Chuyên đề Thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Công thương tỉnh Nam Định - Thức trạng và giải pháp

Nội dung text: Chuyên đề Thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Công thương tỉnh Nam Định - Thức trạng và giải pháp

1. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Lêi më ®Çu. Tr¶i qua h¬n 10 n¨m ®æi míi, hoµ chung vµo nhÞp ®é t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam ®· tõng b­íc ®æi míi vµ ph¸t triÓn nhanh chãng. Chóng ta ®· tõng b­íc t¹o lËp ®­îc hÖ thèng Ng©n hµng lín m¹nh c¶ vÒ n¨ng lùc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, n¨ng lùc qu¶n lý, n¨ng lùc ®iÒu hµnh kinh doanh, m¹nh c¶ vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ, kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng cña Ng©n hµng b¾t kÞp víi tèc ®é ph¸t triÓn cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Trong sù h×nh thµnh cña c¸c ho¹t ®éng Ng©n hµng nãi chung, chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn vai trß to lín cña ho¹t ®éng thanh to¸n qua Ng©n hµng ®Æc biÖt lµ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng nµy kh«ng chØ thóc ®Èy t¨ng tr­ëng cho hÇu hÕt mäi lÜnh vùc kinh tÕ mµ cßn gãp phÇn ®Èy nhanh qua tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc th× tæ chøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt nhiÒu h×nh thøc thanh to¸n thÝch hîp thuËn tiÖn, ®a d¹ng, an toµn chÝnh x¸c ®em l¹i hiÖu qu¶ cao kh«ng chØ phôc vô tèt cho viÖc t¨ng t«c ®é chu chuyÓn vèn trong nªng kinh tÕ quèc d©n, ®Èy m¹nh tèc ®é ph¸t triÓn l­u th«ng hµng ho¸ mµ cßn trùc tiÕp lµm thay ®æi khèi l­îng tiÒn mÆt l­u th«ng. §©y lµ yÕu tè cÇn thiÕt c¨n b¼n ®Ó æn ®Þnh tiÒn tÖ, chèng vµ kiÒn chÕ l¹m ph¸t. V× vËy hÖ thèng Ng©n hµng lu«n t×m nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó më réng vµ ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ. Trong thêi gian thùc tËp t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam ®Þnh em nhËn thÊy thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ mét trong nh÷ng c«ng t¸c quan träng cña chi nh¸nh. Trong nh÷ng n¨m qua, do cã sù c¶i tiªbs c«ng nghÖ thanh to¸n còng nh­ ®­îc sù quan t©m cña Ban l·nh ®¹o vµ sù nç lùc hªts m×nh cña toµn bé c¸n bé c«ng nh©n viªn t¹i chi nh¸nh ®Æc biÖt lµ c¸n bé kÕ to¸n ®· gióp cho c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i chi nh¸nh cµng ngµy cangf ph¸t triÓn, thu hót ®­îc mét khèi l­îng llín kh¸ch hµng tham gia vµo qu¸ tr×nh thanh to¸n gióp cho doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cña chi nh¸nh ®¹t ®­îc ngµy cµng cao ®ång thêi ho¹t ®éng kinh doanh chung cña chi nh¸nh ®¹t hiªô qu¶ cao. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng kÕt qña tèt ®Ñp ®ã, c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh còng gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c cÇn ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt mét cach kÞp thêi. ChÝnh v× vËy trªn c¬ së nh÷ng lý luËn chung ®· ®­îc häc vµ thùc tiÔn t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh, em chän ®Ò tµi: “Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. Thøc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”. lµm chuyªn ®Ò tèt nghiÖp. KÕt cÊu cña chuyªn ®Ò bao gåm: Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn chung vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. 1
2. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Ch­¬ng 3: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖ vµ më réng c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. Do thêi gian nghiÖn cøu ch­a nhiÒu vµ tr×nh ®é b¶n th©n cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt nµy ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh ®­îc nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc dù gãp ý cña c¸c thÇy c«, b¹n bÌ ®Ó bµi viÕt nµy ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy Hµ Minh S¬n, c¸c c« thÇy c« trong m«n tiÒn tÖ tÝn dông vµ c¸c c« chñ nhiÖm c¸n bé Ng©n hµng C«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh ®· tËn t×nh h­íng dÉn em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Sinh viªn: NguyÔn V¨n Thanh. 2
3. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn chung vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. 1.1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ vai trß cña ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ: Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ mét tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ víi nhiÖm vô chñ yÕu vµ th­êng xuyªn lµ huy ®éng tiÒn göi v¬Ý tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ cho vay thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n. Ng©n hµng ra ®êi ®­îc thõa nhËn lµ mét trong nh÷ng ph¸t minh kú diÖu nhÊt cña lÞch sö thÕ giíi vµ nã kh«ng ngõng ®æi míi hoµn thiÖn ®Ó phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ x· héi tõng thêi kú. §Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ hiÖn nay Ng©n hµng lµ mét bé ph¹n kh«ng thÓ thiÕu ®­îc vµ nã lu«n gi÷ vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n víi ho¹t ®éng chñ yÕu lµ tiÒn tÖ, tÝn dông vµ thanh to¸n trong ®ã thanh to¸n gi÷ vai trß ®Æc biÖt quan träng. Ng©n hµng ®­îc coi lµ huyÕt m¹ch cña nÒn kinh tÕ, ho¹t ®éng cña nã bao trïm lªn tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi, ®©y lµ ho¹t ®éng trung gian g¾n liªn víi sù vËn ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Kinh doanh Ng©n hµng lµ mét lo¹i h×nh kinh doanh ®Æc biÖt víi ®èi t­îng lµ tiÒn tÖ. Ng©n hµng lµ trung gian tµi chÝnh gi÷a ng­êi göi tiÒn vµ ng­êi vay v× vËy Ng©n hµng sÏ lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt h÷u hiÖu nÒn kinh tÕ còng nh­ mét sè lÜnh vùc phi kinh tÕ. MÆc dï kh«ng trùc tiÕp t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho nÒn kinh tÕ, song víi ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng riªng cã cña m×nh ngµnh Ng©n hµng gi÷ mét vai trß quan träng trong viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Nh÷ng vai trß ®ã ®­îc thÓ hiÖn cô thÓ nh­ sau: Thø nhÊt: ®èi víi c¸c c¸ nh©n, ®¬n vÞ vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ. Ng©n hµng nhËn tiÒn cña hä th«ng qua thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt më t¹i Ng©n hµng hoÆc Ng©n hµng nhËn gi÷ hé c¸c tµi s¶n quý, c¸c giÊy tê cã gi¸ nhê vËy mµ tiÕt kiÖm ®­îc c¸c chi phÝ cÊt gi÷, b¶o qu¶n tiÒn tÖ. Bªn c¹nh ®ã, còng trªn c¬ së sè tiÒn göi cña kh¸ch hµng Ng©n hµng cßn thùc hiÖn c¸c dÞch vô thanh to¸n, chuyÓn tiÒn lµm gi¶m chi phÝ l­u th«ng tiÒn tÖ mµ vÉn ®¶m b¶o an toµn thuËn tiÖn vµ lîi Ých cho c¸c chñ thÓ nãi trªn. Thø hai: §èi víi lÜnh vùc t¸i s¶n xuÊt x· héi. Ng©n hµng tËp trung huy ®éng mét khèi l­îng vèn t¹m thêi nhµn rçi cña mäi tæ chøc, c¸ nh©n trong nÒn kinh tÕ vµ th«ng qua nghiÖp vô tÝn dông, Ng©n 3
4. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh hµng sö dông nguån vèn huy ®éng ®­îc ®Ó ®Çu t­, cho vay ®¸p øng kÞp thêi mäi nhu cÇu thiÕu vèn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong x· héi. Nhê ®ã mµ c¸c doanh nghiÖp c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸c c¸ nh©n cã ®iÒu kiÖn ®Ó më réng s¶n xuÊt, c¶i tiÕn m¸y mãc thiÕt bÞ, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ, thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Th­ ba: ®èi víi lÜnh vùc l­u th«ng tiÒn tÖ. Ng©n hµng gi÷ vai trß lµ c¬ quan tæ chøc ®iÒu hoµ l­u th«ng tiÒn tÖ (h¹n chÕ t¨ng c­êng khèi l­îng tiÒn cÇn thiÕt trong l­u th«ng) vai trß nµy ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua møc l·i suÊt tiÒn giöi vµ tiÒn vay. Thø t­: §èi víi Nhµ n­íc. Ng©n hµng lµ c«ng cô trùc tiÕp cña Nhµ n­íc ®Ó thøc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, tÝn dông vµ thanh to¸n. Nhµ n­íc qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ th«ng qua Ng©n hµng. §ång thêi Ng©n hµng cßn thùc hiÖn quan hÖ tÝn dông víi Ng©n hµng th«ng qua viÖc cho Ng©n s¸ch Nhµ n­íc vay trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt, hay b¶o qu¶n dù tr÷ cho Nhµ n­íc mèt sè vµng vµ gno¹i tÖ. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña ngµnh Ng©n hµng nãi riªng nh÷ng vai trß kÓ trªn ngµy cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh th«ng qua nh÷ng lÜnh vùc ho¹t ®éng c¬ b¶n cña Ng©n hµng lµ tiÒn tÖ, tÝn dông vµ thanh to¸n. 1.1.2. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ. TiÒn tÖ lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt, nã lµ c«ng cô nhiÖm mµu trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. TiÒn tÖ còng cã mèt qu¸ tr×nh l­u th«ng dùa trªn c¬ së c¶u l­u th«ng hµng ho¸, do vËy ë bÊt cø x· héi nµo cßn s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸ th× cßn tån t¹i l­u th«ng tiÒn tÖ nh­ mét quy luËt kh¸ch quan. Cã rÊt nhiÒu c¸c ®Þnh nghÜa theo c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau cña c¸c nhµ kinh tÕ vÒ tiÒn, nh­ng chóng ta cã thÓ hiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n tiÒn lµ bÊt cø thø g× ®­îc chÊp thuËn chóng trong viÖc thanh to¸n ®Ó lÊy hµng ho¸, dÞch vô hay trong viÖc hoµn tr¶ c¸c mãn nî. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi, tiÒn tÖ ®· ra ®êi vµ ngµy cµng ph¸t triÓn ®¹t møc ®é tinh x¶o vµ thuËn l¬Þ h¬n. B¾t ®Çu tõ nh÷ng h×nh thøc trao ®æi gi¶n ®¬n: hµng ®æi hµng ®Õn tiÒn kim lo¹i: vµng b¹c vµ tiÒn giÊy. TiÒn trong l­u th«ng bao gåm hai bé phËn lµ tiÒn mÆt vµ tiÒn chuyÓn kho¶n (tiÒn ghi sæ) do vËy c«ng t¸c thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ còng ®­îc thùc hiÖn th­o hai c¸ch thøc phï hîp víi hai bé phËn tiÒn tÖ nµy ®ã lµ c¸ch thøc thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt vµ c¸ch thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. 4
5. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt lµ qu¸ tr×nh thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ trùc tiÕp trong ®ã cã mét l­îng tiÒn mÆt t­¬ng øng víi gi¸ trÞ vËt t­ hµng ho¸ ®­îc trao ®æi, vËn ®éng ng­îc chiÒu víi sù vËn ®éng cña vËt t­ hµng ho¸ ®ã. C¸ch thøc tiÒn tÖ nµy chØ phï hîp víi nÒn kinh tÕ khi s¶n xuÊt hµng ho¸ cßn ë tr×nh ®é thÊp, s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô kh«ng nhiÒu vµ ho¹t ®éng mua b¸n chØ diÔn ra trong ph¹m vi hÑp. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, víi khèi l­îng hµng ho¸ ®­îc trao ®æi lín ph¹m vi mua b¸n réng th× c¸ch thøc thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt ®· béc lé c¸c nh­îc ®iÓm nh­: chi phÝ in Ên, vËn chuyÓn b¶o qu¶n vµ kiÓm ®Õm lín, tèc ®é thanh to¸n chËm, kh¶ n¨ng ®¶m b¶o an toµn kh«ng cao, h¬n n÷a víi mét khèi l­îng tiÒn mÆt cÇn thiÕt trong l­u th«ng qu¸ lín dÔ g©y nªn t×nh tr¹ng l¹m ph¸t. Thùc tÕ kh¸ch quan ®ã ®ßi hái ph¶i cã mét c¸ch thøc thanh to¸n míi, tiªn tiÕn h¬n chÝnh v× vËy thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· ra ®êi vµ nhanh chãng chiÕm ­u thÕ trong nÒn kinh tÕ. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ chØ c¸c nghiÖp vô chi tr¶ tiÒn hµng, dÞch vµ c¸c kho¶n kh¸c trong nÒn kinh tÕ quèc d©n ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch trÝch chuyÓn tµi kho¶n trong hÖ thèng tÝn dông hoÆc bï trõ c«ng nî mµ kh«ng vËn dông ®Õn tiÒn mÆt th«ng qua vai trß trung gian cña Ng©n hµng hoÆc tæ chøc tÝn dông kh¸c. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt xuÊt hiÖn tõ l©u trong lÞch sö loµi ng­êi, tuy nhiªn nã chØ ®­îc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Ngµy nay, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®­îc ¸p dông réng kh¾p trong lÜnh vùc tµi chÝnh ®èi néi, ®èi ngo¹i, nã chiÕm tû träng lín trong tæng chu chuyÓn tiÒn tÖ vµ ®­îc coi lµ c¸ch thøc thanh to¸n hiÖu qu¶ nhÊt. Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng vµy t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp, c¬ quan Nhµ n­íc, tæ chøc x· héi vµ c¸c c¸ nh©n më tµi kho¶n tiÒn giöi vµ thanh to¸n hµng dÞch vô th«ng qua viÖc trÝch chuyÓn tµi kho¶n trong hÖ thèng tÝn dông. Nh­ vËy thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ph¶n ¸nh sù vËn ®éng cña vËt t­ hµng ho¸, dÞch vô trong l­u th«ng sù ph¸t triÓn réng kh¾p cñat nã trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn v­ît bËc cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸, do nªn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn m¹nh, khèi l­îng hµng ho¸ dÞch vô trao ®æi trong n­íc còng nh­ ngoµi n­íc t¨ng nhanh, tÊt yÕu ph¶i cã c¸ch tøc tr¶ tiÒn thuËn tiÖn, vµ an toµn vµ tiÕt kiÖm h¬n thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt. 1.1.3. Vai trß cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ. Khi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn th× thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cã vÞ trÝ v« cïng quan träng. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· m¹ng l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vµ lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong ho¹t ®éng kinh tÕ, ®iÒu ®ã ®· kh¼ng ®Þnh vai trß ®Æc biÖt quan träng cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ. Vai trß nµy ®­îc thÓ hiÖn trªn c¸c khÝa c¹nh sau: 5
6. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Thø nhÊt – thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt thóc ®Èy nhanh tèc ®é thanh to¸n, tèc ®é chu chuyÓn vèn rót ng¾n chu kú s¶n xuÊt, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt vµ t¸c ®éng trùc tiÕp dÕn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã ®­îc coi lµ kh©u ®Çu tiªn vµ còng lµ kh©u cuèi cïng cña chu kú s¶n xuÊt vµ liªn quan ®Õn toµn bé lÜnh vùc l­u th«ng hµng ho¸, tiÒn tÖ cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong x· héi. Do vËy nÕu tæ chøc c«ng t¸c thanh to¸n nhanh chãng an toµn vµ chuÈn x¸c sÏ t¹o ®iÒu kiÖn rót ng¾n chu kú s¶n xuÊt, t¨ng nhanh tèc ®é chu chuyÓn vèn vµ gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Thø hai – thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gióp cho Ng©n hµng huy ®éng ®­îc tèi ®a nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ ®Ó tiÕn hµnh ®Çu t­, cho vay phôc vô cho nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ. §Ó tham gia c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt c¸c ®¬n vÞ,c¸c nh©n më tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n t¹i Ng©n hµng, trªn mçi tµi kho¶n tiÒn göi ®ã cã sè l¹i thÊp, h¬n n÷a viÖc tiÕn hµnh thanh to¸n chi tr¶ kh«ng ph¶i lµ th­êng xuyªn. Do ®ã Ng©n hµng cã thÓ sö dông nguån vèn nµy ®Ó cho vay ®¸p øng nhu cÇu vèn cña nÒn kinh tÕ ®Ó thu lîi nhuËn. §©y lµ nguån vèn lín, nÕu cã kÕ ho¹ch sö dông tèt sÏ m¹ng l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt lín cho toµn bé nÒn kinh tÕ. Thø ba – Trong lÜnh vùc l­u th«ng tiÒn tÖ, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gãp phÇn gi¶m thÊp tû träng tiÒn mÆt trong l­u th«ng, do ®ã tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ l­u th«ng x· héi. MÆt kh¸c, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cßn t¹o ra sù chuyÓn ho¸ th«ng suÊt gi÷a tiÒn mÆt vµ tiÒn chuyÓn kho¶n. C¶ hai khÝa c¹nh ®ã ®Òu t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ vµ ®iÒu hoµ l­u th«ng tiÒn tÖ. Chu chuyÓn tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ bao gåm hai bé phËn cÊu thµnh ®ã lµ thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt vµ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. NÕu tæng chu chuyÓn tiÒn tÖ kh«ng ®æi mµ tû träng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¨ng lªn sÏ lµm gi¶m tû träng tiÒn mÆt mét c¸ch t­¬ng øng, tõ ®ã gi¶m chi phÝ l­u th«ng nh­: chi phÝ in Ên, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n tiÒn, chi phÝ vÒ thêi gian thanh to¸n. Thø t­ - Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò kinh tÕ thuËn lîi ®Ó Ng©n hµng kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c t¸c nh©n kinh tÕ víi môc ®Ých cñng cè kû luËt thanh to¸n, ®¶m b¶o nguyªn t¾c thu chi tµi chÝnh vµ n©ng cao hiÖu qña sö dông vèn. Thu chi b»ng tiÒn cña c¸c t¸c nh©n thÓ hiÖn trªn tµi kho¶n t¹i Ng©n hµng, nã ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, tõ ®ã ®Ó lµm c¨n cø cho vay hay thu håi nî ®ång thêi qua viÖc gi¸m s¸t, Ng©n hµng cã thÓ cã nh÷ng kiÕn nghÞ, gióp c¸c doanh nghiÖp th¸o gì khã kh¨n n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn, còng th«ng qua viÖc gi¸m s¸t t×nh h×nh thu chi qua tµi kho¶n mµ Ng©n hµng cã thÓ kiÓm so¸t t×nh h×nh chÊp hµnh c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é tµi chÝnh, c¸c nguyªn t¾c thanh to¸n, qu¶n lý tiÒn tÖ ë c¸c doanh nghiÖp. Nh­ vËy, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cã nh÷ng vai trß trùc tiÕp còng nh­ gi¸n tiÕp ¶nh h­ëng ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ. ViÖt Nam thùc hiÖn tèt c«ng t¸c 6
7. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn l¬Þ cho tõng thµnh vien trong nÒn kinh tÕ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn. 1.2. C¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt chñ yÕu cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. 1.2.1. C¸c quy ®Þnh chung vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Tæ chøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ mét trong nh÷ng chøc n¨ng chñ yÕu cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i, v× vËy c¸c Ng©n hµng lu«n quan t©m ®Õn v«ng nghÖ thanh to¸n dÓ c«ng t¸c thanh to¸n nµy ngµy cµng më réng vµ ph¸t triÓn. Sù quan t©m nµy ®­îc tÓ hiÖn râ nÐt nhÊt la thèc ®èc Nhµ n­íc Nhµ n­íc ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 22/Q§-NH1 ngµy 21/2/1994 vÒ thÓ lÖ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, N§ 30/CP ban hµnh quy chÕ ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc,, th«ng t­ 07/TT-NH1 h­íng dÉn thùc N§ 30/CP. ChÝnh nh÷ng QuyÕt ®Þnh nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®­îc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn. Nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt theo Q§ 22/Q§-NH1. §iÒu 1: C¸c doanh nghiÖp, c¬ quan, tæ chøc, ®oµn thÓ, ®¬n vÞ vò trang, c«ng d©n ViÖt Nam vµ ng­êi n­íc ngoµi ho¹t ®éng trªn l·nh thæ ViÖt Nam ®­îc quyÒn lùa chän Ng©n hµng ®Ó më tµi kho¶n giao dÞch vµ thùc hiÖn thanh to¸n. C¸c ®¬n vÞ vµ c¸ nh©n cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i Ng©n hµng thùc hiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ph¶i theo nh÷ng quy ®Þnh trong thÓ lÖ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. §iÒu 2: ViÖc më tµi kho¶n thanh to¸n t¹i Ng©n hµng vµ viÖc thùc hiÖn thanh to¸n qua tµi kho¶n ®­îc ghi b»ng VND, tr­êng hîp më tµi kho¶n vµ thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ ph¶i thùc hiÖn theo c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi cña chÝnh phñ ban hµnh. §iÒu 3: §Ó ®¶m bao thùc hiÖn thanh to¸n ®Çy ®ñ kÞp thêi, c¸c chñ tµi kho¶n ph¶i cã ®ñ ®iÒu kiÖn tµi kho¶n. Mäi tr­êng hîp thanh to¸n v­ît qu¸ sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi t¹i Ng©n hµng lµ ph¹m ph¸p vµ ph¶i bÞ xö lý theo ph¸p luËt. §iÒu 4: Ng©n hµng cã tr¸ch nhiÖm: - Thùc hiÖn c¸c uû nhiÖm thanh to¸n cña chñ tµi kho¶n b¶o ®Èm chÝnh x¸c, an toµn vµ thuËn tiÖn. C¸c nhµ cã tr¸ch nhiÖm chi tr¶ b»ng tiÌn mÆt hoÆc chuyÓn kho¶n trong ph¹m vi sè d­ tiÌn göi theo yªu cÇu cña chñ tµi kho¶n. 7
8. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh - KiÓm tra kh¶ n¨ng thanh to¸n cña chñ tµi khoan tr­îc khi thùc hiÖ thanh to¸n vµ ®­îc quyÒn tõ chèi thanh to¸n nÕu tµi kho¶n ®ã kh«ng ®ñ tiÒn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm liªn ®íi cña hai bªn kh¸ch hµng. - NÕu do thiÕu sãt trong qóa tr×nh thanh to¸n g©y thiÖt h¹i cho kh¸ch hµng th× ph¶i båi th­êng thiÖt h¹i vµ tuú theo møc ®é vi ph¹m cã thÓ xö lý theo ph¸p luËt. §iÒu 5: Ng©n hµng chØ cung cÊp sè liÖu trªn tµi kho¶n cho c¸c c¬ quan ngoµi Ng©n hµng khi cã c¸c v¨n b¶n cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §iÒu 6: khi thùc hiÖn c¸c dÞch vô thanh to¸n cho kh¸ch hµng, Ng©n hµng ®­îc thu phÝ theo quy ®Þnh cña thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc. 1.2.2. Chøng tõ vµ tµi kho¶n kÕ to¸n. BÊt kú mèt hÖ thèng thanh to¸n nµo còng cÇn cã c¸c yÐu tè, cac giai ®o¹n thanh to¸n nhÊt ®Þnh. §Ó thùc hiÖn ®­îc mét qu¸ tr×nh thanh to¸n th× ph¶i cã c¸c c«ng cô thanh to¸n, c¸c h×nh thùc thanh to¸n, ph­¬ng thøc thanh to¸n cô thÎ. Mçi h×nh thøc thanh to¸n l¹i cã nh÷ng quy ®Þnh, nh÷ng tiÒn kho¶n vÒ thanh to¸n vµ cã c¸c chøng tõ , tµi kho¶n phï hîp. C¸c chøng tõ th­êng ®­îc sö dông trong thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gåm: c¸c lo¹i sÐc thanh to¸n: sÐc tiÒn mÆt, sÐc chuyÓn kho¶n, sÐc b¶o chi, sÐc chuyÓn tiÒn, giÊy uû nhiÖm thu, UNC, giÊy më th­ tÝn dông, ng©n phiÕu thanh to¸n, thÎ tÝn dông, giÊy b¸o vµ c¸c b¶ng kª §Ó phï hîp víi ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cïa tõng hÖ thèng Ng©n hµng, Ng©n hµng Nhµ n­íc cã nh÷ng quy ®Þnh cho nh÷ng mÉu chøng tõ thanh to¸n cô thÓ. Chøng tõ dïng trong thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cã ®Æc ®iÓm võa lµ chøng tõ gèc võa lµ chøng tõ ghi sæ, c¸c chøng tõ nµy do chÝnh kh¸ch hµng lËp ra mµ Ng©n hµng kh«ng ®­îc tù ý söa ch÷a, bæ sung. Nh­ng ®Ó ®¶m b¶o tÝnh hîp lÖ, hîp ph¸p cña c¸c chøng tõ, Ng©n hµng lu«n ph¶i kiÓm tra kü l­ìng tr­íc khi ho¹ch to¸n. ViÖc thùc hiÖn kÕ kÕ to¸n thñ c«ng th× chøng tõ ph¶i lËp ®ñ sè liªn ghi vµo tµi kho¶n cã cïng c¸c giÊy b¸o nî, giÊy b¸o cã göi cho kh¸ch hµng tham gia thanh to¸n. nh­ng ngµy nay, viÖc thùc hÖn kÕ to¸n trªn m¸y tÝnh toµn bé nªn sè l­îng c¸c liªn cña mçi bä chøng tõ gi¶m bít nh­ng vÉn ®ñ sè l­îng ®¸p øng chu cÇu h¹ch to¸n vµ viÖc thùc hiÖn kÕ to¸n trªn m¸y vi tÝnh, truyÒn nhËn th«ng tin b»ng hÖ thèng tù ®éng ®· lµm t¨ng ®é chÝnh x¸c, nhanh chãng trong ho¹t ®éng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. + Nhãm tµi kho¶n cña kh¸ch hµng: 8
9. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh TK 431; tiÒn göi cña kh¸ch hµng trong n­íc b»ng VND. TK 432: tiÒn göi cña kh¸ch hµng trong n­íc b»ng ngo¹i tÖ. TK 435: tiÒn göi cña kh¸ch hµng n­íc ngoµi b»ng VND. TK 436: tiÒn göi cña kh¸ch hµng n­íc ngoµi b»ng ngo¹i tÖ. + Nhãm tµi kho¶n cho vay b¨ng néi tÖ vµ ngo¹i tÖ ®èi víi kh¸ch hµng trong n­íc vµ n­íc ngoµi. - TK 466: nhËn ký quü b»ng VND. TK 4661: tiÒn ký göi ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc. TK 4662: tiÒn ký göi ®Ó më th­ tÝn dông. TK 4663: tiÒn ký göi ®Ó b¶o ®¶m than to¸n thÎ - TK 467: nhËn ký quü b»ng ngo¹i tÖ. TK 4671: tiÒn ký göi ®Ó b¶o ®¶m thanh tãn sÐc. TK 4672: tiÒn ký göi ®Ó më th­ tÝn dông. TK 4673: tiÒn ký göi ®Ó b¶o ®¶m than to¸n thÎ. - TK 464: chuyÓn tiÒn ph¶i tr¶ b»ng VND. TK 456: chuyÓn tiÒn ph¶i tr¶ b»ng ngo¹i tÖ. - Nhãm tµi kho¶n liªn quan. TK 5211: liªn hµng ®i n¨m nay. TK 5212: liªn hµng ®Õn n¨m nay. TK 1113 tiÒn göi thanh to¸n t¹i ng©n hµng nhµ nø¬c b»ng VND TK 5111:chuyÓn tiÒn ®i n¨m nay TK5112: chuyÓn tiÒn ®Õn n¨m nay 1.2.3. C¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt HiÖn hµnh. Theo quyÕt ®Þnh sè 22/ Q§-NH1 ban hµnh ngµy 21/02/1994 vÒ thÓ lÖ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt th× c¸c ®¬n vÞ vµ c¸ nh©n ®­îc ¸p dông c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt sau: 9
10. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh - SÐc: ( sÐc lÜnh tiÒn mÆt, sÏc chuyÓn kho¶n, sÐc b¶o chi). - Uû nhiÖm chiÖm chuyÓn tiÒn - Uû nhiÖm thu - Th­ tÝn dông - Ng©n phiÕu thanh to¸n - ThÎ thanh to¸n 1.2.3.1.thanh to¸n b»ng sÐc SÐc lµ lÖnh tr¶ tiÒn cña chñ tµi kho¶n ®­îc l©p trªn mÉu do Ng©n hµng Nhµ n­íc quy ®Þnh yªu cÇu Ng©n hµng phôc vô m×nh tÝnh tiÒn tõ tµi kho¶n tiÒn göi cña m×nh ®Ó tr¶ cho ng­êi thô h­ëng cã tªn trªn sÐc hoÆc cÇm sÐc ®ã. SÐc lµ mét lo¹i chøng tõ thanh to¸n ®­îc ¸p dông ræng r·i ë tÊt c¶ c¸c n­íc tren thÕ giíi, quy t¾c söt dông sÐc ®· ®­îc chuÈn ho¸ trªn luËt th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ trªn c«ng ­íc quèc tÕ. NghÞ ®Þnh 30/CP cña chÝnh phñ ban hµnh vÒ quy chÕ ph¸t hµnh vµ sdö dông sÐc do thñ t­íng ChÝnh phñ ký ngµy 09/05/1996 quy ®Þnh râ ë ViÖt Nam ®­îc phÐp l­u hµnh lo¹i sÐc v« danh vµ sÐc ký danh, trong ®ã sÐc v« danh ®­îc chuyÓn nh­îng tù do, cßn sÐc ký danh ®­îc phÐp chuyÓn nh­îng th«ng qua thñ tôc ký hËu chuyÓn nh­îng. Thêi h¹n hiÖu lùc cña sÐc lµ 15 ngµy kÓ tõ ngµy chñ tµi kho¶n ph¸t hµnh sÐc ®Õn ngµy ng­êi thô h­ëng nép sÐc vµo Ng©n hµng (gåm c¶ ngµy chñ nhËt vµ ngµy lÔ). NÕu ngµy kÕt thóc cña thêi h¹n lµ ngµy chñ nhËt, ngµy lÔ th× thêi h¹n ®­îc lïi vµo ngµy lµm viÖc tiÕp theo ®Çu ngµy chñ nhËt vµ ngµy lÔ ®ã. SÐc ®­îc ¸p dông cho c¸c ®¬n vÞ vµ c¸ nh©n më tµi kho¶n thanh to¸n t¹i Ng©n hµng nh­ng Ng©n hµng sÏ kh«ng chÊp nhËn më tµi kho¶n vµ b¸n sÐc ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng cã tªn cÊm ph¸t hµnh sÐc do Ng©n hµng Nhµ n­íc th«ng b¸o. Chñ tµi kho¶n chØ ®­îc phÐp ph¸t hµnh sÐc trong ph¹m vi sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi cña m×nh t¹i Ng©n hµng. SÐc lµ lo¹i chøng tõ thanh to¸n quan träng nªn c¶ ng­êi ph¸t hµnh vµ ng­êi thô h­ëng cÇn b¶o qu¶n chÆt hÏ. Khi x¶y ra mÊt sÐc ph¶i t«ng b¸o ngay cb»ng v¨n b¶n cho Ng©n hµng n¬i më tµi kho¶n, nÕu th«ng b¸o ®Õn khi tê sÐc ®· ®­îc thanh to¸n th× ph¶i chÞu thiÖt h¹i. Tr¸ch nhiÖm vÒ phÝa Ng©n hµng th× kh«ng ®­îc phÐp thanh to¸n sÐc ®· cã th«ng b¸o mÊt sÐc cña chñ tµi kho¶n, nÕu thanh to¸n nh÷ng tê sÐc ®ã th× Ng©n hµng ph¶i ®Òn bï thiÖt h¹i cho ng­êi mÊt sÐc. 10
11. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh ë ViÖt Nam hiÖn nay, sÐc cã thÓ dïng ®Ó lÜnh tiÒn mÆt, cã thÓ dïng ®Ó chuyÓn kho¶n vµ nÕu cÇn th× kh¸ch hµng ph¶i ®Õn Ng©n hµng lµm thñ tôc b¶o chi. 1.2.3.1.1. SÐc lÜnh tiÒn mÆt. SÐc lÜnh tiÒn mÆt lµ lo¹i sÐc chØ ®­îc dïng ®Ó rót tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng n¬i ®¬n vÞ më tµi kho¶n. SÐc dïng ®Ó lÜnh tiÒn mÆt khi cã hai ®­êng song song chÐo gãc ë phÝa trªn bªn tr¸i hoÆc kh«ng cã ch÷ “chuyÓn kho¶n” ë mÆt tr­íc tê sÐc. Thñ tôc thanh to¸n: - Ng­êi lÜnh tiÒn mÆt sÏ nép sÐc trong ®ã ®· ghi râ hä tªn, sè CMND cña m×nh trªn tê sÐc cã kÌm theo CMND cña m×nh vµo Ng©n hµng n¬i ph¸t hµnh sÐc më tµi kho¶n. - Ng©n hµng thanh to¸n kiÓm tra ®iÒu kiÖn thanh to¸n cña tê sÐc, ®èi chiÕu hä tª, sè CMND ghi tªn trªn tê sÐc víi hä tªn vµ CMND cña ng­êi lÜnh tiÒn. NÕu ®¸p øng yªu cÇu hîp lÖ, ®ñ ®èi chiÕu thanh to¸n, sè d­ tµi kho¶n ®ñ ®Ó thanh to¸n th× Ng©n hµng sÏ ghi ngµy th¸ng n¨m thanh to¸n vµ ký tªn sau ®ã lµm thñ tôc chi tr¶ tiÒn mÆt cho kh¸ch hµng vµ h¹ch to¸n. Nî tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi ph¸t hµnh sÐc: c¸c tê sÐc lµm chøng tõ ghi sæ chi tiÕt: Cã tµi kho¶n tiÒn mÆt. 1.2.3.1.2. SÐc chuyÓn kho¶n. SÐc thanh to¸n chuyªn rkho¶n lµ lo¹i sÐc do chñ tµi kho¶n ph¸t hµnh vµ giao trùc tiÕp cho ng­êi thô h­ëng ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô vµ sÐc kho¶n thanh to¸n kh¸c. H×nh thøc cña sÐc thanh to¸n chuyÓn kho¶n lµ sÐc cã 2 ®­êng g¹ch chÐo song song ë phÝa bªn tr¸i mÆt tr­íc cña tê sÐc hoÆc viÕt hay ®ãng dÊu tõ “chuyÓn kho¶n” ë phÝa trªn bªn tr¸i mÆt tr­íc khi chñ tµi kho¶n ph¸t hµnh sÐc. Ph¹m vi thanh to¸n: SÐc chuyÓn kho¶n dïng ®Ó thanh to¸n gi÷a c¸c chñ thÓ më tµi kho¶n t¹i cïng mét chi nh¸nh Ng©n hµng hoÆc kh¸c chi nh¸nh nh­ng cã tham gia thanh to¸n bï trõ trªn ®Þa bµn tØnh, thµnh phè. Quy tr×nh thanh to¸n: 11
12. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh tr­êng hîp hai chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i cïng mét chi nh¸nh Ng©n hµng: 1 Ng­êi tr¶ tiÒn Ng­êi thô h­ëng 3 2 4 Ng©n hµng 1- Ng­êi tr¶ tiÒn ph¸t hµnh vµ giao cho ng­êi thô h­ëng. 2- Ng­êi thô h­ëng tiÕp nhËn sÐc, sau khi kiÓm tra tÝnh hîp lÖ, hîp ph¸p cña tê sÐc, lËp 3 liªn b¶ng kª nép sÐc (BKNS) vµo Ng©n hµng xin thanh to¸n. 3- Ng©n hµng kiÓm tra tê sÐc nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn th× tiÐn hµnh trÝch tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi tr¶ tiÒn vµ b¸o nî cho hä. 4- Ng©n hµng ghi cã vµo tµi kho¶n cña bªn ng­êi h­ëng thô vµ b¸o cho hä. Sau khi kiÓm tra toµn bé c¸c yÕu tè cña tê sÐc, nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn th× kÕ to¸n sÏ h¹ch to¸n: Nî TKTG cña ®¬n vÞ ph¶i tr¶. Cã TKTG cña ®¬n vÞ thô h­ëng. Tr­êng hîp hai chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i chi nh¸nh kh¸c nhau cã thêi gian bï trõ. Ng­êi tr¶ tiÒn 1 Ng­êi thô h­ëng 5- Ng­êi 4tr¶ tiÒn ph¸t hµnh sÐc vµ giao cho ng­êi thô h­ëng. 2 6 6- Ng­êi thô h­ëng sau khi kiÓm tra tÝnh hîp lÖ, hîp ph¸p cña sÐc lËp 3 liªn BKNS nép vµo Ng©n hµng 3 phôc vô m×nh xin thanh to¸n. Ng©n hµng phôc vô Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn 5 ng­êi thô h­ëng 12
13. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 7- Ng©n hµng tiÕn hµnh kiÓm tra c¸c yÕu tè cña tê sÐc vµ BKNS vµ chuyÓn cho Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn. 8- Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn sau khi kiÓm tra c¸c yÕu tè cña tê sÐc tiÕn hµnh trÝch tµi kho¶n cña ng­êi tr¶ tiÒn vµ b¸o nî cho hä 9- Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn dïng c¸c liªn BKNS lËp chøng tõ thanh to¸n bï trõ vµ chuyÓn cho Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng ®Ó thanh to¸n cho ng­êi thô h­ëng. 10- Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng tiÕp nhËn c¸c BKNS ghi cã tµi kho¶n cña ng­êi vµ b¸o c¸o cho hä. Sau khi kiÓm tra c¸c yÕu tè cña tê sÐc nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn thanh to¸n th× kÕ to¸n Ng©n hµng h¹ch to¸n: thùc hiÖn theo nguyªn t¾c ghi nî tr­íc cã sau, Ng©n hµng lµm thñ tôc chuyÓn sÐc sang Ng©n hµng ®èi ph­¬ng ®ång thêi ghi nhËp tµi kho¶n ngo¹i b¶ng: sÐc ®Õn ch­a thanh to¸n t¹i Ng©n hµng phôc vô ®¬n vÞ ph¸t hµnh sÐc sau khi nhËn ®­îc sÐc kÌm c¸c chøng tõ ph¶i kiÓm tra l¹i c¸c yÕu tè, sè d­ tµi kho¶n sÏ thanh to¸n ®ång thêi chuyÓn toµn bé chøng tõ cho Ng©n hµng nhËn sÐc: Nî TKTG cña ®¬n vÞ tr¶ tiÒn. Cã TKTG liªn hµnh ®i hoÆc thanh to¸n bï trõ. T¹i Ng©n hµng nhËn sÐc, khi nhËn giÊy b¸o cña Ng©n hµng ®èi ph­¬ng ghi xuÊt sÐc ®Õn ch­a thanh to¸n vµ h¹ch to¸n: Nî TK liªn hµng ®Õn hoÆc thanh to¸n bï trõ. Cã TKTG cña ®¬n vÞ ®­îc h­ëng. 1.2.3.1.3. sÐc b¶o chi. SÐc b¶o chi lµ lo¹i sÐc thanh to¸n ®­îc Ng©n hµng ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chi tr¶ b»ng c¸ch trÝch tr­íc sè tiÒn trªn sÐc tõ tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi tr¶ tiÒn sang tµi kho¶n riªng nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cho tê sÐc ®ã. Ph¹m vi thanh to¸n cña tê sÐc b¶o chi réng h¬n sÐc chuyÓn kho¶n: ngoµi viÖc ®­îc sö dông ®Ó thanh to¸n gi÷a c¸c chñ thÓ më ta× kho¶n t¹i hai chi nh¸nh Ng©n hµng cã tham gia thanh to¸n bï trõ trªn ®Þa bµn tØnh, thµnh phè cßn ®­îc sö dông ®Ó thanh to¸n gi÷a c¸c kh¸ch hµng më tµi t¹i c¸c chi nh¸nh Ng©n hµng cïng hÖ thèng trong ph¹m vi c¶ n­íc. Quy tr×nh thanh to¸n: 13
14. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Tr­êng hîp hai chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i cïng mét chi nh¸nh Ng©n hµng. Ng­êi tr¶ tiÒn Ng­êi thô h­ëng 2 5 1 3 4 Ng©n hµng 1- Ng­êi tr¶ tiÒn lµm thñ tôc b¶o chi sÐc. 2- Ng­êi tr¶ tiÒn giao sÐc ®· b¶o chi cho ng­êi thô h­ëng dÓ nhËn hµng ho¸, dÞch vô. 3- Ng­êi thô h­ëng lËp BKNS kÌm c¸c tê sÐc nép vµo ng©n hµng xin thanh to¸n 4- Ng©n hµng kiÓm tra ký hiÖu mËt trªn sÐc vµ c¸c yÕu tè cÇn thiÕt kh¸c råi tiÕn hµnh ghi cã tµi kho¶n thanh to¸n cña ng­êi thô h­ëng vµ b¸o cã cho hä. 5- Ng©n hµng tÊt to¸n tµi kho¶n ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc . Sau khi kiÓm tra ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè kÕ to¸n Ng©n hµng h¹ch to¸n. Nî TK tiÒn ký quü ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc. Cã TKTG cña ®¬n vÞ ®­îc h­ëng. Tr­êng hîp 2 chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i 2 chi nh¸nh Ng©n hµng kh¸c nhau cïng tham gia thanh to¸n bï trõ cïng ®Þa bµn. Ng­êi tr¶ tiÒn 3 Ng­êi thô h­ëng 7 2 1 4 5 Ng©n hµng A 6 Ng©n hµng B 14
15. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 1- ng­êi tr¶ tiÒn ph¸t hµnh sÐc, ®Ò nghÞ Ng©n hµng phôc vô m×nh b¶o chi tê sÐc. 2- Ng©n hµng A kiÓm tra vµ nhËn ®¶m b¶o chi trr cho tê sÐc vµ trao tr¶ cho ng­êi tr¶ tiÒn . 3- Ng­êi tr¶ tiÒn trao t¬ sÐc ®· b¶o chi cho ng­êi thô h­ëng. 4- Ng­êi thô h­ëng lËp 3 liªn BKNS cïng tê sÐc vµo Ng©n hµng B xin thanh to¸n. 5- Ng©n hµng B kiÓm tra tê sÐc vµ ghi cã tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi thô h­ëng vµ b¸o cã cho hä. 6- Ng©n hµng B göi b¶ng kª thanh to¸n bï trõ cïng mét tê sÐc sang Ng©n hµng A. 7- Ng©n hµng A kiÓm tra c¸c yÕu tè trªn tê sÐc vµ ghi nî tµi kho¶n tiÒn ký quü ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc ®ång thêi b¸o nî cho ng­êi tr¶ tiÒn. T¹i Ng©n hµng B h¹ch to¸n: Nî TK thanh to¸n bï trõ. Cã TKTG cña ng­êi thô h­ëng. T¹i Ng©n hµng A h¹ch to¸n. Nî TK tiÒn ký quü ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc. Cã TK thanh to¸n bï trõ. Tr­êng hîp 2 chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i hai chi nh¸nh Ng©n hµng cïng hÖ thèng. - T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng h¹ch to¸n. Nî TK liªn hµng ®i. Cã TKTG cña ng­êi thô h­ëng. - T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn h¹ch to¸n: Nî TK tiÒn ký quü ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc. Cã TK liªn hµng ®Õn. 1.2.3.2.1.Thanh to¸n b»ng UNC chuyÓn tiÒn. 15
16. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 1.2.3.2.1 UNC. UNC lµ lÖnh chi tiÒn cña chñ tµi kho¶n ®­îc lËp theo mÉu internet s½n cña Ng©n hµng yªu cÇu Ng©n hµng phôc vô m×nh (n¬i më tµi kho¶n tiÒn göi) trÝch tµi kho¶n cña m×nh ®Ó tr¶ cho ng­êi thô h­ëng UNC ®­îc dïng ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶ntiÒn hµng, dÞch vô hoÆc chuyÓn tiÒn trong cïng hÖ thèng hay kh¸c hÖ thèng Ng©n hµng. Khi nhËn ®­îc UNC, trong vßng 1 ngµy lµm viÖc Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn ph¶i hoµn tÊt lÖnh chi hoÆc tõ chèi thùc hiÖn nÕu tµi kho¶n cña kh¸ch hµng kh«ng ®ñ tiÒn hoÆc lÖnh chi kh«ng hîp lÖ. Ng©n hµng phôc vô bªn thô h­ëng khi nhËn ®­îc chøng tõ hîp lÖ cã ghi ngµy vµo tµi kho¶n cña ng­êi thô h­ëng vµ b¸o cã cho hä. Ph¹m vÞ sö dông cña UNC rÊt réng: - Thanh to¸n gi÷a c¸c kh¸ch hµng cã më tµi kho¶n t¹ichi nh¸nh Nh. - C¸c kh¸ch hµng më tµi kho¶n t¹i 2 chi nh¸nh kh¸c nhau nh­ng cã tham gia thanh to¸n bï trõ trªn cïng ®Þa bµn tØnh, thµnh phè. - C¸c kh¸ch hµng cã më tµi kho¶n t¹i hai chi nh¸nh cïng hÖ thèng Ng©n hµng. - C¸c kh¸ch hµng cã më tµi kho¶ t¹i 2 chi nh¸nh kh«ng tham gia thanh to¸n bï trõ . + Quy tr×nh thanh to¸n: - Tr­êng hîp 2 bªn cã më tµi kho¶n t¹i cïng 1 Ng©n hµng. 1 Ng­êi tr¶ tiÒn Ng­êi thô h­ëng 3 2 4 Ng©n hµng 1- Hµng ho¸. 2 - lËp 4 liªn UNC nép vµo Ng©n hµng ®Ó trÝch tµi kho¶n cña m×nh tr¶ cho ng­êi thô h­ëng. 16
17. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 3- Ng©n hµng kiÓm tra UNC vµ ghi nî tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi tr¶ tiÒn ®ång thêi b¸o nî cho hä. 4 - Ng©n hµng ghi cã tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi thô h­ëng vµ b¸o cã cho hä. Sau khi kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ cña chøng tõ Ng©n hµng h¹ch to¸n: Nî TKTG cña ng­êi tr¶ tiÒn. Cã TKTG cña ng­êi thô h­ëng. - Tr­êng h¬p 2 bªn më tµi kho¶n t¹i 2 chi nh¸nh kh¸c nhau cã thêi gian thanh to¸n bï trõ. Ng­êi tr¶ tiÒn Ng­êi thô h­ëng 2 1 4 Nh phôc ng­êi thô NH phôc vô 3 ng­êi tr¶ tiÒn h­ëng 1- 4 liªn UNC. 2 - Mét liªn UNC b¸o nî cho ng­êi tr¶ tiÒn. 3 - B¶ng kª thanh to¸n bï trõ + 2 liªn UNC. 4 - 1 liªn UNC b¸o c¸o cho ng­êi thô h­ëng. T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn,h¹ch to¸n: Nî TKTG cña ng­êi tr¶ tiÒn. Cã TK thanh to¸n bï trõ. T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng h¹ch to¸n. Nî TK thanh to¸n bï trõ. Cã TKTG cña ng­êi thu h­ëng. 17
18. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh - Tr­êng hîp 2 bªn cã më tµi kho¶n t¹i 2 chi nh¸h cïng hÖ thèng Ng©n hµng. Quy tr×nh t­¬ng tù nh­ tr­êng hîp trªn. T¹i Ng©n hµng bªn ng­êi tr¶ tiÒn sau khi nhËn ®­îc 4 liªn UNC h¹ch to¸n. Nî TKTG cña ng­êi tr¶ tiÒn. Cã TK liªn hµng ®i. T¹i Ng©n hµng bªn ng­êi thô h­ëng h¹ch to¸n. Nî TK liªn hµng ®Õn. Cã TKTG cña ng­êi thô h­ëng. - Tr­êng hîp 2 bªn cã më tµi kho¶n t¹i 2 chi nh¸nh kh¸c hÖ thèng trong thêi gian thanh to¸n bï trõ. Ng­êi tr¶ tiÒn Ng­êi thô h­ëng 2 1 6 Nh phôc vô ng­êi NH phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn thô h­ëng NH Nhµ n­íc NH Nhµ n­íc 4 1 - 4 liªn UNC. 2 - GiÊy b¸o nî cho ng­êi tr¶ tiÒn. 3 - 2 liªn UNC + b¶ng kª chøng tõ qua tµi kho¶n tiÒn göi t¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc. 4 - GiÊy b¸o liªn hµng + 2 UNC. 5 - 2 UNC + b¶ng kª chøng tõ thanh to¸n qua tµi kho¶n tiÒn göi t¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc. 6 - GiÊy b¸o cã cho ng­êi thô h­ëng. 18
19. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh - T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn, h¹ch to¸n: Nî TKTG cña ng­êi tr¶ tiÒn. Cã TKTG thanh to¸n t¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc - T¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc phôc vô bªn tr¶ tiÒn: Nî TKTG thanh to¸n t¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc. Cã TK liªn hµng ®i. - T¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc phôc vô bªn thô h­ëng. Nî TK tiÒn hµng ®Õn. Cã TKTG thanh to¸n t¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc. - T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng: Nî TKTG thanh to¸n t¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc. Cã TKTG cña ng­êi thô h­ëng. 1.2.3.2.3. SÐc chuyÓn tiÒn. SÐc chuyÓn tiÒn do Ng©n hµng ph¸t hµnh nã ®­îc ¸p dông cho c¸c nhue thÓ thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®i ®Þa ph­¬ng kh¸c ®Ó mua hµng ho¸,dÞch vô Thêi h¹n hiÖu lùc cña sÐcchuyÓn tiÒn lµ 30 ngµy kÓ tõ ngµy Ng©n hµng A ký ph¸t hµnh tê sÐc cho ®Õn ngµy nép sÐc vµo Ng©n hµng B. SÐc chuyÓn tiÒn ®­îc ¸p dông trong cïng 1 hÖ thèng Ng©n hµng. Quy tr×nh thanh to¸n. Ng­êi thô h­ëng Ng­êi nhËn tiÒn 2 1 3 4 5 Ng©n hµng A Ng©n hµng B 19
20. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 1 - Kh¸ch hµng cãnhu cÇu chuyÓn tiÒn nép UNC vµo Ng©n hµng phôc vô m×nh lµm thñ tôc chuyÓn tiÒn. 2 - Ng©n hµng A sau khi nhËn ®­îc UNC (giÊy nép tiÒn, NPTT) th× trÝch tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng chuyÓn vµo 1 tµi kho¶n riªng vµ ph¸t hµnh sÐc chuyÓn tiÒn cho kh¸ch hµng. 3 - Kh¸ch hµng nép sÐc chuyÓn tiÒn vµo Ng©n hµng B ®Ó nhËn tiÒn. 4 - Ng©n hµng B kiÓm tra c¸c yÕu tè cña tê sÐc, hä tªn, CMND cña kh¸ch hµng nÕu ®Çy ®ñ míi tiÕn hµnh thanh to¸n cho ng­êi cÇm sÐc. 5 - Ng©n hµng B b¸o Nî vÒ Ng©n hµng A. - T¹i Ng©n hµng ph¸t hµnh sÐc: khi ph¸t hµnh sÐc h¹ch to¸n: Nî TKTG cña ®¬n vÞ ph¸t hµnh sÐc. Cã Tk tiÒn ký göi ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc. - T¹i Ng©n hµng n¬i kh¸ch hµng rót tiÒn: N¬ TK tiÒn liªn hµng. Cã TKTG cña ng­êi ®­îc h­ëng. hoÆc Cã TK chuyÓn tiÒn ph¶i tr¶ C (nÕu kh¸ch hµng kh«ng cã tµi kho¶n t¹i Ng©n hµng). - T¹i Ng©n hµng ph¸t hµnh sÐc khi nhËn ®­îc giÊy b¸o cña Ng©n hµng n¬i kh¸ch hµng rót tiÒn: Nî TK tiÒn ký göi ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc. Cã TK thanh to¸n liªn hµng. 1.2.3.3. Thanh to¸n b»ng UNT. UNT lµ giÊy uû nhiÖm ®ßi tiÒn do ng­êi thô h­ëng göi vµo Ng©n hµng phôc vô m×nh ®Ó thu tiÒn vÒ sè l­îng hµng ho¸ ®· giao,dÞch vô cung øng. Ph¹m vÞ ¸p dông cña UNT: ®­îc ¸p dông ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng, dÞch vô gi÷a c¸c chñ thÓ cãmë tµi kho¶n tiÒn göi t¹i cïng chi nh¸nh Ng©n hµng hoÆc c¸c chi nh¸nh Ng©n hµng cïng hoÆc kh¸c hÖ thèng. §iÒu kiÖn ¸p dông: c¸c chñ thÓ thanh to¸n ph¶i th¶o thuËn thèng nhÊt dung h×nh thøc thanh to¸n UNT víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thanh to¸n cô thÓ ®· ghi trong hîp ®ång kinh tÕ hay ®¬n ®Æt hµng ®ång thêi ph¶i th«ng b¸o b»ng v¨ng b¶n cho Ng©n hµng phôc vô. 20
21. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Khi nhËn ®­îc giÊy UNT, trong vßng 1 ngµy lµm Ng©n hµng phôc vô bªn tr¶ tiÒn ph¶i trÝch tµi kho¶n cña bªn tr¶ tiÒn ®Ó tr¶ ngay cho bªn thô h­ëng ®Ó hoµn tÊt viÖc thanh to¸n. Quy tr×nh thanh to¸n. * Tr­êng hîp 2 bªn cã më tµi kho¶n cïng 1 chi nh¸nh NH. Ng­êi tr¶ tiÒn Ng­êi thô h­ëng 2 1 3 Ng©n hµng 1- Ng­êi thô h­ëng nép 4 liªn UNT kÌm chøng tõ giao hµng vµo Ng©n hµng nhê thu hé. 2- Ng©n hµng kiÓm tra c¸c thñ tôc lËp UNT, tho¶ thuËn cña 2 bªn, sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi cña ®¬n vÞ tr¶ tiÒn. NÕu ®ñ ®iÒu kiÖn th× ghi nî tµi kho¶n cña ®¬n vÞ tr¶ tiÒn vµ b¸o Nî. 3- Ng©n hµng ghi cã tµi kho¶n cña ng­êi thô h­ëng vµ b¸o cã cho hä. Ng©n hµng h¹ch to¸n: Khi nhËn chøng tõ thanh to¸n kõm UNT sau khi kiÓm tra ghi nhËp tµi kho¶n ngo¹i b¶ng UNT ®Õn ch­a thanh to¸n. NÕu sè d­ tµi kho¶n ®¬n vÞ tr¶ tiÒn kh«ng ®ñ th× ph¶i theo dâi ®Õn khi t®ñ th× tiÕn hµnh ghi xuÊt tµi kho¶n UNT ®Õn ch­a thanh to¸n vµ h¹ch to¸n: Nî TK TG cña ®¬n vÞ tr¶ tiÒn. Cã TKTG cña ®¬n vÞ ®­îc h­ëng. Tr­êng hîp 2 bªn më tµi kho¶n t¹i 2 chi nh¸nh kh¸c nhau (cïng hoÆc kh¸c hÖ thèng). Ng­êi tr¶ tiÒn Ng­êi thô h­ëng 3 1 5 Ng©n hµng phôc 2 Ng©n hµng phôc vô vô ng­êi tr¶ tiÒn ng­êi thô h­ëng 21
22. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 4 1- Ng­êi thô h­ëng nép 4 liªn UNT kÌm chøng tõ giao hµng vµo Ng©n hµng nhê thô h­ëng thu hé. 2- Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng sau khi nhËn bé chøng tõ sÏ ký tªn ®ãng dÊu vµo sæ theo dâi UNT vµ göi bé chøng tõ nµy cho Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn. 3- Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn kiÓm tra c¸c yÕu tè råi tÝnh tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi tr¶ tiÒn b¸o nî cho hä. 4- Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn chuyÓn tiÒn cho Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng. 5- Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng ghi cã vµo tµi kho¶n cña ng­êi thô h­ëng vµ b¸o cho hä. - T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng sau khi nhËn ®­îc 4 liªn UNT sÏ ghi NhËp tµi kho¶n ngo¹i b¶ng UNT ®Õn ch­a thanh to¸n sau ®ã göi cho Ng©n hµng ®èi ph­¬ng. - T¹i Ng©n hµng ®èi ph­¬ng nhËn ®­îc UNT ghi NhËp tµi kho¶n UNT ®Õn ch­a thanh to¸n sau khi tra sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi tr¶ tiÒn nÕu ®ñ ghi xuÊt tµi kho¶n UNT ®Õn ch­a thanh to¸n vµ ghi. Nî TKTG cña ®¬n vÞ tr¶ tiÒn. Cã TK thanh to¸n liªn hµng. T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng sau khi nhËn ®­îc giÊy bã liªn hµng ghi xuÊt tµi kho¶n UNT ®Õn ch­a thanh to¸n vµ ghi: Nî Tk thanh to¸n liªn hµng. Cã TKTG cña ng­êi thô h­ëng. H×nh thøc UNT cã thÓ x¶y ra t×nh tr¹ng chËm tr¶. §ã lµ tr­êng hîp khi UNT vÒ ®Õn Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn th× tµi kho¶n cña ng­êi tr¶ tiÒn kh«ng cã hoÆc ®ñ sè d­ ®Ó thanh to¸n. Ki ®ã Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn sÏ l­u UNT vµo hå s¬ UNT ch­a tr¶ tiÒn cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thanh to¸n th× ghi ngµy th¸ng lªn trªn UNT ®Ó thùc hiÖn thanh to¸n vµ tiÕn hµnh tÝnh ph¹t chËm tr¶ ®èi víi ng­êi tr¶ tiÒn. 22
23. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 1.2.3.4. Thanh to¸n theo th­ tÝn dông. Th­ tÝn dông lµ lÖnh cña ng­êi tr¶ tiÒn yªu cÇu Ng©n hµng phôc vô m×nh tr¶ cho ngõoi thô h­ëng sè tiÒn nhÊt ®Þnh theo ®óng nh÷ng ®iÒu kho¶n ®· ghi trªn th­ tÝn dông. So víi c¸c h×nh thøc thanh to¸n trªn: sÐc, UNC, UNT th× nh÷ng ®iÒu kho¶n ghi trªn th­ tÝn dông lµm c¨n cø trªn thanh to¸n ®èi chi tiÕt hÇu nh­ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ nh÷ng cam kÕt thanh to¸n trong ho¹t ®éng kÕ to¸n hay ®¬n ®Æt hµngmµ 2 dªn ®· ký kÕt. §iÒu kiÖn ¸p dông: th­ tÝn dông ®­îc dïng ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng, dÞch vô cung øng theo hîp ®ång mµ bªn kh«ng tin t­ëng kh¶ n¨ng thanh to¸n cña bªn mua hoÆc khi bªn mua vi ph¹m chÕ ®é thanh to¸n Ng©n hµng buéc hä ph¶i ¸p dông h×nh thøc nµy. Ph¹m vi thanh to¸n: dïng ®Ó thanh to¸n gi÷a c¸c ®¬n vÞ cã më tµi kho¶n t¹i 2 chi nh¸nh Ng©n hµng kh¸c nhau trong cïng hoÆc kh¸c hÖ thèng. Thêi h¹n hiÖu lùc thanh to¸n cña th­ tÝn dông lµ 3 th¸ng kÓ tõ ngµy Ng©n hµng bªn mua nhËn më th­ tÝn dông. Quy tr×nh thanh to¸n: Tr­êng hîp 2 chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i 2 Ng©n hµng cïng hÖ thèng. Ng­êi tr¶ tiÒn Ng­êi thô h­ëng 4a Ng©n 7hµng më th­ 1 Ng©n 3hµng phôc 4b vô 5 tÝn dông 2 ng­êi thô h­ëng 1- Ng­êi thô h­ëng nép 4 liªn UNT6 kÌm chøng tõ giao vµo NH nhê thu hé. 2- Bªn tr¶ tiÒn lµmthñ tôc më th­ tÝn dông b»ng c¸ch lËp 5 liªn më th­ tÝn dông yªu cÇu Ng©n hµng dÞch vô m×nh trÝch tµi kho¶n tiÒn göi sè tiÒn b»ng gi¸ trÞ tæng gi¸ trÞ hµng ho¸, dÞch vô mua ®Ó l­u ký vµo mét tµi kho¶n riªng: Tµi kho¶n th­ tÝn dông. 23
24. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 3- Ng©n hµng phôc vô bªn tr¶ tiÒn më th­ tÝn dung cho ng­êi tr¶ tiÒn vµ chuyÓn 2 liªn th­ tÝn dông cho Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng b¸o cho ng­êi thô h­ëng biÕt. 4- Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng kiÓm tra thu tôc më tµi kho¶n th­ tÝn dông, ký hiÖu mËt, dÊu, ch÷ ký cña Ng©n hµng më th­ tÝn dông vµ ghi ngµy nhËn, ký tªn ®ãng dÊu lªn c¸c liªn giÊu më th­ tÝn dông vµ göi 1 liªn cho ng­êi thô h­ëng. 4a- Bªn thô h­ëng ®èi chiÕu víi hîp ®ång kinh tÕ hay ®¬n ®Æt hµng nÕu ®Çy ®ñ th× giao hµng vµ yªu cÇu ng­êi nhËn hµng ký vµo ho¸ ®¬n giao hµng. 4b- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n giao hµng, bªn thô h­ëng lËp 4 liªn b¶ng kÕ to¸n ho¸ ®¬n chøng tõ giao hµng nép cho Ng©n hµng phôc vô m×nh ®Ó xin thanh to¸n. 5- Ng©n hµng thô h­ëng kiÓm tra bé chøng tõ, thêi gian hiÖu lùc cña th­ tÝn dông sè tiÒn bªn thô h­ëng ®Ò nghÞ thanh to¸n sau ®ã gi Cã vµo tµi kho¶n vµ Cã cho ng­êi thô h­ëng. 6- C¨n cø vµo b¶ng kÕ to¸n ®¬n, chøng tõ giao hµng Ng©n hµng ng­êi thô h­ëng lËp giÊy b¸o nî liªn hµng ®Ó ghi Nî tµi kho¶n liªn hµng ®i vµ giao hµng cho Ng©n hµng më th­ tÝn dông ®Ó thanh to¸n. 7- Ng©n hµng më th­ tÝn dông tÊt to¸n tµi kho¶n th­ tÝn dông. - T¹i Ng©n hµng më th­ tÝn dông khi më tµi kho¶n th­ tÝn dông. Nî TKTG cña ng­êi tr¶ tiÒn. Cã TK tiÒn ký göi ®Ó më th­ tÝn dông. - T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng khi nhËn ®ù¬c th«ng b¸o ghi nhËp tµi kho¶n th­ tÝn dông ®Õn ch­a thanh to¸n vµ khi nhËn ®­îc chøng tõ vµ th­ tÝn dông th× ghi xuÊt tµi kho¶n th­ tÝn dông ®Õn ch­a thanh to¸n vµ ghi. Nî Tk liªn hµng ®i. Cã TKTG cña ng­êi thô h­ëng. - T¹i Ng©n hµng më th­ tÝn dông sau khi nhËn ®­îc giÊy b¸o vµ chøng tõ sÏ ghi: Nî TK tiÒn ký göi ®Ó më th­ tÝn dông. 24
25. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Cã TK liªn hµng ®Õn. 1.2.3.5. Thanh to¸n b»ng ng©n phiÕu thanh to¸n. Ng©n phiÕu thanh to¸n lµ 1 c«ng cô thanh to¸n cã ghi râ sè tiÒn, thêi h¹n sö dông kh«ng ghi râ tªn vµ ®Þa chØ cña chñ thÓ thanh to¸n do Ng©n hµng ViÖt Nam ph¸t hµnh. Ng©n phiÕu thanh to¸n ®­îc ¸p dông cho kh¸ch hµng ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô, tr¶ nî Ng©n hµng, nép Ng©n s¸ch, göi vµo tµi kho¶n tiÒn göi t¹i Ng©n hµng vµ göi tiÕt kiÖm. Khi kh¸ch hµng kh«ng sö dông ng©n phiÕu thanh to¸n n÷a hoÆc hÕt thêi h¹n l­u hµng, kh¸ch hµng nép ng©n phiÕu thanh to¸n chËm nhÊt trong ngµy hÕt h¹n l­u hµnh ®Ó ghi cã TKTG hoÆc ®æi lÊy tiÌn mÆt hoÆc ®æi lÊy ng©n phiÕu thanh to¸n ®ang cßn gi¸ trÞ l­u hµnh. Ng­êi gi÷ ng©n phiÕu thanh to¸n ph¶i cã tr¸ch nhiÖm b¶o qu¶n ng©n phiÕu thanh to¸n nh­ tiÒn mÆt còng mÊt tiÒn. LÜnh ng©n phiÕu thanh to¸n: khi cã nhu cÇu sö dông ng©n phiÕu thanh to¸n chu tµi kho¶n cã thÓ lËp giÊy xin lÜnh ng©n phiÕu thanh to¸n nép trùc tiÕp vµo Ng©n hµng n¬i m×nh më tµi kho¶n tiÒn göi ®Ó trÝch hoÆc vay Ng©n hµng hoÆc nép tiÒn mÊt ®Ó nhËn ng©n phiÕu thanh to¸n. T¹i Ng©n hµng s¶n xuÊt kiÓm tra thñ tôc chøng tõ sè d­ trªn tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng hoÆc kiÓm tra sè tiÒn ®· nép nÕu ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu th× sÏ lµm thu tôc xuÊt ng©n phiÕu thanh to¸n gièng nh­ xuÊt tiÒn mÆt. Nép ng©n phiÕu thanh to¸n:kh¸ch hµng lËp 2 liªn phiÕu nép ng©n phiÕu thanh to¸n kÌm b¶ng kª vµ c¸c tê ng©n phiÕu thanh to¸n t¹i Ng©n hµng kiÓm tra thñ tôc lËp giÊy nép ng©n phiÕu thanh to¸n,®èi chiÕu gi÷a b¶ng kª víi c¸c tê ng©n phiÕu thanh to¸n nÕu ®mr b¶o khíp ®óng th× sÏ nhËn ng©n phiÕu thanh to¸n. ViÖc nhËn ng©n phiÕu thanh to¸n gièn nh­ quy tr×nh thu tiÒn mÆt. Nî TK ng©n phiÕu thanh to¸n t¹i quü. Cã TKTG cña kh¸ch hµng. 1.2.3.6. Thanh to¸n b»ng thÎ thanh to¸n: ThÎ thanh to¸n lµ 1 c«ng cô thanh to¸n do Ng©n hµng ph¸t hµnh vµ b¸n cho kh¸ch hµng sö dông ®Ó tr¶ tiÒn hµng, dÞch vô, c¸c kho¶n thanh to¸n kh¸c vµ rót tiÒn mÆt t¹i c¸c Ng©n hµng ®¹i lý thanh to¸n hay c¸c quÇy tr¶ tiÒn mÆt tù ®éng. 25
26. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh ThÎ thanh to¸n lµ 1 ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i v× nã g¾n víi kü thuËt tin häc øng dông trong Ng©n hµng. ThÓ thanh to¸n cã nhiÒu lo¹i nh­ng cã 1 sè lo¹i thÎ ®­îc sö dông phæ biÕn. C¸c lo¹i thÎ: - ThÎ ghi nî: Ng­êi sö dông thÎ nµy kh«ng ph¶i l­u ký tiÒn vµo tµi kho¶n ®¶m b¶o thanh to¸n thÎ. C¨n cø ®Ó thanh to¸n thÎ lµ cè d­ tµi kho¶n tiÒn göi cña chñ së h÷u thÎ t¹i Ng©n hµng vµ h¹n møc thanh to¸n tèi ®o cho Ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ quy ®Þnh. ThÎ nµy ¸p dông ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng cã quan hÖ tÝn dông thanh to¸n th­êng xuyªn, cã tÝn nhiÖm víi Ng©n hµng, do gi¸m ®èc Ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh. - ThÎ kü quü thanh to¸n: ®Ó ®­îc sö dông thÎ, kh¸ch hµng ph¶i l­u kü 1 sè tiÒn nhÊt ®Þnh vµo tµi kho¶n ®¶m b¶o thanh to¸n thÎ th«ng qua viÖc trÝch tµi kho¶n tiÒn göi hoÆc ®­îc ghi nhí vµo bé nhí cña thÎ. Lo¹i thÎ nµy ¸p dông r«ng r·i cho mäi kh¸ch hµng. - ThÎ tÝn dông: ¸p dông ®èi víi kh¸ch hµng ®ñ ®iÒu kiÖn ®­îc h­ëng Ng©n hµng ®ång ý cho vay tiÒn ®Ó mua thÎ. Møc tiÒn vay ®­îc coi nh­ h¹n møc tÝn dông vµ ®ù¬c ghi vµo bé nhí cña thÎ, kh¸ch hµng chØ ®­îc thanh to¸n sè tiÒn trong ph¹m vi h¹n møc tÝn dông ®ã. NÕu mÊt thÎ, ng­êi sö dông thÎ ph¶i th«ng b¸o ngay b»ng v¨n b¶n cho nh ph¸t hµnh thÎ biÕt ®Ó th«ng qsua Ng©n hµng d¹i lý thanh to¸n b¸o cho c¬ së tiÕp nhËn biÕt. Trong ph¹m vi 10 ngµy lµm viÖc, kÓ tõ ngµy viÕt ho¸ ®¬n cung øng hµng ho¸ dÞch vô, ng­êi tiÕp nhËn thanh to¸n thÎ ph¶i nép biªn lai vµo Ng©n hµng ®¹i lý ®Ó ®æi tiÒn. Qu¸ thêi h¹n trªn Ng©n hµng kh«ng nhËn thanh to¸n. Trong ph¹m vi 1 ngµy lµmviÖc kÓ tõ khi nhËn ®­îc biªn l¹i thanh to¸n Ng©n hµng ®¹i lý ph¶i thanh to¸n cho ng­îi tiÕp nhËn thanh to¸n thÎ. Quy tr×nh thanh to¸n: 26
27. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 2 Chñ sö h÷u thÎ thanh C¬ së tiÕp nhËn thÎ to¸n 3 1b 1a 4 5 Ng©n hµng ph¸t hµnh 6 Ng©n hµng ®¹i lý thanh thÎ to¸n thÎ 1a – Kh¸ch hµng lËp vµ göi ®Õn Ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ giÊy ®Ò nghÞ ph¸t hµnh thÎ thanh to¸n. 1b – C¨n cø giÊy ®Ò nghÞ, nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn NH lµm thñ tôc cÊp thÎ cho kh¸ch hµng vµ giao cho kh¸ch hµng thÎ thanh to¸n cïng mËt m· sö dông thÎ. 2. Chñ së h÷u thÎ giao thÎ thanh to¸n cho c¬ së tiÕp nhËn ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng. Cë së tiÕp nhËn ®­a thÎ vµo m¸y thanh to¸n, m¸y tù ®éng ghi sè tiÒn vµo trong 3 liªn biªn lai thanh to¸n. 3. c¬ së tiÕp nhËn thÎ giao 1 liªn biªn lai cho chñ së h÷u thÎ. 4. C¬ së tiÕp nhËn b¶ng kª biªn lai thanh to¸n vµ göi cho NH ®¹i lý ®Ó thanh to¸n. 5. NH ®¹i lý thanht o¸n thÎ sau khi kiÓm tra thÎ ®ñ ®iÒu kiÖn sÏ cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n ngay. 6. NH ®¹i lý thanh to¸n thÎ thanh to¸n víi NH ph¸t hµnh thÎ qua thñ tôc thanh to¸n gi÷a c¸c NH. - T¹i NH ph¸t hµnh thÎ: Khi ph¸t hµnh thÎ th× ph¶i thu phÝ dÞch vô: Nî TKTM (TG). Cã TK thu phÝ dÞch vô thanh to¸n. Riªng víi thÎ ký quü kh¸ch hµng ph¶i nép tiÒn hoÆc chuyÓn tiÒn ®Ó ký quü: 27
28. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Nî TKTM (TG). Cã TK tiÒn ký quü ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n thÎ. - T¹i NH ®¹i lý thanh to¸n khi thanh to¸n thÎ . Nî TK thanh to¸n liªn hµng. Cã TKTG thanh to¸n hoÆc tiÒn mÆt. - T¹i NH ph¸t hµnh khi nhËn ®­îc th«ng b¸o cña NH ®¹i lý thanh to¸n: §èi víi thÎ ký quü : Nî TK tiÒn ký göi ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n thÎ Cã TK liªn hµng ®Õn. §èi víi thÎ ghi nî: Nî Tk tiÒn göi cña chñ së h÷u thÎ. Cã Tk thanh to¸n liªn hµng ®Õn. §èi víi thÎ tÝn dung: Nî TK cho vay ®èi víi chñ së h÷u thÎ . Cã TK thanh to¸n liªn hµng ®Õn. 28
29. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. 2.1. Kh¸i qu¸t vÒ ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. 2.1.1. Vµi nÐt vÒ t×nh h×nh kinh tÕ x· héi cña tØnh Nam §Þnh trong nh÷ng n¨m qua. Nam §Þnh l mét tØnh duyªn h¶i thuéc §ång b»ng B¾c Bé, cã diÖn tÝch kho¶ng 1.700km2 vµ sè d©n lµ 1,9 triÖu ng­êi tÝnh ®Õn 1/4/1998. Víi nguån tµi nguyªn ®Êt ®ai canh t¸c phong phó nªn ng­êi d©n trong tØnh ph¸t triÓn nhñ yÕu lµ nghÒ n«ng nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã cßn cã c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng nh­: dÖt, may, méc, c¬ khÝ vµ thuû s¶n Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y mÆc dï cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n nh­ng nh×n chung t×nh h×nh kinh tÕ cña tØnh còng cã nhiÒu t¨ng tr­ëng trªn c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, xuÊt khÈu dÞch vô. - VÒ n«ng nghiÖp: s¶n xuÊt l­¬ng thùc hµng n¨m ®Òu t¨ng tr­ëng. N¨m 2000 tæng s¶n l­îng l­¬ng thùc quy thãc lµ 1.041 ngh×n tÊn t¨ng 2,5% so víi n¨m 1999. - VÒ c«ng nghiÖp: gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn tØnh n¨m 2000 ®¹t 1442 tû ®ång t¨ng 13,1% so víi n¨m 1999 v­ît kÕ ho¹ch 5,6%. C«ng nghiÖp d©n doanh t¨ng m¹nh c¶ vÒ sè l­îng vµ gi¸ trÞ nhÊt lµ khu vùc nµy chiÕm 48,8% tû träng gi¸ trrÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong tØnh. - XuÊt khÈu n¨m 2000 ®¹t 57,3 triÖu USD t¨ng 10,2% so víi n¨m 1999 . ngoµi ra ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, dÞch vô ®Çu t­ lÞch vµ c¸c lÜnh vùc kh¸c: gi¸o dôc y tÕ còng ph¸t triÓn m¹nh, gãp phÇn lµm t¨ng tæng møc l­u chuyÓn hµng ho¸, dÞch vô cña tØnh. §Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ nh­ trªn bªn c¹nh sù quan t©m gióp ®ì , chØ ®¹o cña tØnh Uû, UBND tØnh, thµnh phè cïng toµn thÓ nh©n d©n cßn cã sù ®ãng gãp to lín cña c¸c ngµnh kinh tÕ trong ®ã cã ngµnh Ng©n hµng nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ sù ho¹t ®éng tÝch cùc cã hiÖu qu¶ cña Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh, thùc sù ®ãng vai trß lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng cña sù nghiÖp ph¸t triÒn kinh tÕ x· héi cña tØnh nhµ. 29
30. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 2.1.2. Sù ra ®êi vµ bé m¸y tæ chøc ho¹t ®éng cña Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. Thùc hiÖn nghÞ quyÕt III kho¸ VI cña ban chÊp hµnh TW §¶ng vµ NghÞ quyÕt 53/H§BT ngµy 26/03/1998 cña héi ®ång Bé tr­ëng chuyÓn Ng©n hµng sang h¹ch to¸n kinh doanh vµ h×nh thµnh hÖ thèng Ng©n hµng 2 cÊp. Tõ ngµy 01/07/1998 Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam ra ®êi vµ ®i vµo ho¹t ®éng. Cïng víi sù ra ®êi cña hÖ thèng Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam nãi chung, th¸ng 8 n¨m 1988 Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh ®­îc thµnh lËp. TiÒn th©n lµ Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Hµ Nam Ninh (1988 - 1992) sau ®ã Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam Hµ (1992 - 1996) vµ ®Õn nay lµ Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. Tõ khi thµnh lËp Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh ®· dÇn xãa bá c¬ chÕ qu¶n lý b¸o cÊp chuyÓn sang kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. §Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ho¹t ®éng phô hîp víi c¬ chÕ míi, c¬ cÊu tæ chøc cña Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh còng tõng b­íc hoµn thiÖn vµ ®Õn nay c¬ cÊu tæ chøc häat ®éng cña chi nh¸nh ®· c¬ b¶n æn ®Þnh. Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh gåm cã Héi së chi nh¸nh, mét chi nh¸nh trùc thuéc lµ Ng©n hµng c«ng th­¬ng tp Nam §Þnh vµ 4 v¨n phßng giao dÞch n¨m r¶i r¸c trong thµnh phè. T¹i héi së chÝnh, c¬ cÊu tæ chøc gåm cã: - Ban gi¸m ®èc. - Phßng nguån vèn. - Phßng kinh doanh ®èi néi. - Phßng kinh doanh ®èi ngo¹i. - Phßng kÕ to¸n - ®iÖn to¸n. - Phßng kiÓm so¸t. - Phßng tæ chøc hµnh chÝnh. - Phßng ng©n quü. - Phßng kÕ ho¹ch. 1.3. C¬ cÊu phßng kÕ to¸n cña Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. 30
31. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n Ng©n hµng lµ mét tËp hîp c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn t¹i 1 Ng©n hµng ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n víi ®Çy ®ñ chøc n¨ng ghi chÐp, ph¶n ¸nh th«ng tin vµ kiÓm tra ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh lµ mét ®¬n vÞ kinh doanh trùc tiÕp thuéc cÊp c¬ së, giao dÞch trùc tiÕp víi kh¸ch hµng. V× vËy bé phËn kÕ to¸n cña chi nh¸nh lµ 1 bé phËn kinh tÕ quan träng, chÊt l­îng ho¹t ®éng cña nã ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Lµ ®Çu mèi c¸c th«ng tin nªn ph¶i tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n mét c¸ch toµn diÖn, ®¶m b¶o ®­îc c¸c yªu cÇu cña Ng©n hµng gióp viÖc qu¶n lý th«ng tin ®­îc dÔ dµng thuËn tiÖn. S¬ ®å tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh (VÏ). Phßng kÕ to¸n cña Ng©n hµng c«ng tØnh Nam §Þnh bao gåm cã 16 ng­êi trong ®ã cã 1 tr­ëng phßng, 1 phã tr­ëng phßng vµ 14 thanh to¸n viªn. Sù phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c tæ kÕ to¸n còng nh­ viÖc thùc hiÖn c¸c mèi quan hÖ chØ ®¹o, quan hÖ t¸c nghiÖp mét c¸ch chÆt chÏ vµ hiÖu qu¶ ®· gãp phÇn t¨ng c­êng khèi l­îng c¸c nghiÖp vô, cñng cè vµ tõng b­íc hoµn thiÖn c«ng t¸c xö lý vµ theo dâi quy tr×nh h¹ch to¸n nh»m ®¶m b¶o 1 quy tr×nh h¹ch to¸n kÕ to¸n võa cô thÓ, râ rµng, chÝnh x¸c, kÞp thêi, võa ph¶n ¸nh tæng hîp t×nh h×nh kinh doanh. Mçi phßng ban trong Ng©n hµng cã chøc n¨ng nhiÖm vô kh¸c nhau nh­ng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, hç chî nhau trong ho¹t ®éng kinh doanh nh»m ®¹t tíi môc tiªu chung lµ lîi nhuËn ngµy cµng t¨ng vµ ®¶m b¶o “ph¸t triÓn v÷ng ch¾c - an toµn - hiÖu qu¶”. C¸n bé c«ng nh©n viªn toµn chi nh¸nh cã 194 ng­êi trong ®ã cã nhiÒu ng­êi c¸n bé ®· tèt nghiÖp ®¹i häc, cao ®¼ng, mét sè c¸n bé ®ang häc cao häc, t¹i chøc t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc. Nh×n chung c¸n bé c«ng nh©n viªn cña chi nh¸nh ®Òu cã tr×nh ®é chuyªn m«n v÷ng vµng, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm víi nghÖ nghiÖp. Sau khi xo¸ bá c¬ chÕ bao cÊp chuyÓn sang h¹ch to¸n kinh doanh vµ nhÊt lµ tõ khi ph¸p lÖnh Ng©n hµng (5/1999) ra ®êi còng nh­ c¸c Ng©n hµng th­êng m¹i kh¸c, Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh lµm chøc n¨ng nhiÖm vô: “NhËn tiÒn göi vµ kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n”. 2.1.1. T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Tõ khi thµnh lËp chi nh¸nh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh ®· tr¶i qua nhiÒu biÕn ®éng víi nh÷ng khã kh¨n thö th¸ch to lín. Hai lÇn t¸ch Ng©n 31
32. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh hµng, n¨m 1993 tõ Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Hµ Nam Ninh ®æi thµnh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam Hµ, n¨m 1996 ®æi thµnh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. Víi sè vèn huy ®éng ban ®Çu coµn Ýt, l­îng kh¸ch hµng cho vay khiªm tèn l¹i ch­a cã kinh nghiÖm trong kinh doanh nªn ho¹t ®éng cña chi nh¸nh trong nh÷ng n¨m ®Çu gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Nh­ng víi tinh thÇn v­ît khã ®i nªn cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña tØnh, ngµnh Ng©n hµng nâi chung vµ chi nh¸nh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh nãi riªng ®· kh«ng ngõng ®æi míi ph­¬ng thøc ho¹t ®éng, n©ng cao chÊt l­îng phôc vô kh¸ch hµng chu ®éng n¨m b¾t nhu cÇu cña thÞ tr­êng, tÝch cùc khai th¸c c¸c dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh, më réng diÖn ®Çu t­ kh¸ch hµng víi mäi thµnh phÇn kinh tÕ, tõng b­íc thay ®æi c¬ cÊu ®Çu t­ phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña tõng ngµnh nghÒ ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô th­¬ng m¹i cña kinh tÕ truyÒn thèng còng nh­ c¸c kh¸ch hµng míi. C¸c dÞch vô thanh to¸n cña chi nh¸nh ngµy cµng ®a d¹ng phong phó ®¸p øng mäi nhu cÇu thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ. V× vËy trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ho¹t ®éng cña chi nh¸nh ®· tõng b­íc tr­ëng thµnh vµ ph¸t triÓn trªn moij ho¹t ®éng: huy ®éng vèn, ®Çu t­ cho vay, më réng m¹ng l­íi thanh to¸n vµ trë thµnh mét trong nh÷ng chi nh¸nh quan träng cña hÖ thèng Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam. 2.1.4.1. C«ng t¸c huy ®éng vèn. Vèn huy ®éng lµ nguån vèn chñ yÕu ®Ó kinh doanh cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i. Víi ph­¬ng ch©m “ ®i vay ®Ó cho vay” vµ ®Ó tù chñ ®­îc nguån vèn ®¸p øng ®Çy ®ñ, kÞp thêi c¸c nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ trªn ®Þa bµn, Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh rÊt chó träng tíi c«ng t¸c huy ®éng vèn tiÒn tÖ t¹m thêi nhµn rçi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ d©n c­. §Ó c«ng t¸c huy ®éng vèn ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao, trong thêi gian qua chi nh¸h Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh ®· lu«n b¸m s¸t ®Þnh h­íng vµ sù chØ ®¹o cu¶ Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam, chñ ®éng tÝch cùc khai th¸c nguån vèn trªn c¬ së ph¸t triÓn c¸c dÞch vô kinh doanh vµ dÞch vô Ng©n hµng, t¹o ra mét chÝnh s¸ch l·i suÊt hîp lý, chÝnh s¸ch kh¸ch hµng hÕt søc mÒm dÎo ®Ó thu hót kh¸ch hµng göi tiÒn. Bªn c¹nh ®ã , chi nh¸nh ®· triÓn khai kÞp thêi ®ång bé ch­¬ng tr×nh giao dÞch tiÕt kiÖm trªn m¸y vi tÝnh, ®¶m b¶o tèt, an toµn vµ thuËn lîi cho kh¸ch hµng göi tiÒn vµ rót tiÒn. Ngoµi ra, chi nh¸nh cßn chó träng quan t©m viÖc båi d­ìng ®éi ngò c¸n bé phong c¸ch, lÒ lèi lµm viÖc v¨n minh, lÞch sù, tiÕp tôc n©ng cÊp, cñng cè c¸c quü tiÕt kiÖm khang trang s¹ch ®Ñp t¹o niÒm tin cho kh¸ch hµng. B»ng nh÷ng viÖc lµm ®ã nªn hµng n¨m nguån huy ®éng ®­îc cña chi nh¸nh ®Òu t¨ng cao. B¶ng 1: T×nh h×nh huy ®éng vèn. §¬n vÞ: triÖu ®ång 32
33. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Tªn chØ tiªu N¨m 1999 N¨m 2000 T¨ng gi¶m so víi n¨m tr­íc +,- % Tæng nguån huy ®éng vèn. 435861 508503 + 72642 + 17% i –VND. 252013 228305 -23708 -9% 1. TiÒn göi cña tæ chøc kinh 66953 84422 + 17469 +26% tÕ. 2. TiÒn göi tiÕt kiÖm + kú 185060 143883 - 41177 -22,2% phiÕu. ii – Ngo¹i tÖ quy VND. 183848 280198 + 96350 +52% 1. TiÒn göi cña c¸c tæ chøc 7956 14547 + 6591 +82,8% kinh tÕ. 2. TiÒn göi tiÕt kiÖm + kú 175892 265651 + 89759 + 51%. phiÕu. N¨m 2000 c«ng t¸c huy ®éng vèn cã nhiÒu khã kh¨n h¬n c¸c n¨m tr­íc biÕn ®æi liªn tôc g©y t©m lý kh«ng æn ®Þnh cho kh¸ch hµng göi tiÒn, mÆt kh¸c kinh tÕ cña tØnh ph¸t triÓn, c¸c hé më réng kinh doanh., nhu cÇu tiªu dïng mua s¾m cña nh©n d©n t¨ng cao. Tæng nguån vèn huy ®éng n¨m 2000 ®¹t 508503 triÖu ®ång t¨ng so víi n¨m 1999 lµ 72642 triÖu ®ång, b»ng 1,7% v­ît kÕ ho¹ch 12% 2.1.4.2. C«ng t¸c sö dông vèn. Víi môc tiªu phÊn ®Êu hoµn thµnh c¸c chØ tiªu kinh doanh ®· ®Ò ra, t¨ng tr­ëng h¬n c¸c n¨m tr­íc vµ ®¶m b¶o môc tiªu “ph¸t triÓn v÷ng ch¾c,an toµn, hiÖu qu¶”. MÆc dï trong nh÷ng n¨m 200 t×nh h×nh ph¸t triÓn cña tØnh vÉn h¹n chÕ nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m cã biÓu hiÖn ch÷ng l¹i, gi¸ c¶ cã chiÒu h­íng gi¶m thÊp lµm cho tèc ®é tÝn dông cñ Ng©n hµng chËm l¹i. Song víi tinh thÇn quyÕt t©m cña toµn chi nh¸nh tõ l·nh ®¹o ®Õn c¸n bé nghiÖp vô nhÊt ;µ c¸n bé tÝn dông ®· t¨ng c­êng kh©u tiÕp thÞ, tÝch cùc chñ ®éng t×m kiÕm phÇn kinh tÕ quèc doanh, ngoµi quèc doanh, d©n doanh ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c¸c dù ¸n, n¾m b¾t nhu cÇu vay vèn cña mäi ®èi t­îng, tÊt c¶ c¸c thµh phÇn kinh tÕ quèc doanh, ngoµi quèc doanh, d©n doanh ®Æc biÖt quan t©m ®Õn vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ quèc doanh ngµnh mòi nhän cña tØnh nh­: kiÖn ®Ó c¸c ®¬n vÞ tham gia ®Êu thÇu c¸c dù ¸n treong toµn quèc. Thùc hiÖn kÞp thêi chiÕn l­îc ­u ®·i kh¸ch hµng truyÒn thèng, kh¸ch hµng lín lµm ¨n cã hiÖu qu¶. Thùc hiÖn quy tr×nh cho vay nhanh gän 33
34. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh nh­ng vÉn ®¶m b¶o c¬ chÕ, chÕ ®é, toµn ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kh¸ch hµng giao dÞch. Qua b¶ng sè 2, chóng ta thÊy n¨m 2000 ngoµi viÖc gi÷ v÷ng c¸c kh¸ch hµng truyÒn thèng cã uy tÝn víi NH, chi nh¸nh cßn ph¸t triÓn thªm ®­îc 936 kh¸ch hµng vay míi n©ng tæng sè kh¸ch hµng vay lªn 2051 kh¸ch hµng víi tæng d­ nî lµ 309137 triÖu ®ång (bao gåm c¶ VND, ngo¹i tÖ quy VND vµ nî ®· ®­îc khoanh) t¨ng 65594 triÖu ®ång so víi n¨m 1999, ®¹t møc t¨ng tr­ëng 39,6% so víi n¨m 1999. §¶m b¶o ho¹t ®éng cho vay lµ ho¹t ®éng sinh lêi chñ yÕu cña NHCT tØnh Nam §Þnh. §i ®«i víi t¨ng tr­ëng tÝn dông, chi nh¸nh lu«n quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao chÊt l­îng ®Çu t­, trong n¨m kh«ng cã nî qu¸ h¹n míi ph¸t sinh, nî qu¸ h¹n cò gi¶m 425 triÖu ®ång trong ®ã gi¶m 300 triÖu ®ång nî khã ®ßi. §Õn 31/12/2000 nî qu¸ h¹n vµ nî chê sö lý cßn 1816 triÖu ®ång chiÕm 0,8% trong tæng d­ nî. 2.1.4.3. C«ng t¸c kÕ to¸n tµi chÝnh. C«ng t¸c kÕ to¸n tµi chÝnh trong ng©n hµnglµ mét phÇn then chèt ®Ó thu hót kh¸ch hµng vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c dÞng vô ®Ó phôc vô kh¸ch hµng ®­îc tèt h¬n. Chi nh¸nh ®a t¨ng c­êng kû c­¬ng trong c«ng t¸c kÕ to¸n, ®¶m b¶o tu©n thñ ph¸p luËt vµ chÕ ®é kÕ to¸n ®· ®­îc Nhµ n­íc vµ ngµnh quy ®Þnh. C¸c nguyªn t¾c b¶o mËt sè d­ tiÒn göi, tiÒn vay còng nh­ mäi ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn kh¸ch hµng ®Òu ®­îc tu©n thñ nghiªm tóc. Nhê thùc hiÖn viÖc thanh to¸n ®iÖn tö qua m¹ng Swift víi c¸c ng©n hµng trong cïng hÖ thèng vµ víi ®éi ngò c¸n bé ngµy cµng n©ng cao tr×nh ®é khoan häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn nªn c«ng t¸c thanh to¸n vµ ®iÒu hµnh vèn ®¶m b¶o nhanh chãng chÝnh x¸c tËp trung. C«ng t¸c chuyÓn tiÒn vµ quyÕt to¸n cuèi n¨m ®­îc thùc hiÖn nhanh gän an toµn vµ ®¹t chÊt l­îng tèt. Kh¸ch hµng më tµi kho¶n giao dÞch c¶ tiÒn göi vµ tiÒn vay lµ 3085 kh¸ch hµng t¨ng 1016 kh¸ch hµng so víi n¨m 1999. N¨m 2000 khèi l­îng thanh to¸n qua chi nh¸nh t¨ng cao, doanh sè thanh to¸n ®¹t 7609419 triÖu ®ång trong ®ã thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®¹t 7399652 triÖu ®ång. 2.1. Thùc tr¹ng vÒ tæ chøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NH c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. Tæ chøc c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ mét trong nh÷ng chøc n¨ng quan träng cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c nghiÖp vô kh¸c, c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i lu«n quan t©m ®Õn viÖc ®æi míi v«ng nghÖ thanh to¸n ®Ó c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ngµy cµng ®­îc më réng vµ ph¸t triÓn kh«ng chØ trong c¸c kh¸ch hµng vèn cã tr­íc ®©u cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ x· héi mµ cßn cã c¸c kh¸ch hµng c¸ nh©n, mé thÞ tr­êng tiÒm n¨ng réng lín cña Ng©n hµng. ViÖc cuèn 34
35. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh hót c¸c dßng vèn lu©n chuyÓn qua hÖ thèng Ng©n hµng kh«ng chØ hµm nghÜa kh¬i th«ng, ®Èy nhanh tèc ®é thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ mµ cßn t¹o ra nguån vèn lín ®Ó ®Çu t­ cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ, mÆt kh¸c l­îng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong tæng ph­¬ng tiÖn thanh to¸n cµng lín th× l­îng tiÒn mÆt trong l­u th«ng cµng Ýt sÏ t¸c ®éng trøc tiÕp ®Õn ®iÒu hoµ l­u th«ng tiÒn tÖ gãp phÇn cñng cè søc mua cña ®ång tiÒn. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh×n chung khèi l­îng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®µng ngµy cµng cñng cè vµ ph¸t triÓn ë c¸c Ng©n hµng. Tr­íc t×nh h×nh ph¸t triÓn chung cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt , Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh, ®· tõng b­íc c¶i tiÕn ®æi míi c«ng t¸c thanh to¸n ®Æc biÖt lµ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt , lu«n thi hµnh mét c¸ch linh ho¹t ®óng ®¾n c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn ban hµnh thùc thi c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Bªn c¹nh ®ã chi nh¸nh còng thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ Ng©n hµng víi viÖc tiÕn hµnh x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh øng dôn tin häc vµo hÖ thèng thanh to¸n, nhê cã sù øng dông nµy mµ chi nh¸nh ®· chÊm døt ®­îc t×nh tr¹ng ¸ch t¾c trong thanh to¸n, kh«ng nh÷ng thÕ cßn gi¶m ®­îc thêi gian mét c¸ch tèi ®a th«ng qua viÖc thanh to¸n qua m¹ng vi tÝnh nèi m¹ng trong toµn hÖ thèng Ng©n hµng, ngoµi ra chi nh¸nh lu«n chó träng ®Õn c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé thanh to¸n thµnh th¹o vÒ nghiÖp vô, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao, lµm viÖc cã khoa häc gióp cho c«ng t¸c thanh to¸n ®­îc tiÕn hµnh nhanh chãng chÝnh x¸c lµm thay ®æi c¨n b¶n vÒ chÊt trong ho¹t ®éng kÕ to¸n Ng©n hµng. ChÝnh nhê cã nh÷ng viÖc lµm nµy mµ c«ng t¸c thanh to¸n cñ cho nh¸nh kh«ng ngõng ®æi míi vµ ph¸t triÓn t¹o ®­îc lßng tin n¬i kh¸ch hµng. V× vËy ngµy cµng cã nhiÒu kh¸ch hµng ®Õn më tµi kho¶n tiÒn göi t¹i chi nh¸nh. tæng sè l­îng kh¸ch hµng më tµi kho¶n tiÒn göi t¹i chi nh¸nh n¨m 2000 lµ 3085 kh¸ch hµng t¨nmg 1016 kh¸ch hµng so víi n¨m 1999. §Ó ®¸nh gi¸ ®­îc nh÷ng thµnh tùu trong c«ng t¸c thanh to¸n t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh trong thêi gian qua, ta cã thÓ m« t¶ t×nh h×nh thanh to¸n th«ng qua b¶ng 3. Qua b¶ng 3 chóng ta thÊy. N¨m 1998, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®¹t doanh sè 8060191 triÖu ®ång chiÕm 80% trong tæng sè khèi l­îng thanh to¸n chung, cßn thanh to¸n b»ng th­¬ng m¹i chØ chiÕm 14% víi doanh sè ®¹t 1325413 triÖu ®ång. Nh­ vËy, n¨m 1998 c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh chiÕm tû träng rÊt lín trßng tæng khèi l­îng thanh to¸n chung, c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· ®­îc kh¸ch hµng sö dông víi khèi l­îng lín vµ dÇn thay thÕ ®­îc c¸c h×nh th­cs thanh to¸n b»ng th­¬ng m¹i. N¨m 1999 c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®­îc kh¸ch hµng sö dông ngµy cµng nhiÒu h¬n (trõ h×nh thanh to¸n b»ng sÐc) víi doanh sè ®¹t 884387 triÖu ®ång t¨ng h¬n n¨m 1998 lµ 783296 triÖu ®ång mÆc dï trong n¨m tû träng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cã gi¶m h¬n so víi n¨m 1998 nh÷ng vÉn 35
36. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh chiÕm tû träng rÊt cao 81% trong tæng sè thanh to¸n chung. Doanh sè thanh to¸n b»ng th­¬ng m¹i còng t¨ng h¬n so víi n¨m 1998 ®¹t 2142595 triÖu ®ång nh÷ng ®©y lµ do n¨m 19999 nÒn kinh tÕ cña tØnh t¨ng tr­ëng m¹nh nhu cÇu thanh to¸n cao víi tång doanh sè thanh to¸n lµ 10986082 triÖu ®ång. B­íc sang n¨m 2000, t×nh h×nh kinh tÕ cña tØnh ch÷ng l¹i kÐo theo nhu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng cònh gi¶m chØ ®¹t 7609419 triÖu ®ång gi¶m 3376663 triÖu ®ång so víi n¨m 1999 nh­ng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt l¹i chiÕm tû träng rÊt cao 97,3% trong tæng sè thanh to¸n chung víi doanh sè lµ 7399652 triÖu ®ång. Nh­ vËy, chøng tá r»ng h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· ®­îc kh¸ch hµng sö dông mét c¸ch phæ biÕn vµ ngµy cµng ph¸t triÓn, nã ®· ph¸t huy ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm vèn cã cña nã lµ thuËn lîi, nhanh chãng vµ an toµn, kh¼ng ®Þnh vai trß to lín cña nã trong c«ng t¸c thanh to¸n cña chi nh¸nh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. §Ó thÊy râ ®­îc toµn c¶nh t×nh h×nh thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh trong thêi gian qua chóng ta ®i vµo nghiªn cøu thùc tr¹ng cña tõng h×nh thøc th«ng qua b¶ng 4 . Qu¸ tr×nh trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô gi÷a c¸c t¸c nh©n trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng rÊt phong phó ®a d¹ng víi nhiÒu tÝnh chÊt vµ ®iÒu kiÖn kh¸c nhau, v× vËy viÖc thiÕt lËp nhiÒu h×nh thøc thanh to¸n kh¸c nhau nh»m gióp cho c¸c chñ thÓ thùc hiÖn tèt quy tr×nh thanh to¸n lµ 1 tÊt yÕu. Qua b¶ng sè liÖu sè 4 chóng ta cã thÓ thÊyt¹i chi nh¸nh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh chñ yÕu sö dông 4 hinh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®ã lµ: thanh to¸n sÐc, UNC, UNT, NPTT. Bªn c¹nh 4 h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt chñ yÕu ®ã tÞa chi nh¸nh cßn sö dông c¸c lo¹i thanh to¸n kh¸c: b¶ng kª nép sÐc, b¶ng kª phiÕu chuyÓn kho¶n, b¶ng kª thu phÝ, b¶ng kª thu l·i, b¶ng kª chuyÓn tiÒn néi bé (trong thanh to¸n liªn hµng) lo¹i nµy ®­îc Ng©n hµng sö dông víi tû träng línvÒ c¶ sè mãn vµ doanh sè trong thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt , hµng n¨m ®Òu chiÕm h¬n 50% trong doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. C¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lu«n ®­îc chi nh¸nh chó ý c¶i tiÕn hoµn thiÖn song vÉn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. TÝnh ­u viÖt hay h¹n chÕ cña mçi h×nh thøc thanh to¸n ë 1 khÝa c¹nh nµo ®ã ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua sè l­îng sö dông trong thanh to¸n. 2.2.1.Thanh to¸n b»ng sÐc thanh to¸n. SÐc lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt rÊt h÷u Ých, mÆc dï sÐc ®· ®­îc sö dông réng r·i ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, song ®èi víi 36
37. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh ViÖt Nam viÖc thanh to¸n b»ng sÐc ®­îc sö dông rÊt h¹n chÕ. Tuy nhiªn tõ sau N§ 30/CP ban hµnh quy ®Þnh vÒ ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc tõng b­íc ®­îc ®Èy m¹nh dÇn dÇn trë thµnh phæ biÕn trong c¸c giao dÞch thanh to¸n, phÇn nµo lµmt¨ng khèi l­îng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong tæng sè thanh to¸n chung cña Ng©n hµng mÆc dï tû träng cßn nhá. Qua b¶ng 4 (t×nh h×nh thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh) cho thÊy khèi l­îng thanh to¸n b»ng sÐc chiÕm 1 tû träng rÊt nhá trong tæng sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Cô thÓ: N¨m 1998, thanh to¸n b»ng sÐc ®¹t ®­îc 55240 mãn víi doanh sè lµ 591.420 triÖu ®ång chiÕm 14,7% trong tæng sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Ta thÊy trong n¨m h×nh thøc thanh to¸n b­ng sÐc ®­îc kh¸ch hµng sö dông réng r·i trong thanh to¸n mÆc dï tû träng cßn nhá nh­ng vÉn ®øng thø 2 trong c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt chØ sau UNC. N¨m 1999 thanh to¸n b»n sÐc cã sù gi¶m sót c¶ vÒ sè mãn vµ doanh sè thanh to¸n so víi n¨m 1998 chØ ®¹t 1741 mãn vµ doanh sè lµ 19896 triÖu ®ång chiÕm 0,52% trong tæng sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt vµ lµ h×nh thøc thanh to¸n thÊp nhÊt trong 4 h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i chi nh¸nh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. Sang ®Õn n¨m 2000 h×nh thøc thanh to¸n b»ng sÐc ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc, tuy gi¶m vÒ sè mãn cßn 1623 mãn nh­ng l¹i t¨ng lªn vÒ doanh sè: 29922 triÖu ®ång chiÕm tû träng 0,85% trong tæng doanh sè thanh to¸n kinh doanh th­¬ng m¹i t¨ng thªm 10026 triÖu ®ång so víi n¨m 1999. Nh­ng mÆc dï t¨ng h¬n so víi n¨m 1999 nh­ng h×nh thøc thanh to¸n nµy v©n chiÕm tû träng rÊt nhá trong thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt chØ chiÕm 0.85%. Qua nh÷ng sè liÖu vÒ thanh to¸n b»ng sÐc t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh chóng ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n b¨ng sÐc ch­a ®­îc phæ biÕn,c¸c kh¸ch hµng sö dông rÊt Ýt so víi c¸c h×nh thøc thanh to¸n kinh doanh th­¬ng m¹i kh¸c. ®Ó lý gi¶i thùc tr¹ng nµy cã mét lý do ®­îc xem nh­ lµ nh÷ng tån t¹i mµ thanh to¸n sÐc lu«n ph¶i ®èi mÆt ®ã lµ: - Do s¶n xuÊt hµng ho¸ trong nÒn kinh tÕ gÆp nhiÒu khã kh¨n, hµng ho¸ s¶n xuÊt ra kh«ng tiªu thô ®­îc, tån kho nhiÒu, chÊt l­îng hµng ho¸ ch­a cao nªn nhu cÇu trao ®æi hµng ho¸ , dÞch vô trong nÒn kinh tÕ gi¶m dÉn ®Õn nhu cÇu thanh to¸n còng bÞ gi¶m sót ®Æc biÖt lµ h×nh thøc thanh to¸n b»ng sec. - Ph¹m vi thanh to¸n sÐc cßn h¹n chÕ, thiÕu mét trung t©m bï trõ sec toµn quèc nªn viÖc tæ chøc thanh to¸n sec gi÷a c¸c Ng©n hµng gÆp nhiÒu khã kh¨n . - Kh¸ch hµng kh«ng thÓ viÕt mét sè tiÒn qu¸ lín nh­ UNC v× tµi kho¶n thanh to¸n sÐc kh«ng ph¶i lóc nµo còng lín nh­ tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n. 37
38. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh - Ng­êi thô h­ëng kh«ng yªn t©m khi nh©n sÐc v× hä kh«ng ch¾c ch¾n khi nép sÐc vµo Ng©n hµng hä sÏ ®­îc thanh to¸n ngay v× tr­êng hîp tµi kho¶n cña ng­êi ph¸t hµnh sÐc kh«ng cßn hoÆc kh«ng ®ñ sè tiÒn thanh to¸n sÏ mÊt nhiÒu thêi gian vµ ø ®äng vèn . - Nh÷ng tê sÐc nép qu¸ thêi h¹n ph¶i cã x¸c nhËn cña UBND ®¹i ph­¬ng g©y phiÒn hµ co nh÷ng ng­êi thô h­ëng. - SÐc cßn cã thÓ cã sÐc gi¶ lµm cho ng­êi thô h­ëng bÞ thiÖt h¹i. §Ó gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò nµy ®ßi hái ph¶i cã sù nç lùc rÊt lín cña b¶n th©n chi nh¸nh trong c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, cÇn cã dù ®iÒu chØnh hîp lý cña chÕ ®é thanh to¸n hiÖn hµnh ®Ó c«ng t¸c thanh to¸n b»ng sÐc ®­îc ph¸t triÓn. 2.2.1.1. Thùc tr¹ng thanh to¸n b¨ng sÐc chuyÓn kho¶n. B¶ng 5: t×nh h×nh thanh to¸n b»ng sÐc t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. §¬n vÞ: TriÖu ®ång. H×nh thøc N¨m 1998 N¨m 1999 N¨m 2000 Mãn Doanh % Mãn Doanh % Mãn Doanh % sè sè sè SÐc chuyÓn 1282 438114 80,6 1726 15024 77,3 1616 29258 99 kho¶n. SÐc b¶o chi. 53939 105125 19,4 12 4410 22,7 3 270 1 Tæng 55219 543239 100 1738 19434 100 1619 29528 100 (Nguån: b¸o c¸o c«ng t¸c TTKDTM t¹I Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh n¨m 98,99,2000) Víi sè liÖu thÓ hiÖn trªn b¶ng 5 ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n b»ng sÐc chuyÓn kho¶n chiÕm tñ träng cao nhÊt trong tæng sè thanh to¸n b»ng sÐc cña Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. N¨m 1998 thanh to¸n b¨ng sÐc chuyÓn kho¶n ®¹t 1282 mãn víi doanh sè lµ 438114 triÖu ®ång chiÕm 86,6% trong tæng sè thanh to¸n sÐc. N¨m 1999 thanh to¸n b¨ng sÐc chuyÓn kho¶n cã gi¶m sót so víi n¨m 1998 mÆc dï cã t¨ng vÒ sè khèi l­îng giao dÞch víi 1726 mãn nh­ng l¹i gi¶m ®i 423090 triÒu ®ång so víi n¨m 1998 chØ ®¹t 15024 triÖu ®ång. Tuy nhiªn h×nh 38
39. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh thøc thanh to¸n nµy vÉn chiÕm tû träng lín trong tæng sè doanh sè thanh to¸n b»ng sÐc chiÕm 77,3% . nh­ vËy trong trong h×nh thøc thanh to¸n b¨ng sÐc chuyÓn kho¶m cã gi¶m ®i so víi n¨m 1998 lµ do tæng sè thanh to¸n b»ng sÐc chung gi¶m ®i chø kh«ng ph¶i lµ do h×nh thøc nµy. Sang n¨m 2000 h×nh thøc thanh to¸n nµy ®· tõng b­íc t¨ng lªn cíi doanh sè ®¹t 29258 triÖu ®ång vµ chiÕm tû träng rÊt cao 99% trong tæng sè thanh to¸n b»ng sÐc. Nh­ vËy qua 3 n¨m ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n b»ng sÐc chuyÓn kho¶n lµ h×nh thøc thanh to¸n sÐc chñ yÕu t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. MÆc dï vÒ doanh sè cã gi¶m ®i nh­ng tû träng cña nã th× ngµy cµng cµng t¨ng cao chiÕm ­u thÕ tuyÖt ®èi trong thanh to¸n b»ng sÐc ®iÒu nµy chøng tá thanh to¸n b»ng sÐc chuyÓn kho¶n ®· ph¸t huy ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm cña nã trong c«ng t¸c thanh to¸n sÐc. §ã lµ do thñ tôc trong ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc chuyÓn kho¶n tõ thñ tôc b¸n sÐc, ph¸thµnh sÐc, chuyÓn nh­îng sÐc, nép sÐc, thanh to¸n ®Òu rÊt ®¬n gi¶n, h¬n n÷a kh¸ch hµng tham gai kh«ng ph¶i nép tiÒn ký göi ®mr b¶o thanh to¸n lµm gi¶m bít thñ tôc cã lî cho kh¸ch hµng sö dông. Tuy h×nh thøc thanh to¸n b»ng sÐc chuyÓn kho¶n chiÕm tû träng lín trong c«ng t¸c thanh to¸n b¨ng sÐc nh­ng trong c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt chung th× nã l¹i chiÕm tû träng rÊt nhá: n¨m 1998chiÕm 5,4%, n¨m 1999 chiÕm 0,175 n¨m 2000 chiÕm 0,39% trong tæng sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. ®iÒu nµy nãi lªn r»ng trong c«ng t¸c thanh to¸n h×nh thøc thanh to¸n nµy v·n cßn béc lé nhiÒu h¹n chÕ cÇn ph¶i kh¾c phôc: SÐc chuyÓn kho¶n ®­îc thanh to¸n theo nguyªn t¾c ghi nî tr­íc cã dau , do vËy nÕu thanh to¸n gi÷a 2 kh¸ch hµng cã më tµi kho¶n t¹i 2 chi nh¸nh kh¸c nhau th× qu¸ tr×nh lu«n chuyÓn chøng tõ ph¶i kÐo dµi nghÜa lµ ng­êi thô h­ëng ®· bÞ chiÕm dông vèn ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh kinh doanh cña hä. - SÐc chuyÓn kho¶n chØ ®­îc sö dông nhiÒu trong thanh to¸n c¸c mãn cã gi¸ trÞ nhá v× nã rÊt dÔ bÞ lîi dông ph¸t hµnh qu¸ sè d­ mÆc dïthùc tÕ x¶y ra rÊt Ýt v× bé phËn thanh to¸n viªn ®· kiÓm tra kü khi nhËn chøng tõ. Khi x¶y ra t×nh tr¹ng nµy th× ®¬n vÞ ph¸t hµnh sÏ bÞ ph¹t: ph¹t ph¸t hµnh qu¸ sè d­, ph¸t hµnh chËm tr¶ cßn bªn thô h­ëng ph¶i ®îi ®ñ sè d­ trªn tµi kho¶n cña ng­êi ph¸t hµnh nªn kh«ng thu håi ®­îc vèn ngay, tèc ®é lu«n chuyÓn vèn bÞ gi¶m. 2.2 1.2. Thùc tr¹ng thanh to¸n b»ng sÐc b¶o chi. Nh×n vµo b¶ng 3 ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n b»ng sÐc b¶o chi rÊt Ýt ®­îc kh¸ch hµng sö dông vµ cã xu h­íng ngµy cµng gi¶m. N¨m 1998 thanh to¸n b¨ng sÐc b¶o chi ®¹t 53939 mãn, doanh sè thanh to¸n ®¹t 105125 triÖu ®ång chiÕm tû 19,4% trong tæng sè thanh to¸n sÐc. 39
40. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh N¨m 1999 thanh to¸n b»ng sÐc b¶o chi gi¶m sót 1 c¸ch nhanh chãng chØ cßn 12 mãn víi doanh sè lµ 4410 triÖu ®ång, sang n¨m 2000 h×nh thøc nµy cßn gi¶m h¬n n÷a cßn cã 3 mãn víi doanh sè lµ 270 triÖu ®ång chØ chiÐem 1% trong thanh to¸n b»ng sÐc. Râ rµng h×nh thøc thanh to¸n nµy kh¸ch hµng sö dông ngµy cµng Ýt, kÓ c¶ trong thanh to¸n sÐc vµ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt th× nã còng chØ chiÕm 1 tû träng rÊt nhá. Nguyªn nh©n cóÆe h¹n chÕ nµy lµ: - SÐc b¶o chi th­êng ®­îc ¸p dông thanh to¸n gi÷a c¸c chñ thÓ kh«ng tÝn nhiÖm l©n nhau vÒ kh¶ n¨ng chi tr¶ hoÆc ng­êi tr¶ tiÒn ®· cã quyÕt ®Þnh xö ph¹t cña Ng©n hµng vÒ viÖc ph¸t hµnh sÐc thanh to¸n chuyÓn kho¶n qu¸ sè d­. - Thñ tôc ph¸t hµnh sÐc b¶o chi cßn nhiÒu phøc t¹pphiÒn hµ v× tr­íc khi ph¸t hµnh kh¸ch hµng ph¶i ®Õn Ng©n hµng n¬i m×nh më tµi kho¶n ®Ó yªu c©u xin lµm thñ tôc b¶o chi sÐc vµ thñ tôc nµy còng phøc t¹p, ®Êy lµ viÖc ph¸t hµnh sÐc b¶o chi trong ph¹m vi cïng tØnh , cßn kh¸c hÖ thèng th× ng­êi mua ph¶i viÕt UNC xin cÊp sÐc b¶o chi nép vµo ng©n hµng phôc vô m×nh. - Khi tiÕn hµnh b¶o chi sÐc, ng­êi ph¸t hµnh sÐc ph¶i l­u ký quÜ mét kho¶n tiÒn b»ng sè tiÒn ghi trªn sÐc. Do ®ã ng©y ra t×nh tr¹ng ø ®äng vèn cña ng­êi ph¸t hµnh trong khi sè tiÒn n¶y kh«ng d­¬c phÐp sö dông vµ còng kh«ng ®­¬c h­ëng l·i, lµm c¶n trë nhiÒu trong qu¸ tr×nh quay vßng vèn va kinh doanh cña hä. 2.2.2. Thùc tr¹ng c«ng t¸c thanh to¸n UNC - chuyÓn tiÒn. 2.2.2.1. UNC. Víi sè liÖu b¶ng 4, chóng ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n b»ng UNC lµ h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®­îc kh¸ch hµng sö dông nhiÒu nhÊt trong sè c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng chóng t«i tØnh Nam §Þnh. N¨m 1998 sè mãn nî thanh to¸n b»ng UNC ph¸t sinh lµ676807 mãn víi doanh sè thanh to¸n ®¹t®­îc lµ 3284728 triÖu ®ång chiÕm 40,75% tæng doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. N¨m 1999 h×nh thøc thanh to¸n nµy kh«ng ngõng t¨ng lªn mÆc dï chØ ph¸t sinh 22782 mãn nî nh­ng doanh sè thanh to¸n l¹i t¨ng lªn ®¹t 3550784 triÖu ®ång t¨ng thªm 266056 triÖu ®ång so víi n¨m 1998, chiÕm tû träng cao trong tæng daonh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt víi 40,2% . N¨m 2000 h×nh thøc thanh to¸n nµy cã sù gi¶m sót so víi n¨m 1999 doanh sè thanh to¸n ®¹t 3326157 triÖu ®ång, gi¶m 224627 triÖu ®ång so víi n¨m 1999, nh­ng tû träng cña nã trong tæng soanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt l¹i chiÕm vÞ trÝ lín víi 45% . Nh­ vËy qua 3 n¨m 1999-2000 chóng ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n b»ng UNC kh«ng ngõng t¨ng lªn so víi c¸c h×nh thøc thanh to¸n 40
41. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh kh«ng dïng tiÒn mÆt kh¸c. §iÒu nµy kh¼ng ®Þnh nh÷ng ­u ®iÓm v­ît tréi cña nã ®· ®­îc c¸c kh¸ch hµng chÊp nhËn vµ sö dông réng r·i trong nÒn kinh tÕ. H×nh thøc thanh to¸n UNC ®­îc kh¸c hµng sö dông phæ biÕn v× nã lµ h×nh thøc thanh to¸n cã quy tr×nh thanh to¸n ®¬n gi¶n dÔ sö dông trong qu¸ tr×nh thanh to¸n h¬n n÷a nã cßn ®­îc ¸p dông trong hÇu hÕt c¸c nghiÖp vô thanh to¸n: thanh to¸n néi bé, bï trõ, liªn hµng vµ ph¹m vi thanh to¸n cña nã rÊt réng trong c¶ n­íc: thanh to¸n cïng hÖ thèng, kh¸c hÖ thèng, c¸c tØnh, ngoµi tØnh. Khi ng­êi sö dông h×nh thøc thanh to¸n nµy th× hä lu«n ®­îc ®¶m b¶o quyÒn lîi , ®Æc biÖt lµ ®èi víi ng­êi mua v× ng­êi mua cã quyÒn kiÓm so¸t hµng ho¸ c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng tr­íc khi tr¶ tiÒn cho ng­êi b¸n. Thñ tôc thanh to¸n cña h×nh thøc thanh to¸n nµy rÊt ®¬n gi¶n vf khi ng­êi mua nhËn ®­îc hµng ho¸ th× chØ cÇn ®Õn Ng©n hµng phôc vô m×nh tËp UNC theo mÉu in s½n ®Ó trÝch tµi kho¶n tiÒn göi tµi kho¶n tiÒn göi cñm×nh ®Ó tr¶ cho ng­êi mua chØ trong vßng 1 ngµy lµm viÖc Ng©n hµng ph¶i hoµn tÊt lÖnh cho ®ã vµ khi Ng©n hµng phôc vô b¸n. Nh­ vËy thñ tôc thanh to¸n ®¬n gi¶n, t«c ®é thanh to¸n nhanh vµ ph¹m vi thanh to¸n réng ®ã lµ nh­ìng ­u viÖt cña h×nh thøc UNC so víi c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt kh¸c. 2.2.2.2 Thùc tr¹ng thanh to¸n b»ng sÐc chuyÓn tiÒn. - Thùc tÕ nh×n vµo sè liÖu cña b¶ng 4 ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n thanh to¸n b»ng sÐc chuyÓn tiÒn chiÕm mét tû träng rÊt thÊp c¶ vÒ doanh sè thanh to¸n còng nh­ sè mãn so víi tæng sè thanh to¸n sÐc vµ tæng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. ®iÒu nµy chøng tá kh¸ch hµng sö dông h×nh thøc thanh to¸n nµy rÊt Ýt. N¨m 1998 sè mãn sÐc chuyÓn tiÒn ®¹t 19 mãn v¸ doanh sè thanh to¸n lµ 48081 triÖu ®ång chiÕm 0,6% trong tæng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. N¨m 1999 møc thanh to¸n h×nh thøc nµy cßn thÊp h¬n nhiÒu chØ ®¹t 3 mãn víi doanh sè lµ 462 triÖu ®ång chiÕm 0,01% tæng doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Sang n¨m 2000 h×nh thøc nµy vÉn tiÕp tôc gi¶m rót chØ ®¹t 4 mãn víi doanh sè thanh to¸n lµ 394 triÖu ®«ngf chØ chiÕm 0,006% doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng kh¸ch hµng Ýt sö dông thanh to¸n b»ng chuyÓn tiÒn ®ã lµ: - Thñ tôc,tr×nh tù lu«n chuyÓn chøng tõ sÐc chuyÓn tiÒn phøc t¹p, qua nhiÒu kh©u trung gian lµm gi¶m tèc ®é thanh to¸n cñ kh¸ch hµng. - Thêi gian gÇn ®©y víi c«ng nghÖ Ng©n hµng hiÖn ®¹i nªn thanh to¸n qua m¹ng ®iÖn tö trong toµn quèc ®· kh¼ng ®Þnh cña m×nh da vËy c«ng viÖc chuyÓn tiÒn ®­îc thùc hiÖn qua m¹ng vi tÝnh ®¶m b¶o cho ng­êi nhËn tiÒn ®­îc nhËn tiÒn mét c¸hc nhanh chãng nhÊt , an toµn, thuËn lîi nhÊt. 41
42. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 2.2.3. thùc tr¹ng thanh to¸n UNT. Thùc tÕ cho thÊy h×nh thøc thanh to¸n UNT ®­îc kh¸ch hµng sö dông rÊt Ýt , tû träng cña nã chØ chiÕm 1 phÇn kh«ng ®¸ng kÓ trong tæng doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. MÆc dï ph¹m vi thanh to¸n cña h×nh thøc nµy rÊt réng thanh to¸n gi÷a c¸c kh¸ch hµng cã më tµi kho¶n cung chi nh¸nh, kh¸c chi nh¸nh, trong cïng hÖ thèng , kh¸c hÖ thèng, trongtØnh, ngoµi tØnh nh­ng thùc tÕ nã chØ ®­îc dïng ®Ó thanh to¸n liªn hµng trong hÖ thèng. N¨m 1998 h×nh thøc thanh to¸n UNT cã sè mãn ph¸t sinh chØ cã 43 mãn vµ daonh sè thanh to¸n ®¹t 2354 triÖu ®ång chØ chiÕm 0,2% trong tæng doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. N¨m 1999 h×nh thøc thanh to¸n nµy cã chót Ýt biÕn ®æi cã t¨ng lªn nh­ng kh«ng ®¸ng kÓ víi sè mãn lµ 53 mãn, doanh sè thanh to¸n ®¹t 2888 triÖu ®ång chiwms 0,03% tæng doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. T¨ng thªm 534 triÖu ®ång so víi n¨m 1998. N¨m 2000 h×nh thøc thanh to¸n nµy l¹i gi¶m xuèng, sè mãn ph¸t sinh lµ 41 mãn doanh sè thanh to¸n ®¹t 1857 triÖu ®ång chØ chiÕm 0,02% trong tæng doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Qua 3 n¨m ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n UNT chiÕm 1 tû träng rÊt nhá trong tæng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, ®iÒu ®ã chøng tá kh¸ch hµng ®· sö dông rÊt h¹n chÕ h×nh thøc nµy. §Ó lý gi¶i ®iÒu ®ã chóng ta cã thÓ ®­a ra 1 sè nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®ã. - H×nh thøc UNT chØ ®­îc ¸p dông khi c¸c chñthÓ thanh to¸n ®· tho¶ thuËn thèng nhÊt dïng h×nh thøc thanh to¸n UNT víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thanh to¸n ®· ghi trong hîp ®ång kinh tÕ hay ®¬n ®Æt hµng. - Thñ tôc thanh to¸n cña h×nh thøc nµy r¸t phøc t¹p, tr¶i qua nhiÒu kh©u: kh¸ch hµng nép UNT vµo Ng©n hµng phôc vô m×nh nhê thu hé, Ng©n hµng göi cho Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn , Ng©n hµng ng­êi tr¶ tiÒn kiÓm tra UNT, sè d­ tµi kho¶n cu¶ ng­êi tr¶ tiÒn råi trÝch tiÒn chuyÓn vÒ Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng lóc nµy Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng míi h¹ch to¸n ®iÒu ®ã lµm gi¶m tèc ®é thanh to¸n kÐo dµi thêi gian, ng­êi thô h­ëng nhËn tiÒn chËm ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña hä. Do nh÷ng h¹n chÕ trªn mµ kh¸ch hµng cña chi nh¸nh sö dông h×nh thøc nµy rÊt Ýt chñ yÕu thanh to¸n cho nh÷ng mãn cã gi¸ trÞ nhá cã tÝnh chÊt th­êng xuyªn nh­: tiÒn ®iÖn , tiÒn n­íc, ®iÖn tho¹i 2.2.4. Thùc tr¹ng thanh to¸n b»ng NPTT. Ng©n phiÕu thanh to¸n lµ mét h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt nh­ng thùc chÊt nã lµ tiÒn mÆt cã gi¸ trÞ lín vµ cã thêi gian hiÖu lùc. Do ®ã viÖc sö dông NPTT thay tiÒn mÆt chØ cã t¸c dông “ch÷a ch¸y” mét c¸ch nhÊt thêi cho sù c¨ng th¼ng vÒ tiÒn mÆt ë n­íc ta nh÷ng n¨m tr­íc ®©y. Tuy nhiªn do nh÷ng 42
43. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh ­u ®iÓm vµ thuËn lîi trong qu¸ tr×nh thanh to¸n mµ kh¸ch hµng vÉn sö dông ®Ó thanh to¸n. N¨m 1998 h×nh thøc thanh to¸n nµy cã sè mãn ph¸t sinh lµ 29939 mãn, doanh sè thanh to¸n ®¹t 127120 triÖu ®ång chiÕm tû träng 1,5% trong tæng sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cña chi nh¸nh. N¨m 1999 h×nh thøc thanh to¸n nµy cã sù t¨ng lªn ®øng thø 2 trong sè 4 h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt chØ sau UNC mÆc dï sè l­îng sö dông coµn nhá víi 2522 mãn va doanh sè thanh to¸n ®¹t 207078 triÖu ®ång t¨ng thªm 79958 triªô ®ång so víi n¨m 1998, chiÕm 2,3% tæng doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. N¨m 2000 doanh sè thanh to¸n cña h×nh thøc nµy cã sù gi¶m sót chØ ®¹t 136257 triÖu ®ång chiÕm 1,9% tæng doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gi¶m ®i 70821 triÖu ®ång so víi n¨m 1999. MÆc dï h×nh thøc thanh to¸n NPTT ®øng thø 2 trong c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i chi nh¸nh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh nh­ng nh×n chung sè l­îng NPTT ®­îc kh¸ch hµng sö dông vÉn cßn Ýt so víi thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Nguyªn nh©n cñ sù h¹n chÕ nµy lµ: - Môc ®Ých cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ l­u th«ng, chi phÝ b¶o qu¶n, kiÓm ®Õm, in Ên tiÒn. Nh­ng NPTT chØ cã hiÖu lùc trong vßng 3 th¸ng nªn ph¶i bá nhiÒu chi phÝ ®Ó in Ên khi NPTT hÕt thêi h¹n. - NPTT lµ 1 ®ång tiÒn cã mÖnh gi¸ lín, ®­îc l­u th«ng trong 1 thêi h¹n nhÊt ®Þnh do ®ã ph¶i chÞu nhiÒu rñi ro vµ chi phÝ cao. - ViÖc thanh to¸n NPTT gièng nh­ thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt. - Khi vËn chuyÓn ®Ó ®i mua hµng hãa nhÊt lµ nh÷ng mãn lín th× kh«ng ®¶m b¶o an toµn vµ vÉn mang 1 l­îng lín ng©n phiÕu. - Trong thêi gian NPTT l­u hµnh cho ®Õn khi nép vµo Ng©n hµng th× sè tiÒn trªn ng©n phiÕu kh«ng ®­îc h­ëng l·i suÊt nªn nÕu qu¸ tr×nh thanh to¸n diÔn ra kh«ng nhanh chãng th× sÏ lµm kh¸ch hµng bÞ ø ®äng vèn hiÖu qu¶ sö dông kh«ng cao. Qua sù ph©n tÝch vÒ thùc tr¹ng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh, nh×n chung ta thÊy tæng sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®ang ngµy cµng t¨ng cao trong tæng sè thanh to¸n chung, trong ®ã h×nh thøc thanh to¸n UNC vÉn chiÕm tû träng cao vµ t¨ng lªn theo hµng n¨m ng­îc l¹i c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh¸c: UNT, sÐc, NPTT Ýt ®­îc kh¸ch hµng sö dông trong qu¸ tr×nh thanh to¸n nªn tû träng cña chóng chiÕm 1 phÇn rÊt nhá trong thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. 43
44. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 2.3. §¸nh gi¸ c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh trong thêi gian qua. 2 3.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong toµn hÖ thèng Ng©n hµng nãi chung vµ ë Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh nãi riªng cã nhiÒu thay ®æi. Ng©n hµng lu«n chó träng ®Õn viÖc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt truyÒn th«ng nh­ UNC, UNT vµ thanh to¸n sÐc. V× vËy c¸c c«ng cô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®ang ph¸t huy ®­îc t¸c dông vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn, nhê ®ã chÊt l­îng dÞch vô thanh to¸n cña Ng©n hµng ngµy 1 t¨ng vf ®em l¹i mét kho¶n thu kh«ng nhá cho Ng©n hµng. Cô thÓ hµng n¨m tû träng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®Òu chiÕm rÊt cao trong tæng doanh sè thanh to¸n chung cña Ng©n hµng: n¨m 1998 chiÕm 86% n¨m 1999 chiÕm 81% va n¨m 2000 chiÕm tû träng rÊt cao víi 97,3%. Doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt n¨m 2000 ®¹t 38438 mãn trÞ gi¸ 7.399.652 triÖu ®ång. N¨m 2000 t¹i Ng©n hµng sè l­îng kh¸ch hµng më tµi kho¶n giao dÞch c¶ tiÒn göi vµtiÒn vay lµ 3085 kh¸ch hµng, t¨ng 1016 kh¸ch hµng so víi n¨m 1999. - Bé phËn thanh to¸n viªn giao dÞch víi kh¸ch hµng lu«n phôc vô tèt yªu cÇu cña kh¸ch hµng, phßng kÕ to¸n lu«n b¸m s¸t c¸c v¨n b¶n chÕ ®é cña ngµnh , triÓn khai kÞp thêi ®Õn toµn bé c¸c bé nh©n viªn qu¸n triÖt vµ thùc hiÖn, n©ng cao ch©t l­îng phcô vô kh¸ch hµng, xö lý nhanh chãng kÞp thêi, chÝnh x¸c mäi nghiÖp vô ph¸t sinh, cã phong c¸ch giao tiÕp v¨n minh, lÞch sù, tËn t×nh h­íng dÉn kh¸ch hµng ®­îc kh¸ch hµng tÝn nhiÖm. - Chi nh¸nh sím ¸p dông tin häc vµo trong c«ng t¸c thanh to¸n toµn hÖ thèng qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ Ng©n hµng lu«n ®­îc quan t©m nh»m kÞp thêi khai th¸c c¸c th«ng tin giao dÞch hµng gnµy ttrªn m¹ng ®ång thêi thiÕt lËp c¸c ch­¬ng tr×nh thanh to¸n ®iÖn tö míi , ch­¬ng tr×nh MISAC. - Mäi nghiÖp vô ph¸t sinh ®Òu ®­îc kiÓm so¸t 1 c¸ch chÆt chÏ vµ gi¶i quyÕt nhanh chãng kÞp thêi nh÷ng chøng tõ ch­a hîp lÖ, hîp ph¸p. 2.3.2.Nh­îc ®iÓm cña c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh c«ng mµ c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· ®¹t ®­îc th× trong c«ng t¸c thanh to¸n vÉn cßn 1 sè yÕu kÐm bÊt cËp cÇn ®­îc quan t©m gi¶i quyÕt. 44
45. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh - Trong toµn bé c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®­îc Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh ¸p dông th× 1 sè h×nh thøc thanh to¸n: UNT, sÐc cã thñ tôc thanh to¸n phøc t¹p kh«ng thuËn tiÖn , g©y nhiÒu phiÒn hµ cho kh¸ch hµng tõ thñ tôc ph¸thµnh, nép vµ thanh to¸n cho ®Õn ph¹m vi thanh to¸n. nªn ch­a thu hót ®­îc sè ®«ng kh¸ch hµng sö dông . - Tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé kÕ to¸n cßn nhiÒu bÊt cËp so víi yªu cÇu v× ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ lu«n cã sù biÕn ®éng kh«ng ngõng ®Æc biÖt lµ c¬ chÕ nghiÖp vô kÕt to¸n thanh to¸n. V× vËy trong c«ng t¸c tiÕp thu, triÓn khai c¬ chÕ nghiÖp vô míi cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, ch­a thèng nhÊt, hiÖu qu¶ ch­a cao ®«i khi cßn lóng tóng v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh tæ chøc triÓn khai thùc hiÖn. - Thùc tÕ c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt míi chØ phôc vô thanh to¸n cña c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ cßn ®¹ibé phËn d©n c­ ch­a tiÕp cËn ®­îc víi c¸c dÞch vô thanh to¸n cña Ng©n hµng, ®Æc biÖt hä lµ viÖc thanh to¸n b»ng sÐc trong tÇng líp d©n c­ ch­a vÉn cßn lµ ®iÒu míi mÎv× hä vÉn cßn thãi quen sö dông tiÒn mÆt trong thanh to¸n v¶ l¹i møc thu nhËp cña hä ch­a cao, m¹ng l­íi dÞch vô kh«ng s½n sµng tiÕp nhËn h×nh thøc nµy. - T×nh h×nh më tµi kho¶n c¸ nh©n vµ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt qua tµi kho¶n tiÒn göi c¸ nh©n ®· cã dÊu hiÖu kh¶ quan song thanh to¸n b»ng sÐc qua tµi kho¶n c¸ nh©n vÉn chiÕm tû lÖ thÊp. - C«ng t¸c tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o vÒ nh÷ng ­u ®iÓm cña c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ch­a ®­îc chi nh¸nh chó träng quan t©m nªn ng­êi d©n ch­a quan t©m nhiÒu l¨m ®Õn h×nh thøc thanh to¸n nµy, ch­a thÊy ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm v­ît tréi cña c¸c h×nh thøc so víi so víi thanh to¸n b»ng tiÌn mÆt. - Do quy m« ho¹t ®«ng vµ møc vèn ®Çu t­ cña Ng©n hµng cho viÖc l¾p ®Æt, øng dung c¸c trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ thanh to¸n hiÖn ®¹i tiªn tiÕn cßn h¹n hÑp cho nªn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt míi hiÖn ®¹i, tiÖn lîi nhiÒu nh­ thÎ thanh to¸n ch­a ®­îc ¸p dông. Mçi mét m©u thuÉn tron c«ng t¸c thanh to¸n cÇn ph¶i cã sù th¸o gì kÞp thêi cña c¸c nhµ \qu¶n lý Ng©n hµng ®Ó ®¸p øng tèt h¬n vai trß trung t©m thanh to¸n cña nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× vËy ®ßi hái ban l·nh ®¹o Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh cÇn sím nhËn biÕt ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®Ó ph¸t huy ®ång thêi nhanh chãng ph¸t hiÖn ra nh÷ng nh­îc ®iÓm cÇn ®­îc gi¶i quyÕt tõ ®ã ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm ®ã, gióp cho c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dung tiÒn mÆt cña chi nh¸nh ngµy cµng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn h¬n. 45
46. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Ch­¬ng 3: Mèt sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn vµmë réng c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. 3.1. §Þnh h­íng ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh trong thêi gian tíi. - TÝch cùc chñ ®éng khai th¸c nguån vèn c¶ VND vµ ngo¹i tÖ nh»m chñ ®éng ®­îc vèn trong kinh doanh, ®¸p øng kÞp thêi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cña tØnh , phÊn ®Êu nguån vèn huy ®éng n¨m 2001 t¨ng tõ 22% - 25% víi n¨m 2000. - TiÕp tôc triÓn khai chiÕn l­îc kh¸ch hµng. ®©y m¹nh c«ng t¸c tiÕp thÞ ®Ó më réng vµ ph¸t triÓn kh¸ch hµng tèt, t¨ng c­êng tiÕp cËn, thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n cã hiÖu qu¶ ®Ó ®Çu t­ vèn trung vµ dµi h¹n, ®¸p øng ®Çy ®ñ , kip thêi nhu cÇu vèn l­u ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng ë mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi lÜnh vùc s¶n xuÊt gi÷ vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ quèc doanh, phÊn ®Êu t¨ng tr­ëng c¶ d­ nî lµnh m¹nh c¶ VND vµ ngo¹i tÖ tõ 20% - 22%. - TÝch cùc tham gia ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn t¨ng tèc cña ngµnh dÖt may t¹i tØnh ®Ó Nam §Þnh thùc sù lµ trung t©m dÖtmay khu vùc §ång B»ng S«ng Hång . - PhÊn ®Êu kh«ng ph¸t sinh nî qu¸ h¹n míi, ®Èy m¹nh viÖc xö lý vµ thu håi nî qu¸ h¹n cò , nî kh«ng sinh lêi. - Chñ ®éng t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó ph¸t triÓn nghiÖp vô kinh doanh ®èi ngo¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ, thu hót tèi ®a l­îng ngo¹i tÖ cña c¸c ®¬n vÞ lµm hµng xuÊt khÈu, phôcvô cho c«ng t¸c nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ vµ nguyªn vËt liÖu ®Ó t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞtæ chøc kinh tÕ. §Ó thùc hiÖn ®­îc tèt nh÷ng ®Þnh h­íng nµy, Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh còng ®· ®Ò ra mét sè gi¶i ph¸p thùc hiÖn: - Th­êng xuyªn b¸m s¸t c¸c môc tiªu, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ cñ tØnh vµ nhiÖm vô cña ngµnh Ng©n hµng. TriÓn kahi kÞp thêi vµ thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c v¨n b¶n chÕ ®é cña Ng©n hµng Nhµ n­íc, Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam. - Më réng chiÕn l­îc ­u ®·i, khuyÕn khÝch ®èi víi c¸c ®¬n vÞ, nh÷ng kh¸ch hµng lµm ¨n cã hiÖu qu¶, gi÷ v÷ng c¸c kh¸ch hµng truyÒn thèng, ph¸t triÓn 46
47. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh quan hÖ tÝn dông víi c¸c kh¸ch hµng míi trªn c¬ së cã lùa chän ®¶m b¶o t¨ng tr­ëng d­ nî lµnh m¹nh, an toµn, bÒn v÷ng. - TiÕp tôc øng dông c«ng nghÖ tin häc tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i vµo quy tr×nh ho¹t ®éng cña Ng©n hµng, khuyÕn khÝch ph¸t huy s¸ng kiÕn vµ c¶i tiÕn kü thuËt nghiÖp vô nh»m kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­oùng dÞch vô. - T¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé chuyªn s©u, t¹o sù ®ång bé trong c¸c mÆt nghiÖp vô, ho¹t ®éng theo LuËt Ng©n hµng vµ LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông. Ph¸t huy søc m¹nh tËp thÓ gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a §¶ng Uû, chÝnh quyÒn c«ng ®oµn, thanh niªn. T¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña cÊp Uû §¶ng, nªu cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, ®µon kÕt né bé , ý thøc lµm chñ tËp thÓ, tr¸ch nhiÖm gi÷a c¸ nh©n vµ t¹p thÓ, quan t©m ®Õn ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong Ng©n hµng. - Tranh thñ sù chØ ®¹o cña tØnh Uû, UBND tØnh, Ng©n hµng cÊp tØnh. KÕt hîp chÆt chÏ víi c¸c ban ngµnh cña tØnh, c¬ quan näi chÝnh, c¬ quan th«ng tin b¸o chÝ. Trªn c¬ së ®ã ®iÒu kkiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng ngµy cµng tèt h¬n. 3.1.2. §Þnh h­íng ph¸t triÓn c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. - Më réng ph¹m vi vµ t¨ng c­êng khèi l­îng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt , thay ®æi kÕt cÊu khèi l­îng tiÒn trong l­u th«ng ®Æc biÖt lµ kÕt cÊu khèi l­îng tiÒn mÆt theo ®Þnh h­íng gia t¨ng tiÒn göi ë Ng©n hµng, gi¶m khèi l­îng tiÒn mÆt trong thanh to¸n, nhanh chãng hoµ vµo c¬ cÊu chung cña nÒn kinh tÕ. - Ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Nhanh chãng hoµ vµo c¬ cÊu chung cña nÒn kinh tÕ. - HiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ th«ng tin, kÕ to¸n vµ xö lý th«ng tin cña Ng©n hµng. - §µo t¹o ®çi ngò c¸n bé kü thuËt cã tr×nh ®é cao, hiÓu biÕt chuyªn m«n nghiÖp vô Ng©n hµng, ®µo t¹o c¸c chuyªn gia thanh to¸n vµ tin häc ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ th«ng tin míi nhÊt, tiªn tiÕn nhÊt phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng ®¹t hiÖu qu¶ cao. 3.2. Mét sè kiªn nghÞ nh»m hoµn thiÖn vµ më réng c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. 47
48. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Nh×n mét c¸ch kh¸i qu¸t toµn bé qu¸ tr×nh thanh to¸n t¹i chi nh¸nh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh trong thêi gian qua, chóng ta thÊy thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ h×nh thøc thanh to¸n chñ yÕu cñ c¸c Ng©n hµng, nã ngµy cµng trë nªn quªn thuéc víi mäi ng­êi, ®­îc kh¸ch hµng sö dông rÊt phæ biÕn nªn nã chiÕm 1 tû träng lín trong tæng doanh sè thanh to¸n chung cña Ng©n hµng.Ng©n hµng lu«n quan t©m chó träng ®Õn viÖc hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt: UNC,UNT, NPTT vµ sÐc thanh to¸n. V× vËy c¸c h×nh thøc thanh to¸n nµy dang ph¸t huy ®­îc t¸c dông vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn nhê ®ã chÊt l­îng dÞch vô thanh to¸n cña Ng©n hµng ngµy 1 t¨ng lªn vµ ®em l¹i 1 kho¶n thu kh«ng nhá cho Ng©n hµng. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ thuËn lîi mµ chi nh¸nh ®· thu ®­îc th× c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cßn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n h¹n chÕ. ViÖc hoµn thiÖn h¬n n÷a c¸c h×nh thøc thanh to¸n nµy lµ nhiÖm vô quan träng mµ c¸c ngµnh Ng©n hµng nãi chung vµ Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh nãi riªng ®·, ®ang vµ sÏ cÇn ph¶i lµm. §Ó gãp phÇn vµo c«ng cuéc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt nµy em xin ®­a ra 1 sè kiªn nghÞ nh»m hoµn thiÖn vµ më réng h¬n n÷a c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. 3.2.1.1 Hoµn thiÖn c¸c c¬ së ph¸p lý. Trong nh÷ng n¨m qua c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh ®· ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao lµ nhê viÖc thùc hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c cã hiÖu qña c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cña ChÝnh phñ còng nh­ cña Ng©n hµng Nhµ n­íc vÒ lÜnh vùc thanh to¸n qua Ng©n hµng. Tuy nhiªn, ®Ó ho¹t ®éng thanh to¸n ph¸t huy ®­îc hÕt kh¶ n¨ng cña nã th× Ng©n hµng Nhµ n­íc, Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam vµ Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh v©n ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu, x©y dùng , c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn c¸c. §Æc biÖt, tr­íc yªu cÇu hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ Ng©n hµng, ®ßi hái sù chÝnh x¸c vµ nhanh chãng trong c«ng t¸c thanh to¸n, chñ yÕu lµ thanh to¸n qua m¹ng ®iÖn tö th× nhÊt thiÕt Ng©n hµng Nhµ n­íc vµ Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam cÇn ph¶i sím bæ sung vµ hoµn thiÖn c¸c v¨m b¶n cã liªn quan ®Õn c¸c chøng tõ ®iÖn tö ngoµi ra cÇn ph¶i ®Ò ra c¸c quy chÕ b¶o mËt, b¶o ®¶m an toµn trong qu¸ tr×nh thanh to¸n, còng nh­ c¶i tiÕn c¸c quy tr×nh kü thuËt cã liªn quan qu¸ tr×nh thanh to¸n ®iÖn tö ®Ó c«ng t¸c thanh to¸n c¸c quy tr×nh kü thuËt cã liªn quan ®Õn thanh to¸n ®iÖn tö lu«n an toµn, chÝnh x¸c vµ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô mét c¸ch nhanh chãng vµ hiÖu qu¶ nhÊt. Ng©n hµng Nhµ n­íc, Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam còng cÇn ph¶i cã nh÷ng ®Ò nghÞ ®Ò xuÊt trong viÖc nghiªn cøu, söa ®æi va bæ sung c¸c quy ®Þnh, quy chÕ kh«ng cßn phï hîp víi ho¹t ®éng thùc tiÔn cña Ng©n hµng ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý cao h¬n trong c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt nh­ luËt vÒ thanh to¸n qua Ng©n hµng hay luËt vÒ sÐc. Cã nh­ vËy th× viÖc c¶i tiÕn c¸c thñ tôc thanh to¸n víi c¸c thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt míi kh¾c phôc 48
49. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh ®­îc nh­îc ®iÓm trong quy ®Þnh vÒ thanh to¸n. H¬n n÷a Ng©n hµng Nhµ n­íc còng cÇn ph¶i ban hµnh mét quy chÕ ®ång bé toµn diÖn vÒ viÖc d©n c­ më tµi kho¶n tiÒn göi t¹i c¸c Ng©n hµng vµ thanh to¸n qua Ng©n hµng, ®ång thêi x¸c ®Þnh c¸c h×nh thøc, thñ tôc më tµi kho¶n vµ thanh to¸n cña d©n c­ víi ph­¬ng ch©m ®¬n gi¶n, nhanh chãng an toµn vµ chi phÝ thÊp. 3.2.1.2. §Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng Ng©n hµng vµ c¶i tiÕn quy tr×nh c«ng nghÖ. MÆc dï trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam nãi chung vµ Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh nãi riªng cã nh÷ng b­íc nh¶y vät vÒ ®æi míi c«ng nghÖ Ng©n hµng song vÉn ch­a ®ñ ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thùc tÕ. V× vËy ®Ó cã thÓ thanh to¸n cho kh¸ch hµng mét c¸ch nhanh chãng, chÝnh x¸c, an toµn th× Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam vµ Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh cÇn ®æi míi hÖ thèng c«ng nghÖ Ng©n hµng mét c¸ch triÖt ®Ó. Ng©n hµng cÇn ph¶i ®­îc trang bÞ m¸y rót tiÒn tù ®éng AMT vµ hÖ thèng m¸y tÝnh cã kh¶ n¨ng l­u gi÷ th«ng tin vÒ kh¸ch hµng kÓ c¶ mÉu ch÷ ký ®Ó lo¹i h×nh më tµi kho¶n ë mét sè n¬i tiÒn ë nhiÒu n¬i ngaú cµng ph¸t triÓn r«ng r·i. Chóng ta biÕt r»ng, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ Ng©n hµng lµ mét trong 4 ®Þnh h­íng c¬ b¶n cã tÝnh chÊt chiÕn l­îc trong tiÕn hµnh ®æi míi toµn diÖn s©u s¾c hÖ thèng Ng©n hµng. Trong nh÷ng n¨m qua cïng víi ®Þnh h­íng ®æi míi ho¹t ®éng nhµ th× viÖc ®æi míi c«ng nghÖ Ng©n hµng ®­îc Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh ®Æc biÖt coi träng mµ träng t©m h­íng vµo ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c nghiÖp vô Ng©n hµng, t¹o lËp sù ho¹t ®éng toµn diÖn cña 1 Ng©n hµng hiÖn ®¹i, x©y dùng c¬ së kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó hoµ nhËp quèc tÕ tr­íc hÕt lµ vÒ kÕ to¸n. C«ng nghÖ Ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng tiªu chuÈn ®Ó héi nhËp vµ còng chØ cã thÓ hiÖn ®¹i ho¸ b»ng c¸ch dùa vµo nh÷ng thµnh tùu tin häcc. Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh cÇn tiÕn hµnh x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh øng dông thanh to¸n hiÖn ®¹i ®Ó cã thÓ hoµn toµn ®¶m nhËn ®­îc c¸c chøc n¨ng thanh to¸n trong n­íc (thanh to¸n néi bé, thanh to¸n bï trõ, thanh to¸n liªn hµng) vµ thanh to¸n quèc tÕ, gióp cho thêi gian thanh to¸n rót ng¾ng, chÊt l­îng thanh to¸n ®¶m b¶o an toµn chÝnh x¸c. CÇn hoµn chØnh h¬n n÷a hÖ thèng thanh to¸n néi bé Ng©n hµng hiÖn ®¹i ®Ó kÕt nèi tÊt c¶ c¸c chi nh¸nh cu¶ Ng©n hµng trong ph¹m vi c¶ n­íc ®Ó tÊt c¶ c¸c kho¶n thanh to¸n cña kh¸ch hµng trong cïng 1 hÖ thèng sÏ ®­îc thanh to¸n b»ng ®iÖn tö ngay tøc thêi. Nhanh chãng nèi m¹ng thanh to¸n quèc tÕ, sö dông ph­¬ng tiÖn SWIFT ®Ó chuyÓn c¸c kho¶n thanh to¸n ®i vµ nhËn c¸c kho¶n thanh to¸n ®Õn tõ c¸c Ng©n hµng ®¹i lý ë n­íc ngoµi v× c¸c kho¶n thanh to¸n qua SWIFT thùc hiÖn chØ trong vµi gi©y vµ chi phÝ rÊt thÊp. 49
50. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Cñng cè hoµn thiÖn hÖ thèng thanh to¸n liªn hµng v× hÖ thèng nµy s÷ xö lý thanh to¸n bï trõ ®éng c¸c kho¶n thanh to¸n ®iÖn tö ph¸t sinh trong c¶ n­íc gi÷a c¸c Ng©n hµng kh¸c hÖ thèng víi nhau. ViÖc thanh to¸n bï trõ tù ®éng b»ng ®iÖn tö vµ c¸c trung t©m xö lý thanh to¸n bï trõ tù ®éng b»ng ®iÖn tö sÏ gióp cho qu¸ tr×nh thanh to¸n ®­îc ®¶m b¶o an toµn, ch¾c ch¾n, nhanh chãng, kÞp thêi. CÇn ph¶i ®Çu t­ vèn ®Ó trang bÞ m¸y mãc hiÖn ®¹i vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn cho lÜnh vùc thanh to¸n ®Ó tõng b­íc hÖ thèng ho¸ c¸c d©y chuyÒn c«ng nghÖ thanh to¸n ph¸t triÓn c¸c phÇn mÒm øng dông tiÕn tiÕn ®Ó b¶o ®¶m sù chÝnh x¸c, nhanh chãng, an toµn sè liÖu trong c¸c dÞch vô thanh to¸n. Tranh thñ ¸p dông c¸c kü thuËt hiÖn ®¹i cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi ®Ó ph¸t triÓn c«ng cô thanh to¸n hiÖn ®¹i lµ con ®­êngng¾n nhÊt vµ tiÕt kiÖm nhÊt. Do hÖ thèng thanh to¸n nèi m¹ng nªn khi gÆp 1 sù cè nhá sÏ ¶nh h­ëng thËm chÝ lµm ng­ng trÖ toµn bé ho¹t ®éng cña m¹ng, v× vËy chi nh¸nh cÇn xem xÐt vµ tÝnh to¸n kÕt squ¶, hiÖu qu¶ vµ cã kÕ ho¹ch ®Çu t­ thiÕt kÕ m¹ng sao cho ®¶m b¶o an toµn vµ kh¾c phôc ®­îc nh÷ng sù cè gÆp ph¶i. H¬n n÷a khi thiÕt kÕ hÖ thèng thanh to¸n cÇn quan t©m ®Õn mét hÖ thèng ®ång bé, thèng nhÊt, quan hÖ qua l¹i gi÷a c¸c Ng©n hµng ë nhiÒu gi¸c ®é kü thuËt còng nh­ tiªu chuÈn ho¸ ®Ó tr¸nh ®­îc nh÷ng khã kh¨n trong kÕt nèi hÖ thèng kü thuËt. Ng©n hµng còng cÇn ph¶i ¸p dông dÞch vô míi, ch¼ng h¹n nh­ dÞch vô Ng©n hµng qua ®iÖn tho¹i. DÞch vô míi nµy sÏ cho phÐp kh¸ch hµng cËp vµo tµi kho¶n 24/24 giê qua ®iÖn tho¹i, kh¸ch hµng cã thÓ thu nhËp th«ng tin vÒ tµi kho¶n, vÒ b¶n sao kª tµi kho¶n t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho kh¸ch hµng tham gia giao dÞch, thanh to¸n qua Ng©n hµng. C¸c Ng©n hµng trong n­íc tuy cã lîi thÕ h¬n c¸c Ng©n hµng n­íc ngoµi vÒ kü thuËt vµ kinh nghiÖm trong thanh to¸n. Tuy nhiªn, Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam, Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh vµ c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i nªn nèi m¹ng trùc tiÕp víi nhau ®Ó thanh to¸n trùc tiÕp rót ng¾n thêi gian thanh to¸n so víi viÖc thanh to¸n qua Ng©n hµng Nhµ n­íc. Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh cÇn nèi m¹ng trùc tiÕp víi Ng©n hµng Nhµ n­íc ®Ó chuyÓn vèn ®­îc nhanhchãng ®¸p øng ®­îc viÖc ®iÒu hoµ vèn trong hÖ thèng cña m×nh ®­îc thuËn lîi. 3.2.2.1.Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh cÇn ph¶i chó träng ®Õn c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé. §Ó n©ng cao ®­îc kh¶ n¨ng v¹ch chiÕn l­îc, ph¸t triÓn c¸c nghiÖp vô vµ c«ng nghÖ thanh to¸n theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸, nh»m thÝch øng ®­îc víi m«i tr­êng c¹nh tranh gi÷a c¸c Ng©n hµng th× c«ng t¸c ®µo t¹o vµ båi d­ìng n©ng cÊp tr×nh ®é nghiÖp vô c¸n bé kÕ to¸n lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc cÇn ph¶i lµm th­êng xuyªn v× vÊn ®Ò con ng­êi lu«n ®­îc ®Æt vµo vÞ trÝ träng t©m. 50