Đề tài Hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất - Tính giá thành sản phẩm và phương hướng nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Công ty xây dựng 492

88 trang nguyendu 6880

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đề tài Hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất - Tính giá thành sản phẩm và phương hướng nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Công ty xây dựng 492", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

de_tai_hoan_thien_hach_toan_chi_phi_san_xuat_tinh_gia_thanh.doc

Nội dung text: Đề tài Hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất - Tính giá thành sản phẩm và phương hướng nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Công ty xây dựng 492

Lời nói đầu Xây dựng cơ bản là ngành sản xuất tạo ra cơ sở vật chất kĩ thuật cho nền kinh tế quốc dân. Sản phẩm của ngành xây dựng cơ bản là các công trình có giá trị lớn, thời gian sử dụng lâu dài nên có ý nghĩa quan trọng về mặt kinh tế- vật chất. Bên cạnh đó, sản phẩm của ngành xây dựng còn thể hiện giá trị thẩm mỹ, phong cách kiến trúc nên cũng mang ý nghĩa quan trọng về mặt tinh thần, văn hoá xã hội. Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, sau hơn mười năm thực hiện đường lối đổi mới, nền kinh tế nước ta đã có những bước chuyển khá vững chắc. Việc mở rộng thị trường, thực hiện chính sách đa phương hoá các quan hệ kinh tế đã tạo điều kiện tiền đề cho nền kinh tế phát triển. Hoà nhịp cùng với những chuyển biến chung đó của nền kinh tế, các doanh nghiệp xây dựng trên cương vị là một đơn vị kinh tế cơ sở, là tế bào của nền kinh tế quốc dân đã góp phần không nhỏ trong tiến trình phát triển của đất nước. Nhưng để có thể hội nhập với nền kinh tế thế giới, chúng ta phải có một cơ sở hạ tầng vững chắc là nền tảng cho các ngành khác phát triển. Do đó, với mục tiêu đẩy nhanh tốc độ công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nước, vốn đầu tư cho hiện đại hoá cơ sở hạ tầng ngày càng chiếm tỉ trọng lớn trong vốn đầu tư của nhà nước. Đó là thuận lợi lớn cho các công ty xây lắp. Tuy nhiên, trong cơ chế quản lý xây dựng cơ bản hiện nay, các công trình có giá trị lớn phải tiến hành đấu thầu. Vì vậy, để có thể đưa ra giá dự thầu hợp lý nhất, đem lại khả năng trúng thầu cao đòi hỏi các doanh nghiệp phải không ngừng phấn đấu tiết kiệm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm. Cho nên, thông tin về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Nhà quản trị không chỉ quan tâm đến tổng chi phí phát sinh mà quan trọng hơn là xem chi phí đó được hình thành như thế nào, ở đâu, từ đó đề ra biện pháp quản lý vốn, tránh lãng phí, thất thoát, tiết kiệm đến mức thấp nhất chi phí nhằm hạ giá thành sản phẩm. Bên cạnh đó, những thông tin này còn là cơ sở, là tiền đề để doanh nghiệp xác định kết quả hoạt động kinh doanh. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Đối với Nhà nước, hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp là cơ sở để Nhà nước kiểm soát vốn đầu tư và thu thuế. Do đó, trong phạm vi toàn bộ nền kinh tế, việc hạ thấp giá thành sản phẩm của các doanh nghiệp sẽ đem lại tiết kiệm cho xã hội, tăng tích luỹ cho nền kinh tế. Vì vậy, tiết kiệm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm không phải chỉ là vấn đề của các doanh nghiệp mà còn của toàn xã hội. Đứng trên lĩnh vực kế toán, tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là khâu phức tạp nhất trong toàn bộ công tác kế toán của doanh nghiệp. Đảm bảo việc hạch toán giá thành chính xác, kịp thời phù hợp với đặc điểm hình thành và phát sinh chi phí là yêu cầu có tính xuyên xuốt trong quá trình hạch toán tại doanh nghiệp. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề trên, qua thời gian nghiên cứu, tìm hiểu lý luận và thực tế công tác tổ chức hạch toán tại Công ty xây dựng 492, được sự giúp đỡ nhiệt tình của cô giáo PGS.TS Phạm Thị Gái và các cô chú, anh chị phòng kế toán Công ty, em đã chọn đề tài: “Hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất - tính giá thành sản phẩm và phương hướng nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Công ty xây dựng 492”. Mục đích của đề tài là vận dụng lý luận về hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm vào việc nghiên cứu thực tế công tác hạch toán tại Công ty xây dựng 492. Nội dung của chuyên đề thực tập tốt nghiệp ngoài lời mở đầu, và kết luận bao gồm hai phần: Phần I: Tình hình thực tế về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành tại công ty xây dựng 492. Phần II: Phương hướng hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Xây dựng 492 Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Chương I Lý luận chung về hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành. I. Khái quát chung về hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành. 1. Chi phí và các cách phân loại chi phí. 1.1. Khái niệm, bản chất và nội dung kinh tế của chi phí Sự phát sinh và phát triển của xã hội loài người gắn liền với quá trình sản xuất. Nền sản xuất xã hội của bất kỳ phương thức sản xuất nào cũng gắn liền với sự vận động và tiêu hao các yếu tố cơ bản tạo nên quá trình sản xuất. Nói cách khác, quá trình sản xuất là quá trình kết hợp của ba yếu tố: tư liệu lao động, đối tượng lao độngvà sức lao động. Sự kết hợp của ba yếu tố này trong quá trình sản xuất sẽ tạo ra những sản phẩm, dịch vụ phục vụ cho nhu cầu của con người. Việc tiêu hao một lượng nhất định các yếu tố trên để sản xuất ra sản phẩm, dịch vụ đó được gọi là chi phí. Trong kinh doanh xây lắp, chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí về lao động sống và lao động vật hoá cần thiết mà doanh nghiệp đã chi ra để tiến hành hoạt động xây dựng, lắp đặt các công trình trong một kỳ kinh doanh nhất định. Đối với kế toán, chi phí sản xuất kinh doanh luôn gắn liền với một kỳ sản xuất kinh doanh nhất định và phải là chi phí thực. Vì vậy, cần có sự phân biệt giữa chi phí và chi tiêu. Chi phí của kỳ hạch toán là những hao phí về tài sản và lao động có liên quan đến khối lượng sản phẩm sản xuất ra trong kỳ chứ không phải mọi khoản chi ra trong kỳ hạch toán. Trong khi đó, chi tiêu là sự giảm đi đơn thuần các loại vật tư, tài sản, tiền vốn của doanh nghiệp, bất kể nó được dùng vào mục đích gì. Nhưng chi tiêu lại là cơ sở phát sinh của chi phí, không có chi tiêu thì không có chi phí. Trên thực tế có những chi phí tính vào kỳ hiện tại nhưng chưa được chi tiêu (như các khoản phỉa trả) hay những khoản chi tiêu của kỳ hiện tại nhưng chưa được tính vào chi phí (như mua tài sản cố định rồi khấu hao dần đưa vào chi phí). Như vậy, chi phí và chi tiêu không những khác nhau về mặt lượng mà còn khác nhau về thời gian. Sở dĩ có sự khác nhau như vậy là do đặc điểm, tính chất vận động và phương thức Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
chuyển dịch giá trị của từng loại tài sản vào quá trình sản xuất và yêu cầu kỹ thuật hạch toán chúng. 1.2. Phân loại chi phí sản xuất Chi phí sản xuất trong các doanh nghiệp bao gồm nhiều loại có nội dung, tính chất và công dụng kinh tế khác nhau, yêu cầu quản lý đối với từng loại chi phí cũng khác nhau. Do đó, muốn tập hợp và quản lý tốt chi phí tất yếu phải phân loại chi phí. Việc phân loại chi phí sản xuất một cách khoa học và hợp lý có ý nghĩa rất quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà quản trị kiểm tra phân tích chi phí, thúc đẩy việc quản lý chặt chẽ chi phí để hướng tới tiết kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Về mặt hạch toán, chi phí sản xuất thường được phân theo các tiêu thức sau đây: * Phân loại chi phí sản xuất theo yếu tố Để phục vụ cho việc tập hợp, quản lý chi phí theo nội dung kinh tế ban đầu đồng nhất của nó mà không xét đến công dụng cụ thể, địa điểm phát sinh, chi phí được phân theo yếu tố. Theo quy định hiện hành ở Việt Nam, toàn bộ chi phí được chia làm 7 yếu tố sau: -Yếu tố nguyên liệu, vật liệu: Bao gồm toàn bộ giá trị nguyên, vật liệu chính, vật liệu phụ, phụ tùng thay thế, công cụ dụng cụ sử dụng vào sản xuất kinh doanh (loại trừ giá trị dùng không hết nhập lại kho và phế liệu thu hồi cùng với nhiên liệu, động lực) - Yếu tố nhiên liệu, động lực sử dụng vào quá trình sản xuất- kinh doanh trong kỳ (trừ số dùng không hết nhập lại kho và phế liệu thu hồi). - Yếu tố tiền lương và các khoản phụ cấp lương: Phản ánh tổng số tiền lương và các khoản phụ cấp mang tính chất lương phải trả cho công nhân viên. - Yếu tố BHXH, KPCĐ, BHYT trích theo tỷ lệ quy định trên tổng số tiền lương và các khoản phụ cấp phải trả công nhân viên chức. - Yếu tố khấu hao tài sản cố định: Phản ánh tổng số khấu hao phải trích trong kỳ cho tất cả tài sản cố định sử dụng cho sản xuất kinh doanh. - Yếu tố chi phí dịch vụ mua ngoài: Phản ánh toàn bộ chi phí dịch vụ mua ngoài dùng vào sản xuất kinh doanh. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
- Yếu tố chi phí khác bằng tiền:Phản ánh toàn bộ chi phí khác bằng tiền chưa phản ánh vào các yếu tố trên dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ. Phân loại chi phí theo yếu tố có ý nghĩa lớn trong quá trình quản lý chi phí, nó cho biết kết cấu, tỉ trọng của từng yếu tố chi phí giúp cho việc xây dựng và phân tích định mức vốn lưu động cũng như việc lập, kiểm tra và phân tích dự toán chi phí. * Phân theo khoản mục chi phí trong giá thành sản phẩm. Căn cứ vào ý nghĩa của chi phí trong giá thành sản phẩm và để thuận tiện cho việc tính giá thành toàn bộ, chi phí được phân theo khoản mục. Cách phân loại này dựa vào công dụng của chi phí và mức phân bổ chi phí cho từng đối tượng. Theo đó, toàn bộ chi phí phát sinh trong kỳ của doanh nghiệp xây lắp được phân chia thành các khoản mục chi phí sau: - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Phản ánh toàn bộ chi phí về nguyên liệu, vật liệu chính, phụ, nhiên liệu được sử dụng trực tiếp để sản xuất sản phẩm xây lắp, thực hiện dịch vụ, lao vụ trong kỳ sản xuất kinh doanh. - Chi phí nhân công trực tiếp: là chi phí về tiền lương của công nhân trực tiếp xây lắp mà không bao gồm các khoản trích theo lương. - Chi phí sử dụng máy thi công: Bao gồm toàn bộ chi phí sử dụng xe, máy thi công phục vụ trực tiếp cho hoạt động xây lắp công trình theo phương thức thi công hỗn hợp vừa thủ công vừa kết hợp bằng máy. - Chi phí sản xuất chung: là những khoản chi phí phục vụ xây lắp tại các đội và các bộ phận sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp xây lắp, bao gồm: tiền lương nhân viên quản lý đội, các khoản trích theo tỉ lệ quy định trên tổng quỹ lương của toàn bộ công nhân viên chức từng bộ phận, từng đội và toàn bộ tiền ăn ca của đội, bộ phận, chi phí vật liệu dụng cụ phục vụ cho các đội - Chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp là những khoản mục chi phí ngoài sản xuất, phục vụ cho việc tính giá thành toàn bộ của doanh nghiệp. Phân loại chi phí theo khoản mục rất thuận tiện cho công tác tính giá thành sản phẩm, lập kế hoạch giá thành và định mức chi phí cho kỳ sau.Qua đó sẽ giúp những nhà quản lý có biện pháp sử dụng chi phí một cách hợp lý, tiết kiệm, đem lại hiệu quả kinh tế cao. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
* Phân loại chi phí theo cách thức kết chuyển chi phí Theo cách thức kết chuyển, toàn bộ chi phí sản xuất kinh doanh được chia thành chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ. Chi phí sản phẩm là những chi phí gắn liền với các sản phẩm được sản xuất ra hoặc được mua; còn chi phí thời kì là những chi phí làm giảm lợi tức trong một kỳ nào đó, nó không phải là một phần giá trị sản phẩm được sản xuất ra hoặc được mua nên được xem là các phí tổn, cần được khấu trừ ra từ lợi nhuận của thời kỳ mà chúng phát sinh. * Phân loại chi phí theo quan hệ của chi phí với khối lượng công việc, sản phẩm hoàn thành. Để thuận tiện cho việc lập kế hoạch và kiểm tra chi phí, đồng thời làm căn cứ để đề ra các quyết định kinh doanh, toàn bộ chi phí sản xuất kinh doanh được phân theo quan hệ với khối lượng công việc hoàn thành. Theo cách phân loại này, chi phí được chia thành biến phí và định phí. Biến phí: là những chi phí thay đổi về tổng số, về tỉ lệ so với khối lượng công việc hoàn thành, chẳng hạn chi phí về nguyên liệu, nhân công trực tiếp Tuy nhiên, chi phí biến đổi nếu tính trên một đơn vị sản phẩm thì lại có tính cố định. Định phí: là những chi phí không đổi về tổng số so với khối lượng công việc hoàn thành, chẳng hạn các chi phí về khấu hao tài sản cố định, chi phí thuê mặt bằng, phương tiện kinh doanh Các chi phí này nếu tính cho một đơn vị sản phẩm thì lại biến đổi nếu số lượng sản phẩm thay đổi. Ngoài các cách phân loại trên, để phục vụ cho việc phân tích đánh giá tình hình sử dụng chi phí, chi phí sản xuất còn được phân loại thành: chi phí ban đầu và chi phí biến đổi, chi phí cơ bản và chi phí chung, chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp, chi phí tổng hợp và chi phí đơn nhất. Mỗi cách phân loại chi phí đều có những tác dụng nhất định đối với công tác quản lý và hạch toán chi phí ở doanh nghiệp,đồng thời luôn hỗ trợ, bổ sung cho nhau giúp cho việc quản lý chung của doanh nghiệp đạt hiệu quả cao nhất. 2. Giá thành và các loại giá thành. 2.1 Khái niệm, bản chất và nội dung kinh tế của giá thành sản phẩm xây lắp Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Để xây dựng một công trình, hạng mục công trình hay hoàn thành một lao vụ thì doanh nghiệp phải đầu tư vào quá trình sản xuất thi công một lượng chi phí nhất định. Những chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra đó sẽ tham gia cấu thành nên giá thành sản phẩm xây lắp hoàn thành. Như vậy, giá thành sản phẩm xây lắp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các khoản hao phí về lao động sống và lao động vật hoá phát sinh trong quá trình sản xuất có liên quan đến khối lượng xây lắp đã hoàn thành. Giá thành sản phẩm xây lắp luôn chứa đựng hai mặt khác nhau vốn có là chi phí sản xuất và lượng giá trị sử dụng thu được cấu thành bên trong khối lượng xây lắp đã hoàn thành. Như vậy, bản chất của giá thành sản phẩm là sự chuyển dịch giá trị của những yếu tố chi phí vào sản phẩm xây lắp hoàn thành. Vì thế, giá thành có hai chức năng chủ yếu là bù đắp chi phí và chức năng lập giá. Giá thành là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh chất lượng hoạt động sản xuất, phản ánh kết quả sử dụng các loại tài sản, vật tư, lao động, tiền vốn trong quá trình sản xuất cũng như hệ thống các giải pháp kinh tế, kĩ thuật mà doanh nghiệp đã thực hiện nhằm đạt được mục đích sản xuất ra khối lượng sản phẩm nhiều nhất với chi phí thấp nhất. Giá thành là căn cứ để xác định hiệu quả kinh tế của các hoạt động sản xuất kinh doanh. Trong giá thành sản phẩm chỉ bao gồm những chi phí tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào quá trình sản xuất, tiêu thụ phải được bồi hoàn để tái sản xuất ở doanh nghiệp mà không bao gồm những chi phí phát sinh trong kỳ kinh doanh của doanh nghiệp. Mọi cách tính toán chủ quan, không phản ánh đúng các yếu tố giá trị trong giá thành đều có thể dẫn đến việc phá vỡ các quan hệ hàng hoá- tiền tệ, không xác định được hiệu quả kinh doanh và không thực hiện tái sản xuất giản đơn và tái sản xuất mở rộng. 2.2. Phân loại giá thành Để đáp ứng các yêu cầu của quản lý, hạch toán và kế hoạch hoá giá thành cũng như yêu cầu xây dựng giá thành sản phẩm, giá thành sản phẩm xây lắp được phân loại như sau: Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
* Theo thời điểm tính và nguồn số liệu để tính giá thành Theo phương pháp này, chỉ tiêu giá thành được chia làm 3 loại: - Giá thành dự toán: là tổng số các chi phí dự toán để hoàn thành một khối lượng xây lắp. Giá thành dự toán được xác định trên cơ sở các định mức theo thiết kế được duyệt và khung giá quy định đơn giá xây dựng cơ bản áp dụng vào từng vùng lãnh thổ, từng địa phương do cấp có thẩm quyền ban hành. Giá thành dự toán = Giá trị dự toán – Lãi định mức Trong đó, giá trị dự toán là chỉ tiêu dùng làm căn cứ cho các doanh nghiệp xây lắp xây dựng kế hoạch sản xuất của đơn vị, đồng thời làm căn cứ cho các cơ quan quản lý nhà nước giám sát hoạt động xây lắp. Lãi định mức là chỉ tiêu Nhà nước quy định ngành xây dựng cơ bản phải tạo ra để tích luỹ cho xã hội. - Giá thành kế hoạch: Là chỉ tiêu được xác định trên cơ sở giá thành dự toán gắn liền với điều kiện cụ thể của doanh nghiệp. Giá thành kế hoạch = Giá thành dự toán – Mức hạ giá thành dự toán Giá thành kế hoạch của sản phẩm xây lắp là mục tiêu phấn đấu của doanh nghiệp, là căn cứ để so sánh, phân tích, đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch giá thành và kế hoạch hạ thấp giá thành của doanh nghiệp. - Giá thành thực tế: Là chỉ tiêu giá thành được xác định theo số liệu hao phí thực tế liên quan đến khối lượng xây lắp hoàn thành bao gồm chi phí định mức, vượt định mức và các chi phí khác. Giá thành thực tế là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp, phản ánh kết quả phấn đấu của doanh nghiệp trong việc tổ chức và sử dụng các giải pháp kinh tế- tổ chức- kĩ thuật để thực hiện quá trình sản xuất sản phẩm, là cơ sở để xác định kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. * Theo phạm vi phát sinh chi phí Theo phạm vi phát sinh chi phí, giá thành sản phẩm được chia làm 2 loại: - Giá thành công tác xây lắp thực tế: phản ánh giá thành của một khối lượng công tác xây lắp đã hoàn thành đến điểm dừng kỹ thuật hợp lý. - Giá thành công trình, hạng mục công trình hoàn thành: là toàn bộ chi phí chi ra để tiến hành thi công công trình, hạng mục công trình từ khi khởi công đến khi hoàn thành bàn giao cho bên chủ đầu tư. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
3. Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành. 3.1 Đối tượng và phương pháp hạch toán chi phí sản xuất Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là phạm vi, giới hạn mà các chi phí sản xuất phát sinh được tổ chức tập hợp và phân bổ theo đó. Giới hạn tập hợp chi phí sản xuất có thể là nơi gây ra chi phí hoặc nơi chịu phí. Để xác định đúng đối tượng tập hợp chi phí cần căn cứ vào loại hình sản xuất, đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp. Trong sản xuất xây lắp, với tính chất phức tạp của quy trình công nghệ, loại hình sản xuất đơn chiếc, sản phẩm xây lắp có giá trị kinh tế lớn, thường được phân chia thành nhiều khu vực, bộ phận thi công. Mỗi công trình, hạng mục công trình đều có dự toán, thiết kế riêng, cấu tạo vật chất khác nhau nên tuỳ thuộc vào công việc cụ thể, trình độ quản lý của mỗi doanh nghiệp xây lắp mà đối tượng hạch toán chi phí có thể là từng công trình, hạng mục công trình hay từng đơn đặt hàng. Việc xác định đối tượng hạch toán chi phí sản xuất là khâu đầu tiên, cần thiết của công tác hạch toán chi phí sản xuất. Chỉ có xác định đúng đắn đối tượng hạch toán chi phí sản xuất mới có thể tổ chức tốt công tác hạch toán chi phí. Trên cơ sở đối tượng hạch toán chi phí, kế toán lựa chọn phương pháp hạch toán chi phí thích ứng. Phương pháp hạch toán chi phí sản xuất là một phương pháp hay hệ thống các phương pháp được sử dụng để tập hợp và phân loại các chi phí sản xuất trong phạm vi giới hạn của đối tượng hạch toán chi phí. Trong doanh nghiệp xây lắp có phương pháp hạch toán chi phí sản xuất theo công trình, hạng mục công trình, phương pháp hạch toán chi phí sản xuất theo đơn đặt hàng. 3.2 Đối tượng tính giá thành Do có sự khác nhau cơ bản về giới hạn tập hợp chi phí trong hạch toán chi phí sản xuất và sản phẩm hoàn thành cần phải tính giá thành một đơn vị, việc hạch toán quá trình sản xuất có thể phân thành hai giai đoạn là giai đoạn xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và giai đoạn xác định đối tượng tính giá thành sản phẩm. Xác định đối tượng tính giá thành sản phẩm là xác định đối tượng mà hao phí vật chất của doanh nghiệp bỏ ra để sản xuất đã được kết tinh trong đó nhằm định lượng hao phí cần được bù đắp cũng như tính toán được kết quả kinh doanh. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Trong doanh nghiệp xây lắp, do sản phẩm mang tính đơn chiếc, mỗi sản phẩm đều có một dự toán và thiết kế riêng nên đối tượng tính giá thành được xác định là các công trình, hạng mục công trình, các giai đoạn công việc, các khối lượng xây lắp có tính dự toán riêng đã hoàn thành. Việc xác định đối tượng tính giá thành là công việc cần thiết đầu tiên trong toàn bộ công việc tính giá thành sản phẩm của kế toán. Xác định đối tượng tính giá thành đúng, phù hợp với điều kiện, đặc điểm của doanh nghiệp xây lắp, giúp cho kế toán tổ chức mở sổ và kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch giá thành sản phẩm có hiệu quả, đáp ứng yêu cầu quản lý nội bộ của doanh nghiệp xây lắp. 4. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm và ý nghĩa của việc tính đúng, đủ giá thành 4.1 Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có mối quan hệ chặt chẽ với nhau trong quá trình sản xuất tạo ra sản phẩm xây lắp. Chúng là hai mặt khác nhau của quá trình sản xuất. Chi phí sản xuất phản ánh mặt hao phí của quá trình sản xuất còn giá thành sản phẩm phản ánh mặt kết quả sản xuất. Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm đều bao gồm các hao phí về lao động sống và lao động vật hoá mà doanh nghiệp bỏ ra trong quá trình sản xuất. Khi giá trị sản phẩm dở dang đầu kỳ và cuối kỳ bằng nhau thì tổng giá thành sản phẩm bằng tổng chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ. Tuy nhiên, nếu bộ phận chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ và cuối kỳ không bằng nhau thì chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm khác nhau về lượng. Điều đó được thể hiện qua sơ đồ sau: CPSX dở dang đầu kỳ B CPSX phát sinh trong kỳ A D Tổng giá thành sản phẩm C CPSX dở dang cuối kỳ Qua sơ đồ ta thấy: AC= AB + BD - CD, hay: Tổng giá thành = Chi phí sản xuất + Chi phí sản xuất - Chi phí sản xuất sản phẩm dở dang đầu kỳ phát sinh trong kỳ dở dang cuối kỳ Như vậy, chi phí sản xuất luôn gắn với từng thời kỳ phát sinh chi phí còn giá thành lại đồng thời liên quan tới cả chi phí phát sinh trong kỳ và chi phí kỳ trước (chi Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
phí dở dang đầu kỳ) chuyển sang. Giá thành sản phẩm gắn với khối lượng sản phẩm, công việc, lao vụ đã sản xuất hoàn thành trong kỳ mà không tính đến chi phí đó phát sinh ở kỳ nào. Còn chi phí sản xuất bao gồm toàn bộ chi phí bỏ ra trong một kỳ sản xuất kinh doanh mà không tính đến chi phí đó liên quan đến khối lượng sản phẩm đã hoàn thành hay chưa. 4.2 ý nghĩa của việc tính đúng, tính đủ giá thành Đối với doanh nghiệp sản xuất nói chung, doanh nghiệp xây lắp nói riêng, chỉ tiêu chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm là những chỉ tiêu kinh tế quan trọng mà bất kì nhà quản lý nào cũng phải quan tâm bởi đó là những chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh chất lượng hoạt động sản xuất kinh doanh và hơn nữa nó còn quyết định đến kết quả sản xuất và ảnh hưởng tới thu nhập của toàn bộ cán bộ công nhân viên trong doanh nghiệp. Do đó cần phải hạch toán chính xác, đầy đủ và kịp thời chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm để cung cấp thông tin cho các nhà quản lý giúp họ nắm được tình hình sử dụng vật tư, tài sản, lao động đánh giá được thực trạng kinh doanh thực tế của doanh nghiệp từ đó có những quyết định quản lý đúng đắn, tiết kiệm chi phí sản xuất và hạ giá thành sản phẩm. Hạch toán chính xác chi phí sản xuất không chỉ là việc tổ chức, ghi chép, phản ánh theo đúng giá trị thực tế của chi phí mà còn phải theo đúng địa điểm phát sinh và đối tượng chịu phí. Tính đúng giá thành là tính toán chính xác và hạch toán đúng nội dung kinh tế của chi phí đã hao phí để sản xuất ra sản phẩm. Vì vậy, phải xác định đúng đối tượng tính giá thành, vận dụng đúng phương pháp tính giá thành và giá thành phải được tính trên cơ sở số liệu chi phí sản xuất kế toán đã tập hợp một cách chính xác. Tính đủ giá thành là tính toán đầy đủ mọi chi phí đã bỏ ra cho sản xuất sản phẩm nhưng cũng phải loại bỏ những chi phí không liên quan, không cần thiết. Việc tổ chức công tác quản lý và hạch toán chi phí sản xuất, tính giá thành sản phẩm phù hợp với đặc điểm kinh doanh và tình hình thực tế của doanh nghiệp sẽ cho ta những thông tin chính xác, kịp thời phục vụ cho công tác quản trị doanh nghiệp cũng như định hướng cho hoạt động kinh doanh. Tính đúng, tính đủ giá thành sản phẩm sẽ đảm bảo cho doanh nghiệp tránh được lãi giả, lỗ thật và ngược lại. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
II. Đặc điểm hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 1. Đặc điểm kinh doanh xây lắp ảnh hưởng đến hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Xây dựng cơ bản là ngành sản xuất vật chất quan trọng mang tính chất công nghiệp nhằm tái sản xuất tài sản cố định cho tất cả các ngành trong nền kinh tế quốc dân, tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật cho xã hội, tăng cường tiềm lực kinh tế, quốc phòng và góp phần thúc đẩy quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Do đó, quản lý tốt và hạch toán đúng đủ chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Tuy nhiên, ngành xây dựng cơ bản cũng có những nét đặc thù riêng chi phối công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Những nét đặc thù đó là: Sản phẩm xây lắp là các công trình, vật kiến trúc thuộc kết cấu hạ tầng của nền kinh tế quốc dân có quy mô và giá trị lớn, kết cấu phức tạp, thời gian sử dụng lâu dài Do vậy, việc tổ chức quản lý và hạch toán nhất thiết phải có các dự toán thiết kế, thi công được lập theo từng công trình, hạng mục công trình. Trong quá trình thi công xây lắp phải thường xuyên so sánh kiểm tra việc thực hiện dự toán chi phí, tìm ra nguyên nhân vượt, hụt dự toán và đánh giá hiệu quả kinh doanh trên cơ sở lấy dự toán làm thước đo. Sản phẩm xây lắp cố định tại nơi sản xuất còn các điều kiện sản xuất (xe máy, thiết bị thi công, người lao động ) phải di chuyển theo địa điểm đặt sản phẩm. Mặt khác, hoạt động xây dựng cơ bản thường tiến hành ngoài trời nên chịu ảnh hưởng của điều kiện thiên nhiên, thời tiết. Đặc điểm này làm cho công tác quản lý, sử dụng, hạch toán tài sản, vật tư rất phức tạp, dễ bị mất mát, hư hỏng làm tăng chi phí sản xuất. Bên cạnh đó, chu kì sản xuất của đơn vị xây lắp thường rất dài, chi phí phát sinh thường xuyên trong khi doanh thu chỉ phát sinh ở từng thời điểm nhất định. Do đó, kỳ tính giá thành ở các đơn vị xây lắp thường được xác định theo kỳ sản xuất. Tổ chức sản xuất trong các doanh nghiệp xây lắp ở nước ta hiện nay phổ biến theo phương thức khoán gọn các công trình, hạng mục công trình, khối lượng hoặc Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
công việc cho các đơn vị trong nội bộ doanh nghiệp (đội, xí nghiệp ). Trong giá khoán gọn, không chỉ có tiền lương mà còn có đủ các chi phí về vật liệu, công cụ, dụng cụ thi công, chi phí chung của bộ phận nhận khoán. Sản phẩm xây lắp được tiêu thụ theo giá dự toán hoặc giá thoả thuận với chủ đầu tư từ trước (giá đấu thầu) nên tính chất hàng hoá của sản phẩm thể hiện không rõ hay nói cách khác, tác động của yếu tố thị trường bị hạn chế. Giá thành công trình xây lắp không bao gồm giá trị bản thân thiết bị do chủ đầu tư đưa vào để lắp đặt mà chỉ bao gồm những chi phí do doanh nghiệp xây lắp bỏ ra có liên quan đến xây lắp công trình. Giá thành công tác xây dựng và lắp đặt kết cấu bao gồm giá trị vật kết cấu và giá trị thiết bị kèm theo như các thiết bị vệ sinh, thông gió, thiết bị sưởi ấm, điều hoà nhiệt độ, thiết bị truyền dẫn Những đặc điểm trên đòi hỏi doanh nghiệp phải tổ chức công tác hạch toán kế toán trên cơ sở tuân thủ chế độ kế toán nhưng cũng phải phù hợp với đặc điểm đặc thù của hoạt động kinh doanh xây lắp để đảm bảo chất lượng công tác kế toán, cung cấp kịp thời những thông tin cho quản lý. 2. Hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành Theo chế độ quy định, các doanh nghiệp xây lắp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên, do đó, hạch toán chi phí sản xuất trong các doanh nghiệp xây lắp là theo phương pháp KKTX. Tất cả các nghiệp vụ kinh tế phát sinh phải được phản ánh, ghi chép đầy đủ, kịp thời Để tổng hợp chi phí sản xuất phục vụ cho việc tính giá thành sản phẩm kế toán sử dụng tài khoản 154- Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang. Tài khoản này được mở chi tiết cho từng đối tượng hạch toán chi phí sản xuất và đối tượng tính gía thành sản phẩm xây lắp (công trình, hạng mục công trình ). Kết cấu của tài khoản này như sau: Bên Nợ: Tập hợp chi phí thực tế phát sinh trong kì. Bên Có: - Các khoản giảm chi phí. - Tổng giá thành sản xuất của sản phẩm, dịch vụ hoàn thành. Dư Nợ: Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Ngoài ra, kế toán còn sử dụng các tài khoản 621, 622, 623, 627 để phản ánh chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công, chi phí sản xuất chung thực tế phát sinh trong kỳ. Sơ đồ hạch toán hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp TK 152, 331 TK 621 TK 154 TK 632, 155 Chi phí nguyên Kết chuyển CPNVL trực tiếp kết chuyển vật liệu trực tiếp giá thành công TK 623 trình hoàn Công nhân Kết chuyển CPSDMTC thành bàn giao SDMTC cho chủ đầu tư TK 334 TK 622 hay chờ tiêu thụ Tiền Công nhân Kết chuyển CPNCTT lương trực tiếp xây lắp phải trả TK 627 Tập TK 214, 338, 111 hợp phân bổ (hoặc kết CP Chi phí SXC khácSXC chuyển) CPSXC 3. Các bước hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành. Chi phí sản xuất bao gồm nhiều loại với tính chất và nội dung khác nhau. Việc tập hợp chi phí phải được tiến hành theo một trình tự hợp lý, khoa học thì mới có thể tính giá thành một cách chính xác, kịp thời. Trình tự này phụ thuộc vào tính chất, đặc điểm sản xuất của từng ngành, nghề, từng doanh nghiệp, trình độ quản lý và hạch toán Đối với doanh nghiệp xây lắp, hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm thường qua các bước sau: Bước 1: Tập hợp các chi phí cơ bản có liên quan trực tiếp cho từng đối tượng hạch toán chi phí (công trình, hạng mục công trình ). Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Bước 2: Tính toán và phân bổ lao vụ của các ngành sản xuất kinh doanh phụ có liên quan trực tiếp cho từng công trình, hạng mục công trình trên cơ sở khối lượng lao vụ phục vụ và đơn giá của lao vụ đó. Bước 3: Tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất chung cho các công trình, hạng mục công trình có liên quan theo tiêu thức phù hợp. Bước 4: Kiểm kê, xác định sản phẩm dở dang cuối kỳ. Bước 5: Tính giá thành sản phẩm theo đối tượng tính giá thành (công trình, hạng mục công trình). III. Hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp là những chi phí về nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, các cấu kiện hoặc các bộ phận rời, vật liệu luân chuyển tham gia cấu thành nên thực thể sản phẩm xây lắp (không kể vật liệu phục vụ cho máy móc thi công, phương tiện thi công và những vật liệu tính trong chi phí sản xuất chung). Giá trị vật liệu được hạch toán vào khoản mục này ngoài giá trị thực tế còn có cả chi phí thu mua, vận chuyển từ nơi mua về nơi nhập kho hoặc xuất thẳng đến chân công trình. Nguyên vật liệu sử dụng cho xây dựng hạng mục công trình nào phải được tính trực tiếp cho hạng mục công trình đó trên cơ sở chứng từ gốc theo số lượng thực tế đã sử dụng và theo giá xuất kho thực tế. Trường hợp nguyên vật liệu xuất dùng có liên quan đến nhiều công trình, không thể tổ chức hạch toán riêng được thì kế toán phải phân bổ chi phí cho các công trình theo tiêu thức thích hợp như theo định mức tiêu hao, theo khối lượng thực hiện Để phản ánh chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, kế toán sử dụng tài khoản 621- chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Tài khoản này được mở chi tiết theo từng công trình xây dựng, lắp đặt (công trình, hạng mục công trình, các giai đoạn công việc, khối lượng công việc, khối lượng xây lắp có dự toán riêng). Kết cấu tài khoản này như sau: Bên Nợ: Giá trị nguyên vật liệu xuất dùng trực tiếp cho xây dựng, lắp đặt. Bên Có: - Giá trị nguyên vật liệu xuất dùng không hết nhập lại kho hay chuyển sang kỳ sau. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
- Kết chuyển hoặc phân bổ giá trị nguyên vật liệu thực tế sử dụng cho hoạt động xây lắp trong kỳ vào bên nợ TK 154- chi phí sản xuất kinh doanh dở dang và chi tiết cho các đối tượng để tính giá thành công trình. Tài khoản 621 cuối kỳ không có số dư. *Phương pháp hạch toán: Hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp được khái quát qua sơ đồ sau: Sơ đồ hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp TK 152 TK 621 TK 152, 111 Xuất kho NVL cho sản xuất VL sử dụng không hết nhập kho hay bán thu hồi TK 111, 112, 1412, 331 TK 154 Mua NVL chuyển đến tận Kết chuyển CPNVLTT chân công trình IV. Hạch toán chi phí nhân công trực tiếp. Chi phí nhân công trực tiếp bao gồm các khoản thù lao lao động phải trả cho công nhân trực tiếp xây lắp các công trình, công nhân phục vụ thi công (kể cả công nhân vận chuyển bốc dỡ vật tư trong phạm vi mặt bằng xây lắp và công nhân chuẩn bị thi công và thu dọn hiện trường). Chi phí nhân công trực tiếp không bao gồm các khoản trích KPCĐ, BHXH, BHYT tính theo tiền lương phải trả cho công nhân trực tiếp xây lắp và tiền ăn ca của công nhân xây lắp mà chúng được hạch toán vào chi phí sản xuất chung. Để theo dõi chi phí nhân công trực tiếp, kế toán sử dụng tài khoản 622- chi phí nhân công trực tiếp. Khi hạch toán, tài khoản này được mở chi tiết theo từng công trình, hạng mục công trình, giai đoạn công việc Tài khoản này có kết cấu như sau: Bên Nợ: Chi phí nhân công trực tiếp thực tế phát sinh. Bên Có: Kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp vào tài khoản tính giá thành. Tài khoản 622 cuối kỳ không có số dư. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Sơ đồ hạch toán chi phí nhân công trực tiếp TK 3341 TK 622 TK 154 Phải trả cho CN thuộc danh sách Kết chuyển CPNCTT TK 3342,111 Phải trả cho lao động thuê ngoài V. Hạch toán chi phí sử dụng máy thi công. Máy móc thi công là các loại máy phục vụ trực tiếp cho sản xuất xây lắp như máy trộn bê tông, cần trục, cần cẩu tháp, máy ủi, máy xúc, Chi phí sử dụng máy thi công là những chi phí có liên quan trực tiếp đến việc sử dụng xe và máy thi công, bao gồm các loại nguyên, vật liệu xuất dùng cho máy thi công, tiền lương phải trả cho công nhân điều khiển và phục vụ máy thi công, khấu hao máy thi công, tiền thuê máy thi công, chi phí dịch vụ mua ngoài cho sử dụng máy thi công Chi phí sử dụng máy thi công được chia làm hai loại: chi phí thường xuyên và chi phí tạm thời. - Chi phí thường xuyên: là những chi phí hàng ngày cần thiết cho việc sử dụng máy thi công như chi phí khấu hao máy, chi phí về thuê máy, nhiên liệu, động lực - Chi phí tạm thời: là những chi phí có liên quan đến việc tháo lắp, chạy thử, vận chuyển máy thi công và những công trình tạm thời phục vụ máy thi công. Chi phí này được phân bổ dần theo thời gian sử dụng máy thi công ở công trường. Do đặc điểm của hoạt động xây lắp và của sản phẩm xây lắp, một máy thi công có thể sử dụng cho nhiều công trình trong kỳ hạch toán. Vì vậy, cần phân bổ chi phí máy thi công cho từng công trình. Theo chế độ quy định hiện nay, có ba tiêu thức phân bổ là: theo khối lượng công việc hoàn thành của ca máy, theo ca máy làm việc, theo dự toán chi phí sử dụng máy thi công. Công thức phân bổ như sau: Chi phí sử dụng máy Tổng chi phí máy thi công cần phân bổ Tổng tiêu thức thi công phân bổ = x phân bổ của cho từng đối tượng Tổng tiêu thức phân bổ của tất cả các đối tượng từng đối tượng Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Đối với trường hợp doanh nghiệp xây lắp thực hiện xây lắp công trình theo phương thức thi công hỗn hợp vừa thủ công, vừa bằng máy, để tập hợp và phân bổ chi phí sử dụng máy thi công phục vụ trực tiếp cho hoạt động xây lắp, kế toán sử dụng tài khoản 623- chi phí sử dụng máy thi công. Trường hợp doanh nghiệp thực hiện xây lắp công trình hoàn toàn bằng máy thì không sử dụng tài khoản 623 mà kế toán hạch toán trực tiếp vào các tài khoản 621, 622, 627. Mặt khác, các khoản trích KPCĐ, BHXH, BHYT tính theo tiền lương phải trả công nhân sử dụng máy thi công và tiền ăn ca không hạch toán vào TK 623 mà phản ánh vào TK 627- chi phí sản xuất chung. Tài khoản 623 có kết cấu như sau: Bên Nợ: Tập hợp chi phí sử dụng máy thi công thực tế phát sinh. Bên Có: Kết chuyển (hoặc phân bổ) chi phí sử dụng máy thi công cho các công trình, hạng mục công trình. Tài khoản 623 không có số dư cuối kỳ và chi tiết làm 6 tiểu khoản: TK 6231- Chi phí nhân công. TK 6231- Chi phí vật liệu. TK 6233- Chi phí dụng cụ sản xuất. TK 6234- Chi phí khấu hao máy thi công. TK 6237- Chi phí dịch vụ mua ngoài. TK 6238- Chi phí bằng tiền khác. Việc hạch toán cụ thể chi phí sử dụng máy thi công phụ thuộc vào hình thức sử dụng máy thi công của mỗi doanh nghiệp. * Trường hợp Công ty có tổ chức đội máy thi công riêng Trong trường hợp này, hạch toán chi phí sử dụng máy thi công được tiến hành như sau: toàn bộ chi phí liên quan trực tiếp đến đội máy thi công được tập hợp riêng trên các TK 621, 622, 627 (chi tiết đội máy thi công). Cuối kỳ, tổng hợp chi phí vào tài khoản 154 (1543 chi tiết đội máy thi công) để tính giá thành ca máy (hoặc giờ máy). Căn cứ vào giá thành của một ca máy (hoặc giờ máy) và số ca máy (hoặc giờ máy) mà đội máy thi công phục vụ cho từng đối tượng (công trình, hạng mục công trình ) để phân bổ chi phí của đội máy thi công cho từng đối tượng. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Quy trình hạch toán được khái quát qua sơ đồ sau: TK 152, 153, 111, 112 TK 621 TK 154 TK 623 CPNVLTT Kết chuyển Giá thành của đội máy (1) thi công TK 3341, 3342 TK 622 TK 512 CPNCTT Kết chuyển Giá bán nội (2) bộ TK 111, 112, 214, 331 TK 627 TK 632 CPSXC Kết chuyển (2) Giá thành dịch vụ của đội MTC (1) Các bộ phận trong doanh nghiệp không tính kết quả riêng mà thực hiện phương thức cung cấp lao vụ máy lẫn nhau. (2) Các bộ phận trong doanh nghiệp xác định kết quả riêng(doanh nghiệp thực hiện phương thức bán lao vụ máy lẫn nhau) * Trường hợp từng đội xây lắp có máy thi công riêng. Các chi phí liên quan đến máy thi công được tập hợp riêng trên tài khoản 623 – chi phí sử dụng máy thi công, cuối kỳ kết chuyển hoặc phân bổ theo từng đối tượng (công trình, hạng mục công trình ) Sơ đồ hạch toán chi phí sử dụng máy thi công TK 152, 111, 112 TK 623 TK 154 Chi phí vật liệu Kết chuyển hoặc TK 3341, 3342, 111 phân bổ CPSDMTC Chi phí nhân công TK 214, 152, 111, 112 Chi phí khác TK 133 VAT được khấu trừ (nếu có) Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
* Trường hợp máy thi công thuê ngoài Toàn bộ chi phí thuê máy thi công tập hợp vào tài khoản 623. Cuối kỳ, kết chuyển vào tài khoản 154 theo từng đối tượng. TK 331, 111, 112 TK 623 TK 154 Giá thuê chưa thuế Kết chuyển hoặc phân bổ CPSDMTC TK 133 VAT VI. Hạch toán chi phí sản xuất chung. Chi phí sản xuất chung phản ánh những chi phí phục vụ xây lắp tại các đội và các bộ phận sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp xây lắp bao gồm: lương nhân viên quản lý đội, tiền ăn giữa ca, trích BHXH, BHYT, KPCĐ theo tỉ lệ quy định trên tổng số lương công nhân viên chức của đội, khấu hao tài sản cố định dùng chung cho hoạt động của đội, chi phí dịch vụ mua ngoài và chi phí khác bằng tiền. Nếu các khoản chi phí chỉ liên quan đến một công trình, hạng mục công trình sẽ được tập hợp trực tiếp cho từng công trình, hạng mục công trình đó. Còn các khoản chi phí có liên quan đến nhiều đối tượng thì sẽ được phân bổ cho các đối tượng theo tiêu thức thích hợp như: tiền lương công nhân xây lắp hoặc chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Để hạch toán chi phí sản xuất chung, kế toán sử dụng tài khoản 627- chi phí sản xuất chung. Tài khoản này được mở chi tiết theo từng đối tượng xây lắp. Kết cấu của tài khoản này như sau: Bên Nợ: Các khoản chi phí sản xuất chung phát sinh trong kỳ. Bên Có: - Các khoản ghi giảm chi phí sản xuất chung. - Phân bổ và kết chuyển chi phí sản xuất chung vào tài khoản tính giá thành Tài khoản 627 không có số dư cuối kỳ và được chi tiết thành 6 tiểu khoản: TK 6271- Chi phí nhân viên phân xưởng TK 6272- Chi phí vật liệu Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
TK 6273- Chi phí dụng cụ sản xuất TK 6274- Chi phí khấu hao TSCĐ TK 6277- Chi phí dịch vụ mua ngoài TK 6278- Chi phí khác bằng tiền Phương pháp hạch toán chi phí sản xuất chung được khái quát qua sơ đồ sau: Sơ đồ hạch toán chi phí sản xuất chung TK 334 TK 627 TK 152, 111, 112 Phải trả CNV Các khoản thu hồi TK 338 Trích BHXH, BHYT, KPCĐ TK 154 TK 152, 153 Phân bổ hoặc kết chuyển Chi phí vật liệu, dụng cụ CPSXC TK 214 Khấu hao TSCĐ TK 142 Phân bổ dần CP trả trước TK 335 Trích trước chi phí phải trả TK 331, 111, 112 Các khoản chi phí SXC khác VII. Hạch toán thiệt hại trong sản xuất 1. Hạch toán thiệt hại trong sản xuất Các doanh nghiệp sản xuất nói chung và các doanh nghiệp xây lắp nói riêng đều không thể tránh được những thiệt hại trong quá trình sản xuất, đặc biệt do đặc điểm của ngành xây dựng là tiến hành ngoài trời nên phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
nhiên vì vậy có thể gặp nhiều rủi ro, tạo nên những khoản thiệt hại bất ngờ ngoài dự toán. Đây là những nguyên nhân làm tăng chi phí, giảm lợi nhuận của doanh nghiệp. Do đó, kế toán phải hạch toán chính xác giá trị thiệt hại trong sản xuất và đúng với nguyên nhân của thiệt hại nhằm phản ánh đúng kết quả sản xuất và giúp doanh nghiệp đưa ra được những biện pháp xử lý kịp thời để tránh các thiệt hại về sau. Thiệt hại trong sản xuất xây lắp bao gồm thiệt hại phá đi làm lại và thiệt hại ngừng sản xuất. Thiệt hại phá đi làm lại: do xây lắp sai thiết kế, không đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng, không được bên giao thầu nghiệm thu buộc phải thêm chi phí sửa chữa hoặc phá đi làm lại cho đạt yêu cầu nghiệm thu. Thiệt hại do ngừng sản xuất: do các nguyên nhân về thời tiết, do không cung ứng kịp thời vật tư, nhân công Việc hạch toán thiệt hại về ngừng sản xuất giống như các doanh nghiệp công nghiệp. Đối với thiệt hại về phá đi làm lại, kế toán cần mở sổ theo dõi riêng. TK 1381 TK 111, 152 Giá trị phế liệu thu hồi TK 1388, 334 Giá trị cá nhân bồi thường TK 811 Giá trị tính vào chi phí khác TK 415 Thiệt hại trừ vào dự phòng TK 131 Giá trị chủ đầu tư đồng ý bồi thường VIII.Tổng hợp chi phí sản xuất, kiểm kê đánh giá sản phẩm làm dở. 1. Tổng hợp chi phí sản xuất. Cuối kỳ, kế toán tiến hành tập hợp chi phí sản xuất để tính giá thành sản phẩm xây lắp hoàn thành trong kỳ. Toàn bộ chi phí sản xuất (chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công, chi phí sản xuất chung) phát sinh trong quá trình thi công sẽ được kết chuyển sang tài khoản 154 –chi phí sản xuất kinh doanh dở dang. Việc tổng hợp chi phí sản xuất trong xây lắp được tiến Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
hành theo từng đối tượng (công trình, hạng mục công trình ) và chi tiết theo khoản mục vào bên nợ tài khoản 154. Sơ đồ hạch toán tổng hợp chi phí sản xuất TK 621, 622, 623, 627 TK 154 (1) Kết chuyển chi phí sản xuất TK 331 (3) Giá trị bàn giao (2) TK 632 TK 133 (4) (1)- Trường hợp tự làm (3)- Nếu xác định là chưa tiêu thụ (2)- Trường hợp là nhà thầu chính (4)- Nếu xác định là tiêu thụ 2. Kiểm kê, đánh giá sản phẩm làm dở. Để phục vụ cho việc tính giá thành sản xuất của sản phẩm xây lắp, định kỳ (tháng, quý) doanh nghiệp phải tiến hành kiểm kê khối lượng công việc đã hoàn thành hay đang dở dang. Hơn nữa, để tính giá thành sản phẩm xây lắp chính xác đòi hỏi công tác kiểm kê khối lượng xây lắp dở dang phải được thực hiện đầy đủ, chính xác và kịp thời, đồng thời phải phát hiện được tổn thất trong quá trình thi công. Phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang trong sản xuất xây lắp phụ thuộc vào phương thức thanh toán khối lượng xây lắp hoàn thành giữa bên nhận thầu và bên giao thầu. Nếu quy định thanh toán sản phẩm xây lắp sau khi hoàn thành toàn bộ thì giá trị sản phẩm dở dang là tổng chi phí phát sinh từ lúc khởi công đến cuối tháng đó. Nếu quy định thanh toán sản phẩm xây lắp theo điểm dừng kỹ thuật hợp lý thì giá trị sản phẩm dở dang là giá trị khối lượng xây lắp chưa đạt đến điểm dừng kĩ thuật hợp lý đã quy định và được tính giá theo chi phí thực tế trên cơ sở phân bổ chi phí thực tế của hạng mục công trình đó cho các giai đoạn, tổ hợp công việc đã hoàn thành và giai đoạn dở dang theo giá trị dự toán của chúng hoặc theo tỷ lệ sản phẩm hoàn thành tương đương. Công thức phân bổ như sau: Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
* Theo giá trị dự toán Chi phí thực khối lượng xây lắp + khối lượng xây lắp Giá trị dự tế khối lượng dở dang đầu kỳ thực hiện trong kỳ toán của xây lắp dở = x khối lượng dang cuối kỳ Giá trị dự toán của Giá tri dự toán của xây lắp khối lượng xây lắp + khối lượng xây lắp dở dang hoàn thành trong kỳ dở dang cuối kỳ cuối kỳ * Theo tỷ lệ sản phẩm hoàn thành tương đương Chi phí Chi phí thực tế của Chi phí thực tế của khối Chi phí của thực tế khối lượng xây lắp + lượng xây lắp thực hiện khối lượng của khối dở dang đầu kỳ trong kỳ xây lắp dở lượng xây = x dang cuối kỳ lắp dở dang Chi phí dự toán của Chi phí dự toán của khối đã tính chuyển cuối kỳ khối lượng xây lắp + lượng xây lắp dở dang cuối theo SP hoàn hoàn thành bàn giao kỳ đã tính chuyển theo SP thành tương trong kỳ hoàn thành tương đương đương. IX. Các phương pháp tính giá thành chủ yếu. Phương pháp tính giá thành sản phẩm là một phương pháp hay hệ thống phương pháp được sử dụng để tính giá thành đơn vị sản phẩm. Trong doanh nghiệp xây lắp, kế toán thường sử dụng các phương pháp sau: * Phương pháp trực tiếp (phương pháp giản đơn) Theo phương pháp này, chi phí sản xuất được tập hợp cho từng đối tượng tập hợp chi phí sản xuất (cũng là đối tượng tính giá thành). Đối với loại chi phí chỉ liên quan đến một đối tượng thì tập hợp trực tiếp vào sổ chi tiết của đối tượng đó, còn loại chi phí phát sinh có liên quan đến nhiều đối tượng thì kế toán dựa vào một tiêu thức phân bổ thích hợp để phân bổ loại chi phí này cho từng đối tượng vào sổ chi tiết tương ứng. Đến kỳ tính giá thành, kế toán dựa vào sổ tập hợp chi phí sản xuất và kết quả kiểm kê, xác định giá trị sản phẩm dở dang để tính giá thành sản phẩm hoàn thành theo công thức: Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Tổng giá thành Giá trị SP Chi phí SX Các phát Giá trị SP sản phẩm = dở dang + thực tế - sinh giảm - dở dang hoàn thành đầu kỳ trong kỳ CPSX cuối kỳ Phương pháp này được sử dụng khá phổ biến trong các doanh nghiệp xây lắp hiện nay bởi vì sản xuất xây lắp mang tính đơn chiếc, đối tượng tập hợp chi phí thường phù hợp với đối tượng tính giá thành và do cách tính đơn giản, dễ thực hiện của phương pháp này. * Phương pháp tính giá thành theo đơn đặt hàng Các doanh nghiệp sản xuất theo đơn đặt hàng, đối tượng hạch toán chi phí sản xuất là từng đơn đặt hàng cụ thể, đối tượng tính giá thành sản phẩm là sản phẩm của từng đơn đặt hàng. Đặc điểm của việc hạch toán chi phí sản xuất trong các doanh nghiệp này là toàn bộ chi phí sản xuất phát sinh đều được tập hợp theo từng đơn đặt hàng. Đối với các chi phí trực tiếp (nguyên vật liệu, nhân công trực tiếp ) phát sinh trong kỳ liên quan trực tiếp đến đơn đặt hàng nào thì được hạch toán trực tiếp cho đơn đặt hàng đó theo các chứng từ gốc (hay bảng phân bổ chi phí). Đối với chi phí sản xuất chung, sau khi tập hợp xong sẽ phân bổ cho từng đơn theo tiêu thức phù hợp Việc tính giá thành chỉ tiến hành khi đơn đặt hàng hoàn thành nên kỳ tính giá thành thường không đồng nhất với kỳ báo cáo. Đối với những đơn đặt hàng đến kỳ báo cáo chưa hoàn thành thì toàn bộ chi phí đã tập hợp theo đơn đó đều coi là sản phẩm dở dang cuối kỳ chuyển kỳ sau. Đối với những đơn đặt hàng đã hoàn thành thì tổng chi phí đã tập hợp được theo đơn đó chính là tổng giá thành sản phẩm theo đơn. * Phương pháp tổng cộng chi phí Phương pháp này thích hợp với việc xây lắp các công trình lớn, phức tạp, quá trình sản xuất có thể được tiến hành thông qua các đội sản xuất khác nhau mới hoàn thành được sản phẩm. Trong trường hợp này, đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là các đội sản xuất, còn đối tượng tính giá thành là sản phẩm hoàn thành cuối cùng. Z = D đk + C1+ C2+ +Cn – D ck Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Trong đó: C1, C2, , Cn là chi phí sản xuất ở từng đội sản xuất hay từng hạng mục công trình của một công trình. * Phương pháp định mức Phương pháp này được áp dụng ở những doanh nghiệp có quy trình sản xuất đã định hình và đi vào ổn định, đồng thời doanh nghiệp đã xây dựng được các định mức vật tư, lao động có căn cứ kỹ thuật và tương đối chính xác. Việc quản lý và hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm dựa trên cơ sở hệ thống định mức. Dựa vào hệ thống định mức, kế toán xác định giá thành đơn vị định mức sản phẩm, đồng thời cũng phải theo dõi chặt chẽ tình hình thay đổi định mức trong kỳ và tình hình chi tiêu cho sản xuất so với định mức. Giá thành sản phẩm được xác định như sau: Giá thành thực tế = Giá thành định + chênh lệch + Thay đổi của sản phẩm mức của sản phẩm định mức định mức Trong đó, giá thành định mức của sản phẩm được xác định căn cứ vào định mức kinh tế, kỹ thuật hiện hành; chênh lệch định mức là số chênh lệch do thoát ly định mức (do tiết kiệm hoặc vượt chi); thay đổi định mức là do định mức kỳ này thay đổi so với kỳ trước. Chênh lệch do thoát ly = Chi phí thực tế - Chi phí định mức định mức (theo từng khoản mục) (theo từng khoản mục) Thay đổi định mức = Định mức mới - Định mức cũ Thông qua phương pháp này, doanh nghiệp có thể kiểm tra tình hình thực hiện định mức, dự toán chi phí sản xuất và tình hình sử dụng hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả hay lãng phí chi phí, phát hiện kịp thời các nguyên nhân làm tăng giá thành, từ đó có biện pháp khắc phục kịp thời. X. Hạch toán hoạt động xây lắp theo phương thức khoán gọn Chuyển sang cơ chế thị trường, hoạt động xây dựng cơ bản có nhiều thay đổi. Một trong những thay đổi đó là phương thức khoán gọn trong xây lắp được sử dụng ngày càng phổ biến. Các đơn vị nhận khoán (xí nghiệp, tổ, đội ) có thể nhận khoán gọn khối lượng, công việc hoặc hạng mục công trình. Giá nhận khoán bao gồm cả chi phí tiền lương, vật liệu, công cụ dụng cụ thi công, chi phí chung. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Khi nhận khoán, hai bên giao khoán và nhận khoán phải lập hợp đồng giao khoán trong đó ghi rõ nội dung công việc, trách nhiệm, quyền lợi mỗi bên và thời hạn thực hiện hợp đồng. Khi hoàn thành công trình nhận khoán và bàn giao, hai bên lập biên bản thanh lý hợp đồng. 1. Trường hợp đơn vị nhận khoán không tổ chức bộ máy kế toán riêng 1.1 Hạch toán tại đơn vị giao khoán Sơ đồ hạch toán chi phí sản xuất tại đơn vị giao khoán TK 152, 153, 111, 112 TK 141 TK 621, 622, 623, 624 Tạm ứng cho đơn vị nhận khoán Giá trị xây lắp giao khoán nội bộ TK 133 Thuế VAT 1.2 Hạch toán tại đơn vị nhận khoán Đơn vị nhận khoán không có bộ máy kế toán riêng mà chỉ có nhân viên thực hiện công tác ghi chép ban đầu và mở sổ theo dõi khối lượng xây lắp nhận khoán cả về giá trị nhận khoán và chi phí thực tế theo từng khoản mục chi phí. Số chênh lệch giữa chi phí thực tế với giao khoán là mức tiết kiệm hoặc vượt chi của đơn vị nhận khoán. 2. Trường hợp đơn vị nhận khoán có tổ chức bộ máy kế toán riêng 2. 1 Hạch toán tại đơn vị giao khoán Kế toán tại đơn vị cấp trên (đơn vịgiao khoán) sử dụng tài khoản 136 (1362 – phải thu về giá trị khối lượng xây lắp giao khoán nội bộ) để phản ánh toàn bộ giá trị mà đơn vị ứng về vật tư, tiền, khấu hao tài sản cố định cho các đơn vị nhận khoán nội bộ, chi tiết theo từng đơn vị. Đồng thời tài khoản này cũng sử dụng để phản ánh giá trị xây lắp hoàn thành nhận bàn giao từ các đơn vị nhận khoán nội bộ có phân cấp quản lý riêng. Tài khoản này theo quy định chỉ sử dụng ở đơn vị giao khoán. TK 111, 112, 152, 153, 311, 214 TK 136 TK 154 Tạm ứng trước cho đơn vị Giá giao khoán nội bộ nhận khoán nội bộ TK 133 Thuế VAT Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
2.2 Hạch toán tại đơn vị nhận khoán Kế toán đơn vị cấp dưới (đơn vị nhận khoán) sử dụng tài khoản 336 (3362- phải trả về giá trị khối lượng xây lắp nội bộ) để phản ánh tình hình nhận tạm ứng và quyết toán giá trị khối lượng xây lắp nhận khoán nội bộ với đơn vị giao khoán (cấp trên). Sơ đồ hạch toán tại đơn vị hạch toán TK 336 TK 152, 153, 111, 112 TK 621, 622, 623, 627 TK 154 Nhận tạm ứng Chi phí sản xuất Kết chuyển CPSX TK 512 TK 632 Doanh thu tiêu thụ nội bộ (2) Giá thành công trình TK 3331 nhận khoán bàn giao (2) Thuế VAT(nếu có) (1) Giá trị xây lắp nhận khoán nội bộ bàn giao (1) - Đơn vị nhận khoán không hạch toán kết quả (2) - Đơn vị nhận khoán hạch toán kết quả IX. Mô hình hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành của các nước. 1. Mô hình của nước Mỹ Trong kế toán Mỹ, thuật ngữ “chi phí” được sử dụng để phản ánh giá trị của các nguồn lực đã hao phí để có được các hàng hoá, dịch vụ. Cơ sở của kế toán chi phí sản xuất là các đơn đặt hàng hay hệ thống đơn đặt hàng. Do đó, hạch toán chi phí nhấn mạnh tới kiểm soát chi phí từng đơn đặt hàng thông qua tài khoản “kiểm soát sản phẩm dở dang” (mở cho từng đơn đặt hàng) và theo dõi trên các sổ tổng hợp và sổ chi tiết sản phẩm dở dang. Chi phí sản xuất cũng được chia ra làm 3 khoản mục: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung nhưng khác với kế toán Việt Nam, chi phí nguyên vật liệu phụ được gọi là chi phí vật liệu gián tiếp và được tính vào chi phí sản xuất chung. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Còn giá thành sản phẩm thì được chia ra làm hai loại: giá phí sản xuất là các giá phí liên quan đến quá trình sản xuất sản phẩm và giá thành chung cho kỳ là các giá phí liên quan đến hoạt động bán hàng và các hoạt động chung của kỳ kế toán. Như vậy, giá thành chung bao gồm chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp. Giống như kế toán Việt Nam, hạch toán hàng tồn kho tại Mỹ cũng theo 2 phương pháp: phương pháp KKTX và phương pháp KKĐK. Hạch toán tổng hợp của kế toán Mỹ cũng giống như kế toán Việt Nam do có quan niệm giống nhau về bản chất, chức năng của chi phí và giá thành. Quy trình hạch toán tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo phương pháp KKTX được khái quát qua sơ đồ sau: Sơ đồ hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo phương pháp KKTX (kế toán Mỹ) TK kiểm soát tồn kho vật liệu TK kiểm soát SPDD TK kiểm soát TP Chi phí vật liệu trực tiếp Giá trị sản phẩm hoàn thành trong kỳ TK lương phải trả CNSX Kết chuyển TK chi phí sản xuất chung Chi phí sản xuất chung phân bổ cho sản xuất 2. Mô hình của Pháp Theo chế độ kế toán của Pháp thì chi phí được định nghĩa là số tiền bỏ ra để mua các yếu tố cần thiết nhằm tạo ra sản phẩm mang lại lợi ích cho doanh nghiệp. Chi phí bao gồm chi phí mua hàng hoá, vật tư, các loại dự trữ cho sản xuất và các phí tổn phát sinh trong quá trình kinh doanh. Các loại chi phí trực tiếp được đưa thẳng vào các loại giá phí hoặc có thể đưa thẳng một phần vào giá thành. Các chi phí gián tiếp Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
được phân chia làm hai đợt: đợt 1 (phân chia sơ khởi) và đợt 2 (phân chia thực thụ), sau đó mới sung dương chi phí gián tiếp vào các loại giá phí. Còn giá thành thì bao gồm: giá phí sản xuất và giá phí phân phối. Giá phí sản xuất, giá phí phân phối là những hao phí vật chất mà doanh nghiệp phải đầu tư để thực hiện các giai đoạn sản xuất, giai đoạn phân phối. Như vậy, kế toán Pháp có quan niệm giống kế toán Việt Nam về bản chất và chức năng của chi phí nhưng lại khác nhau trong quan niệm giá thành. Do đó khác nhau về phương pháp tính toán: Giá thành sản phẩm trong kế toán Việt Nam chính là tổng chi phí sản xuất còn trong kế toán Pháp bao gồm giá phí sản xuất và giá phí phân phối. Một đặc điểm khác biệt nữa đó là kế toán Pháp chỉ sử dụng phương pháp KKĐK để hạch toán chi phí và tính giá thành. Sơ đồ hạch toán tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Pháp TK tồn kho vật liệu TK giá phí sản xuất TK thành phẩm TK giá thành Xuất kho VL đưa vào SX Giá thành SP Giá trị sản phẩm nhập kho xuất kho bán TK chi phí phân chia TK SPDD Chi phí trực tiếp Giá phí SPDD TK trung tâm sản xuất CPSX Phân bổ CPSX gián tiếp gián tiếp TK giá phí phân phối Chi phí trực tiếp Kết chuyển giá phí phân phối TK trung tâm phân phối Chi phí Phân bổ CPSX gián tiếp gián tiếp Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
VI. Tổ chức sổ kế toán trong hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành Để đáp ứng yêu cầu quản lý và hạch toán kế toán, các nghiệp vụ kinh tế phát sinh tại mỗi doanh nghiệp phải được phản ánh đầy đủ trên một hệ thống sổ kế toán nhất định. Theo chế độ kế toán hiện hành, có tất cả 4 hình thức tổ chức sổ kế toán là: nhật ký sổ cái, nhật ký chung, chứng từ ghi sổ, nhật ký chứng từ. 1. Hình thức nhật ký sổ cái Hình thức tổ chức sổ này thường được áp dụng trong các doanh nghiệp thuộc loại hình kinh doanh đơn giản, chỉ thực hiện một loại hoạt động, có quy mô nhỏ, trình độ quản lý và kế toán thấp, điều kiện lao động thủ công Theo hình thức nhật ký- sổ cái, các nghiệp vụ kinh tế phát sinh được kết hợp ghi chép theo trình tự thời gian phát sinh và theo nội dung kinh tế. Việc hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trước hết được thực hiện trên các bảng phân bổ chi phí, sổ chi tiết các tài khoản 621, 622, 623, 627, 154 và tiếp theo trên sổ tổng hợp nhật ký sổ cái. Sau đó, kế toán căn cứ vào các sổ chi tiết chi phí sản xuất, biên bản kiểm kê đánh giá sản phẩm dở dang và nhật ký sổ cái để lập bảng tính giá thành sản phẩm. 2. Hình thức nhật ký chung Hình thức tổ chức loại sổ này thường được áp dụng trong điều kiện giống như hình thức nhật ký sổ cái và rất phù hợp nếu doanh nghiệp áp dụng kế toán máy. Theo hình thức sổ này, mọi nghiệp vụ phát sinh đều được phản ánh vào sổ nhật ký chung theo trình tự thời gian phát sinh và cuối kỳ lên sổ cái. Ngoài ra doanh nghiệp còn mở một số sổ nhật ký đặc biệt. Việc hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm được thực hiện trên các bảng phân bổ chi phí, sổ chi tiết tài khoản và trên hệ thống sổ tổng hợp như nhật ký chung và sổ cái các TK 621, 622, 623, 627, 154. Dựa trên hệ thống sổ chi tiết, sổ cái và kết quả đánh giá sản phẩm dở dang, kế toán tiến hành lập bảng tính giá thành sản phẩm. 3. Hình thức chứng từ ghi sổ. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Đây là hình thức kế toán kết hợp ghi sổ theo thời gian trên sổ đăng ký chứng từ ghi sổ với ghi theo nội dung kinh tế trên sổ cái. Theo hình thức sổ này, các chứng từ phản ánh các nghiệp vụ kinh tế có cùng nội dung sẽ được tập hợp để đưa lên chứng từ ghi sổ và cuối kỳ lên sổ cái trên cơ sở các chứng từ ghi sổ kèm theo các chứng từ gốc. Việc hạch toán chi phí sản xuất được thực hiện trên sổ kế toán chi tiết theo đối tượng hạch toán chi phí và sổ cái các tài khoản 621, 622, 623, 627, 154. Việc tập hợp chi phí sản xuất kinh doanh toàn doanh nghiệp trên sổ cái được căn cứ vào các chứng từ ghi sổ. Hình thức tổ chức sổ này thường được áp dụng trong các doanh nghiệp có mật độ nghiệp vụ phát sinh tương đối lớn và đã có sự phân công lao động kế toán. 4. Hình thức nhật ký – chứng từ Đây là hình thức tổ chức sổ kế toán dùng để tập hợp và hệ thống các nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo bên Có của tài khoản, kết hợp với việc phân tích các nghiệp vụ đó theo bên Nợ của các tài khoản đối ứng. Để theo dõi chi phí sản xuất kinh doanh, kế toán sử dụng các bảng kê: bảng kê số 4 (tập hợp chi phí sản xuất theo công trình, hạng mục công trình), bảng kê 5 (tập hợp chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp), bảng kê 6 (tập hợp chi phí trả trước, chi phí phải trả) và nhật ký- chứng từ số 7 (tập hợp toàn bộ chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp). Ngoài ra, kế toán còn sử dụng các sổ chi tiết, bảng phân bổ phục vụ cho hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Phần I Tình hình thực tế về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành tại công ty xây dựng 492. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
I. Đặc điểm kinh tế, kỹ thuật và tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty có ảnh hưởng tới công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 1.Quá trình hình thành và phát triển của Công ty. Công ty xây dựng 492 thuộc Tổng công ty xây dựng Trường Sơn-Bộ quốc phòng là doanh nghiệp nhà nước, tiền thân là Xí nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng. Trong những năm chống Mỹ cứu nước, Xí nghiệp xây dựng và sản xuất vật liệu xây dựng là đơn vị công binh mở đường thuộc Cục Công binh- Bộ tư lệnh đoàn 559. Từ năm 1975 đến năm 1985, Xí nghiệp tiếp tục mở đường Trường Sơn- con đường huyền thoại trong kháng chiến chống Mỹ. Đến năm 1993, thực hiện nghị định 388/ HĐBT về sắp xếp lại doanh nghiệp, Bộ quốc phòng ra quyết định số 251/QĐ-QP đổi tên Xí nghiệp thành Công ty xây dựng và sản xuất vật liệu xây dựng thuộc binh đoàn 12- Bộ quốc phòng. Nhiệm vụ của công ty là xây dựng các công trình giao thông, thuỷ lợi, kinh doanh vật tư thiết bị với địa bàn hoạt động trên phạm vi cả nước. Ngày 4/4/1996, theo quyết định số 506/QĐ-QP của Bộ trưởng Bộ quốc phòng, một lần nữa đổi tên Công ty xây dựng và sản xuất vật liệu xây dựng thành Công ty xây dựng 492. Trong quá trình hoạt động, do thực hiện tốt chức năng của mình, ngày 8/10/1996 Bộ quốc phòng ra quyết định số 1747/QĐ-QP xếp hạng Công ty là doanh nghiệp hạng 1. Đến ngày 11/11/1996, Bộ quốc phòng ban hành điều lệ doanh nghiệp số 121 đồng thời ra quyết định xếp loại Công ty là doanh nghiệp kinh tế- Quốc phòng. Trụ sở chính của Công ty đặt tại xã Đại Kim- Thanh Trì- Hà Nội. Với cơ sở vật chất ban đầu gần như không có gì đáng kể đến nay Công ty xây dựng 492 đã trưởng thành về mọi mặt, trở thành một Công ty đầu đàn về xây dựng dân dụng công nghiệp mạnh của Tổng công ty xây dựng Trường Sơn. Công ty đã và đang thi công nhiều công trình dân dụng và công nghiệp có quy mô lớn, tốc độ thi công nhanh, kết cấu hiện đại như: viện quân y 108, viện y học dân tộc quân đội, các công trình giao thông thuỷ lợi, viện thận Hà Nội,Trụ sở Kho bạc nhà nước, nhà điều trị bốn tầng ngoại khoa Viện Quân Y 103 Các công trình được đánh giá là thi công Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
với chất lượng tốt, bàn giao đúng tiến độ, hàng hoá đảm bảo chất lượng và giá cả hợp lý. Vốn mang trong mình một truyền thống mở đường mà đi, đánh địch mà đến chi viện cho các chiến trường chống Mỹ cứu nước của người chiến sĩ Trường Sơn năm xưa, tuy phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt của cơ chế thị trường nhưng Công ty đã không ngừng phấn đấu và tự khẳng định mình, luôn hoàn thành và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ cấp trên giao phó. Bên cạnh đó, Công ty không ngừng nâng cao chất lượng các công trình thi công, năng động, sáng tạo tìm kiếm và mở rộng thị trường trên khắp đất nước và cả nước bạn Lào. Nhờ thế, đời sống của cán bộ công nhân viên ngày càng được nâng cao và uy tín của Công ty đối với Bộ, ngành ngày càng được củng cố. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty qua các năm đã có những bước tiến đáng khích lệ. Tại thời điểm thành lập, công ty có số vốn là 798,5 triệu. Đến nay số vốn của công ty đã tăng lên nhiều lần. Thu nhập bình quân cán bộ, công nhân viên ngày càng tăng. Để đạt được những thành tựu đó là cả một quá trình phấn đấu không ngừng của lãnh đạo Công ty, các phòng ban và toàn thể cán bộ công nhân viên trong công viên. Chúng ta có thể xem xét kết quả kinh doanh của công ty qua một vài năm gần đây: Chỉ tiêu 2000 2001 2002 1. Tổng tài sản 50.968.772.826 40.826.306.677 47.365.864.714 2. Tổng doanh thu 34.831.571.273 38.876.184.471 52.803.337.786 3. Tổng chi phí 33.596.730.310 37.549.099.637 50.419.061.594 4. Tổng lợi nhuận trước thuế 1.234.840.963 1.327.084.834 2.384.276.192 5. Tổng số nộp ngân sách 2.764.775 2.940.150 3.056.750 6. Tổng quỹ lương 6.120.683.800 6.270.658.870 6.430.658.570 7. Tiền lương bình quân 760.000 850.000 940.000 Trong tương lai, nhu cầu xây dựng và hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng, các công trình thuỷ lợi và dân dụng còn rất lớn, đó là những thuận lợi cơ bản cho Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
ngành xây dựng nói chung và cho Công ty xây dựng 492 nói riêng. Tuy nhiên, trong cơ chế thị trường cạnh tranh gay gắt đòi hỏi ban lãnh đạo Công ty và toàn thể cán bộ công nhân viên trong Công ty phải không ngừng nâng cao trình độ, tay nghề để xây dựng Công ty ngày càng vững mạnh hơn. 2. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý của Công ty. Để phù hợp với hoạt động sản xuất kinh doanh, bộ máy quản lý của Công ty xây dựng 492 được tổ chức theo mô hình trực tuyến, có nghĩa là các phòng ban tham mưu cho lãnh đạo Công ty theo chức năng nhiệm vụ của mình, giúp ban giám đốc nắm rõ được tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty. Sơ đồ 1: Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý trong Công ty. Giám đốc P. Giám đốc P. Giám đốc Kỹ thuật Chính trị Phòng Phòng Phòng Phòng Kinh Kỹ Kế Phòng Hậu tế Kế thuật toán Chính cần hoạch Thi Tài trị Hành công chính chính Ban Ban TC-LĐ XM-VT XN XN XN XN XN XN XD XD XD XD XD XD số 1 số 2 số 3 số 4 số 5 số 6 Giám đốc công ty: Do hội đồng quản trị Tổng công ty Trường Sơn bổ nhiệm, miễn nhiệm, khen thưởng, kỷ luật theo đề nghị của Tổng giám đốc. Giám đốc công Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
ty là người lãnh đạo cao nhất của Công ty, chịu trách nhiệm trước Nhà nước, trước Tổng công ty về mọi mặt sản xuất kinh doanh, đồng thời là người đại diện cho quyền lợi của cán bộ công nhân viên toàn Công ty , có quyền hạn cao nhất trong công ty như: tổ chức điều hành các hoạt động của công ty, bổ nhiệm, khen thưởng, kỉ luật các cán bộ, công nhân viên trong công ty Phó giám đốc công ty: Giúp Giám đốc công ty theo sự phân công và uỷ quyền của Giám đốc công ty, chịu trách nhiệm trước Giám đốc Công ty và pháp luật về nhiệm vụ được phân công và uỷ quyền. Các phòng ban trong Công ty xây dựng 492 Phòng kinh tế- kế hoạch: Là đầu mối trong công tác tiếp thị tìm kiếm công việc và chuẩn bị hồ sơ mời thầu,đấu thầu; lập, thiết kế, tổ chức thi công nghiệm thu bàn giao công trình phối hợp với phòng tài chính kế toán thanh quyết toán công trình hoàn thành. Bên cạnh đó, luôn nắm bắt thông tin về giá cả, biến động của thị trường để lập định mức, chỉ tiêu đồng thời kiểm tra chất lượng công trình. Ban tổ chức lao động: Có trách nhiệm bố trí và sắp xếp lao động phù hợp với trình độ và khả năng, quản lý lương, nhân sự, thực hiện các chính sách bảo hiểm trong công ty. Phòng kỹ thuật- thi công: theo dõi, bám sát tiến độ thi công các công trình, quản lý và tổ chức thực hiện xây dựng cơ bản theo quy chế và pháp luật của Nhà nước hiện hành đồng thời nghiên cứu các tiến bộ kỹ thuật ứng dụng vào thi công, tổ chức nghiệm thu khối lượng công trình. Ban vật tư- xe máy: quản lý phương tiện kỹ thuật phục vụ thi công trong toàn Công ty, lập kế hoạch mua sắm vật tư thiết bị đảm bảo yêu cầu, chất lượng, chủng loại theo thiết kế được duyệt của các dự án, công trình thi công Phòng kế toán tài chính: Xây dựng kế hoạch, khai thác và sử dụng nguồn vốn có hiệu quả, đảm bảo bảo toàn và phát triển nguồn vốn; tổ chức thực hiện và chỉ đạo hướng dẫn các xí nghiệp trực thuộc hạch toán báo sổ với Công ty đồng thời thực hiện chế độ báo cáo tài chính với cấp trên và các cơ quan chức năng Nhà nước theo Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
đúng chế độ, tiến hành phân tích các chỉ tiêu kinh tế tài chính, tình hình sản xuất kinh doanh của Công ty nâng cao hiệu quả kinh doanh. Phòng chính trị: Thực hiện công tác tổ chức xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao tư tưởng chính trị cho cán bộ, công nhân viên. Quan tâm đến đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ công nhân viên toàn đơn vị.Thực hiện công tác khen thưởng đối với những đối tượng có thành tích cao trong sản xuất kinh doanh. Phòng hậu cần- hành chính: thực hiện chức năng quản lý hành chính trong đó có hậu cần quân nhu, quân trang, quân y, doanh trại, công tác phục vụ, văn thư bảo mật lưu trữ, thông tin liên lạc Các xí nghiệp xây dựng trực thuộc: chịu sự quản lý trực tiếp của Công ty về mọi mặt, có nhiệm vụ thi công xây lắp công trình, thực hiện hạch toán kinh tế phụ thuộc, chịu sự ràng buộc với Công ty về quyền lợi và nghĩa vụ. 3. Tổ chức bộ máy kế toán và công tác kế toán tại Công ty. 3.1. Đặc điểm chung Bộ máy kế toán của Công ty được tổ chức theo mô hình tập trung. Phòng kế toán của Công ty có 5 người, gồm một kế toán trưởng và 4 kế toán viên, dưới nữa là các nhân viên kế toán của các xí nghiệp. Kế toán xí nghiệp có trách nhiệm thiết lập chứng từ ghi chép ban đầu, tập hợp chứng từ ở công trường rồi chuyển cho kế toán Công ty theo định kỳ. Phòng kế toán Công ty thực hiện tổng hợp tài liệu từ các xí nghiệp trực thuộc, tổ chức mở sổ hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm cho từng công trình, hạng mục công trình, từ đó xác định lỗ lãi cho từng công trình và cho toàn Công ty. Sơ đồ 2: Tổ chức bộ máy kế toán của Công ty Kế toán trưởng Kế toán Kế toán giá Kế toán vốn KT thanh toán tổng hợp thành, thanh toán bằng tiền NSNN Nhân viên kế toán ở các xí nghiệp xây dựng Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Quan hệ chỉ đạo Quan hệ báo sổ 3.2. Chức năng và nhiệm vụ của bộ máy kế toán Kế toán trưởng: chịu trách nhiệm điều hành chung công tác tổ chức hạch toán kế toán của Công ty, chịu trách nhiệm trước giám đốc và cơ quan tài chính cấp trên về mọi mặt hoạt động kế toán tài chính của Công ty, hướng dẫn chỉ đạo công tác hạch toán kế toán theo đúng chế độ, thể lệ quy định của nhà nước đồng thời quản lý tài chính tránh thất thoát, chi sai mục đích. Kế toán tổng hợp: Phụ trách tổng hợp các phần hành kế toán đồng thời quản lý tài sản cố định, tổng hợp giá thành toàn công ty, xác định kết quả kinh doanh và phân phối lợi nhuận heo quy định; thực hiện đầy đủ kịp thời chế độ báo cáo tài chính kế toán và các báo cáo khác theo yêu cầu quản lý. Kế toán giá thành, thanh toán và quản lý đơn vị: Trực tiếp kiểm tra phê duyệt quyết toán cho các đơn vị và phân rõ các khoản chi phí theo từng công trình hạng mục công trình theo đúng quy định để chuyển cho kế toán tổng hợp ghi chép kịp thời đầy đủ, có trách nhiệm cùng chủ đầu tư thanh toán thu hồi vốn công trình đảm bảo thu hồi vốn nhanh, kịp thời, đầy đủ. Kế toán thanh toán ngân sách nhà nước: Có nhiệm vụ cùng với kế toán ở xí nghiệp tổ chức thực hiện kê khai nộp thuế ở các địa phương nơi đơn vị đơn vị tham gia thi công công trình, hàng quý thanh quyết toán thuế đầu vào của các công trình đội thi công, theo dõi tình hình thực hiện nghĩa vụ đối với ngân sách nhà nước, lập bảng thanh toán lương cho cán bộ nhân viên trong công ty. Kế toán vốn bằng tiền: quản lý, bảo đảm an toàn tiền mặt tại quỹ, tiền gửi ngân hàng; ghi chép kịp thời phát sinh tài khoản tiền gửi, tiền vay, đối chiếu thường xuyên với ngân hàng; thường xuyên đối chiếu, so sánh tiền mặt tồn quỹ với sổ sách để phát hiện và xử lý kịp thời sai sót. 3.3. Đặc điểm của hệ thống tài khoản và hình thức sổ kế toán tại Công ty. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Bên cạnh những nét chung, ngành xây dựng cơ bản có những nét đặc thù riêng chi phối công tác kế toán trong các doanh nghiệp xây lắp như đặc điểm về sản phẩm, chu kỳ và phương thức tổ chức sản xuất, tiêu thụ Xuất phát từ những đặc điểm đó cùng với yêu cầu của quản lý và điều kiện cụ thể của Công ty mà hệ thống chứng từ, tài khoản và hình thức sổ kế toán của Công ty được áp dụng như sau: Công ty có hệ thống chứng từ ban đầu tuân theo biểu mẫu quy định của Bộ tài chính, ghi chép đầy đủ, rõ ràng, hợp lệ. Bên cạnh đó, Công ty còn có một số chứng từ và sổ sách đặc thù phục vụ cho công tác hạch toán tại Công ty. Công ty sử dụng hệ thống tài khoản kế toán do Bộ tài chính ban hành theo quyết định số 1141/TC-QĐ/CĐKT ngày 01/11/1995 và quyết định số 1864/1998/QĐ/BTC ngày 16/12/1998(chế độ kế toán áp dụng trong các doanh nghiệp xây lắp). Hình thức sổ kế toán hiện nay Công ty đang áp dụng là hình thức “chứng từ ghi sổ” rất thuận tiện và phù hợp với khả năng, trình độ của đội ngũ cán bộ kế toán và đặc điểm sản xuất kinh doanh của Công ty. Các báo cáo tài chính công ty lập theo đúng biểu mẫu quy định do Bộ tài chính ban hành, ngoài ra Công ty còn lập một số báo cáo khác phục vụ mục đích quản trị như báo cáo tình hình thu chi quỹ tiền mặt, báo cáo sử dụng nguồn vốn khấu hao cơ bản, báo cáo tình hình phân phối lợi nhuận sau thuế, báo cáo tình hình quân số và thu nhập. Sơ đồ 3: trình tự ghi chép sổ sách Chứng từ gốc Sổ quỹ Sổ kế Bảng tổng toán chi hợp chứng từ tiết gốc Sổ đăng kí Chứng từ ghi sổ chứng từ ghi sổ Bảng tổng Sổ cái hợp chi tiết Sinh viên: Phạm Thị Bích NgọcBảng cân đối Lớp kế toán 41 D tài khoản Báo cáo tài chính
Ghi hàng ngày Quan hệ đối chiếu Ghi cuối tháng, cuối quý 4. Đặc điểm quy trình sản xuất của công ty xây dựng 492 Xây dựng cơ bản là ngành sản xuất vật chất quan trọng mang tính chất công nghiệp nhằm tái sản xuất tài sản cố định cho tất cả các ngành trong nền kinh tế quốc dân, tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật cho xã hội. Sản phẩm xây lắp là các công trình, vật kiến trúc có quy mô lớn, kết cấu phức tạp, mang tính đơn chiếc, thời gian sản xuất kéo dài Do vậy, để có được một công trình xây dựng hoàn thành, bàn giao cho chủ đầu tư thì phải trải qua các bước công việc sau: Trước hết, khi có công trình gọi thầu, cán bộ phòng kỹ thuật và quản lý công trình sẽ xem xét thiết kế cũng như yêu cầu kĩ thuật để lập giá trị dự toán theo từng công trình, hạng mục công trình, từ đó lập hồ sơ dự thầu. Sau khi lập hồ sơ dự thầu, công ty gửi đến đơn vị khách hàng để tham gia đấu thầu nếu trúng thầu sẽ tiến hành tổ chức thi công công trình. Về công nghệ sản xuất, Công ty sử dụng phương thức thi công hỗn hợp vừa thủ công vừa kết hợp bằng máy. Có thể khái quát quy trình công nghệ sản xuất của Công ty như sau: Sơ đồ 4: Đặc điểm quy trình công nghệ Giải phóng Thi công Thi công Thi công bề mặt mặt bằng nền móng phần thô và hoàn thiện Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Đối với các công việc đơn giản như dọn dẹp, giải phóng mặt bằng, thi công bề mặt và hoàn thiện, Công ty sử dụng lao động thủ công; còn công việc thi công nền móng và thi công phần thô, tuỳ theo yêu cầu của công việc và xem xét hiệu quả kinh tế, Công ty có thể sử dụng xe máy thi công thay cho lao động thủ công. II.Đặc điểm hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty xây dựng 492. 1.Đối tượng hạch toán chi phí và tính giá thành. Đứng trên lĩnh vực kế toán, tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là khâu phức tạp nhất trong toàn bộ công tác kế toán của doanh nghiệp. Đảm bảo việc hạch toán giá thành đúng, đủ, kịp thời phù hợp với đặc điểm hình thành và phát sinh chi phí là yêu cầu có tính xuyên xuốt trong quá trình hạch toán tại doanh nghiệp. Để hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm được chính xác đòi hỏi công việc đầu tiên mà kế toán phải làm là xác định đối tượng hạch toán chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành phù hợp với đặc điểm sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây lắp, sản phẩm của Công ty xây dựng 492 có đặc điểm: sản xuất theo đơn đặt hàng, sản phẩm có tính đơn chiếc, quy mô lớn, kết cấu phức tạp, thời gian sản xuất kéo dài. Do đó, đối tượng hạch toán chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành sản phẩm được Công ty xác định là từng công trình, hạng mục công trình. Đồng thời tuân theo quy định hiện hành về phương pháp hạch toán hàng tồn kho trong xây lắp, Công ty sử dụng phương pháp kê khai thường xuyên. 2. Đặc điểm các khoản mục. Căn cứ vào ý nghĩa của chi phí trong giá thành sản phẩm và để thuận tiện cho việc tính giá thành, Công ty xây dựng 492 tiến hành phân loại chi phí sản xuất theo khoản mục bao gồm: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công và chi phí sản xuất chung. Các công trình trước khi bắt đầu thi công đều được Công ty lập dự toán theo từng khoản mục phí trên và đó là cơ Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
sở để đánh giá tình hình thực hiện chỉ tiêu giá thành và hiệu quả hoạt động của Công ty. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm toàn bộ giá trị vật liệu cần thiết để tạo ra sản phẩm hoàn thành. Giá trị vật liệu bao gồm giá trị thực tế của vật liệu chính, vật liệu phụ cần thiết cho việc thực hiện và hoàn thành công trình trong đó không kể đến vật liệu phụ, nhiên liệu, phụ tùng phục vụ cho máy móc, phương tiện thi công. Chi phí nhân công trực tiếp của Công ty bao gồm các khoản chi trả lương cho người lao động trực tiếp xây lắp các công trình không kể các khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ tính trên quỹ lương của công nhân trực tiếp sản xuất. Chi phí sử dụng máy thi công là những khoản chi phí liên quan đến việc sử dụng máy thi công để hoàn thành sản phẩm của Công ty bao gồm khấu hao máy thi công, tiền lương của công nhân vận hành máy (không kể các khoản BHXH, BHYT, KPCĐ tính theo tiền lương của công nhân vận hành máy thi công). Chi phí sản xuất chung là chi phí phục vụ cho sản xuất nhưng không trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất gồm lương chính, lương phụ và các khoản phụ cấp mang tính chất lương của ban quản lý đội, các khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ tính trên quỹ lương của công nhân trực tiếp sản xuất, công nhân vận hành máy, nhân viên quản lý đội, xí nghiệp, chi phí công cụ dụng cụ, chi phí dịch vụ mua ngoài, khấu hao 3. Phương pháp và trình tự hạch toán chi phí sản xuất, tính giá thành Công ty xây dựng 492 sử dụng phương pháp trực tiếp để tính giá thành công trình, hạng mục công trình. Do Công ty giao khoán cho các đơn vị trực thuộc theo hình thức khoán gọn nên kế toán ở Công ty không phải theo dõi nguyên vật liệu, thù lao lao động ở đội, xí nghiệp. Hàng tháng, sau khi các chứng từ cùng các bảng kê được kế toán đội tập hợp lên, kế toán Công ty sẽ tiến hành kiểm tra tính hợp lý, hợp lệ của các chứng từ, loại trừ các khoản chi phí không hợp lý sau đó phân loại các khoản chi phí để tập hợp vào các khoản mục phí (được thể hiện trên các sổ chi tiết các tài Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
khoản chi phí) rồi vào sổ cái các TK 621, TK 622, TK 623, TK 627. Cuối quý, kết chuyển các khoản chi phí để tính giá thành sản phẩm. III. Hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp 1. Đặc điểm chi phí nguyên vật liệu Để thực hiện quá trình xây lắp, vật liệu đóng một vai trò quan trọng trong các yếu tố chi phí đầu vào. Đối với Công ty, nguyên vật liệu trực tiếp là khoản mục chi phí cơ bản và chiếm tỉ trọng lớn trong toàn bộ chi phí sản xuất. Hơn nữa, vật liệu sử dụng trực tiếp cho thi công gồm nhiều chủng loại khác nhau, có tính năng công dụng khác nhau và được sử dụng cho các mục đích khác nhau. Điều đó cho thấy tầm quan trọng của việc quản lý tốt chi phí nguyên vật liệu của Công ty nhằm tập hợp chính xác, đầy đủ chi phí nguyên vật liệu trong việc tính giá thành sản phẩm đồng thời cũng phải tìm ra các biện pháp sử dụng hợp lý, tiết kiệm nguyên vật liệu góp phần giảm chi phí và hạ giá thành. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp tại Công ty bao gồm các nguyên vật liệu phục vụ cho xây dựng như sắt, thép, sỏi, đá các loại, cát, gạch, xi măng, nhựa đường, dầu, củi nấu nhựa đường Do đặc điểm của ngành xây dựng cơ bản, đặc điểm của sản phẩm xây lắp là địa điểm phát sinh chi phí ở nhiều nơi khác nhau nên để thuận tiện cho việc thi công, nguyên vật liệu được đội, xí nghiệp chủ động mua và chuyển thẳng đến công trường mà không tập hợp qua kho của Công ty nhờ vậy giảm bớt được chi phí vận chuyển từ kho Công ty đến các công trình, tránh được hao hụt, mất mát khi vận chuyển đồng thời nâng cao tính chủ động trong việc điều hành quản lý sản xuất, đảm bảo thi công đúng tiến độ. 2. Nội dung hạch toán Để hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, Công ty sử dụng TK 621- chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Tài khoản này được mở chi tiết cho từng công trình, hạng mục công trình. Đồng thời tuân theo quy định hiện hành về phương pháp hạch toán hàng tồn kho trong xây lắp, Công ty sử dụng phương pháp kê khai thường xuyên. Đối với vật tư xuất dùng, Công ty áp dụng phương pháp giá thực tế đích danh đã giúp cho công tác tính giá được thực hiện kịp thời, chính xác. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Sau khi nhận được công trình giao khoán từ Công ty, xí nghiệp tiến hành triển khai thi công dưới sự chỉ đạo, giám sát của đội trưởng và các cán bộ kĩ thuật. Căn cứ vào yêu cầu về lượng vật tư của công việc, tiến độ thi công công trình, hạng mục công trình, nguyên vật liệu mua về sẽ được nhân viên kế toán đội, xí nghiệp nơi công trường thi công kiểm tra về mặt số lượng, chủng loại, quy cách, phẩm chất vật tư và lập phiếu nhập kho. Sau đó, căn cứ vào nhu cầu sử dụng, kế toán lập phiếu xuất kho. Phiếu nhập kho, phiếu xuất kho được lập làm hai liên, một liên thủ kho theo dõi số lượng, chủng loại và giữ để làm căn cứ khi có đoàn xuống kiểm tra, thanh tra. Một liên kế toán xí nghiệp giữ và làm căn cứ ghi vào thẻ kho. Cuối mỗi tháng, căn cứ vào toàn bộ số phiếu nhập kho, xuất kho phát sinh trong tháng, kế toán xí nghiệp lập bảng tổng hợp vật tư nhập kho, bảng tổng hợp vật tư xuất kho từng công trình. Biểu 1 Công ty xây dựng 492 Xí nghiệp xây dựng số 5 Bảng kê nhập kho vật tư Số hiệu: 95 Tháng 10 năm 2002 Công trình: Đường Hùng Vương- Lạng Sơn Chứng từ Tên vật tư ĐVT Số lượng Đơn giá Số tiền SH NT Theo CT Thực nhập 115 9/10 Đá hộc m3 1.350 1.350 45.000 60.750.000 156 11/10 Đá 1x2 m3 750 750 115.000 86.250.000 Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
117 12/10 Thép  16 kg 480 480 4.700 2.256.000 Cộng 435.698.000 Ngày 30 tháng 10 năm 2002 Giám đốc xí nghiệp Người lập Biểu 2 Công ty xây dựng 492 Xí nghiệp xây dựng số 5 Bảng kê xuất kho vật tư Số hiệu: 102 Tháng 10/2002 Công trình: Đường Hùng Vương- Lạng Sơn Chứng từ Tên vật tư ĐVT Số lượng Đơn giá Số tiền SH NT 135 14/10 Đá hộc m3 1.350 45.000 60.750.000 136 14/10 Đá 1x2 m3 750 115.000 86.250.000 137 14/10 Thép  16 kg 480 4.700 2.256.000 Cộng 435.698.000 Ngày 30 tháng 10 năm 2002 Giám đốc xí nghiệp Người lập Cuối tháng, sau khi lập xong bảng tổng hợp vật tư nhập kho, bảng tổng hợp vật tư xuất kho, kế toán xí nghiệp tập hợp các chứng từ gốc cùng các chứng từ liên quan nộp về phòng tài chính kế toán của Công ty. Tại Công ty sau khi nhận được chứng từ gốc cùng các bảng kê, kế toán kiểm tra tính hợp lý, hợp lệ của chứng từ và tiến hành lập chứng từ ghi sổ. Biểu 3 công ty xây dựng 492 chứng từ ghi sổ – số 450 Ngày 1 tháng 11 năm 2002 Chứng từ Trích yếu Số hiệu TK Số tiền SH NT Nợ Có Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Chi phí NVLTT đường Hùng 621 1365 435.689.000 Vương – L.Sơn tháng 10 Cộng 435.689.000 Kèm theo: chứng từ gốc Kế toán trưởng Người lập Căn cứ vào chứng từ ghi sổ, kế toán vào sổ đăng ký chứng từ ghi sổ và sổ cái TK 621. Đồng thời, căn cứ vào chứng từ gốc và bảng kê vật tư xuất kho kế toán vào sổ chi tiết TK 621. Biểu 4 Công ty xây dựng 492 Sổ đăng ký chứng từ ghi sổ Trang 11 CTGS Số tiền CTGS Số tiền SH NT SH NT 450 1/11 435.689.000 Cộng Cộng Biểu 5 Công ty xây dựng 492 sổ chi tiết TK 621 - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Công trình đường Hùng Vương – Lạng Sơn Quý IV/ 2002 Chứng từ Diễn giải TKĐƯ Số tiền SH NT Nợ Có 135 14/10 Xuất đá hộc 1365 60.750.000 Cộng phát sinh tháng 10 435.689.000 K/c CPNVLTT quý IV 154 1.445.755.830 Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Cộng phát sinh 1.445.775.830 1.445.755.830 Biểu 6 công ty xây dựng 492 sổ cái TK 621 - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Quý IV/2002 NT CTGS Diễn giải TKĐ Số tiền SH NT Ư Nợ Có 1/11 450 1/11 Chi phí NVLTT thi công 136.5 435.689.000 đường HVương-Lsơn tháng 10 31/12 Kết chuyển CPNVLTT cho thi 154 1.445.755.830 công đường HVương tháng 10 Tổng phát sinh 7.435.123.540 7.435.123.540 IV. Hạch toán chi phí nhân công trực tiếp 1. Đặc điểm chi phí nhân công trực tiếp Chi phí nhân công trực tiếp là một trong những yếu tố cơ bản cấu thành nên giá thành sản phẩm. Quản lý tốt chi phí nhân công trực tiếp cũng như việc hạch toán đúng và đầy đủ có tác dụng giúp Công ty sử dụng tốt lao động, hạ giá thành sản phẩm. Chi phí nhân công trực tiếp là các khoản trả cho công nhân trực tiếp sản xuất gồm lương chính, lương phụ và các khoản phụ cấp theo lương, không bao gồm tiền ăn ca và các khoản trích theo lương (bảo hiểm xã hội, bảo hiểm kinh tế và kinh phí công đoàn ). Công ty trả lương cho cán bộ, công nhân viên theo phương pháp chức danh căn cứ vào Nghị định 28/CP của chính phủ, Thông tư số 3092 /QP của Bộ quốc phòng quy định mức lương tối thiểu phải đảm bảo mức lương quốc phòng, tỷ lệ trích BHXH, BHYT, KPCĐ phải căn cứ vào tổng mức lương quốc phòng (lương cơ bản) Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
để tính. Vì thế, tại Công ty xây dựng 492 và các xí nghiệp xây dựng hiện nay có hai hình thức trả lương: Hình thức trả lương theo thời gian (lương đơn vị): áp dụng cho cán bộ công nhân viên thuộc Công ty, xí ngiệp như nhân viên kỹ thuật, kế toán, thống kê Bộ phận này được hưởng lương theo chức vụ nghề nghiệp, thâm niên công tác. Chứng từ để tính lương theo thời gian là bảng chấm công và cấp bậc lương. Dưới các xí nghiệp có trách nhiệm theo dõi ngày công, thời gian làm việc. Với bộ phận lương đơn vị hàng tháng được tính như sau: Tiền lương cơ bản =(lương tối thiểu x hệ số lương) + thâm niên + lương chức vụ + chênh lệch (nếu có). Cuối tháng nhân viên kế toán đội, xí nghiệp căn cứ vào mức lương lập bảng danh sách lương và quỹ tiền lương quốc phòng và phân phối cho nhân viên làm hai kỳ: Tạm ứng lương kỳ1 và Trả lương kỳ 2. Hình thức trả lương theo sản phẩm: áp dụng cho đội ngũ lao động trực tiếp tham gia thi công và đối với những công việc có thể định mức được hao phí nhân công. Đó là khoản tiền công trả cho người lao động phổ thông thuê ngoài của xí nghiệp (công nhân xây dựng, thuê nhân công san lấp mặt bằng, phá dỡ công trình ).Với bộ phận này thường áp dụng hình thức trả theo khối lượng công việc hoàn thành, hợp đồng thuê khoán gọn bên ngoài với mức khoán gọn dựa vào khối lượng phần công việc. Mức tiền công phụ thuộc vào mức giá nhân công của từng địa phương và đặc điểm của từng công việc. Theo hình thức này, bảng chấm công, các hợp đồng giao khoán, biên bản nghiệm thu khối lượng hoàn thành, biên bản thanh toán khối lượng hoàn thành (bản thanh lý hợp đồng) là chứng từ ban đầu để tính lương và trả lương theo sản phẩm. Tiền lương theo sản phẩm = đơn giá khoán x khối lượng thi công thực tế. Mẫu hợp đồng thuê nhân công. Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam Độc lập- Tự do- Hạnh phúc Hợp đồng làm khoán Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
(V/v: thuê nhân công sửa lề đường cho đường Hùng Vương-Lạng Sơn) Căn cứ vào pháp lệnh hợp đồng kinh tế Căn cứ vào điều lệ quản lý XDCB Căn cứ vào chức năng quyền hạn của các đơn vị có liên quan Hôm nay, ngày20 tháng 10năm 2002. Chúng tôi gồm: 1. Đại diện bên giao thầu: Xí nghiệp xây dựng số 5 – Công ty xây dựng 492. Ông: Phạm Tiến Đạt- Chức vụ: Giám đốc xí nghiệp. Địa chỉ: 2. Đại diện bên nhận thầu: Đội lao động địa phương. Ông: Nguyễn Viết Khôi- Địa chỉ: Hai bên cùng nhau bàn bạc thống nhất: Điều 1: Nội dung công việc: Thuê công nhân theo máy san lề đường cho từng lớp đất và đất lề đường, đắp bao taluy. Đơn giá: 18.000 đ/ công. Điều II: Tiến độ thực hiện Điều III: Thể thức nghiệm thu và thanh toán Điều IV: Trách nhiệm của mỗi bên Điều V: Điều kiện chung Đại diện bên A Đại diện bên B 2. Nội dung hạch toán Tại Công ty xây dựng 492, khoản mục chi phí nhân công trực tiếp được hạch toán vào tài khoản 622- chi phí nhân công trực tiếp. Tài khoản này được mở chi tiết cho từng công trình, hạng mục công trình. Hàng tháng theo thực tế khối lượng công việc đã làm cán bộ kỹ thuật và kế toán xí nghiệp nghiệm thu khối lượng cho các tổ, đội và lực lượng thuê ngoài. Căn cứ vào bảng nghiệm thu khối lượng, bảng chấm công của các tổ, bộ phận thuê ngoài, kế toán xí nghiệp lập bảng thanh toán lương. Cuối tháng, khi kế toán đội, xí nghiệp thanh toán chứng từ về tiền lương, kế toán tổng hợp tiến hành kiểm tra tính pháp lý của chứng từ và lập chứng từ ghi sổ. Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Biểu 7 ông ty xây dựng 492 chứng từ ghi sổ – số 458 Ngày 1 tháng 11 năm 2002 Chứng từ Trích yếu Số hiệu TK Số tiền SH NT Nợ Có Chi phí NCTT đường Hùng 622 1365 54.750.890 Vương – L.Sơn tháng 10 Cộng 54.750.890 Kèm theo: chứng từ gốc Kế toán trưởng Người lập Từ chứng từ ghi sổ, kế toán vào sổ đăng ký chứng từ ghi sổ và vào sổ cái TK 622. Đồng thời từ chứng từ gốc, kế toán vào sổ chi tiết TK 621. Biểu 8 Sổ đăng ký chứng từ ghi sổ Trang 12 CTGS Số tiền CTGS Số tiền SH NT SH NT 450 1/11 435.689.000 458 1/11 54.750.890 Cộng xxxx Cộng Biểu 9 sổ chi tiết TK 622 - Chi phí Nhân công trực tiếp Công trình đường Hùng Vương – Lạng Sơn Quý IV/ 2002 Chứng từ Diễn giải TKĐƯ Số tiền SH NT Nợ Có 1/11 CPNCTT tháng 10 1365 54.750.890 1/12 CPNCTT tháng 11 1365 57.125.650 31/12 CPNCTT tháng 12 1365 58.376.360 Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
K/c CPNCTT quý IV 154 170.252.900 Cộng phát sinh 1.445.775.830 1.445.755.830 Biểu 10 sổ cái TK 622 - Chi phí nhân công trực tiếp Quý IV/2002 NT CTGS Diễn giải TKĐƯ Số tiền SH NT Nợ Có 1/11 458 1/11 Chi phí NCTT đường HVương- 136.5 54.750.890 Lsơn tháng 10 1/11 463 1/11 CPNCTT đường 239- LSơn tháng 136.5 22.450.780 10 31/12 Kết chuyển CPNVLTT cho thi 154 54.750.890 công đường HVương tháng 10 Tổng phát sinh 1.825.985.130 1.825.985.130 V. hạch toán chi phí sử dụng máy thi công 1. Đặc điểm chi phí sử dụng máy thi công Trong sản xuất xây lắp, quy mô thi công thường lớn, cường độ thi công cao. Do vậy, sức lao động của con người đôi khi không đáp ứng được đòi hỏi của công việc. Xuất phát từ thực tế đó, việc sử dụng máy thi công trong hoạt động xây lắp là việc làm tất yếu và có ý nghĩa kinh tế cao. Vì vậy, chi phí sử dụng máy thi công là chi phí đặc thù riêng có trong các doanh nghiệp xây lắp. Đối với Công ty xây dựng 492, việc sử dụng máy móc thi công có vai trò hết sức quan trọng, đảm bảo cho tiến độ thi công và chất lượng công trình. Việc quản lý, điều động xe, máy thi công cho từng công trình do ban vật tư- xe máy và quản lý công trình đảm nhiệm, Công ty không tổ chức thành đội máy thi công riêng. Máy thi công ở Công ty xây dựng 492 bao gồm các loại: Máy trộn bêtông 320 lit, Máy LUSKAI KD110, Máy ủi KOMASU, máy ép cọc thuỷ lực, máy kinh vĩ- Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
thuỷ bình, máy san, máy gạt, máy khoan cọc nhồi Để tạo quyền chủ động trong việc thi công, Công ty trao quyền quản lý máy thi công cho các đội, xí nghiệp xây dựng trực thuộc hàng tháng có trách nhiệm gửi chi tiết lên ban Xe máy -Vật tư Công ty. Trong trường hợp không có máy thi công phù hợp, các đội có thể thuê ngoài máy thi công. Chi phí phát sinh cho máy thi công của công trình, hạng mục công trình nào thì được hạch toán trực tiếp vào công trình, hạng mục công trình đó. 2. Nội dung hạch toán Để hạch toán chi phí sử dụng máy thi công, kế toán sử dụng TK 623- chi phí sử dụng máy thi công. Tài khoản này được mở chi tiết cho từng công trình, hạng mục công trình. * Đối với máy thi công của Công ty Trong tháng, bộ phận kỹ thuật, kế toán công trường có nhiệm vụ kiểm tra xe máy, tập hợp chi phí có liên quan tới máy móc thi công như chi phí nhiên liệu xăng dầu, tiền lương công nhân lái máy và các khoản trích theo lương, khấu hao máy móc thi công, chi phí khác bằng tiền Đối với chi phí vật liệu chạy máy thi công: Khi có nhu cầu sử dụng, công trường tự lo liệu đi mua nhiên liệu chạy máy bằng tiền tạm ứng. Các khoản chi phí này được hạch toán tương tự như hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Cuối tháng, kế toán công trường tập hợp hoá đơn chứng từ mua nguyên vật liệu cho máy thi công ghi vào bảng tổng hợp chi phí sử dụng máy thi công. Tiền lương công nhân điều khiển máy: Hàng tháng căn cứ vào bảng chấm công, kế toán đội lập bảng tính lương và tiến hành tập hợp vào bảng tổng hợp chi phí sử dụng máy thi công. Chi phí khấu hao máy thi công: Hàng tháng, quý trên cơ sở mức tính khấu hao cho Tài sản cố định mà Công ty đã đăng kí với cục quản lý vốn và tài sản theo nghị định 1062/NĐ - quy định về mức tính khấu hao cho các loại tài sản cố định, bảng kế hoạch trích khấu hao Tài sản cố định của Công ty. Công ty tiến hành lập bảng tính và phân bổ khấu hao cho từng loại máy móc thi công và tính trực tiếp cho các công Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
trình đang sử dụng máy sau đó mới tiến hành phân bổ cho từng công trình bằng báo nợ xuống các đội sử dụng xem xét và xác nhận. Ngoài ra, còn một số chi phí khác phục vụ cho hoạt động của máy thi công như: chi phí sửa chữa máy thi công, chi phí bảo hiểm máy thi công, chi phí khác bằng tiền phục vụ cho hoạt động của máy thi công Để hạch toán các khoản chi phí này, kế toán căn cứ vào các hoá đơn GTGT, hoá đơn mua hàng, hợp đồng thuê sửa chữa máy móc thiết bị * Đối với máy thi công thuê ngoài Trong trường hợp Công ty không có loại xe máy phù hợp hoặc do yêu cầu tiến độ công việc không đáp ứng đủ máy móc phục vụ cho việc thi công thì đội tự tổ chức thuê ngoài máy thi công. Phương thức thuê máy được áp dụng là thuê luôn cả máy, người lái và các loại vật tư cho chạy máy (thuê trọn gói). Theo phương thức này, trong hợp đồng thuê phải xác định rõ khối lượng công việc, và tổng số tiền bên thuê phải trả. Máy thuê ngoài phục vụ cho công trình nào, kế toán hạch toán chi phí thuê máy vào thẳng công trình đó. Cơ sở pháp lý cho công tác hạch toán là hợp đồng thuê máy, biên bản thanh lý hợp đồng thuê máy, biên bản xác nhận khối lượng giao nhận và biên bản nghiệm thu. Công ty xây dựng 492 Cộng hoà xã hội chủ nghĩa việt nam XNXD số 5 Độc lập- Tự do – Hạnh phúc Hợp đồng thuê máy Hôm nay, ngày 15 tháng 10 năm 2002 Đại diện cho các bên tham gia ký hợp đồng gồm: Bên A: Ông Phạm Tiến Đạt Chức vụ: Giám đốc xí nghiệp. Địa chỉ : Xí nghiệp xây dựng số 5- Công ty xây dựng 492. Bên B: Trần Đình Kiên. Chức vụ: Đội trưởng- Địa chỉ: Công ty cơ giới và lắp máy. Hai bên thoả thuận ký kết hợp đồng thuê máy thi công công trình đường Hùng Vương -Lạng Sơn với các điều khoản sau: Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Điều 1: Nội dung hợp đồng: Bên A giao cho bên B thi công cơ giới các công việc với khối lượng và giá cả như sau: -Thuê máy xúc KOBECO, khối lượng: 15.000 m 3, đơn giá: 7.500 đ/m3 - Thuê máy ủi KOMASU, đơn giá: 80.000 đ/ giờ. Điều 2: Thể thức nghiệm thu và thanh toán Điều 3: trách nhiệm mỗi bên Điều 4: Thời gian thực hiện hợp đồng Điều 5: Điều kiện chung Đại diện bên A Đại diện bên B Sau khi tổng hợp được các chứng từ về máy thi công thuê ngoài, kế toán đội tính ra chi phí thuê máy cho thi công công trình theo từng loại máy. Trên cơ sở đó, kế toán đội lập bảng tổng hợp chi phí thuê máy cho từng công trình. Biểu 11 Bảng tổng hợp chi phí thuê máy Tháng 10/ 2002 –Công trình: Đường Hùng Vương STT Loại máy Đơn vị Khối lượng Đơn giá Thành tiền 1 Máy xúc KOBECO m3 3.700 7.500 27.750.000 2 Máy ủi KOMASU giờ 93 80.000 7.440.000 Cộng 35.190.000 Cuối tháng, kế toán đội tập hợp toàn bộ chi phí sử dụng máy thi công phát sinh trong tháng lập bảng tổng hợp chi phí sử dụng máy thi công. Biểu12 Bảng tổng hợp chi phí sử dụng máy thi công Công trình: Đường Hùng Vương – L.Sơn Tháng 10/ 2002 Chứng từ Nội dung Số tiền SH NT 405 05/ 10 Mua dầu Diezel 8.700.000 Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
407 15/10 Chi phí thuê ngoài máy thi công 35.190.000 Công ty baó nợ khấu hao 10.250.000 Chi phí nhân công lái máy 3.508.000 Cộng 63.416.000 Sau khi nhận được các chứng từ gốc và bảng tổng hợp chi phí sử dụng máy thi công, kế toán Công ty lập chứng từ ghi sổ. Biểu 13 Công ty xây dựng 492 chứng từ ghi sổ số: 490 Ngày 1tháng 11 năm 2002 Chứng từ Trích yếu Số hiệu TK Số tiền SH NT Nợ Có 1/11 CPSDMTC đường Hùng 623 136.5 63.416.000 Vương tháng 10 Cộng 63.416.000 Các chứng từ gốc và bảng tổng hợp chi phí sử dụng máy thi công sau khi làm căn cứ lập chứng từ ghi sổ được dùng để vào sổ chi tiết TK 623. Sau đó, từ chứng từ ghi sổ kế toán vào sổ đăng ký chứng từ ghi sổ và vào sổ cái Biểu 14 Công ty xây dựng 492 Sổ chi tiết TK 623 Công trình: Đường Hùng Vương- Lạng Sơn Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Quý 4/ 2002 Chứng từ Diễn giải TK Phát sinh SH NT ĐƯ Nợ Có 405 05/10 Mua dầu Diezel 136.5 8.700.000 407 15/10 Chi phí thuê máy thi công 136.5 35.190.000 CPSDMTC phát sinh tháng 10 63.416.000 31/12 Kết chuyển CPSDMTC quý IV 154 193.001.200 Cộng số phát sinh 193.001.200 193.001.200 Biểu 15 Công ty xây dựng 492 Sổ cái TK 623- Chi phí sử dụng máy thi công Quý IV/ 2002 NT CTGS Diễn giải TKĐƯ Số tiền SH NT Nợ Có 1/11 490 1/11 CPSDMTC đường HVương-Lsơn 136.5 63.416.000 tháng 10 1/11 495 1/11 CPSDMTC đường 239- L.Sơn 136.5 21.520.400 tháng 10 31/12 K/C CPSDMTC đường HVương 154 193.001.200 quý IV 31/12 K/C CPSDMTC đường 239-L.Sơn 154 63.150.734 quý IV Cộng phát sinh 1.120.980.160 1.120.980.160 VI. hạch toán chi phí sản xuất chung 1. Đặc điểm chi phí sản xuất chung Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Để tiến hành hoạt động sản xuất một cách thuận lợi và đạt hiệu quả, ngoài các yếu tố cơ bản về nguyên vật liệu, lao động trực tiếp sản xuất thực tế đòi hỏi phải tiêu hao một số yếu tố chi phí khác như: chi phí nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ dùng cho quản lý, chi phí tiếp khách, kiểm nghiệm Những khoản chi phí này tuy không trực tiếp tham gia cấu thành thực thể sản phẩm xây lắp nhưng lại có một vai trò khác rất quan trọng là giúp cho hoạt động sản xuất diễn ra nhịp nhàng, đều đặn. Đó chính là chi phí sản xuất chung. Tại Công ty xây dựng 492, khoản mục chi phí sản xuất chung được hạch toán vào TK 627- chi phí sản xuất chung. Tài khoản này được mở chi tiết cho từng công trình, hạng mục công trình. Dưới các xí nghiệp khi tập hợp chi phí sản xuất chung tại công trình nào tiến hành phân bổ trực tiếp cho công trình đó. Còn đối với những khoản chi phí sản xuất chung phục vụ cho toàn đội, xí nghiệp thì tiến hành phân bổ theo tiền lương công nhân trực tiếp. 2. Nội dung hạch toán 2.1. Chi phí nhân viên quản lý đội, xí nghiệp Chi phí nhân viên quản lý đội, xí nghiệp bao gồm: tiền lương của cán bộ quản lý đội, các khoản trích theo lương của toàn bộ công nhân viên chức của đội, xí nghiệp. Chứng từ ban đầu để hạch toán tiền lương ban quản lý đội, xí nghiệp là các bảng chấm công. Hình thức trả lương áp dụng là hình thức trả lương theo thời gian. Bộ phận này được hưởng lương theo chức vụ nghề nghiệp, thâm niên công tác. Dưới các xí nghiệp có trách nhiệm theo dõi ngày công, thời gian làm việc, hàng tháng lập bảng thanh toán lương gửi lên Công ty. Lương cơ bản =(lương tối thiểu x hệ số lương) + thâm niên + lương chức vụ + chênh lệch (nếu có). Nguyễn văn Dũng: Cấp bậc CNHĐ ngày nhập ngũ 10/1997. HS lương = 1,424 Lương được hưởng = (210.000x1,424)+76896+206784=582.720 Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
Các khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ được tính dựa vào tổng quỹ lương của toàn bộ cán bộ công nhân viên trong đội (xí nghiệp) với tỉ lệ trích tương ứng là 15%, 2%, 2%. Trên cơ sở bảng chấm công, kế toán lập bảng thanh toán lương cho nhân viên gián tiếp. Do xí nghiệp cùng một lúc thi công nhiều công trình nên lương của bộ phận quản lý đội, xí nghiệp được phân bổ cho các công trình dựa trên chi phí nhân công trực tiếp của mỗi công trình. 2.2. Chi phí vật liệu, công cụ dụng cụ. Chi phí vật liệu: gồm các khoản vật liệu phục vụ cho quản lý như văn phòng phẩm, phụ tùng ô tô con Chứng từ ban đầu là các hoá đơn bán hàng Chi phí dụng cụ sản xuất: bao gồm áo bảo hộ, cuốc xẻng, cốp pha, giàn giáo và công cụ dụng cụ thuộc đội xây dựng quản lý và sử dụng Nếu công cụ dụng cụ có giá trị nhỏ như: găng tay, giày, ủng, áo bảo hộ, cuốc xẻng thì được phân bổ một lần vào chi phí sản xuất khi xuất dùng. Chứng từ ban đầu là các hoá đơn bán hàng. Nếu công cụ,dụng cụ có giá trị lớn liên quan đến nhiều kì hạch toán thì Công ty dùng phương pháp phân bổ 50% hoặc phân bổ nhiều kỳ tuỳ theo thời gian sử dụng của loại công cụ đó. Từ các chứng từ gốc, kế toán công trường tập hợp vào bảng kê chi phí sản xuất chung. 2.3. Hạch toán chi phí khấu hao tài sản cố định Chi phí khấu hao tài sản cố định: gồm chi phí khấu hao máy tính, và phương tiện đi lại của các đội trưởng xây dựng (các loại xe con) Hàng tháng trên cơ sở số khấu hao mà kế toán Công ty tính theo phương pháp khấu đều (bảng tính và phân bổ khấu hao) báo xuống cho các đội, xí nghiệp, kế toán xí nghiệp sẽ phân bổ khấu hao tài sản cố định dùng cho quản lý đội cho các công trình đang thi công và ghi vào bảng tổng hợp phân bổ chi phí sản xuất chung. Số khấu hao TSCĐ phải trích trong năm = Nguyên giá x Tỷ lệ khấu hao Số khấu hao TSCĐ phải trích hàng tháng = Nguyên giá x Tỷ lệ khấu hao Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D
12 2.4. Hạch toán chi phí dịch vụ mua ngoài và chi phí khác bằng tiền Chi phí dịch vụ mua ngoài: bao gồm chi phí về tiền điện, nước, điện thoại, Chứng từ ban đầu là các hoá đơn GTGT, hoá đơn bán hàng của nhà cung cấp. Chi phí khác bằng tiền: các chi phí này gồm có chi phí tiếp khách, giao dịch, chi phí làm nhà tạm, chi thanh toán vé tàu xe đi đường của nhân viên, lắp đặt điện thoại cho ban điều hành công trình, công nhân thi công công trình. Các chứng từ gốc để hạch toán là các hoá đơn, hợp đồng, vé tàu xe Chi phí phát sinh trực tiếp cho công trình nào thì kế toán hạch toán cho công trình đó, còn các khoản chi phí phát sinh có liên quan đến nhiều công trình thì kế toán đội, xí nghiệp tiến hành phân bổ cho các công trình theo chi phí nhân công trực tiếp. Hàng tháng, căn cứ vào các chứng từ gốc, kế toán đội vào bảng kê chi phí sản xuất chung. Biểu16 Xí nghiệp xây dựng số 5 Bảng kê chi tiết chi phí sản xuất chung tháng 10/2002 Chứng từ Tiếp Điện KH Nội dung Tổng số NVL báo chí Số Ngày khách thoại TSCĐ 132 4/10 Chi tiếp khách 2.120.000 2.120.000 134 20/10 Trả tiền điện 1.450.135 1.450.135 thoại Tổng cộng 45.784.568 Sau đó, từ bảng kê chi tiết chi phí sản xuất chung, kế toán tiến hành lập bảng phân bổ chi phí sản xuất chung cho từng công trình, hạng mục công trình. Biểu 17 Xí nghiệp xây dựng số 5 Bảng tổng hợp phân bổ chi phí sản xuất chung tháng 10 Sinh viên: Phạm Thị Bích Ngọc Lớp kế toán 41 D