Đề tài Hoàn thiện kiểm toán thuế trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty kiểm toán và định giá Việt Nam

83 trang nguyendu 4290

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đề tài Hoàn thiện kiểm toán thuế trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty kiểm toán và định giá Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

de_tai_hoan_thien_kiem_toan_thue_trong_kiem_toan_bao_cao_tai.doc

Nội dung text: Đề tài Hoàn thiện kiểm toán thuế trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty kiểm toán và định giá Việt Nam

Báo cáo thực tập tốt nghiệp Lời nói đầu Xu thế chung của thế giới trong giai đoạn hiện nay là khu vực hoá các nền kinh tế. Liên minh Châu Âu (EU) là một điển hình về xu thế nay, các nước Châu Âu đã xây dựng cho mình một thị trường chung với một đồng tiền thống nhất. Nhận thấy tính đúng đắn của xu thế này, Việt Nam đã tích cực tham gia vào hiệp hội các nước Đông Nam á (ASEAN) từ 10 năm nay và sắp tới sẽ là khu vực mậu địch tự do ASEAN (AFTA) với mẫu hình là EU kết hợp những điều kiện và đặc trưng của khu vực Đông Nam. Như vậy, một đòi hỏi mang tính bắt buộc là tất cả các doanh nghiệp phải công khai hoá tình hình tài chính của doanh nghiệp mình cho các bên quan tâm để tận dụng mọi nguồn lực kinh tế có thể mang lại trong quá trình hội nhập. Kiểm toán đã hình thành và phát triển ở Việt Nam trong những năm gần đây để đáp ứng đòi hỏi khách quan đó. Do mới hình thành lại phải đáp ứng một lượng rất lớn khách hàng với những điệu kiện khác nhau nên kiểm toán Việt Nam phải không ngừng học hỏi và hoàn thiện mình. Ra đời trong điệu kiện đó, Công ty cổ phần kiểm toán và định giá Việt Nam (VAE) được thành lập bởi những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực kiểm toán và có tầm nhìn sáng suốt, đã có hướng đi đúng đắn nhằm nhằm đáp ứng những điều kiện thực tế. Tuy mới được thành lập (2001) nhưng công ty đã có những dấu ấn tích cực trong lòng khách hàng. Với những việc đã làm được kết hợp với đường lối phát triển đúng đắn của ban lãnh đạo công ty, VAE nhất định sẽ tạo dựng được thương hiệu của mình trong thị trường kiểm toán Việt Nam. Được thực tập tại công ty kết hợp với sự hướng dẫn tận tình của thầy giáo Đinh Thế Hùng và các anh chị trong phòng nghiệp vụ 3, em hy vọng mình sẽ hiểu thêm về nghành nghề mình đã lựa chọn và tiếp thu những kiến thức thực tế bổ ích. Nhờ những kiến thức được nhà trường trang bị và kinh nghiệm thực tế thu nhận được trong thời gian đầu thực tập tại công ty, em đã phần nào hiểu được về tầm quan trọng của kiểm toán khoản mục thuế trong kiểm toán báo cáo tài chính tại các đoanh nghiệp. Do đó, em đã chọn đề tài “Hoàn thiện kiểm toán thuế trong kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty kiểm toán và định giá Việt Nam” làm 1
Báo cáo thực tập tốt nghiệp đề tại thực tập tốt nghiệp của mình. Đây một là khoản mục quan trọng trong hầu hết các báo cáo tài chính nên trong quá trình kiểm toán sẽ đặc biệt chú ý. Mặc dù đây là một đề tài khó nhưng với nổ lực của bản thân cộng với sự chỉ bảo tận tình của thầy giáo và các bác, các anh chị trong công ty kiểm toán và định giá Việt Nam, em hy vọng mình sẽ hoàn thành đề tài của mình một cách xuất sắc. Đề tài của em bao gồm 3 phần chính: Phần1: Những vấn đề lý luận chung về kiểm toán thuế trong kiểm toán báo cáo tài chính tại các doanh nghiệp. Phần 2: Thực trạng kiểm toán thuế trong kiểm toán báo cáo tài chính tại công ty kiểm toán và định giá Việt Nam. Phần 3: Một số nhận xét và những kiến nghị nhằm hoàn thiện kiểm toán khoản mục thuế do Công ty kiểm toán và định giá Việt Nam thực hiện. 2
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Phần I Những vấn đề lý luận chung về kiểm toán thuế trong kiểm toán báo cáo tài chính tại các doanh nghiệp 1.1. Những vấn đề cơ bản về Thuế 1.1.1. Khái niệm Lịch sử phát triển của loài người cho thấy khi loài người còn sống hoang sơ chưa biết tập hợp thành những quần thể lớn thì chưa có nhà nước, chưa có thuế. Khi loài người phát triển đến thời kỳ biết tập hợp, thống trị thì thuế đã hình thành. Xã hội càng văn minh tiến bộ thì thuế khoá càng phát triển và phương thức đánh thuế càng tinh vi. Sự xuất hiện của nhà nước đòi hỏi cơ sở vật chất để đảm bảo điều kiện cho nhà nước tồn tại và thực hiện chức năng của mình. Nhà nước định quyền lực hiến định để ban hành những quy định pháp luật cần thiết làm căn cứ phân phối tổng sản phẩm xẵ hội và thu nhập quốc dân thành quỹ tiền tệ tập trung của nhà nước. Sự xuất hiện sản phẩm thặng dư trong xã hội là cơ sở chủ yếu tạo khả năng va nguồn thu để thuế tồn tại va phát triển. Như vậy, thuế là khoản đóng góp bắt buộc được nhà nước quy định thành luật để mọi người dân ở trong diện nộp thuế nộp vào ngân sách nhà nước dùng chi tiêu cho những việc công ích. Khoản đóng góp này bằng tiền chứ không thể trả bằng hiện vật hay dịch vụ và đóng góp bằng tiền trực tiếp. Thuế phát sinh, tồn tại và phát triển cùng với sự ra đời,tồn tại và phát triển của nhà nước. Từ khái niệm trên, ta thấy thuế có những đặc điểm sau: - Do pháp luật quy định các đối tượng nộp thuế phải nộp. - Thuế thu một cách vĩnh viễn, không hoàn trả, không trả lãi - Không có đối phần hay đền bù nhưng ngược lại một phần số thuế đã nộp cho ngân sách nhà nước được trả về cho người dân một cách gián tiếp qua những tiện nghi của xã hội như y tế, trường học, đường xá, và các quỹ phúc lợi khác. 3
Báo cáo thực tập tốt nghiệp - Thuế là một hình thức điều tiết thu nhập công bằng, tránh tình trạng người có thu nhập quá cao, người có thu nhập quá thấp để giảm sự bất công và chênh lệch trong xã hội. 1.1.2 Vai trò của thuế trong nền kinh tế Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước.Nền tài chính vững chắc và lành mạnh dựa vào nguồn thu từ nội bộ nền kinh tế quốc dân, trong đó thuế nội địa phải trở thành nguồn thu chính góp phần tăng thu ngân sách. Thuế là công cụ quan trọng nhất để phân phối điều tiết lợi tức quốc dân, thuế là công cụ quan trọng để góp phần tích cực vào giảm bội chi ngân sách, giảm lạm phát, từng bước góp phần ổn định trật tự xã hội và chuẩn bị đIều kiện cho phát triển kinh tế lâu dài. Với nền kinh tế nhiều thành phần, hệ thống thuế phải áp dụng thống nhất, không phân biệt giữa các thành phần kinh tế. Bao quát hết hoạt động sản xuất kinh doanh, các nguồn thu nhập, mọi thu nhập chịu thuế. Thuế cần khai thác từ thu nhập quốc dân do sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và thuế phải góp phần tích cực vào việc bội dưỡng và khai thác nguồn thu thuế ngày càng phát triển. Thuế là công cụ quản lý và điều tiết kinh tế vĩ mô Thuế có vai trò quan trọng trong việc quản lý, hướng dẫn và khuyến khích phát triển sản xuất, nâng đỡ những hoạt động sản xuất kinh doanh có lợi cho quốc kế dân sinh, với mọi thành phần kinh tế. Thông qua công tác quản lý các ngành chịu thuế, nhà nước sẽ: Khuyến khích nâng đỡ những hoạt động kinh tế cần thiết, làm ăn có hiệu quả cao. Thu hẹp, không khuyến khích những ngành nghề, mặt hàng xa xỉ, lãng phí. Thuế góp phần khuyến khích khai thác nguyên liệu, vật tư trong nước để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng và xuất khẩu. Hướng dẫn và khuyến khích hợp tác đầu tư với nước ngoài và đẩy mạnh hoạt động nhập khẩu đồng thời bảo vệ sản xuất nội địa. Thuế góp phần đảm bảo bình đẳng giữa các thành phần kinh tế và công bằng xã hội. 4
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Hệ thống thuế được áp dụng thông nhất giữa các ngành nghề, các thành phần kinh tế, các tầng lớp dân cư để đảm bảo sự bình đẳng và công bằng xã hội. Tất cả các cá nhân và các tổ choc kinh tế đều có nghĩa vụ đóng thuế theo luật thuế quy định.Người có thu nhập thuế cao phải đóng thuế cao hơn người có thu nhập thấp, tuy nhiên phải cho người có thu nhập cao chính đáng được hưởng hiệu quả lao động của mình thì mới khuyến khich được họ phát triển sản xuất kinh doanh, tức la cơ quan thuế phảI tinh thue thu thuế theo luật thuế quy định, tránh lạm thu, tránh trùng lắp để đảm bảo công bằng xã hội. Với những vai trò quan trọng của mình, thuế đã trở thành vấn đề quan tâm của bất cứ ai trong xã hội và đặc biệt là các nhà kinh doanh. 1.1.3. Giới thiệu một số loại thuế 1.1.3.1.Thuế giá trị gia tăng (GTGT) Thuế giá trị gia tăng là sắc thuế tiêu thụ,do người tiêu thụ phải trả khi mua hàng hoá, sản phẩm hay hưởng thụ các dịch vụ. Thuế GTGT là loại thuế gián thu được tính trên khoản giá trị tăng thêm của hàng hoá dịch vụ phát sinh trong quá trình sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng. Ưu điểm của loại thuế này là tính thuế không có sự trùng lắp vì khi tính thuế GTGT phảI nộp, cơ sở sản xuất kinh doanh được khấu trừ số thuế GTGT đã nộp ở khâu trước. Việc khai, nộp thuế và tính thuế tương đối đơn giản. Hiệu năng của thuế (số thu nhập của một quốc gia có thể thu được do việc áp dụng thuế GTGT) cao. Đối tượng nộp thuế có thể tự kiểm soát nhau. Khuyết điểm làm tăng giá cả tiêu thụ, gây ảnh hưởng đến sự ổn định của nền kinh tế vì chinh người tiêu thụ la người phảI chịu số thuế ở giai đoạn mua hàng. Đối tượng chịu thuế và không chịu GTGT thuế Theo quy định tại điều 2, nghị định số 79/2000/NĐ - CP ngày 29/12/2000 của chính phủ đối tượng chịu thuế GTGT là hàng hoá dịch vụ dùng cho sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng ở Việt Nam. Các đối tượng hàng hoá, dịch vụ không chịu thuế GTGT theo quy định tại Điều 4 Luật thuế GTGT, Điều 4 Nghị định số 79/2000/NĐ - CP của Chính phủ 5
Báo cáo thực tập tốt nghiệp và quy định nêu tại mục II, phần A Thông tư số 122/2000/TT - BTC ngày 29/12/2000 và một số thông tư bổ xung của Bộ tài chính. Hiện nay các đối tượng chịu thuế được quy định mới nhất tại luât sửa đổi bổ xung một số điều Luật thuế GTGT ngày 17/6/2003 và có hiệu lực từ ngày 1/1/2004. Đối tượng nộp thuế Theo quy định tại luật thuế GTGT, tất cả các tổ chức, cá nhân có hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ chịu thuế GTGT ở Việt Nam, không phân biệt ngành nghề, hình thức tổ chức kinh doanh ( gọi chung là cơ sở kinh doanh) và tổ chức kinh doanh có nhập khẩu hàng hoá chịu thuế GTGT ( gọi chung là người nhập khẩu ) đều là đối tượng nộp thuế GTGT. Tổ chức cá nhân sản xuất kinh doanh hàng hoá, dịch vụ bao gồm: Các tổ chức kinh doanh được thành lập và đăng ký kinh doanh theo Luật doanh nghiệp, Luật doanh nghiệp nhà nước và luật hợp tác xã. Các tổ chức kinh tế của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, đơn vị vũ trang nhân dân và các tổ chức, đơn vị sự nghiệp khác. Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tham gia hợp tác kinh doanh theo Luật đầu tư nước ngoài tại Việt nam, các công ty nước ngoài và tổ chức nước ngoài hoạt động kinh doanh ở Việt Nam không theo Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Cá nhân, hộ gia đình sản xuất, kinh doanh, nhóm người kinh doanh độc lập và các đối tượng kinh tế khác. Căn cứ tính thuế Căn cứ tính thuế GTGT là giá trị thuế và thuế suất thuế GTGT Giá tính thuế GTGT Đối với hàng hoá, dịch vụ do cơ sở sản xuất, kinh doanh bán ra là giá bán chưa có thuế GTGT. Đối với hàng hoá nhập khẩu là giá nhập tại cửa khẩu cộng với thuế nhập khẩu. Giá nhập khẩu được xác định theo các quy định về giá tính thuế nhập khẩu. 6
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Đối với hàng hoá dịch vụ dùng để trao đổi, sử dụng nội bộ, biếu, tặng là giá tính thuế GTGT của hàng hoá, dịch vụ cùng loại hoặc tương đương tại thời điểm phát sinh hoạt động này. Đối với hoạt động cho thuê tài sản không phân biệt loại tài sản và hinh thức cho thuê là giá cho thuê chưa có thuế. Trường hợp cho thuê theo hình thức trả tiền thuê từng kỳ hoặc trả trước tiền thuê cho một thời hạn thuê thì thuế GTGT tính trên số tiền trả từng kỳ hoặc trả trước. Đối với hàng hoá bán theo phương thức trả góp tính theo giá bán chưa có thuế của hàng hoá đó bán trả một lần, không tính theo số tiền trả góp từng kỳ. Đối với gia công hàng hoá là giá gia công chưa có thuế ( bao gồm tiền công, nhiên liệu, động lực, vật liệu phụ và chi phí khác để gia công). Đối với hoạt động xây dựng, lắp đặt là giá xây dựng, lắp đặt chưa có thuế của công trình, hạng mục công trình hay phần công việc thực hiện; trường hợp xây dựng, lắp đặt công trình thực hiện thanh toán theo tiến độ hạng mục công trình, phần công việc hoàn thành bàn giao thì thuế GTGT tính trên phần giá trị hoàn thành bàn giao. Đối với hàng hoá, dịch vụ có tính đặc thù được dùng loại chứng từ thanh toán ghi giá thanh toán là giá đã có thuế GTGT, thì giá chưa có thuế là căn cứ tính thuế được xác định bằng giá có thuế chia cho ( 1+(%) thuế xuất của hàng hoá, dịch vụ đó). Đối với các hoạt động đại lý, môi giới mua, bán hàng hoá và dịch vụ hưởng hoa hồng, giá chưa có thuế làm căn cứ tính thuế là tiền hoa hồng thu từ các hoạt động này. Thuế suất thuế GTGT Có các mức thuế suất đối với hàng hoá dịch vụ: 0%, 5%, 10%, 20% Theo Luật sửa đổi bổ sung , một số đIều Luật thuế GTGT hiện nay thì chỉ có mức thuế: 0%, 5%, 10% Phương pháp tính thuế GTGT Phương pháp trực tiếp - áp dụng với các đối tượng sau: 7
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Cá nhân sản xuất, kinh doanh là người Việt Nam, tổ chức cá nhân là người nước ngoài tại Việt Nam chưa thực hiện đầy đủ các điều kiện về kế toán, hoá đơn chứng từ làm căn cứ tính thuế theo phương pháp cấu trừ thuế, cơ sở kinh doanh mua, bán vàng, bạc, đá quý, ngoại tệ. - Xác định số thuế phải nộp: Số thuế GTGT;phải nộp= GTGT của hàng hoá;dịch vụ chịu thuế x Thuế suất thuế GTGT ;của hàng hoá dịch vụ GTGT của ;hàng hoá dịch vụ= Doanh số của hàng hoá;dịch vụ bán ra - Giá vốn của hàng hoá;dịch vụ bán ra Phương pháp khấu trừ -áp dụng với các đối tượng là các đơn vị, tổ chức kinh doanh, doanh nghiệp thành lập theo Luật doanh nghiệp nhà nước, Luật doanh nghiệp, Luật hợp tác xã, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và các đơn vị, tổ chức kinh doanh khác, trừ các đối tượng áp dụng tính thuế theo phương pháp tính trực tiếp trên GTGT đã nói ở trên. - Xác định số thuế phải nộp: Số thuế GTGT;phải nộp = Thuế GTGT;đầu ra - Thuế GTGT;đầu vào được khấu trừ Trong đó: Thuế GTGT đầu ra bằng (=) giá tính thuế của hàng hoá, dịch vụ chịu thuế bán ra (x) thuế suất thuế GTGT của hàng hoá dịch vụ đó. Thuế GTGT đầu vào bằng (=) tổng số thuế GTGT ghi trên hoá đơn GTGT mua hàng hoá dịch vụ, số thuế ghi trên chứng từ nộp thuế của hàng nhập khẩu ( hoặc nộp thay cho phí nước ngoàI ) và số thuế GTGT đầu vào được khấu trừ theo tỷ lệ % quy định tại các thông tư theo thông tư 122/2000/TT – BTC, thông tư 82/2002/TT – BTC, thông tư 102/2003/TT – BTC. Từ 1/1/2004 thuế GTGT sẽ áp dụng theo Luật sửa đổi bổ sung một số Luật thuế, nghị định số 158/2003/NĐ - CP, thông tư 120/2003/TT – BTC 12/12/2003 hướng dẫn thi hành Luật thuế GTGT. 8
Báo cáo thực tập tốt nghiệp 1.1.3.2. Thuế thu nhập doanh nghiệp Thuế thu nhập là loại thuế trực thu, đánh trực tiếp vào thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp. Đối tượng nộp thuế Là các tổ chức cá nhân sản xuất kinh doanh hàng hoá, dịch vụ có thu nhập trừ các đối tượng sau: Hộ gia đình, cá nhân, tổ hợp tác, hợp tac xã sản xuất nông nghiệp có thu nhập từ sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thuỷ sản không thuộc diện chịu thuế thu nhập doanh nghiệp trừ các hộ gia đình và cá nhân nông dân sản xuất hàng hoá lớn, có thu nhập cao theo quy định( có giá trị sản lượng hàng hoá trên 90 triệu đồng/ năm và thu nhập trên 36 triệu đồng/ năm). Căn cứ tính thuế Căn cứ tính thuế thu nhập doanh nghiệp là thu nhập chịu thuế và thuế suất Thuế thu nhập doanh Thu nhập chịu Thuế suất thuế thu nghiệp phải nộp = thuế x nhập doanh nghiệp Thu nhập chịu thuế - Bao gồm thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và thu nhập khác, kể cả thu nhập từ hoạt động sản xuât, kinh doanh dịch vụ ở nước ngoài - Xác định thu nhập chịu thuế: Thu nhập chịu thuế từ hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ bằng doanh thu trừ các khoản chi phí hợp lý co lien quan đến thu nhập chịu thuế. Thu nhập chịu thuế từ hoạt động khác bao gồm thu nhập từ chênh lệch mua, bán chứng khoán, quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản, lãi về chuyển nhượng, cho thuê, thanh lý tài sản, tiền gửi, cho vay vốn, bán ngoại tệ thu các khoản nợ phải trả không xác định được chủ, Doanh thu và chi phí hợp lý hợp lệ để tính thu nhập chịu thuế được quy định chi tiết tại Thông tư số 18/2002/TT – BTC ngày 20/2/2002 của bộ tài chính về việc hướng dẫn chi tiết thi hành luật thu nhập doanh nghiệp. 9
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp (theo Luật thuế thu nhập doanh nghiệp ngày 10/5/1997). - Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp áp dụng đối với cơ sở kinh doanh trong nước và tổ chức, cá nhân nước ngoài kinh doanh ở Việt Nam không theo luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam la 32%. - Cơ sở sản xuất, xây dựng, vận tải đang nộp thuế lợi tức với thuế suất 25%, nay nộp thuế thu nhập doanh nghiệp với thuế suất 32% mà dang có khó khăn được áp dụng thuế suất 25% trong thời hạn 3 năm, kể từ khi luật có hiệu lực. - Cơ sở kinh doanh có thu nhập cao do lợi thế khách quan mang lại thì sau khi nộp thuế thu nhập theo thuế suất 32% mà phần thu nhập còn lại so với vốn chủ sở hữu hiện co cao hơn 20% thì số vượt trên 20% phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung với mức thuế suất 25%. - Đối với dự án đầu tư mới thuộc lĩnh vực, ngành nghề, địa bàn khuyến khích đầu tư được áp dụng thuế suất 25%, 20%, 15% do chính phủ quy định. - Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp áp dụng cho các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tham gia hợp đồng hợp tác kinh doanh theo mức thuế suất quy định tại Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. - Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp đối với tổ chức, cá nhân trong nước tìm kiếm, thăm dò khai thác dầu khí là 50%, khai thác tài nguyên quý hiếm khác thì có thể áp dụng mức thuế suất từ 32% đến 50% phù hợp với từng dự án, từng cơ sở kinh doanh. Trong năm 2003, Quốc hội đã ban hành Luật thuế thu nhập doanh nghiệp ngày 17/7/2003 áp dụng từ ngày 1/1/2004 trong đó có sửa đổi về mức thuế suất của thuế thu nhập doanh nghiệp ( 28% đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh, và từ 28% đến 50% đối với các cơ sở tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu khí và các tài nguyên quý hiếm khác trên, mức cụ thể sẽ được chính phủ quy định chi tiết phù hợp với từng dự án, từng cơ sở kinh doanh). 10
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Kê khai thuế Hàng năm, cơ sở kinh doanh căn cứ vào kết quả sản xuất kinh doanh dịch vụ của năm trước và khả năng của năm tiếp theo tự kê khai doanh thu, chi phí, thu nhập chịu thuế theo mẫu của cơ quan thuế và nộp cho cơ quan thuế trực tiếp quản lý chậm nhất là ngày 25 tháng 1 năm tiếp theo. Sau khi nhận được tờ khai, cơ quan thuế kiểm tra, xác định thuế tạm nộp cả năm, có chia ra từng quý để thông báo cho co sở kinh doanh nộp thuế. Nộp thuế: Cơ sở kinh doanh tạm nộp số thuế hàng tháng đầy đủ, đúng hạn vào ngân sách nhà nước theo thông báo nộp thuế của cơ quan thuế, thời hạn nộp thuế hàng quý được ghi trong thông báo chậm nhất không quá ngày cuối quý. Doanh nghiệp có trách nhiệm chấp hành nghiêm chỉnh chế độ kế toán, hoá đơn, chứng từ theo quy định của pháp luật, kê khai đầy đủ doanh thu, chi phí, thu nhập theo đúng chế độ do bộ tài chính quy định, nộp đầy đủ đúng hạn tiền thuế, các khoản tiền phạt vào ngân sách nhà nước theo thông báo của cơ quan thuế. Từ 1/1/2004, các doanh nghiệp sẽ áp dụng theo Luật thuế thu nhập doanh nghiệp số 09, ngày 17/6/2003, Nghị định số 164/2003/NĐ - CP ngày 22/12/2003 của chính phủ, Thông tư số 128/2003/TT – BTC ngày 22/12/2003 của bộ tài chính quy định chi tiết thi hành Luật thuế thu nhập doanh nghiệp. 1.1.3.3 Thuế thu nhập cá nhân Thuế thu nhập cá nhân là loại thuế thu vào một số thu nhập chính đáng của cá nhân. Đây là loại thuế trực thu, thu vao cá nhân có thu nhập cao trên khởi điểm tính thuế thu nhập. Đối tượng nộp thuế bao gồm: - Công dân Việt Nam ở trong nước hoặc đi công tác ở nước ngoài có thu nhập. - Cá nhân là người không mang quốc tịch Việt Nam nhưng định cư không thời hạn ở Việt Nam có thu nhập ( gọi là cá nhân khác định cư tại Việt Nam). - Người nước ngoài co thu nhập tại Việt Nam: 11
Báo cáo thực tập tốt nghiệp - Người nước ngoài làm việc tại Việt Nam trong các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế, văn hoá, xã hội của Việt Nam hoặc của nước ngoài, các văn phòng đại diện, các chi nhánh công ty nước ngoài, các cá nhân hành nghề độc lập. - Người nước ngoài tuy không hiện diện ở Việt Nam nhưng co thu nhập phát sinh tại Việt Nam trong các trường hợp như: thu nhập từ chuyển giao công nghệ, tiền bản quyền. Thu nhập chịu thuế bao gồm thu nhập thường xuyên và thu nhập không thường xuyên. Các loại thu nhập này được quy định cụ thể tại thông tư số 05/2002/TT – BTC ngày 17/1/2002 của Bộ tàI chính. Căn cứ tính thuế là thu nhập chịu thuế và thuế suất. Đối với thu nhậo thường xuyên: Thu nhập thường xuyên chịu thuế là tổng thu nhập của từng cá nhân quy định tại khoản 1 Điều 2 Nghị định số 78/2001/NĐ - CP tính bình quân trong năm. Thuế suất đối với thu nhập thường xuyên áp dụng theo biểu thuế lũy tiến từng phần quy định tại Điều 10 Pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao: Biểu thuế đối với thu nhập thường xuyên của công dân Việt Nam và cá nhân người không mang quốc tịch Việt Nam nhưng định cư không thời hạn tại Việt Nam: Biểu 1: Thuế thu nhập thường xuyên đối với người Việt Nam Đơn vị: nghìn đồng Bậc Thu nhập bình quân tháng/ người Thuế suất (%) 1 đến 3.000 0 2 Trên 3.000 đến 6.000 10 3 Trên 6.000 đến 9000 20 4 Trên 9.000 đến 12.000 30 5 Trên 12.000 đến 15.000 40 6 Trên 15.000 50 12
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Đối với cá nhân sau khi đã nộp thuế thu nhập theo quy định tại biểu thuế này, nếu phần thu nhập còn lại bình quân trên 15 triệu đồng/ tháng thì thu bổ sung 30% số vượt trên 15 triệu đồng. Biểu thuế đối với thu nhập thường xuyên của người nước ngoài cư trú tại Việt Nam và công dân Việt Nam lao động, công tác ở nước ngoài: Biểu 2: Thuế thu nhập thường xuyên đối với người nước ngoài ở Việt Nam Bậc Thu nhập bình quân tháng/ người Thuế suất (%) 1 đến 8.000 0 2 Trên 8.000 đến 20.000 10 3 Trên 20.000 đến 50.000 20 4 Trên 50.000 đến 80.000 30 5 Trên 80.000 đến 120.000 40 6 Trên 120.000 50 Đối với người nước ngoài ở Việt Nam từ 30 ngày đến 128 ngày, áp dụng thuế suất thống nhất 25% trên tổng số thu nhập. Đối với người Việt Nam co thời gian làm việc ở trong nước và ở nước ngoài thì nộp thuế theo biểu tương ứng. Đối với thu nhập không thường xuyên. Thu nhập thông thường xuyên chịu thuế là số thu nhập của từng cá nhân không phân biệt người Việt Nam hay người nước ngoài trong từng lần phát sinh thu nhập theo quy định tại khoản 2 Điều 2 nghị định số 78/2001/NĐ - CP cụ thể: Thu nhập về quà biếu, quà tặng từ nước ngoài chuyển về tính trên trị giá quà biếu, tặng từng lần, kể cả truờng hợp người nhận là chủ doanh nghiệp tư nhân. Thu nhập về chuyển giao công nghệ, thiết kế kỹ thuật xây dựng, thiết kế kỹ thuật công nghiệp tính theo giá trị quyết đoán từng hợp đồng, không phân biệt số lần chi trả. Thu nhập về trúng thưởng xổ số tính theo từng lần mở và nhận giải thưởng. Thuế suất đối với thu nhập không thương xuyên Thuế suất 5% trên tổng thu nhập áp dụng đối với: 13
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Thu nhập về chuyển giao công nghệ trên 2 triệu đồng/ lần Thu nhập về quà biếu, quà tặng bằng hiện vật từ nước ngoài chuyển về trên 2 triệu đồng/lần. Thuế suất 10% trên tổng số thu nhập áp dụng đối với thu nhập về trúng thưởng xổ số trên 12,5 triệu đồng/ lần. Thu nhập không thường xuyên áp dụng biểu thuế lũy tiến từng phần,trừ thuế suất quy định ở 2 mục trên: Biểu 3: Thuế thu nhập không thường xuyên Bậc Thu nhập bình quân tháng/ người Thuế suất(%) 1 đến 2.000 0 2 Trên 2.000 đến 4.000 5 3 Trên 4.000 đến 10.000 10 4 Trên 10.000 đến 20.000 15 5 Trên 20.000 đến 30.000 20 6 Trên 30.000 30 Thuế thu nhập thực hiện theo nguyên tắc khấu trừ tại nguồn. Tổ chức, cá nhân chi trả thu nhập có nghĩa vụ khấu trừ tiền thuế thu nhập để nộp vào ngân sách nhà nước trước khi chi trả thu nhập cho cá nhân. Các trường hợp khác, cơ quan thuế tổ chức trực tiếp thu. 1.1.3.4. Thuế tiêu thụ đặc biệt Thuế tiêu thụ đặc biệt là loại thuế gián thu, thuế được thu đối với một số mặt hàng đã được liệt kê vào danh mục. Thuế đã được gộp vào trong giá bán do người tiêu thụ phải gánh chịu khi mua hàng, nhưng được thu qua các cơ sở ( tổ chức, cá nhân ) co sản xuất các mặt hàng thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Mục đích của thuế tiêu thụ đặc biệt: Đây là nguồn thu quan trọng của nhà nước, nó có tác dụng điều tiết thu nhập, đIều tiết hạn chế sản xuất kinh doanh, tiêu dùng một số mặt hàng co tính chất xa xỉ, có hại cho sức khoẻ. Đối tượng chịu thuế ( được quy định tại điều 1, Luật thuế tiêu thụ đặc biệt ngay 20/5/1998). Hàng hoá, dịch vụ sau đây là đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Hàng hoá: 14
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Thuốc lá điếu, xì gà; Rượu; Ô tô dưới 24 chỗ ngồi; Xăng các loại, nap-ta( maphtha), chế phẩm tái hợp ( reformade component ) và chế phẩm khác để pha chế xăng; Điều hoà nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống; bài lá; vàng mã; hàng mã. Dịch vụ: Kinh doanh vũ trường, mát xa, ka-ra-ô-kê Kinh doanh các ca-si-nô (casino), trò chơI bằng máy giắc-pốt(jackpot); Kinh doanh vé đặt cược đua ngựa, đua xe; Kinh doanh gôn (golf), bán thẻ hội viên, vé chơi gôn. Đối tượng nộp thuế Đối tượng nộp thuế tiêu thụ đặc biệt là các tổ chức, cá nhân (gọi chung là cơ sở) sản xuất, nhập khẩu hàng hoá và kinh doanh dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Căn cứ tính thuế tiêu thụ đặc biêt Căn cứ tính thuế tiêu thụ đặc biệt là giá tính thuế của hàng hoá, dịch vụ chịu thuế và thuế suất. Giá tính thuế: Đối với hàng hoá sản xuất trong nước là giá do cơ sở sản xuất bán ra tại nơi sản xuất chưa có thuế tiêu thụ đặc biệt. Đối với hàng hoá nhập khẩu là giá tính thuế nhập khẩu cộng thuế nhập khẩu. Đối với hàng hoá gia công là giá tính thuế của hàng hoá sản xuất cùng loại hoặc tương đương tại cùng thời đIểm giao hàng. Đối với dịch vụ giá cung ứng dịch vụ chưa có thuế tiêu thụ đặc biệt. Đối với hàng hoá dịch vụ để trao đổi hoặc tiêu dùng nội bộ, biếu, tặng là giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt của hàng hoá, dịch vụ cùng loại hoặc tương đương tại thời điểm phát sinh hoạt động này. Đối với rượu sản xuất trong nước, kinh doanh ca-si-nô, trò chơI bằng máy giắc- pôt, kinh doanh gôn, giá tính thuế do chính phủ quy định cụ thể. Thuế suất tiêu thụ đặc biệt đối với hàng hoá, dịch vụ được quy định theo Biểu thuế tiêu thụ đặc biệt 15
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Xác định số thuế tiêu thụ đặc biệt phải nộp: Thuế tiêu thụ;đặc biệt phải nộp= Giá trị doanh thu của;hàng hoá thuộc diện chịu; thuế tiêu thụ đặc biệt x Thuế suất thuế;tiêu thụ đặc biệt Cơ sở sản xuất, nhập khẩu hàng hoá, kinh doanh dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt có trách nhiệm thực hiện kê khai đầy đủ, đúng thời gian quy định, đúng mẫu tờ khai theo hướng dẫn của Bộ tài chính và chịu trach nhiệm về tính chính xác của việc kê khai. Nộp thuế: Cơ sở sản xuất hàng hoá, kinh doanh dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt phải nộp thuế vào ngân sách nhà nước tại nơi sản xuất, kinh doanh theo thông báo nộp thuế của cơ quan thuế. Thời hạn nộp thuế của tháng được ghi trong thông báo thuế chậm nhất không quá 20 ngày của tháng tiếp theo. Cơ sở nhập khẩu hàng hoá chịu thuế tiêu thụ đặc biệt phải nộp thuế theo từng lần nhập khẩu. Thời hạn thông báo và thời hạn nộp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với hàng hoá nhập khẩu thực hiện theo thời hạn thông báo và nộp thuế nhập khẩu. Vừa qua Quốc hội đã ban hành Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật thuế tiêu thụ đặc biệt vào ngày 17/6/2003, Luật này có hiệu lực từ ngay 1/1/2004 trong đó có sửa đổi bổ sung về đối tượng chịu thuế và thay đổi mức thuế suât của một số mặt hàng chịu thuế tiêu thu đặc biệt, thời hạn nộp thuế, luật được hướng dẫn thực hiện chi tiết tại Nghị định số149/2003NĐ - CP ngày 04/12/2003 của Chính phủ, Thông tư 119/2003/TT – BTC ngày 12/12/2003. 1.1.3.5. Thuế xuất nhập khẩu Thuế xuất khẩu, nhập khẩu là loại thuế thu vào các mặt hàng dược phép xuất khẩu, nhập khẩu. Mục đích của thuế: tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước, bảo vệ hàng nội địa và sản xuất trong nước, tạo điều kiện để sản phẩm sản xuất trong nước có thể xuất khẩu với giá đủ cạnh tranh. Đối tượng chịu thuế : 16
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Là hàng hoá được phép xuất khẩu, nhập khẩu qua của khẩu biên giới Viêt Nam, kể cả hàng hoá từ thị trường trong nước đưa vào khu chế xuất và từ khu chế xuất đưa ra thị trương trong nước. Hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu của các tổ chức kinh tế Việt Nam thuộc các thành phần kinh tế được phép mua bán, trao đổi, vay nợ với nước ngoài. Hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu của các tổ chức kinh tế nước ngoài, của các hình thức đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Hàng hoá tại hai mục trên đựơc phép xuất khẩu vào các khu chế xuất tại Việt Nam và hàng hoá của các xí nghiệp trong khu chế xuất được phép nhập khẩu vào thị trường Việt Nam. Hàng hoá xuất, nhập khẩu để làm hàng mẫu, quảng cáo, dự hội chợ triển lãm. Hàng viện trợ hoàn lại và không hoàn lại. Hàng hoá vượt qúa tiêu chuẩn hành lý được miễn thuế mang theo người của cá nhân người Việt Nam và người nước ngoài khi xuất nhập cảnh qua cưả khẩu, biên giới Việt Nam. Hàng là quà biếu, quà tặng vượt qua tiêu chuẩn miễn thuê của các tổ chức, cá nhân ở nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài mang hoặc gửi về cho các tổ chức, cá nhân ở Việt Nam và ngược lại. Hàng hoá xuất nhập khẩu vượt qua tiêu chuẩn miễn thuế của các tổ chức quốc tế, cơ quan ngoại giao nước ngoài tại Việt Nam và của cá nhân người nước ngoài làm việc tại các tổ chức nói trên hoặc các hình thức đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Hàng là tài sản di chuyển vượt quá tiêu chuẩn miễn thuế của các tổ chức, cá nhân nước ngoài xuất khẩu qua cửa khẩu, biên giới Việt Nam do hết thời hạn cư trú và làm việc tại Việt Nam và của cá nhân người Việt Nam được Chính phủ Việt Nam cho phép xuất cảnh để định cư ở ngước ngoài. Đối tượng không chịu thuế: Hàng vận chuyển quá cảnh hoặc mượn đường qua biên giới Việt Nam, hàng chuyển khẩu theo quy định của Chính phủ. Hàng viện trợ nhân đạo. 17
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Các tổ chức, cá nhân có hàng hoá thuộc đối tượng chịu thuế, khi xuất khẩu, nhập khẩu đều phải nhập thuế xuất khẩu thuế nhập khẩu. Căn cứ tính thuế xuất khẩu, nhập khẩu: Số lượng từng mặt hàng ghi trong tờ khai hàng xuất khẩu căn cứ trên hợp đồng ngoại thương và kết quả kiểm hoá hàng xuất nhập khẩu. Giá tính thuế: được xác định theo giá ghi trên hợp đồng mua bán có đủ chứng từ hợp lệ và thanh toán qua ngân hàng. Đối với hàng xuất khẩu, giá tính thuế là giá bán tại cửa khẩu (giá FOB) không bao gồm phí vận tảI (F), phí bảo hiểm (I) từ cửa khẩu đi tới cửa khẩu đến. Đối với hàng nhập khẩu, giá tính thuế là giá thực tế mua tại cửa khẩu nhập (giá CIF) gồm cả chi phí bảo hiểm từ cửa khẩu đi tới cửa khẩu nhập. CIF = C (giá FOB của hàng hoá) + I + F Thuế suất của mặt hàng: được quy định cụ thể tại các biểu thuế xuất khẩu, nhập khẩu. Xác định số thuế suất nhập khẩu: Thuế xuất khẩu;nhập khẩu;phải nộp= Số lượng từng;mặt hàng xuất khẩu;nhập khẩu x Giá tính;thuế x Thuế suất thuế;xuất khẩu;nhập khẩu 1.1.4. Đặc điểm hạch toán thuế Trong kỳ kế toán, các doanh nghiệp phải có nghĩa vụ thanh toán với nhà nước về các khoản phải nộp trong đó có các loại thuế. Hạch toán thanh toán với nhà nước phải thực hiện được các nhiệm vụ hạch toán sau: - Tính, kê khai đúng các khoản thuế, các khoản phải nộp khác cho nhà nước theo đúng chế độ quy định. - Phản ánh kịp thời số tiền của các khoản phải nộp tạm thời kê khai hoặc số chính thức theo mức duyệt của cơ quan thuế, tài chính trên hệ thông bảng kê khai, sổ chi tiết các khoản thanh toán và hệ thống ghi nhật ký, sổ cái tổng hợp. - Giám đốc tình hình thực hiện nghĩa vụ nhà nước để đảm bảo nộp đúng, nộp đủ, nộp kịp thời các khoản phải nộp. Kê khai chính xác khối lượng sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ thuộc đối tượng trợ giá của nhà nước. 18
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Trường hợp nộp các khoản bằng ngoại tệ thì việc ghi sổ tiến hành trên cơ sở quy đổi một số ngoại tệ thành VNĐ theo tỷ giá thực tế ở thời điểm nộp. Để hạch toán thuế và các khoản phải nộp nhà nước , kế toán sử dụng tài khoản 333-thuế và các khoản phải nộp nhà nước. Các sổ sách, chứng từ phục vụ cho kế toán thuế : Sổ Cái tài khoản 333, sổ chi tiết theo dõi các loại thuế, các hoá đơn , bảng khai thuế Sau đây là cách thức hạch toán một số loại thuế thường áp dụng trong các doanh nghiệp. 1.1.4.1. Hạch toán thuế giá trị gia tăng * Hạch toán thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ Tài khoản sử dụng : TK 133- Thuế GTGT được khấu trừ. TK 3331- Thuế GTGT phải nộp. Sơ đồ 1 : sơ đồ hạch toán thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ TK111,112,331 TK152,156,211 TK154,632 TK911 TK511 TK111,112,131 (1) (4) TK133 TK3331 (6) (5) (2) TK111,112 (7) (3) Chú thích : 1. Giá trị vật tư, hàng hoá, TSCĐ, nhập kho theo giá thực tế chưa có thuế GTGT đầu vào. 2. Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ. 3. Thuế GTGT hàng nhập khẩu phải nộp ngân sách nhà nước. 4. Doanh thu bán hàng chưa có thuế GTGT 5. Thuế GTGT phải nộp 6. Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ với thuế GTGT phải nộp 7. Nộp thuế GTGT vào ngân sách nhà nước. 19
Báo cáo thực tập tốt nghiệp * Hạch toán thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp. Tài khoản sử dụng : TK 3331- Thuế GTGT phải nộp Sơ đồ 2: Sơ đồ hạch toán thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp. TK111,112,331 TK152,156,211TK154,632 TK911 TK511 TK111,112,131 (1) (2) TK3331 TK642.5 TK111,112 (3) (4) Chú thích : 1.Giá trị vật tư, hàng hoá, TSCĐ nhập kho có thuế GTGT đầu vào. 2. Doanh thu bán hàng, dịch vụ có thuế GTGT phải nộp. 3. Thuế GTGT phải nộp ngân sách nhà nước. 4. Nộp thuế GTGT vào ngân sách nhà nước. 1.1.4.2. Hạch toán thuế thu nhập doanh nghiệp. Tài khoản sử dụng : TK 3334-Thuế thu nhập doanh nghiệp. Sơ đồ 3 :Sơ đồ hạch toán thuế thu nhập doanh nghiệp. TK111,112 TK3334 TK421 (2) (1) Chú thích : 1. Xác định số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp. 2. Nộp thuế thu nhập doanh nghiệp. 20
Báo cáo thực tập tốt nghiệp 1.1.4.3. Hạch toán thuế thu nhập cá nhân. Tài khoản sử dụng : TK3338 – Các loại thuế khác. Sơ đồ 4 : Sơ đồ hạch toán thu thu nhập cá nhân. TK111,112 TK3338 TK334 (1) TK1388 (3) (2) (4) Chú thích : 1. Xác định thuế thu nhập cá nhân phải nộp trừ thu nhập phải trả người lao động. 2. Nộp hộ thu thu nhập cá nhân cho người lao động 3. Nộp thu thu nhập cá nhân vào ngân sách. 4. Thu tiền nộp thuế hộ người lao động. 1.1.4.4. Hạch toán thuế tiêu thụ đặc biệt. Tài khoản sử dụng : TK 3332. Sơ đồ 5 : Sơ đồ hạch toán thuế tiêu thụ đặc biệt. TK 111,112 TK 3333 TK 511,512 TK 111,112,331 (4) (2) (1) TK 151,152, 153,156,211 (3) Chú thích : 1. Xác định doanh thu hàng hoá dịch vụ chịu thuế tiêu đặc biệt. 2. Thu tiêu thụ đặc biệt hàng hoá dịch vụ bán ra. 3. Thu tiêu thụ đặc biệt phải nộp của hàng nhập khẩu. 4. Nộp thuế tiêu thụ đặc biệt. 21
TK 111,112 Báo cáo thực tập tốt nghiệp 1.1.4.5. Hạch toán thuế xuất nhập khẩu. Tài khoản sử dụng : TK 3333- Thuế xuất nhập khẩu. * Hạch toán thuế nhập khẩu. TK 111,112 TK 3333 TK 151,152,156,211 - (2) (1) Chú thích 1. Xác định số thuế nhập khẩu phải nộp. 2. Nộp thuế nhập khẩu. 1.2. Kiểm toán thuế trong kiểm toán báo cáo tài chính 1.2.1. Lập kế hoạch kiểm toán Lập kế hoạch kiểm toán là khâu rất quan trọng trong mọi cuộc kiểm toán bởi đó chính là những cơ sở để cuộc kiểm toán có thể diễn ra một cách có hiệu quả. Vì vậy, đây là yêu cầu bắt buộc đối với tất cả các cuộc kiểm toán. 1.2.1.1. Lập kế hoạch kiểm toán tổng thể Trước hết kiểm toán cần đánh giá khả năng chấp nhận kiểm toán. Kiểm toán viên phải đánh giá việc chấp nhận một khách hàng mới hay tiếp tục kiểm toán cho một khách hàng cũ có làm tăng rủi ro trong hoạt động của kiểm toán viên hay làm tổn hại đến uy tín của Công ty kiểm toán hay không. Để làm được điều này, kiểm toán viên phải xem xét tới: Hệ thống kiểm toán chất lượng: cần đảm bảo tính độc lập của kiểm toán viên và khả năng phục vụ khách hàng một cách tốt nhất, xem xét tới tính liêm chính của ban giám đốc khách hàng, liên lạc với kiểm toán viên tiền nhiệm. Để biết được thêm thông tin cần quan tâm, kiểm toán viên cần nhận diện lí do kiểm toán của khách hàng vì điều này ảnh hưởng tới số lượng bằng chứng cần thu nhập và mức độ chính xác của các kiểm toán viên đưa ra trong báo cáo kiểm 22
Báo cáo thực tập tốt nghiệp toán. Việc nhận diện lý do được thực hiện bằng phỏng vấn, kinh nghiệm hoặc tìm hiểu suốt quá trình thực hiện kiểm toán. Công ty cần lựa chọn đội ngũ kiểm toán viên thích hợp. Nhóm kiểm toán phải có những người có khả năng giám sát các nhân viên mới chưa có kinh nghiệm. Đồng thời họ cũng là những người am hiểu về lĩnh vực kinh doanh của khách hàng hoặc đã có kinh nghiệm trong việc kiểm toán đối với khách hàng đó. Đây là vấn đề quan trọng vì chất lượng của kiểm toán viên ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng công việc kiểm toán. Tiếp theo, hợp đồng kiểm toán được thiết lập. Trong đó cần xác định mục tiêu, phạm vi kiểm toán, quyền và trách nhiệm của mỗi bên, hình thức báo cáo, thời hạn thực hiện, các điều khoản về phí kiểm toán và xử lý khi tranh chấp hợp đồng. Khi hợp đồng đã được ký kết, công việc lập kế hoạch kiểm toán sẽ được bắt đầu. Thu nhập thông tin cơ sở Kiểm toán viên phải thu thập những hiểu biết về ngành nghề kinh doanh, công việc kinh doanh của khách hàng, hệ thống kế toán và hệ thống kiểm toán nội bộ, các bên liên quan để đánh giá rủi ro và lên kế hoạch kiểm toán. Đây là những thông tin ban đầu giúp cho kiểm toán viên có những hiểu biết về đơn vị được kiểm toán, từ đó có thể đưa ra những đánh giá, nhận xét thích hợp về rủi ro, xác định mức sai sót trọng yếu của doanh nghiệp. Việc thu thập thông tin cơ sở có thể được thực hiện bằng các cách: Tìm hiểu về ngành nghề kinh doanh của khách hàng, các sản phẩm sản xuất kinh doanh, từ đó biết được các đặc thù của doanh nghiệp, các chính sách pháp luật ảnh hưởng đến doanh nghiệp. Riêng đối với thuế ta có thể hiểu được các chính sách về thuế mà doanh nghiệp phải áp dụng đối với hoạt động kinh doanh. Kiểm toán viên sẽ xem xét lại kết quả của cuộc kiểm toán trước và hồ sơ kiểm toán chung. Qua đó kiểm toán viên có thể tìm thấy những thông tin hữu ích về số liệu và sự biến động của chúng trên các báo cáo tài chính được kiểm toán. Kiểm toán viên cũng thấy được những rủi ro thường gặp đối với doanh nghiệp để có thể xác định được hướng kiểm toán hợp lý. Thông qua tham quan nhà xưởng kiểm toán viên sẽ có những nhận định ban 23
Báo cáo thực tập tốt nghiệp đầu về phong cách quản lý của Ban giám đốc, tính hệ thống trong việc tổ chức, sắp đặt công việc. Kiểm toán viên cũng cần nhận diện được các bên hữu quan để bước đầu dự đoán về vấn đề phát sinh với các bên hữu quan để hoạch định kế hoạch kiểm toán thích hợp. Nếu lĩnh vực kinh doanh của đơn vị là đặc thù, kiểm toán viên cần sử dụng đến ý kiến của các chuyên gia để đảm bảo việc kiểm toán diễn ra hiệu quả. Thu thập thông tin về nghĩa vụ pháp lý của khách hàng Những thông tin này sẽ được thu thập sau khi đã thu thập thông tin cơ sở, chúng giúp cho kiểm toán viên nắm bắt được những thông tin về mặt pháp lý ảnh hưởng đến các mặt hoạt động kinh doanh và được thu thập thông qua quá trình tiếp xúc với Ban Giám đốc Công ty khách hàng. Các thông tin bao gồm: Giấy phép thành lập và Điều lệ Công ty, các Báo cáo tài chính, Báo cáo kiểm toán, thanh tra hay kiểm tra của năm hiện hành hay trong vài năm trước, biên bản các cuộc họp cổ đông, hội đồng quản trị và Ban giám đốc, cũng như các hợp đồng, cam kết quan trọng. Thực hiện các thủ tục phân tích Khi đã có được các thông tin cơ sở và thông tin về nghĩa vụ pháp lý của khách hàng, kiểm toán viên tiến hành thực hiện các thủ tục phân tích đối với các thông tin đã thu thập để hỗ trợ cho việc lập kế hoạch về bản chất, thời gian và nội dung các thủ tục kiểm toán sẽ được sử dụng cho việc lập kế hoạch kiểm toán. Kiểm toán viên thường sử dụng 2 loại thủ tục phân tích cơ bản: Phân tích ngang: là việc phân tích dựa trên cơ sở so sánh các trị số của cùng một chỉ tiêu trên Báo cáo tài chính Phân tích dọc: là việc phân tích dựa trên cơ sở so sánh các tỷ lệ tương quan của các chỉ tiêu và khoản mục khác nhau trên Báo cáo tài chính Để tìm ra các xu hướng biến động và các thay đổi có tính chất bất thường kiểm toán viên sẽ tiến hành phân tích: Phân tích sơ bộ Báo cáo tài chính: - So sánh số liệu năm nay với số liệu năm trước trên các báo cáo tài chính, phân tích các tỷ suất về khả năng thanh toán 24
Báo cáo thực tập tốt nghiệp - So sánh số thuế trong kỳ (thuế đầu vào, đầu ra, được hoàn lại, phải nộp, đã nộp, ) với số thuế năm trước để tìm ra các biến động bất thường. Tuy nhiên kiểm toán viên phải đặt các biến động trong mối tương quan với những thay đổi của doanh thu, dịch vụ mua vào - So sánh số thuế phải nộp của doanh nghiệp với các doanh nghiệp có điều kiện tương tự (về ngành nghề, điều kiện kinh doanh ) Thuế GTGT đầu ra Thuế GTGT đầu vào - So sánh các tỷ suất: , , Doanh thu chịu thuế GTGT Giá trị hàng mua chịu thuế GTGT Thuế tiêu thụ đặc biệt , với các mức thuế suất để xem có các Doanh thu hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt chênh lệch bất thường không Đánh giá trọng yếu và rủi ro Với những thông tin thu thập từ 3 bước trên kiểm toán viên sẽ có căn cứ để đánh giá, nhận xét về trọng yếu và rủi ro nhằm đưa ra kế hoạch thích hợp. Đây là thủ tục phức tạp và hết sức quan trọng ảnh hưởng lớn tới hiệu quả của công việc kiểm toán. Kiểm toán viên phải đánh giá được mức trọng yếu cho toàn bộ Báo cáo tài chính và phân bổ mức đánh giá đó cho từng khoản mục trên Báo cáo tài chính. Mức ước lượng ban đầu về tính trọng yếu chính là những sai sót có thể chấp nhận được đối với toàn bộ Báo cáo tài chính. Kiểm toán viên cần phân bổ mức ước lượng này cho từng khoản mục trên Báo cáo tài chính đó cũng chính là sai số có thể chấp nhận được đối với từng khoản mục. Việc phân bổ giúp cho kiểm toán viên xác định được số lượng bằng chứng kiểm toán thích hợp phải thu thập đối với từng khoản mục với chi phí thấp nhất có thể mà vẫn đảm bảo tổng hợp các sai sót trên Báo cáo tài chính không vượt quá mức ước lượng ban đầu về tính trọng yếu. Cơ sở để tiến hành phân bổ là bản chất của các khoản mục, rủi ro tiềm tàng và rủi ro kiểm soát được đánh giá sơ bộ đối với khoản mục, kinh nghiệm kiểm toán của các kiểm toán viên và chi phí kiểm toán đối với từng khoản mục. Kiểm toán viên cần xác định được rủi ro mong muốn, rủi ro cố hữu và kiểm soát từ đó để tính được rủi ro phát hiện. 25
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Trong khi thực hiện đánh giá rủi ro đối với kiểm toán thuế, chúng ta cần tâm tới các sai sót thường gặp đối với tài khoản này như sau: - Thuế và các khoản phải nộp Nhà Nước thường bị ghi giảm trên Báo cáo tài chính nhưng lại bị ghi tăng trong quá trình hạch toán vào giá thành sản phẩm hoặc chi phí lưu thông. - Một số khoản thuế thường bị phân loại sai hoặc trình bày sai lệch - Thuế bị doanh nghiệp tính sai do áp dụng thuế suất sai một cách vô tình hoặc cố ý. Rủi ro cụ thể đối với từng khoản thuế sẽ được trình bày trong quá trình thực hiện kiểm toán thuế. 1.2.1.2. Lập chương trình kiểm toán Chương trình kiểm toán là những dự kiến chi tiết về các công việc kiểm toán, thời gian hoàn thành và sự phân công công việc giữa các kiểm toán viên cũng như dự kiến về những tư liệu, thông tin liên quan cần sử dụng và thu thập. Trọng tâm của chương trình kiểm toán các thủ tục kiểm toán được thực hiện đối với bộ phận hay khoản mục được kiểm toán. Chương trình kiểm toán của hầu hết các cuộc kiểm toán được thiết kế thành 3 phần: trắc nghiệm công việc, trắc nghiệm phân tích, trắc nghiệm trực tiếp số dư. Các thủ tục kiểm toán ở các hình thức trắc nghiệm sẽ được kết hợp và sắp xếp lại theo một chương trình kiểm toán được thiết kế cho từng chu trình hoặc từng tài khoản để đáp ứng được các mục tiêu kiểm toán của từng khoản mục. Chương trình kiểm toán thuế được thiết kế bao gồm: Các tài liệu yêu cầu khách hàng chuẩn bị - Sổ cái tài khoản 333 - Sổ chi tiết của các tài khoản chi tiết 3331, 3332, (nếu có) - Tờ khai thuế theo mẫu của cơ quan thuế - Biên bản quyết toán thuế các năm trước - Các tài liệu khác liên quan Các văn bản về thuế áp dụng riêng đối với đơn vị: quyết định về miễn, giảm thuế, Các chứng từ liên quan 26
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Mục tiêu kiểm toán Như đã trình bày ở phần trên, mục tiêu kiểm toán thuế hướng tới bao gồm: tính hiện hữu, tính đầy đủ, tính tuân thủ, tính chính xác, tính trình bày Các thủ tục kiểm toán áp dụng Các thủ tục kiểm toán sẽ được kết hợp theo những trình tự nhất định để đảm bảo thoả mãn được các mục tiêu kiểm toán. 1.2.2. Thực hiện kế hoạch kiểm toán Thực hiện kế hoạch kiểm toán là quá trình sử dụng các phương pháp kỹ thuật kiểm toán thích ứng với từng đối tượng kiểm toán cụ thể để thu nhập bằng chứng kiểm toán. Đây là một quá trình chủ động thực hiện các kế hoạch và chương trình kiểm toán kết hợp với khả năng của kiểm toán viên để có những kết luận xác đáng về mức độ trung thực và hợp lý của Báo cáo tài chính. Chương trình kiểm toán thuế đưa ra chỉ là những chỉ dẫn hướng đi cho kiểm toán viên trong việc thực hiện kiểm toán, các kết quả đạt được còn phụ thuộc vào trình độ hiểu biết và những xét đoán chủ quan của kiểm toán viên. Chương trình kiểm toán là sản phẩm được lập từ những hiểu biết trước khi thực hiện kiểm toán nên nó chỉ có tính hướng dẫn, khi bắt tay vào thực hiện công việc, kiểm toán viên sẽ bắt gặp những vấn đề mới phát sinh, do đó cần phải tăng cường hoặc có thể giảm bớt các thủ tục kiểm toán. Ví dụ: việc chọn mẫu trong kiểm toán chi tiết, số mẫu có thể tính được sẽ rất nhỏ, nhưng theo xét đoán và nhận định của kiểm toán viên, cần tập trung và mở rộng mẫu chọn, thì kiểm toán viên sẽ tăng số mẫu kiểm toán lên để tăng cường sự phát hiện. Chương trình kiểm toán cũng có thể sẽ phải thay đổi khi thực hiện kiểm toán nếu việc lập chương trình đó được đánh giá là không phù hợp trong quá trình thực hiện kiểm toán. Các kiểm toán viên sẽ thực hiện kết hợp các thủ tục kiểm toán đối với kiểm toán thuế như sau: 1.2.2.1. Xem xét số dư đầu kỳ Đối chiếu số dư cuối kỳ phản ánh trên sổ sách, Báo cáo tài chính kỳ trước, với số dư đầu kỳ phản ánh trên sổ sách, Báo cáo tài chính kỳ này. 27
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Thu thập các biên bản quyết toán, bản xác nhận về thuế của cơ quan thuế để xác định số thuế còn phải nộp của kỳ trước theo từng loại thuế: Thuế GTGT, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế xuất nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt. Đồng thời đối chiếu với số dư đầu kỳ trên bảng cân đối, với báo cáo kết quả kinh doanh và sổ sách của năm nay. Nếu có sự chênh lệch thì phải điều chỉnh theo số đã được quyết toán với cơ quan thuế. 1.2.2.2. Xem xét số phát sinh trong kỳ Lập bảng tổng hợp số phát sinh trong kỳ các khoản thuế phải nộp, đối chiếu với các năm trước xem có biến động bất thường gì không, nếu có phải đi sâu vào tìm hiểu nguyên nhân. Tiếp theo thực hiện kiểm tra đối với các loại thuế: * Thuế giá trị gia tăng: - Thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ: Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ: Kiểm toán viên thực hiện tính toán thuế GTGT đầu vào dựa trên chi phí hàng hoá dịch vụ mua vào phân theo các loại thuế suất. Kiểm toán viên thu nhập: Bảng kê hoá đơn, chứng từ hàng hoá, dịch vụ mua vào, các hoá đơn bán hàng hoá, dịch vụ của người cung cấp. Kiểm toán viên thực hiện kiểm toán các hoá đơn theo số mẫu chọn cần thiết: Kiểm tra, đối chiếu từ bảng kê, tài khoản kế toán tổng hợp đến các hoá đơn chứng từ theo các chỉ tiêu giá hàng hoá mua vào chưa có thuế và thuế GTGT đầu vào được khấu trừ. * Thuế GTGT đầu: Kiểm toán viên căn cứ vào doanh thu chịu thuế GTGT đã được phân loại theo các mức thuế suất để thực hiện tính toán lại thuế GTGT đầu ra. Thu thập tờ khai thuế GTGT, bảng kê hoá đơn chứng từ hàng hoá, đặc biệt bán ra, thông báo nộp thuế GTGT và các hoá đơn bán hàng. Kiểm toán viên kiểm toán các hoá đơn theo mẫu chọn cần thiết: kiểm toán viên tiến hành đối chiếu các hoá đơn với việc ghi chép trên các sổ chi tiết, bảng kê chi tiết và thuế suất áp dụng cho từng loại hàng hoá. 28
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Tính toán số thuế phải nộp ngân sách Nhà Nước Số thuế GTGT phải nộp = Thuế GTGT đầu ra - Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ. Trường hợp hàng hoá mua vào dùng đồng thời cho sản xuất kinh doanh hàng hoá dịch vụ chịu thuế GTGT và không chịu thuế GTGT và không chịu thuế GTGT thì kiểm toán viên phải kiểm tra xem đơn vị có hạch toán riêng thuế GTGT đầu vào không. Nếu không hạch toán riêng phải kiểm tra việc tính toán số thuế GTGT được khấu trừ và không được khấu trừ tương ứng với doanh thu từng loại được thực hiện trong kỳ. Kiểm toán viên cần kiểm tra việc hạch toán của kế toán của quy trình hạch toán thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ xem việc hạch toán có đúng theo quy định không. - Thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp: Kiểm toán viên thu nhập tờ khai thuế GTGT thông báo nộp thuế và các hàng hoá bán hàng hoá dịch vụ của người cung cấp, hoá đơn nhập khẩu, hoá đơn bán hàng của đơn vị để xác định thuế GTGT phải nộp (kiểm toán viên kiểm toán các hoá đơn theo mẫu chọn cần thiết) Sau khi đối chiếu kiểm tra, tính toán giữa hoá đơn với các sổ chi tiết, các bảng kê, kiểm toán viên xác định số thuế GTGT phải nộp trong kỳ, kiểm tra việc thực hiện chế độ kế toán và trình tự hạch toán kế toán thuế GTGT. * Thuế thu nhập doanh nghiệp Kiểm toán viên sử dụng kết quả của việc kiểm toán doanh thu và chi phí để tính toán thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp trong kỳ. Kiểm toán viên cần lập một bảng kê chi tiết các khoản phí có thể không được coi là hợp pháp (khấu hao vượt mức quy định, tiếp khách, quảng cáo vượt mức quy định, các chi phí không đảm bảo về mặt thủ tục và các chứng từ mà Nhà Nước quy định ). Từ kết quả đó, kiểm toán viên trao đổi với doanh nghiệp để dự báo cho họ biết về khả năng số phát sinh thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp sẽ được cơ quan có thẩm quyền xác định lại theo đúng quy định của Nhà Nước, và gợi ý cho doanh nghiệp số thuế dự phòng phải nộp. * Thuế thu nhập cá nhân: 29
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Thu nhập mức lương bình quân và các khoản thu nhập khác của các bộ phận, xem xét cách tính lương của đơn vị để tìm ra những người có thu nhập cao phải tính thuế thu nhập. Kiểm toán viên cần thu thập bảng tổng hợp phản ánh tình hình thu nộp thuế thu nhập cá nhân, đối chiếu với sổ cái và Báo cáo tài chính. Xem xét việc tính toán của đơn vị có phù hợp với quy định không, có tính đủ các thu nhập phải tính thuế không. Kiểm tra chọn mẫu một số đối tượng, tính toán lại số thuế phải nộp theo luật thuế quy định và so sánh với số đã tính toán của đơn vị. * Thuế tiêu thụ đặc biệt: Dựa trên kết quả kiểm toán đối với thu nhập chịu thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế suất thuế tiêu thụ đối với từng loại mặt hàng, kiểm toán viên tiến hành tính toán lại số thuế phải nộp, rồi so sánh với số đã tính của đơn vị được trình bày trên sổ cái và Báo cáo tài chính. Kiểm toán viên thực hiện đối chiếu giữa số được ghi nhận trên sổ sách với số trên bảng kê khai thuế để đảm bảo thuế tiêu thụ đặc biệt đã được kê khai đầy đủ đúng kỳ. * Thuế xuất nhập khẩu: Thu nhập các bảng kê khai thuế với cơ quan hải quan, thông báo nộp thuế của cơ quan thuế để tính ra số thuế phải nộp. Kiểm tra chi tiết từ các bảng kê khai tới ghi chép trên sổ sách để đảm bảo số thuế phải nộp đã được phản ánh đầy đủ trên sổ sách kế toán. Đối với khoản nộp đang có ý kiến tranh chấp (ý kiến khác nhau) giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý Nhà Nước thì phải nghiên cứu kỹ, nắm vững các quy định của Nhà Nước, ý kiến của doanh nghiệp, của cơ quan Nhà Nước để làm rõ đúng sai và có ý kiến tư vấn cho doanh nghiệp và cơ quan Nhà Nước trực tiếp quản lý và biện pháp giải quyết. 1.2.2.3. Xem xét số đã nộp Nhà Nước trong kỳ báo cáo Lập bảng kê chi tiết các khoản đã nộp về thuế trong kỳ báo cáo Đối chiếu số liệu giữa sổ sách kế toán (số đã được kiểm tra) với số liệu trên Báo cáo tài chính để xem có chênh lệch không, nếu có cần tìm nguyên nhân. 30
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Đối chiếu số liệu trên với số đã nộp trên biên bản xác nhận của cơ quan quản lý thuế. Thực hiện việc kiểm tra chi tiết nộp tiền: đối chiếu kiểm tra ghi chép sổ sách với chứng từ kế toán (phiếu chi, uỷ nhiệm chi, giấy nộp tiền vào ngân sách Nhà Nước), nhằm xác định xem việc ghi chép có đầy đủ, chính xác và có chứng từ hợp lệ chứng minh không. Xem xét việc nộp thuế có đúng thời hạn theo quy định không 1.2.2.4. Xem xét số còn phải nộp tại thời điểm cuối kỳ Nếu việc kiểm toán số phải nộp phát sinh trong kỳ, số đã thực hiện trong kỳ đã được đảm bảo được yêu cầu đúng đắn, chính xác thì công việc còn lại cần làm là chỉ kiểm tra việc tính toán, cân đối giữa số dư đầu kỳ, số phát sinh trong kỳ để xác định được đúng số còn phải nộp tại thời điểm cuối kỳ. Sau khi đã thực hiện những thủ tục kiểm toán cần thiết, kiểm toán viên sẽ có được những chênh lệch đối với những thông tin do khách hàng cung cấp hoặc phát hiện. Từ đó tổng hợp, tìm nguyên nhân và đưa ra hướng xử lý thích hợp. 1.2.3. Kết thúc kiểm toán Với các kết quả thu được từ kiểm toán thuế, kiểm toán viên sẽ đưa kết quả và bằng chứng vào hồ sơ kiểm toán, cùng với kết quả của các phần hành khác để hình thành nên các kết luận trong Báo cáo kiểm toán. Trước khi đưa ra Báo cáo kiểm toán, kiểm toán viên cần thực hiện một số thử nghiệm bổ sung có tính chất tổng quát: Xem xét các khoản công nợ ngoài dự kiến: đây là các khoản công nợ mà cho đến thời điểm khoá sổ vẫn chưa thể xác định là có chắc chắn xảy ra không và số tiền là bao nhiêu, ví dụ: các sự kiện chưa xét xử lý do vi phạm quyền sở hữu công nghiệp của tranh chấp. nợ này, kiểm toán viên cần trao đổi với các nhà quản lý, yêu cầu họ cung cấp thư giải trình là đã công bố đầy đủ các khoản công nợ ngoài dự kiến, phỏng vấn các luật sư, xem xét các biên bản họp giám đốc, hội đồng quản trị. Xem xét các sự kiện xảy ra sau ngày kết thúc niên độ: có hai loại sự kiện xảy ra là các sự kiện có ảnh hưởng trực tiếp đến Báo cáo tài chính đòi hỏi phải điều chỉnh Báo cáo tài chính là sự kiện không ảnh hưởng trực tiếp đến Báo cáo 31
Báo cáo thực tập tốt nghiệp tài chính nhưng cần phải công bố trên Thuyết minh báo cáo tài chính. Kiểm toán viên cần thực hiện: kiểm tra toàn bộ các nghiệp vụ xảy ra tại thời điểm giao của các kỳ quyết toán, xem xét các biện pháp nhà quản lý áp dụng để đảm bảo mọi sự kiện xảy ra sau ngày kết thúc niên độ đều được xác minh, đọc và so sánh các Báo cáo tài chính định kỳ gần nhất của doanh nghiệp, phỏng vấn các luật sư Xem xét về giả định hoạt động liên tục: khi kiểm toán nhất là khi đánh giá kết quả công việc, kiểm toán viên cần đề phỏng khả năng giả định hoạt động liên tục không được thực hiện, khả năng này có thể xảy ra, kiểm toán viên cần thực hiện những thủ tục cần thiết nhằm thu thập bằng chứng để đảm bảo giả định này sẽ không bị vi phạm (trong vòng 12 tháng kể từ ngày ký Báo cáo). Nếu vẫn còn nghi vấn, kiểm toán viên sẽ phải xem xét đến Thuyết minh báo cáo tài chính để đưa ra từng loại ý kiến trong Báo cáo kiểm toán. Khi cần thiết, kiểm toán viên cần nêu rõ giả định hoạt động liên tục của doanh nghiệp là không đúng đắn, chính sự công bố này giúp kiểm toán viên hạn chế được trách nhiệm pháp lý. Cuối cùng, kiểm toán viên thực hiện đánh giá tổng quát lại các kết quả thu thập được: Kiểm toán viên sẽ áp dụng thủ tục phân tích để đánh giá tính đồng bộ và xác thực của các thông tin tài chính thu thập được giúp kiểm toán viên đưa ra kết luận tổng quát về tính trung thực hợp lý của toàn bộ Báo cáo tài chính, đồng thời đưa vào đó cũng chỉ ra những điểm yêu cầu kiểm toán viên phải thực hiện công việc kiểm toán bổ sung. Đánh giá sự đầy đủ của các bằng chứng kiểm toán: kiểm toán viên cần rà soát lại các kết luận kiểm toán, các bằng chứng kiểm toán đã thu thập trình bày trên giấy tờ làm việc xem chúng có đáp ứng được các mục tiêu kiểm toán đề ra. Tổng hợp các sai sót phát hiện được: từ các sai sót phát hiện được trong quá trình kiểm toán, kiểm toán viên sẽ tổng hợp, đánh gấnhh tới Báo cáo tài chính, đề nghị bút toán điều chỉnh. Kiểm toán viên cần trao đổi với đơn vị về việc điều chỉnh để từ đó quyết định xem có điều chỉnh không và ảnh hưởng của việc không điều chỉnh tới ý kiến của kiểm toán viên trong Báo cáo kiểm toán. 32
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Yêu cầu đơn vị cung cấp thư giải trình của ban Giám đốc, kiểm tra các công bố trong thuyết minh Báo cáo tài chính và xem xét các thông tin khác trong báo cáo thường niên. Sau khi đã thực hiện các bước trên, kiểm toán viên sẽ đưa ra ý kiến chính thức của mình trong Báo cáo kiểm toán. Kiểm toán viên có thể đưa ra một trong bốn loại ý kiến tuỳ thuộc vào kết quả của cuộc kiểm toán. ý kiến chấp nhận toàn phần: khi kiểm toán viên cho rằng Báo cáo tài chính đã phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu về tình hình tài chính của đơn vị và phù hợp với chuẩn mực hay chế độ kế toán hiện hành. ý kiến chấp nhận từng phần: khi kiểm toán cho rằng Báo cáo tài chính chỉ phản ánh trung thực và hợp lý nếu không bị ảnh hưởng bởi yếu tố ngoại trừ hoặc tuỳ thuộc mà kiểm toán viên đưa ra trong Báo cáo kiểm toán. ý kiến bác bỏ: khi có sự bất đồng nghiêm trọng với Giám đốc đơn vị về việc lựa chọn và áp dụng chuẩn mực và chế độ kế toán hay có sự không phù hợp của các thông tin trong Báo cáo tài chính, Thuyết minh báo cáo tài chính. ý kiến từ chối: khi phạm vi kiểm toán bị giới hạn nghiêm trọng hoặc thiếu thông tin liên quan đến một số lượng lớn các khoản mục tới mức kiểm toán viên không thể thu thập được bằng chứng kiểm toán đầy đủ và thích hợp. 33
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Phần II Kiểm toán thuế trong kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty Kiểm toán và định giá Việt Nam 2.1 Khái quát về Công ty Kiểm toán và định giá Việt Nam 2.1.1.Lịch sử hình thành và phát triển của công ty kiểm toán và định giá Việt Nam. 2.1.1.1 Hoàn cảnh ra đời của công ty cổ phần kiểm toán và định giá Việt Nam. Nền kinh tế nước ta đang phát triển với một tốc độ rất cao, với nhiều ngành nghề, lĩnh vực mới mẻ. Cùng sự phát triển đó là sự đầu tư mạnh mẽ không những của những nhà đầu tư trong nước mà còn có cả sự đầu tư của các nhà đầu tư nước ngoài trên mọi lĩnh vực. Nhu cầu tất yếu của những nhà quản lý, nhà đầu tư là đòi hỏi những thông tin tài chính, kế toán chính xác, khách quan, kịp thời nhất để phục vụ cho nhu cầu quản lý và đầu tư của mình. Mô hình các công ty Kiểm toán độc lập ra đời (vào tháng 5/1991) đã góp phần giúp các nhà quản lý, những người quan tâm đến thông tin tài chính kế toán có được những thông tin đúng đắn và khách quan nhất phục vụ cho nhu cầu quản trị và đầu tư. Cho đến nay với hơn 14 năm hình thành và phát triển, trên thị trường kiểm toán của Việt Nam ngày càng có nhiều các công ty Kiểm toán độc lập với nhiều hình thức khác nhau được thành lập, từ công ty trách nhiệm hữu hạn, cho đến công ty cổ phần, công ty hợp danh, công ty 100% vốn nước ngoài Công ty cổ phần Kiểm toán và định giá Việt Nam được thành lập bởi những người có tầm nhìn sáng suốt, lòng quyết tâm, với những kinh nghiệm lâu năm trong nghành kiểm toán. Mặt khác sự ra đời của công ty cũng là một tất yếu khách quan nhằm đáp ứng nhu cầu mà thị trường còn rất thiếu cả về số lượng các công ty Kiểm toán và chất lượng kiểm toán. 2.1.1.2 Các giai đoạn phát triển chính của công ty Công ty cổ phần Kiểm toán và định giá Việt Nam ra đời ngày 21/12/2001 và hoạt động kinh doanh theo: -Luật Doanh nghiệp số 13/1999/QH 10 ngày 12 tháng 6 năm 1999 của Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. -Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh công ty cổ phần số: 0103000692. 34
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Tên công ty: Công ty cổ phần kiểm toán và định giá Việt Nam. Tên giao dịch : Vietnam Auditing and Evaluation Join Stock Company. Tên viết tắt: VAE., JSC. Vốn điều lệ: 2.000.000.000(VND). Người đại diện theo luật pháp của công ty: - Ông Nguyễn Đình Thới Chức danh: Chủ tịch hội đồng quản trị Công ty đã nhiều lần thay đổi địa điểm trụ sở chính như: -2001-2002: Đặt trụ sở tại nhà khách của Ban cơ yếu Chính phủ. Trong giai đoạn này công ty gặp rất nhiều khó khăn do mới thành lập, khách hàng chưa nhiều, trụ sở kinh doanh chưa thuận lợi. Tuy vậy nhưng với lòng quyết tâm của các nhà lãnh đạo, công ty vẫn phát triển mạnh mẽ, đi lên, tạo được uy tín với khách hàng. - 2002-2005: Đặt trụ sở tại số 54 đường Giang Văn Minh – Ba Đình – Hà Nội. Tại đây công ty đã có những bước phát triển tương đối vững chắc, khẳng định được tên tuổi của mình. -Mới đây nhất (ngày 24/1/2005) công ty đã quyết định chuyển về: Tầng 11, toà nhà Sông Đà, 165 Cầu Giấy – Hà Nội Điện thoại: 844.2670492 844.2670491 Email : vae_co@fpt.vn Việc thay đổi trụ sở chính nhằm mục đích tăng cường hơn nữa để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Tuy mỗi lần chuyển địa điểm là rất khó khăn và vất vả nhưng với nỗ lực của toàn thể công ty và đặc biệt là của ban giám đốc, công ty đã không ngừng cố gắng để tìm địa điểm phù hợp và thuận lợi cho việc kinh doanh. Và nỗ lực đó đã được đền đáp khi công ty đã tìm được một địa điểm phù hợp và lâu dài. Chắc chắn sau khi đã “an cư” rồi thì công ty sẽ ngày càng đáp ứng tốt nhất những yêu cầu của khách hàng và tạo dựng dược uy tín của mình. Ngoài trụ sở chính tại Hà Nội, công ty còn có hai văn phòng đại diện tại thị xã Sơn La và Hà Giang. Kế hoạch sắp tới của công ty là mở văn phòng đại diện 35
Báo cáo thực tập tốt nghiệp tại Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh. 2.1.1.3 Mục tiêu hoạt động của công ty: Mục tiêu hoạt động của công ty được xây dựng nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ tốt nhất, chiếm được cảm tình của khách hàng: -Góp phần làm trong sạch nền tài chính quốc gia, giúp các đơn vị kinh tế có một bảng khai tài chính đúng đắn, được trình bày hợp lý, tạo lòng tin cho các nhà đầu tư -Tăng cường tích luỹ phát triển kinh doanh -Không ngừng nâng cao lợi ích của các cổ đông -Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với Ngân sách Nhà Nước 2.1.1.4. Tình hình sản xuất kinh doanh trong những năm gần đây: Biểu 2.1. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh Năm 2004 Chỉ tiêu Năm 2002 Năm 2003 (9 tháng đầu năm) Doanh thu BH, cung cấp DV 2.150.315.190 2.267.273.333 2.148.840.326 1. Doanh thu thuần 2.150.315.190 2.267.273.333 2.148.840.326 2. Giá vốn 960.890.830 633.529.663 313.271.670 3. LN gộp 1.189.424.360 1.633.743.670 1.835.568.656 4. Doanh thu hoạt động TC 5.993.147 10.112.217 12.796.733 5. Chi phí hoạt động TC 0 0 0 6. Chi phí bán hàng 0 0 0 7. Chi phí QLDN 559.451.384 522.930.114 366.594.729 8. Lợi nhuận hoạt động KD 635.966.123 1.120.925.773 1.481.770.660 9. Thu nhập khác 12.190.000 0 0 10. Chi phí khác 9.000.000 0 0 11. Lợi nhuận khác 3.190.000 0 0 12. Lợi nhuận trước thuế 639.156.123 1.120.925.773 1.481.770.660 Tình hình sản xuất của công ty những năm gần đây tăng rất nhanh và đều. Lợi nhuận trước thuế năm 2003 so vơí năm 2002 tăng gần gấp đôi, một con số rất lí tưởng đối với tất cả các doanh nghiệp. Tuy năm 2004 chưa được quyết toán nhưng đến hết quí 3 lợi nhuận trước thuế đã vượt qua con số của năm 2003, đây là một tín hiệu đáng mừng của công ty. Với uy tín và nỗ lực của toàn thể công ty thì công ty sẽ tiếp tục phát triển và vươn lên tầm cao mới. 36
Báo cáo thực tập tốt nghiệp 2.1.2 Đặc điểm sản xuất kinh doanh của công ty 2.1.2.1 Dịch vụ công ty cung cấp cho khách hàng * Dịch vụ Kiểm toán và thuế Công việc kiểm toán Báo cáo tài chính được thực hiện theo các chuẩn mực kiểm toán quốc tế được chấp nhận tại Việt Nam và các quy chế kiểm toán độc lập hiện hành ở Việt Nam. Công việc kiểm toán bao gồm kiểm tra trên cở sở chọn mẫu các ghi chép kế toán, những bằng chứng liên quan đến các số liệu, thông tin được trình bày trên báo cáo tài chính. Công ty cũng đồng thời đánh giá những kế hoạch và quyết định trọng yếu của Ban giám đốc trong quá trình lập Báo cáo tài chính và xem xét các chính sách kế toán được áp dụng có nhất quán qua các niên độ hay không? Có được trình bày đầy đủ hay không? Các dịch vụ cụ thể bao gồm: Kiểm toán độc lập Báo cáo tài chính. Kiểm toán xác nhận báo cáo số lượng, tỷ lệ nội địa hoá sản phẩm Xem xét và đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ. Lập hệ thống kế toán, hướng dẫn thực hiện cho các doanh nghiệp. Cung cấp dịch vụ kế toán, tư vấn kế toán cho khách hàng: Dịch vụ này giúp đơn vị khách hàng hoàn thiện hệ thống kế toán mình thông qua các tư vấn về việc: Hoàn thiện hệ thống kế toán. +Xây dựng qui trình lập sổ +Xây dựng qui trình ghi chép sổ +Xây dựng qui trình lập báo cáo tài chính -Xây dựng các qui chế kiểm soát. +Qui chế quản lý quĩ và chi tiêu +Qui chế quản lý hoá đơn và chứng từ +Qui chế quản lý công nợ +Qui chế quản lý hàng tồn kho Tư vấn cho khách hàng về việc lập kế hoạch nộp thuế. Hoàn thiện chứng từ kế toán đảm bảo tính hợp lý, hợp lệ, hợp pháp làm cơ 37
Báo cáo thực tập tốt nghiệp sở quyết toán thuế. Hướng dẫn lập báo cáo quyết toán thuế cho năm tài chính theo quy định hiện hành. Tập huấn giải đáp thắc mắc về những thay đổi các sắc thuế theo chế độ liên quan tới các lĩnh vực của đơn vị. Hướng dẫn cho khách hàng về việc kê khai thuế . Lập kế hoạch tài chính * Dịch vụ Kiểm toán xây dựng cơ bản Công việc kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành sẽ được thực hiện trên cơ sở các văn bản pháp qui của nhà nước, các văn bản hướng dẫn của Bộ ngành, địa phương về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản. Số liệu kiểm toán sẽ được kiểm toán viên cùng với khách hàng của công ty và các bên B trao đổi thống nhất trước khi phát hành chính thức. Trong quá trình thực hiện kiểm toán, kiểm toán viên sẽ tiến hành tư vấn cho khách hàng lập báo cáo vốn đầu tư công trình xây dựng cơ bản hoàn thành theo đúng qui định của nhà nước. Khi cần thiết, kiểm toán viên sẽ phối hợp cùng khách hàng giải trình, bảo vệ báo cáo quyết toán trước cơ quan và đơn vị có thẩm quyền. Các dịch vụ chính của kiểm toán xây dựng cơ bản: Kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư XDCB hình thành của các công trình, dự án Kiểm toán xác định giá trị quyết toán công trình. Kiểm toán báo cáo tài chính hàng năm của các ban quản lý dự án. Kiểm toán xác định giá trị tuyệt đối quyết toán vốn đầu tư theo thông tư số 12/2000/TT-BKH của Bộ kế hoạch và Đầu tư ngày 15/9/2000 hướng dẫn hoạt động đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. * Dịch vụ Kiểm toán dự án Kiểm toán độc lập các dự án. Soát xét hệ thống kiểm soát nội bộ. Kiểm soát tính tuân thủ của dự án. Hướng dẫn quản lý dự án. 38
Báo cáo thực tập tốt nghiệp * Dịch vụ định giá tài sản Trong nền kinh tế Việt Nam hiện nay, xu hướng cổ phần hoá đang được phát triển mạnh mẽ. Việc cổ phần hoá sẽ giúp cho các doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn, năng động hơn. Tuy nhiên, trong quá trình cổ phần hoá việc xác định chính xác giá trị tài sản lại gặp rất nhiều khó khăn, phức tạp. Chính vì vậy, việc công ty kiểm toán VAE mở ra dịch vụ định giá tài sản sẽ giúp cho việc cổ phần hoá diễn ra dễ dàng hơn và chính xác hơn. Các dịch vụ định giá tài sản công ty cung cấp: Đánh giá tài sản vốn góp liên doanh. Đánh giá tài sản, vốn cổ phần hoá trong các doanh nghiệp. Đánh giá tài sản thế chấp, chuyển nhượng, thuê, mua tài sản. * Dịch vụ tư vấn kinh doanh Các dịch vụ cung cấp bao gồm: Tư vấn về chính sách kinh tế hiện hành. Tư vấn về lựa chọn hình thức kinh doanh. Tư vấn về quản lý sản xuất, lập kế hoạch chiến lược. Đào tạo và hội thảo. Phân tích kế hoạch kinh doanh. * Dịch vụ tư vấn đầu tư Bao gồm các dịch vụ cụ thể sau: Tư vấn tìm hiểu, đánh giá thị trường, định hướng đầu tư. Tư vấn lập tổng dự toán, quyết toán, báo cáo quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản hoàn thành. Tư vấn thẩm định tổng dự toán, dự toán. Tư vấn lập hồ sơ mời thầu, dự thầu * Dịch vụ chuyển đổi báo cáo tài chính theo chuẩn mực Kế toán quốc tế Gồm hai loại dịch vụ chi tiết: Dịch vụ chuyển đổi báo cáo tài chính của các doanh nghiệp phục vụ cho mục tiêu hợp nhất kết quả kinh doanh với công ty mẹ theo chuẩn mực kế toán quốc tế. 39
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Dịch vụ soát xét Báo cáo tài chính đã được chuyển đổi theo thông lệ kế toán quốc tế phục vụ cho mục tiêu hợp nhất kết quả hoạt động với công ty mẹ. 2.1.2.2 Khách hàng của công ty Khách hàng của công ty rất đa dạng và phong phú thuộc nhiều thành phần kinh tế khác nhau. Trong đó có cả dự án do Chính phủ các nước và các tổ chức quốc tế tài trợ. Cụ thể là: +Các doanh nghiệp Nhà nước: điển hình là các đơn vị thành viên của tổng công ty Bưu chính Việt Nam, tổng công ty Than Việt Nam, tổng công ty Dệt may Việt Nam, tổng công ty Hóa chất Việt Nam +Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài: Công ty khí Công nghiệp Bắc Việt Nam (100% vốn nước ngoài), Công ty Glass Tech International INC (100% vốn nước ngoài), công ty liên doanh chế tạo xe máy LiFAN, công ty liên doanh KOLA - Hàn Quốc +Các dự án do chính phủ các nước và các tổ chức quốc tế tài trợ: Dự án hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ – SMITH – STIFFTING – CHLB Đức, Dự án hỗ trợ và đổi mới doanh nghiệp, Dự án giảm nghèo các tỉnh miền núi phía Bắc – nhóm các tổ chức Nhật Bản, Dự án học bổng ICCO 2.1.3 Đặc điểm về tổ chức hoạt động của công ty 2.1.3.1 Đội ngũ nhân viên của công ty Hiện tại công ty có 70 nhân viên chính thức, trong đó có 20 cộng tác viên là các Giáo sư, những người có kinh nghiệm lâu năm trong ngành Kiểm toán; 10 Kiểm toán viên có bằng cấp Quốc gia, 1 người có bằng ACCA. Cụ thể: - Cán bộ có trình độ Tiến sỹ : 01 - Cán bộ có trình độ Thạc sỹ : 07 - Cán bộ có trình độ Kiểm toán viên Quốc gia : 10 - Cán bộ có trình độ Kiểm toán viên : 12 - Cán bộ có trình độ Kỹ sư Xây dựng : 10 - Cán bộ có trình độ Kỹ sư Kinh tế XD : 06 - Cán bộ có trình độ cử nhân Tài chính-KT : 25 - Cán bộ có thời gian công tác trên 15 năm : 07 40
Báo cáo thực tập tốt nghiệp - Cán bộ có thời gian công tác trên 10 năm : 12 - Cán bộ có thời gian công tác trên 5 năm : 08 - Cán bộ có thời gian công tác dưới 5 năm : 08 Ngoài đội ngũ nhân viên tại trụ sở chính, Công ty còn có 6 nhân viên thuộc văn phòng đại diện tại thị xã Hà Giang và 3 nhân viên thuộc văn phòng đại diện tại thị xã Sơn La. Tất cả các nhân viên của Công ty tại các văn phòng đại diện đều có thời gian công tác trên 5 năm. Do nhu cầu không ngừng mở rộng quy mô hoạt động cũng như nâng cao chất lượng dịch vụ, nên vào năm 2005 công ty sẽ tuyển thêm khoảng 30 nhân viên có trình độ cử nhân, tốt nghiệp các chuyên ngành Kế toán, Kiểm toán, Xây dựng. 2.1.3.2 Bộ máy tổ chức của công ty Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của công ty cổ phần Kiểm toán và định giá có mô hình như sau: 41
42 Các bộ phận chức năng đại diện Các văn phòngCác văn học Phòng Kiểm toán Hội đồng Khoa Đầu atư Xây dựng I Giám đốc Phòng Kiểm toán Đầu tư Xây dựng II Kiểm toán - Đầu tư Phòng Kiểm toán Tài chính I Giám đốc Phòng Kiểm toán Tổng Giám đốc Hội đồng quản trị Tài chính II Kiểm toán - Tài chính Phòng Tư vấn Tài chính, Kế toán, Thuế Phòng Định giá DN - Sơ đồ của công tổ chức 1.1. Cơ cấu toán và định ty kiểm Việt Nam. giá TS Giám đốc Tư vấn - Định giá Ban Kiểm soát Phòng Tư vấn Đầu tư Báo cáo thực tập tốt nghiệp tập tốt cáo thực Báo
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Hội đồng quản trị: Là cơ quan quản lý của Công ty, có toàn quyền nhân danh Công ty ra quyết định về mội vấn đề liên quan đến mục đích, quyền lợi của Công ty như: Chiến lược phát triển của Công ty, quyết định các giải pháp và phương án đầu tư .( trừ những vấn đề thuộc thẩm quyền của Đại hội đồng cổ đông). - Tổng giám đốc: Do Hội đồng quản trị bổ nhiệm, là người điều hành hoạt động hàng ngày của Công ty và chịu trách nhiệm trước Hội đồng quản trị về việc thực hiện các quyền và nhiệm vụ được giao. Tổng giám đốc có quyền quyết định về tất cả các vấn đề liên quan đến hoạt động hàng ngày của Công ty như: tổ chức thực hiện kế hoạch kinh doanh, nêu ra phương án đầu tư; phương án thiết lập cơ cấu tổ chức, quy chế quản lý nội bộ Công ty. - Hội đồng khoa học: Là bộ phận tham mưu, nghiên cứu và là bộ phận đề xuất các phương án quản lý cũng như kinh doanh của Công ty. - Ban kiểm soát: Trưởng Ban kiểm soát do Ban kiểm soát bầu ra và phải là cổ đông. Quyền và nhiệm vụ của trưởng Ban kiếm soát do điều lệ Công ty quy định. - Dưới Tổng giám đốc là các giám đốc các phòng ban nhằm quản lý, điều hành các hoạt động của các bộ phận dưới sự chỉ đạo của Tổng giám đốc. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Công ty là tự nguyện, bình đẳng, dân chủ . 2.1.3.3. Các phòng ban: Trong công ty bao gồm các phòng ban sau: - Phòng kế toán hành chính: có 6 nhân viên: 4 nhân viên kế toán: 1 kế toán trưởng, 1 kế toán tổng hợp, 1 kế toán viên và 1 thủ quỹ, có nhiệm vụ quản lí tài chính theo chính sách hiện hành, thực hiện hạch toán kế toán quá trình kinh doanh và tham mưu cho giám đốc về tình hình tài chính của Công ty. Ngoài ra còn 1 nhân viên lễ tân và một lái xe. - Phòng Nghiệp vụ I và phòng Nghiệp vụ III: có vị trí, vai trò và chức năng như nhau, làm đầy đủ các chức năng của công ty như kiểm toán báo cáo 43
Báo cáo thực tập tốt nghiệp tài chính, định giá, tư vấn Hiện nay, phòng Nghiệp vụ I có 16 nhân viên, còn phòng Nghiệp vụ III có 18 nhân viên - Phòng Nghiệp vụ II: với 15 nhân viên, phòng có chức năng kiểm toán đầu tư xây dựng cơ bản và các chức năng khác liên quan đến vấn đề xây dựng cơ bản. Ngoài các phòng ban chuyên môn, công ty còn có các tổ chức đoàn thể như công đoàn, Đoàn thanh niên với các phong trào hoạt động rất sôi nổi và 2 chi nhánh ở Hà Giang và Sơn La. Như vậy, có thể thấy rằng, mặc dù là một Công ty mới được thành lập nhưng bằng sự nỗ lực, những cố gắng, nhiệt tình cùng với trình độ đã được đào tạo của đội ngũ cán bộ công nhân viên, Công ty đã dần từng bước khẳng định vị trí của mình. 2.2.2 Thực tế kiểm toán thuế trong Kiểm toán Báo cáo tài chính do Công ty Kiếm toán và Định giá Việt Nam thực hiện. 2.2.2.1. Giới thiệu khách hàng. Để mô tả đầy đủ về kiểm toán thuế em chọn mẫu 2 khách hàng là hợp doanh TH và công ty CL. Sở dĩ em chọn hai khách hàng này bởi vì nó có thể bộc lộ đầy đủ các loại thuế mặt khác nó còn bổ sung cho nhau . 2.2.2.2. Tiếp cận khách hàng và thực hiện công việc trước kiểm toán. Để thu hút thêm khách hàng, nâng cao nguồn vốn chủ sở hữu cũng như lợi nhuận của VAE, hơn nữa để cạnh tranh với các công ty kiểm toán khác. VAE luôn chủ động tìm đến khách hàng mà Công ty dự kiến là sẽ cung cấp dịch vụ và những khách hàng mới. Thông qua thư chào hàng, Công ty giới thiệu về mình, về uy tín và chất lượng các loại dịch vụ mà Công ty sẽ cung cấp cho khách hàng. Nếu khách hàng chấp nhận thì họ sẽ phát Thư mời kiểm toán. Sau khi nhận được Thư mời kiểm toán, VAE xúc tiến gặp gỡ Ban giám đốc khách hàng và đi tới thoả thuận ký kết Hợp đồng kiểm toán. Để đi tới ký kết hợp đồng kiểm toán thì kiểm toán viên phải đánh giá liệu có chấp nhận khách hàng đó hay không bằng chách kiểm toán viên tiến hành xem xét tính độc lập của kiểm toán viên, khả năng phục vụ tốt khách 44
Báo cáo thực tập tốt nghiệp hàng của Công ty, tính liêm chính của ban giám đốc khách hàng và có thể liên lạc với kiểm toán viên tiền nhiệm để đánh giá Công ty có thể chấp nhận kiểm toán cho khách hàng hay không. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín của Công ty kiểm toán. Do vậy, các công việc chuẩn bị cho một cuộc kiểm toán phải được làm hết sức cẩn thận. Hợp doanh TH và Công ty CL đều là khách hàng quen thuộc của VAE nên việc tiếp cận với các khách hàng này để đi đến ký kết Hợp đồng kiểm toán có thể giản lược tối đa các công việc trong khâu tiếp cận khách hàng. Đại diện của hai bên sẽ xúc tiến gặp gỡ để trao đổi và cũng là để đề xuất yêu cầu của mình. Hợp đồng kiểm toán được ký giữa VAE (bên B) và công ty CL (bên A) bao gồm những điều khoản quan trọng sau : - Nội dung dịch vụ : Bên B nhất trí cung cấp cho bên A dịch vụ kiểm toán Báo cáo tài chính cho kỳ 31/12/2004 - Luật định và Chuẩn mực : Dịch vụ trên được tiến hành theo Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, Chuẩn mực kiểm toán quốc tế được chấp nhận tại Việt Nam và qui chế Kiểm toán độc lập hiện hành tại Việt Nam. Các chuẩn mực này đòi hỏi bên B phải lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch kiểm toán để đạt được sự đảm bảo rằng BCTC của bên A không còn chứa đựng những sai sót trọng yếu. Công việc kiểm toán bao gồm việc kiểm tra trên cơ sở thử nghiệm các bằng chứng liên quan đến những khoản mục và những thông tin trong BCTC. Công việc kiểm toán cũng bao gồm việc đánh giá những chính sách kế toán được áp dụng, các ước tính và quyết định trọng yếu của Ban giám đốc bên A cũng như việc đánh giá trình bày tổng thể trên BCTC. - Trách nhiệm và quyền hạn của các bên: + Trách nhiệm của bên A : Chịu trách nhiệm lập và phản ánh trung thực tình hình tài chính của Công ty mình : cung cấp tài liệu đầy đủ , kịp thời tạo điều kiện cho KTV trong quá trình kiểm toán. 45
Báo cáo thực tập tốt nghiệp + Trách nhiệm của bên B : Thực hiện kiểm toán theo nguyên tắc trung thực , độc lập , khách quan, tuân theo Luật định và đúng với kế hoạch đề ra. - Báo cáo kiểm toán: Sau khi hoàn thành kiểm toán , bên B sẽ cung cấp cho bên A: + Báo cáo kiểm toán cho năm tài chính kết thúc ngày 31/12/2004 + Thư quản lý (nếu có) sẽ đề cập đến những điểm còn tồn tại và ý kiến đề xuất của KTV nhằm cải tiến hệ thống kế toán và HTKSNB. + Số lượng Báo cáo kiểm toán và Thư quản lý (nếu có) được lập - Phương thức thực hiện : Qui định thời gian thực hiện. - Phí dịch vụ và phương thức thanh toán: + Phí kiểm toán chưa bao gồm VAT. + Phương thức thanh toán - Cam kết thực hiện và thời hạn hoàn thành: + Hai bên cam kết thực hiện tất cả các điều khoản đã ghi trong Hợp đồng. Trong quá trình thực hiện, nếu có khó khăn, hai bên thông báo cho nhau kịp thời để cũng bàn biện pháp giải quyết. Trường hợp cần điều chỉnh Hợp đồng thì cần phải được sự thống nhất bằng văn bản của hai bên. + Mọi thông tin phải được thông báo trực tiếp cho mỗi bên theo địa chỉ đã ghi trong Hợp đồng. + BCKT sẽ được bên B hoàn thành, ký và phát hành trong thời gian nhanh nhất và nộp cho bên A kể từ sau ngày bên A cung cấp đầy đủ tài liệu cho bên B. - Hiệu lực, thời hạn hợp đồng : + Hợp đồng này có hiệu lực sau khi hai bên đã ký. + Hợp đồng này đảm bảo có giá trị cho đến khi thanh lý hợp đồng. + Số lượng bản Hợp đồng được lập. Sau khi Hợp đồng đã được ký kết, VAE yêu cầu Công ty khách hàng cung cấp các BCTC như BCĐKT , báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Bảng thuyết minh báo cáo tài chính của năm 2003 và cam kết của Ban giám đốc Công ty khách hàng trong việc lập BCTC của Công ty tại thời điểm kết thúc năm và kết quả kinh doanh của năm 2003 theo Chuẩn mực Kế toán Việt Nam, 46
Báo cáo thực tập tốt nghiệp chuẩn mực kiểm toán quốc tế và các qui định hiện hành của Việt Nam. Sau khi nhận được các tài liệu cần thiết, VAE tiến hành lập kế hoạch kiểm toán. Thông thường một nhóm kiểm toán sẽ bao gồm: Một chủ phần hùn , một chủ nhiệm kiểm toán, một kiểm toán viên cao cấp , một kiểm toán viên và một hoặc hai trợ lý kiểm toán. 2.2.2.3. Lập kế hoạch kiểm toán * Thu thập thông tin cơ sở và thông tin về nghĩa vụ pháp lý của Công ty khách hàng Để thu thập thông tin cơ sở và thông tin về nghĩa vụ pháp lý của Công ty khách hàng kiểm toán viên cần phải tìm hiểu về: Ngành nghề và hoạt động kinh doanh của khách hàng ; Kết quả kiểm toán trước và hồ sơ kiểm toán chung; Các bên liên quan; Giấy phép thành lập và Điều lệ của Công ty; Các báo cáo tài chính, báo cáo kiểm toán, thanh tra hay kiểm tra của năm hiện hành hay trong vài năm trước; Biên bản cuộc họp cổ đông, Hội đồng quản trị và Ban giám đốc; Các hợp đồng và cam kết quan trọng. Về hợp doanh TH : Đây là khách hàng được Công ty kiểm toán từ năm 2002. Loại hình doanh nghiệp : Hợp doanh thành lập dựa trên hợp đồng hợp tác kinh đoanh giữa doanh nghiệp nhà nước T và Công ty H của Hàn Quốc, hoạt động theo Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam , có thời hạn hoạt động ban đầu là 10 năm và được kéo dài thời gian hoạt động là 15 năm. Trụ sở đặt tại Quận Hoàng Mai, Hà Nội . Lĩnh vực hoạt động của hợp doanh: Sản xuất các sản phẩm nhựa cao cấp phục vụ công nghiệp xe máy, điện tử, ô tô. Tổng số vốn pháp định, vốn đầu tư của hợp doanh là 1 triệu USD trong dó phía Việt Nam góp 30%,70% còn lại phía Hàn Quốc góp. Về Công ty CL : Đây là khách hàng được VAE kiểm toán từ năm 2003. 47
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Loại hình doanh nghiệp: Là doanh nghiệp nhà nước , là đơn vị thành viên hạch toán độc lập thuộc Tổng công ty thuốc là Việt Nam hoạt động theo Luật doanh nghiệp nhà nước. Trụ sở đặt tại: Quận Thanh Xuân, Hà Nội. Lĩnh vực sản xuất kinh doanh: Chuyên sản xuất và kinh doanh các sản phẩm thuốc lá điếu. * Tìm hiểu về hệ thống kiểm soát nội bộ. Đây là phần công việc quan trọng trong mọi cuộc kiểm toán không kể khách hàng đó thuộc loại hình doanh nghiệp hay thành phần kinh tế nào. Kiểm toán viên phải có sự hiểu biết đầy đủ về hệ thống kiểm soát nội bộ để lập kế hoạch kiểm toán và để xác định thời gian, phạm vi của các cuộc khảo sát phải thực hiện. Để tìm hiểu về HTKSNB của khách hàng, Kỉêm toán viên phải tìm hiểu về môi trường kiểm soát, về qui trình kế toán của khách hàng. Tìm hiểu về môi trường kiểm soát. - Hợp doanh TH : Ban điều phối có nhiệm vụ điều hành hoạt động của hợp doanh gồm có : Ông Lee Young Kyea-Trưởng ban điều phối, ông Phạm Thanh Hoàng - phó ban điều phối, kế toán trưởng hợp doanh là bà Nguyễn Bích Thuỷ. Trưởng ban điều phối của hợp doanh có quyền quyết định mọi hoạt động của hợp doanh. Phó ban điều phối có nhiệm vụ giúp trưởng ban điều phối hoàn thành công việc. Kế toán trưởng hợp doanh là người có trình độ rất cao, liêm khiết và tư vấn cho giám đốc về tình hình tài chính của Hợp doanh. - Công ty CL : Ban giám đốc gồm ông Nguyễn Hồng Sơn - Giám đốc, bà Vũ Thu Phương - Phó giám đốc , kế toán trưởng là ông Lê Thanh Hà. Tìm hiểu về qui trình kế toán - Hợp doanh TH: Đơn vị tuân thủ chế độ kế toán Việt Nam. Hình thức sổ kế toán là Nhật ký chung. Hiện nay đơn vị đã áp dụng 4 chuẩn mực kế toán đợt 1 và 6 chuẩn mực kế toán đợt 2. 48
Báo cáo thực tập tốt nghiệp *Công ty CL: Tuân thủ chế độ kế toán Việt Nam, đồng thời tuân thủ những qui định về quản lý tài chính của Tổng công ty. Hình thức sổ kế toán là Nhật ký chứng từ. Hiện nay đơn vị đã áp dụng 4 chuẩn mực kế toán đợt 1 và 6 chuẩn mực kế toán đợt 2. * Lập kế hoạch kiểm toán. Sau khi tìm hiểu về các thông tin cơ sở, thông tin về nghĩa vụ pháp lý và HTKSNB trong các Công ty khách hàng, VAE tiến hành lập kế hoạch kiểm toán . Kế hoạch kiểm toán bao gồm những nội dung sau : - Thời gian thực hiện kiểm toán. - Nhóm kiểm toán : + Phụ trách chung. + Kiểm soát chất lượng. + Kiểm toán viên chính. + Trợ lý KTV. + Nhân viên khác. - Phân công nhiệm vụ của nhóm kiểm toán. - Chi phí kiểm toán và phương tiện làm việc. - Những yêu cầu liên quan đến cuộc kiểm toán cần sự hỗ trợ của khách hàng : Tài liệu chính và tài liệu bổ sung đối với từng phần hành kiểm toán cụ thể . Sau đó, kế hoạch này sẽ được phổ biến cho toàn bộ đoàn kiểm toán . Mỗi Kiểm toán viên sẽ đảm nhiệm các khoản mục cụ thể. Việc kiểm toán thuế của khách hàng sẽ được thực hiện theo chương trình thiết kế mẫu cảu VAE phù hợp với điều kiện thực tế . Chương trình kiểm toán mẫu của VAE về kiểm toán khoản mục thuế. * Chương trình kiểm toán tài khoản thuế giá trị giá tăng Khách hàng: Người lập: Ngày: Năm tài chính: Người soát xét: Ngày: 49
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Chương trình kiểm toán tài khoản thuế 010 Thuế giá trị gia tăng (vat) Trước hết phải đọc kỹ Biên bản quyết định của năm trước vá các công văn liên quan đến thuês giữa khách hàng và cơ quan thuế để lưu ý những vấn đề đặc biệt và những vấn đề đang vướng mắc. Lưu ý: Tất cả các công việckiểm toán được thực hiện phải thể hiện rõ hoặc chỉ ra các nội dung sau: 1. Mục tiêu của các công việc đã thực hiện; 2. Các công việc được thực hiện đã nằm trong kế hoạch kiểm tra và phương pháp kiểm toán được chọn để kiểm tra; 3. Kết quả công việc kiểm toán; 4. Kết luận Mục tiêu: Thông qua việc đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ và rà soát nhanh việc ghi chép chứng từ sổ sách, kiểm toán viên phải cân nhắc và lựa chọn mục tiêu kiểm toán. Mục tiêu phải đảm bảo các cơ sơ dẫn liệu liên quan đến tính đầy đủ, tính hiện hữu, tính chính xác và tính trình bày cụ thể là: - Các khoản thuế VAT có được ghi chép đầy đủ không ? - Thuế VAT đầu ra có phù hợp với doanh thu không; Thuế VAT đầu vào có phù hợp với chi phí không ? - Xác định xem số dư thuế VAT còn phải nộp, được hoàn lại trình bày trên Báo cáo tài chính là hợp lý và được tính toán theo đúng luật thuế và các văn bản quy định của Nhà nước. Người thực Tham Thủ tục kiểm toán hiện chiếu I Kiểm tra hệ thống kiểm soát 1 Kiểm tra xác định xem Công ty thực hiện nghĩa vụ thuế theo văn bản pháp qui nào; Việc nghiên cứu và thực hiện các qui định thuế đó của Công ty như thế nào. 50
Báo cáo thực tập tốt nghiệp 2 Trình tự kê thai và nộp thuế của Công ty có thực hiện đúng không. II Phân tích soát xét 1 Phân tích tỷ trọng số dư thuế VAT còn phải nộp cuối kỳ trên tổng số thuế phải nộp Ngân sách; So sánh với năm trước về tổng số thuế phát sinh trong kỳ. 2 Phân tích những biến động về thuế do thay đổi quy luật thuế của Nhà nước; Do thay đổi cơ cấu sản phẩm kinh doanh của Công ty. III Kiểm tra chi tiết Kiểm tra thuế VAT đầu ra 1 Lập bảng tổng hợp về biến động của VAT phải trả theo từng tháng. Phân tích sự biến động giữa các tháng so với doanh thu. 2 đối chiếu giữa số thuế VAT phải nộp hàng tháng trên Sổ cái với báo cáo kết quả kinh doanh từng tháng. 3 Đối chiếu giữa nghiệp vụ trên Sổ cái với các tờ chi tiết kê khai thuế hàng tháng. 4 Kiểm tra đối chiếu với phần doanh thu, xem xét một số vấn đề sau: a/Tập hợp doanh thu theo từng loại thuế suất VAT b/Tập hợp các khoản giảm trừ doanh thu theo từng loại thuế suất(*) c/Tính ra doanh thu chịu thuế theo từng loại thuế suất. d/Tính ra số thuế VAT phải nộp. e/Đối chiếu tổng số thuế VAT phải nộp với số thuế VAT trên phần II của Báo cáo kết quả kinh doanh. (*) Đối với các khoản giảm trừ doanh thu (giảm giá, chiết khấu, hoa hồng, doanh thu bị trả lại, khiếu nại của khách hàng ) thì cần: -Xem xét kỹ tính chất của từng loại; đối chiếu với luật thuế và các qui định hiện hành có liên quan để xem có phù hợp không, nếu là những khoản đặc biệt thì phải có sự phê đuyệt của cơ quan thuế. 5 Trên sổ doanh thu chọn một số khoản doanh thu để kiểm tra: 51
Báo cáo thực tập tốt nghiệp - Đối chiếu vơi hoá đơn. - kiểm tra các chứng từ có liên quan đến các khoản giảm trừ doanh thu. - Kiểm tra việc tính thuế VAT trên hoá đơn. - Đối chiếu việc tính thuế VAT trên hoá đơn với chính sách kế toán của Công ty và các qui định hiện hành của nhà nước. 6 Đối chiếu giữa các bút toán nộp thuế trên Sổ cái TK thuế, doanh thu, phiếu chi trả thuế và phiếu thu của Cơ quan thuế. 7 Đối chiếu với phần kiểm tra tính đúng kỳ của doanh thu để tìm ra các khoản doanh thu ghi sót hoặc thừa. Nếu là số lớn thì phải điều chỉnh doanh thu và thuế VAT phải trả. 8 Lập bảng tính thuế VAT cho cả năm, sau đó đối chiếu với sổ thuế phải trả mà công ty đã tính và đã hạch toán. 9 Nếu việc tính thuế VAT của Công ty phức tạp, phải có sự soát xét của chuyên gia về thuế của Công ty hoặc tham khảo ý kiến của cơ quan thuế. 10 Nếu có vấn đề đang có tranh cãi giữa khách hàng và cơ quan thuế, phải thảo luận với khách hàng và cơ quan thuế có hướng xử lý. Kiểm tra thuế VAT đầu vào 1 Lập bảng tổng hợp về biến động của thuế VAT đầu vào theo từng tháng. Phân tích sự biến động giữa các tháng so với chi phí. 2 Đối chiếu giữa số thuế VAT đầu vào hàng tháng trên Sổ cái với Báo cáo kết quả kinh doanh từng tháng (phần III của Báo cáo tài chính). 3 Đối chiếu giữa nghiệp vụ trên sổ cái với các tờ chi tiết kê khai thuế hàng tháng. 4 Kiểm tra đối chiếu với phần kiểm toán hàng tồn kho, kiểm toán TSCĐ và kiểm toán chi phí; xem xét việc tính thuế có phù hợp với tỷ lệ thuế suất không; đối chiếu với luật thuế và các qui định hiện hành có liên quan để xem có phù hợp không. 52
Báo cáo thực tập tốt nghiệp 5 Đối chiếu với phần kiểm tra tính đúng kỳ của chi phí để tìm ra các khoản chi phí sót hoặc thừa. Nếu là là số lớn thì phải điều chỉnh chi phí và thuế VAT đầu vào. 6 Nếu có vấn đề đang có tranh cãi giữa khách hàng và cơ quan thuế, phải thảo luận với khách hàng và cơ quan thuế về hướng xử lý. Kết luận Trên cơ sở kiểm tra tất cả các nghiệp vụ trọng yếu và các nghiệp vụ không trọng yếu, theo ý kiến của tôi các ghi chép kế toán về các khoản thuế VAT là đầy đủ và hợp lý. Tôi khẳng định rằng tất cả các thủ tục kiểm toán cần thiết đã được thực hiện, được ghi chép trên các giấy tờ làm việc theo các thủ tục kiểm toán của hãng và cung cấp đầy đủ bằng chứng cho kết luận đưa ra. Tôi khẳng định rằng các sai sót và yếu điểm cũng như các kiến nghị đã được nêu ra để đưa vào thư quản lý gửi cho khach hàng. Căn cứ trên các công việc kiểm toán và các qui trình kiểm toán đã thực hiện, chúng tôi thấy có đủ tin tưởng kết luận rằng số dư khoản thuế VAT phải nộp của Công ty trên sổ báo cáo kế toán là phản ánh tương đối chính xác và hợp lý cho kỳ hoạt động từ ngày . đến ngày * Chương trình kiểm toán tài khoản thuế thu nhập doanh nghiệp Khách hàng: Người lập: Ngày: Năm tài chính: Người soát xét: Ngày: Chương trình kiểm toán tài khoản thuế 010 Thuế thu nhập doanh nghiệp Trước hết phải đọc kỹ Biên bản quyết toán thuế của năm trước và các công văn liên quan đến giữa khách hàng và cơ quan thuế để lưu ý những vấn đề đặc biệt và những vấn đề đang vướng mắc. 53
Báo cáo thực tập tốt nghiệp Lưu ý: Tất cả các công việc kiểm tra được thực hiện phải thể hiện rõ hoặc chỉ ra các nội dung sau: 1. Mục tiêu của các công việc đã thực hiện; 2. Các công việc được thực hiện đã nằm trong kế hoạch kiểm tra và phương pháp kiểm toán được chọn để kiểm tra; 3. Kết quả công việc kiểm toán; 4. Kết luận Mục tiêu: Thông qua việc đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ và rà soát nhanh việc ghi chép chứng từ sổ sách, kiểm toán viên phải cân nhắc và lựa chọn mục tiêu kiểm toán. Mục tiêu phải đảm bảo các cơ sơ dẫn liệu liên quan đến tính đầy đủ, tính hiện hữu, tính chính xác và tính trình bày cụ thể là: - Các khoản thuế VAT có được ghi chép đầy đủ không ? - Thuế VAT đầu ra có phù hợp với doanh thu không; Thuế VAT đầu vào có phù hợp với chi phí không ? - Xác định xem số dư thuế VAT còn phải nộp, được hoàn lại trình bày trên Báo cáo tài chính là hợp lý và được tính toán theo đúng luật thuế và các văn bản quy định của Nhà nước. Người Tham Thủ tục kiểm toán thực hiện chiếu I Kiểm tra hệ thống kiểm soát 1 Kiểm tra xác định xem Công ty thực hiện nghĩa vụ thuế theo văn bản pháp qui nào; Việc nghiên cứu và thực hiện các qui định thuế đó của Công ty như thế nào. 2 Trình tự kê thai và nộp thuế của Công ty có thực hiện đúng không. II Phân tích soát xét 1 Phân tích những biến động về thuế thu nhập doanh 54
Báo cáo thực tập tốt nghiệp nghiệp so với năm trước, tìm nguyên nhân của những biến động bất thường 2 Phân tích những biến động về thuế do thay đổi luật thuế của Nhà nước; Do thay đổi cơ cấu sản phẩm kinh doanh của Công ty. KiểmI tra chi tiết II 1 Lập bảng tổng hợp về biến động của TK thuế thu nhập doanh nghiệp phải trả từ đầu năm đến cuối năm (chi tiết từng nghiệp vụ) 2 Đối chiếu kiểm tra phiếu chi trả thuế và phiếu thu của cơ quan thuế. 3 Lập bảng tính thuế độc lập, sau đó đối chiếu với số thuế công ty đã tạm tính: - Kê khai một bảng danh sách các chi phí có thể coi là không hợp lý khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp (khấu hao vượt, tiền thưởng, chi phí giao dịch tiếp khách, trợ cấp cho người nước ngoài, các khoản bảo hiểm trích vượt, thuế thu nhập cá nhân trả hộ người lao động, chi phí thiệt hại, phạt hợp đồng kinh tế, phạt thuế và các chi phí khác không đủ chứng từ hợp lệ) - Dự phòng số thuế thu nhập doanh nghiệp mà công ty sẽ phải nộp thêm, trao đổi vơí khách hàng xem có điều chỉnh không và hướng xử lý. 4 Xem các vấn đề có liên quan đến hoàn thuế thu nhập doanh nghiệp do tái đâu tư. (nếu có) 5 Nếu việc tính thuế thu nhập doanh nghiệp của công ty phức tạp phải có sự soát xét về thuế của chuyên gia thuế của công ty hoặc tham khảo ý kiến của cơ 55
Báo cáo thực tập tốt nghiệp quan thuế. Kết luận Trên cơ sở kiểm tra tất cả các nghiệp vụ trọng yếu và các nghiệp vụ không trọng yếu, theo ý kiến của tôi các ghi chép kế toán về các khoản thuế thu nhập doanh nghiệp là đầy đủ và hợp lý. Tôi khẳng định rằng tất cả các thủ tục kiểm toán cần thiết đã được thực hiện, được ghi chép trên các giấy tờ làm việc theo các thủ tục kiểm toán của hãng và cung cấp đầy đủ bằng chứng cho kết luận đưa ra. Tôi khẳng định rằng các sai sót và yếu điểm cũng như các kiến nghị đã được nêu ra để đưa vào thư quản lý gửi cho khách hàng. Căn cứ trên các công việc kiểm toán và các qui trình kiểm toán đã thực hiện, chúng tôi thấy có đủ tin tưởng kết luận rằng số dư khoản thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp của Công ty trên sổ sách và báo cáo kế toán là phản ánh tương đối chính xác và hợp lý cho kỳ hoạt động từ ngày . đến ngày * Chương trình kiểm toán tài khoản thuế nhập khẩu Khách hàng: Người lập: Ngày: Năm tài chính: Người soát xét: Ngày: Chương trình kiểm toán tài khoản thuế 010 Thuế nhập khẩu Trước hết phải đọc kỹ Biên bản quyết định của năm trước vá các công văn liên quan đến thuế giữa khách hàng và cơ quan thuế để lưu ý những vấn đề đặc biệt và những vấn đề đang vướng mắc. Lưu ý: Tất cả các công việc kiểm toán được thực hiện phải thể hiện rõ hoặc chỉ ra các nội dung sau: 1. Mục tiêu của các công việc đã thực hiện; 56
Báo cáo thực tập tốt nghiệp 2. Các công việc được thực hiện đã nằm trong kế hoạch kiểm tra và phương pháp kiểm toán được chọn để kiểm tra; 3. Kết quả công việc kiểm toán; 4. Kết luận Mục tiêu: Thông qua việc đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ và rà soát nhanh việc ghi chép chứng từ sổ sách, kiểm toán viên phải cân nhắc và lựa chọn mục tiêu kiểm toán. Mục tiêu phải đảm bảo các cơ sở dẫn liệu liên quan đến tính đầy đủ, tính hiện hữu, tính chính xác và tính trình bày cụ thể là: - Các khoản thuế nhập khẩu có được ghi chép đầy đủ không ? - Xác định xem số dư thuế nhập khẩu còn phải nộp, được hoàn lại trình bày trên Báo cáo tài chính là hợp lý và được tính toán theo đúng luật thuế và các văn bản quy định của Nhà nước. Người Tham Thủ tục kiểm toán thực hiện chiếu I Kiểm tra hệ thống kiểm soát 1 Kiểm tra qui chế kiểm soát các khoản thuế xuất nhập khẩu, qui trình kê khai làm thủ tục Hải quan và nộp thuế. II Phân tích soát xét 1 So sánh số thuế nhập khẩu phải nộp trong năm với năm trước, với cơ cấu hàng nhập khẩu trong kỳ. KiểmI tra chi tiết II 1 Lập bảng tổng hợp về sự biến động của TK thuế nhập khẩu phải trả của các tháng trong năm. Giải thich sự biến động của thuế nhập khẩu phải trả so với sự biến động của hàng nhập khẩu. 2 Kiểm tra chọn mẫu đối với các lô hàng nhập khẩu lớn về: - Kiểm tra bộ chứng từ nhập khẩu: Hợp đồng 57
Báo cáo thực tập tốt nghiệp kinh tế, Vận đơn đường biển, Hoá đơn thương mại, phiếu đóng gói, giấy chứng nhập xuất xứ, tờ khai hải quan, giấy phép nhập khẩu - Đối chiếu về tên, số lượng, giá giữa các chứng từ trên. - Đối chiếu thuế suất giữa tờ khai Hải quan với Biểu thuế nhập khẩu. - Đối chiếu số thuế được tính trên tờ khai hải quan với số tiền ghi vào tài khoản hàng nhập khâu và TK thuế nhập khẩu phải trả. 3 Nếu là hàng miễn thuế nhập khẩu thì phải kiểm tra đối chiếu giưa tên hàng, số lượng, giá cả (nếu có) trên danh mục hàng miễn thuế nhập khẩu của Bộ Tài chính duyệt với bộ chứng từ nhập khẩu 4 Nếu là hàng miễn thuế nhập khẩu thì phải kiểm tra đối chiếu giữa tên hàng, số lượng suất cho sản xuất sản phẩm xuất khẩu, số lượng hàng xuất khẩu, kèm theo bộ chứng từ hàng xuất khẩu. - Kiểm tra thuế được hoàn lại với công văn chấp thuận hoàn thuế nhập khẩu của cơ quan có thẩm quyền, phiếu thu hoặc giấy báo có số tiền thuế hoàn lại. - Kiểm tra hạch toán hoàn lại thuế nhập khẩu (ghi giảm trị NVL hay giảm giá vốn hàng bán). 5 Kiểm tra, đối chiếu các bút toán nộp thiếu trên Sổ cái TK thuế nhập khẩu phải trả, các phiếu chi trả thuế và phiếu thu của hải quan 6 Kê khai một bản danh sách các khoản có thể làm tăng số thuế nhập khẩu phải nộp so với số đã tính và hạch toán,. 7 Dự phòng số thuế nhập khẩu phải nộp thêm. 8 Nếu việc tính thuế phức tạp thì cần mời chuyên gia 58
Báo cáo thực tập tốt nghiệp thuế của Công ty soát xét hoặc tham khảo ý kiến của hải quan. 9 Nếu có vấn đề đanh tranh cãi giữa Công ty và hải quan phải thảo luận với khách hàng và hải quan về hướng giải quyết. Kết luận Trên cơ sở kiểm tra tất cả các nghiệp vụ trọng yếu và các nghiệp vụ không trọng yếu, theo ý kiến của tôi các ghi chép kế toán về các khoản thuế nhập khẩu là đầy đủ và hợp lý. Tôi khẳng định rằng tất cả các thủ tục kiểm toán cần thiết đã được thực hiện, được ghi chép trên các giấy tờ làm việc theo các thủ tục kiểm toán của hãng và cung cấp đầy đủ bằng chứng cho kết luận đưa ra. Tôi khẳng định rằng các sai sót và yếu điểm cũng như các kiến nghị đã được nêu ra để đưa vào thư quản lý gửi cho khách hàng. Căn cứ trên các công việc kiểm toán và các qui trình kiểm toán đã thực hiện, chúng tôi thấy có đủ tin tưởng kết luận rằng số dư khoản thuế nhập khẩu phải nộp của Công ty trên sổ sách và báo cáo kế toán là phản ánh tương đối chính xác và hợp lý cho kỳ hoạt động từ ngày . đến ngày 59
Báo cáo thực tập tốt nghiệp * Chương trình kiểm toán tài khoản thuế thu nhập cá nhân Khách hàng: Người lập: Ngày: Năm tài chính: Người soát xét: Ngày: Chương trình kiểm toán tài khoản thuế 010 Thuế thu nhập khẩu cá nhân Trước hết phải đọc kỹ Biên bản quyết định của năm trước vá các công văn liên quan đến thuế giữa khách hàng và cơ quan thuế để lưu ý những vấn đề đặc biệt và những vấn đề đang vướng mắc. Lưu ý: Tất cả các công việc kiểm toán được thực hiện phải thể hiện rõ hoặc chỉ ra các nội dung sau: 1. Mục tiêu của các công việc đã thực hiện; 2. Các công việc được thực hiện đã nằm trong kế hoạch kiểm tra và phương pháp kiểm toán được chọn để kiểm tra; 3. Kết quả công việc kiểm toán; 4. Kết luận Mục tiêu: Thông qua việc đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ và rà soát nhanh việc ghi chép chứng từ sổ sách, kiểm toán viên phải cân nhắc và lựa chọn mục tiêu kiểm toán. Mục tiêu phải đảm bảo các cơ sở dẫn liệu liên quan đến tính đầy đủ, tính hiện hữu, tính chính xác và tính trình bày cụ thể là: - Các khoản thuế thu nhập khẩu có được ghi chép đầy đủ không ? - Xác định xem số dư thuế thu nhập khẩu còn phải nộp, được hoàn lại trình bày trên Báo cáo tài chính là hợp lý và được tính toán theo đúng luật thuế và các văn bản quy định của Nhà nước. Người thực Tham Thủ tục kiểm toán hiện chiếu I Kiểm tra hệ thống kiểm soát 1 Kiểm tra qui chế kiểm soát các khoản thuế thu nhập cá nhân của Công ty thực hiện như thế nào 60
Báo cáo thực tập tốt nghiệp II Phân tích soát xét 1 So sánh biến động về thuế thu nhập khẩu cá nhân phải nộp trong năm so với năm trước,so với biến động về lao động, những thay đổi về chính sách tiền lương và thu nhập để xác định số người phải nộp thuế thu nhập trong năm. KiểmI tra chi tiết II 1 Lập bảng tổng hợp về sự biến động của thuế thu nhập cá nhân phải trả của các tháng trong năm. Giải thích sự biến động của thuế thu nhập so với sự biến động của mức lương 2 Soát xét kỹ bút toán điều chỉnh thuế thu nhập cuối năm. 3 Tổng hợp lương và các khoản phụ cấp của từng người cho cả năm nhằm: - Tính lại số thu nhập chịu thuế của từng người (bình quân tháng). - Đối chiếu số thuế thu nhập phải nộp của từng người cả năm với số thuế đã tính lại trong năm. - Xác định số thuế nộp thừa, nộp thiếu của từng người. 4 Kiểm tra việc hạch toán thuế thu nhập cá nhân xem thuế thu nhập cá nhân có được khấu trừ tiền lương của người lao động hay người lao động tự nộp thuế. 5 Đối chiếu cac khoản thu nhập chịu thuế đang có vấn đề tranh cãi giữa khách hàng và cơ quan 61
Báo cáo thực tập tốt nghiệp thuế, phải tiến hành trao đổi với khách hàng và cơ quan thuế về giải pháp thực hiện. Kết luận Trên cơ sở kiểm tra tất cả các nghiệp vụ trọng yếu và các nghiệp vụ không trọng yếu, theo ý kiến của tôi các ghi chép kế toán về các khoản thuế thu nhập là đầy đủ và hợp lý. Tôi khẳng định rằng tất cả các thủ tục kiểm toán cần thiết đã được thực hiện, được ghi chép trên các giấy tờ làm việc theo các thủ tục kiểm toán của hãng và cung cấp đầy đủ bằng chứng cho kết luận đưa ra. Tôi khẳng định rằng các sai sót và yếu điểm cũng như các kiến nghị đã được nêu ra để đưa vào thư quản lý gửi cho khách hàng. Căn cứ trên các công việc kiểm toán và các qui trình kiểm toán đã thực hiện, chúng tôi thấy có đủ tin tưởng kết luận rằng số dư khoản thuế thu cá nhân phải nộp của Công ty trên sổ sách và báo cáo kế toán là phản ánh tương đối chính xác và hợp lý cho kỳ hoạt động từ ngày . đến ngày 2.2.3. Thực hiện kiểm toán Sau khi kế hoạch đã được phổ biến cho các thành viên của đoàn kiểm toán, các kiểm toán viên đến khách hàng và bắt đầu thực hiện kiểm toán. Quá trình kiểm toán khoản mục thuế được kiểm toán viên tiến hành theo trình tự của chương trình kiểm toán mẫu. 2.2.3.1. Kiểm tra hệ thống kiểm soát. Do đây đều là khách hàng lâu năm nên thủ tục này không cần thiết phải kiểm tra kỹ. Tiếp theo công việc kiểm tra hệ thống kiểm soát kiểm toán viên bắt đầu đi đến thủ tục phân tích soát xét . Trong phần này kiểm toán viên nhận thấy số 62