giờ công tiêu hao để sản xuất ra mỗi đơn vị sản phẩm giảm bớt hoặc làm cho số lượng sản phẩm sản xuất ra trong một đơn vị thời gian tăng thêm. Kết quả của việc nâng cao năng suất lao động làm cho chi phí về tiền lương của công nhân sản xuất và một số khoản chi phí cố định khác trong giá thành được hạ thấp. Nhưng sau khi năng suất lao động tăng thêm, chi phí tiền lương trong mỗi đơn vị sản phẩm hạ thấp nhiều hay ít còn phụ thuộc vào chênh lệch giữa tốc độ tăng năng suất lao động và tốc độ tăng lương bình quân. Vì vậy, khi xây dựng kế hoạch và quản lý quỹ tiền lương phải quán triệt nguyên tắc: tốc độ tăng năng suất lao động phải lớn hơn tốc độ tăng lương bình quân sao cho việc tăng năng suất lao động một phần dùng để tăng thêm tiền lương, nâng cao mức sống cho công nhân viên chức trong doanh nghiệp, phần khác để tăng thêm lợi nhuận cho doanh nghiệp, đảm bảo phát triển sản xuất. Muốn không ngừng nâng cao năng suất lao động để hạ thấp giá thành sản phẩm, doanh nghiệp phải nhanh chóng đón nhận sự tiến bộ của Khoa học công nghệ, áp dụng những thành tựu về khoa học công nghệ mới vào sản xuất. Tổ chức lao động khoa học tránh lãng phí sức lao động và máy móc thiết bị, động viên sức sáng tạo của con người, ngày càng cống hiến tài năng cho doanh nghiệp. Hai là, tiết kiệm nguyên vật liệu tiêu hao. Nguyên, nhiên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn trong giá thành sản phẩm, thường vào khoảng 60% đến 70%. Bởi vậy, phấn đấu tiết kiệm nguyên nhiên vật liệu tiêu hao có ý nghĩa quan trọng đối với việc hạ thấp giá thành sản phẩm. Muốn tiết kiệm nguên vật liệu tiêu hao doanh nghiệp phải xây dựng định mức tiêu hao tiên tiến và thực hiện theo kế hoạch đã đề ra để khống chế sản lượng tiêu 28
Chuyên đề tốt nghiệp hao, cải tiến kỹ thuật sản xuất và thiết kế sản phẩm nhằm giảm bớt số lượng tiêu hao cho mỗi đơn vị sản phẩm, sử dụng vật liệu thay thế và tận dụng phế liệu phế phẩm, cải tiến công tác mua, công tác bảo quản để vừa giảm tối đa nguyên vật liệu hư hỏng kém phẩm chất vừa giảm được chi phí mua nguyên vật liệu. Ba là, tận dụng công suất máy móc thiết bị. Khi sử dụng phải làm cho các loại máy móc thiết bị sản xuất phát huy hết khả năng hiện có của chúng để sản xuất sản phẩm được nhiều hơn, để chi phí khấu hao và một số chi phí cố định khác giảm bớt một cách tương ứng trong một đơn vị sản phẩm. Muốn tận dụng tối đa công suất máy móc thiết bị phải lập kế hoạch sản xuất và phải chấp hành đúng đắn sử dụng thiết bị, chấp hành nghiêm chỉnh chế độ bảo quản, kiểm tra, sửa chữa thường xuyên, tổ chức sản xuất và tổ chức lao động hợp lý, cân đối năng lực sản xuất trong dây truyền sản xuất, cải tiến kỹ thuật để nâng cao năng lực sản xuất của máy móc thiết bị. Bốn là, giảm bớt những tổn thất trong sản xuất. Những tổn thất trong quá trình sản xuất của doanh nghiệp là những chi phí về sản phẩm hỏng và chi phí ngừng sản xuất. Các khoản chi phí này không tạo thành giá trị sản phẩm nhưng nếu phát sinh trong sản xuất đều dẫn đến lãng phí và chi phí nhân lực, vật lực, giá thành sản phẩm sẽ tăng cao. Bởi vậy, doanh nghiệp phải cố gắng giảm bớt những tổn thất về mặt này. Muốn giảm bớt sản phẩm hỏng phải không ngừng nâng cao kỹ thuật sản xuất, công nghệ và phương pháp thao tác. Nâng cao ý thức trách nhiệm trong sản xuất, vật liệu và máy móc thiết bị dùng trong sản xuất phải đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, xây dựng và chấp hành nghiêm chỉnh chế độ kiểm tra chất lượng sản xuất ở các công đoạn sản xuất, thực hiện chế độ trách nhiệm vật chất khi xảy ra sản phẩm hỏng. Năm là, tiết kiệm chi phí quản lý hành chính. Chi phí quản lý hành chính bao gồm tiền lương của cán bộ nhân viên quản lý, chi phí về văn phòng, bưu điện tiếp tân, khánh tiết Muốn tiết kiệm chi phí quản lý hành chính doanh nghiệp phải chấp hành nghiêm chỉnh dự toán chi phí về quản lý hành chính. Mặt khác, luôn phải cải tiến phương pháp làm việc để nâng cao hiệu suất trong công tác quản lý, giảm bớt số lượng nhân viên 29
Chuyên đề tốt nghiệp quản lý. Ngoài ra việc phấn đấu tăng năng suất lao động để tăng thêm sản lượng cũng là biện pháp quan trọng để giảm chi phí quản lý hành chính. Trên đây là những biện pháp chủ yếu để phấn đấu hạ giá thành sản phẩm của một doanh nghiệp. Người quản lý tài chính doanh nghiệp có thể chọn những biện pháp thích hợp để hạ giá thành sản phẩm, căn cứ vào tình hình sản xuất và điều kiện cụ thể của từng doanh nghiệp. 1.2.3_ Tăng doanh thu tiêu thụ sản phẩm 1.2.3.1_ Khái niệm và ý nghĩa của chỉ tiêu doanh thu a. Khái niệm: Doanh thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh là toàn bộ tiền bán sản phẩm, hàng hoá, cung ứng dịch vụ của doanh nghiệp sau khi trừ đi các khoản giảm trừ doanh thu (giảm giá hàng bán, chiết khấu hàng bán, giá trị hàng bán bị trả lại, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất nhập khẩu). Doanh thu là bộ phận quan trọng quyết định sự tồn tại của doanh nghiệp. Ngoài phần doanh thu do tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp sản xuất ra còn bao gồm những khoản doanh thu do hoạt động tài chính và những khoản doanh thu từ hoạt động khác mang lại. Từ góc độ của các nhà quản lý doanh nghiệp để xem xét, có thể thấy rằng: doanh thu là toàn bộ các khoản tiền thu được từ các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. b.ý nghĩa của chỉ tiêu doanh thu Doanh thu tiêu thụ sản phẩm có ý nghĩa rất lớn đối với toàn bộ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, đây là chỉ tiêu quan trọng không những đối với bản thân doanh nghiệp mà còn có ý nghĩa đối với cả nền kinh tế quốc dân. Doanh thu tiêu thụ sản phẩm là nguồn tài chính quan trọng để doanh nghiệp trang trải các khoản chi phí về công cụ, dụng cụ, đối tượng lao động đã hao phí trong quá trình sản xuất kinh doanh hay nói khác đi là doanh thu tiêu thụ sản phẩm đã trang trải số vốn ứng ra cho hoạt động sản xuất kinh doanh, đảm bảo cho doanh nghiệp có thể tái sản xuất giản đơn cũng như tái sản xuất mở rộng. Doanh thu tiêu thụ sản phẩm còn là nguồn tài chính để doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ đối với ngân sách nhà nước như nộp các khoản thuế theo quy định, là nguồn tài chính để doanh 30
Chuyên đề tốt nghiệp nghiệp tham gia góp vốn cổ phần, tham gia liên doanh, liên kết với các đơn vị khác. Thực hiện doanh thu bán hàng đầy đủ, kịp thời góp phần thúc đẩy tăng nhanh tốc độ luân chuyển vốn lưu động, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình sản xuất sau của doanh nghiệp. Vì vậy, tình hình thực hiện chỉ tiêu doanh thu bán hàng có ảnh hưởng rất lớn đến tình hình tài chính của doanh nghiệp cũng như quá trình tái sản xuất. Trường hợp doanh thu không đủ đảm bảo trang trải các khoản chi phí đã bỏ ra thì doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn về tài chính, nếu tình trạng này kéo dài thì doanh nghiệp sẽ không đủ sức cạnh tranh trên thị trường và tất yếu đi tới phá sản. 1.2.3.2_ Biện pháp tăng doanh thu tiêu thụ sản phẩm Như đã đề cập phần trên, để tăng cường doanh thu thuần một mặt phải tăng được tổng doanh thu, mặt khác theo quan điểm của toán học phải giảm được bốn yếu tố giảm trừ doanh thu là: chiết khấu hàng bán, giảm giá hàng bán, giá trị hàng bán bị trả lại, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất nhập khẩu. Nhưng xét từ quan điểm kinh tế, đặc biệt trong điều kiện cạnh tranh ngày càng trở nên quyết liệt, để khuyến khích tiêu dùng và trên cơ sở đó tăng khối lượng sản phẩm tiêu thụ cần thiết phải có chiết khấu cho người mua, giảm giá cho khách hàng khi họ mua hàng hoá với khối lượng lớn. Còn các loại thuế gián thu là do nhà nước quy định doanh nghiệp không thể tự ý giảm đi được mà phải chấp hành một cách nghiêm chỉnh. Như vậy, để tăng tổng doanh thu doanh nghiệp cần phải áp dụng các biện pháp sau: Một là, tăng khối lượng sản phẩm sản xuất và tiêu thụ hoặc lao vụ, dịch vụ cung ứng. Khối lượng sản phẩm sản xuất hoặc lao vụ, dịch vụ cung ứng càng nhiều thì khả năng về doanh thu càng lớn. Tuy nhiên khối lượng sản xuất sản phẩm và tiêu thụ còn phụ thuộc vào quy mô của doanh nghiệp, tình hình tổ chức công tác tiêu thụ sản phẩm, việc ký kết hợp đồng, tiêu thụ đối với khách hàng, việc giao hàng , vận chuyển và thanh toán tiền hàng. Hai là, nâng cao chất lượng sản phẩm. Việc sản xuất kinh doanh phải gắn liền với việc đảm bảo nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hoá dịch vụ. Chất lượng sản phẩm hàng hoá và dịch vụ không những ảnh hưởng tới giá bán sản phẩm mà còn ảnh hưởng tới khối lượng tiêu thụ sản 31
Chuyên đề tốt nghiệp phẩm, do đó có ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu tiêu thụ sản phẩm. Chất lượng sản phẩm là giá trị được tạo thêm, tạo điều kiện cho tiêu thụ sản phẩm dễ dàng, nhanh chóng thu được tiền bán hàng và góp phần tăng doanh thu. Ba là, xác định giá bán sản phẩm hợp lý. Mỗi doanh nghiệp có thể sản xuất nhiều sản phẩm khác nhau, số sản phẩm được phân loại thành nhiều phẩm cấp khác nhau và đương nhiên giá bán của mỗi loại cũng khác nhau, sản phẩm có chất lượng cao sẽ có giá bán cao và ngược lại. Trong trường hợp nếu như các nhân tố không thay đổi, việc thay đổi giá bán sản phẩm có ảnh hưởng trực tiếp đến việc tăng, giảm doanh thu của doanh nghiệp, việc định giá bán sản phẩm phải dựa vào nhiều căn cứ: những sản phẩm có tính chất chiến lược đối với nền kinh tế thì nhà nước sẽ định giá, còn lại căn cứ vào chủ trương có tính chất hướng dẫn của nhà nước, doanh nghiệp sẽ dựa vào tình hình cung cầu trên thị trường mà xây dựng giá bán cho sản phẩm sản xuất ra. Khi doanh nghiệp định giá bán sản phẩm hoặc giá cung ứng dịch vụ phải cân nhắc sao cho giá bán đó phải bù đắp được phần tư liệu vật chất đã tiêu hao, đủ trả lương cho người lao động và có lợi nhuận thoả đáng để thực hiện tái sản xuất mở rộng. Bốn là, xây dựng kết cấu mặt hàng tối ưu. Việc thay đổi kết cấu mặt hàng sản xuất cũng có ảnh hưởng đến việc tăng hoặc giảm doanh thu tiêu thụ sản phẩm. Khi doanh nghiệp sản xuất có thể có những mặt hàng yêu cầu chi phí tương đối ít nhưng giá bán lại tương đối cao, song cũng có những mặt hàng đòi hỏi chi phí cao nhưng giá bán lại thấp. Mặt khác cũng cần thấy rằng mỗi loại sản phẩm có công dụng khác nhau trong việc thoả mãn nhu cầu của người tiêu dùng. Bởi vậy, phấn đấu tăng doanh thu các doanh nghiệp phải tập trung sản xuất những mặt hàng có chi phí thấp nhưng giá bán cao và hạn chế sản xuất những mặt hàng có chi phí cao giá bán thấp, bên cạnh đó doanh nghiệp cũng phải chú ý đến việc thực hiện đảm bảo kế hoạch sản xuất những mặt hàng mà doanh nghiệp đã ký kết hợp đồng trách nhiệm sản xuất. Năm là, tổ chức tốt công tác quản lý, kiểm tra và tiếp thị. Việc tổ chức kiểm tra tình hình thanh toán và tổ chức công tác tiếp thị, quảng cáo, giới thiệu, bảo hành sản phẩm đều có ý nghĩa giúp sản phẩm doanh 32
Chuyên đề tốt nghiệp nghiệp có tính cạnh tranh cao, góp phần làm tăng khối lượng sản phẩm tiêu thụ, nâng cao doanh thu bán hàng. chương 2_ Thực trạng về kết quả sản xuất kinh doanh tại Công ty Xây lắp_Phát triển Nhà số 1 (HUDC – 1) 2.1_ Khái quát về HUDC-1 2.1.1_ Lịch sử hình thành phát triển và ngành nghề kinh doanh chủ yếu của HUDC-1 2.1.1.1_ Lịch sử hình thành phát triển của HUDC-1 Công ty Xây lắp_Phát triển Nhà số 1 (HUDC – 1) là một doanh nghiệp nhà nước, được thành lập theo quyết định số 822/QĐ - BXD ngày 19/6/1998 của Bộ trưởng Bộ Xây Dựng. HUDC-1 có trụ sở chính tại 166 đường Giải Phóng quận Thanh Xuân_ Hà Nội. Tiền thân của HUDC-1 là Xí nghiệp xây dựng số 1 thuộc Công ty Đầu tư Phát triển nhà và đô thị, hiện nay HUDC-1 là một đơn vị hạch toán kinh doanh độc lập, là thành viên của Tổng công ty Đầu tư Phát triển nhà và đô thị trực thuộc và chịu sự quản lý giám sát của Bộ Xây Dựng. Sau 5 năm thành lập (từ năm 1998 đến năm 2003) HUDC-1 với trụ sở chính tại Hà Nội và liên doanh JaNa, Công ty Xây lắp_Phát triển Nhà số 1 còn có hai chi nhánh tại các tỉnh Bắc Cạn và Tuyên Quang. Để Công ty hoạt động sản xuất kinh doanh ngày càng hiệu quả, trong cuộc họp tổng kết năm 2002, ban Giám đốc Công ty đã đề ra phương hướng, nhiệm vụ trong thời gian tới là tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng ổn định mà Công ty và hai chi nhánh đã đạt được, ngoài ra cần phải phấn đấu mở rộng và phát triển thêm chi nhánh của Công ty tại các tỉnh, thành phố khác nhằm phục vụ tốt hơn nữa nhu cầu về nhà ở cho người dân. 33
Chuyên đề tốt nghiệp 2.1.1.2_ Ngành nghề kinh doanh của HUDC-1 Công ty Xây lắp_Phát triển Nhà số 1 (HUDC – 1) là thành viên của Tổng công ty Đầu tư Phát triển nhà và đô thị, là doanh nghiệp xây lắp nên lĩnh vực sản xuất kinh doanh của Công ty thuộc ngành xây dựng mà chủ yếu là những ngành nghề sau: Thi công xây lắp các công trình dân dụng, công trình công nghiệp, giao thông, thuỷ lợi, bưu chính viễn thông, đường dây và trạm biến áp, biến thế điện, công trình kỹ thuật hạ tầng trong các khu công nghiệp, khu đô thị. Thi công, lắp đặt thiết bị công trình xây dựng, Trang trí nội, ngoại thất các công trình xây dựng, Kinh doanh nhà, Sản xuất và kinh doanh vật tư, thiết bị, vật liệu xây dựng, kinh doanh xăng dầu, Xuất nhập khẩu vật tư thiết bị, vật liệu xây dựng, công nghệ xây dựng. Ngoài ra HUDC-1 còn phải thực hiện các công việc khác mà Tổng công ty Đầu tư Phát triển nhà và đô thị giao cho. 2.1.2_ Đặc điểm tổ chức quản lý và chức năng nhiệm vụ của các phòng ban trong Công ty Là thành viên của Tổng công ty Đầu tư Phát triển nhà và đô thị, HUDC-1 chịu sự tác động rất lớn từ phía Tổng công ty cả về cơ cấu tổ chức và cơ chế tài chính. Đó là điểm khác biệt giữa HUDC-1 với các doanh nghiệp nhà nước kinh doanh độc lập khác. 2.1.2.1_ Cơ cấu tổ chức và quản lý điều hành của HUDC-1 Giám đốc là người đứng đầu bộ máy quản lý, giữ vai trò chỉ đạo chung theo chế chế độ và luật định, đồng thời Giám đốc là người chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty. Giúp việc cho Giám đốc là hai Phó giám đốc ( một người phụ trách về mặt kỹ thuật, một người phụ trách về mặt kinh tế) và một Kế toán trưởng làm nhiệm vụ tổ chức công tác kế toán một cách phù hợp với yêu cầu sản xuất kinh doanh của Công ty. 34
Chuyên đề tốt nghiệp Sơ đồ: Cơ cấu tổ chức quản lý điều hành của HUDC-1 giám đốc phó giám đốc phòng phòng tổ chức hành chính tài chính – kế toán phòng phòng kinh tế – kế hoạch kỹ thuật – thi công liên doanh jana chi nhánh tại bắc cạn đội đội đội đội đội đội đội xưởng xây xây xây xây xây kinh cơ mộc dựng dựng dựng dựng dựng doanh giới và số số số số số vật điện trang 101 102 103 104 35 105 tư nước trí nội thất
Chuyên đề tốt nghiệp Nhờ việc phân cấp trách nhiệm theo các phòng ban nên Công ty đã tận dụng được những thuận lợi trong việc tổ chức quản lý đó là: Cho phép việc chuyên môn hoá tiến hành với các cá nhân nhà quản trị trong khi họ thực hiện các nhiệm vụ một cách tốt nhất. Công ty cố thể được tổ chức tốt hơn nếu các chức năng khác nhau của Công ty được phân cấp cụ thể vào các phòng ban. Mỗi phòng ban có khu vực trách nhiệm riêng được trình bày rõ và tương đối dễ dàng để nắm bắt. Chức năng, nhiệm vụ các phòng ban được quy định cụ thể trong quy chế phân cấp trách nhiệm trong hoạt động quản lý điều hành của Công ty. 2.1.2.2_ Chức năng, nhiệm vụ của các phòng ban trong Công ty Phòng Tài chính – Kế toán gồm có một Kế toán trưởng, do Tổng công ty Đầu tư Phát triển nhà và đô thị bổ nhiệm trên cơ sở đề nghị của Giám đốc Công ty, và một số kế toán viên như: kế toán tổng hợp, kế toán thanh toán, kế toán vật tư, thủ quỹ làm công tác nghiệp vụ theo sự phân công điều hành trực tiếp của Kế toán trưởng. Phòng Tài chính – Kế toán có chức năng tham mưu, giúp việc cho Giám đốc Công ty về công tác tài chính kế toán, tổ chức hướng dẫn và chỉ đạo toàn bộ hoạt động tài chính kế toán của Công ty và các đơn vị trực thuộc. Phòng có chức năng kiểm tra giám sát công tác tài chính kế toán, xây dựng kế hoạch tài chính hàng năm và dài hạn theo kế hoạch sản xuất của Công ty, trình Giám đốc Công ty, Tổng giám đốc Tổng công ty phê duyệt. Phối hợp với các phòng chức năng khác của Công ty để xây dựng 36
Chuyên đề tốt nghiệp cơ chế khoán, lập kế hoạch về chỉ tiêu tài chính trên cơ sở kế hoạch sản lượng của Công ty gửi Phòng Kinh tế – Kế hoạch để tổng hợp báo cáo. Phòng Kinh tế – Kế hoạch có cơ cấu gồm một trưởng phòng và một số cán bộ, kỹ sư làm các công việc chuyên môn nghiệp vụ theo sự phân công của Công ty và chịu sự điều hành trực tiếp của trưởng phòng. Phòng Kinh tế – Kế hoạch có chức năng tham mưu, giúp việc cho Giám đốc trong lĩnh vực kinh tế hợp đồng, kế hoạch sản xuất, thiết bị xe máy thi công, cung ứng vật tư, tổ chức quản lý hệ thống kho tàng của Công ty. Chủ trì lập các dự án đầu tư xây dựng, đầu tư mua sắm trang thiết bị vật tư, là đầu mối giao dịch và thực hiện các thủ tục thương thảo, soạn thảo hợp đồng. Là đầu mối trong công tác tiếp thị, tìm kiếm công việc, tham gia làm hồ sơ dự thầu, đấu thầu, kiểm tra dự toán thiết kế, dự toán thi công của đơn vị thi công. Tham gia xây dựng đơn giá tiền lương với công nhân tại các công trình, xây dựng định mức và đơn giá đối với các công tác đặc biệt phát sinh trong quá trình thi công. Phòng Kỹ thuật – Thi công của HUDC-1 có một trưởng phòng và một số cán bộ, kỹ sư làm những công việc có tính chất chuyên môn nghiệp vụ theo sự phân công và điều hành trực tiếp của trưởng phòng. Phó giám đốc Công ty được phân công chỉ đạo và kiểm tra các hoạt động của phòng. Phòng Kỹ thuật – Thi công có chức năng tham mưu cho Giám đốc trong công tác quản lý xây lắp, giám sát chất lượng công trình, quản lý kỹ thuật, tiến độ, biện pháp thi công và an toàn lao động. Là đầu mối tiếp nhận các thông tin thay đổi công nghệ, áp dụng tiến bộ Khoa học kỹ thuật. Phối kết hợp với Phòng Tổ chức Hành chính về việc đào tạo thi nâng bậc cho công nhân. Phòng Kỹ thuật – Thi công chủ trì cùng các bộ phận khác để giải quyết tai nạn nếu xảy ra, phối hợp cùng Phòng Kinh tế – Kế hoạch tham gia lập hồ sơ dự thầu và đấu thầu, thực hiện việc kiểm tra khối lượng dự toán, quyết toán của các đơn vị trực thuộc, kiểm tra công tác chuẩn bị mặt bằng thi công của các đơn vị, thựa hiện nhiệm vụ thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công các công trình. Phòng Tổ chức Hành chính có cơ cấu gồm một trưởng phòng và một số cán bộ nhân viên làm công tác chuyên môn nghiệp vụ theo sự 37
Chuyên đề tốt nghiệp phân công của Công ty và chịu sự điều hành quản lý trực tiếp của trưởng phòng. Phòng Tổ chức Hành chính có chức năng tham mưu giúp cho Giám đốc Công ty trong lĩnh vực quản lý nhân sự, sắp xếp tổ chức, quản lý bồi dưỡng cán bộ , thực hiện các chế độ chính sách của nhà nước đối với người lao động. Thực hiện chức năng lao động tiền lương và quản lý hành chính văn phòng của Công ty. Phối hợp với Phòng Tài chính – Kế toán xây dựng các định mức lao động, đơn giá tiền lương, quỹ tiền lương, các quy chế phân phối tiền lương và tiền thưởng theo quy định của nhà nước và hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Xây dựng chương trình thanh tra, kiểm tra nội bộ, theo dõi tiếp nhận và xử lý các đơn khiếu nại tố cáo. Phòng Tổ chức Hành chính là thường trực trong công tác tiếp dân, thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chính trị nội bộ, tổ chức tiếp các đoàn thanh tra, kiểm tra những lĩnh vực liên quan đến chức năng của phòng. Các đơn vị trực thuộc khác: Xí nghiệp, Đội, Xưởng sản xuất là các đơn vị hạch toán nội bộ, có quy chế hoạt động ban hành riêng. Các Xí nghiệp, Đội, Xưởng sản xuất có trách nhiệm liên hệ với Phòng Kỹ thuật – Thi công để triển khai lập tiến độ, biện pháp thi công, dự toán thi công, chuẩn bị các điều kiện cần thiết để yêu cầu nhận mặt bằng và định vị công trình. Liên hệ với Phòng Kỹ thuật – Thi công, Phòng Tổ chức Hành chính để khởi công công trình. Các Xí nghiệp, Đội, Xưởng sản xuất có trách nhiệm tổ chức thi công theo đúng thiết kế, tổ chức tốt kỷ luật lao động, bảo vệ trật tự trị an và tài sản trong phạm vi công trường. Trong quá trình thi công nếu gặp khó khăn vướng mắc phải báo cáo, đề xuất với Công ty thông qua đầu mối tiếp nhận là Phòng Kỹ thuật – Thi công để báo cáo ban Giám đốc Công ty kịp thời chỉ đạo giải quyết. 2.2_ Những đặc điểm kinh tế, kỹ thuật của quản lý, sản xuất kinh doanh xây lắp trong Công ty 2.2.1_ Đặc điểm sản phẩm xây lắp của Công ty Sản phẩm xây dựng với tư cách là một công trình xây dựng hoàn chỉnh thường có tính chất, đặc điểm sau: Sản phẩm xây dựng của Công ty là những công trình nhà cửa được xây dựng và sử dụng tại chỗ, cố định tại địa điểm xây dựng và phân bố tản 38
Chuyên đề tốt nghiệp mạn ở nhiều nơi trên lãnh thổ. Đặc điểm này làm cho sản xuất xây lắp có tính chất lưu động cao, thiếu ổn định. Sản phẩm xây lắp phụ thuộc chặt chẽ vào điều kiện địa phương, có tính đa dạng và cá biệt cao về công dụng, về cách cấu tạo và phương pháp chế tạo. Mỗi một sản phẩm xây dựng, một công trình xây dựng có thiết kế kỹ thuật, mỹ thuật riêng tuỳ thuộc vào yêu cầu của khách hàng hay chủ đầu tư. Sản phẩm xây lắp của HUDC-1 thường có kích thước lớn, chi phí lớn, thời gian xây dựng và thời gian sử dụng lâu dài. Do đó, những sai lầm trong xây dựng có thể gây nên lãng phí lớn, tồn tại lâu dài và khó sửa chữa. Sản phẩm xây dựng thuộc phần kết cấu xây dựng chủ yếu giữ vai trò nâng đỡ và bao che, không tác động trực tiếp lên đối tượng lao động trong quá trình sản xuất (trừ một số loại công trình đặc biệt như: đường ống, lò luyện gang ) Sản phẩm xây lắp của HUDC-1 có liên quan và ảnh hưởng rất lớn đến tổ chức sản xuất và quản lý kinh tế của nhiều ngành cả về phương diện cung cấp nguyên vật liệu cũng như phương diện sử dụng sản phẩm của ngành xây dựng làm ra. Sản phẩm xây lắp mang tính chất tổng hợp về kinh tế, kỹ thuật, văn hoá xã hội, nghệ thuật và cả về quốc phòng. 2.2.2_ Đặc điểm công tác tổ chức sản xuất xây lắp trong HUDC-1 2.2.2.1_ Những đặc điểm xuất phát từ tính chất của sản phẩm xây lắp Tình hình và điều kiện sản xuất trong xây dựng thiếu tính ổn định, luôn luôn biến đổi theo địa điểm xây dựng và giai đoạn xây dựng. Cụ thể là trong xây dựng con người và công cụ lao động luôn phải di cuyển từ công trình này đến công trình khác, còn sản phẩm xây dựng (công trình xây dựng) thì hình thành và dứng yên tại chỗ, một đặc điểm hiếm thấy ở các ngành sản xuất vật chất khác. Các phương án xây dựng về mặt kỹ thuật và tổ chức sản xuất của Công ty luôn phải thay đổi theo từng địa điểm và giai đoạn xây dựng. Đặc điểm này gây khó khăn cho việc tổ chức sản xuất, khó cải thiện điều kiện làm việc cho người lao động, làm nảy sinh nhiều chi phí cho khâu di chuyển lực lượng sản xuất và cho những công trình tạm phục vụ sản xuất. Muốn khắc phục những khó khăn đó 39
Chuyên đề tốt nghiệp công tác tổ chức xây dựng trong Công ty phải chú ý tăng cường tính cơ động, tính linh hoạt và gọn nhẹ về mặt trang bị tài sản cố định, lựa chọn các hình thức tổ chức sản xuất linh hoạt, tăng cường điều hành tác nghiệp, phấn đấu giảm chi phí có liên quan đến công tác vận chuyển, chọn lựa vùng hoạt động thích hợp. Công ty cần lợi dụng tối đa lực lượng xây dựng tại chỗ và liên kết tại chỗ để tranh thầu xây dựng, chú ý đến nhân tố chi phí vận chuyển khi lập giá tranh thầu. Đặc điểm trên cũng đòi hỏi Công ty phải phát triển rộng khắp trên lãnh thổ các loại hình dịch vụ sản xuất phục vụ xây dựng như: dịch vụ cho thuê máy xây dựng, cung ứng và vận tải, sản xuất vật liệu xây dựng Chu kỳ sản xuất (thời gian xây dựng công trình) thường dài, đặc điểm này làm cho vốn đầu tư xây dựng công trình và vốn sản xuất của Công ty thường bị ứ đọng lâu tại các công trình đang xây dựng. yếu tố bất lợi này đòi hỏi Công ty phải chọn lựa phương án có thời gian xây dựng hợp lý, kiểm tra chất lượng chặt chẽ, phải có chế độ thanh toán giữa kỳ và dự trữ vốn hợp lý. Sản phẩm xây dựng phải tiến hành theo đơn đặt hàng cho từng trường hợp cụ thể, thông qua hình thức ký hợp đồng sau khi thắng thầu, vì sản phẩm xây dựng rất đa dạng và có tính cá biệt cao, có chi phí lớn. ở nhiều ngành sản xuất khác, người ta có thể sản xuất hàng loạt sản phẩm để bán, nhưng với các công trìng xây dựng thì không thể như vậy. Đặc điểm này dẫn đến yêu cầu là phải định giá của sản phẩm xây dựng trước khi sản phẩm được làm ra. Vì thế, hình thức giao nhận thầu hoặc đấu thầu trong xây dựng cho từng công trình cụ thể đã trở nên phổ biến trong sản xuất xây lắp. Do đó, HUDC-1 phải chú ý nâng cao năng lực và tạo uy tín cho bản thân Công ty bằng bề dày kinh nghiệm đồng thời phải có những giải pháp kinh tế hợp lý mang tính thuyết phục cao mới hy vọng giành thắng lợi trong kinh doanh. Quá trình sản xuất xây dựng rất phức tạp, có nhiều đơn vị cùng tiến hành trên công trường xây dựng theo trình tự nhất định về thời gian và không gian. Đặc điểm này đòi hỏi Công ty phải có trình độ tổ chức phối hợp cao trong sản xuất, coi trọng công tác chuẩn bị xây dựng và thiết kế tổ chức thi công, phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chức xây dựng nhận thầu chính và tổng thầu với các tổ chức nhận thầu phụ. 40
Chuyên đề tốt nghiệp Sản xuất xây dựng chủ yếu phải tiến hành ngoài trời, do đó bị ảnh hưởng của khí hậu. Công việc sản xuất, thi công công trình thường bị gián đoạn do những thay đổi bất thường của thời tiết, điều kiện lao động, điều kiện làm việc nặng nhọc. Năng lực sản xuất của Công ty không được sử dụng điều hoà trong bốn quý, gây khó khăn cho việc chọn lựa trình tự thi công đòi hỏi dự trữ vật tư nhiều hơn Đặc điểm này yêu cầu HUDC-1 phải chú ý đến nhân tố rủi ro về thời tiết khi lập tiến độ thi công, phấn đấu tìm cách hoạt động đều đặn trong một năm, sử dụng kết cấu lắp ghép làm sẵn trong xưởng một cách hợp lý, bảo đảm độ an toàn bền chắc của máy móc trong quá trình sử dụng, đặc biệt quan tâm đến việc cải thiện điều kiện làm việc của công nhân, quyết tâm phát triển phương pháp xây dựng trong điều kiện khí hậu nhiệt đới. Sản phẩm xây dựng chịu ảnh hưởng của lợi nhuận chênh lệch cao do điều kiện của địa điểm xây dựng mang lại. Tốc độ phát triển kỹ thuật xây dựng thường chậm hơn các ngành khác, nền đại công nghiệp cơ khí hoá ở nhiều ngành sản xuất đã hình thành từ thế kỷ 18, trong khi đó cơ khí hoá ngành xây dựng mới xuất hiện từ đầu thế kỷ 20. Tất cả những đặc điểm trên đã ảnh hưởng đến mọi khâu của quá trình sản xuất kinh doanh xây dựng kể từ khâu tổ chức dây chuyền công nghệ, phương hướng phát triển Khoa học kỹ thuật xây dựng, trình tự của quá trình sản xuất kinh doanh, tổ chức cung ứng vật tư, cấu tạo trang bị vốn cố định, chế độ thanh toán, chế độ kiểm tra chất lượng sản phẩm, chính sách đối với lao động, marketing, chính sách giá cả, hạch toán kinh doanh. 2.2.2.2_ Những đặc điểm xuất phát từ điều kiện tự nhiên và kinh tế của Việt Nam. Về điều kiện tự nhiên: Việt Nam là nước có khí hậu nhiệt đới gió mùa, có hình thể dài và hẹp, điều kiện địa chất thuỷ văn phức tạp nhưng lại có nguồn vật liệu xây dựng, nguồn nguyên vật liệu phong phú phục vụ tốt cho ngành sản xuất xây lắp. Các giải pháp về xây dựng phụ thuộc rất nhiều vào những nhân tố này . Về trình độ xây dựng, kỹ thuật, tổ chức sản xuất và quản lý kinh tế ở nước ta còn thấp kém hơn so với các nước khác trong khu vực và trên thế giới. Quá trình xây dựng ở Việt Nam hiện nay còn mang tính thủ 41
Chuyên đề tốt nghiệp công, là quá trình phát triển tổng hợp kết hợp giữa bước đi nhảy vọt với bước đi tuần tự. Trong bối cảnh hợp tác quốc tế ngày càng mở rộng trình độ xây dựng của nước ta đang có nhiều cơ hội và điều kiện phát triển nhanh. Đường lối phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận dụng cơ chế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa có sự quản lý của nhà nước đang quyết định phương hướng và tốc độ phát triển ngành xây dựng Việt Nam. 2.2.3_ Đặc điểm của công tác quản lý sản xuất kinh doanh xây lắp của Công ty. Quản lý sản xuất kinh doanh xây dựng là sự tác động có hướng đích và liên tục của chủ thể quản lý đến hệ thống sản xuất kinh doanh xây dựng bằng một tập hợp những biện pháp có liên quan đến các mặt kinh tế kỹ thuật, tổ chức, xã hội dựa trên cơ sở nắm vững các quy luật kinh tế nhằm đạt mục đích quản lý đề ra với hiệu quả cao nhất. Quản lý sản xuất kinh doanh xây dựng được thực hiện ngay từ khi cơ cấu tổ chức được hình thành và trong cả quá trình sản xuất kinh doanh của Công ty. Công tác quản lý sản xuất kinh doanh xây dựng có các đặc điểm sau: Các giải pháp quản lý sản xuất kinh doanh xây dựng có tính cá biệt cao, luôn biến đổi linh hoạt. Cứ mỗi lần nhận được công trình mới lại phải một lần thay đổi cơ cấu tổ chức quản lý, kèm theo các biện pháp điều hành mới cho phù hợp với địa điểm xây dựng. Các biện pháp quản lý sản xuất kinh doanh xây dựng rất phức tạp và rộng lớn về không gian, thời gian, bộ máy quản lý xây dựng có thể trải rộng toàn lãnh thổ, nhất là với những công trình theo tuyến dài, thời gian xây dựng công trình cũng có thể kéo dài nhiều năm. Các đơn vị hợp tác xây dựng rất phức tạp, đòi hỏi phải phối hợp quản lý tốt. Quá trình quản lý dễ bị gián đoạn do khoảng cách lớn, do thời tiết và do không tìm được công trình nhận thầu liên tục. Việc duy trì lực lượng trong khoảng thời gian không có việc làm là một điều khó khăn đối với Công ty. Công tác quản lý sản xuất kinh doanh xây dựng phụ thuộc nhiều vào chủ đầu tư vào khả năng thắng thầu và khó chủ động hơn so với các ngành khác. 42
Chuyên đề tốt nghiệp Quá trình quản lý sản xuất kinh doanh xây dựng chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố ngẫu nhiên, tính rủi ro và bất định trong các quyết định quản lý xây dựng cao hơn nhiều ngành khác. Sự vận động của các quy luật kinh tế thị trường trong xây dựng cũng có một số đặc điểm khác với các ngành sản xuất khác, cho nên các chiến lược marketing về sản xuất, về giá cả, về tiêu thụ, chiêu thị, về cạnh tranh, về thị trường có nhiều điểm khác với các ngành công nghiệp khác. 2.3_ Thực trạng về kết quả sản xuất kinh doanh của HUDC-1 Khi nền kinh tế của nước ta chuyển từ cơ chế kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế thị trường có sự điều tiết của nhà nước, các doanh nghiệp nhà nước nói chung và HUDC-1 nói riêng phải chịu áp lực cạnh tranh mạnh mẽ của các doanh nghiệp kinh doanh khác cùng ngành. Trước hoàn cảnh đó, HUDC-1 phải tự tìm đường đi riêng cho mình, tự chịu trách nhiệm về kết quả kinh doanh trước Tổng công ty. Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn nhưng nhờ có đội ngũ cán bộ quản lý đầy kinh nghiệm và đội ngũ công nhân, thợ lành nghề nên Công ty đã vượt qua nhiều thử thách và ngày càng khẳng định được vị trí của mình trong ngành xây dựng. 2.3.1_ Khái quát về tình hình tài chính của HUDC-1 trong 3 năm (từ năm 2000 đến nay) Được thành lập từ năm 1998, tính đến nay đã được 5 năm, sau những vướng mắc ban đầu, hiện tại hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty đã dần đi vào ổn định. Đặc biệt trong 3 năm trở lại đây tình hình tài chính của Công ty đã được cải thiện và có xu hướng phát triển mạnh trong tương lai, để thấy rõ điều này chúng ta sẽ phân tích khái quát tình hình tài sản, nguồn vốn và kết quả sản xuất kinh doanh của HUDC-1 trong 3 năm qua. 2.3.1.1_ Đánh giá về tài sản của HUDC-1 Từ bảng 01: tài sản và cơ cấu tài sản của Công ty ta thấy: Qua hai năm hoạt động, tài sản của Công ty từ 20.246.615.778đ vào năm 2000 đã tăng lên đạt 22.503.810.564đ vào năm 2001 và tổng tài sản của Công ty vào cuối năm 2002 là 27.219.802.187đ. Trong đó đáng kể nhất là HUDC-1 đã dành ra một lượng vốn lớn để đầu tư vào tài sản lưu động và đầu tư ngắn hạn, năm 2000 tỷ trọng tài sản lưu động và đầu tư 43
Chuyên đề tốt nghiệp 16.620.976.130 ngắn hạn trên tổng tài sản là 82,1% ( *100) và tỷ trọng 20.246.615.778 này không thay đổi vào năm 2001, nhưng lại giảm xuống còn 79,8% vào năm 2002. Tỷ trọng tài sản lưu động và đầu tư ngắn hạn trên tổng tài sản lớn là do vốn kinh doanh của Công ty bị khách hàng chiếm dụng khá lớn tới 6.8776940526đ (năm 2000) tương ứng với 33,97%, trong khi đó vốn đầu tư vào tài sản cố định chiếm tỷ trọng nhỏ, chỉ có 18% 3.643.639.648 ( *100) , bù lại dự trữ hàng trong kho lại lớn tới 20.246.157.778 6.105.130.370đ, như vậy tỷ trọng hàng trong kho trên tổng tài sản là 30,15%. Mặc dù tỷ trọng tài sản lưu động và đầu tư ngắn hạn trên tổng tài sản năm 2001 cũng là 82% nhưng HUDC-1 đã có sự điều chỉnh về cơ cấu tài sản như: vốn kinh doanh đầu tư vào tài sản cố định tăng 10,88%, dự trữ hàng trong kho tăng 65,92% so với năm 2000. Trong khi đó Công ty đã hạn chế được những khoản vốn bị khách hàng chiếm dụng, khoản phải thu chỉ còn 3.349.407.490đ (giảm 48,39% so với năm 2000). Tiếp tục công tác quản lý tài sản có hiệu quả, trong năm 2002 HUDC- 1 đã đầu tư 5.484.315.267đ vào tài sản cố định và đầu tư dài hạn, tăng 1.444.401.721đ (tương ứng là 35,75%) so với năm 2001. Các khoản vốn bị chiếm dụng như: các khoản phải thu, phải thu nội bộ đều giảm đáng kể so với hai năm 2000 và 2001. 44
Chuyên đề tốt nghiệp 45
Chuyên đề tốt nghiệp 46
Chuyên đề tốt nghiệp Thông thường, các doanh nghiệp mong muốn có một cơ cấu tài sản tối ưu. Cơ cấu tài sản phản ánh cứ dành một đồng đầu tư vào tài sản cố định và đầu tư dài hạn thì dành ra bao nhiêu đồng đầu tư vào tài sản lưu động và đầu tư ngắn hạn. Cơ cấu tài sản = Tài sản lưu động và đầu tư ngắn hạn / Tài sản cố định và đầu tư dài hạn Bảng 02: Cơ cấu Tài sản của HUDC-1 Đơn vị tính: % Chỉ tiêu Năm 2000 Năm2001 Năm 2002 1.Tỷ suất đầu tư vào TSCĐ 17,9% 18% 20,15% 2.Tỷ suất đầu tư vào TSLĐ 82,1% 82% 79,85% 3.Cơ cấu tài sản [=(2)/(1)] 4,58 4,55 3,96 Nguồn: Phòng Tài chính Kế toán của HUDC-1 Xem xét sơ bộ cơ cấu tài sản của HUDC-1, ta nhận thấy TSLĐ và đầu tư ngắn hạn có tỷ trọng lớn hơn TSCĐ và đầu tư dài hạn trong tổng tài sản, đó là do đặc điểm sản phẩm sản xuất thi công xây lắp của Công ty có giá trị lớn, thời gian thi công dài, hơn nữa do địa điểm thi công nằm rải rác, không tập trung nên để thi công công trình, HUDC-1 thường thuê máy móc thiết bị, công cụ dụng cụ thi công tại địa điểm xây dựng công trình để giảm tối đa chi phí vận chuyển, do đó Công ty chỉ đầu tư lượng vốn kinh doanh nhỏ vào việc trang bị, mua sắm tài sản cố định. Nhận xét: Sau khi đánh giá khái quát tài sản và kết cấu tài sản của Công ty, ta thấy: So với năm 2000, năm 2001 có tổng tài sản tăng 11,03%, trong đó tài sản lưu động tăng 11,09%, tài sản cố định tăng 10,88%. Tuy nhiên yếu tố 47
Chuyên đề tốt nghiệp (10.129.573.784 6.105.130.370) *100 hàng tồn kho tăng 65,92% ( ) , chủ 6.105.130.370 yếu là do chi phí sản xuất kinh doanh dở dang tăng 69,51%, điều này làm phát sinh chi phí lưu kho, chi phí bảo quản hàng tồn kho, thành phẩm tồn kho từ đó làm cho tổng chi phí quản lý của Công ty tăng 49,29%. Việc quản lý chi phí không hiệu quả cùng với việc Công ty chưa hoàn thành xong các công trình đang thi công dở khiến tốc độ tăng trưởng của doanh thu (21,35%) không bù đắp được tốc độ tăng của chi phí kinh doanh. Đây chính là nguyên nhân làm cho lợi nhuận của HUDC-1 giảm 24,45% so với năm 2000. 4.715.991.623*100 Năm 2002, tổng tài sản tăng 20,96%( ) , tài sản 22.503.810.564 lưu động tăng 17,72% với sự gia tăng đáng kể của tiền gửi ngân hàng (tăng 1.045.542.132đ về số tuyệt đối so với năm 2001). Trong năm 2002, HUDC-1 tập trung vào hoạt động đầu tư tài chính cả ngắn hạn và dài hạn, bởi vậy lợi nhuận từ hoạt động tài chính của Công ty tăng với tốc độ 103,38%. Cùng với việc quản lý chi phí có hiệu quả (hàng tồn kho giảm 7,36%, chi phí sản xuất kinh doanh dở dang giảm 16,76%), lợi nhuận hoạt động tài chính tăng đã góp phần làm tổng lợi nhuận của Công ty tăng 147,74% so với năm 2001. 2.3.1.2_ Đánh giá về nguồn vốn của Công ty Nguồn vốn của Công ty được hình thành từ nguồn vốn chủ sở hữu, nguồn vốn huy động từ bên ngoài (hay nợ phải trả), để hiểu rõ về nguồn vốn và cơ cấu nguồn vốn của HUDC-1, chúng ta phân tích bảng 03 Từ bảng 03: Nguồn vốn của Công ty, ta thấy: Năm 2001 so với năm 2000, nợ phải trả giảm 1.849.938.979đ (=14.788.271.955đ – 16.638.210.934đ) tương ứng với 11,12%. Phần chiếm dụng của nhà cung cấp (khoản mục phải trả người bán) cũng giảm 1.036.852.379đ ứng với 33,17% và nợ ngắn hạn giảm 11,45% so với năm 2000. Tuy nhiên nguồn vốn chủ sở hữu lại được bổ sung đáng kể, tăng 4.089.133.765đ tức 112,76% trong đó một nguồn vốn rất quan trọng khác cũng được gia tăng đó là nguồn vốn kinh doanh tăng 1,7 tỷ đồng, quỹ đầu tư phát triển và quỹ dự phòng tài chính tăng hơn 600 triệu đồng, riêng nguồn vố đầu tư xây dựng cơ bản tăng 438.715.000đ và quỹ khen thưởng 48
Chuyên đề tốt nghiệp phúc lợi tăng 752.416.238đ, hai nguồn này có tỷ lệ tăng tương đối là 100%, vì năm 2000 HUDC-1 chưa hình thành và xây dựng nguồn, quỹ này. 49
Chuyên đề tốt nghiệp 50
Chuyên đề tốt nghiệp Năm 2002 so với năm 2001, về phần nguồn vốn ta đặc biệt lưu ý tới nợ ngắn hạn, tăng 572.969.831đ tương ứng với 3,87%, phần chiếm dụng nhà cung cấp, phải trả người bán giảm 216.179.251đ, riêng vay ngắn hạn có tỷ lệ tăng tương đối là 100% (giá trị tuyệt đối là 1.571.013.000đ), điều này đặc biệt khiến HUDC-1 lo ngại vốn phần tài sản cố định gia tăng trong kỳ được tài trợ bằng nguồn vốn ngắn hạn này. Trong khi đó phải trả các đơn vị nội bộ lại giảm 21,27%, điều đó chứng tỏ việc huy động vốn từ nguồn bên ngoài của Công ty chưa đạt hiệu quả cao. Trong năm 2002, nguồn vốn kinh doanh cũng được bổ sung, tăng 2.124.000.000đ (=6.324.500.000đ - 4.200.000.000đ) tỷ lệ tương đối là 50,58%, các quỹ đầu tư phát triển, dự phòng tài chính, quỹ khen thưởng phúc lợi, nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ bản đều tăng so với năm 2001. Để đạt tối đa lợi nhuận trong hoạt động kinh doanh, mỗi doanh nghiệp không chỉ cần có một cơ cấu tài sản tối ưu mà còn cần có cơ cấu nguồn vốn hợp lý.Tuy nhiên rất khó xác định được cơ cấu nguồn vốn như thế nào là tối ưu nhất, bởi kết cấu nguồn vốn, tỷ trọng các loại vốn luôn thay đổi, luôn bị phá vỡ do tình hình sản xuất, đầu tư của doanh nghiệp. Xác định được cơ cấu nguồn vốn để biết bình quân trong một đồng vốn kinh doanh hiện nay doanh nghiệp đang sử dụng có mấy đồng vay nợ, mấy đồng vốn chủ sở hữu (CSH). Hệ số nợ và hệ số vốn chủ sở hữu là hai chỉ tiêu quan trọng nhất phản ánh cơ cấu nguồn vốn. Hệ số nợ = Nợ phải trả / Tổng nguồn vốn = 1 – Hệ số nguồn vốn CSH Hệ số nguồn vốn CSH = Nguồn vốn chủ sở hữu/ Tổng nguồn vốn = 1 – Hệ số nợ = Hệ số tự tài trợ Tại HUDC-1, kết quả hai chỉ tiêu này được phản ánh thông qua bảng 04 Bảng 04: Cơ cấu nguồn vốn của Công ty Đơn vị: đồng 51
Chuyên đề tốt nghiệp Chỉ tiêu Năm 2000 Năm 2001 Năm 2002 1.Nợ phải trả 16.638.210.934 14.788.271.955 15.3610241.786 2.Nguồn vốn chủ sở hữu 3.626.404.844 7.715.538.609 11.858.560.201 3.Tổng nguồn vốn 20.246.615.778 22.503.810.564 27.219.802.187 4.Hệ số nợ [=(1)/(3)] 82,18% 65,71% 56,43% 5.Hệ số tự tài trợ [=(2)/(3)] 17,82% 34,29% 43,57% Nguồn : Phòng Tài chính – Kế toán của HUDC-1 Xem xét khái quát cơ cấu nguồn vốn của HUDC-1 trong 3 năm qua ta thấy, Công ty có xu hướng gia tăng đầu tư vào mua sắm trang bị tài sản cố định, kinh doanh bằng nguồn vốn chủ sở hữu, bởi hệ số tự tài trợ của Công ty ngày càng tăng, từ 17,82% vào năm 2000 đã lên tới 43,57% vào năm 2002. Như vậy, có nghĩa là HUDC-1 muốn hoạt động kinh doanh độc lập, hạn chế tối đa sự phụ thuộc vào Tổng công ty Đầu tư Phát triển nhà và Đô thị. Nhận xét: Về tình hình biến động nguồn vốn và cơ cấu nguồn vốn của Công ty trong ba năm qua ta thấy: Do năm 2000 tổng các khoản nợ phải trả là 16.638.210.934đ, trong đó nợ ngắn hạn chiếm tỷ trọng 100% nợ phải trả, như vậy năm 2001, Công ty sẽ phải gánh một khoản nợ rất lớn, điều này ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả sản xuất kinh doanh của Công ty. Như đã phân tích ở chương I, tác động của việc sử dụng đòn bẩy tài chính như một con dao hai lưỡi, nếu việc sở dụng nợ vay đạt hiệu quả cao thì sẽ đem lại lợi nhuận lớn cho chủ sở hữu Công ty, nhưng nếu việc kinh doanh không như mong muốn, kết quả kinh doanh không bù đắp được số lãi phải trả của khoản tiền vay khi đến hạn thì tình hình tài chính của Công ty sẽ gặp nhiều khó khăn, một vài Công ty có thể bị phá sản. Tuy nhiên, trường hợp của HUDC-1 chư nghiêm trọng như vậy, bởi trong tổng các khoản nợ ngắn hạn mà Công ty sử dụng thì có tới 92,4% là khoản vốn chiếm dụng của khách hàng, của Nhà nước, khoản phải trả công nhân viên mà những khoản vốn chiếm dụng này có chi phí sử dụng rất thấp, thậm chí = 0. Bởi vậy, năm 2001 Công ty chỉ phải trả lãi cho khoản vay ngắn hạn của năm 2000 là 1.267.976.000đ (chiếm tỷ trọng 7.6% trên tổng khoản nợ ngắn hạn). Mặc dù vậy, đây cũng là nguyên nhân khiến hoạt động tài chính của Công ty bị lỗ 167.958.172đ và điều này cũng làm cho tổng lợi nhuận giảm 5,99%. 52
Chuyên đề tốt nghiệp Sang năm 2002, HUDC-1 vẫn tận dụng được khoản vốn chiếm dụng của khách hàng, của nhà nước với chi phí sử dụng bằng 0, trong khi đó do năm 2001 Công ty không có khoản vay ngắn hạn nào, ngược lại khoản (2.017.929.202 1.039.251.552) *100 tiền gửi ngân hàng tăng 94,17% ( ) 1.039.251.552 so với năm 2000. Do đó vào năm 2002 không những Công ty không phải thanh toán lãi tiền vay mà còn nhận được tiền lãi do khoản đầu tư vào tiền gửi ngân hàng mang lại. Những hoạt động đầu tư kinh doanh này đã đem lại sự tăng trưởng lớn về tổng lợi nhuận của HUDC-1 trong năm 2002. 2.3.1.3_ Đánh giá về kết quả sản xuất kinh doanh của HUDC-1 Xem bảng 05 báo cáo kết quả kinh doanh của HUDC-1 trong ba năm ta thấy: Về kết quả kinh doanh, năm 2001 so với năm 2000, lợi nhuận trước thuế giảm 48.642.417đ (= 763.067.348đ – 811.709.765đ) tương ứng với 5,9%, trong đó lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh tăng 175.090.085đ ứng với 24,45% nhưng lợi nhuận trước thuế vẫn bị giảm là do lợi nhuận từ hoạt động tài chính giảm 181.403.838đ và lợi nhuận từ hoạt động khác cũng giảm 42.328.664đ (=39.843.624đ – 82.712.288đ). Riêng về hoạt động kinh doanh, ta thấy tốc độ tăng doanh thu thuần là 21,35% 6.417.034.091 ( *100) , trong khi tốc độ tăng lợi nhuận thuần từ hoạt 30.057.272.096 động sản xuất kinh doanh là 24,45%, điều đó chứng tỏ trong năm 2001, Công ty thực hiện việc quản lý chi phí, quản lý giá thành rất tốt. Năm 2002 so với năm 2001, về kết quả kinh doanh, tổng lợi nhuận sau thuế (lợi nhuận ròng) tăng 845.494.880đ tương ứng là 147,74%, trong đó lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh tăng 931.401.885đ (=1.822.538.781đ - 891.181.896đ), lợi nhuận từ hoạt động tài chính tăng 173.632.500đ số tương đối là 103,38%, lợi nhuận từ hoạt dộng khác cũng tăng 22.292.122đ (ứng với 55,95%). Riêng về hoạt động kinh doanh, ta thấy tốc độ tăng doanh thu thuần của Công ty là 19,76%, trong khi tốc độ tăng lợi nhuận thuần từ hoạt động sản xuất kinh doanh là 104,51%. Như vậy, thông qua kết quả phân tích trên, ta thấy rằng HUDC-1 ngày càng quan tâm tới công tác quản lý chi phí, quản lý giá thành, bởi nếu hoàn 53
Chuyên đề tốt nghiệp thiện tốt công tác này sẽ góp phần tiết kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm, nâng cao lợi nhuận cho Công ty. 54
Chuyên đề tốt nghiệp 2.3.2_ Phân tích chỉ tiêu tỷ suất lợi nhuận (TSLN) của HUDC-1 Tỷ suất lợi nhuận (doanh lợi) chính là các chỉ tiêu sinh lời của doang nghiệp, các chỉ tiêu này luôn luôn được các nhà quản trị tài chính quan tâm, bởi chúng là cơ sở quan trọng để đánh giá kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong một kỳ nhất định. Tỷ suất lợi nhuận là đáp số sau cùng của hiệu quả kinh doanh và còn là một luận cứ quan trọng để các nhà hoạch định đưa ra các quyết định tài chính trong tương lai. Để đánh giá xem HUDC-1 kinh doanh có hiệu quả hay không chúng ta cùng phân tích các chỉ tiêu sinh lời của Công ty trong các năm 2000, 2001, 2002. Từ bảng 06: Tỷ suất lợi nhuận của Công ty, ta thấy: 2.3.2.1_ Tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu Chỉ tiêu này phản ánh trong 100 đồng doanh thu mà Công ty thực hiện kinh doanh trong kỳ có bao nhiêu đồng lợi nhuận. Vì các nhà quản lý tài chính chỉ quan tâm đến lợi nhuận sau thuế nên khi phân tích chúng ta chỉ tính tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên doanh thu. Chỉ tiêu này được tính bằng cách lấy lợi nhuận sau thuế chia cho doanh thu thuần. Tại HUDC-1 tỷ suất này đạt được như sau: 608.782.415 Năm 2000 *100 2.03% 30.057.272.096 572.300.511 Năm 2001 *100 1,57% 36.474.306.187 1.417.795.391 Năm 2002 *100 3,25% 43.683.274.109 55
Chuyên đề tốt nghiệp Điều này có nghĩa là bình quân trong 100 đồng doanh thu thuần mà Công ty thực hiện kinh doanh có 2,03đ; 1,57đ; và 3,25đ lợi nhuận sau thuế lần lượt vào các năm 2000, 2001, 2002. Tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên doanh thu năm 2001 giảm so với năm 2000 là bởi vì tuy chi phí bán hàng có giảm 31,32% nhưng chi phí quản lý doanh nghiệp lại tăng tới 1.286.339.555 861.666.874 49,29%( *100) do đó làm cho tổng chi 861.666.874 phí tăng, giá thành toàn bộ sản phẩm tăng, kết quả là lợi nhuận sau thuế và tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên doanh thu giảm 0,46đ so với năm 2000. Năm 2002 do lợi nhuận từ hoạt động tài chính tăng với tốc độ 103,38%, lợi nhuận từ hoạt động khác cũng tăng 55,95% từ đó tổng lợi nhuận thu được từ các hoạt động kinh doanh của Công ty tăng 147,74% và tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên doanh thu tăng 1,68đ (=3,25đ - 1,57đ) so với năm 2001. 2.3.2.2_ Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản bình quân Chỉ tiêu này được tính bằng cách lấy lợi nhuận trước thuế và lãi vay (EBIT) chia cho tổng tài sản bình quân. Chỉ tiêu này dùng để đo tỷ suất sinh lời của tài sản. Tại HUDC-1 ta có tỷ suất này như sau: 811.709.765 Năm 2000 *100 8,02% 10.123.307.889 763.067.348 Năm 2001 *100 6,78% 11.251.905.282 1.890.393.855 Năm 2002 *100 13,89% 13.609.901.089 Điều này có nghĩa là cứ đưa bình quân 100đ giá trị tài sản vào sử dụng thì Công ty sẽ thu được lợi nhuận trước thuế và lãi vay là 8,02 đồng, 6,78 đồng và 13,89 đồng lần lượt vào các năm 2000, 2001, 2002. Năm 2002 tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản bình quân tăng lên đáng kể (tăng 7,11%) so với năm 2001, chứng tỏ HUDC-1 đã sử dụng có hiệu quả máy móc thiết bị xây dựng, tận dụng tối đa công suất của tài sản nhờ vậy mà giá trị sinh lời do tài sản tạo ra đã có sự tăng trưởng rõ rệt. 56
Chuyên đề tốt nghiệp 57
Chuyên đề tốt nghiệp 2.3.2.3_ Tỷ suất lợi nhuận trên vốn kinh doanh Đây là chỉ tiêu đo lường mức sinh lợi của đồng vốn, chỉ tiêu này được tính bằng cách lấy lợi nhuận trước thuế và lợi nhuận sau thuế chia cho vốn kinh doanh bình quân. Tuy nhiên cũng giống như chỉ tiêu tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu, nhà quản trị tài chính thường sử dụng chỉ tiêu tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn kinh doanh, bởi lẽ chỉ tiêu này phản ánh số lợi nhuận còn lại của Công ty (sau khi đã trả lãi vay ngân hàng và thực hiện nghĩa vụ đối với nhà nước) được sinh ra do sử dụng bình quân 100 đồng vốn kinh doanh. Từ bảng 06, ta thấy tỷ suất này qua các năm 2000, 2001, 2002 tại HUDC-1 lần lượt là 6,01%, 5,09%, 10,42%. Như vậy nghĩa là trong ba năm Công ty sử dụng 100 đồng vốn kinh doanh bình quân đã tạo ra được 6,01 đồng, 5,09 đồng, 10,42 đồng lợi nhuận sau thuế lần lượt vào các năm. Để phân tích rõ hơn tỷ suất sinh lời của vốn kinh doanh ta biến đổi công thức như sau : TSLN sau thuế vốn kinh doanh = Lợi nhuận sau thuế / Vốn kinh doanh bình quân TSLN sau thuế vốn kinh doanh = {Lợi nhuận sau thuế / Doanh thu thuần}* {Doanh thu thuần / Vốn kinh doanh bình quân} TSLN sau thuế vốn kinh doanh = TSLN sau thuế trên doanh thu * Vòng quay vốn kinh doanh. áp dụng vào HUDC-1 ta có: Năm 2000 = 2,03% * 2,97 vòng = 6,01% Như vậy có nghĩa là 100 đồng vốn kinh doanh bình quân tạo ra 6,01 đồng lợi nhuận sau thuế là do: + Sử dụng bình quân 100 đồng vốn kinh doanh tạo ra 297 đồng doanh thu 58
Chuyên đề tốt nghiệp + Trong 100 đồng doanh thu có 2,03 đồng lợi nhuận sau thuế Tương tự như vậy năm 2001 có TSLN sau thuế vốn kinh doanh = 1,57% * 3,24 vòng = 5,09%. Điều này chứng tỏ năm 2001 tỷ suất lợi nhuận sau thuế vốn kinh doanh giảm 0,92% so với năm 2000, bởi vì Công ty đã bỏ ra một lượng vốn kinh doanh nhiều hơn, doanh thu được tạo ra cũng nhiều hơn năm 2000 nhưng do tốc độ tăng của chi phí kinh doanh lớn hơn nên lợi nhuận sau thuế của Công ty bị giảm sút. Cụ thể là sử dụng bình quân 100 đồng vốn kinh doanh tạo ra được 324 đồng doanh thu, nhưng trong 100 đồng doanh thu chỉ có 1,57 đồng lợi nhuận sau thuế. Riêng năm 2002, cứ 100 đồng vốn kinh doanh bình quân tạo ra 10,42 đồng lợi nhuận sau thuế, chỉ tiêu này tăng mạnh (tăng 5,33 đồng) so với năm 2001, bởi vì HUDC-1 đã sử dụng vốn kinh doanh đạt hiệu quả cao. Bình quân 100 đồng vốn kinh doanh tạo ra 368 đồng doanh thu và trong 100 đồng doanh thu có 3,25 đồng lợi nhuận sau thuế. 2.3.2.4_ Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu Mục tiêu hoạt động của bất kỳ doanh nghiệp nào cũng là tạo ra lợi nhuận ròng lớn cho các chủ nhân của doanh nghiệp. Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (hay còn gọi là doanh lợi vốn chủ sở hữu) là chỉ tiêu đánh giá mức độ thực hiện của mục tiêu này. Tỷ suất lợi nhuận vốn chủ sở hữu được xác định theo công thức: TSLN vốn chủ sở hữu = Lợi nhuận sau thuế *100 / Vốn CSH bình quân Tại HUDC-1, trong các kỳ kinh doanh tỷ suất này đạt được như sau: 608.782.415 Năm 2000 *100 33,58% 1.813.202.422 572.300.511 Năm 2001 *100 14,84% 3.957.769.304 1.417.795.391 Năm 2002 *100 23,92% 5.929.280.100 Như vậy có nghĩa là, 100 đồng vốn mà chủ sở hữu Công ty bỏ vào kinh doanh mang lại 33,58 đồng lợi nhuận sau thuế và năm 2000 và sau đó chỉ tiêu này bị giảm đi chỉ còn 14,84 đồng và 23,92 đồng lợi nhuận sau thuế lần lượt vào các năm 2001, 2002. Mặc dù kết quả kinh doanh của toàn Công ty trong năm 2002 đã đạt được là rất đáng khen, nhiều chỉ tiêu có sự 59