Đề tài Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại xí nghiệp X18

73 trang nguyendu 3530

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đề tài Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại xí nghiệp X18", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

de_tai_ke_toan_tap_hop_chi_phi_san_xuat_va_tinh_gia_thanh_sa.doc

Nội dung text: Đề tài Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại xí nghiệp X18

Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội LờI Mở Đầu Trong xu thế phát triển của thế giới, khi mà nền kinh tế chuyển đổi hoàn toàn sang nền kinh tế mở, thì việc sản xuất kinh doanh càng trở nên khó khăn. Để các doanh nghiệp có thể tồn tại và phát triển được,thì yêu cầu đặt ra cho các doanh nghiệp là phải cạnh tranh với nhau và cuộc cạnh tranh này càng trở nên gay gắt và khốc liệt khi nền kinh tế càng phát triển. Trong xu thế đó thì các doanh nghiệp sản xuất cũng không ngoại lệ,để tồn tại và phát triển thì yêu cầu đặt ra cho doanh nghiệp sản xuất là các sản phẩm mà doanh nghiệp sản xuất ra phải đẹp, chất lượng tốt, phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng và có uy tín trên thị trường.Nhưng những yếu tố trên cũng chưa đủ để doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có lãi mà còn kết hợp với giá thành.Doanh nghiệp phải sản xuất ra sản phẩm với giá thành hợp lý,chất lượng tốt,mẫu mã đẹp,phù hợp thị hiếu người tiêu dùng.Nhưng muốn có giá cả hợp lý thì doanh nghiệp phải tính toán sao cho tạo ra sản phẩm với giá cả là thấp nhất,muốn như vậy Doanh nghiệp phải hạ chi phí xuống còn thấp nhất.Được như vậy doanh nghiệp mới ngày càng đi lên và phát triển. Xuất phát từ đó xí nghiệp X18-công ty Hà Thành-Bộ Quốc Phòng thuộc Quân khu thủ đô là một xí nghiệp nhỏ,với số lượng hàng sản xuất hàng năm không nhiều chủ yếu phục vụ nhu cầu trong nước.Để sản xuất ra nhiều sản phẩm và tiêu thụ sản phẩm ngày càng nhiều thì việc tính toán và hạ giá thành là yếu tố cơ bản để sản xuất kinh doanh phát triển.Là kế toán của xí nghiệp thì việc tính toán sao cho giá thành hạ đến mức thấp nhất là yêu cầu cơ bản và mang tính quyết định cho sự tồn tại và phát triển của xí nghiệp. Qua quá trình thực tập và tìm hiểu tại xí nghiệp được sự quan tâm giúp đỡ của các thầy cô giáo bộ môn kế toán và nhất là cô Thuỷ,cùng sự giúp đỡ tận tình của cán bộ công nhân viên trong xí nghiệp,nên em đã mạnh dạn chọn cho mình đề tài mang tên: "Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại xí nghiệp X18” Mục tiêu của đề tài là:khảo sát tình hình thực tế công tác kế toán chi phí và tính giá thành tại xí nghiệp X18 và thông qua đó giúp em hoàn thiện hơn về kiến thức mình đã học về kế toán chi phí sản xuất và tính gía thành sản phẩm. Bài viết này ngoài phần mở đầu và kết luận còn bao gồm các phần sau: Phần I:Lý luận chung về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Phần II:Thực trạng tổ chức kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành tại xí nghiệp X18. Phần III:Một số ý kiến nhằm hoàn thiện về công tác kế toán chi phí và tính giá thành tại xí nghiệp X18. Do khả năng có hạn nên báo cáo này không tránh khỏi những thiếu xót,vì vậy em mong được sự giúp đỡ của các thầy cô giáo trong quá trình thực tập cũng như hoàn thành bài báo cáo này. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 1
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội Mục lục Trang Lời mở đầu 1 Mục lục 2 Phần I: Lý luận cơ bản về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản 4 Phẩm trong doanh nghiệp sản xuất I.Đặc điểm tổ chức sản xuất của ngành sản xuất công nghiệp. 4 II.Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất. 4 1.Chi phí sản xuất và phân loại chi phí sản xuất. 4 1.1.Khái niệm chi phí sản xuất. 4 1.2.Phân loại chi phí sản xuất. 5 1.3.ý nghĩa của công tác quản lý chi phí sản xuất trong quá trình hoạt động 7 sản xuất kinh doanh. 2.Giá thành sản phẩm và phân loại giá thành sản phẩm. 8 2.1.Khái niệm giá thành sản phẩm. 8 2.2.Phân loại giá thành sản phẩm . 8 3.Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất với giá thành sản phẩm. 9 4.Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành sản phẩm. 10 4.1.Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất. 10 4.2.Đối tượng tính giá thành sản phẩm. 10 4.3.Mối quan hệ giữa đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá 11 thành sản phẩm. 5.Nhiệm vụ kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 11 6.Kế toán tập hợp chi phí sản xuất 12 6.1.Tài khoản kế toán chủ yếu sử dụng. 12 6.2.Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất. 14 6.3.Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất. 14 6.3.1.Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp. 14 6.3.2.Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí nhân công trực tiếp. 17 6.3.3.Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất chung. 19 6.4.Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp. 21 7.Các phương pháp đánh giá sản phẩm đang chế tạo dở dang. 24 7.1.Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp. 25 7.2.Đánh giá sản phẩm dở dang theo sản lượng sản phẩm 25 hoàn thành tương đương. 7.3.Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí sản xuất định mức. 26 8.Các phương pháp tính giá thành sản phẩm và ứng dụng trong các loại hình 27 doanh nghiệp chủ yếu. 8.1.Các phương pháp tính giá thành sản phẩm. 27 8.1.1.Phương pháp tính giá thành giản đơn (phương pháp trực tiếp). 27 8.1.2.Phương pháp tính giá thành theo hệ số. 28 8.1.3. Phương pháp tính giá thành theo tỷ lệ. 28 8.1.4.Phương pháp loại trừ chi phí. 29 8.1.5.Phương pháp tổng cộng chi phí. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 2
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội 8.1.6.Phương pháp liên hợp. 31 8.1.7.Phương pháp tính giá thành theo định mức. 31 8.2.ứng dụng các phương pháp tính giá thành trong các loại hình doanh 31 nghiệp chủ yếu. 8.2.1.Doanh nghiệp sản xuất theo đơn đặt hàng. 32 8.2.2.Doanh nghiệp có quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu liên tục. 32 Phần II.Thực tế công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản 36 phẩm ở xí nghiệp X18. I.Đặc điểm tình hình chung của xí nghiệp X18. 36 1.Quá trình hình thành và phát triển của xí nghiệp X18. 36 1.1.Giới thiệu công ty Hà Thành. 36 1.2.Giới thiệu xí nghiệp X18. 37 1.2.1. Quá trình hình thành và phát triển. 37 1.2.2.Chức năng, nhiệm vụ và đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh. 38 1.2.3.Công tác tổ chức quản lý, tổ chức sản xuất và tổ chức bộ máy kế toán. 39 II.Thực tế công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản 43 phẩm tại xí nghiệp X18. 1.Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành. 43 1.1. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất. 43 1.2. Đối tượng tính giá thành. 43 2.Kế toán tập hợp chi phí sản xuất kinh doanh tại xí nghiệp X18. 43 2.1. Kế toán tập hợp chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp. 43 2.2. Kế toán tập hợp chi phí nhân công trực tiếp. 2.3.Kế toán chi phí sản xuất chung. 2.3.1.Chi phí nhân viên quản lý phân xưởng. 2.3.2.Chi phí công cụ dụng cụ. 2.3.3.Kế toán chi phí khấu hao TSCĐ. 2.3.4.Kế toán dịch vụ mua ngoài và chi phí khác bằng tiền. 2.4.Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất. 2.5.Công tác đánh giá sản phẩm dở dang. 2.6.Công tác tính giá thành sản phẩm ở xí nghiệp X18. 2.6.1.Kỳ tính giá thành và đơn vị tính giá thành. 2.6.2.Phương pháp tính giá thành. Phần III.Một số ý kiến nhằm hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành tại xí nghiệp X18. 1.Ưu điểm. 2.Hạn chế. 3.Một số ý kiến nhằm hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành tại xí nghiệp X18. Kết luận Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 3
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội PHầN I Lý luận cơ bản về kế toán chi PHí sảN Xuất và tính giá thành sản phẩm trong dOAnH NGHIệP sản xuất i.đặc đIểm tổ chức sản xuất của ngành sản xuất công nghiệp. Trong doang nghiệp sản xuất công nghiệp, việc tổ chức công tác kế toán, vận dụng các phương pháp kỹ thuật hạch toán, đặc biệt là vận dụng phương pháp kế toán tập hợp, phân bổ chi phí sản xuất và phương pháp tính giá thành sản phẩm trong phạm vi ngành sản xuất công nghiệp bắt nguồn từ những đặc điểm của quy trình công nghệ kỹ thuật và tổ chức sản xuất, từ tính đa dạng và khối lượng sản phẩm được sản xuất ra, nói cách khác là bắt nguồn từ loại hình sản xuất của doanh nghiệp. Như vậy, nghiên cứu loại hình sản xuất của doanh nghiệp sẽ giúp cho việc tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp được hợp lý, vận dụng các phương pháp kỹ thuật hạch toán trong doanh nghiệp được hợp lý, đúng đắn và do đó phát huy được chức năng, vai trò và vị trí của kế toán trong công tác kế toán, quản lý kinh tế, quản lý doanh nghiệp nói chung và quản lý chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm nói riêng. ii.chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất. 1.chi phí sản xuất và phân loại chi phí sản xuất : 1.1.Khái niệm chi phí sản xuất : Trong quá trình sản xuất sản phẩm,doanh nghiệp thường phải bỏ ra những chi phí về các loại đối tượng lao động,tư liệu lao động và sức lao động của con người.Đây là các yếu tố cơ bản để tiến hành các hoạt động sản xuất,song sự tham gia của mỗi yếu tố này là khác nhau dẫn đến sự hình thành những chi phí tương ứng như : chi phí nguyên liệu,vật liệu (gọi là hao phí về lao động vật hoá), chi phí nhân công (chi phí về lao động sống), chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí dịch vụ mua ngoài và chi phí khác bằng tiền Chi phí sản xuất hay chi phí chế tạo sản phẩm : Đây là toàn bộ các khoản chi phí liên quan tới việc sản xuất, chế tạo sản phẩm phát sinh trong quá trình sản xuất.Toàn bộ các chi phí này được tính vào giá thành sản phẩm.Chỉ những chi phí để tiến hành các hoạt động sản xuất mới được coi là chi phí sản xuất và là bộ phận quan trọng trong chi phí sản xuất kinh doanh của một doanh nghiệp. Chi phí sản xuất bao gồm nhiều khoản mục khác nhau.Thông thường chi phí sản xuất bao gồm: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung. Theo chế độ kế toán hiện hành ở nước ta: chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí về lao động sống, lao động vật hoá và các chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp sản xuất đã chi ra để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh trong một thời kỳ.Trong đó chi phí về lao động sống như: tiền lương, tiền bảo hiểm chi phí lao động vật hoá bao gồm: chi phí nguyên vật liệu, nhiên liệu, động lực, khấu hao tài sản cố định Trong doanh nghiệp sản xuất, không phải tất cả các khoản chi phí chi ra đều là chi phí sản xuất. Ngoài những chi phí Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 4
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội sản xuất có tính chất sản xuất còn phát sinh những chi phí không có tính chất sản xuất như chi phí phục vụ cho việc tiêu thụ sản phẩm, cho các hoạt động mang tính chất sự nghiệp Chi phí thời kỳ hay còn gọi là chi phí ngoài sản xuất là các khoản chi phí phát sinh trong kỳ kinh doanh không được tính vào giá thành sản phẩm. Các khoản chi phí này được bù đắp bởi doanh thu. Hay nói cách khác chi phí thời kỳ làm giảm doanh thu bán hàng trong kỳ của doanh nghiệp. Chi phí thời kỳ gồm: chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp 1.2.Phân loại chi phí sản xuất: Chi phí sản xuất của các doanh nghiệp bao gồm nhiều loại có nội dung kinh tế khác nhau, mục đích và công dụng trong quá trình sản xuất cũng khác nhau. Để phục vụ cho công tác quản lý chi phí sản xuất và kế toán tập hợp chi phí sản xuất nhằm nhận biết và động viên mọi khả năng tiềm tàng hạ giá thành sản phẩm, nâng cao hiệu quả sản xuất của doanh nghiệp, có thể tiến hành phân loại chi phí sản xuất theo các tiêu thức khác nhau. 1.2.1_Phân loại chi phí sản xuất kinh doanh theo nội dung, tính chất kinh tế của chi phí (phân loại theo yếu tố chi phí) : Căn cứ vào nội dung, tính chất kinh tế ban đầu của chi phí sản xuất để sắp xếp các chi phí phát sinh có cùng nội dung, tính chất kinh tế ban đầu vào một yếu tố chi phí,không phân biệt công dụng kinh tế của chi phí đã phát sinh. Căn cứ vào tiêu thức trên, chi phí sản xuất được phân chia thành các yếu tố chi phí cơ bản sau: Chi phí nguyên liệu, vật liệu: Bao gồm toàn bộ giá trị (gồm giá mua,chi phí mua) của các loại nguyên liệu, vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu, phụ tùng thay thế, công cụ dụng cụ xuất dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ báo cáo. Chi phí nhân công: Là các khoản chi phí về tiền lương phải trả cho người lao động,các khoản trích Bảo hiểm xã hội,Bảo hiểm y tế,Kinh phi công đoàn theo tiền lương của người lao động. Chi phí khấu hao tài sản cố định: Bao gồm chi phí khấu hao toàn bộ tài sản cố định dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ của đoanh nghiệp. Chi phí dịch vụ mua ngoài: Bao gồm toàn bộ chi phí đoanh nghiệp đã chi trả về các loại dịch vụ mua từ bên ngoài như tiền điện, nước, điện thoại, vệ sinh và các dịch vụ khác phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của đoanh nghiệp trong kỳ báo cáo. Chi phí khác bằng tiền: Bao gồm toàn bộ chi phí khác dùng cho hoạt động sản xuất kinh doanh chưa dược phản ánh ở các chỉ tiêu trên, đã chi bằng tiền trong kỳ báo cáo như: tiếp khách, hội họp, thuê quảng cáo Phân loại chi phí sản xuất kinh doanh theo nội dung, tính chất kinh tế có ý nghĩa quan trọng đối với quản lý vi mô và quản lý vĩ mô 1.2.2.Phân loại chi phí sản xuất theo công dụng kinh tế. Căn cứ vào tiêu thức phân loại này, chi phí sản xuất trong doanh nghiệp sản xuất công nghiệp được chia thành ba khoản mục chi phí sau: Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 5
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội Khoản mục chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp: Bao gồm chi phí về nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ sử dụng trực tiếp cho hoạt động sản xuất sản phẩm. Khoản mục chi phí nhân công trực tiếp: Bao gồm các khoản phải trả cho người lao động trực tiếp sản xuất sản phẩm, dịch vụ như: lương, các khoản phụ cấp lương, tiền ăn giữa ca và các khoản trích theo lương (BHXH, BHYT, KPCĐ) Khoản mục chi phí sản xuất chung: Gồm những chi phí phát sinh tại bộ phận sản xuất (phân xưởng, đội, trại sản xuất ), ngoài hai khoản mục trên. +Theo mối quan hệ với sản lượng sản xuất, khoản mục Chi phí sản xuất chung bao gồm chi phí sản xuất chung (CPSXC) cố định và chi phí sản xuất chung biến đổi : *CPSXC cố định là những chi phí sản xuất gián tiếp, thường không thay đổi theo số lượng sản phẩm sản xuất, như chi phí khấu hao theo phương pháp bình quân, chi phí bảo dưỡng máy móc thiết bị, nhà xưởng, và chi phí hành chính ở các phân xưởng sản xuất. *CPSXC biến đổi là những chi phí sản xuất gián tiếp thường thay đổi trực tiếp hoặc gần như trực tiếp theo số lượng sản phẩm sản xuât như chi phí nguyên vật liệu gián tiếp, chi phí nhân công gián tiếp. +Theo nội dung kinh tế,khoản mục CPSXC bao gồm các nội dung sau : *Chi phí nhân viên phân xưởng : Gồm các khoản tiền lương, các khoản phụ cấp, các khoản trích theo lương, tiền ăn giữa ca của nhân viên quản lý phân xưởng, đội, bộ phận sản xuất. *Chi phí vật liệu: Gồm những chi phí vật liệu dùng cho phân xưởng, như vật liệu dùng để sửa chữa,bảo dưỡng tài sản cố định (TSCĐ), vật liệu văn phòng phân xưởng và những vật liệu dùng cho nhu cầu quản lý chung ở phân xưởng. *Chi phí dụng cụ sản xuất: Gồm những chi phí về công cụ, dụng cụ xuất dùng cho hoạt động quản lý của phân xưởng như khuôn mẫu, dụng cụ gá lắp, dụng cụ cầm tay, dụng cụ bảo hộ lao động *Chi phí khấu hao TSCĐ: Gồm toàn bộ số tiền trích khấu hao TSCĐ sử dụng trong phân xưởng như máy móc thiết bị sản xuất, phương tiện vận tải, truyền dẫn, nhà xưởng *Chi phí dịch vụ mua ngoài: Gồm các chi phí dịch vụ mua ngoài phục vụ cho hoạt động của phân xưởng, bộ phận sản xuất như chi phí sửa chữa TSCĐ thuê ngoài, chi phí điện nước, điện thoại, các khoản chi mua và sử dụng các tài liệu kỹ thuật, bằng sáng chế, giấy phép chuyển giao công nghệ, nhãn hiệu thương mại không đủ điều kiện ghi nhận TSCĐ. *Chi phí bằng tiền khác: Gồm các chi phí bằng tiền ngoài các chi phí đã kể trên phục vụ cho hoạt động của phân xưởng. Phân loại chi phí sản xuất theo công dụng kinh tế của chi phí có tác dụng phục vụ cho việc quản lý CPSX theo định mức, dự toán chi phí, cung cấp số liệu cho việc tính giá thành sản xuất sản phẩm và phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành, là tài liệu tham khảo để lập định mức CPSX và lập kế hoạch giá thành sản phẩm cho kỳ sau. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 6
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội 1.2.3-Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ giữa chi phí sản xuất với khối lượng sản phẩm, lao vụ sản xuất trong kỳ. Theo cách phân loại này toàn bộ CPSX chia làm 2 loại : Chi phí biến đổi (biến phí): Là những chi phí có sự thay đổi về lượng tương quan tỉ lệ thuận với sự thay đổi của khối lượng sản phẩm sản xuất trong kỳ như: chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp Chi phí cố định (định phí): Là những chi phí không thay đổi về tổng số khi có sự thay đổi khối lượng sản phẩm sản xuất trong mức độ nhất định như chi phí khấu hao TSCĐ theo phương pháp bình quân, chi phí điện thắp sáng Cách phân loại này có tác dụng lớn trong công tác quản trị kinh doanh, phân tích điểm hoà vốn và phục vụ cho việc ra quyết định quản lý cần thiết để hạ giá thành sản phẩm, tăng hiệu quả kinh doanh. 1.2.4-Phân loại chi phí sản xuất theo phương pháp tập hợp chi phí và mối quan hệ với đối tượng chịu chi phí: Theo cách phân loại này CPSX chia làm 2 loại : Chi phí trực tiếp :Là những khoản chi phí sản xuất quan hệ trực tiếp đến việc sản xuất ra một loại sản phẩm, dịch vụ nhất định. Kế toán có thể căn cứ vào số liệu của chứng từ kế toán để ghi trực tiếp cho từng đối tượng chịu chi phí. Chi phí gián tiếp: Là những khoản chi phí có liên quan đến nhiều loại sản phẩm, dịch vụ. Kế toán phải tập hợp chung sau đó tiến hành phân bổ cho các đối tượng có liên quan theo một tiêu chuẩn thích hợp. Phân loại chi phí sản xuất theo cách này có tác dụng đối với việc xác định phương pháp kế toán tập hợp và phân bổ chi phí cho các đối tượng chịu chi phí một cách đúng đắn, hợp lý. 1.2.5-Phân loại chi phí sản xuất theo nội dung cấu thành chi phí : Theo cách phân loại này chi phí sản xuất chia làm 2 loại : Chi phí đơn nhất: Là chi phí do một yếu tố chi phí duy nhất cấu thành như chi phí nguyên vật liệu (NVL) chính dùng trong sản xuất, tiền lương công nhân sản xuất, chi phí khấu hao TSCĐ. Chi phí tổng hợp: Là những chi phí bao gồm nhiều yếu tố khác nhau nhưng có cùng một công dụng như chi phí sản xuất chung. Cách phân loại này có tác dụng giúp cho việc nhận thức từng loại chi phí trong việc hình thành sản phẩm, để tổ chức công tác kế toán tập hợp CPSX thích hợp với từng loại . 1.3-ý nghĩa của công tác quản lý chi phí sản xuất trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh . Hiện nay đất nước ta đang ở trong giai đoạn mới mở cửa nền kinh tế thị trường.Để tồn tại cùng nền kinh tế thế giới đang phát triển mạnh mẽ đòi hỏi quy luật cạnh tranh luôn luôn diễn ra gay gắt và quyết liệt.Bởi vậy,một doanh nghiệp hay một đơn vị sản xuất muốn đứng vững trên thị trường thì sản phẩm của họ sản xuất ra phải đạt hai yêu cầu chiến lược là chất lượng sản phẩm và giá thành hợp lí.Để làm được điều này bộ phận lãnh đạo doanh nghiệp luôn cần phải có những thông tin chính xác,đầy đủ và đáp ứng kịp thời về thức tế quá trình sản xuất sản phẩm từ khâu đầu vào đến khi xuất xưởng tiêu thụ.Từ đó đưa ra những biện Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 7
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội pháp,chính sách,chiến lược điều chỉnh phù hợp nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và tiết kiệm tối đa chi phí sản xuất.Vì vậy,tổ chức tốt công tác quản lí chi phí sản xuất trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh có ý nghĩa rất lớn không chỉ đối với doanh nghiệp sản xuất mà đối với cả nhà nước và các tổ chức liên quan.Cụ thể: *Với doanh nghiệp: sẽ cung cấp các thông tin chính xác, đầy đủ và kịp thời giúp các nhà quản lí nhìn nhận đúng đắn thực trạng sản xuất, từ đó có những biện pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng và hạ giá thành sản xuất mà vẫn tiết kiệm được chi phí sản xuất. *Với nhà nước: giúp nhà nước nhìn nhận một cách tổng thể khách quan sự phát triển của nền kinh tế đất nước, từ đó đưa ra những chính sách, đường lối đúng đắn thúc đẩy sự phát triển nền kinh tế. Nó còn có ý nghĩa đối với cơ quan thuế, với các bạn hàng và đối tác làm ăn. 2-Giá thành sản phẩm và phân loại giá thành sản phẩm . 2.1.Khái niệm giá thành sản phẩm: Gía thành sản xuất của sản phẩm, dịch vụ: là chi phí sản xuất tính cho một khối lượng hoặc một đơn vị sản phẩm (công việc,lao vụ) do doanh nghiệp sản xuất đã hoàn thành trong điều kiện công suất bình thường. Gía thành sản phẩm: là một chỉ tiêu chất lượng quan trọng đối với các đoanh nghiệp sản xuất cũng như đối với toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Giá thành sản phẩm: là một chỉ tiêu kinh tế tổng hợp, phản ánh chất lượng hoạt động sản xuất và quản lý sản xuất, phản ánh kết quả sử dụng tài sản, vật tư, lao động, tiền vốn trong quá trình sản xuất, là căn cứ quan trọng để xác định giá bán và xác định hiệu quả kinh tế của hoạt động sản xuất . 2.2.Phân loại giá thành sản phẩm : Có nhiều loại giá thành khác nhau, tuỳ theo yêu cầu quản lý cũng như các tiêu thức phân loại khác nhau mà giá thành được chia thành các loại tương ứng. 2.2.1-Phân loại giá thành theo thời gian và cơ sở số liệu tính giá thành. Căn cứ vào cơ sở số liệu và thời điểm tính giá thành,giá thành sản phẩm được chia thành 3 loại: Giá thành kế hoạch: là giá thành sản phẩm được tinh trên cơ sở chi phí sản xuất kế hoạch và sản lượng kế hoạch.Việc tính toán xác định giá thành kế hoạch được tiến hành trước khi quá trình sản xuất, chế tạo sản phẩm và do bộ phận kế hoạch thực hiện. Gía thành kế hoạch là mục tiêu phấn đấu của đoanh nghiệp, là căn cứ để so sánh, phân tích đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch hạ giá thành của đoanh nghiệp. Gía thành định mức: là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở chi phí các định mức chi phí sản xuất hiện hành và chỉ tính cho một đơn vị sản phẩm. Việc tính giá thành định mức cũng được thực hiện trước khi tiến hành sản xuất, chế tạo sản phẩm. Gía thành định mức là công cụ quản lý định mức của doanh nghiệp, được xem là thước đo chính xác để đánh giá kết quả sử dụng tài sản,vật tư, tiền vốn, lao động trong sản xuất, giúp cho đánh giá đúng đắn các giải pháp kinh tế, kỹ thuật mà đoanh nghiệp đã áp dụng nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 8
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội Gía thành thực tế: là giá thành sản phẩm được tinh dựa trên cơ sở số liệu chi phí sản xuất thực tế đã phát sinh và tập hợp được trong kỳ và sản lượng sản phẩm thực tế đã sản xuất ra trong kỳ. Gía thành thực tế của sản phẩm chỉ có thể tính toán được khi quá trình sản xuất, chế tạo sản phẩm đã hoàn thành. Giá thành thực tế là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp để xác định kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 2.2.2-Phân loại giá thành theo phạm vi tính toán : Theo cách phân loại này, giá thành sản phẩm được chia thành 2 loại : Gía thành sản xuất (còn gọi là giá thành công xưởng) : Gía thành sản xuất của sản phẩm bao gồm các chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp; chi phí nhân công trực tiếp; chi phí sản xuất chung tính cho sản phẩm, công việc hay lao vụ đã hoàn thành, dịch vụ đã cung cấp. Giá thành sản xuất được sử dụng để ghi sổ kế toán thành phẩm đã nhập kho hoặc giao cho khách hàng và là căn cứ để tính toán giá vốn hàng bán, tính lợi nhuận gộp của hoạt động bán hàng và cung cấp dịch vụ ở các đoanh nghiệp sản xuất. Gía thành toàn bộ của sản phẩm tiêu thụ: Bao gồm giá thành sản xuất và chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp tính cho sản phẩm đã bán. Gía thành toàn bộ của sản phẩm tiêu thụ là căn cứ để tính toán,xác định mức lợi nhuận trước thuế của đoanh nghiệp. Giá thành _ Giá thành Chi phí Chi phí toàn bộ ˉ sản xuất + bán hàng + QLDN 3-Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất với giá thành sản phẩm: Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm là hai mặt biểu hiện của quá trình sản xuất có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có bản chất tương tự, đều là hao phí về lao động mà doanh nghiệp đã bỏ ra cho hoạt động sản xuất. Tuy nhiên, chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm không phải là một mà có sự khác nhau về lượng, về thời gian và thể hiện qua các điểm sau: Chi phí sản xuất luôn gắn liền với từng thời kỳ nhất định đã phát sinh chi phí còn giá thành sản phẩm lại gắn liền với khối lượng sản phẩm, dịch vụ, công việc, lao vụ đã sản xuất hoàn thành.Trong giá thành sản phẩm chỉ bao gồm một phần chi phí thực tế đă phát sinh (chi phí trả trước) hoặc một phần chi phí sẽ phát sinh ở kỳ sau nhưng đã ghi nhận là chi phí của kỳ này (chi phí phải trả). Hơn nữa, theo quy định, một số chi phí không được tính vào giá thành mà tính vào chi phí của nghiệp vụ tài chính. Chi phí sản xuất trong kỳ không chỉ liên quan đến những sản phẩm đă hoàn thành mà còn liên quan đến cả sản phẩm đang còn dở dang cuối kỳ và sản phẩm hỏng.Giá thành sản phẩm không liên quan đến chi phí sản xuất của sản phẩm dở dang cuối kỳ và sản phẩm hỏng nhưng lại liên quan đến chi phí sản xuất của sản phẩm dở dang kỳ trước chuyển sang. Chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ là căn cứ để tính giá thành sản phẩm, dịch vụ đã hoàn thành. Giá thành Trị giá sản Chi phí sản Trị giá sản Chi phí Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 9
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội sản xuất = phẩm dở + xuất phát - phẩm dở - loại trừ sản phẩm dang đầu kỳ sinh trong kỳ dang cuối kỳ 4-Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành sản phẩm: 4.1.Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất: Trong doanh nghiệp, chi phí sản xuất phát sinh gắn liền với nơi diễn ra hoạt động sản xuất và sản phẩm được sản xuất, Kế toán cần xác định đúng đắn đối tượng tập hợp chi phí sản xuất, để từ đó tổ chức thực hiện công tác tập hợp chi phí sản xuất, cung cấp số liệu cho việc tính giá thành sản phẩm. Đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất là phạm vi, giới hạn mà chi phí sản xuất cần phải tập hợp nhằm đáp ứng yêu cầu kiểm tra, giám sát chi phí sản xuất và phục vụ công tác tính giá thành sản phẩm. Thực chất của việc xác định đối tượng tập hợp CPSX là xác định nơi phát sinh chi phí và đối tượng chịu chi phí. Xác định đối tượng tập hợp CPSX là khâu đầu tiên cần thiết của công tác kế toán CPSX. Xác định đúng đối tượng tập hợp CPSX thì mới có thể đáp ứng yêu cầu quản lý CPSX, tổ chức tốt công tác kế toán tập hợp CPSX từ khâu ghi chép ban đàu, mở sổ và ghi sổ kế toán, tổng hợp số liệu. Căn cứ để xác định đối tượng kế toán tập hợp CPSX : Đặc điểm và công dụng của chi phí trong quá trình sản xuất. Đặc điểm cơ cấu tổ chức sản xuất của doanh nghiệp. Quy trình công nghệ sản xuất, chế tạo sản phẩm. Đặc điểm của sản phẩm (đặc tính kỹ thuật, đặc điểm sử dụng, đặc điểm thương phẩm ) Yêu cầu và trình độ quản lý sản xuất kinh doanh. Tuỳ thuộc vào đặc điểm tình hình cụ thể mà đối tượng kế toán chi phí sản xuất trong các đoanh nghiệp có thể là: -Từng loại sản phẩm, dịch vụ, chi tiết sản phẩm, nhóm sản phẩm, đơn đặt hàng. -Từng phân xưởng, bộ phận, giai đoạn công nghệ sản xuất. -Toàn bộ quy trình công nghệ sản xuất, toàn đoanh nghiệp. 4.2.Đối tượng tính giá thành sản phẩm. Đối tượng tính giá thành là các loại sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất ra, dịch vụ đã cung cấp cho khách hàng cần phải tính tổng giá thành và giá thành đơn vị. Xác định đối tượng tính giá thành là công việc cần thiết đầu tiên để từ đó kế toán tổ chức các Bảng (Thẻ) tính giá thành và lựa chọn phương pháp tính giá thành thích hợp để tiến hành tính giá thành sản phẩm. Để xác định được đối tượng tính giá thành đúng đắn, bộ phận kế toán giá thành cũng phải căn cứ vào đặc điểm tổ chức sản xuất và cơ cấu sản xuất, quy trình công nghệ sản xuất chế tạo sản phẩm, đặc điểm sử dụng sản phẩm, nửa thành phẩm, các yêu cầu và trình độ quản lý, yêu cầu cung cấp thông tin cho việc ra quyết định trong doanh nghiệp, khả năng và trình độ quản lý, hạch toán, trình độ ứng dụng máy vi tính trong công tác kế toán của doanh nghiệp. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 10
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội Xét về mặt tổ chức sản xuất : +Nếu tổ chức sản xuất đơn chiếc (như doanh nghiệp đóng tàu, công ty XDCB ) thì từng sản phẩm, từng công việc là đối tượng tính giá thành. +Nếu tổ chức sản xuất hàng loạt hoặc sản xuất theo đơn đặt hàng thì đối tượng tính giá thành là từng loạt sản phẩm hoặc từng đơn đặt hàng. +Nếu tổ chức sản xuất nhiều loại sản phẩm, khối lượng sản xuất lớn (như dệt vải, sản xuất bánh kẹo ) thì mỗi loại sản phẩm là một đối tượng tính giá thành. Xét về mặt quy trình công nghệ sản xuất : +Nếu quy trình công nghệ sản xuất giản đơn thì đối tượng tính giá thành là thành phẩm hoàn thành ở cuối quy trình sản xuất. +Nếu quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu liên tục thì đối tượng tính giá thành là thành phẩm hoàn thành hoặc có thể là nửa thành phẩm tự chế biến. +Nếu quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu song song thì đối tượng tính giá thành có thể là bộ phận, chi tiết sản phẩm hoặc sản phẩm lắp ráp hoàn chỉnh. 4.3.Mối quan hệ giữa đối tượng tập hợp CPSX và đối tượng tính giá thành sản phẩm. Việc xác định đúng đắn đối tượng tập hợp CPSX để cung cấp số liệu cho việc tính giá thành theo từng đối tượng tính giá thành trong doanh nghiệp, ngược lại xác định đúng đắn đối tượng tính giá thành là cơ sở để kế toán doanh nghiệp xác định đối tượng tập hợp CPSX cho phù hợp để đáp ứng yêu cầu của công tác tính giá thành. Trong thực tế, một đối tượng tập hợp CPSX có thể trùng với một đối tượng tính giá thành hoặc một đối tượng tập hợp CPSX lại có nhiều đối tượng tính giá thành hoặc ngược lại có nhiều đối tượng tập hợp CPSX nhưng chỉ có một đối tượng tính giá thành. Mối quan hệ giữa đối tượng kế toán tập hợp CPSX và đối tượng tính giá thành ở một doanh nghiệp sẽ là nhân tố quan trọng quyết định trong việc lựa chọn phương pháp tính giá thành và kỹ thuật tính giá thành trong doanh nghiệp. 5-Nhiệm vụ kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm: Để tổ chức tốt công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, đáp ứng đầy đủ trung thực và kịp thời yêu cầu quản lý chi phí sản xuất và giá thành cả đoanh nghiệp, kế toán cần thực hiện được các nhiệm vụ chủ yếu sau: Xác định đúng đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất và phương pháp tính giá thành sản phẩm thích hợp.Tổ chức vận dụng các tài khoản kế toán để hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm phù hợp với phương pháp kế toán hàng tồn kho (kê khai thường xuyên hoặc kiểm kê định kỳ). Tổ chức tập hợp, kết chuyển hoặc phân bổ từng loại chi phí sản xuất theo đúng đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất đã xác định và bằng phương pháp thích hợp đă chọn, cung cấp kịp thời những số liệu thông tin tổng hợp về các khoản mục chi phí và yếu tố chi phí đã quy định, xác định đúng đắn trị giá sản phẩm dở dang cuối kỳ. Vận dụng phương pháp tính giá thành thích hợp để tính toán giá thành và giá thành đơn vị của các đối tượng tính giá thành theo đúng khoản mục quy định và đúng kỳ tính giá thành sản phẩm đã xác định. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 11
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội Định kỳ cung cấp các báo cáo về CPSX và giá thành cho các cấp quản lý doanh nghiệp, tiến hành phân tích tình hình thực hiện các định mức và dự toán chi phí, phân tích tình hình thực hiện giá thành và kế hoạch hạ giá thành sản phẩm.Phát hiện các hạn chế và khả năng tiềm tàng, đề xuất các biện pháp đẻ giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm. 6.Kế toán tập hợp chi phí sản xuất : 6.1.Tài khoản kế toán chủ yếu sử dụng TK621_Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp để phản ánh chi phí nguyên liệu, vật liệu sử dụng trực tiễp cho hoạt động sản xuất sản phẩm, dịch vụ của các ngành công nghiệp, xây lắp, nông, lâm, ngư nghiệp Kết cấu và nội dung phản ánh của TK 621- chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp: TK 621 Trị giá thực tế NL, VL Trị giá NL, VL sử dụng không hết xuất dùng trực tiếp cho nhập lại kho. hoạt động sản xuất sản Kết chuyển chi phí NL, VL trực tiếp phẩm , hoặc thực hiện trên mức bình thường không được tính dịch vụ trong kỳ hạch vào trị giá hàng tồn kho, tính vào giá toán. vốn hàng bán trong kỳ. Kết chuyền chi phí NL, VL trực tiếp phát sinh ở mức bình thường vào bên Nợ TK 154- Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang (hoặc bên Nợ TK 631-Giá thành sản xuất ). TK 621 không có số dư cuối kỳ và phản ánh chi tiết cho từng đối tượng tập hợp chi phí. TK622_Chi phí nhân công trực tiếp để phản ánh chi phí lao động trực tiếp tham gia vào quá trình hoạt động sản xuất – kinh doanh trong các ngành công nghiệp, nông, lâm, ngư nghiệp, xây dựng cơ bản, dịch vụ. Kết cấu và nội dung của TK 622 – chi phí nhân công trực tiếp : TK 622 Chi phí nhân công trực Kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp tiếp tham gia trực tiếp vào trên mức bình thường không được tính quá trình sản xuất sản vào trị giá hàng tồn kho, tính vào giá phẩm . vốn hàng bán trong kỳ. Kết chuyền chi phí nhân công trực tiếp ở mức bình thường vào bên Nợ TK 154- chi phí sản xuất kinh doanh dở dang (hoặc bên Nợ TK 631 – giá thành sản xuất) để tính vào giá thành của sản phẩm, dịch vụ. TK 622 không có số dư cuối kỳ và được mở chi tiết cho từng đối tượng chịu chi phí. TK627_Chi phí sản xuất chung để phản ánh chi phí phục vụ sản xuất, kinh doanh chung phát sinh ở phân xưởng, bộ phận sản xuất, đội, công trường Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 12
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội Kết cấu và nội dung TK 627 – chi phí sản xuất chung : TK 627 Các chi phí sản xuất Các khoản ghi giảm chi phí sản xuất chung phát sinh trong chung kỳ. Chi phí sản xuất chung cố định phát sinh ở mức bình thường và chi phí sản xuất chung biến đổi được kết chuyển vào TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang (hoặc vào TK 631 – Giá thành sản xuất) Chi phí sản xuất chung cố định phát sinh trên mức bình thường được kết chuyển vào TK 632 – Giá vốn hàng bán. TK 627 không có số dư cuối kỳ. TK 627 có các TK cấp II : 6271- chi phí nhân viên phân xưởng 6272- chi phí vật liệu 6273- chi phí dụng cụ sản xuất 6274- chi phí khấu hao TSCĐ 6277- chi phí dịch vụ mua ngoài 6278- chi phí bằng tiền khác. TK154_Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang + Doanh nghiệp áp dụng phương pháp kê khai thường xuyên : TK 154- chi phí sản xuất kinh doanh dở dang, để tổng hợp chi phí sản xuất kinh doanh phục vụ cho việc tính giá thành sản phẩm, dịch vụ. Kết cất và nội dung TK 154 : TK 154 - Dư đầu kỳ: chi phí sản xuất kinh doanh dở dang đầu kỳ. - Tập hợp chi phí NL, VL - Trị giá phế liệu thu hồi, trị giá sản phẩm trực tiếp, chi phí nhân hỏng không sửa chữa được. công trực tiếp, chi phí sản - Trị giá NVL, hàng hoá gia công xong xuất chung phát sinh trong nhập kho. kỳ liên quan đến sản xuất - Giá thành sản xuất thực tế của sản phẩm sản phẩm, dịch vụ . đã chế tạo xong nhập kho hoặc chuyển đi bán. - Chi phí thực tế của khối lượng dịch vụ đã cung cấp hoàn thành cho khách hàng. ——————————————————————————— - Dư cuối kỳ: chi phí sản xuất kinh doanh còn dở dang cuối kỳ. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 13
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội TK 154 được mở chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí sản xuất ( phân xưởng, giai đoạn sản xuất, sản phẩm, nhóm sản phẩm, đơn đặt hàng ). + Doanh nghiệp áp dụng kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ. * TK 154 – chi phí sản xuất kinh doanh dở dang, phản ánh trị giá thực tế của sản phẩm, dịch vụ dở dang cuối kỳ. Kết cấu và nội dung phản ánh của TK 154- chi phí SXKD dở dang : TK 154  - Dư đầu kỳ: chi phí SXKD dở dang đầu kỳ. - Kết chuyển chi phí SXKD - Kết chuyển chi phí SXKD dở dở dang cuối kỳ. dang đầu kỳ. —————————————————————————— - Dư cuối kỳ: chi phí SXKD còn dở dang cuối kỳ. TK 154 được mở chi tiết cho từng đối tượng tập hợp chi phí. *TK631_Giá thành sản xuất, để phản ánh, tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, dịch vụ ở đơn vị sản xuất trong trường hợp kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ. Kết cấu và nội dung phản ánh của TK 631 – Giá thành sản xuất : TK631 - Giá trị sản phẩm dở dang - Giá trị sản phẩm dở dang đầu kỳ. cuối kỳ kết chuyển vào TK 154 - Chi phí sản xuất thực tế - Giá thành sản phẩm đã bán, phát sinh trong kỳ. dịch vụ hoàn thành kết chuyển vào TK 632- Giá vốn hàng bán TK 631 không có số dư cuối kỳ và được chi tiết cho từng đối tượng tập hợp chi phí. 6.2-Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất: Tuỳ thuộc điều kiện và khả năng tập hợp CPSX vào các đối tượng có liên quan, kế toán sẽ áp dụng phương pháp tập hợp CPSX phù hợp. - Phương pháp tập hợp trực tiếp: áp dụng đối với CPSX có liên quan trực tiếp đến từng đối tượng tập hợp chi phí đã xác định. Kế toán tổ chức ghi chép ban đầu theo đúng đối tượng chịu chi phí, từ đó tập hợp số liệu từ các chứng từ kế toán ghi vào sổ kế toán theo từng đối tượng có liên quan. - Phương pháp tập hợp gián tiếp: áp dụng đối với CPSX có liên quan tới nhiều đối tượng tập hợp CPSX, không thể tập hợp trực tiếp cho từng đối tượng chịu chi phí được. 6.3.Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất. 6.3.1.Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp: Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 14
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp là các chi phí về nguyên liệu, vật liệu chính, nửa thành phẩm mua ngoài, vật liệu phụ, nhiên liệu sử dụng trực tiếp cho việc sản xuất, chế tạo sản phẩm hoặc thực hiện các lao vụ, dịch vụ của đoanh nghiệp trong các ngành công nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, giao thông vận tải, bưu chính viễn thông. - Phương pháp tập hợp và phân bổ: Đối với những chi phí nguyên liệu,vật liệu trực tiếp sản xuất sản phẩm liên quan trực tiếp đến đối tượng tập hợp chi phí sản xuất, kế toán căn cứ vào các chứng từ xuất kho vật liệu và báo cáo sử dụng vật liệu ở từng phân xưởng sản xuất để tập hợp trực tiếp cho từng đối tượng liên quan. Trường hợp chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp có liên quan đến nhiều đối tượng chịu chi phí thì được tập hợp theo phương pháp gián tiếp cho từng đối tượng tập hợp chi phí sản xuất. - Tiêu chuẩn phân bổ chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp có thể là : + Đối vời nguyên liệu, vật liệu chính, nửa thành phẩm mua ngoài có thể chọn tiêu thức phân bổ là : chi phí định mức, chi phí kế hoạch, khối lượng sản phẩm sản xuất + Đối với vật liệu phụ, nhiên liệu có thể chọn tiêu thức phân bổ là : chi phí định mức, chi phí kế hoạch, chi phí nguyên liệu, vật liệu chính, khối lượng sản phẩm sản xuất Để tính toán tập hợp và phân bổ chính xác, hợp lý chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp, kế toán cần kiểm tra, xác định được trị giá số nguyên liệu, vật liệu của kỳ trước chuyển sang sử dụng cho kỳ này, trị giá nguyên liệu, vật liệu xuất kho trong kỳ nhưng cuối kỳ chưa sử dụng và trị giá của phế liệu thu hôì (nêú có) để tính chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp thực tế tiêu hao trong kỳ. Chi phí Trị giá Trị giá Trị giá Trị giá NL,VL trực NL,VL NL,VL còn NL,VL còn phế liệu tiếp thực tế = xuất dùng + lại đầu kỳ ở lại cuối kỳ thu hồi tiêu hao trong kỳ địa điểm chưa sử trong kỳ sản xuất dụng hết Cuối kỳ kế toán, chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp đã tập hợp sẽ được kết chuyển: -Trường hợp mức sản phẩm thực tế sản xuất ra cao hơn công suất bình thường thì chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp đã tập hợp trong kỳ dược kết chuyển toàn bộ để tính giá thành sản xuất thực tế sản phẩm. -Trường hợp mức sản phẩm thực tế sản xuất ra thấp hơn công suất bình thường thì chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp đã tập hợp trong kỳ chỉ dược phân bổ vào chi phí sản xuât cho mỗi đơn vị sản phẩm theo mức công suất bình thường. Phần chi phí đã tập hợp còn lại không được tính vào trị giá hàng tồn kho, được ghi nhận là chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ. Để tập hợp và phân bổ chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp, kế toán sử dụng tài khoản 621- Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp để phản ánh chi phí nguyên liệu, vật liệu sử dụng trực tiếp cho hoạt động sản xuất sản phẩm, dịch vụ. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 15
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội Phương pháp kế toán các hoạt động kinh tế chủ yếu : 1.Căn cứ vào các phiếu xuất kho NL, VL, phiếu báo vật liệu còn lại cuối kỳ trước để lại sử dụng cho kỳ này hoặc kết quả kiểm kê NL, VL còn lại cuối kỳ để xác định trị giá thực tế NL, VL sử dụng trực tiếp cho sản xuất sản phẩm ( kế toán hàng tồn kho theo phương pháp KKĐK), kế toán ghi sổ : Nợ TK 621- chi phí NL, VL trực tiếp ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 152- nguyên liệu, vật liệu (phương pháp KKTX) Có TK 611- mua hàng (phương pháp KKĐK) 2.Trường hợp mua NL, VL sử dụng ngay cho sản xuất : Nợ TK 621- chi phí NL, VL trực tiếp ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) Nợ TK 133- thuế GTGT được khấu trừ (nếu có) Có TK 111, 112, 331. 3.1.Trường hợp NL, VL còn lại cuối kỳ không sử dụng hết, nhưng để lại ở bộ phận sản xuất. Cuối kỳ, kế toán ghi giảm chi phí NL, VL trực tiếp kỳ này bằng bút toán đỏ : Nợ TK 621- chi phí NL, VL trực tiếp (xxx) ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 152- nguyên liệu, vật liệu (xxx). 3.2.Đầu kỳ kế toán sau, kế toán ghi tăng chi phí NL, VL trực tiếp : Nợ TK 621- chi phí NL, VL trực tiếp ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 152- nguyên liệu, vật liệu. 4.Cuối kỳ, trị giá NL, VL sử dụng không hết nhập lại kho (nếu có) : Nợ TK 152- nguyên liệu, vật liệu Có TK 621- chi phí NL, VL trực tiếp. 5. Cuối kỳ, kế toán kết chuyển hoặc phân bổ chi phí NL, VL trực tiếp tính vào chi phí sản xuất sản phẩm hoặc chi phí sản xuất kinh doanh : Nợ TK 154- chi phí SXKD DD ( PP KKTX- theo mức bình thường ) ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) hoặc Nợ TK 631- giá thành sản xuất ( PP KKĐK- theo mức bình thường ) ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) Nợ TK 632- giá vốn hàng bán ( số vượt trên mức bình thường ) ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 621- chi phí NL, VL trực tiếp ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí). kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm 16
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội Sơ đồ 1. Sơ đồ kế toán tổng hợp chi phí nguyên liệu vật liệu trực tiếp TK611 TK621 TK154(TK631) (1) (5) TK 152 TK 632 (3.1) (xxx) (xxx) (3.2) (4) TK 111, 112, 331 (2) TK 133 *Chứng từ sử dụng: Kế toán NL, VL sử dụng: Hoá đơn GTGT, Hoá đơn bán hàng , Hoá đơn cước phí vận chuyển, Phiếu nhập kho, Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ, biên bản kiểm kê vật tư sản phẩm hàng hoá, các chứng từ hướng dẫn như phiếu xuất kho vật tư theo hạn mức biên bản kiểm nhận vật tư 6.3.2. Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí nhân công trực tiếp. Chi phí nhân công trực tiếp là những khoản tiền phải trả cho công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm, dịch vụ hoặc trực tiếp thực hiện các lao vụ, dịch vụ gồm tiền lương chính, lương phụ, các khoản phụ cấp, tiền ăn giữa ca, tiền trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn theo số tiền lương của công nhân sản xuất. Phương pháp tập hợp và phân bổ chi phí nhân công trực tiếp : *Chi phí nhân công trực tiếp được tập hợp như sau : - Đối với chi phí nhân công trực tiếp (CP NCTT ) có liên quan trực tiếp đến từng đối tượng chịu chi phí thì căn cứ vào chứng từ gốc, kế toán tập hợp trực tiếp CP NCTT cho từng đối tượng có liên quan. - Trường hợp CP NCTT có liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí thì áp dụng phương pháp tập hợp và phân bổ gián tiếp . *CP NCTT được phân bổ theo các tiêu thức sau : - Tiền lương chính thường được phân bổ tỷ lệ với chi phí tiền lương định mức, chi phí tiền lương kế hoạch, giờ công định mức hoặc giờ công thực tế, số lượng sản phẩm sản xuất. - Tiền lương phụ thường được phân bổ tỷ lệ với tiền lương chính, tiền lương định mức, giờ công định mức kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm 17
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội Cuối kỳ kế toán, CP NCTT đã tập hợp sẽ được kết chuyển : - Trường hợp mức sản phẩm thực tế sản xuất ra cao hơn công suất bình thường thì CP NCTT đã tập hợp trong kỳ được kết chuyển toàn bộ để tính giá thành sản xuất thực tế sản phẩm. - Trường hợp mức sản phẩm thực tế sản xuất ra thấp hơn công suất bình thường thì CP NCTT đã tập hợp trong kỳ chỉ được phân bổ vào chi phí sản xuất cho mỗi đơn vị sản phẩm theo mức công suất bình thường. Phần chi phí đã tập hợp còn lại không được tính vào trị giá hàng tồn kho, được ghi nhận là chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ. - Kế toán sử dụng TK 622- chi phí nhân công trực tiếp. Phương pháp kế toán các nghiệp vụ kinh tế chủ yếu : 1.Số tiền lương, phụ cấp lương và các khoản khác có tính chất lương, tiền ăn giữa ca phải trả cho lao động trực tiếp sản xuất sản phẩm trong kỳ : Nợ TK 622- chi phí nhân công trực tiếp (chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 334- phải trả công nhân viên. 2.Trích BHXH, BHYT, KPCĐ theo lương phải trả công nhân trực tiếp sản xuất, tính vào chi phí sản xuất : Nợ TK 622- chi phí nhân công trực tiếp (chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 338- phải trả, phải nộp khác (chi tiết TK3382- KPCĐ; TK 3383- BHXH; TK 3384- BHYT). 3.Tính trước tiền lương nghỉ phép của công nhân sản xuất : Nợ TK 622- chi phí nhân công trực tiếp (chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 335- chi phí phải trả. 4.Cuối kỳ kết chuyển hoặc phân bổ chi phí nhân công trực tiếp cho các đối tượng sử dụng lao động : Nợ TK 154- chi phí SXKD DD (PP KKTX- theo mức bình thường) (chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) hoặc Nợ TK 631- giá thành sản xuất (PP KKĐK- theo mức bình thường) (chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) Nợ TK 632- giá vốn hàng bán ( số vượt trên mức bình thường) (chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 622- chi phí nhân công trực tiếp (chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí). kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm 18
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội Sơ đồ 2. Sơ đồ kế toán tổng hợp chi phí nhân công trực tiếp Tk334 tk622 tk154(tk631) (1) (4) TK 338 TK 632 (2) TK 335 (3) *Chứng từ sử dụng : Kế toán chi phí nhân công trực tiếp sử dụng : - Bảng chấm công : Mẫu số 01- LĐTL (BB). - Bảng thanh toán tiền lương : Mẫu số 02- LĐTL (BB). - Phiếu nghỉ hưởng BHXH : Mẫu số 03- (BB). - Bảng thanh toán BHXH. - Bảng thanh toán tiền lương. - Phiếu xác nhận sản phẩm hoặc công việc hoàn thành. - Phiếu báo làm thêm giờ. 6.3.3.Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất chung : Chi phí sản xuất chung là những chi phí quản lý, phục vụ sản xuất và những chi phí sản xuất khác ngoài hai khoản chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp; chi phí nhân công trực tiếp phát sinh ở phân xưởng, bộ phân sản xuất. Phương pháp tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất chung: Trước hết kế toán phải mở Bảng kê để tập hợp chi phí sản xuất chung theo từng phân xưởng ,bộ phận sản xuất. Chi phí sản xuất chung đã tập hợp, được phân bổ theo nguyên tắc sau: - Chi phí sản xuất chung cố định phân bổ vào chi phí chế biến cho mỗi đơn vị sản phẩm được dựa trên công suất bình thường của máy móc sản xuất. +Trường hợp mức sản phẩm thực tế sản xuất ra cao hơn công suất bình thường thì chi phí sản xuất chung cố định được phân bổ cho mỗi đơn vị sản phẩm theo chi phí thực tế phát sinh. +Trường hợp mức sản phẩm thực tế sản xuất ra thấp hơn công suất bình thường thì chi phí sản xuất chung cố định chỉ được phân bổ vào chi phí chế biến cho mỗi đơn vị sản phẩm theo mức công suất bình thường. Khoản chi phí sản xuất chung không phân bổ được ghi nhận là chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ. - Chi phí sản xuất chung biến đổi được phân bổ hết vào chi phí chế biến cho mỗi đơn vị sản phẩm theo chi phí thực tế phát sinh. Tiêu chuẩn phân bổ chi phí sản xuất chung thường được lựa chọn là: - Chi phí khấu hao TSCĐ: Tiêu chuẩn phân bổ là định mức chi phí, khấu hao TSCĐ, số giờ máy chạy thực tế kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm 19
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội - Chi phí năng lượng dùng cho sản xuất sản phẩm: Tiêu chuẩn phân bổ là định mức chi phí năng lượng hoặc số giờ máy làm việc thực tế kết hợp với công suất của máy. Các loại chi phí sản xuất chung còn lại tiêu chuẩn phân bổ thường là tiền lương công nhân sản xuất, định mức chi phí hoặc giờ công công nhân sản xuất. Kế toán chi phí sản xuất chung sử dụng TK 627- chi phí sản xuất chung. Phương pháp kế toán các nghiệp vụ kinh tế chủ yếu: 1.Tiền lương (tiền công) và các khoản phụ cấp có tính chất tiền lương, tiền ăn giữa ca phải trả cho nhân viên phân xưởng: Nợ TK 627 (6271)- chi phí nhân viên phân xưởng Có TK 334- phải trả công nhân viên. 2.Các khoản trích theo tiền lương phải trả nhân viên phân xưởng, tính vào chi phí sản xuất Nợ TK 627 (6271)- chi phí nhân viên phân xưởng Có TK 338- phải trả, phải nộp khác (3382, 3383, 3384). 3.Trị giá thực tế NL, VL xuất dùng cho quản lý, phục vụ sản xuất ở phân xưởng: Nợ TK 627 (6272)- chi phí vật liệu Có TK 152- nguyên liệu, vật liệu. 4.Trị giá công cụ dụng cụ sử dụng trong phân xưởng: Nợ TK 627 (6273)- chi phí dụng cụ sản xuất Có TK 153- trị giá CCDC xuất kho có giá trị không lớn Có TK 142 (1421), 242- phân bổ giá trị CCDC có giá trị lớn. 5.Trích khấu hao TSCĐ dùng cho sản xuất và quản lý phân xưởng: Nợ TK 627 (6274)- chi phí khấu hao TSCĐ Có TK 214- khấu hao TSCĐ. 6.Chi phí dịch vụ mua ngoài phục vụ cho hoạt động tại phân xưởng, bộ phận sản xuất: Nợ TK 627 (6277)- chi phí dịch vụ mua ngoài Nợ TK 133- thuế GTGT được khấu trừ (nếu có) Có TK 111, 112, 331 7.Các khoản chi bằng tiền khác dùng cho hoạt động sản xuất tại phân xưởng ,bộ phận sản xuất: Nợ TK 627 (6278)- chi phí bằng tiền khác Nợ TK 133- thuế GTGT được khấu trừ (nếu có) Có TK 111, 112, 141: tổng giá thanh toán. 8.Các khoản ghi giảm chi phí sản xuất chung phát sinh (các khoản xuất toán ): Nợ TK 111,112, 138 Có TK 627- chi phí sản xuất chung. kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm 20
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội 9.Cuối kỳ kết chuyển hoặc phân bổ CPSXC cho các đối tượng tập hợp chi phí: Nợ TK 154- CP SXKD DD (PP KKTX- CPSXC cố định theo mức bình thường và CPSXC biến đổi) ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) hoặc Nợ TK 631- giá thành sản xuất (PP KKĐK- CPSXC cố định theo mức bình thường và CPSXC biến đổi) ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) Nợ TK 632- giá vốn hàng bán (CPSXC cố định vượt trên mức bình thường) ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 627- chi phí sản xuất chung. Sơ đồ 3. Sơ đồ kế toán tổng hợp chi phí sản xuất chung. TK334 TK627 TK111,112,138 (1) (8) TK338 TK632 (2) (9) TK152 TK154(TK631) (3) TK153,142,242 (4) TK214 (5) TK111,112,331 (6) TK 111,112,141 TK133 (7) *Chứng từ sử dụng: Kế toán chi phí sản xuất chung sử dụng: Hoá đơn GTGT, Hoá đơn bán hàng, Hoá đơn cước phí vận chuyển, Phiếu nhập kho, Phiếu xuất kho, Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ, biên bản kiểm kê vật tư sản phẩm hàng hoá, các chứng từ hướng dẫn như phiếu xuất kho vật tư theo hạn mức, biên bản kiểm nhận vật tư 6.4.Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp: Cuối kỳ, kế toán tổng hợp toàn bộ chi phí sản xuất của doanh nghiệp đã được tập hợp theo từng khoản mục chi phí để tính giá thành sản phẩm hoàn thành và kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm 21
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội dịch vụ đã cung cấp trong kỳ. Để tập hợp chi phí sản xuất của toàn doanh nghiệp, kế toán tuỳ thuộc vào việc áp dụng kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên hay phương pháp kiểm kê định kỳ mà sử dụng tài khoản khác nhau. 6.4.1.Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp đối với doanh nghiệp áp dụng phương pháp kê khai thường xuyên. Trong trường hợp này, kế toán sử dụng TK 154- chi phí sản xuất kinh doanh dở dang để tập hợp chi phí sản xuất và cung cấp số liệu để tính giá thành sản phẩm, dịch vụ ở các doanh nghiệp sản xuất thuộc các ngành kinh tế và kinh doanh dịch vụ. TK 154 được mở chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí sản xuất. Các doanh nghiệp sản xuất thuộc các ngành công nghiệp có thể mở chi tiết theo từng phân xưởng, từng giai đoạn gia công chế biến Phương pháp kế toán tổng hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp. 1.Cuối kỳ, kế toán kết chuyển chi phí NL, VL trực tiếp theo từng đối tượng tập hợp chi phí : Nợ TK 154- chi phí sản xuất kinh doanh dở dang ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 621- chi phí NL, VL trực tiếp ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí). 2.Cuối kỳ, kế toán kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp theo từng đối tượng tập hợp chi phí : Nợ TK 154- chi phí sản xuất kinh doanh dở dang ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 622- chi phí nhân công trực tiếp ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí). 3.Cuối kỳ, kế toán kết chuyển và phân bổ chi phí sản xuất chung cho từng đối tượng tập hợp chi phí có liên quan : Nợ TK154- chi phí sản xuất kinh doanh dở dang ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 627- chi phí sản xuất chung ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí). 4.Trị giá sản phẩm hỏng không sửa chữa được, người gây ra thiệt hại sản phẩm hỏng phải bồi thường : Nợ TK 138 (1388), 334 Có TK 154- chi phí sản xuất kinh doanh dở dang ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí). 5.Trị giá thuần ước tính của phế liệu thu hồi từ sản phẩm hỏng không sửa chữa được : Nợ TK 152- nguyên liệu, vật liệu Có TK 154- chi phí sản xuất kinh doanh dở dang ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí). 6.Giá thành sản xuất thành phẩm nhập kho hoặc đã giao cho khách hàng : Nợ TK 155, 157, 632 Có TK 154- chi phí sản xuất kinh doanh dở dang kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm 22
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội ( chi tiết theo đối tượng tập hợp chi phí). kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm 23
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội Sơ đồ 4. Sơ đồ kế toán tổng hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp (phương pháp KKTX). TK 621 TK 154 TK 138,334 (1) (4) TK 622 TK 152 (2) (5) TK 627 TK 155,157,632 (3) (6) 6.4.2.Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp đối với doanh nghiệp áp dụng kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ. Doanh nghiệp sử dụng TK 631- tính giá thành sản xuất để tập hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp. TK 154- chi phí sản xuất kinh doanh dở dang chỉ sử dụng để phản ánh chi phí sản xuất của những sản phẩm, công việc còn đang sản xuất dở dang đầu kỳ và cuối kỳ. Các doanh nghiệp sản xuất tuỳ theo đặc điểm hoạt động sản xuất mà mở chi tiết TK 631- giá thành sản xuất theo từng đối tượng chịu chi phí đã xác định. Phương pháp kế toán tổng hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp. 1.Đầu kỳ kế toán, kết chuyển trị giá sản phẩm dở dang đầu kỳ : Nợ TK 631- giá thành sản xuất (chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 154- chi phí sản xuất kinh doanh dở dang (chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí). 2.Cuối kỳ kế toán, kết chuyển chi phí NL, VL trực tiếp thực tế phát sinh trong kỳ cho các đối tượng chịu chi phí : Nợ TK 631- giá thành sản xuất (chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 621- chi phí NL, VL trực tiếp (chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí). 3.Cuối kỳ kế toán, kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp cho các đối tượng chịu chi phí : Nợ TK 631- giá thành sản xuất (chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 622- chi phí nhân công trực tiếp (chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí). 4.Cuối kỳ kế toán, kết chuyển hoặc phân bổ chi phí sản xuất chung để tính giá thành sản xuất sản phẩm, dịch vụ : Nợ TK 631- giá thành sản xuất (chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 627- chi phí sản xuất chung. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 23
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội 5.Trường hợp phát sinh sản phẩm hỏng không sửa chữa được, căn cứ vào quyết định xử lý của cấp có thẩm quyền, kế toán ghi : Nợ TK 611- mua hàng (phế liệu thu hồi) Nợ TK 111,112,138 (bắt bồi thường vật chất) Nợ TK 632- giá vốn hàng bán Có TK 631- giá thành sản xuất (chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí). 6.Cuối kỳ kế toán, tiến hành kiểm kê và đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ, kế toán ghi : Nợ TK 154- chi phí sản xuất kinh doanh dở dang (chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí) Có TK 631- giá thành sản xuất (chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí). 7.Giá thành sản xuất thực tế sản phẩm, công việc đã hoàn thành trong kỳ : Nợ TK 632- giá vốn hàng bán Có TK 631- giá thành sản xuất (chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí). Sơ đồ 5. Sơ đồ kế toán tổng hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp (phương pháp KKĐK) TK 154 TK 631 TK 154 (1) (6) TK 621 TK 611 (2) TK 622 TK 138,111,112 (3) (5) TK 627 TK 632 (4) TK 632 (7) 7.Các phương pháp đánh giá sản phẩm đang chế tạo dở dang : Sản phẩm dở dang theo nghĩa hẹp chỉ là những sản phẩm đang dở dang trên dây chuyền sản xuất, theo nghĩa rộng sản phẩm dở dang còn bao gồm nửa thành phẩm tự chế biến. Đánh giá sản phẩm dở dang là việc xác định phần chi phí sản xuất tính vào trị giá sản phẩm dở dang cuối kỳ. Tuỳ đặc điểm về loại hình doanh nghiệp, tổ chức sản xuất, quy trình công nghệ, yêu cầu và trình độ quản lý của doanh nghiệp, kế toán vận dụng phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ thích hợp như : - Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí NL, VL trực tiếp (hoặc chi phí NL,VL chính trực tiếp). Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 24
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội - Đánh giá sản phẩm dở dang theo sản lượng sản phẩm hoàn thành tương đương. - Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí sản xuất định mức. 7.1.Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí NL, VL trực tiếp. Phương pháp này áp dụng thích hợp với trường hợp chi phí NL, VL trực tiếp chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí sản xuất, sản lượng sản phẩm dở dang giữa các kỳ kế toán ít biến động. Trị giá sản phẩm dở dang cuối kỳ tính theo phương pháp này chỉ gồm trị giá thực tế NL, VL trực tiếp dùng cho sản xuất sản phẩm dở dang, các chi phí chế biến (chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung) tính toàn bộ cho sản phẩm hoàn thành trong kỳ. Công thức tính trị giá sản phẩm dở dang cuối kỳ như sau: DĐK + Cn DCK = x QD QSP + QD Trong đó : - DCK , DĐK : Trị giá sản phẩm dở dang cuối kỳ và đầu kỳ. - Cn : Chi phí NL, VL trực tiếp phát sinh trong kỳ. - QSP , QD : Sản lượng sản phẩm hoàn thành và sản lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ. Công thức này áp dụng trong trường hợp doanh nghiệp có quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu liên tục, chi phí NL, VL trực tiếp được bỏ vào ngay từ đầu của quy trình công nghệ sản xuất. Trường hợp chi phí vất liệu phụ trực tiếp bỏ dần vào quá trình sản xuất thì trị giá sản phẩm làm dở chỉ tính theo chi phí NL, VL chính trực tiếp bỏ vào từ đầu quá trình sản xuất Đối với doanh nghiệp có quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu liên tục, gồm nhiều giai đoạn công nghệ kế tiếp nhau theo một trình tự nhất định, sản phẩm hoàn thành của giai đoạn trước là đối tượng tiếp tục chế tạo của giai đoạn sau, thì trị giá sản phẩm dở dang ở giai đoạn đầu tính theo chi phí NL, VL trực tiếp và trị giá sản phẩm dở dang ở các giai đoạn sau được tính theo giá thành nửa thành phẩm của giai đoạn trước chuyển sang. - Ưu điểm: tính toán đơn giản, khối lượng tính toán ít. - Nhược điểm: Độ chính xác không cao bởi chi phí sản xuất tính cho trị giá sản phẩm dở dang chỉ bao gồm khoản mục chi phí NL, VL trực tiếp. 7.2.Đánh giá sản phẩm dở dang theo sản lượng sản phẩm hoàn thành tương đương. Phương pháp này thích hợp với những sản phẩm có chi phí chế biến chiếm tỷ trọng tương đối lớn trong tổng chi phí sản xuất và sản lượng sản phẩm dở dang biến động nhiều giữa các kỳ kế toán. Nội dung và phương pháp : - Căn cứ sản lượng sản phẩm dở dang và mức độ hoàn thành để quy đổi sản lượng sản phẩm dở dang thành sản lượng sản phẩm hoàn thành tương đương. Công thức : QTĐ = QD x %HT QTĐ : Sản lượng sản phẩm hoàn thành tương đương. %HT : Tỉ lệ chế biến hoàn thành. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 25
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội - Tính toán, xác định từng khoản mục chi phí cho sản phẩm dở dang theo nguyên tắc *Chi phí sản xuất bỏ vào từ đầu quy trình công nghệ sản xuất (như chi phí NL, VL trực tiếp hoặc chi phí NL, VL chính trực tiếp) : Chi phí đã tập hợp được, tính cho sản phẩm hoàn thành và sản phẩm dở dang tỷ lệ với sản lượng sản phẩm hoàn thành và sản lượng sản phẩm dở dang thực tế theo công thức DĐK + Cn DCK = x QD QSP + QD *Đối với các chi phí bỏ dần trong quá trình sản xuất chế biến (chi phí vật liệu phụ trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung): Chi phí đã tập hợp được, tính cho sản phẩm hoàn thành và sản phẩm dở dang tỷ lệ với sản lượng sản phẩm hoàn thành và sản lượng sản phẩm hoàn thành tương đương theo từng khoản mục chi phí chế biến (ngoài ra còn kể cả chi phí vật liệu phụ trực tiếp phát sinh bỏ dần trong kỳ). Công thức tính : DĐK + CCB DCK = x QTĐ QSP + QTĐ - Ưu điểm : Đảm bảo số liệu hợp lý và có độ tin cậy cao hơn phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí NL, VL trực tiếp. - Nhược điểm : Khối lượng tính toán nhiều, việc đánh giá mức độ hoàn thành của sản phẩm dở dang trên các công đoạn của dây chuyền công nghệ sản xuất khá phức tạp và mang nặng tính chủ quan. Trường hợp sản phẩm sản xuất có sản lượng sản phẩm dở dang trên các khâu của dây chuyền sản xuất tương đối đều đặn, có thể đơn giản hoá xác định mức độ hoàn thành chung cho tất cả sản phẩm dở dang là 50%. Phương pháp này còn gọi là phương pháp đánh giá sản lượng sản phẩm dở dang theo 50% chi phí, thực chất đây cũng là phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang theo sản lượng sản phẩm hoàn thành tương đương. 7.3.Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí sản xuất định mức Trong các doanh nghiệp sản xuất đã xây dựng được hệ thống định mức chi phí sản xuất hợp lý và ổn định thì có thể đánh giá sản phẩm dở dang theo phương pháp chi phí sản xuất định mức. Trước hết, kế toán phải căn cứ vào sản lượng sản phẩm dở dang đã kiểm kê và định mức từng khoản mục chi phí ở từng công đoạn sản xuất để tính chi phí sản xuất theo định mức cho sản lượng sản phẩm dở dang ở từng công đoạn, sau đó tổng hợp lại theo từng loại sản phẩm. Trong phương pháp này các khoản mục chi phí tính cho sản lượng sản phẩm dở dang còn phụ thuộc mức độ chế biến hoàn thành của chúng. - Ưu điểm : tính toán nhanh vì đã lập các bảng tính sẵn giúp cho việc xác định chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ được nhanh hơn. - Nhược điểm : mức độ chính xác không cao vì chi phí thực tế không thể sát với chi phí định mức được. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 26
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội 8.Các phương pháp tính giá thành sản phẩm và ứng dụng trong các loại hình doanh nghiệp chủ yếu. 8.1.Các phương pháp tính giá thành sản phẩm : Phương pháp tính giá thành sản phẩm là phương pháp sử dụng số liệu chi phí sản xuất đã tập hợp được trong kỳ và các tài liệu liên quan để tính toán tổng giá thành sản xuất và giá thành đơn vị sản xuất thực tế của sản phẩm, lao vụ đã hoàn thành theo từng đối tượng tính giá thành và từng khoản mục chi phí. Các căn cứ để lựa chọn phương pháp tính giá thành thích hợp : - Đặc điểm tổ chức sản xuất; - Quy trình công nghệ sản xuất; - Đặc điểm sản phẩm; - Yêu cầu quản lý sản xuất và giá thành; - Mối quan hệ giữa đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành. 8.1.1.Phương pháp tính giá thành giản đơn (phương pháp tính trực tiếp). Phương pháp này thích hợp với những sản phẩm, công việc có quy trình công nghệ sản xuất giản đơn khép kín, tổ chức sản xuất nhiều, chu kỳ sản xuất ngắn và xen kẽ, liên tục (như sản phẩm điện, nước, than, bánh kẹo ) Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất phù hợp với đối tượng tính giá thành, kỳ tính giá thành là hàng tháng (quý) phù hợp với kỳ báo cáo. Trên cơ sở số liệu chi phí sản xuất đã tập hợp được trong kỳ và trị giá của sản phẩm dở dang đã xác định, giá thành sản phẩm hoàn thành được tính theo từng khoản mục chi phí. Công thức tính giá thành : * Z = DĐK + C - DCK Z * z =  Q Trong đó: Z, z : tổng giá thành sản xuất thực tế hoặc giá thành đơn vị của sản phẩm, dịch vụ đã hoàn thành. C : tổng chi phí sản xuất đã tập hợp được trong kỳ theo từng đối tượng. DĐK, DCK : trị giá của sản phẩm dở dang đầu kỳ và cuối kỳ. Q : sản lượng sản phẩm, lao vụ hoàn thành. Trường hợp cuối kỳ không có sản phẩm dở dang hoặc có ít và ổn định thì không nhất thiết phải xác định trị giá sản phẩm dở dang cuối kỳ, vậy tổng chi phí sản xuất đã tập hợp được trong kỳ cũng chính là tổng giá thành của sản phẩm hoàn thành. Z = C Để phục vụ cho việc tính giá thành, kế toán doanh nghiệp lập bảng tính giá thành theo từng loại sản phẩm, dịch vụ. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 27
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội Bảng (thẻ) tính giá thành sản phẩm, dịch vụ. Tháng năm Tên sản phẩm, dịch vụ Số lượng DĐK Chi phí DCK  giá thành Giá thành sản xuất đơn vị 1.Chi phí NL,VL trực tiếp. 2.Chi phí nhân công trực tiếp. 3.Chi phí sản xuất chung. Cộng 8.1.2.Phương pháp tính giá thành theo hệ số: Phương pháp này áp dụng trong những doanh nghiệp có quy trình công nghệ sản xuât, trong quá trình sản xuất sử dụng cùng loại nguyên liệu, vật liệu nhưng kết quả sản xuất thu được nhiều sản phẩm chính khác nhau (công nghệ sản xuất hoá chất, công nghệ hoá dầu, công nghệ nuô ong ), trong trường hợp này đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là toàn bộ quy trình công nghệ sản xuất còn đối tượng tính giá thành là từng loại sản phẩm hoàn thành. Kỳ tính giá thành phù hợp với kỳ báo cáo. Trình tự của phương pháp tính giá thành theo hệ số : - Căn cứ vào tiêu chuẩn kinh tế, kỹ thuật để xác định hệ số kinh tế, kỹ thuật (hệ số tính giá thành) cho từng loại sản phẩm, trong đó lấy một loại sản phẩm làm sản phẩm tiêu chuẩn (có hệ số =1). - Quy đổi sản lượng sản phẩm sản xuất thực tế thành sản lượng sản phẩm tiêu chuẩn theo công thức : Q = QiHi Trong đó: Q: tổng số sản lượng sản phẩm thực tế hoàn thành quy đổi ra sản lượng sản phẩm tiêu chuẩn. Qi : sản lượng sản xuất thực tế của sản phẩm i Hi : hệ số kinh tế, kỹ thuật của sản phẩm i - Tính tổng giá thành và giá thành đơn vị của từng loại sản phẩm DĐK + C - DCK Zi Zi =  x QiHi ; zi = Q Qi 8.1.3.Phương pháp tính giá thành theo tỷ lệ: Phương pháp này thích hợp với loại hình doanh nghiệp mà trong cùng một quy trình công nghệ sản xuất, kết quả sản xuất được một nhóm sản phẩm cùng loại với nhiều chủng loại, phẩm cấp, quy cách khác nhau (như doanh nghiệp sản xuất ống nước, sản xuất áo dệt kim, sản xuất bê tông ) Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là toàn bộ quy trình công nghệ sản xuất của cả nhóm sản phẩm, còn đối tượng tính giá thành là từng quy cách sản phẩm trong nhóm sản phẩm đó. Kỳ tính giá thành phù hợp với kỳ báo cáo kế toán. Trình tự của phương pháp tính giá thành theo tỉ lệ: Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 28
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội - Căn cứ vào tiêu chuẩn phân bổ hợp lý ( giá thành kế hoạch hoặc giá thành định mức) và chi phí sản xuất đã tập hợp để tính tỉ lệ tính giá thành theo từng khoản mục chi phí theo công thức sau : Giá thành thực tế cả nhóm sản phẩm (theo từng khoản mục chi phí) Tỉ lệ tính giá thành =  x 100 (theo từng khoản mục chi phí) Tổng tiêu chuẩn phân bổ (theo từng khoản mục chi phí) - Căn cứ tỉ lệ tính giá thành theo từng khoản mục chi phí để tính giá thành thực tế cho từng quy cách theo công thức sau : Giá thành thực tế từng Tiêu chuẩn phân bổ của quy cách sản phẩm = từng quy cách sản phẩm x Tỉ lệ tính giá thành (theo từng khoản mục) (theo từng khoản mục) (theo từng khoản mục) 8.1.4.Phương pháp loại trừ chi phí : Phương pháp này được áp dụng trong các trường hợp: - Trong cùng một quy trình công nghệ sản xuất, đồng thời với việc chế tạo ra sản phẩm chính còn thu được sản phẩm phụ; - Trong cùng quy trình công nghệ sản xuất, kết quả thu được sản phẩm đủ tiêu chuẩn chất lượng quy định, ngoài ra còn có sản phẩm hỏng không sửa chữa được, khoản thiệt hại này không được tính vào giá thành sản phẩm hoàn thành; - Trường hợp các phân xưởng sản xuất phụ có cung cấp sản phẩm, dịch vụ cho nhau, cần loại trừ trị giá sản phẩm, dịch vụ cung cấp giữa các bộ phận sản xuất phụ khi tính giá thành thực tế của sản phẩm, dịch vụ sản xuất phụ cung cấp cho bộ phận sản xuất chính hoặc bán ra ngoài. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là toàn bộ quy trình công nghệ sản xuất, còn đối tượng tính giá thành là sản phẩm chính, thành phẩm hoặc sản phẩm, dịch vụ của bộ phận sản xuất phụ đã cung cấp cho các bộ phận sản xuất chính và các bộ phận khác trong doanh nghiệp hoặc bán ra ngoài. Kế toán căn cứ vào tổng chi phí sản xuất đã tập hợp được sau đó loại trừ phần chi phí của sản phẩm phụ, chi phí thiệt hại về sản phẩm hỏng không được tính trong giá thành sản phẩm hoặc chi phí phục vụ lẫn nhau trong nội bộ các phân xưởng sản xuất phụ để tính giá thành theo công thức: Z = DĐK + C – DCK - CLT Trong đó: CLT là các loại chi phí cần loại trừ. Để đơn giản việc tính toán các loại chi phí cần loại trừ (CLT) thường được tính như sau : + Trị giá sản phẩm phụ có thể tính theo giá trị thuần có thể thực hiện được + Trị giá sản phẩm hỏng tính theo chi phí sản xuất thực tế, khi tính cần phải căn cứ vào mức độ chế biến hoàn thành của chúng. + Trị giá sản phẩm hoặc lao vụ sản xuất phụ cung cấp lẫn nhau có thể tính theo giá thành đơn vị kế hoạch hoặc chi phí ban đầu hoặc tính theo phương pháp đại số. Bộ phận sản xuất, kinh doanh phụ là phân xưởng sản xuất độc lập được tổ chức ra để sản xuất sản phẩm, cung cấp dịch vụ phục vụ cho sản xuất chính hoặc bán ra ngoài hoặc để tận dụng năng lực sản xuất dư thừa, tận dụng phế liệu, phế Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 29
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội thải để sản xuất ra sản phẩm phu nhằm mục đích tăng thu nhập của doanh nghiệp, tạo việc làm cho người lao động. Trường hợp doanh nghiệp có nhiều phân xưởng phụ, các phân xưởng phụ ngoài việc cung cấp sản phẩm, dịch vụ cho bộ phận sản xuất chính còn cung cấp trong nội bộ các bộ phận sản xuất phụ, kế toán khi tính giá thành sản phẩm, dịch vụ của phân xưởng sản xuất phụ trợ sử dụng cho bộ phận sản xuất chính phải sử dụng phương pháp tính giá thành là phương pháp loại trử chi phí. Theo phương pháp này, đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là từng phân xưởng sản xuất phụ, còn đối tượng tính giá thành là sản phẩm, dịch vụ của phân xưởng sản xuất phụ cung cấp cho sản xuất chính hoặc bán ra ngoài. Việc tính toán giá thành sản phẩm, dịch vụ của các phân xưởng sản xuất phụ trợ có thể theo một trong các phương pháp : - Phương pháp phân bổ trị giá sản phẩm, dịch vụ cung cấp lẫn nhau theo chi phí ban đầu.Phương pháp này được tiến hành theo trình tự các bước sau : Bước 1- Tính đơn giá ban đầu đơn vị sản phẩm, dịch vụ của sản xuất phụ : Tổng chi phí ban đầu Đơn giá ban đầu =  Sản lượng ban đầu Tổng chi phí Trị giá sản phẩm Chi phí sản xuất Trị giá sản phẩm ban đầu = dở dang đầu kỳ + phát sinh trong kỳ - dở dang cuối kỳ. Bước 2- Tính trị giá sản phẩm, dịch vụ sản xuất phụ cung cấp lẫn nhau : Trị giá sản phẩm, dịch vụ sản xuất Sản lượng cung Đơn giá phụ cung cấp lẫn nhau = cấp lẫn nhau x ban đầu Bước 3- Tính giá thành đơn vị thực tế của sản phẩm, dịch vụ sản xuất phụ cung cấp cho các bộ phận khác: Trị giá SP, dịch Trị giá SP, dịch vụ Giá thành Tổng chi + vụ nhận của - cung cấp cho đơn vị thực phí ban đầu PXSX phụ khác PXSX phụ khác tế sản phẩm, = dịch vụ sản Sản lượng Sản lượng cung cấp cho xuất phụ sản xuất PX sản xuất phụ khác Bước 4- Tính trị giá sản phẩm, dịch vụ của sản xuất phụ cung cấp cho các bộ phận sản xuất chính và bộ phận khác trong doanh nghiệp : Trị giá sản phẩm, dịch Sản lượng cung Giá thành đơn vị thực vụ cung cấp cho các = cấp cho các bộ x tế sản phẩm, dịch vụ bộ phận khác phận khác sản xuất phụ - Phương pháp phân bổ trị giá sản phẩm, dịch vụ của sản xuất phụ cung cấp lẫn nhau theo giá thành kế hoạch. Trước hết căn cứ vào đơn giá kế hoạch và sản lượng cung cấp lẫn nhau để tính trị giá sản phẩm, dịch vụ sản xuất phụ cung cấp lẫn nhau. Sau đó tính giá thành đơn vị sản phẩm, dịch vụ sản xuất phụ để tính trị giá sản phẩm, dịch vụ Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 30
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội sản xuất phục vụ cho các bộ phận khác tương tự như phương pháp phân bổ giá trị sản phẩm, dịch vụ sản xuất phu cung cấp lẫn nhau theo chi phí ban đầu. 8.1.5. Phương pháp tổng cộng chi phí : Phương pháp này áp dụng đối với doanh nghiệp có quy trình công nghệ sản xuất phức tạp, quá trình sản xuất chế biến sản phẩm phải qua nhiều bộ phận sản xuất, nhiều giai đoạn công nghệ (như doanh nghiệp dệt, cơ khí chế tạo, may mặc ) Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là từng bộ phận sản xuất (từng giai đoạn công nghệ sản xuất), còn đối tượng tính giá thành là sản phẩm hoàn thành ở các bước chế biến và thành phẩm hoàn thành ở bước cuối kỳ. Trình tự tính giá thành của phương pháp này: - Tập hợp chi phí sản xuất theo từng bộ phận sản xuất, giai đoạn công nghệ sản xuất. - Cộng chi phí sản xuất của các bộ phận sản xuất, các giai đoạn công nghệ sản xuất theo công thức : Z =  Ci Trong đó: Ci là chi phí sản xuất tập hợp được ở từng bộ phận, giai đoạn công nghệ sản xuất (i = 1,n). 8.1.6. Phương pháp liên hợp: Phương pháp này được áp dụng trong những doanh nghiệp có tổ chức sản xuất, tính chất quy trình công nghệ và tính chất sản phẩm làm ra đòi hỏi việc tính giá thành phải kết hợp nhiều phương pháp khác nhau ( như doanh nghiệp hoá chất, dệt kim, đóng giày ). Trên thực tế, các doanh nghiệp có thể kết hợp các phương pháp giản đơn với phương pháp cộng chi phí, phương pháp cộng chi phí với phương pháp tỉ lệ. 8.1.7.Phương pháp tính giá thành theo định mức: Phương pháp này thích hợp với những doanh nghiệp đã xây dựng được định mức kinh tế kỹ thuật hoàn chỉnh và ổn định. Trình tự tính giá thành của phương pháp này : - Căn cứ vào định mức kinh tế kỹ thuật hiện hành và dự toán chi phí hiện hành được duyệt để tính ra giá thành định mức của sản phẩm; - Tổ chức hạch toán rõ ràng chi phí sản xuất thực tế phù hợp với định mức và số chi phí sản xuất chênh lệch do thoát ly định mức; - Khi có thay đổi định mức kinh tế kỹ thuật, cần kịp thời tính toán được số chênh lệch chi phí sản xuất do thay đổi định mức. - Trên cơ sở giá thành định mức, số chênh lệch do thay đổi định mức, số chênh lệch do thoát ly định mức để xác định giá thành thực tế của sản phẩm sản xuất trong kỳ theo công thức áp dụng: Giá thành sản Giá thành Chênh lệch do Chênh lệch do xuất thực tế = định mức + thay đổi định mức + thoát ly định mức 8.2.ứng dụng các phương pháp tính giá thành trong các loại hình doanh nghiệp chủ yếu. Trên cơ sở các phươg pháp tính giá thành sản phẩm đã nghiên cứu ở trên, khi áp dụng vào từng doanh nghiệp, kế toán cần căn cứ vào các điều kiện thực tế của doanh nghiệp về các mặt như : đặc điểm tổ chức sản xuất, đặc điểm quy trình Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 31
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội công nghệ cũng như đối tượng tập hợp chi phí sản xuất để lựa chọn và áp dụng phương pháp tính giá thành thích hợp. 8.2.1.Doanh nghiệp sản xuất theo đơn đặt hàng: Đối với loại hình doanh nghiệp này, sản phẩm được sản xuất thường theo quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu song song, tổ chức sản xuất đơn chiếc hoặc từng loạt nhỏ, từng loạt vừa theo các đơn đặt hàng. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là từng đơn đặt hàng, đối tượng tính giá thành là từng sản phẩm hoặc từng loạt hàng đã sản xuất hoàn thành theo đơn đặt hàng của khách hàng. Kỳ tính giá thành phù hợp với chu kỳ sản xuất. Kế toán chi phí sản xuất cần phải mở bản kê để tập hợp chi phí sản xuất theo từng sản phẩm, từng loạt hàng theo từng đơn đặt hàng. - Đối với chi phí trực tiếp (như chi phí NL, VL trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp) phát sinh liên quan trực tiếp đến đơn đặt hàng nào thì hạch toán trực tiếp cho đơn đặt hàng đó theo các chứng từ gốc. - Đối với chi phí sản xuất chung được tập hợp theo từng phân xưởng, cuối tháng phân bổ cho từng đơn đặt hàng theo tiêu chuẩn phù hợp (như giờ công sản xuất, chi phí nhân công trực tiếp ). Phương pháp tính giá thành: Tuỳ theo tính chất, số lượng sản phẩm của từng đơn đặt hàng để áp dụng phương pháp thích hợp như phương pháp giản đơn, phương pháp cộng chi phí, phương pháp tỉ lệ hay phương pháp liên hợp. Cuối mỗi tháng căn cứ chi phí sản xuất đã tập hợp ở từng phân xưởng, đội sản xuất theo từng đơn đặt hàng trên bảng kê chi phí sản xuất để ghi vào các bảng tính giá thành của đơn đặt hàng có liên quan. Khi đơn đặt hàng đã thực hiện hoàn thành thì toàn bộ chi phí đã tập hợp trên bảng tính giá thành là tổng giá thành thực tế của đơn đặt hàng hoàn thành. Đơn đặt hàng nào chưa hoàn thành thì chi phí đã tập hợp được trong bảng tính giá thành là trị giá của sản phẩm đang chế tạo dở dang. 8.2.2.Doanh nghiệp có quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu liên tục: Đối với loại hình doanh nghiệp này, quá trình sản xuất sản phẩm phải qua nhiều giai đoạn (phân xưởng) chế biến liên tục, kế tiếp nhau. Sản phẩm hoàn thành của giai đoạn trước là đối tượng chế biến của giai đoạn sau và cứ như vậy cho đến khi chế tạo thành thành phẩm. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là từng giai đoạn của quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm. Đối tượng tính giá thành thì tuỳ vào các điều kiện cụ thể cũng như trình độ và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp có thể chỉ là thành phẩm hoặc có thể còn bao gồm nửa thành phẩm (NTP) của từng giai đoạn sản xuất. Kỳ tính giá thành là sau khi kết thúc tháng, phù hợp với kỳ báo cáo. Phương pháp tính giá thành áp dụng có thể là phương pháp tổng cộng chi phí hoặc phương pháp liên hợp. Do có sự khác nhau về đối tượng cần tính giá thành trong các doanh nghiệp nên phương pháp tính giá thành được chia thành hai phương án: - Phương án tính giá thành có tính giá thành NTP; - Phương án tính giá thành không tính giá thành NTP. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 32
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội 8.2.2.1. Phương án tính giá thành có tính giá thành NTP: Đối tượng tính giá thành trong phương án này là NTP hoàn thành ở từng giai đoạn và thành phẩm. Kế toán có thể ứng dụng nhiều phương pháp tính giá thành khác nhau, như: phương pháp giản đơn và phương pháp cộng chi phí. Kế toán căn cứ vào chi phí sản xuất đã tập hợp theo từng giai đoạn sản xuất, lần lượt tình tổng giá thành, giá thành đơn vị của NTP giai đoạn trước, sau đó kết chuyển sang giai đoạn sau một cách tuần tự cho đến giai đoạn cuối cùng để tính tổng gía thành và giá thành đơn vị thành phẩm. Do cách kết chuyển chi phí như vậy nên phương án này còn gọi là phương pháp phân bước có tính giá thành NTP hoặc phương pháp kết chuyển tuần tự. Sơ đồ kết chuyển chi phí theo phương án tính giá thành có tính giá thành NTP: Giai đoạn I Giai đoạn II Giai đoạn n Chi phí NL, VL Trị giá NTP giai Trị giá NTP giai trực tiếp đoạn I chuyển đoạn n-1 chuyển sang sang + + + Chi phí chế biến Chi phí chế biến Chi phí chế biến giai đoạn I giai đoạn II giai đoạn n Tổng giá thành Tổng giá thành Tổng giá thành và giá thành đơn và giá thành đơn vàgiá thành đơn vị vị giai đoạn I vị giai đoạn II thành phẩm - Công thức tính : Z1 = DĐK1 + C1 – DCK1 Z1 z1 =  Q1 Trong đó : Z1 : Tổng giá thành của NTP hoàn thành giai đoạn I z1 : Giá thành đơn vị C1 : Tổng chi phí sản xuất đã tập hợp ở giai đoạn I DĐK1 ,DCK1: Chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ và cuối kỳ giai đoạn I Kế toán ghi sổ như sau : Nợ TK 154 (chi tiết GĐ II): Trị giá NTP GĐ I chuyển sang GĐ II Nợ TK 155,157,632: Trị giá NTP GĐ I nhập kho hoặc bán ra ngoài Có TK 154 ( chi tiết GĐ I): Trị giá NTP GĐ I sản xuất hoàn thành. Tiếp theo căn cứ vào giá thành thực tế NTP của GĐ I chuyển sang GĐ II và các chi phí chế biến đã tập hợp được của GĐ II để tính tổng giá thành và giá thành đơn vị NTP hoàn thành của GĐ II. Công thức áp dụng : Z2 = DĐK2 + Z1 + C2 – DCK2 Z2 z2 =  Q2 Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 33
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội Kế toán căn cứ vào kết quả đã xác định được để ghi sổ như sau: Nợ TK 154 (chi tiết GĐ III): Trị giá NTP GĐ II chuyển sang GĐ III Nợ TK 155,157,632 : Trị giá NTP GĐ II nhập kho hoặc bán ra ngoài Có TK 154 (chi tiết GĐ II) :Trị giá NTP GĐ II sản xuất hoàn thành. Cứ tuần tự từng bước như vậy cho đến khi tính giá thành thành phẩm. ZTP = DĐKn + Zn-1 + Cn - DCKn ZTP zTP =  QTP Kế toán căn cứ vào kết quả đã xác định được để ghi sổ như sau: Nợ TK 155: Trị giá thành phẩm nhập kho Nợ TK 157,632: Trị giá thành phẩm nhập kho hoặc bán ra ngoài. Có TK 154 (chi tiết giai đoạn n): Trị giá thành phẩm sản xuất hoàn thành. Việc kết chuyển tuần tự giá thành NTP từ giai đoạn trước sang giai đoạn sau có thể theo số tổng hợp hoặc theo từng khoản mục chi phí. + Nếu kết chuyển tuần tự từng khoản mục chi phí có nhược điểm khối lượng tính toán nhiều, nhưng giá thành NTP của các giai đoạn và giá thành thành phẩm được phản ánh theo từng khoản mục chi phí, đáp ứng được yêu cầu của công tác quản lý chi phí nên được áp dụng phổ biến trong các doanh nghiệp sản xuất. 8.2.2.2.Phương án tính giá thành không tính giá thành NTP. Trong phương án này, đối tượng tính giá thành là thành phẩm sản xuất hoàn thành và phương pháp tính giá thành áp dụng là phương pháp cộng chi phí. Trước hết kế toán căn cứ vào chi phí sản xuất đã tập hợp được trong kỳ theo từng giai đoạn sản xuất để tính ra chi phí sản xuất của từng giai đoạn sản xuất nằm trong giá thành thành phẩm theo từng khoản mục chi phí, sau đó tổng cộng cùng một lúc (song song) từng khoản mục chi phí của các giai đoạn sản xuất để tính ra giá thành thành phẩm. Vì cách kết chuyển chi phí để tính giá thành như trên nên phương án này còn gọi là phương pháp phân bước không tính giá thành nửa thành phẩm hay phương pháp kết chuyển song song. Sơ đồ kết chuyển chi phí theo phương pháp kết chuyển song song Giai đoạn I Giai đoạn II Giai đoạn n Chi phí sản xuất phát Chi phí sản xuất phát Chi phí sản xuất phát sinh của giai đoạn I sinh của giai đoạn II sinh của giai đoạn n CPSX của GĐ I nằm CPSX của GĐII nằm CPSX của GĐn nằm trong giá thành thành trong giá thành thành trong giá thành thành phẩm phẩm phẩm Kết chuyển song song từng khoản mục Giá thành sản xuất của TP Trình tự tính giá thành theo phương pháp kết chuyển song song: Bước 1: Xác định chi phí sản xuất của từng giai đoạn nằm trong giá thành thành phẩm. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 34
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội * Tính chi phí NL,VL trực tiếp (hoặc chi phí vật liệu phụ trực tiếp) từng giai đoạn nằm trong giá thành thành phẩm. DĐKi + Ci CZi =  x QTP QTP + QD Trong đó: CZi : chi phí sản xuất của giai đoạn i trong giá thành của thành phẩm DĐKi : chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ của giai đoạn I Ci : chi phí sản xuất phát sinh ở giai đoạn I QTP : sản lượng thành phẩm hoàn thành ở giai đoạn cuối QD : sản lượng dở dang ở các giai đoạn. Sản lượng sản phẩm dở dang ở các giai đoạn (QD) được tính phụ thuộc phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang mà doanh nghiệp áp dụng; bao gồm: sản lượng sản phẩm dở dang ở tại giai đoạn đó và đang tiếp tục chế biến dở dang ở các giai đoạn sau. * Tính chi phí chế biến (chi phí vật liệu phụ trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung) vào giá thành sản phẩm. - Trường hợp trị giá sản phẩm dở dang đánh giá theo chi phí NL,VL trực tiếp: DĐKi + Ci CZi =  x QTP QTP + QDSi QDSi : sản lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ của các giai đoạn sau giai đoạn i - Trường hợp trị giá sản phẩm dở dang đánh giá theo sản lượng sản phẩm hoàn thành tương đương : DĐKi + Ci CZi =  x QTP 1 QTP + Q Di + QDSi 1 Q Di : sản lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ giai đoạn i quy đổi thành sản lượng sản phẩm hoàn thành tương đương giai đoạn I * Kết chuyển song song chi phí sản xuất từng giai đoạn nằm trong thành phẩm theo từng khoản mục chi phí để tính giá thành sản xuất của thành phẩm. n ZTP =  CZi i=1 Tính giá thành sản phẩm theo phương án không tính giá thành NTP làm cho khối lượng tính toán giảm, giúp cho việc tính giá thành được nhanh chóng. Nhưng do không tính giá thành NTP ở từng giai đoạn nên không có số liệu để ghi sổ kế toán NTP nhập kho, NTP giai đoạn trước chuyển sang giai đoạn sau để tiếp tục chế tạo. Trị giá sản phẩm dở dang cuối kỳ ở sổ chi tiết chi phí sản xuất của từng giai đoạn cũng không thể hiện tương ứng với trị giá sản phẩm dở dang hiện có ở từng giai đoạn, vì nó còn bao gồm chi phí của từng giai đoạn nằm trong trị giá sản phẩm dở dang cuối kỳ của các giai đoạn sau. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 35
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội PHầN II Thực trạng tổ chức kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở xí nghiệp X 18 I.Đặc điểm tình hình chung của xí nghiệp X18 1.Quá trình hình thành và phát triển của xí nghiệp X 18- công ty Hà Thành- Bộ Quốc Phòng. Xí nghiệp X 18 là đơn vị thành viên trực thuộc công ty Hà Thành- Bộ Quốc Phòng quản lý. 1.1.Giới thiệu công ty Hà Thành. Công ty Hà Thành- Bộ Quốc Phòng là một doanh nghiệp nhà nước thuộc Quân khu thủ đô, khi thành lập công ty có tên là: “công ty Thăng Long- Bộ Quốc Phòng”, được thành lập theo quyết định số 378/ QĐ- QP ngày 27/7/1993 của Bộ Quốc Phòng căn cứ vào : - Nghị định 15/ CP ngày 2/3/1993 của chính phủ. - Quy chế thành lập theo nghị định 338/ HĐBT ngày 20/11/1991. - Quyết định thành lập lại số 460 ngày 17/4/1996 của Bộ Quốc Phòng. Thông báo số 199/ TB cấp ngày 13/7/1993 của văn phòng chính phủ về ý kiến của Thủ tướng chính phủ cho phép thành lập doanh nghiệp nhà nước. Công ty sát nhập với trạm 99 của Bộ Quốc Phòng thành một công ty vẫn lấy tên là công ty Thăng Long- Bộ Quốc Phòng. Ngày 29/9/2003 công ty Thăng Long đổi tên thành công ty Hà Thành- Bộ Quốc Phòng theo quyết định số 245/ QĐ- BQP của Bộ Quốc Phòng, từ đó đến nay công ty có tên là công ty Hà Thành- Bộ Quốc Phòng. Tên công ty : Công ty Hà Thành Trụ sở chính : 99 đường Lê Duẩn- quận Hoàn Kiếm- Hà Nội. Các chi nhánh : - Chi nhánh tại thành phố Hồ Chí Minh: số 237 đường Nguyễn Trãi- quận - Chi nhánh tại Quảng Ninh: số 45 phố Trần Hưng Đạo- Thành phố Hạ Long. - Các xí nghiệp thành viên: xí nghiệp 99, xí nghiệp 54, xí nghiệp 56, xí nghiệp 18. Công ty Hà Thành có tư cách pháp nhân thực hiện hạch toán kinh tế độc lập, tự chịu trách nhiệm về hoạt động kinh doanh trong phạm vi vốn do công ty quản lý kinh doanh trong phạm vi ngành được cho phép. - Khả năng tài chính: Công ty đã được Bộ Quốc Phòng xác định vốn pháp định và giao vốn kinh doanh như sau: + Tổng số vốn kinh doanh khi thành lập: 4.053.000.000đ Trong đó: Vốn cố định : 3.353.000.000đ Vốn lưu động : 700.000.000đ Hàng năm bằng hiệu quả kinh doanh công ty đã tự bổ sung thêm nguồn vốn cho kinh doanh. Tuy nhiên do hoạt động thương mại và sản xuất của công ty lớn nên thường xuyên phải vay vốn lưu động của các tổ chức tín dụng với số dư nợ thường là 10 tỷ đồng/ tháng. Trải qua 10 năm hình thành và phát triển công ty đã từng bước khẳng định được vị trí của mình trên thị trường. Đó là nhờ sự quan tâm của thường vụ Đảng bộ tư Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 36
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội lệnh Quân khu, đặc biệt là nghị quyết 23/ NĐ của Đảng uỷ Quân khu về chấn chỉnh ổn định tổ chức. Nhưng bên cạnh đó, công ty vẫn còn gặp nhiều khó khăn và cũng có nhiều thuận lợi, để công ty có thể phát triển hơn nữa thì công ty phải có các quyết định đúng đắn để tận dụng được lợi thế có sẵn và khắc phục những hạn chế yếu kém. 1.2. Giới thiệu xí nghiệp X 18. 1.2.1.Quá trình hình thành và phát triển của xí nghiệp X 18. Xí nghiệp X 18 được hình thành năm 1973 có tiền thân là xí nghiệp ốc vít thương binh thuộc Bộ Quốc Phòng. Xí nghiệp hình thành với số vốn ít ỏi, cơ sở kỹ thuật lạc hậu, nhân lực chủ yếu là thương binh nên doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn. Năm 1995 xí nghiệp được sát nhập vào công ty Thăng Long (bây giờ là công ty Hà Thành) và có tên là xí nghiệp 81, có trụ sở chính tại 82- ngõ Thịnh Hào 1- Tôn Đức Thắng- Hà Nội. Trong hoàn cảnh đất nước đang chuyển từ nền kinh tế bao cấp sang nền kinh tế thị trường nên nhiều công ty gặp khó khăn và đi đến giải thể, xí nghiệp X 18 cũng không ngoại lệ. Tháng 6/2000, xí nghiệp làm ăn thua lỗ nên giải thể, các phân xưởng chuyển về cho công ty trực tiếp quản lý. Tháng 10/2003 công ty Thăng Long đổi tên thành công ty Hà Thành, đến tháng 11, xí nghiệp X 81 được hình thành trở lại và lấy tên là xí nghiệp X 18 trực thuộc công ty Hà Thành- Bộ Quốc Phòng quản lý. Hiện nay, xí nghiệp có 4 phân xưởng, mỗi phân xưởng sản xuất các loại hàng hoá khác nhau : Phân xưởng nhựa sản xuất túi nilông dùng để đóng gói sản phẩm như bánh kẹo Phân xưởng bao bì catton sản xuất hộp đóng gói sản phẩm. Phân xưởng cơ khí sản xuất tụ điện. Phân xưởng thiết bị chiếu sáng sản xuất máng đèn điện chiếu sáng. Với số vốn không nhiều, cơ sở vật chất đã thay thế nhưng chưa thể nói là hiện đại, xí nghiệp đang cố gắng mở rộng sản xuất kinh doanh, đầu tư trang thiết bị kỹ thuật, nâng cao tay nghề công nhân, nâng cao chất lượng sản phẩm để đẩy nhanh quá trình tiêu thụ sản phẩm. Để làm được điều đó thì vai trò của ban giám đốc là vô cùng quan trọng vì ban giám đốc cần đưa ra các quyết định hợp lý nhằm sản xuất có hiệu quả. +Tổng số vốn kinh doanh hiện tại của xí nghiệp : 9.492.997.817đ Trong đó: Vốn cố định : 6.401.332.174đ Vốn lưu động : 3.091.665.643đ Xí nghiệp X 18 có tư cách pháp nhân, thực hiện hạch toán kinh tế độc lập, tự chịu trách nhiệm về hoạt động kinh doanh trong phạm vi số vốn do xí nghiệp quản lý, kinh doanh trong phạm vi ngành nghề được cho phép. Xí nghiệp có trách nhiệm tổ chức sản xuất kinh doanh đạt được kết quả cao, bảo toàn và phát triển nguồn vốn được giao trên cơ sở hoàn thành các nghĩa vụ đối với nhà nước, bộ quốc phòng và quân khu thủ đô, đồng thời bảo đảm chính sách hậu phương quân đội, xây dựng và đoàn kết toàn dân. Xí nghiệp hoạt động theo luật doanh nghiệp Nhà nước, điều lệ công ty, điều lệ quân đội. Xí nghiệp có tài khoản tại Ngân hàng và có con dấu riêng. +Tài khoản kinh doanh : 361.111.000.738 ngân hàng Ngoại thương Hà Nội. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 37
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội + Tài khoản ngoại tệ: 362.111.370.738 ngân hàng Ngoại thương Hà Nội. + Tel : 8265882- 8234067- 8266827- 8247726- 8248751- 8259548. + Fax : 84- 4.8266827/8438140 Một cách tổng quát ta có thể thống kê số liệu, đánh giá trang thiết bị của xí nghiệp như sau : - Một dây chuyền sản xuất túi nhựa PE, PP xuất khẩu. - Một dây chuyền sản xuất carton 5 lớp. - Một dây chuyền cắt, hàn - Một dây chuyền sản xuất máng đèn điện - 30 ôtô vận tải các loại. - 7 xe ôtô du lịch 4 chỗ ngồi. - Các trang thiết bị văn phòng và phục vụ khác. Các dây chuyền này đều mới được đầu tư nên chất lượng còn tốt và sản xuất ổn định. 1.2.2. Chức năng, nhiệm vụ và đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của xí nghiệp. *Chức năng hoạt động của xí nghiệp : Xí nghiệp chuyên sản xuất các loại bao bì carton, bao bì nhựa, túi nilông để đóng gói sản phẩm, sản xuất cơ khí tiêu dùng: tụ điện, máng đèn điện Thông qua hoạt động sản xuất kinh doanh của xí nghiệp nhằm sử dụng có hiệu quả các nguồn vật tư, nhân lực của đất nước để đẩy mạnh sản xuất góp phần đáp ứng và nâng cao đời sống người lao động. *Nhiệm vụ, quyền hạn của xí nghiệp: +Nhiệm vụ : - Xây dựng và tổ chức các mục tiêu kế hoạch nhiệm vụ sản xuất kinh doanh do nhà nước đề ra, sản xuất kinh doanh đúng ngành nghề đã được đăng ký, đảm bảo hoạt động đúng mục đích thành lập doanh nghiệp như quy định ở phạm vi kinh doanh. - Tuân thủ các chính sách chế độ pháp luật của nhà nước về quản lý kinh tế tài chính, quản lý quá trình thực hiện sản xuất và phải thực hiện nghiêm chỉnh các hợp đồng xí nghiệp đã kí kết với các bạn hàng. - Quản lý và sử dụng các nguồn vốn nhằm đảm bảo sản xuất kinh doanh có lãi. - Nghiên cứu và thực hiện có hiệu quả các biện pháp nâng cao sản xuất và chất lượng sản phẩm do xí nghiệp sản xuất kinh doanh nhằm nâng cao sức mạnh cạnh tranh và mở rộng thị trường trong nước. - Chịu sự kiểm tra và thanh tra của cơ quan nhà nước, các tổ chức có thẩm quyền theo quy định của pháp luật. - Thực hiện các quy định của nhà nước về bảo vệ môi trường sinh thái, điều kiện làm việc và an toàn cho công nhân, phòng cháy và các quy định có liên quan đến xí nghiệp. +Quyền hạn: - Được chủ động giao dịch, đàm phán ký kết hợp đồng và thực hiện các hợp đồng sản xuất kinh doanh theo chế độ thủ trưởng và đại diện cho mọi quyền lợi Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 38
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội và nghĩa vụ của xí nghiệp trước pháp luật và cơ quan quản lý nhà nước để mở rộng sản xuất của xí nghiệp theo quy chế và pháp luật hiện hành. - Hoạt động theo chế độ hạch toán kinh tế độc lập tự chủ tài chính có tư cách pháp nhân kinh tế, có tài khoản tại ngân hàng, có con dấu riêng. *Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh : Do lĩnh vực sản xuất của xí nghiệp bao gồm nhiều loại mặt hàng như: các loại bao bì nhựa, túi nilông, hộp carton đóng gói sản phẩm bánh kẹo, ,tụ điện, máng đèn điện chiếu sáng, được kết hợp với sự tài tình khéo léo của ban giám đốc cùng với sự chỉ đạo của các bộ phận phòng ban trong những năm vừa qua, đã làm cho doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả kinh tế, doanh thu liên tục tăng lên hàng năm, nộp ngân sách lợi nhuận, thu nhập bình quân đều tăng lên hàng năm, tình hình tài chính lành mạnh, xí nghiệp chưa hề vi phạm pháp luật. Bên cạnh đó, xí nghiệp còn thực hiện tốt các chính sách đối với các đồng chí thương binh, con em gia đình liệt sĩ là cán bộ công nhân viên trực tiếp làm việc cho xí nghiệp, góp phần không nhỏ trong việc thực hiện chính sách với người có công với Đảng và nhà nước, giảm bớt gánh nặng cho ngân sách nhà nước, thực hiện tốt mục tiêu kinh tế, quốc phòng của nhà nước. Hoạt động sản xuất kinh doanh chủ yếu bằng vốn vay, các mặt hàng sản xuất kinh doanh không có ưu đãi và lợi thế mà ngược lại bị cạnh tranh gay gắt trên thị trường. Do việc điều động tại công ty quản lý: công ty Hà Thành số 99 đường Lê Duẩn cho các đơn vị khác đã làm tăng thêm khó khăn về tài chính và ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của xí nghiệp. Tỷ trọng sản xuất kinh doanh chưa cân đối. Hàng tự sản xuất chiếm tỷ trọng thấp hơn so với hàng gia công,việc đầu tư sản xuất còn nhiều hạn chế. Việc khai thác, quản lý vốn, thu lợi nhuận còn chậm yếu, thăm dò đối tác kinh doanh còn thiếu sâu sát, thiếu kiểm tra cụ thể dẫn đến bị chiếm dụng vốn. Kết quả thực hiện nhiệm vụ sản xuất kinh doanh năm 2004 : - Tổng doanh thu toàn xí nghiệp : 209.638.633.280đ Trong đó doanh thu sản xuất : 19.968.448.400đ - Lợi nhuận gộp : 4.151.968.000đ - Nộp chỉ tiêu QK : 650.000.000đ - Nộp BHXH- BHYT : 258.420.000đ - Thu nhập bình quân đầu người : 750.000đ/người/tháng. 1.2.3.Công tác tổ chức quản lý, tổ chức sản xuất và tổ chức bộ máy kế toán của xí nghiệp X 18. Do xí nghiệp có 4 xưởng sản xuất hoạt động độc lập, công tác hạch toán kế toán của 4 xưởng hoàn toàn riêng rẽ nên dù xí nghiệp sản xuất nhiều mặt hàng như : bao bì carton, túi nilông, máng đèn điện chiếu sáng, tụ điện, mỗi sản phẩm phải trải qua nhiều giai đoạn liên tiếp, có quy trình công nghệ sản xuất riêng nhưng ở đây em chỉ nghiên cứu về sản xuất tụ điện. Nguyên vật liệu chính được đưa vào các tổ cắt, gấp và hàn đến đây tụ điện được hoàn thành. Sau đó sản phẩm được đưa vào các tổ mài, tẩy rửa, đánh bóng để hoàn chỉnh sản phẩm. Toàn bộ quy trình sản xuất tụ điện được tóm tắt như sau: Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 39
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội Tôn Cắt theo kích thước quy định Gấp mép tôn Hàn các mảnh tôn đã gấp thành tụ điện Đánh bóng vết hàn Mài rỉ góc cạnh Tẩy rửa Sơn tĩnh đIện thành phẩm. 1.2.3.1.Cơ cấu bộ máy quản lý của xí nghiệp. Toàn xí nghiệp có 105 nhân viên và được chia thành các bộ phận, được phân chia như sau : Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của xí nghiệp. Ban giám đốc Ban tài chính Ban hành Phòng đảm bảo kế toán chính vật tư kỹ thuật và kinh doanh Phân xưởng Phân xưởng thiết Phân xưởng Phân xưởng cơ khí bị chiếu sáng carton nhựa Nhiệm vụ và quyền hạn của các phòng, ban quản lý : - Ban giám đốc: gồm giám đốc, phó giám đốc hành chính và phó giám đốc sản xuất có nhiệm vụ quản lý và điều hành mọi hoạt động sản xuất của xí nghiệp, chịu trách nhiệm trước công ty về hoạt động của xí nghiệp và là những người ra quyết định cuối cùng. - Ban kế toán tài chính: đảm bảo công tác tài chính cho xí nghiệp hoạt động, giám sát quản lý tài sản, công nợ, quản lý vốn, mở sổ ghi chép các nghiệp vụ kế toán, làm báo cáo định kỳ và hạch toán nội bộ theo quy định của công ty. - Ban hành chính: giải quyết các vấn đề đối nội, đối ngoại sản xuất kinh doanh, là nơi quản lý về con dấu của xí nghiệp, lưu trữ công văn, tài liệu. NgoàI ra còn là nơi tổ chức việc đón tiếp khách phục vụ hội họp. - Phòng đảm bảo vật tư kỹ thuật và kinh doanh: tìm kiếm các nguồn nhập nguyên vật liệu đảm bảo cho việc sản xuất không bị gián đoạn, ký kết các đơn đặt hàng và tổ chức giao sản phẩm cho bên đặt hàng. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 40
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội 1.2.3.2.Cơ cấu bộ máy kế toán của xí nghiệp. Sơ đồ bộ máy kế toán của xí nghiệp Kế toán trưởng Kế toán Kế toán thủ quỹ, Kế toán vật Kế toán tiền lương, tập tổng hợp vốn bằng tiền và liệu, TSCĐ, hợp chi phí sản xuất và thanh toán CCDC tính giá thành Nhiệm vụ của từng bộ phận kế toán : Ban tài chính kế toán tổ chức thành một phòng, đứng đầu là kế toán trưởng. Các bộ phận kế toán đều được sự chỉ đạo trực tiếp của kế toán trưởng và do kế toán trưởng phân công đảm nhận các chức vụ cụ thể và nhiệm vụ chung của phòng kế toán là quản lý và theo dõi tình hình tài sản của xí nghiệp, thực hiện ghi sổ sách các nghiệp vụ kinh tế phát sinh, kiểm tra và tiến hành tổng hợp số liệu để lập báo cáo nộp cho đơn vị cấp trên. Xí nghiệp sử dụng phương thức chứng từ ghi sổ, hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên, kỳ hạch toán theo tháng, liên độ hạch toán từ 1/1 đến 31/12. Tổng số nhân viên phòng kế toán gồm 5 người và công việc cụ thể của từng người như sau : - Kế toán trưởng: có nhiệm vụ phụ trách công tác kế toán chung cho toàn xí nghiệp, hướng dẫn và kiểm tra toàn bộ công tác kế toán, quản lý về nguồn vốn, tổng hợp tính toán và giúp lãnh đạo công ty phân tích hoạt động để đưa ra các quyết định kinh tế hợp lý. - Kế toán tổng hợp: có nhiệm vụ làm báo cáo quyết toán của xí nghiệp, tổng hợp bảng kê khai nhật ký của xí nghiệp, tiến hành các bút toán kết chuyển để lập báo cáo. - Kế toán thủ quỹ, vốn bằng tiền và thanh toán : chịu trách nhiệm trực tiếp về tiền mặt trong quá trình thu chi và thanh toán, theo dõi chi tiết trên các sổ quỹ các nghiệp vụ kinh tế liên quan, tiến hành viết phiếu thu, phiếu chi. - Kế toán vật liệu, TSCĐ, CCDC: theo dõi tình hình nhập, xuất, tồn kho của vật liệu, tài sản, máy móc, ghi chép vào sổ sách liên quan và các biến động của tài sản, vật tư. - Kế toán tiền lương, tập hợp chi phí và tính giá thành: tính toán tiền lương, tiền thưởng và các khoản phụ cấp. Ghi chép và tập hợp chi phí để tính giá thành sản phẩm hoàn thành. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 41
Báo cáo thực tập Trường Trung Học Kinh Tế Hà Nội 1.2.3.3.Hình thức hạch toán. Xí nghiệp hạch toán theo phương thức chứng từ ghi sổ. Sơ đồ hình thức chứng từ ghi sổ Chứng từ gốc Bảng tổng hợp chứng từ gốc Sổ chi tiết Chứng từ ghi sổ Sổ đăng ký Sổ cáI Bảng tổng hợp chứng từ ghi sổ chi tiết Bảng cân đối tài khoản Báo cáo tài chính Ghi chú : : ghi hàng ngày : ghi cuối tháng : đối chiếu Các sổ sách sử dụng: Sổ chứng từ ghi sổ Sổ đăng ký chứng từ ghi sổ Sổ cái các tài khoản Các sổ chi tiết Trình tự hạch toán: Hàng ngày, các phân xưởng báo sổ (gửi các chứng từ) lên phòng kế toán, trên cơ sở đó, kế toán tổng hợp kiểm tra, phân loại rồi lập bảng kê chứng từ gốc, căn cứ vào bảng kê chứng từ gốc lập chứng từ ghi sổ. Sau đó căn cứ vào chứng từ ghi sổ kế toán ghi vào sổ đăng ký chứng từ ghi sổ và căn cứ vào chứng từ ghi sổ để ghi vào sổ cái. Đối với nghiệp vụ liên quan đến các đối tượng cần hạch toán chi tiết thì căn cứ vào chứng từ gốc kế toán ghi vào sổ chi tiết. Cuối kỳ căn cứ vào sổ chi tiết lập bảng tổng hợp chi tiết. Sau đó đối chiếu giữa bảng tổng hợp chi tiết Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 42