›

Chuyên đề Thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Công thương tỉnh Nam Định - Thức trạng và giải pháp

doc 56 trang nguyendu 4770
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Chuyên đề Thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Công thương tỉnh Nam Định - Thức trạng và giải pháp", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • docchuyen_de_thanh_toan_khong_dung_tien_mat_tai_ngan_hang_cong.doc

Nội dung text: Chuyên đề Thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Công thương tỉnh Nam Định - Thức trạng và giải pháp

  1. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Lêi më ®Çu. Tr¶i qua h¬n 10 n¨m ®æi míi, hoµ chung vµo nhÞp ®é t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam ®· tõng b­íc ®æi míi vµ ph¸t triÓn nhanh chãng. Chóng ta ®· tõng b­íc t¹o lËp ®­îc hÖ thèng Ng©n hµng lín m¹nh c¶ vÒ n¨ng lùc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, n¨ng lùc qu¶n lý, n¨ng lùc ®iÒu hµnh kinh doanh, m¹nh c¶ vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ, kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng cña Ng©n hµng b¾t kÞp víi tèc ®é ph¸t triÓn cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Trong sù h×nh thµnh cña c¸c ho¹t ®éng Ng©n hµng nãi chung, chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn vai trß to lín cña ho¹t ®éng thanh to¸n qua Ng©n hµng ®Æc biÖt lµ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng nµy kh«ng chØ thóc ®Èy t¨ng tr­ëng cho hÇu hÕt mäi lÜnh vùc kinh tÕ mµ cßn gãp phÇn ®Èy nhanh qua tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc th× tæ chøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt nhiÒu h×nh thøc thanh to¸n thÝch hîp thuËn tiÖn, ®a d¹ng, an toµn chÝnh x¸c ®em l¹i hiÖu qu¶ cao kh«ng chØ phôc vô tèt cho viÖc t¨ng t«c ®é chu chuyÓn vèn trong nªng kinh tÕ quèc d©n, ®Èy m¹nh tèc ®é ph¸t triÓn l­u th«ng hµng ho¸ mµ cßn trùc tiÕp lµm thay ®æi khèi l­îng tiÒn mÆt l­u th«ng. §©y lµ yÕu tè cÇn thiÕt c¨n b¼n ®Ó æn ®Þnh tiÒn tÖ, chèng vµ kiÒn chÕ l¹m ph¸t. V× vËy hÖ thèng Ng©n hµng lu«n t×m nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó më réng vµ ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ. Trong thêi gian thùc tËp t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam ®Þnh em nhËn thÊy thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ mét trong nh÷ng c«ng t¸c quan träng cña chi nh¸nh. Trong nh÷ng n¨m qua, do cã sù c¶i tiªbs c«ng nghÖ thanh to¸n còng nh­ ®­îc sù quan t©m cña Ban l·nh ®¹o vµ sù nç lùc hªts m×nh cña toµn bé c¸n bé c«ng nh©n viªn t¹i chi nh¸nh ®Æc biÖt lµ c¸n bé kÕ to¸n ®· gióp cho c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i chi nh¸nh cµng ngµy cangf ph¸t triÓn, thu hót ®­îc mét khèi l­îng llín kh¸ch hµng tham gia vµo qu¸ tr×nh thanh to¸n gióp cho doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cña chi nh¸nh ®¹t ®­îc ngµy cµng cao ®ång thêi ho¹t ®éng kinh doanh chung cña chi nh¸nh ®¹t hiªô qu¶ cao. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng kÕt qña tèt ®Ñp ®ã, c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh còng gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c cÇn ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt mét cach kÞp thêi. ChÝnh v× vËy trªn c¬ së nh÷ng lý luËn chung ®· ®­îc häc vµ thùc tiÔn t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh, em chän ®Ò tµi: “Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. Thøc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”. lµm chuyªn ®Ò tèt nghiÖp. KÕt cÊu cña chuyªn ®Ò bao gåm: Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn chung vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. 1
  2. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Ch­¬ng 3: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖ vµ më réng c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. Do thêi gian nghiÖn cøu ch­a nhiÒu vµ tr×nh ®é b¶n th©n cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt nµy ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh ®­îc nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc dù gãp ý cña c¸c thÇy c«, b¹n bÌ ®Ó bµi viÕt nµy ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy Hµ Minh S¬n, c¸c c« thÇy c« trong m«n tiÒn tÖ tÝn dông vµ c¸c c« chñ nhiÖm c¸n bé Ng©n hµng C«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh ®· tËn t×nh h­íng dÉn em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Sinh viªn: NguyÔn V¨n Thanh. 2
  3. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn chung vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. 1.1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ vai trß cña ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ: Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ mét tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ víi nhiÖm vô chñ yÕu vµ th­êng xuyªn lµ huy ®éng tiÒn göi v¬Ý tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ cho vay thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n. Ng©n hµng ra ®êi ®­îc thõa nhËn lµ mét trong nh÷ng ph¸t minh kú diÖu nhÊt cña lÞch sö thÕ giíi vµ nã kh«ng ngõng ®æi míi hoµn thiÖn ®Ó phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ x· héi tõng thêi kú. §Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ hiÖn nay Ng©n hµng lµ mét bé ph¹n kh«ng thÓ thiÕu ®­îc vµ nã lu«n gi÷ vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n víi ho¹t ®éng chñ yÕu lµ tiÒn tÖ, tÝn dông vµ thanh to¸n trong ®ã thanh to¸n gi÷ vai trß ®Æc biÖt quan träng. Ng©n hµng ®­îc coi lµ huyÕt m¹ch cña nÒn kinh tÕ, ho¹t ®éng cña nã bao trïm lªn tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi, ®©y lµ ho¹t ®éng trung gian g¾n liªn víi sù vËn ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Kinh doanh Ng©n hµng lµ mét lo¹i h×nh kinh doanh ®Æc biÖt víi ®èi t­îng lµ tiÒn tÖ. Ng©n hµng lµ trung gian tµi chÝnh gi÷a ng­êi göi tiÒn vµ ng­êi vay v× vËy Ng©n hµng sÏ lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt h÷u hiÖu nÒn kinh tÕ còng nh­ mét sè lÜnh vùc phi kinh tÕ. MÆc dï kh«ng trùc tiÕp t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho nÒn kinh tÕ, song víi ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng riªng cã cña m×nh ngµnh Ng©n hµng gi÷ mét vai trß quan träng trong viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Nh÷ng vai trß ®ã ®­îc thÓ hiÖn cô thÓ nh­ sau: Thø nhÊt: ®èi víi c¸c c¸ nh©n, ®¬n vÞ vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ. Ng©n hµng nhËn tiÒn cña hä th«ng qua thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt më t¹i Ng©n hµng hoÆc Ng©n hµng nhËn gi÷ hé c¸c tµi s¶n quý, c¸c giÊy tê cã gi¸ nhê vËy mµ tiÕt kiÖm ®­îc c¸c chi phÝ cÊt gi÷, b¶o qu¶n tiÒn tÖ. Bªn c¹nh ®ã, còng trªn c¬ së sè tiÒn göi cña kh¸ch hµng Ng©n hµng cßn thùc hiÖn c¸c dÞch vô thanh to¸n, chuyÓn tiÒn lµm gi¶m chi phÝ l­u th«ng tiÒn tÖ mµ vÉn ®¶m b¶o an toµn thuËn tiÖn vµ lîi Ých cho c¸c chñ thÓ nãi trªn. Thø hai: §èi víi lÜnh vùc t¸i s¶n xuÊt x· héi. Ng©n hµng tËp trung huy ®éng mét khèi l­îng vèn t¹m thêi nhµn rçi cña mäi tæ chøc, c¸ nh©n trong nÒn kinh tÕ vµ th«ng qua nghiÖp vô tÝn dông, Ng©n 3
  4. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh hµng sö dông nguån vèn huy ®éng ®­îc ®Ó ®Çu t­, cho vay ®¸p øng kÞp thêi mäi nhu cÇu thiÕu vèn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong x· héi. Nhê ®ã mµ c¸c doanh nghiÖp c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸c c¸ nh©n cã ®iÒu kiÖn ®Ó më réng s¶n xuÊt, c¶i tiÕn m¸y mãc thiÕt bÞ, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ, thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Th­ ba: ®èi víi lÜnh vùc l­u th«ng tiÒn tÖ. Ng©n hµng gi÷ vai trß lµ c¬ quan tæ chøc ®iÒu hoµ l­u th«ng tiÒn tÖ (h¹n chÕ t¨ng c­êng khèi l­îng tiÒn cÇn thiÕt trong l­u th«ng) vai trß nµy ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua møc l·i suÊt tiÒn giöi vµ tiÒn vay. Thø t­: §èi víi Nhµ n­íc. Ng©n hµng lµ c«ng cô trùc tiÕp cña Nhµ n­íc ®Ó thøc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, tÝn dông vµ thanh to¸n. Nhµ n­íc qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ th«ng qua Ng©n hµng. §ång thêi Ng©n hµng cßn thùc hiÖn quan hÖ tÝn dông víi Ng©n hµng th«ng qua viÖc cho Ng©n s¸ch Nhµ n­íc vay trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt, hay b¶o qu¶n dù tr÷ cho Nhµ n­íc mèt sè vµng vµ gno¹i tÖ. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña ngµnh Ng©n hµng nãi riªng nh÷ng vai trß kÓ trªn ngµy cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh th«ng qua nh÷ng lÜnh vùc ho¹t ®éng c¬ b¶n cña Ng©n hµng lµ tiÒn tÖ, tÝn dông vµ thanh to¸n. 1.1.2. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ. TiÒn tÖ lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt, nã lµ c«ng cô nhiÖm mµu trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. TiÒn tÖ còng cã mèt qu¸ tr×nh l­u th«ng dùa trªn c¬ së c¶u l­u th«ng hµng ho¸, do vËy ë bÊt cø x· héi nµo cßn s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸ th× cßn tån t¹i l­u th«ng tiÒn tÖ nh­ mét quy luËt kh¸ch quan. Cã rÊt nhiÒu c¸c ®Þnh nghÜa theo c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau cña c¸c nhµ kinh tÕ vÒ tiÒn, nh­ng chóng ta cã thÓ hiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n tiÒn lµ bÊt cø thø g× ®­îc chÊp thuËn chóng trong viÖc thanh to¸n ®Ó lÊy hµng ho¸, dÞch vô hay trong viÖc hoµn tr¶ c¸c mãn nî. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi, tiÒn tÖ ®· ra ®êi vµ ngµy cµng ph¸t triÓn ®¹t møc ®é tinh x¶o vµ thuËn l¬Þ h¬n. B¾t ®Çu tõ nh÷ng h×nh thøc trao ®æi gi¶n ®¬n: hµng ®æi hµng ®Õn tiÒn kim lo¹i: vµng b¹c vµ tiÒn giÊy. TiÒn trong l­u th«ng bao gåm hai bé phËn lµ tiÒn mÆt vµ tiÒn chuyÓn kho¶n (tiÒn ghi sæ) do vËy c«ng t¸c thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ còng ®­îc thùc hiÖn th­o hai c¸ch thøc phï hîp víi hai bé phËn tiÒn tÖ nµy ®ã lµ c¸ch thøc thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt vµ c¸ch thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. 4
  5. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt lµ qu¸ tr×nh thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ trùc tiÕp trong ®ã cã mét l­îng tiÒn mÆt t­¬ng øng víi gi¸ trÞ vËt t­ hµng ho¸ ®­îc trao ®æi, vËn ®éng ng­îc chiÒu víi sù vËn ®éng cña vËt t­ hµng ho¸ ®ã. C¸ch thøc tiÒn tÖ nµy chØ phï hîp víi nÒn kinh tÕ khi s¶n xuÊt hµng ho¸ cßn ë tr×nh ®é thÊp, s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô kh«ng nhiÒu vµ ho¹t ®éng mua b¸n chØ diÔn ra trong ph¹m vi hÑp. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, víi khèi l­îng hµng ho¸ ®­îc trao ®æi lín ph¹m vi mua b¸n réng th× c¸ch thøc thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt ®· béc lé c¸c nh­îc ®iÓm nh­: chi phÝ in Ên, vËn chuyÓn b¶o qu¶n vµ kiÓm ®Õm lín, tèc ®é thanh to¸n chËm, kh¶ n¨ng ®¶m b¶o an toµn kh«ng cao, h¬n n÷a víi mét khèi l­îng tiÒn mÆt cÇn thiÕt trong l­u th«ng qu¸ lín dÔ g©y nªn t×nh tr¹ng l¹m ph¸t. Thùc tÕ kh¸ch quan ®ã ®ßi hái ph¶i cã mét c¸ch thøc thanh to¸n míi, tiªn tiÕn h¬n chÝnh v× vËy thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· ra ®êi vµ nhanh chãng chiÕm ­u thÕ trong nÒn kinh tÕ. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ chØ c¸c nghiÖp vô chi tr¶ tiÒn hµng, dÞch vµ c¸c kho¶n kh¸c trong nÒn kinh tÕ quèc d©n ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch trÝch chuyÓn tµi kho¶n trong hÖ thèng tÝn dông hoÆc bï trõ c«ng nî mµ kh«ng vËn dông ®Õn tiÒn mÆt th«ng qua vai trß trung gian cña Ng©n hµng hoÆc tæ chøc tÝn dông kh¸c. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt xuÊt hiÖn tõ l©u trong lÞch sö loµi ng­êi, tuy nhiªn nã chØ ®­îc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Ngµy nay, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®­îc ¸p dông réng kh¾p trong lÜnh vùc tµi chÝnh ®èi néi, ®èi ngo¹i, nã chiÕm tû träng lín trong tæng chu chuyÓn tiÒn tÖ vµ ®­îc coi lµ c¸ch thøc thanh to¸n hiÖu qu¶ nhÊt. Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng vµy t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp, c¬ quan Nhµ n­íc, tæ chøc x· héi vµ c¸c c¸ nh©n më tµi kho¶n tiÒn giöi vµ thanh to¸n hµng dÞch vô th«ng qua viÖc trÝch chuyÓn tµi kho¶n trong hÖ thèng tÝn dông. Nh­ vËy thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ph¶n ¸nh sù vËn ®éng cña vËt t­ hµng ho¸, dÞch vô trong l­u th«ng sù ph¸t triÓn réng kh¾p cñat nã trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn v­ît bËc cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸, do nªn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn m¹nh, khèi l­îng hµng ho¸ dÞch vô trao ®æi trong n­íc còng nh­ ngoµi n­íc t¨ng nhanh, tÊt yÕu ph¶i cã c¸ch tøc tr¶ tiÒn thuËn tiÖn, vµ an toµn vµ tiÕt kiÖm h¬n thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt. 1.1.3. Vai trß cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ. Khi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn th× thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cã vÞ trÝ v« cïng quan träng. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· m¹ng l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vµ lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong ho¹t ®éng kinh tÕ, ®iÒu ®ã ®· kh¼ng ®Þnh vai trß ®Æc biÖt quan träng cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ. Vai trß nµy ®­îc thÓ hiÖn trªn c¸c khÝa c¹nh sau: 5
  6. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Thø nhÊt – thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt thóc ®Èy nhanh tèc ®é thanh to¸n, tèc ®é chu chuyÓn vèn rót ng¾n chu kú s¶n xuÊt, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt vµ t¸c ®éng trùc tiÕp dÕn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã ®­îc coi lµ kh©u ®Çu tiªn vµ còng lµ kh©u cuèi cïng cña chu kú s¶n xuÊt vµ liªn quan ®Õn toµn bé lÜnh vùc l­u th«ng hµng ho¸, tiÒn tÖ cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong x· héi. Do vËy nÕu tæ chøc c«ng t¸c thanh to¸n nhanh chãng an toµn vµ chuÈn x¸c sÏ t¹o ®iÒu kiÖn rót ng¾n chu kú s¶n xuÊt, t¨ng nhanh tèc ®é chu chuyÓn vèn vµ gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Thø hai – thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gióp cho Ng©n hµng huy ®éng ®­îc tèi ®a nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ ®Ó tiÕn hµnh ®Çu t­, cho vay phôc vô cho nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ. §Ó tham gia c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt c¸c ®¬n vÞ,c¸c nh©n më tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n t¹i Ng©n hµng, trªn mçi tµi kho¶n tiÒn göi ®ã cã sè l¹i thÊp, h¬n n÷a viÖc tiÕn hµnh thanh to¸n chi tr¶ kh«ng ph¶i lµ th­êng xuyªn. Do ®ã Ng©n hµng cã thÓ sö dông nguån vèn nµy ®Ó cho vay ®¸p øng nhu cÇu vèn cña nÒn kinh tÕ ®Ó thu lîi nhuËn. §©y lµ nguån vèn lín, nÕu cã kÕ ho¹ch sö dông tèt sÏ m¹ng l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt lín cho toµn bé nÒn kinh tÕ. Thø ba – Trong lÜnh vùc l­u th«ng tiÒn tÖ, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gãp phÇn gi¶m thÊp tû träng tiÒn mÆt trong l­u th«ng, do ®ã tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ l­u th«ng x· héi. MÆt kh¸c, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cßn t¹o ra sù chuyÓn ho¸ th«ng suÊt gi÷a tiÒn mÆt vµ tiÒn chuyÓn kho¶n. C¶ hai khÝa c¹nh ®ã ®Òu t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ vµ ®iÒu hoµ l­u th«ng tiÒn tÖ. Chu chuyÓn tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ bao gåm hai bé phËn cÊu thµnh ®ã lµ thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt vµ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. NÕu tæng chu chuyÓn tiÒn tÖ kh«ng ®æi mµ tû träng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¨ng lªn sÏ lµm gi¶m tû träng tiÒn mÆt mét c¸ch t­¬ng øng, tõ ®ã gi¶m chi phÝ l­u th«ng nh­: chi phÝ in Ên, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n tiÒn, chi phÝ vÒ thêi gian thanh to¸n. Thø t­ - Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò kinh tÕ thuËn lîi ®Ó Ng©n hµng kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c t¸c nh©n kinh tÕ víi môc ®Ých cñng cè kû luËt thanh to¸n, ®¶m b¶o nguyªn t¾c thu chi tµi chÝnh vµ n©ng cao hiÖu qña sö dông vèn. Thu chi b»ng tiÒn cña c¸c t¸c nh©n thÓ hiÖn trªn tµi kho¶n t¹i Ng©n hµng, nã ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, tõ ®ã ®Ó lµm c¨n cø cho vay hay thu håi nî ®ång thêi qua viÖc gi¸m s¸t, Ng©n hµng cã thÓ cã nh÷ng kiÕn nghÞ, gióp c¸c doanh nghiÖp th¸o gì khã kh¨n n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn, còng th«ng qua viÖc gi¸m s¸t t×nh h×nh thu chi qua tµi kho¶n mµ Ng©n hµng cã thÓ kiÓm so¸t t×nh h×nh chÊp hµnh c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é tµi chÝnh, c¸c nguyªn t¾c thanh to¸n, qu¶n lý tiÒn tÖ ë c¸c doanh nghiÖp. Nh­ vËy, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cã nh÷ng vai trß trùc tiÕp còng nh­ gi¸n tiÕp ¶nh h­ëng ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ. ViÖt Nam thùc hiÖn tèt c«ng t¸c 6
  7. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn l¬Þ cho tõng thµnh vien trong nÒn kinh tÕ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn. 1.2. C¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt chñ yÕu cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. 1.2.1. C¸c quy ®Þnh chung vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Tæ chøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ mét trong nh÷ng chøc n¨ng chñ yÕu cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i, v× vËy c¸c Ng©n hµng lu«n quan t©m ®Õn v«ng nghÖ thanh to¸n dÓ c«ng t¸c thanh to¸n nµy ngµy cµng më réng vµ ph¸t triÓn. Sù quan t©m nµy ®­îc tÓ hiÖn râ nÐt nhÊt la thèc ®èc Nhµ n­íc Nhµ n­íc ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 22/Q§-NH1 ngµy 21/2/1994 vÒ thÓ lÖ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, N§ 30/CP ban hµnh quy chÕ ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc,, th«ng t­ 07/TT-NH1 h­íng dÉn thùc N§ 30/CP. ChÝnh nh÷ng QuyÕt ®Þnh nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®­îc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn. Nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt theo Q§ 22/Q§-NH1. §iÒu 1: C¸c doanh nghiÖp, c¬ quan, tæ chøc, ®oµn thÓ, ®¬n vÞ vò trang, c«ng d©n ViÖt Nam vµ ng­êi n­íc ngoµi ho¹t ®éng trªn l·nh thæ ViÖt Nam ®­îc quyÒn lùa chän Ng©n hµng ®Ó më tµi kho¶n giao dÞch vµ thùc hiÖn thanh to¸n. C¸c ®¬n vÞ vµ c¸ nh©n cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i Ng©n hµng thùc hiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ph¶i theo nh÷ng quy ®Þnh trong thÓ lÖ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. §iÒu 2: ViÖc më tµi kho¶n thanh to¸n t¹i Ng©n hµng vµ viÖc thùc hiÖn thanh to¸n qua tµi kho¶n ®­îc ghi b»ng VND, tr­êng hîp më tµi kho¶n vµ thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ ph¶i thùc hiÖn theo c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi cña chÝnh phñ ban hµnh. §iÒu 3: §Ó ®¶m bao thùc hiÖn thanh to¸n ®Çy ®ñ kÞp thêi, c¸c chñ tµi kho¶n ph¶i cã ®ñ ®iÒu kiÖn tµi kho¶n. Mäi tr­êng hîp thanh to¸n v­ît qu¸ sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi t¹i Ng©n hµng lµ ph¹m ph¸p vµ ph¶i bÞ xö lý theo ph¸p luËt. §iÒu 4: Ng©n hµng cã tr¸ch nhiÖm: - Thùc hiÖn c¸c uû nhiÖm thanh to¸n cña chñ tµi kho¶n b¶o ®Èm chÝnh x¸c, an toµn vµ thuËn tiÖn. C¸c nhµ cã tr¸ch nhiÖm chi tr¶ b»ng tiÌn mÆt hoÆc chuyÓn kho¶n trong ph¹m vi sè d­ tiÌn göi theo yªu cÇu cña chñ tµi kho¶n. 7
  8. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh - KiÓm tra kh¶ n¨ng thanh to¸n cña chñ tµi khoan tr­îc khi thùc hiÖ thanh to¸n vµ ®­îc quyÒn tõ chèi thanh to¸n nÕu tµi kho¶n ®ã kh«ng ®ñ tiÒn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm liªn ®íi cña hai bªn kh¸ch hµng. - NÕu do thiÕu sãt trong qóa tr×nh thanh to¸n g©y thiÖt h¹i cho kh¸ch hµng th× ph¶i båi th­êng thiÖt h¹i vµ tuú theo møc ®é vi ph¹m cã thÓ xö lý theo ph¸p luËt. §iÒu 5: Ng©n hµng chØ cung cÊp sè liÖu trªn tµi kho¶n cho c¸c c¬ quan ngoµi Ng©n hµng khi cã c¸c v¨n b¶n cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §iÒu 6: khi thùc hiÖn c¸c dÞch vô thanh to¸n cho kh¸ch hµng, Ng©n hµng ®­îc thu phÝ theo quy ®Þnh cña thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc. 1.2.2. Chøng tõ vµ tµi kho¶n kÕ to¸n. BÊt kú mèt hÖ thèng thanh to¸n nµo còng cÇn cã c¸c yÐu tè, cac giai ®o¹n thanh to¸n nhÊt ®Þnh. §Ó thùc hiÖn ®­îc mét qu¸ tr×nh thanh to¸n th× ph¶i cã c¸c c«ng cô thanh to¸n, c¸c h×nh thùc thanh to¸n, ph­¬ng thøc thanh to¸n cô thÎ. Mçi h×nh thøc thanh to¸n l¹i cã nh÷ng quy ®Þnh, nh÷ng tiÒn kho¶n vÒ thanh to¸n vµ cã c¸c chøng tõ , tµi kho¶n phï hîp. C¸c chøng tõ th­êng ®­îc sö dông trong thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gåm: c¸c lo¹i sÐc thanh to¸n: sÐc tiÒn mÆt, sÐc chuyÓn kho¶n, sÐc b¶o chi, sÐc chuyÓn tiÒn, giÊy uû nhiÖm thu, UNC, giÊy më th­ tÝn dông, ng©n phiÕu thanh to¸n, thÎ tÝn dông, giÊy b¸o vµ c¸c b¶ng kª §Ó phï hîp víi ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cïa tõng hÖ thèng Ng©n hµng, Ng©n hµng Nhµ n­íc cã nh÷ng quy ®Þnh cho nh÷ng mÉu chøng tõ thanh to¸n cô thÓ. Chøng tõ dïng trong thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cã ®Æc ®iÓm võa lµ chøng tõ gèc võa lµ chøng tõ ghi sæ, c¸c chøng tõ nµy do chÝnh kh¸ch hµng lËp ra mµ Ng©n hµng kh«ng ®­îc tù ý söa ch÷a, bæ sung. Nh­ng ®Ó ®¶m b¶o tÝnh hîp lÖ, hîp ph¸p cña c¸c chøng tõ, Ng©n hµng lu«n ph¶i kiÓm tra kü l­ìng tr­íc khi ho¹ch to¸n. ViÖc thùc hiÖn kÕ kÕ to¸n thñ c«ng th× chøng tõ ph¶i lËp ®ñ sè liªn ghi vµo tµi kho¶n cã cïng c¸c giÊy b¸o nî, giÊy b¸o cã göi cho kh¸ch hµng tham gia thanh to¸n. nh­ng ngµy nay, viÖc thùc hÖn kÕ to¸n trªn m¸y tÝnh toµn bé nªn sè l­îng c¸c liªn cña mçi bä chøng tõ gi¶m bít nh­ng vÉn ®ñ sè l­îng ®¸p øng chu cÇu h¹ch to¸n vµ viÖc thùc hiÖn kÕ to¸n trªn m¸y vi tÝnh, truyÒn nhËn th«ng tin b»ng hÖ thèng tù ®éng ®· lµm t¨ng ®é chÝnh x¸c, nhanh chãng trong ho¹t ®éng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. + Nhãm tµi kho¶n cña kh¸ch hµng: 8
  9. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh TK 431; tiÒn göi cña kh¸ch hµng trong n­íc b»ng VND. TK 432: tiÒn göi cña kh¸ch hµng trong n­íc b»ng ngo¹i tÖ. TK 435: tiÒn göi cña kh¸ch hµng n­íc ngoµi b»ng VND. TK 436: tiÒn göi cña kh¸ch hµng n­íc ngoµi b»ng ngo¹i tÖ. + Nhãm tµi kho¶n cho vay b¨ng néi tÖ vµ ngo¹i tÖ ®èi víi kh¸ch hµng trong n­íc vµ n­íc ngoµi. - TK 466: nhËn ký quü b»ng VND. TK 4661: tiÒn ký göi ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc. TK 4662: tiÒn ký göi ®Ó më th­ tÝn dông. TK 4663: tiÒn ký göi ®Ó b¶o ®¶m than to¸n thÎ - TK 467: nhËn ký quü b»ng ngo¹i tÖ. TK 4671: tiÒn ký göi ®Ó b¶o ®¶m thanh tãn sÐc. TK 4672: tiÒn ký göi ®Ó më th­ tÝn dông. TK 4673: tiÒn ký göi ®Ó b¶o ®¶m than to¸n thÎ. - TK 464: chuyÓn tiÒn ph¶i tr¶ b»ng VND. TK 456: chuyÓn tiÒn ph¶i tr¶ b»ng ngo¹i tÖ. - Nhãm tµi kho¶n liªn quan. TK 5211: liªn hµng ®i n¨m nay. TK 5212: liªn hµng ®Õn n¨m nay. TK 1113 tiÒn göi thanh to¸n t¹i ng©n hµng nhµ nø¬c b»ng VND TK 5111:chuyÓn tiÒn ®i n¨m nay TK5112: chuyÓn tiÒn ®Õn n¨m nay 1.2.3. C¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt HiÖn hµnh. Theo quyÕt ®Þnh sè 22/ Q§-NH1 ban hµnh ngµy 21/02/1994 vÒ thÓ lÖ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt th× c¸c ®¬n vÞ vµ c¸ nh©n ®­îc ¸p dông c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt sau: 9
  10. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh - SÐc: ( sÐc lÜnh tiÒn mÆt, sÏc chuyÓn kho¶n, sÐc b¶o chi). - Uû nhiÖm chiÖm chuyÓn tiÒn - Uû nhiÖm thu - Th­ tÝn dông - Ng©n phiÕu thanh to¸n - ThÎ thanh to¸n 1.2.3.1.thanh to¸n b»ng sÐc SÐc lµ lÖnh tr¶ tiÒn cña chñ tµi kho¶n ®­îc l©p trªn mÉu do Ng©n hµng Nhµ n­íc quy ®Þnh yªu cÇu Ng©n hµng phôc vô m×nh tÝnh tiÒn tõ tµi kho¶n tiÒn göi cña m×nh ®Ó tr¶ cho ng­êi thô h­ëng cã tªn trªn sÐc hoÆc cÇm sÐc ®ã. SÐc lµ mét lo¹i chøng tõ thanh to¸n ®­îc ¸p dông ræng r·i ë tÊt c¶ c¸c n­íc tren thÕ giíi, quy t¾c söt dông sÐc ®· ®­îc chuÈn ho¸ trªn luËt th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ trªn c«ng ­íc quèc tÕ. NghÞ ®Þnh 30/CP cña chÝnh phñ ban hµnh vÒ quy chÕ ph¸t hµnh vµ sdö dông sÐc do thñ t­íng ChÝnh phñ ký ngµy 09/05/1996 quy ®Þnh râ ë ViÖt Nam ®­îc phÐp l­u hµnh lo¹i sÐc v« danh vµ sÐc ký danh, trong ®ã sÐc v« danh ®­îc chuyÓn nh­îng tù do, cßn sÐc ký danh ®­îc phÐp chuyÓn nh­îng th«ng qua thñ tôc ký hËu chuyÓn nh­îng. Thêi h¹n hiÖu lùc cña sÐc lµ 15 ngµy kÓ tõ ngµy chñ tµi kho¶n ph¸t hµnh sÐc ®Õn ngµy ng­êi thô h­ëng nép sÐc vµo Ng©n hµng (gåm c¶ ngµy chñ nhËt vµ ngµy lÔ). NÕu ngµy kÕt thóc cña thêi h¹n lµ ngµy chñ nhËt, ngµy lÔ th× thêi h¹n ®­îc lïi vµo ngµy lµm viÖc tiÕp theo ®Çu ngµy chñ nhËt vµ ngµy lÔ ®ã. SÐc ®­îc ¸p dông cho c¸c ®¬n vÞ vµ c¸ nh©n më tµi kho¶n thanh to¸n t¹i Ng©n hµng nh­ng Ng©n hµng sÏ kh«ng chÊp nhËn më tµi kho¶n vµ b¸n sÐc ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng cã tªn cÊm ph¸t hµnh sÐc do Ng©n hµng Nhµ n­íc th«ng b¸o. Chñ tµi kho¶n chØ ®­îc phÐp ph¸t hµnh sÐc trong ph¹m vi sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi cña m×nh t¹i Ng©n hµng. SÐc lµ lo¹i chøng tõ thanh to¸n quan träng nªn c¶ ng­êi ph¸t hµnh vµ ng­êi thô h­ëng cÇn b¶o qu¶n chÆt hÏ. Khi x¶y ra mÊt sÐc ph¶i t«ng b¸o ngay cb»ng v¨n b¶n cho Ng©n hµng n¬i më tµi kho¶n, nÕu th«ng b¸o ®Õn khi tê sÐc ®· ®­îc thanh to¸n th× ph¶i chÞu thiÖt h¹i. Tr¸ch nhiÖm vÒ phÝa Ng©n hµng th× kh«ng ®­îc phÐp thanh to¸n sÐc ®· cã th«ng b¸o mÊt sÐc cña chñ tµi kho¶n, nÕu thanh to¸n nh÷ng tê sÐc ®ã th× Ng©n hµng ph¶i ®Òn bï thiÖt h¹i cho ng­êi mÊt sÐc. 10
  11. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh ë ViÖt Nam hiÖn nay, sÐc cã thÓ dïng ®Ó lÜnh tiÒn mÆt, cã thÓ dïng ®Ó chuyÓn kho¶n vµ nÕu cÇn th× kh¸ch hµng ph¶i ®Õn Ng©n hµng lµm thñ tôc b¶o chi. 1.2.3.1.1. SÐc lÜnh tiÒn mÆt. SÐc lÜnh tiÒn mÆt lµ lo¹i sÐc chØ ®­îc dïng ®Ó rót tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng n¬i ®¬n vÞ më tµi kho¶n. SÐc dïng ®Ó lÜnh tiÒn mÆt khi cã hai ®­êng song song chÐo gãc ë phÝa trªn bªn tr¸i hoÆc kh«ng cã ch÷ “chuyÓn kho¶n” ë mÆt tr­íc tê sÐc. Thñ tôc thanh to¸n: - Ng­êi lÜnh tiÒn mÆt sÏ nép sÐc trong ®ã ®· ghi râ hä tªn, sè CMND cña m×nh trªn tê sÐc cã kÌm theo CMND cña m×nh vµo Ng©n hµng n¬i ph¸t hµnh sÐc më tµi kho¶n. - Ng©n hµng thanh to¸n kiÓm tra ®iÒu kiÖn thanh to¸n cña tê sÐc, ®èi chiÕu hä tª, sè CMND ghi tªn trªn tê sÐc víi hä tªn vµ CMND cña ng­êi lÜnh tiÒn. NÕu ®¸p øng yªu cÇu hîp lÖ, ®ñ ®èi chiÕu thanh to¸n, sè d­ tµi kho¶n ®ñ ®Ó thanh to¸n th× Ng©n hµng sÏ ghi ngµy th¸ng n¨m thanh to¸n vµ ký tªn sau ®ã lµm thñ tôc chi tr¶ tiÒn mÆt cho kh¸ch hµng vµ h¹ch to¸n. Nî tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi ph¸t hµnh sÐc: c¸c tê sÐc lµm chøng tõ ghi sæ chi tiÕt: Cã tµi kho¶n tiÒn mÆt. 1.2.3.1.2. SÐc chuyÓn kho¶n. SÐc thanh to¸n chuyªn rkho¶n lµ lo¹i sÐc do chñ tµi kho¶n ph¸t hµnh vµ giao trùc tiÕp cho ng­êi thô h­ëng ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô vµ sÐc kho¶n thanh to¸n kh¸c. H×nh thøc cña sÐc thanh to¸n chuyÓn kho¶n lµ sÐc cã 2 ®­êng g¹ch chÐo song song ë phÝa bªn tr¸i mÆt tr­íc cña tê sÐc hoÆc viÕt hay ®ãng dÊu tõ “chuyÓn kho¶n” ë phÝa trªn bªn tr¸i mÆt tr­íc khi chñ tµi kho¶n ph¸t hµnh sÐc. Ph¹m vi thanh to¸n: SÐc chuyÓn kho¶n dïng ®Ó thanh to¸n gi÷a c¸c chñ thÓ më tµi kho¶n t¹i cïng mét chi nh¸nh Ng©n hµng hoÆc kh¸c chi nh¸nh nh­ng cã tham gia thanh to¸n bï trõ trªn ®Þa bµn tØnh, thµnh phè. Quy tr×nh thanh to¸n: 11
  12. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh tr­êng hîp hai chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i cïng mét chi nh¸nh Ng©n hµng: 1 Ng­êi tr¶ tiÒn Ng­êi thô h­ëng 3 2 4 Ng©n hµng 1- Ng­êi tr¶ tiÒn ph¸t hµnh vµ giao cho ng­êi thô h­ëng. 2- Ng­êi thô h­ëng tiÕp nhËn sÐc, sau khi kiÓm tra tÝnh hîp lÖ, hîp ph¸p cña tê sÐc, lËp 3 liªn b¶ng kª nép sÐc (BKNS) vµo Ng©n hµng xin thanh to¸n. 3- Ng©n hµng kiÓm tra tê sÐc nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn th× tiÐn hµnh trÝch tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi tr¶ tiÒn vµ b¸o nî cho hä. 4- Ng©n hµng ghi cã vµo tµi kho¶n cña bªn ng­êi h­ëng thô vµ b¸o cho hä. Sau khi kiÓm tra toµn bé c¸c yÕu tè cña tê sÐc, nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn th× kÕ to¸n sÏ h¹ch to¸n: Nî TKTG cña ®¬n vÞ ph¶i tr¶. Cã TKTG cña ®¬n vÞ thô h­ëng. Tr­êng hîp hai chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i chi nh¸nh kh¸c nhau cã thêi gian bï trõ. Ng­êi tr¶ tiÒn 1 Ng­êi thô h­ëng 5- Ng­êi 4tr¶ tiÒn ph¸t hµnh sÐc vµ giao cho ng­êi thô h­ëng. 2 6 6- Ng­êi thô h­ëng sau khi kiÓm tra tÝnh hîp lÖ, hîp ph¸p cña sÐc lËp 3 liªn BKNS nép vµo Ng©n hµng 3 phôc vô m×nh xin thanh to¸n. Ng©n hµng phôc vô Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn 5 ng­êi thô h­ëng 12
  13. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 7- Ng©n hµng tiÕn hµnh kiÓm tra c¸c yÕu tè cña tê sÐc vµ BKNS vµ chuyÓn cho Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn. 8- Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn sau khi kiÓm tra c¸c yÕu tè cña tê sÐc tiÕn hµnh trÝch tµi kho¶n cña ng­êi tr¶ tiÒn vµ b¸o nî cho hä 9- Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn dïng c¸c liªn BKNS lËp chøng tõ thanh to¸n bï trõ vµ chuyÓn cho Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng ®Ó thanh to¸n cho ng­êi thô h­ëng. 10- Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng tiÕp nhËn c¸c BKNS ghi cã tµi kho¶n cña ng­êi vµ b¸o c¸o cho hä. Sau khi kiÓm tra c¸c yÕu tè cña tê sÐc nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn thanh to¸n th× kÕ to¸n Ng©n hµng h¹ch to¸n: thùc hiÖn theo nguyªn t¾c ghi nî tr­íc cã sau, Ng©n hµng lµm thñ tôc chuyÓn sÐc sang Ng©n hµng ®èi ph­¬ng ®ång thêi ghi nhËp tµi kho¶n ngo¹i b¶ng: sÐc ®Õn ch­a thanh to¸n t¹i Ng©n hµng phôc vô ®¬n vÞ ph¸t hµnh sÐc sau khi nhËn ®­îc sÐc kÌm c¸c chøng tõ ph¶i kiÓm tra l¹i c¸c yÕu tè, sè d­ tµi kho¶n sÏ thanh to¸n ®ång thêi chuyÓn toµn bé chøng tõ cho Ng©n hµng nhËn sÐc: Nî TKTG cña ®¬n vÞ tr¶ tiÒn. Cã TKTG liªn hµnh ®i hoÆc thanh to¸n bï trõ. T¹i Ng©n hµng nhËn sÐc, khi nhËn giÊy b¸o cña Ng©n hµng ®èi ph­¬ng ghi xuÊt sÐc ®Õn ch­a thanh to¸n vµ h¹ch to¸n: Nî TK liªn hµng ®Õn hoÆc thanh to¸n bï trõ. Cã TKTG cña ®¬n vÞ ®­îc h­ëng. 1.2.3.1.3. sÐc b¶o chi. SÐc b¶o chi lµ lo¹i sÐc thanh to¸n ®­îc Ng©n hµng ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chi tr¶ b»ng c¸ch trÝch tr­íc sè tiÒn trªn sÐc tõ tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi tr¶ tiÒn sang tµi kho¶n riªng nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cho tê sÐc ®ã. Ph¹m vi thanh to¸n cña tê sÐc b¶o chi réng h¬n sÐc chuyÓn kho¶n: ngoµi viÖc ®­îc sö dông ®Ó thanh to¸n gi÷a c¸c chñ thÓ më ta× kho¶n t¹i hai chi nh¸nh Ng©n hµng cã tham gia thanh to¸n bï trõ trªn ®Þa bµn tØnh, thµnh phè cßn ®­îc sö dông ®Ó thanh to¸n gi÷a c¸c kh¸ch hµng më tµi t¹i c¸c chi nh¸nh Ng©n hµng cïng hÖ thèng trong ph¹m vi c¶ n­íc. Quy tr×nh thanh to¸n: 13
  14. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Tr­êng hîp hai chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i cïng mét chi nh¸nh Ng©n hµng. Ng­êi tr¶ tiÒn Ng­êi thô h­ëng 2 5 1 3 4 Ng©n hµng 1- Ng­êi tr¶ tiÒn lµm thñ tôc b¶o chi sÐc. 2- Ng­êi tr¶ tiÒn giao sÐc ®· b¶o chi cho ng­êi thô h­ëng dÓ nhËn hµng ho¸, dÞch vô. 3- Ng­êi thô h­ëng lËp BKNS kÌm c¸c tê sÐc nép vµo ng©n hµng xin thanh to¸n 4- Ng©n hµng kiÓm tra ký hiÖu mËt trªn sÐc vµ c¸c yÕu tè cÇn thiÕt kh¸c råi tiÕn hµnh ghi cã tµi kho¶n thanh to¸n cña ng­êi thô h­ëng vµ b¸o cã cho hä. 5- Ng©n hµng tÊt to¸n tµi kho¶n ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc . Sau khi kiÓm tra ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè kÕ to¸n Ng©n hµng h¹ch to¸n. Nî TK tiÒn ký quü ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc. Cã TKTG cña ®¬n vÞ ®­îc h­ëng. Tr­êng hîp 2 chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i 2 chi nh¸nh Ng©n hµng kh¸c nhau cïng tham gia thanh to¸n bï trõ cïng ®Þa bµn. Ng­êi tr¶ tiÒn 3 Ng­êi thô h­ëng 7 2 1 4 5 Ng©n hµng A 6 Ng©n hµng B 14
  15. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 1- ng­êi tr¶ tiÒn ph¸t hµnh sÐc, ®Ò nghÞ Ng©n hµng phôc vô m×nh b¶o chi tê sÐc. 2- Ng©n hµng A kiÓm tra vµ nhËn ®¶m b¶o chi trr cho tê sÐc vµ trao tr¶ cho ng­êi tr¶ tiÒn . 3- Ng­êi tr¶ tiÒn trao t¬ sÐc ®· b¶o chi cho ng­êi thô h­ëng. 4- Ng­êi thô h­ëng lËp 3 liªn BKNS cïng tê sÐc vµo Ng©n hµng B xin thanh to¸n. 5- Ng©n hµng B kiÓm tra tê sÐc vµ ghi cã tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi thô h­ëng vµ b¸o cã cho hä. 6- Ng©n hµng B göi b¶ng kª thanh to¸n bï trõ cïng mét tê sÐc sang Ng©n hµng A. 7- Ng©n hµng A kiÓm tra c¸c yÕu tè trªn tê sÐc vµ ghi nî tµi kho¶n tiÒn ký quü ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc ®ång thêi b¸o nî cho ng­êi tr¶ tiÒn. T¹i Ng©n hµng B h¹ch to¸n: Nî TK thanh to¸n bï trõ. Cã TKTG cña ng­êi thô h­ëng. T¹i Ng©n hµng A h¹ch to¸n. Nî TK tiÒn ký quü ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc. Cã TK thanh to¸n bï trõ. Tr­êng hîp 2 chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i hai chi nh¸nh Ng©n hµng cïng hÖ thèng. - T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng h¹ch to¸n. Nî TK liªn hµng ®i. Cã TKTG cña ng­êi thô h­ëng. - T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn h¹ch to¸n: Nî TK tiÒn ký quü ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc. Cã TK liªn hµng ®Õn. 1.2.3.2.1.Thanh to¸n b»ng UNC chuyÓn tiÒn. 15
  16. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 1.2.3.2.1 UNC. UNC lµ lÖnh chi tiÒn cña chñ tµi kho¶n ®­îc lËp theo mÉu internet s½n cña Ng©n hµng yªu cÇu Ng©n hµng phôc vô m×nh (n¬i më tµi kho¶n tiÒn göi) trÝch tµi kho¶n cña m×nh ®Ó tr¶ cho ng­êi thô h­ëng UNC ®­îc dïng ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶ntiÒn hµng, dÞch vô hoÆc chuyÓn tiÒn trong cïng hÖ thèng hay kh¸c hÖ thèng Ng©n hµng. Khi nhËn ®­îc UNC, trong vßng 1 ngµy lµm viÖc Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn ph¶i hoµn tÊt lÖnh chi hoÆc tõ chèi thùc hiÖn nÕu tµi kho¶n cña kh¸ch hµng kh«ng ®ñ tiÒn hoÆc lÖnh chi kh«ng hîp lÖ. Ng©n hµng phôc vô bªn thô h­ëng khi nhËn ®­îc chøng tõ hîp lÖ cã ghi ngµy vµo tµi kho¶n cña ng­êi thô h­ëng vµ b¸o cã cho hä. Ph¹m vÞ sö dông cña UNC rÊt réng: - Thanh to¸n gi÷a c¸c kh¸ch hµng cã më tµi kho¶n t¹ichi nh¸nh Nh. - C¸c kh¸ch hµng më tµi kho¶n t¹i 2 chi nh¸nh kh¸c nhau nh­ng cã tham gia thanh to¸n bï trõ trªn cïng ®Þa bµn tØnh, thµnh phè. - C¸c kh¸ch hµng cã më tµi kho¶n t¹i hai chi nh¸nh cïng hÖ thèng Ng©n hµng. - C¸c kh¸ch hµng cã më tµi kho¶ t¹i 2 chi nh¸nh kh«ng tham gia thanh to¸n bï trõ . + Quy tr×nh thanh to¸n: - Tr­êng hîp 2 bªn cã më tµi kho¶n t¹i cïng 1 Ng©n hµng. 1 Ng­êi tr¶ tiÒn Ng­êi thô h­ëng 3 2 4 Ng©n hµng 1- Hµng ho¸. 2 - lËp 4 liªn UNC nép vµo Ng©n hµng ®Ó trÝch tµi kho¶n cña m×nh tr¶ cho ng­êi thô h­ëng. 16
  17. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 3- Ng©n hµng kiÓm tra UNC vµ ghi nî tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi tr¶ tiÒn ®ång thêi b¸o nî cho hä. 4 - Ng©n hµng ghi cã tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi thô h­ëng vµ b¸o cã cho hä. Sau khi kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ cña chøng tõ Ng©n hµng h¹ch to¸n: Nî TKTG cña ng­êi tr¶ tiÒn. Cã TKTG cña ng­êi thô h­ëng. - Tr­êng h¬p 2 bªn më tµi kho¶n t¹i 2 chi nh¸nh kh¸c nhau cã thêi gian thanh to¸n bï trõ. Ng­êi tr¶ tiÒn Ng­êi thô h­ëng 2 1 4 Nh phôc ng­êi thô NH phôc vô 3 ng­êi tr¶ tiÒn h­ëng 1- 4 liªn UNC. 2 - Mét liªn UNC b¸o nî cho ng­êi tr¶ tiÒn. 3 - B¶ng kª thanh to¸n bï trõ + 2 liªn UNC. 4 - 1 liªn UNC b¸o c¸o cho ng­êi thô h­ëng. T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn,h¹ch to¸n: Nî TKTG cña ng­êi tr¶ tiÒn. Cã TK thanh to¸n bï trõ. T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng h¹ch to¸n. Nî TK thanh to¸n bï trõ. Cã TKTG cña ng­êi thu h­ëng. 17
  18. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh - Tr­êng hîp 2 bªn cã më tµi kho¶n t¹i 2 chi nh¸h cïng hÖ thèng Ng©n hµng. Quy tr×nh t­¬ng tù nh­ tr­êng hîp trªn. T¹i Ng©n hµng bªn ng­êi tr¶ tiÒn sau khi nhËn ®­îc 4 liªn UNC h¹ch to¸n. Nî TKTG cña ng­êi tr¶ tiÒn. Cã TK liªn hµng ®i. T¹i Ng©n hµng bªn ng­êi thô h­ëng h¹ch to¸n. Nî TK liªn hµng ®Õn. Cã TKTG cña ng­êi thô h­ëng. - Tr­êng hîp 2 bªn cã më tµi kho¶n t¹i 2 chi nh¸nh kh¸c hÖ thèng trong thêi gian thanh to¸n bï trõ. Ng­êi tr¶ tiÒn Ng­êi thô h­ëng 2 1 6 Nh phôc vô ng­êi NH phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn thô h­ëng NH Nhµ n­íc NH Nhµ n­íc 4 1 - 4 liªn UNC. 2 - GiÊy b¸o nî cho ng­êi tr¶ tiÒn. 3 - 2 liªn UNC + b¶ng kª chøng tõ qua tµi kho¶n tiÒn göi t¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc. 4 - GiÊy b¸o liªn hµng + 2 UNC. 5 - 2 UNC + b¶ng kª chøng tõ thanh to¸n qua tµi kho¶n tiÒn göi t¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc. 6 - GiÊy b¸o cã cho ng­êi thô h­ëng. 18
  19. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh - T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn, h¹ch to¸n: Nî TKTG cña ng­êi tr¶ tiÒn. Cã TKTG thanh to¸n t¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc - T¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc phôc vô bªn tr¶ tiÒn: Nî TKTG thanh to¸n t¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc. Cã TK liªn hµng ®i. - T¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc phôc vô bªn thô h­ëng. Nî TK tiÒn hµng ®Õn. Cã TKTG thanh to¸n t¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc. - T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng: Nî TKTG thanh to¸n t¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc. Cã TKTG cña ng­êi thô h­ëng. 1.2.3.2.3. SÐc chuyÓn tiÒn. SÐc chuyÓn tiÒn do Ng©n hµng ph¸t hµnh nã ®­îc ¸p dông cho c¸c nhue thÓ thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®i ®Þa ph­¬ng kh¸c ®Ó mua hµng ho¸,dÞch vô Thêi h¹n hiÖu lùc cña sÐcchuyÓn tiÒn lµ 30 ngµy kÓ tõ ngµy Ng©n hµng A ký ph¸t hµnh tê sÐc cho ®Õn ngµy nép sÐc vµo Ng©n hµng B. SÐc chuyÓn tiÒn ®­îc ¸p dông trong cïng 1 hÖ thèng Ng©n hµng. Quy tr×nh thanh to¸n. Ng­êi thô h­ëng Ng­êi nhËn tiÒn 2 1 3 4 5 Ng©n hµng A Ng©n hµng B 19
  20. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 1 - Kh¸ch hµng cãnhu cÇu chuyÓn tiÒn nép UNC vµo Ng©n hµng phôc vô m×nh lµm thñ tôc chuyÓn tiÒn. 2 - Ng©n hµng A sau khi nhËn ®­îc UNC (giÊy nép tiÒn, NPTT) th× trÝch tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng chuyÓn vµo 1 tµi kho¶n riªng vµ ph¸t hµnh sÐc chuyÓn tiÒn cho kh¸ch hµng. 3 - Kh¸ch hµng nép sÐc chuyÓn tiÒn vµo Ng©n hµng B ®Ó nhËn tiÒn. 4 - Ng©n hµng B kiÓm tra c¸c yÕu tè cña tê sÐc, hä tªn, CMND cña kh¸ch hµng nÕu ®Çy ®ñ míi tiÕn hµnh thanh to¸n cho ng­êi cÇm sÐc. 5 - Ng©n hµng B b¸o Nî vÒ Ng©n hµng A. - T¹i Ng©n hµng ph¸t hµnh sÐc: khi ph¸t hµnh sÐc h¹ch to¸n: Nî TKTG cña ®¬n vÞ ph¸t hµnh sÐc. Cã Tk tiÒn ký göi ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc. - T¹i Ng©n hµng n¬i kh¸ch hµng rót tiÒn: N¬ TK tiÒn liªn hµng. Cã TKTG cña ng­êi ®­îc h­ëng. hoÆc Cã TK chuyÓn tiÒn ph¶i tr¶ C (nÕu kh¸ch hµng kh«ng cã tµi kho¶n t¹i Ng©n hµng). - T¹i Ng©n hµng ph¸t hµnh sÐc khi nhËn ®­îc giÊy b¸o cña Ng©n hµng n¬i kh¸ch hµng rót tiÒn: Nî TK tiÒn ký göi ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc. Cã TK thanh to¸n liªn hµng. 1.2.3.3. Thanh to¸n b»ng UNT. UNT lµ giÊy uû nhiÖm ®ßi tiÒn do ng­êi thô h­ëng göi vµo Ng©n hµng phôc vô m×nh ®Ó thu tiÒn vÒ sè l­îng hµng ho¸ ®· giao,dÞch vô cung øng. Ph¹m vÞ ¸p dông cña UNT: ®­îc ¸p dông ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng, dÞch vô gi÷a c¸c chñ thÓ cãmë tµi kho¶n tiÒn göi t¹i cïng chi nh¸nh Ng©n hµng hoÆc c¸c chi nh¸nh Ng©n hµng cïng hoÆc kh¸c hÖ thèng. §iÒu kiÖn ¸p dông: c¸c chñ thÓ thanh to¸n ph¶i th¶o thuËn thèng nhÊt dung h×nh thøc thanh to¸n UNT víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thanh to¸n cô thÓ ®· ghi trong hîp ®ång kinh tÕ hay ®¬n ®Æt hµng ®ång thêi ph¶i th«ng b¸o b»ng v¨ng b¶n cho Ng©n hµng phôc vô. 20
  21. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Khi nhËn ®­îc giÊy UNT, trong vßng 1 ngµy lµm Ng©n hµng phôc vô bªn tr¶ tiÒn ph¶i trÝch tµi kho¶n cña bªn tr¶ tiÒn ®Ó tr¶ ngay cho bªn thô h­ëng ®Ó hoµn tÊt viÖc thanh to¸n. Quy tr×nh thanh to¸n. * Tr­êng hîp 2 bªn cã më tµi kho¶n cïng 1 chi nh¸nh NH. Ng­êi tr¶ tiÒn Ng­êi thô h­ëng 2 1 3 Ng©n hµng 1- Ng­êi thô h­ëng nép 4 liªn UNT kÌm chøng tõ giao hµng vµo Ng©n hµng nhê thu hé. 2- Ng©n hµng kiÓm tra c¸c thñ tôc lËp UNT, tho¶ thuËn cña 2 bªn, sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi cña ®¬n vÞ tr¶ tiÒn. NÕu ®ñ ®iÒu kiÖn th× ghi nî tµi kho¶n cña ®¬n vÞ tr¶ tiÒn vµ b¸o Nî. 3- Ng©n hµng ghi cã tµi kho¶n cña ng­êi thô h­ëng vµ b¸o cã cho hä. Ng©n hµng h¹ch to¸n: Khi nhËn chøng tõ thanh to¸n kõm UNT sau khi kiÓm tra ghi nhËp tµi kho¶n ngo¹i b¶ng UNT ®Õn ch­a thanh to¸n. NÕu sè d­ tµi kho¶n ®¬n vÞ tr¶ tiÒn kh«ng ®ñ th× ph¶i theo dâi ®Õn khi t®ñ th× tiÕn hµnh ghi xuÊt tµi kho¶n UNT ®Õn ch­a thanh to¸n vµ h¹ch to¸n: Nî TK TG cña ®¬n vÞ tr¶ tiÒn. Cã TKTG cña ®¬n vÞ ®­îc h­ëng. Tr­êng hîp 2 bªn më tµi kho¶n t¹i 2 chi nh¸nh kh¸c nhau (cïng hoÆc kh¸c hÖ thèng). Ng­êi tr¶ tiÒn Ng­êi thô h­ëng 3 1 5 Ng©n hµng phôc 2 Ng©n hµng phôc vô vô ng­êi tr¶ tiÒn ng­êi thô h­ëng 21
  22. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 4 1- Ng­êi thô h­ëng nép 4 liªn UNT kÌm chøng tõ giao hµng vµo Ng©n hµng nhê thô h­ëng thu hé. 2- Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng sau khi nhËn bé chøng tõ sÏ ký tªn ®ãng dÊu vµo sæ theo dâi UNT vµ göi bé chøng tõ nµy cho Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn. 3- Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn kiÓm tra c¸c yÕu tè råi tÝnh tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi tr¶ tiÒn b¸o nî cho hä. 4- Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn chuyÓn tiÒn cho Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng. 5- Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng ghi cã vµo tµi kho¶n cña ng­êi thô h­ëng vµ b¸o cho hä. - T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng sau khi nhËn ®­îc 4 liªn UNT sÏ ghi NhËp tµi kho¶n ngo¹i b¶ng UNT ®Õn ch­a thanh to¸n sau ®ã göi cho Ng©n hµng ®èi ph­¬ng. - T¹i Ng©n hµng ®èi ph­¬ng nhËn ®­îc UNT ghi NhËp tµi kho¶n UNT ®Õn ch­a thanh to¸n sau khi tra sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi tr¶ tiÒn nÕu ®ñ ghi xuÊt tµi kho¶n UNT ®Õn ch­a thanh to¸n vµ ghi. Nî TKTG cña ®¬n vÞ tr¶ tiÒn. Cã TK thanh to¸n liªn hµng. T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng sau khi nhËn ®­îc giÊy bã liªn hµng ghi xuÊt tµi kho¶n UNT ®Õn ch­a thanh to¸n vµ ghi: Nî Tk thanh to¸n liªn hµng. Cã TKTG cña ng­êi thô h­ëng. H×nh thøc UNT cã thÓ x¶y ra t×nh tr¹ng chËm tr¶. §ã lµ tr­êng hîp khi UNT vÒ ®Õn Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn th× tµi kho¶n cña ng­êi tr¶ tiÒn kh«ng cã hoÆc ®ñ sè d­ ®Ó thanh to¸n. Ki ®ã Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn sÏ l­u UNT vµo hå s¬ UNT ch­a tr¶ tiÒn cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thanh to¸n th× ghi ngµy th¸ng lªn trªn UNT ®Ó thùc hiÖn thanh to¸n vµ tiÕn hµnh tÝnh ph¹t chËm tr¶ ®èi víi ng­êi tr¶ tiÒn. 22
  23. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 1.2.3.4. Thanh to¸n theo th­ tÝn dông. Th­ tÝn dông lµ lÖnh cña ng­êi tr¶ tiÒn yªu cÇu Ng©n hµng phôc vô m×nh tr¶ cho ngõoi thô h­ëng sè tiÒn nhÊt ®Þnh theo ®óng nh÷ng ®iÒu kho¶n ®· ghi trªn th­ tÝn dông. So víi c¸c h×nh thøc thanh to¸n trªn: sÐc, UNC, UNT th× nh÷ng ®iÒu kho¶n ghi trªn th­ tÝn dông lµm c¨n cø trªn thanh to¸n ®èi chi tiÕt hÇu nh­ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ nh÷ng cam kÕt thanh to¸n trong ho¹t ®éng kÕ to¸n hay ®¬n ®Æt hµngmµ 2 dªn ®· ký kÕt. §iÒu kiÖn ¸p dông: th­ tÝn dông ®­îc dïng ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng, dÞch vô cung øng theo hîp ®ång mµ bªn kh«ng tin t­ëng kh¶ n¨ng thanh to¸n cña bªn mua hoÆc khi bªn mua vi ph¹m chÕ ®é thanh to¸n Ng©n hµng buéc hä ph¶i ¸p dông h×nh thøc nµy. Ph¹m vi thanh to¸n: dïng ®Ó thanh to¸n gi÷a c¸c ®¬n vÞ cã më tµi kho¶n t¹i 2 chi nh¸nh Ng©n hµng kh¸c nhau trong cïng hoÆc kh¸c hÖ thèng. Thêi h¹n hiÖu lùc thanh to¸n cña th­ tÝn dông lµ 3 th¸ng kÓ tõ ngµy Ng©n hµng bªn mua nhËn më th­ tÝn dông. Quy tr×nh thanh to¸n: Tr­êng hîp 2 chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i 2 Ng©n hµng cïng hÖ thèng. Ng­êi tr¶ tiÒn Ng­êi thô h­ëng 4a Ng©n 7hµng më th­ 1 Ng©n 3hµng phôc 4b vô 5 tÝn dông 2 ng­êi thô h­ëng 1- Ng­êi thô h­ëng nép 4 liªn UNT6 kÌm chøng tõ giao vµo NH nhê thu hé. 2- Bªn tr¶ tiÒn lµmthñ tôc më th­ tÝn dông b»ng c¸ch lËp 5 liªn më th­ tÝn dông yªu cÇu Ng©n hµng dÞch vô m×nh trÝch tµi kho¶n tiÒn göi sè tiÒn b»ng gi¸ trÞ tæng gi¸ trÞ hµng ho¸, dÞch vô mua ®Ó l­u ký vµo mét tµi kho¶n riªng: Tµi kho¶n th­ tÝn dông. 23
  24. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 3- Ng©n hµng phôc vô bªn tr¶ tiÒn më th­ tÝn dung cho ng­êi tr¶ tiÒn vµ chuyÓn 2 liªn th­ tÝn dông cho Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng b¸o cho ng­êi thô h­ëng biÕt. 4- Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng kiÓm tra thu tôc më tµi kho¶n th­ tÝn dông, ký hiÖu mËt, dÊu, ch÷ ký cña Ng©n hµng më th­ tÝn dông vµ ghi ngµy nhËn, ký tªn ®ãng dÊu lªn c¸c liªn giÊu më th­ tÝn dông vµ göi 1 liªn cho ng­êi thô h­ëng. 4a- Bªn thô h­ëng ®èi chiÕu víi hîp ®ång kinh tÕ hay ®¬n ®Æt hµng nÕu ®Çy ®ñ th× giao hµng vµ yªu cÇu ng­êi nhËn hµng ký vµo ho¸ ®¬n giao hµng. 4b- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n giao hµng, bªn thô h­ëng lËp 4 liªn b¶ng kÕ to¸n ho¸ ®¬n chøng tõ giao hµng nép cho Ng©n hµng phôc vô m×nh ®Ó xin thanh to¸n. 5- Ng©n hµng thô h­ëng kiÓm tra bé chøng tõ, thêi gian hiÖu lùc cña th­ tÝn dông sè tiÒn bªn thô h­ëng ®Ò nghÞ thanh to¸n sau ®ã gi Cã vµo tµi kho¶n vµ Cã cho ng­êi thô h­ëng. 6- C¨n cø vµo b¶ng kÕ to¸n ®¬n, chøng tõ giao hµng Ng©n hµng ng­êi thô h­ëng lËp giÊy b¸o nî liªn hµng ®Ó ghi Nî tµi kho¶n liªn hµng ®i vµ giao hµng cho Ng©n hµng më th­ tÝn dông ®Ó thanh to¸n. 7- Ng©n hµng më th­ tÝn dông tÊt to¸n tµi kho¶n th­ tÝn dông. - T¹i Ng©n hµng më th­ tÝn dông khi më tµi kho¶n th­ tÝn dông. Nî TKTG cña ng­êi tr¶ tiÒn. Cã TK tiÒn ký göi ®Ó më th­ tÝn dông. - T¹i Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng khi nhËn ®ù¬c th«ng b¸o ghi nhËp tµi kho¶n th­ tÝn dông ®Õn ch­a thanh to¸n vµ khi nhËn ®­îc chøng tõ vµ th­ tÝn dông th× ghi xuÊt tµi kho¶n th­ tÝn dông ®Õn ch­a thanh to¸n vµ ghi. Nî Tk liªn hµng ®i. Cã TKTG cña ng­êi thô h­ëng. - T¹i Ng©n hµng më th­ tÝn dông sau khi nhËn ®­îc giÊy b¸o vµ chøng tõ sÏ ghi: Nî TK tiÒn ký göi ®Ó më th­ tÝn dông. 24
  25. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Cã TK liªn hµng ®Õn. 1.2.3.5. Thanh to¸n b»ng ng©n phiÕu thanh to¸n. Ng©n phiÕu thanh to¸n lµ 1 c«ng cô thanh to¸n cã ghi râ sè tiÒn, thêi h¹n sö dông kh«ng ghi râ tªn vµ ®Þa chØ cña chñ thÓ thanh to¸n do Ng©n hµng ViÖt Nam ph¸t hµnh. Ng©n phiÕu thanh to¸n ®­îc ¸p dông cho kh¸ch hµng ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô, tr¶ nî Ng©n hµng, nép Ng©n s¸ch, göi vµo tµi kho¶n tiÒn göi t¹i Ng©n hµng vµ göi tiÕt kiÖm. Khi kh¸ch hµng kh«ng sö dông ng©n phiÕu thanh to¸n n÷a hoÆc hÕt thêi h¹n l­u hµng, kh¸ch hµng nép ng©n phiÕu thanh to¸n chËm nhÊt trong ngµy hÕt h¹n l­u hµnh ®Ó ghi cã TKTG hoÆc ®æi lÊy tiÌn mÆt hoÆc ®æi lÊy ng©n phiÕu thanh to¸n ®ang cßn gi¸ trÞ l­u hµnh. Ng­êi gi÷ ng©n phiÕu thanh to¸n ph¶i cã tr¸ch nhiÖm b¶o qu¶n ng©n phiÕu thanh to¸n nh­ tiÒn mÆt còng mÊt tiÒn. LÜnh ng©n phiÕu thanh to¸n: khi cã nhu cÇu sö dông ng©n phiÕu thanh to¸n chu tµi kho¶n cã thÓ lËp giÊy xin lÜnh ng©n phiÕu thanh to¸n nép trùc tiÕp vµo Ng©n hµng n¬i m×nh më tµi kho¶n tiÒn göi ®Ó trÝch hoÆc vay Ng©n hµng hoÆc nép tiÒn mÊt ®Ó nhËn ng©n phiÕu thanh to¸n. T¹i Ng©n hµng s¶n xuÊt kiÓm tra thñ tôc chøng tõ sè d­ trªn tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng hoÆc kiÓm tra sè tiÒn ®· nép nÕu ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu th× sÏ lµm thu tôc xuÊt ng©n phiÕu thanh to¸n gièng nh­ xuÊt tiÒn mÆt. Nép ng©n phiÕu thanh to¸n:kh¸ch hµng lËp 2 liªn phiÕu nép ng©n phiÕu thanh to¸n kÌm b¶ng kª vµ c¸c tê ng©n phiÕu thanh to¸n t¹i Ng©n hµng kiÓm tra thñ tôc lËp giÊy nép ng©n phiÕu thanh to¸n,®èi chiÕu gi÷a b¶ng kª víi c¸c tê ng©n phiÕu thanh to¸n nÕu ®mr b¶o khíp ®óng th× sÏ nhËn ng©n phiÕu thanh to¸n. ViÖc nhËn ng©n phiÕu thanh to¸n gièn nh­ quy tr×nh thu tiÒn mÆt. Nî TK ng©n phiÕu thanh to¸n t¹i quü. Cã TKTG cña kh¸ch hµng. 1.2.3.6. Thanh to¸n b»ng thÎ thanh to¸n: ThÎ thanh to¸n lµ 1 c«ng cô thanh to¸n do Ng©n hµng ph¸t hµnh vµ b¸n cho kh¸ch hµng sö dông ®Ó tr¶ tiÒn hµng, dÞch vô, c¸c kho¶n thanh to¸n kh¸c vµ rót tiÒn mÆt t¹i c¸c Ng©n hµng ®¹i lý thanh to¸n hay c¸c quÇy tr¶ tiÒn mÆt tù ®éng. 25
  26. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh ThÎ thanh to¸n lµ 1 ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i v× nã g¾n víi kü thuËt tin häc øng dông trong Ng©n hµng. ThÓ thanh to¸n cã nhiÒu lo¹i nh­ng cã 1 sè lo¹i thÎ ®­îc sö dông phæ biÕn. C¸c lo¹i thÎ: - ThÎ ghi nî: Ng­êi sö dông thÎ nµy kh«ng ph¶i l­u ký tiÒn vµo tµi kho¶n ®¶m b¶o thanh to¸n thÎ. C¨n cø ®Ó thanh to¸n thÎ lµ cè d­ tµi kho¶n tiÒn göi cña chñ së h÷u thÎ t¹i Ng©n hµng vµ h¹n møc thanh to¸n tèi ®o cho Ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ quy ®Þnh. ThÎ nµy ¸p dông ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng cã quan hÖ tÝn dông thanh to¸n th­êng xuyªn, cã tÝn nhiÖm víi Ng©n hµng, do gi¸m ®èc Ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh. - ThÎ kü quü thanh to¸n: ®Ó ®­îc sö dông thÎ, kh¸ch hµng ph¶i l­u kü 1 sè tiÒn nhÊt ®Þnh vµo tµi kho¶n ®¶m b¶o thanh to¸n thÎ th«ng qua viÖc trÝch tµi kho¶n tiÒn göi hoÆc ®­îc ghi nhí vµo bé nhí cña thÎ. Lo¹i thÎ nµy ¸p dông r«ng r·i cho mäi kh¸ch hµng. - ThÎ tÝn dông: ¸p dông ®èi víi kh¸ch hµng ®ñ ®iÒu kiÖn ®­îc h­ëng Ng©n hµng ®ång ý cho vay tiÒn ®Ó mua thÎ. Møc tiÒn vay ®­îc coi nh­ h¹n møc tÝn dông vµ ®ù¬c ghi vµo bé nhí cña thÎ, kh¸ch hµng chØ ®­îc thanh to¸n sè tiÒn trong ph¹m vi h¹n møc tÝn dông ®ã. NÕu mÊt thÎ, ng­êi sö dông thÎ ph¶i th«ng b¸o ngay b»ng v¨n b¶n cho nh ph¸t hµnh thÎ biÕt ®Ó th«ng qsua Ng©n hµng d¹i lý thanh to¸n b¸o cho c¬ së tiÕp nhËn biÕt. Trong ph¹m vi 10 ngµy lµm viÖc, kÓ tõ ngµy viÕt ho¸ ®¬n cung øng hµng ho¸ dÞch vô, ng­êi tiÕp nhËn thanh to¸n thÎ ph¶i nép biªn lai vµo Ng©n hµng ®¹i lý ®Ó ®æi tiÒn. Qu¸ thêi h¹n trªn Ng©n hµng kh«ng nhËn thanh to¸n. Trong ph¹m vi 1 ngµy lµmviÖc kÓ tõ khi nhËn ®­îc biªn l¹i thanh to¸n Ng©n hµng ®¹i lý ph¶i thanh to¸n cho ng­îi tiÕp nhËn thanh to¸n thÎ. Quy tr×nh thanh to¸n: 26
  27. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 2 Chñ sö h÷u thÎ thanh C¬ së tiÕp nhËn thÎ to¸n 3 1b 1a 4 5 Ng©n hµng ph¸t hµnh 6 Ng©n hµng ®¹i lý thanh thÎ to¸n thÎ 1a – Kh¸ch hµng lËp vµ göi ®Õn Ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ giÊy ®Ò nghÞ ph¸t hµnh thÎ thanh to¸n. 1b – C¨n cø giÊy ®Ò nghÞ, nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn NH lµm thñ tôc cÊp thÎ cho kh¸ch hµng vµ giao cho kh¸ch hµng thÎ thanh to¸n cïng mËt m· sö dông thÎ. 2. Chñ së h÷u thÎ giao thÎ thanh to¸n cho c¬ së tiÕp nhËn ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng. Cë së tiÕp nhËn ®­a thÎ vµo m¸y thanh to¸n, m¸y tù ®éng ghi sè tiÒn vµo trong 3 liªn biªn lai thanh to¸n. 3. c¬ së tiÕp nhËn thÎ giao 1 liªn biªn lai cho chñ së h÷u thÎ. 4. C¬ së tiÕp nhËn b¶ng kª biªn lai thanh to¸n vµ göi cho NH ®¹i lý ®Ó thanh to¸n. 5. NH ®¹i lý thanht o¸n thÎ sau khi kiÓm tra thÎ ®ñ ®iÒu kiÖn sÏ cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n ngay. 6. NH ®¹i lý thanh to¸n thÎ thanh to¸n víi NH ph¸t hµnh thÎ qua thñ tôc thanh to¸n gi÷a c¸c NH. - T¹i NH ph¸t hµnh thÎ: Khi ph¸t hµnh thÎ th× ph¶i thu phÝ dÞch vô: Nî TKTM (TG). Cã TK thu phÝ dÞch vô thanh to¸n. Riªng víi thÎ ký quü kh¸ch hµng ph¶i nép tiÒn hoÆc chuyÓn tiÒn ®Ó ký quü: 27
  28. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Nî TKTM (TG). Cã TK tiÒn ký quü ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n thÎ. - T¹i NH ®¹i lý thanh to¸n khi thanh to¸n thÎ . Nî TK thanh to¸n liªn hµng. Cã TKTG thanh to¸n hoÆc tiÒn mÆt. - T¹i NH ph¸t hµnh khi nhËn ®­îc th«ng b¸o cña NH ®¹i lý thanh to¸n: §èi víi thÎ ký quü : Nî TK tiÒn ký göi ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n thÎ Cã TK liªn hµng ®Õn. §èi víi thÎ ghi nî: Nî Tk tiÒn göi cña chñ së h÷u thÎ. Cã Tk thanh to¸n liªn hµng ®Õn. §èi víi thÎ tÝn dung: Nî TK cho vay ®èi víi chñ së h÷u thÎ . Cã TK thanh to¸n liªn hµng ®Õn. 28
  29. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. 2.1. Kh¸i qu¸t vÒ ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. 2.1.1. Vµi nÐt vÒ t×nh h×nh kinh tÕ x· héi cña tØnh Nam §Þnh trong nh÷ng n¨m qua. Nam §Þnh l mét tØnh duyªn h¶i thuéc §ång b»ng B¾c Bé, cã diÖn tÝch kho¶ng 1.700km2 vµ sè d©n lµ 1,9 triÖu ng­êi tÝnh ®Õn 1/4/1998. Víi nguån tµi nguyªn ®Êt ®ai canh t¸c phong phó nªn ng­êi d©n trong tØnh ph¸t triÓn nhñ yÕu lµ nghÒ n«ng nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã cßn cã c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng nh­: dÖt, may, méc, c¬ khÝ vµ thuû s¶n Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y mÆc dï cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n nh­ng nh×n chung t×nh h×nh kinh tÕ cña tØnh còng cã nhiÒu t¨ng tr­ëng trªn c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, xuÊt khÈu dÞch vô. - VÒ n«ng nghiÖp: s¶n xuÊt l­¬ng thùc hµng n¨m ®Òu t¨ng tr­ëng. N¨m 2000 tæng s¶n l­îng l­¬ng thùc quy thãc lµ 1.041 ngh×n tÊn t¨ng 2,5% so víi n¨m 1999. - VÒ c«ng nghiÖp: gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn tØnh n¨m 2000 ®¹t 1442 tû ®ång t¨ng 13,1% so víi n¨m 1999 v­ît kÕ ho¹ch 5,6%. C«ng nghiÖp d©n doanh t¨ng m¹nh c¶ vÒ sè l­îng vµ gi¸ trÞ nhÊt lµ khu vùc nµy chiÕm 48,8% tû träng gi¸ trrÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong tØnh. - XuÊt khÈu n¨m 2000 ®¹t 57,3 triÖu USD t¨ng 10,2% so víi n¨m 1999 . ngoµi ra ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, dÞch vô ®Çu t­ lÞch vµ c¸c lÜnh vùc kh¸c: gi¸o dôc y tÕ còng ph¸t triÓn m¹nh, gãp phÇn lµm t¨ng tæng møc l­u chuyÓn hµng ho¸, dÞch vô cña tØnh. §Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ nh­ trªn bªn c¹nh sù quan t©m gióp ®ì , chØ ®¹o cña tØnh Uû, UBND tØnh, thµnh phè cïng toµn thÓ nh©n d©n cßn cã sù ®ãng gãp to lín cña c¸c ngµnh kinh tÕ trong ®ã cã ngµnh Ng©n hµng nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ sù ho¹t ®éng tÝch cùc cã hiÖu qu¶ cña Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh, thùc sù ®ãng vai trß lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng cña sù nghiÖp ph¸t triÒn kinh tÕ x· héi cña tØnh nhµ. 29
  30. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 2.1.2. Sù ra ®êi vµ bé m¸y tæ chøc ho¹t ®éng cña Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. Thùc hiÖn nghÞ quyÕt III kho¸ VI cña ban chÊp hµnh TW §¶ng vµ NghÞ quyÕt 53/H§BT ngµy 26/03/1998 cña héi ®ång Bé tr­ëng chuyÓn Ng©n hµng sang h¹ch to¸n kinh doanh vµ h×nh thµnh hÖ thèng Ng©n hµng 2 cÊp. Tõ ngµy 01/07/1998 Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam ra ®êi vµ ®i vµo ho¹t ®éng. Cïng víi sù ra ®êi cña hÖ thèng Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam nãi chung, th¸ng 8 n¨m 1988 Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh ®­îc thµnh lËp. TiÒn th©n lµ Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Hµ Nam Ninh (1988 - 1992) sau ®ã Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam Hµ (1992 - 1996) vµ ®Õn nay lµ Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. Tõ khi thµnh lËp Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh ®· dÇn xãa bá c¬ chÕ qu¶n lý b¸o cÊp chuyÓn sang kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. §Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ho¹t ®éng phô hîp víi c¬ chÕ míi, c¬ cÊu tæ chøc cña Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh còng tõng b­íc hoµn thiÖn vµ ®Õn nay c¬ cÊu tæ chøc häat ®éng cña chi nh¸nh ®· c¬ b¶n æn ®Þnh. Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh gåm cã Héi së chi nh¸nh, mét chi nh¸nh trùc thuéc lµ Ng©n hµng c«ng th­¬ng tp Nam §Þnh vµ 4 v¨n phßng giao dÞch n¨m r¶i r¸c trong thµnh phè. T¹i héi së chÝnh, c¬ cÊu tæ chøc gåm cã: - Ban gi¸m ®èc. - Phßng nguån vèn. - Phßng kinh doanh ®èi néi. - Phßng kinh doanh ®èi ngo¹i. - Phßng kÕ to¸n - ®iÖn to¸n. - Phßng kiÓm so¸t. - Phßng tæ chøc hµnh chÝnh. - Phßng ng©n quü. - Phßng kÕ ho¹ch. 1.3. C¬ cÊu phßng kÕ to¸n cña Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. 30
  31. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n Ng©n hµng lµ mét tËp hîp c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn t¹i 1 Ng©n hµng ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n víi ®Çy ®ñ chøc n¨ng ghi chÐp, ph¶n ¸nh th«ng tin vµ kiÓm tra ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh lµ mét ®¬n vÞ kinh doanh trùc tiÕp thuéc cÊp c¬ së, giao dÞch trùc tiÕp víi kh¸ch hµng. V× vËy bé phËn kÕ to¸n cña chi nh¸nh lµ 1 bé phËn kinh tÕ quan träng, chÊt l­îng ho¹t ®éng cña nã ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Lµ ®Çu mèi c¸c th«ng tin nªn ph¶i tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n mét c¸ch toµn diÖn, ®¶m b¶o ®­îc c¸c yªu cÇu cña Ng©n hµng gióp viÖc qu¶n lý th«ng tin ®­îc dÔ dµng thuËn tiÖn. S¬ ®å tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh (VÏ). Phßng kÕ to¸n cña Ng©n hµng c«ng tØnh Nam §Þnh bao gåm cã 16 ng­êi trong ®ã cã 1 tr­ëng phßng, 1 phã tr­ëng phßng vµ 14 thanh to¸n viªn. Sù phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c tæ kÕ to¸n còng nh­ viÖc thùc hiÖn c¸c mèi quan hÖ chØ ®¹o, quan hÖ t¸c nghiÖp mét c¸ch chÆt chÏ vµ hiÖu qu¶ ®· gãp phÇn t¨ng c­êng khèi l­îng c¸c nghiÖp vô, cñng cè vµ tõng b­íc hoµn thiÖn c«ng t¸c xö lý vµ theo dâi quy tr×nh h¹ch to¸n nh»m ®¶m b¶o 1 quy tr×nh h¹ch to¸n kÕ to¸n võa cô thÓ, râ rµng, chÝnh x¸c, kÞp thêi, võa ph¶n ¸nh tæng hîp t×nh h×nh kinh doanh. Mçi phßng ban trong Ng©n hµng cã chøc n¨ng nhiÖm vô kh¸c nhau nh­ng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, hç chî nhau trong ho¹t ®éng kinh doanh nh»m ®¹t tíi môc tiªu chung lµ lîi nhuËn ngµy cµng t¨ng vµ ®¶m b¶o “ph¸t triÓn v÷ng ch¾c - an toµn - hiÖu qu¶”. C¸n bé c«ng nh©n viªn toµn chi nh¸nh cã 194 ng­êi trong ®ã cã nhiÒu ng­êi c¸n bé ®· tèt nghiÖp ®¹i häc, cao ®¼ng, mét sè c¸n bé ®ang häc cao häc, t¹i chøc t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc. Nh×n chung c¸n bé c«ng nh©n viªn cña chi nh¸nh ®Òu cã tr×nh ®é chuyªn m«n v÷ng vµng, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm víi nghÖ nghiÖp. Sau khi xo¸ bá c¬ chÕ bao cÊp chuyÓn sang h¹ch to¸n kinh doanh vµ nhÊt lµ tõ khi ph¸p lÖnh Ng©n hµng (5/1999) ra ®êi còng nh­ c¸c Ng©n hµng th­êng m¹i kh¸c, Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh lµm chøc n¨ng nhiÖm vô: “NhËn tiÒn göi vµ kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n”. 2.1.1. T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Tõ khi thµnh lËp chi nh¸nh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh ®· tr¶i qua nhiÒu biÕn ®éng víi nh÷ng khã kh¨n thö th¸ch to lín. Hai lÇn t¸ch Ng©n 31
  32. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh hµng, n¨m 1993 tõ Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Hµ Nam Ninh ®æi thµnh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam Hµ, n¨m 1996 ®æi thµnh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. Víi sè vèn huy ®éng ban ®Çu coµn Ýt, l­îng kh¸ch hµng cho vay khiªm tèn l¹i ch­a cã kinh nghiÖm trong kinh doanh nªn ho¹t ®éng cña chi nh¸nh trong nh÷ng n¨m ®Çu gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Nh­ng víi tinh thÇn v­ît khã ®i nªn cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña tØnh, ngµnh Ng©n hµng nâi chung vµ chi nh¸nh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh nãi riªng ®· kh«ng ngõng ®æi míi ph­¬ng thøc ho¹t ®éng, n©ng cao chÊt l­îng phôc vô kh¸ch hµng chu ®éng n¨m b¾t nhu cÇu cña thÞ tr­êng, tÝch cùc khai th¸c c¸c dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh, më réng diÖn ®Çu t­ kh¸ch hµng víi mäi thµnh phÇn kinh tÕ, tõng b­íc thay ®æi c¬ cÊu ®Çu t­ phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña tõng ngµnh nghÒ ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô th­¬ng m¹i cña kinh tÕ truyÒn thèng còng nh­ c¸c kh¸ch hµng míi. C¸c dÞch vô thanh to¸n cña chi nh¸nh ngµy cµng ®a d¹ng phong phó ®¸p øng mäi nhu cÇu thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ. V× vËy trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ho¹t ®éng cña chi nh¸nh ®· tõng b­íc tr­ëng thµnh vµ ph¸t triÓn trªn moij ho¹t ®éng: huy ®éng vèn, ®Çu t­ cho vay, më réng m¹ng l­íi thanh to¸n vµ trë thµnh mét trong nh÷ng chi nh¸nh quan träng cña hÖ thèng Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam. 2.1.4.1. C«ng t¸c huy ®éng vèn. Vèn huy ®éng lµ nguån vèn chñ yÕu ®Ó kinh doanh cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i. Víi ph­¬ng ch©m “ ®i vay ®Ó cho vay” vµ ®Ó tù chñ ®­îc nguån vèn ®¸p øng ®Çy ®ñ, kÞp thêi c¸c nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ trªn ®Þa bµn, Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh rÊt chó träng tíi c«ng t¸c huy ®éng vèn tiÒn tÖ t¹m thêi nhµn rçi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ d©n c­. §Ó c«ng t¸c huy ®éng vèn ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao, trong thêi gian qua chi nh¸h Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh ®· lu«n b¸m s¸t ®Þnh h­íng vµ sù chØ ®¹o cu¶ Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam, chñ ®éng tÝch cùc khai th¸c nguån vèn trªn c¬ së ph¸t triÓn c¸c dÞch vô kinh doanh vµ dÞch vô Ng©n hµng, t¹o ra mét chÝnh s¸ch l·i suÊt hîp lý, chÝnh s¸ch kh¸ch hµng hÕt søc mÒm dÎo ®Ó thu hót kh¸ch hµng göi tiÒn. Bªn c¹nh ®ã , chi nh¸nh ®· triÓn khai kÞp thêi ®ång bé ch­¬ng tr×nh giao dÞch tiÕt kiÖm trªn m¸y vi tÝnh, ®¶m b¶o tèt, an toµn vµ thuËn lîi cho kh¸ch hµng göi tiÒn vµ rót tiÒn. Ngoµi ra, chi nh¸nh cßn chó träng quan t©m viÖc båi d­ìng ®éi ngò c¸n bé phong c¸ch, lÒ lèi lµm viÖc v¨n minh, lÞch sù, tiÕp tôc n©ng cÊp, cñng cè c¸c quü tiÕt kiÖm khang trang s¹ch ®Ñp t¹o niÒm tin cho kh¸ch hµng. B»ng nh÷ng viÖc lµm ®ã nªn hµng n¨m nguån huy ®éng ®­îc cña chi nh¸nh ®Òu t¨ng cao. B¶ng 1: T×nh h×nh huy ®éng vèn. §¬n vÞ: triÖu ®ång 32
  33. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Tªn chØ tiªu N¨m 1999 N¨m 2000 T¨ng gi¶m so víi n¨m tr­íc +,- % Tæng nguån huy ®éng vèn. 435861 508503 + 72642 + 17% i –VND. 252013 228305 -23708 -9% 1. TiÒn göi cña tæ chøc kinh 66953 84422 + 17469 +26% tÕ. 2. TiÒn göi tiÕt kiÖm + kú 185060 143883 - 41177 -22,2% phiÕu. ii – Ngo¹i tÖ quy VND. 183848 280198 + 96350 +52% 1. TiÒn göi cña c¸c tæ chøc 7956 14547 + 6591 +82,8% kinh tÕ. 2. TiÒn göi tiÕt kiÖm + kú 175892 265651 + 89759 + 51%. phiÕu. N¨m 2000 c«ng t¸c huy ®éng vèn cã nhiÒu khã kh¨n h¬n c¸c n¨m tr­íc biÕn ®æi liªn tôc g©y t©m lý kh«ng æn ®Þnh cho kh¸ch hµng göi tiÒn, mÆt kh¸c kinh tÕ cña tØnh ph¸t triÓn, c¸c hé më réng kinh doanh., nhu cÇu tiªu dïng mua s¾m cña nh©n d©n t¨ng cao. Tæng nguån vèn huy ®éng n¨m 2000 ®¹t 508503 triÖu ®ång t¨ng so víi n¨m 1999 lµ 72642 triÖu ®ång, b»ng 1,7% v­ît kÕ ho¹ch 12% 2.1.4.2. C«ng t¸c sö dông vèn. Víi môc tiªu phÊn ®Êu hoµn thµnh c¸c chØ tiªu kinh doanh ®· ®Ò ra, t¨ng tr­ëng h¬n c¸c n¨m tr­íc vµ ®¶m b¶o môc tiªu “ph¸t triÓn v÷ng ch¾c,an toµn, hiÖu qu¶”. MÆc dï trong nh÷ng n¨m 200 t×nh h×nh ph¸t triÓn cña tØnh vÉn h¹n chÕ nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m cã biÓu hiÖn ch÷ng l¹i, gi¸ c¶ cã chiÒu h­íng gi¶m thÊp lµm cho tèc ®é tÝn dông cñ Ng©n hµng chËm l¹i. Song víi tinh thÇn quyÕt t©m cña toµn chi nh¸nh tõ l·nh ®¹o ®Õn c¸n bé nghiÖp vô nhÊt ;µ c¸n bé tÝn dông ®· t¨ng c­êng kh©u tiÕp thÞ, tÝch cùc chñ ®éng t×m kiÕm phÇn kinh tÕ quèc doanh, ngoµi quèc doanh, d©n doanh ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c¸c dù ¸n, n¾m b¾t nhu cÇu vay vèn cña mäi ®èi t­îng, tÊt c¶ c¸c thµh phÇn kinh tÕ quèc doanh, ngoµi quèc doanh, d©n doanh ®Æc biÖt quan t©m ®Õn vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ quèc doanh ngµnh mòi nhän cña tØnh nh­: kiÖn ®Ó c¸c ®¬n vÞ tham gia ®Êu thÇu c¸c dù ¸n treong toµn quèc. Thùc hiÖn kÞp thêi chiÕn l­îc ­u ®·i kh¸ch hµng truyÒn thèng, kh¸ch hµng lín lµm ¨n cã hiÖu qu¶. Thùc hiÖn quy tr×nh cho vay nhanh gän 33
  34. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh nh­ng vÉn ®¶m b¶o c¬ chÕ, chÕ ®é, toµn ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kh¸ch hµng giao dÞch. Qua b¶ng sè 2, chóng ta thÊy n¨m 2000 ngoµi viÖc gi÷ v÷ng c¸c kh¸ch hµng truyÒn thèng cã uy tÝn víi NH, chi nh¸nh cßn ph¸t triÓn thªm ®­îc 936 kh¸ch hµng vay míi n©ng tæng sè kh¸ch hµng vay lªn 2051 kh¸ch hµng víi tæng d­ nî lµ 309137 triÖu ®ång (bao gåm c¶ VND, ngo¹i tÖ quy VND vµ nî ®· ®­îc khoanh) t¨ng 65594 triÖu ®ång so víi n¨m 1999, ®¹t møc t¨ng tr­ëng 39,6% so víi n¨m 1999. §¶m b¶o ho¹t ®éng cho vay lµ ho¹t ®éng sinh lêi chñ yÕu cña NHCT tØnh Nam §Þnh. §i ®«i víi t¨ng tr­ëng tÝn dông, chi nh¸nh lu«n quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao chÊt l­îng ®Çu t­, trong n¨m kh«ng cã nî qu¸ h¹n míi ph¸t sinh, nî qu¸ h¹n cò gi¶m 425 triÖu ®ång trong ®ã gi¶m 300 triÖu ®ång nî khã ®ßi. §Õn 31/12/2000 nî qu¸ h¹n vµ nî chê sö lý cßn 1816 triÖu ®ång chiÕm 0,8% trong tæng d­ nî. 2.1.4.3. C«ng t¸c kÕ to¸n tµi chÝnh. C«ng t¸c kÕ to¸n tµi chÝnh trong ng©n hµnglµ mét phÇn then chèt ®Ó thu hót kh¸ch hµng vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c dÞng vô ®Ó phôc vô kh¸ch hµng ®­îc tèt h¬n. Chi nh¸nh ®a t¨ng c­êng kû c­¬ng trong c«ng t¸c kÕ to¸n, ®¶m b¶o tu©n thñ ph¸p luËt vµ chÕ ®é kÕ to¸n ®· ®­îc Nhµ n­íc vµ ngµnh quy ®Þnh. C¸c nguyªn t¾c b¶o mËt sè d­ tiÒn göi, tiÒn vay còng nh­ mäi ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn kh¸ch hµng ®Òu ®­îc tu©n thñ nghiªm tóc. Nhê thùc hiÖn viÖc thanh to¸n ®iÖn tö qua m¹ng Swift víi c¸c ng©n hµng trong cïng hÖ thèng vµ víi ®éi ngò c¸n bé ngµy cµng n©ng cao tr×nh ®é khoan häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn nªn c«ng t¸c thanh to¸n vµ ®iÒu hµnh vèn ®¶m b¶o nhanh chãng chÝnh x¸c tËp trung. C«ng t¸c chuyÓn tiÒn vµ quyÕt to¸n cuèi n¨m ®­îc thùc hiÖn nhanh gän an toµn vµ ®¹t chÊt l­îng tèt. Kh¸ch hµng më tµi kho¶n giao dÞch c¶ tiÒn göi vµ tiÒn vay lµ 3085 kh¸ch hµng t¨ng 1016 kh¸ch hµng so víi n¨m 1999. N¨m 2000 khèi l­îng thanh to¸n qua chi nh¸nh t¨ng cao, doanh sè thanh to¸n ®¹t 7609419 triÖu ®ång trong ®ã thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®¹t 7399652 triÖu ®ång. 2.1. Thùc tr¹ng vÒ tæ chøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NH c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. Tæ chøc c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ mét trong nh÷ng chøc n¨ng quan träng cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c nghiÖp vô kh¸c, c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i lu«n quan t©m ®Õn viÖc ®æi míi v«ng nghÖ thanh to¸n ®Ó c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ngµy cµng ®­îc më réng vµ ph¸t triÓn kh«ng chØ trong c¸c kh¸ch hµng vèn cã tr­íc ®©u cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ x· héi mµ cßn cã c¸c kh¸ch hµng c¸ nh©n, mé thÞ tr­êng tiÒm n¨ng réng lín cña Ng©n hµng. ViÖc cuèn 34
  35. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh hót c¸c dßng vèn lu©n chuyÓn qua hÖ thèng Ng©n hµng kh«ng chØ hµm nghÜa kh¬i th«ng, ®Èy nhanh tèc ®é thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ mµ cßn t¹o ra nguån vèn lín ®Ó ®Çu t­ cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ, mÆt kh¸c l­îng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong tæng ph­¬ng tiÖn thanh to¸n cµng lín th× l­îng tiÒn mÆt trong l­u th«ng cµng Ýt sÏ t¸c ®éng trøc tiÕp ®Õn ®iÒu hoµ l­u th«ng tiÒn tÖ gãp phÇn cñng cè søc mua cña ®ång tiÒn. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh×n chung khèi l­îng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®µng ngµy cµng cñng cè vµ ph¸t triÓn ë c¸c Ng©n hµng. Tr­íc t×nh h×nh ph¸t triÓn chung cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt , Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh, ®· tõng b­íc c¶i tiÕn ®æi míi c«ng t¸c thanh to¸n ®Æc biÖt lµ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt , lu«n thi hµnh mét c¸ch linh ho¹t ®óng ®¾n c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn ban hµnh thùc thi c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Bªn c¹nh ®ã chi nh¸nh còng thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ Ng©n hµng víi viÖc tiÕn hµnh x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh øng dôn tin häc vµo hÖ thèng thanh to¸n, nhê cã sù øng dông nµy mµ chi nh¸nh ®· chÊm døt ®­îc t×nh tr¹ng ¸ch t¾c trong thanh to¸n, kh«ng nh÷ng thÕ cßn gi¶m ®­îc thêi gian mét c¸ch tèi ®a th«ng qua viÖc thanh to¸n qua m¹ng vi tÝnh nèi m¹ng trong toµn hÖ thèng Ng©n hµng, ngoµi ra chi nh¸nh lu«n chó träng ®Õn c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé thanh to¸n thµnh th¹o vÒ nghiÖp vô, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao, lµm viÖc cã khoa häc gióp cho c«ng t¸c thanh to¸n ®­îc tiÕn hµnh nhanh chãng chÝnh x¸c lµm thay ®æi c¨n b¶n vÒ chÊt trong ho¹t ®éng kÕ to¸n Ng©n hµng. ChÝnh nhê cã nh÷ng viÖc lµm nµy mµ c«ng t¸c thanh to¸n cñ cho nh¸nh kh«ng ngõng ®æi míi vµ ph¸t triÓn t¹o ®­îc lßng tin n¬i kh¸ch hµng. V× vËy ngµy cµng cã nhiÒu kh¸ch hµng ®Õn më tµi kho¶n tiÒn göi t¹i chi nh¸nh. tæng sè l­îng kh¸ch hµng më tµi kho¶n tiÒn göi t¹i chi nh¸nh n¨m 2000 lµ 3085 kh¸ch hµng t¨nmg 1016 kh¸ch hµng so víi n¨m 1999. §Ó ®¸nh gi¸ ®­îc nh÷ng thµnh tùu trong c«ng t¸c thanh to¸n t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh trong thêi gian qua, ta cã thÓ m« t¶ t×nh h×nh thanh to¸n th«ng qua b¶ng 3. Qua b¶ng 3 chóng ta thÊy. N¨m 1998, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®¹t doanh sè 8060191 triÖu ®ång chiÕm 80% trong tæng sè khèi l­îng thanh to¸n chung, cßn thanh to¸n b»ng th­¬ng m¹i chØ chiÕm 14% víi doanh sè ®¹t 1325413 triÖu ®ång. Nh­ vËy, n¨m 1998 c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh chiÕm tû träng rÊt lín trßng tæng khèi l­îng thanh to¸n chung, c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· ®­îc kh¸ch hµng sö dông víi khèi l­îng lín vµ dÇn thay thÕ ®­îc c¸c h×nh th­cs thanh to¸n b»ng th­¬ng m¹i. N¨m 1999 c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®­îc kh¸ch hµng sö dông ngµy cµng nhiÒu h¬n (trõ h×nh thanh to¸n b»ng sÐc) víi doanh sè ®¹t 884387 triÖu ®ång t¨ng h¬n n¨m 1998 lµ 783296 triÖu ®ång mÆc dï trong n¨m tû träng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cã gi¶m h¬n so víi n¨m 1998 nh÷ng vÉn 35
  36. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh chiÕm tû träng rÊt cao 81% trong tæng sè thanh to¸n chung. Doanh sè thanh to¸n b»ng th­¬ng m¹i còng t¨ng h¬n so víi n¨m 1998 ®¹t 2142595 triÖu ®ång nh÷ng ®©y lµ do n¨m 19999 nÒn kinh tÕ cña tØnh t¨ng tr­ëng m¹nh nhu cÇu thanh to¸n cao víi tång doanh sè thanh to¸n lµ 10986082 triÖu ®ång. B­íc sang n¨m 2000, t×nh h×nh kinh tÕ cña tØnh ch÷ng l¹i kÐo theo nhu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng cònh gi¶m chØ ®¹t 7609419 triÖu ®ång gi¶m 3376663 triÖu ®ång so víi n¨m 1999 nh­ng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt l¹i chiÕm tû träng rÊt cao 97,3% trong tæng sè thanh to¸n chung víi doanh sè lµ 7399652 triÖu ®ång. Nh­ vËy, chøng tá r»ng h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· ®­îc kh¸ch hµng sö dông mét c¸ch phæ biÕn vµ ngµy cµng ph¸t triÓn, nã ®· ph¸t huy ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm vèn cã cña nã lµ thuËn lîi, nhanh chãng vµ an toµn, kh¼ng ®Þnh vai trß to lín cña nã trong c«ng t¸c thanh to¸n cña chi nh¸nh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. §Ó thÊy râ ®­îc toµn c¶nh t×nh h×nh thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh trong thêi gian qua chóng ta ®i vµo nghiªn cøu thùc tr¹ng cña tõng h×nh thøc th«ng qua b¶ng 4 . Qu¸ tr×nh trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô gi÷a c¸c t¸c nh©n trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng rÊt phong phó ®a d¹ng víi nhiÒu tÝnh chÊt vµ ®iÒu kiÖn kh¸c nhau, v× vËy viÖc thiÕt lËp nhiÒu h×nh thøc thanh to¸n kh¸c nhau nh»m gióp cho c¸c chñ thÓ thùc hiÖn tèt quy tr×nh thanh to¸n lµ 1 tÊt yÕu. Qua b¶ng sè liÖu sè 4 chóng ta cã thÓ thÊyt¹i chi nh¸nh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh chñ yÕu sö dông 4 hinh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®ã lµ: thanh to¸n sÐc, UNC, UNT, NPTT. Bªn c¹nh 4 h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt chñ yÕu ®ã tÞa chi nh¸nh cßn sö dông c¸c lo¹i thanh to¸n kh¸c: b¶ng kª nép sÐc, b¶ng kª phiÕu chuyÓn kho¶n, b¶ng kª thu phÝ, b¶ng kª thu l·i, b¶ng kª chuyÓn tiÒn néi bé (trong thanh to¸n liªn hµng) lo¹i nµy ®­îc Ng©n hµng sö dông víi tû träng línvÒ c¶ sè mãn vµ doanh sè trong thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt , hµng n¨m ®Òu chiÕm h¬n 50% trong doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. C¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lu«n ®­îc chi nh¸nh chó ý c¶i tiÕn hoµn thiÖn song vÉn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. TÝnh ­u viÖt hay h¹n chÕ cña mçi h×nh thøc thanh to¸n ë 1 khÝa c¹nh nµo ®ã ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua sè l­îng sö dông trong thanh to¸n. 2.2.1.Thanh to¸n b»ng sÐc thanh to¸n. SÐc lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt rÊt h÷u Ých, mÆc dï sÐc ®· ®­îc sö dông réng r·i ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, song ®èi víi 36
  37. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh ViÖt Nam viÖc thanh to¸n b»ng sÐc ®­îc sö dông rÊt h¹n chÕ. Tuy nhiªn tõ sau N§ 30/CP ban hµnh quy ®Þnh vÒ ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc tõng b­íc ®­îc ®Èy m¹nh dÇn dÇn trë thµnh phæ biÕn trong c¸c giao dÞch thanh to¸n, phÇn nµo lµmt¨ng khèi l­îng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong tæng sè thanh to¸n chung cña Ng©n hµng mÆc dï tû träng cßn nhá. Qua b¶ng 4 (t×nh h×nh thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh) cho thÊy khèi l­îng thanh to¸n b»ng sÐc chiÕm 1 tû träng rÊt nhá trong tæng sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Cô thÓ: N¨m 1998, thanh to¸n b»ng sÐc ®¹t ®­îc 55240 mãn víi doanh sè lµ 591.420 triÖu ®ång chiÕm 14,7% trong tæng sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Ta thÊy trong n¨m h×nh thøc thanh to¸n b­ng sÐc ®­îc kh¸ch hµng sö dông réng r·i trong thanh to¸n mÆc dï tû träng cßn nhá nh­ng vÉn ®øng thø 2 trong c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt chØ sau UNC. N¨m 1999 thanh to¸n b»n sÐc cã sù gi¶m sót c¶ vÒ sè mãn vµ doanh sè thanh to¸n so víi n¨m 1998 chØ ®¹t 1741 mãn vµ doanh sè lµ 19896 triÖu ®ång chiÕm 0,52% trong tæng sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt vµ lµ h×nh thøc thanh to¸n thÊp nhÊt trong 4 h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i chi nh¸nh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. Sang ®Õn n¨m 2000 h×nh thøc thanh to¸n b»ng sÐc ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc, tuy gi¶m vÒ sè mãn cßn 1623 mãn nh­ng l¹i t¨ng lªn vÒ doanh sè: 29922 triÖu ®ång chiÕm tû träng 0,85% trong tæng doanh sè thanh to¸n kinh doanh th­¬ng m¹i t¨ng thªm 10026 triÖu ®ång so víi n¨m 1999. Nh­ng mÆc dï t¨ng h¬n so víi n¨m 1999 nh­ng h×nh thøc thanh to¸n nµy v©n chiÕm tû träng rÊt nhá trong thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt chØ chiÕm 0.85%. Qua nh÷ng sè liÖu vÒ thanh to¸n b»ng sÐc t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh chóng ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n b¨ng sÐc ch­a ®­îc phæ biÕn,c¸c kh¸ch hµng sö dông rÊt Ýt so víi c¸c h×nh thøc thanh to¸n kinh doanh th­¬ng m¹i kh¸c. ®Ó lý gi¶i thùc tr¹ng nµy cã mét lý do ®­îc xem nh­ lµ nh÷ng tån t¹i mµ thanh to¸n sÐc lu«n ph¶i ®èi mÆt ®ã lµ: - Do s¶n xuÊt hµng ho¸ trong nÒn kinh tÕ gÆp nhiÒu khã kh¨n, hµng ho¸ s¶n xuÊt ra kh«ng tiªu thô ®­îc, tån kho nhiÒu, chÊt l­îng hµng ho¸ ch­a cao nªn nhu cÇu trao ®æi hµng ho¸ , dÞch vô trong nÒn kinh tÕ gi¶m dÉn ®Õn nhu cÇu thanh to¸n còng bÞ gi¶m sót ®Æc biÖt lµ h×nh thøc thanh to¸n b»ng sec. - Ph¹m vi thanh to¸n sÐc cßn h¹n chÕ, thiÕu mét trung t©m bï trõ sec toµn quèc nªn viÖc tæ chøc thanh to¸n sec gi÷a c¸c Ng©n hµng gÆp nhiÒu khã kh¨n . - Kh¸ch hµng kh«ng thÓ viÕt mét sè tiÒn qu¸ lín nh­ UNC v× tµi kho¶n thanh to¸n sÐc kh«ng ph¶i lóc nµo còng lín nh­ tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n. 37
  38. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh - Ng­êi thô h­ëng kh«ng yªn t©m khi nh©n sÐc v× hä kh«ng ch¾c ch¾n khi nép sÐc vµo Ng©n hµng hä sÏ ®­îc thanh to¸n ngay v× tr­êng hîp tµi kho¶n cña ng­êi ph¸t hµnh sÐc kh«ng cßn hoÆc kh«ng ®ñ sè tiÒn thanh to¸n sÏ mÊt nhiÒu thêi gian vµ ø ®äng vèn . - Nh÷ng tê sÐc nép qu¸ thêi h¹n ph¶i cã x¸c nhËn cña UBND ®¹i ph­¬ng g©y phiÒn hµ co nh÷ng ng­êi thô h­ëng. - SÐc cßn cã thÓ cã sÐc gi¶ lµm cho ng­êi thô h­ëng bÞ thiÖt h¹i. §Ó gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò nµy ®ßi hái ph¶i cã sù nç lùc rÊt lín cña b¶n th©n chi nh¸nh trong c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, cÇn cã dù ®iÒu chØnh hîp lý cña chÕ ®é thanh to¸n hiÖn hµnh ®Ó c«ng t¸c thanh to¸n b»ng sÐc ®­îc ph¸t triÓn. 2.2.1.1. Thùc tr¹ng thanh to¸n b¨ng sÐc chuyÓn kho¶n. B¶ng 5: t×nh h×nh thanh to¸n b»ng sÐc t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. §¬n vÞ: TriÖu ®ång. H×nh thøc N¨m 1998 N¨m 1999 N¨m 2000 Mãn Doanh % Mãn Doanh % Mãn Doanh % sè sè sè SÐc chuyÓn 1282 438114 80,6 1726 15024 77,3 1616 29258 99 kho¶n. SÐc b¶o chi. 53939 105125 19,4 12 4410 22,7 3 270 1 Tæng 55219 543239 100 1738 19434 100 1619 29528 100 (Nguån: b¸o c¸o c«ng t¸c TTKDTM t¹I Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh n¨m 98,99,2000) Víi sè liÖu thÓ hiÖn trªn b¶ng 5 ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n b»ng sÐc chuyÓn kho¶n chiÕm tñ träng cao nhÊt trong tæng sè thanh to¸n b»ng sÐc cña Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. N¨m 1998 thanh to¸n b¨ng sÐc chuyÓn kho¶n ®¹t 1282 mãn víi doanh sè lµ 438114 triÖu ®ång chiÕm 86,6% trong tæng sè thanh to¸n sÐc. N¨m 1999 thanh to¸n b¨ng sÐc chuyÓn kho¶n cã gi¶m sót so víi n¨m 1998 mÆc dï cã t¨ng vÒ sè khèi l­îng giao dÞch víi 1726 mãn nh­ng l¹i gi¶m ®i 423090 triÒu ®ång so víi n¨m 1998 chØ ®¹t 15024 triÖu ®ång. Tuy nhiªn h×nh 38
  39. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh thøc thanh to¸n nµy vÉn chiÕm tû träng lín trong tæng sè doanh sè thanh to¸n b»ng sÐc chiÕm 77,3% . nh­ vËy trong trong h×nh thøc thanh to¸n b¨ng sÐc chuyÓn kho¶m cã gi¶m ®i so víi n¨m 1998 lµ do tæng sè thanh to¸n b»ng sÐc chung gi¶m ®i chø kh«ng ph¶i lµ do h×nh thøc nµy. Sang n¨m 2000 h×nh thøc thanh to¸n nµy ®· tõng b­íc t¨ng lªn cíi doanh sè ®¹t 29258 triÖu ®ång vµ chiÕm tû träng rÊt cao 99% trong tæng sè thanh to¸n b»ng sÐc. Nh­ vËy qua 3 n¨m ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n b»ng sÐc chuyÓn kho¶n lµ h×nh thøc thanh to¸n sÐc chñ yÕu t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. MÆc dï vÒ doanh sè cã gi¶m ®i nh­ng tû träng cña nã th× ngµy cµng cµng t¨ng cao chiÕm ­u thÕ tuyÖt ®èi trong thanh to¸n b»ng sÐc ®iÒu nµy chøng tá thanh to¸n b»ng sÐc chuyÓn kho¶n ®· ph¸t huy ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm cña nã trong c«ng t¸c thanh to¸n sÐc. §ã lµ do thñ tôc trong ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc chuyÓn kho¶n tõ thñ tôc b¸n sÐc, ph¸thµnh sÐc, chuyÓn nh­îng sÐc, nép sÐc, thanh to¸n ®Òu rÊt ®¬n gi¶n, h¬n n÷a kh¸ch hµng tham gai kh«ng ph¶i nép tiÒn ký göi ®mr b¶o thanh to¸n lµm gi¶m bít thñ tôc cã lî cho kh¸ch hµng sö dông. Tuy h×nh thøc thanh to¸n b»ng sÐc chuyÓn kho¶n chiÕm tû träng lín trong c«ng t¸c thanh to¸n b¨ng sÐc nh­ng trong c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt chung th× nã l¹i chiÕm tû träng rÊt nhá: n¨m 1998chiÕm 5,4%, n¨m 1999 chiÕm 0,175 n¨m 2000 chiÕm 0,39% trong tæng sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. ®iÒu nµy nãi lªn r»ng trong c«ng t¸c thanh to¸n h×nh thøc thanh to¸n nµy v·n cßn béc lé nhiÒu h¹n chÕ cÇn ph¶i kh¾c phôc: SÐc chuyÓn kho¶n ®­îc thanh to¸n theo nguyªn t¾c ghi nî tr­íc cã dau , do vËy nÕu thanh to¸n gi÷a 2 kh¸ch hµng cã më tµi kho¶n t¹i 2 chi nh¸nh kh¸c nhau th× qu¸ tr×nh lu«n chuyÓn chøng tõ ph¶i kÐo dµi nghÜa lµ ng­êi thô h­ëng ®· bÞ chiÕm dông vèn ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh kinh doanh cña hä. - SÐc chuyÓn kho¶n chØ ®­îc sö dông nhiÒu trong thanh to¸n c¸c mãn cã gi¸ trÞ nhá v× nã rÊt dÔ bÞ lîi dông ph¸t hµnh qu¸ sè d­ mÆc dïthùc tÕ x¶y ra rÊt Ýt v× bé phËn thanh to¸n viªn ®· kiÓm tra kü khi nhËn chøng tõ. Khi x¶y ra t×nh tr¹ng nµy th× ®¬n vÞ ph¸t hµnh sÏ bÞ ph¹t: ph¹t ph¸t hµnh qu¸ sè d­, ph¸t hµnh chËm tr¶ cßn bªn thô h­ëng ph¶i ®îi ®ñ sè d­ trªn tµi kho¶n cña ng­êi ph¸t hµnh nªn kh«ng thu håi ®­îc vèn ngay, tèc ®é lu«n chuyÓn vèn bÞ gi¶m. 2.2 1.2. Thùc tr¹ng thanh to¸n b»ng sÐc b¶o chi. Nh×n vµo b¶ng 3 ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n b»ng sÐc b¶o chi rÊt Ýt ®­îc kh¸ch hµng sö dông vµ cã xu h­íng ngµy cµng gi¶m. N¨m 1998 thanh to¸n b¨ng sÐc b¶o chi ®¹t 53939 mãn, doanh sè thanh to¸n ®¹t 105125 triÖu ®ång chiÕm tû 19,4% trong tæng sè thanh to¸n sÐc. 39
  40. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh N¨m 1999 thanh to¸n b»ng sÐc b¶o chi gi¶m sót 1 c¸ch nhanh chãng chØ cßn 12 mãn víi doanh sè lµ 4410 triÖu ®ång, sang n¨m 2000 h×nh thøc nµy cßn gi¶m h¬n n÷a cßn cã 3 mãn víi doanh sè lµ 270 triÖu ®ång chØ chiÐem 1% trong thanh to¸n b»ng sÐc. Râ rµng h×nh thøc thanh to¸n nµy kh¸ch hµng sö dông ngµy cµng Ýt, kÓ c¶ trong thanh to¸n sÐc vµ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt th× nã còng chØ chiÕm 1 tû träng rÊt nhá. Nguyªn nh©n cóÆe h¹n chÕ nµy lµ: - SÐc b¶o chi th­êng ®­îc ¸p dông thanh to¸n gi÷a c¸c chñ thÓ kh«ng tÝn nhiÖm l©n nhau vÒ kh¶ n¨ng chi tr¶ hoÆc ng­êi tr¶ tiÒn ®· cã quyÕt ®Þnh xö ph¹t cña Ng©n hµng vÒ viÖc ph¸t hµnh sÐc thanh to¸n chuyÓn kho¶n qu¸ sè d­. - Thñ tôc ph¸t hµnh sÐc b¶o chi cßn nhiÒu phøc t¹pphiÒn hµ v× tr­íc khi ph¸t hµnh kh¸ch hµng ph¶i ®Õn Ng©n hµng n¬i m×nh më tµi kho¶n ®Ó yªu c©u xin lµm thñ tôc b¶o chi sÐc vµ thñ tôc nµy còng phøc t¹p, ®Êy lµ viÖc ph¸t hµnh sÐc b¶o chi trong ph¹m vi cïng tØnh , cßn kh¸c hÖ thèng th× ng­êi mua ph¶i viÕt UNC xin cÊp sÐc b¶o chi nép vµo ng©n hµng phôc vô m×nh. - Khi tiÕn hµnh b¶o chi sÐc, ng­êi ph¸t hµnh sÐc ph¶i l­u ký quÜ mét kho¶n tiÒn b»ng sè tiÒn ghi trªn sÐc. Do ®ã ng©y ra t×nh tr¹ng ø ®äng vèn cña ng­êi ph¸t hµnh trong khi sè tiÒn n¶y kh«ng d­¬c phÐp sö dông vµ còng kh«ng ®­¬c h­ëng l·i, lµm c¶n trë nhiÒu trong qu¸ tr×nh quay vßng vèn va kinh doanh cña hä. 2.2.2. Thùc tr¹ng c«ng t¸c thanh to¸n UNC - chuyÓn tiÒn. 2.2.2.1. UNC. Víi sè liÖu b¶ng 4, chóng ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n b»ng UNC lµ h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®­îc kh¸ch hµng sö dông nhiÒu nhÊt trong sè c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng chóng t«i tØnh Nam §Þnh. N¨m 1998 sè mãn nî thanh to¸n b»ng UNC ph¸t sinh lµ676807 mãn víi doanh sè thanh to¸n ®¹t®­îc lµ 3284728 triÖu ®ång chiÕm 40,75% tæng doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. N¨m 1999 h×nh thøc thanh to¸n nµy kh«ng ngõng t¨ng lªn mÆc dï chØ ph¸t sinh 22782 mãn nî nh­ng doanh sè thanh to¸n l¹i t¨ng lªn ®¹t 3550784 triÖu ®ång t¨ng thªm 266056 triÖu ®ång so víi n¨m 1998, chiÕm tû träng cao trong tæng daonh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt víi 40,2% . N¨m 2000 h×nh thøc thanh to¸n nµy cã sù gi¶m sót so víi n¨m 1999 doanh sè thanh to¸n ®¹t 3326157 triÖu ®ång, gi¶m 224627 triÖu ®ång so víi n¨m 1999, nh­ng tû träng cña nã trong tæng soanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt l¹i chiÕm vÞ trÝ lín víi 45% . Nh­ vËy qua 3 n¨m 1999-2000 chóng ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n b»ng UNC kh«ng ngõng t¨ng lªn so víi c¸c h×nh thøc thanh to¸n 40
  41. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh kh«ng dïng tiÒn mÆt kh¸c. §iÒu nµy kh¼ng ®Þnh nh÷ng ­u ®iÓm v­ît tréi cña nã ®· ®­îc c¸c kh¸ch hµng chÊp nhËn vµ sö dông réng r·i trong nÒn kinh tÕ. H×nh thøc thanh to¸n UNC ®­îc kh¸c hµng sö dông phæ biÕn v× nã lµ h×nh thøc thanh to¸n cã quy tr×nh thanh to¸n ®¬n gi¶n dÔ sö dông trong qu¸ tr×nh thanh to¸n h¬n n÷a nã cßn ®­îc ¸p dông trong hÇu hÕt c¸c nghiÖp vô thanh to¸n: thanh to¸n néi bé, bï trõ, liªn hµng vµ ph¹m vi thanh to¸n cña nã rÊt réng trong c¶ n­íc: thanh to¸n cïng hÖ thèng, kh¸c hÖ thèng, c¸c tØnh, ngoµi tØnh. Khi ng­êi sö dông h×nh thøc thanh to¸n nµy th× hä lu«n ®­îc ®¶m b¶o quyÒn lîi , ®Æc biÖt lµ ®èi víi ng­êi mua v× ng­êi mua cã quyÒn kiÓm so¸t hµng ho¸ c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng tr­íc khi tr¶ tiÒn cho ng­êi b¸n. Thñ tôc thanh to¸n cña h×nh thøc thanh to¸n nµy rÊt ®¬n gi¶n vf khi ng­êi mua nhËn ®­îc hµng ho¸ th× chØ cÇn ®Õn Ng©n hµng phôc vô m×nh tËp UNC theo mÉu in s½n ®Ó trÝch tµi kho¶n tiÒn göi tµi kho¶n tiÒn göi cñm×nh ®Ó tr¶ cho ng­êi mua chØ trong vßng 1 ngµy lµm viÖc Ng©n hµng ph¶i hoµn tÊt lÖnh cho ®ã vµ khi Ng©n hµng phôc vô b¸n. Nh­ vËy thñ tôc thanh to¸n ®¬n gi¶n, t«c ®é thanh to¸n nhanh vµ ph¹m vi thanh to¸n réng ®ã lµ nh­ìng ­u viÖt cña h×nh thøc UNC so víi c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt kh¸c. 2.2.2.2 Thùc tr¹ng thanh to¸n b»ng sÐc chuyÓn tiÒn. - Thùc tÕ nh×n vµo sè liÖu cña b¶ng 4 ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n thanh to¸n b»ng sÐc chuyÓn tiÒn chiÕm mét tû träng rÊt thÊp c¶ vÒ doanh sè thanh to¸n còng nh­ sè mãn so víi tæng sè thanh to¸n sÐc vµ tæng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. ®iÒu nµy chøng tá kh¸ch hµng sö dông h×nh thøc thanh to¸n nµy rÊt Ýt. N¨m 1998 sè mãn sÐc chuyÓn tiÒn ®¹t 19 mãn v¸ doanh sè thanh to¸n lµ 48081 triÖu ®ång chiÕm 0,6% trong tæng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. N¨m 1999 møc thanh to¸n h×nh thøc nµy cßn thÊp h¬n nhiÒu chØ ®¹t 3 mãn víi doanh sè lµ 462 triÖu ®ång chiÕm 0,01% tæng doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Sang n¨m 2000 h×nh thøc nµy vÉn tiÕp tôc gi¶m rót chØ ®¹t 4 mãn víi doanh sè thanh to¸n lµ 394 triÖu ®«ngf chØ chiÕm 0,006% doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng kh¸ch hµng Ýt sö dông thanh to¸n b»ng chuyÓn tiÒn ®ã lµ: - Thñ tôc,tr×nh tù lu«n chuyÓn chøng tõ sÐc chuyÓn tiÒn phøc t¹p, qua nhiÒu kh©u trung gian lµm gi¶m tèc ®é thanh to¸n cñ kh¸ch hµng. - Thêi gian gÇn ®©y víi c«ng nghÖ Ng©n hµng hiÖn ®¹i nªn thanh to¸n qua m¹ng ®iÖn tö trong toµn quèc ®· kh¼ng ®Þnh cña m×nh da vËy c«ng viÖc chuyÓn tiÒn ®­îc thùc hiÖn qua m¹ng vi tÝnh ®¶m b¶o cho ng­êi nhËn tiÒn ®­îc nhËn tiÒn mét c¸hc nhanh chãng nhÊt , an toµn, thuËn lîi nhÊt. 41
  42. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 2.2.3. thùc tr¹ng thanh to¸n UNT. Thùc tÕ cho thÊy h×nh thøc thanh to¸n UNT ®­îc kh¸ch hµng sö dông rÊt Ýt , tû träng cña nã chØ chiÕm 1 phÇn kh«ng ®¸ng kÓ trong tæng doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. MÆc dï ph¹m vi thanh to¸n cña h×nh thøc nµy rÊt réng thanh to¸n gi÷a c¸c kh¸ch hµng cã më tµi kho¶n cung chi nh¸nh, kh¸c chi nh¸nh, trong cïng hÖ thèng , kh¸c hÖ thèng, trongtØnh, ngoµi tØnh nh­ng thùc tÕ nã chØ ®­îc dïng ®Ó thanh to¸n liªn hµng trong hÖ thèng. N¨m 1998 h×nh thøc thanh to¸n UNT cã sè mãn ph¸t sinh chØ cã 43 mãn vµ daonh sè thanh to¸n ®¹t 2354 triÖu ®ång chØ chiÕm 0,2% trong tæng doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. N¨m 1999 h×nh thøc thanh to¸n nµy cã chót Ýt biÕn ®æi cã t¨ng lªn nh­ng kh«ng ®¸ng kÓ víi sè mãn lµ 53 mãn, doanh sè thanh to¸n ®¹t 2888 triÖu ®ång chiwms 0,03% tæng doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. T¨ng thªm 534 triÖu ®ång so víi n¨m 1998. N¨m 2000 h×nh thøc thanh to¸n nµy l¹i gi¶m xuèng, sè mãn ph¸t sinh lµ 41 mãn doanh sè thanh to¸n ®¹t 1857 triÖu ®ång chØ chiÕm 0,02% trong tæng doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Qua 3 n¨m ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n UNT chiÕm 1 tû träng rÊt nhá trong tæng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, ®iÒu ®ã chøng tá kh¸ch hµng ®· sö dông rÊt h¹n chÕ h×nh thøc nµy. §Ó lý gi¶i ®iÒu ®ã chóng ta cã thÓ ®­a ra 1 sè nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®ã. - H×nh thøc UNT chØ ®­îc ¸p dông khi c¸c chñthÓ thanh to¸n ®· tho¶ thuËn thèng nhÊt dïng h×nh thøc thanh to¸n UNT víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thanh to¸n ®· ghi trong hîp ®ång kinh tÕ hay ®¬n ®Æt hµng. - Thñ tôc thanh to¸n cña h×nh thøc nµy r¸t phøc t¹p, tr¶i qua nhiÒu kh©u: kh¸ch hµng nép UNT vµo Ng©n hµng phôc vô m×nh nhê thu hé, Ng©n hµng göi cho Ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn , Ng©n hµng ng­êi tr¶ tiÒn kiÓm tra UNT, sè d­ tµi kho¶n cu¶ ng­êi tr¶ tiÒn råi trÝch tiÒn chuyÓn vÒ Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng lóc nµy Ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng míi h¹ch to¸n ®iÒu ®ã lµm gi¶m tèc ®é thanh to¸n kÐo dµi thêi gian, ng­êi thô h­ëng nhËn tiÒn chËm ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña hä. Do nh÷ng h¹n chÕ trªn mµ kh¸ch hµng cña chi nh¸nh sö dông h×nh thøc nµy rÊt Ýt chñ yÕu thanh to¸n cho nh÷ng mãn cã gi¸ trÞ nhá cã tÝnh chÊt th­êng xuyªn nh­: tiÒn ®iÖn , tiÒn n­íc, ®iÖn tho¹i 2.2.4. Thùc tr¹ng thanh to¸n b»ng NPTT. Ng©n phiÕu thanh to¸n lµ mét h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt nh­ng thùc chÊt nã lµ tiÒn mÆt cã gi¸ trÞ lín vµ cã thêi gian hiÖu lùc. Do ®ã viÖc sö dông NPTT thay tiÒn mÆt chØ cã t¸c dông “ch÷a ch¸y” mét c¸ch nhÊt thêi cho sù c¨ng th¼ng vÒ tiÒn mÆt ë n­íc ta nh÷ng n¨m tr­íc ®©y. Tuy nhiªn do nh÷ng 42
  43. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh ­u ®iÓm vµ thuËn lîi trong qu¸ tr×nh thanh to¸n mµ kh¸ch hµng vÉn sö dông ®Ó thanh to¸n. N¨m 1998 h×nh thøc thanh to¸n nµy cã sè mãn ph¸t sinh lµ 29939 mãn, doanh sè thanh to¸n ®¹t 127120 triÖu ®ång chiÕm tû träng 1,5% trong tæng sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cña chi nh¸nh. N¨m 1999 h×nh thøc thanh to¸n nµy cã sù t¨ng lªn ®øng thø 2 trong sè 4 h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt chØ sau UNC mÆc dï sè l­îng sö dông coµn nhá víi 2522 mãn va doanh sè thanh to¸n ®¹t 207078 triÖu ®ång t¨ng thªm 79958 triªô ®ång so víi n¨m 1998, chiÕm 2,3% tæng doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. N¨m 2000 doanh sè thanh to¸n cña h×nh thøc nµy cã sù gi¶m sót chØ ®¹t 136257 triÖu ®ång chiÕm 1,9% tæng doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gi¶m ®i 70821 triÖu ®ång so víi n¨m 1999. MÆc dï h×nh thøc thanh to¸n NPTT ®øng thø 2 trong c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i chi nh¸nh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh nh­ng nh×n chung sè l­îng NPTT ®­îc kh¸ch hµng sö dông vÉn cßn Ýt so víi thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Nguyªn nh©n cñ sù h¹n chÕ nµy lµ: - Môc ®Ých cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ l­u th«ng, chi phÝ b¶o qu¶n, kiÓm ®Õm, in Ên tiÒn. Nh­ng NPTT chØ cã hiÖu lùc trong vßng 3 th¸ng nªn ph¶i bá nhiÒu chi phÝ ®Ó in Ên khi NPTT hÕt thêi h¹n. - NPTT lµ 1 ®ång tiÒn cã mÖnh gi¸ lín, ®­îc l­u th«ng trong 1 thêi h¹n nhÊt ®Þnh do ®ã ph¶i chÞu nhiÒu rñi ro vµ chi phÝ cao. - ViÖc thanh to¸n NPTT gièng nh­ thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt. - Khi vËn chuyÓn ®Ó ®i mua hµng hãa nhÊt lµ nh÷ng mãn lín th× kh«ng ®¶m b¶o an toµn vµ vÉn mang 1 l­îng lín ng©n phiÕu. - Trong thêi gian NPTT l­u hµnh cho ®Õn khi nép vµo Ng©n hµng th× sè tiÒn trªn ng©n phiÕu kh«ng ®­îc h­ëng l·i suÊt nªn nÕu qu¸ tr×nh thanh to¸n diÔn ra kh«ng nhanh chãng th× sÏ lµm kh¸ch hµng bÞ ø ®äng vèn hiÖu qu¶ sö dông kh«ng cao. Qua sù ph©n tÝch vÒ thùc tr¹ng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh, nh×n chung ta thÊy tæng sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®ang ngµy cµng t¨ng cao trong tæng sè thanh to¸n chung, trong ®ã h×nh thøc thanh to¸n UNC vÉn chiÕm tû träng cao vµ t¨ng lªn theo hµng n¨m ng­îc l¹i c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh¸c: UNT, sÐc, NPTT Ýt ®­îc kh¸ch hµng sö dông trong qu¸ tr×nh thanh to¸n nªn tû träng cña chóng chiÕm 1 phÇn rÊt nhá trong thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. 43
  44. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh 2.3. §¸nh gi¸ c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh trong thêi gian qua. 2 3.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong toµn hÖ thèng Ng©n hµng nãi chung vµ ë Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh nãi riªng cã nhiÒu thay ®æi. Ng©n hµng lu«n chó träng ®Õn viÖc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt truyÒn th«ng nh­ UNC, UNT vµ thanh to¸n sÐc. V× vËy c¸c c«ng cô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®ang ph¸t huy ®­îc t¸c dông vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn, nhê ®ã chÊt l­îng dÞch vô thanh to¸n cña Ng©n hµng ngµy 1 t¨ng vf ®em l¹i mét kho¶n thu kh«ng nhá cho Ng©n hµng. Cô thÓ hµng n¨m tû träng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®Òu chiÕm rÊt cao trong tæng doanh sè thanh to¸n chung cña Ng©n hµng: n¨m 1998 chiÕm 86% n¨m 1999 chiÕm 81% va n¨m 2000 chiÕm tû träng rÊt cao víi 97,3%. Doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt n¨m 2000 ®¹t 38438 mãn trÞ gi¸ 7.399.652 triÖu ®ång. N¨m 2000 t¹i Ng©n hµng sè l­îng kh¸ch hµng më tµi kho¶n giao dÞch c¶ tiÒn göi vµtiÒn vay lµ 3085 kh¸ch hµng, t¨ng 1016 kh¸ch hµng so víi n¨m 1999. - Bé phËn thanh to¸n viªn giao dÞch víi kh¸ch hµng lu«n phôc vô tèt yªu cÇu cña kh¸ch hµng, phßng kÕ to¸n lu«n b¸m s¸t c¸c v¨n b¶n chÕ ®é cña ngµnh , triÓn khai kÞp thêi ®Õn toµn bé c¸c bé nh©n viªn qu¸n triÖt vµ thùc hiÖn, n©ng cao ch©t l­îng phcô vô kh¸ch hµng, xö lý nhanh chãng kÞp thêi, chÝnh x¸c mäi nghiÖp vô ph¸t sinh, cã phong c¸ch giao tiÕp v¨n minh, lÞch sù, tËn t×nh h­íng dÉn kh¸ch hµng ®­îc kh¸ch hµng tÝn nhiÖm. - Chi nh¸nh sím ¸p dông tin häc vµo trong c«ng t¸c thanh to¸n toµn hÖ thèng qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ Ng©n hµng lu«n ®­îc quan t©m nh»m kÞp thêi khai th¸c c¸c th«ng tin giao dÞch hµng gnµy ttrªn m¹ng ®ång thêi thiÕt lËp c¸c ch­¬ng tr×nh thanh to¸n ®iÖn tö míi , ch­¬ng tr×nh MISAC. - Mäi nghiÖp vô ph¸t sinh ®Òu ®­îc kiÓm so¸t 1 c¸ch chÆt chÏ vµ gi¶i quyÕt nhanh chãng kÞp thêi nh÷ng chøng tõ ch­a hîp lÖ, hîp ph¸p. 2.3.2.Nh­îc ®iÓm cña c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh c«ng mµ c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· ®¹t ®­îc th× trong c«ng t¸c thanh to¸n vÉn cßn 1 sè yÕu kÐm bÊt cËp cÇn ®­îc quan t©m gi¶i quyÕt. 44
  45. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh - Trong toµn bé c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®­îc Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh ¸p dông th× 1 sè h×nh thøc thanh to¸n: UNT, sÐc cã thñ tôc thanh to¸n phøc t¹p kh«ng thuËn tiÖn , g©y nhiÒu phiÒn hµ cho kh¸ch hµng tõ thñ tôc ph¸thµnh, nép vµ thanh to¸n cho ®Õn ph¹m vi thanh to¸n. nªn ch­a thu hót ®­îc sè ®«ng kh¸ch hµng sö dông . - Tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé kÕ to¸n cßn nhiÒu bÊt cËp so víi yªu cÇu v× ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ lu«n cã sù biÕn ®éng kh«ng ngõng ®Æc biÖt lµ c¬ chÕ nghiÖp vô kÕt to¸n thanh to¸n. V× vËy trong c«ng t¸c tiÕp thu, triÓn khai c¬ chÕ nghiÖp vô míi cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, ch­a thèng nhÊt, hiÖu qu¶ ch­a cao ®«i khi cßn lóng tóng v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh tæ chøc triÓn khai thùc hiÖn. - Thùc tÕ c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt míi chØ phôc vô thanh to¸n cña c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ cßn ®¹ibé phËn d©n c­ ch­a tiÕp cËn ®­îc víi c¸c dÞch vô thanh to¸n cña Ng©n hµng, ®Æc biÖt hä lµ viÖc thanh to¸n b»ng sÐc trong tÇng líp d©n c­ ch­a vÉn cßn lµ ®iÒu míi mÎv× hä vÉn cßn thãi quen sö dông tiÒn mÆt trong thanh to¸n v¶ l¹i møc thu nhËp cña hä ch­a cao, m¹ng l­íi dÞch vô kh«ng s½n sµng tiÕp nhËn h×nh thøc nµy. - T×nh h×nh më tµi kho¶n c¸ nh©n vµ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt qua tµi kho¶n tiÒn göi c¸ nh©n ®· cã dÊu hiÖu kh¶ quan song thanh to¸n b»ng sÐc qua tµi kho¶n c¸ nh©n vÉn chiÕm tû lÖ thÊp. - C«ng t¸c tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o vÒ nh÷ng ­u ®iÓm cña c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ch­a ®­îc chi nh¸nh chó träng quan t©m nªn ng­êi d©n ch­a quan t©m nhiÒu l¨m ®Õn h×nh thøc thanh to¸n nµy, ch­a thÊy ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm v­ît tréi cña c¸c h×nh thøc so víi so víi thanh to¸n b»ng tiÌn mÆt. - Do quy m« ho¹t ®«ng vµ møc vèn ®Çu t­ cña Ng©n hµng cho viÖc l¾p ®Æt, øng dung c¸c trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ thanh to¸n hiÖn ®¹i tiªn tiÕn cßn h¹n hÑp cho nªn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt míi hiÖn ®¹i, tiÖn lîi nhiÒu nh­ thÎ thanh to¸n ch­a ®­îc ¸p dông. Mçi mét m©u thuÉn tron c«ng t¸c thanh to¸n cÇn ph¶i cã sù th¸o gì kÞp thêi cña c¸c nhµ \qu¶n lý Ng©n hµng ®Ó ®¸p øng tèt h¬n vai trß trung t©m thanh to¸n cña nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× vËy ®ßi hái ban l·nh ®¹o Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh cÇn sím nhËn biÕt ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®Ó ph¸t huy ®ång thêi nhanh chãng ph¸t hiÖn ra nh÷ng nh­îc ®iÓm cÇn ®­îc gi¶i quyÕt tõ ®ã ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm ®ã, gióp cho c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dung tiÒn mÆt cña chi nh¸nh ngµy cµng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn h¬n. 45
  46. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Ch­¬ng 3: Mèt sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn vµmë réng c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. 3.1. §Þnh h­íng ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh trong thêi gian tíi. - TÝch cùc chñ ®éng khai th¸c nguån vèn c¶ VND vµ ngo¹i tÖ nh»m chñ ®éng ®­îc vèn trong kinh doanh, ®¸p øng kÞp thêi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cña tØnh , phÊn ®Êu nguån vèn huy ®éng n¨m 2001 t¨ng tõ 22% - 25% víi n¨m 2000. - TiÕp tôc triÓn khai chiÕn l­îc kh¸ch hµng. ®©y m¹nh c«ng t¸c tiÕp thÞ ®Ó më réng vµ ph¸t triÓn kh¸ch hµng tèt, t¨ng c­êng tiÕp cËn, thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n cã hiÖu qu¶ ®Ó ®Çu t­ vèn trung vµ dµi h¹n, ®¸p øng ®Çy ®ñ , kip thêi nhu cÇu vèn l­u ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng ë mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi lÜnh vùc s¶n xuÊt gi÷ vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ quèc doanh, phÊn ®Êu t¨ng tr­ëng c¶ d­ nî lµnh m¹nh c¶ VND vµ ngo¹i tÖ tõ 20% - 22%. - TÝch cùc tham gia ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn t¨ng tèc cña ngµnh dÖt may t¹i tØnh ®Ó Nam §Þnh thùc sù lµ trung t©m dÖtmay khu vùc §ång B»ng S«ng Hång . - PhÊn ®Êu kh«ng ph¸t sinh nî qu¸ h¹n míi, ®Èy m¹nh viÖc xö lý vµ thu håi nî qu¸ h¹n cò , nî kh«ng sinh lêi. - Chñ ®éng t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó ph¸t triÓn nghiÖp vô kinh doanh ®èi ngo¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ, thu hót tèi ®a l­îng ngo¹i tÖ cña c¸c ®¬n vÞ lµm hµng xuÊt khÈu, phôcvô cho c«ng t¸c nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ vµ nguyªn vËt liÖu ®Ó t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞtæ chøc kinh tÕ. §Ó thùc hiÖn ®­îc tèt nh÷ng ®Þnh h­íng nµy, Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh còng ®· ®Ò ra mét sè gi¶i ph¸p thùc hiÖn: - Th­êng xuyªn b¸m s¸t c¸c môc tiªu, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ cñ tØnh vµ nhiÖm vô cña ngµnh Ng©n hµng. TriÓn kahi kÞp thêi vµ thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c v¨n b¶n chÕ ®é cña Ng©n hµng Nhµ n­íc, Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam. - Më réng chiÕn l­îc ­u ®·i, khuyÕn khÝch ®èi víi c¸c ®¬n vÞ, nh÷ng kh¸ch hµng lµm ¨n cã hiÖu qu¶, gi÷ v÷ng c¸c kh¸ch hµng truyÒn thèng, ph¸t triÓn 46
  47. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh quan hÖ tÝn dông víi c¸c kh¸ch hµng míi trªn c¬ së cã lùa chän ®¶m b¶o t¨ng tr­ëng d­ nî lµnh m¹nh, an toµn, bÒn v÷ng. - TiÕp tôc øng dông c«ng nghÖ tin häc tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i vµo quy tr×nh ho¹t ®éng cña Ng©n hµng, khuyÕn khÝch ph¸t huy s¸ng kiÕn vµ c¶i tiÕn kü thuËt nghiÖp vô nh»m kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­oùng dÞch vô. - T¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé chuyªn s©u, t¹o sù ®ång bé trong c¸c mÆt nghiÖp vô, ho¹t ®éng theo LuËt Ng©n hµng vµ LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông. Ph¸t huy søc m¹nh tËp thÓ gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a §¶ng Uû, chÝnh quyÒn c«ng ®oµn, thanh niªn. T¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña cÊp Uû §¶ng, nªu cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, ®µon kÕt né bé , ý thøc lµm chñ tËp thÓ, tr¸ch nhiÖm gi÷a c¸ nh©n vµ t¹p thÓ, quan t©m ®Õn ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong Ng©n hµng. - Tranh thñ sù chØ ®¹o cña tØnh Uû, UBND tØnh, Ng©n hµng cÊp tØnh. KÕt hîp chÆt chÏ víi c¸c ban ngµnh cña tØnh, c¬ quan näi chÝnh, c¬ quan th«ng tin b¸o chÝ. Trªn c¬ së ®ã ®iÒu kkiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng ngµy cµng tèt h¬n. 3.1.2. §Þnh h­íng ph¸t triÓn c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. - Më réng ph¹m vi vµ t¨ng c­êng khèi l­îng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt , thay ®æi kÕt cÊu khèi l­îng tiÒn trong l­u th«ng ®Æc biÖt lµ kÕt cÊu khèi l­îng tiÒn mÆt theo ®Þnh h­íng gia t¨ng tiÒn göi ë Ng©n hµng, gi¶m khèi l­îng tiÒn mÆt trong thanh to¸n, nhanh chãng hoµ vµo c¬ cÊu chung cña nÒn kinh tÕ. - Ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Nhanh chãng hoµ vµo c¬ cÊu chung cña nÒn kinh tÕ. - HiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ th«ng tin, kÕ to¸n vµ xö lý th«ng tin cña Ng©n hµng. - §µo t¹o ®çi ngò c¸n bé kü thuËt cã tr×nh ®é cao, hiÓu biÕt chuyªn m«n nghiÖp vô Ng©n hµng, ®µo t¹o c¸c chuyªn gia thanh to¸n vµ tin häc ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ th«ng tin míi nhÊt, tiªn tiÕn nhÊt phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng ®¹t hiÖu qu¶ cao. 3.2. Mét sè kiªn nghÞ nh»m hoµn thiÖn vµ më réng c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. 47
  48. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Nh×n mét c¸ch kh¸i qu¸t toµn bé qu¸ tr×nh thanh to¸n t¹i chi nh¸nh Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh trong thêi gian qua, chóng ta thÊy thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ h×nh thøc thanh to¸n chñ yÕu cñ c¸c Ng©n hµng, nã ngµy cµng trë nªn quªn thuéc víi mäi ng­êi, ®­îc kh¸ch hµng sö dông rÊt phæ biÕn nªn nã chiÕm 1 tû träng lín trong tæng doanh sè thanh to¸n chung cña Ng©n hµng.Ng©n hµng lu«n quan t©m chó träng ®Õn viÖc hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt: UNC,UNT, NPTT vµ sÐc thanh to¸n. V× vËy c¸c h×nh thøc thanh to¸n nµy dang ph¸t huy ®­îc t¸c dông vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn nhê ®ã chÊt l­îng dÞch vô thanh to¸n cña Ng©n hµng ngµy 1 t¨ng lªn vµ ®em l¹i 1 kho¶n thu kh«ng nhá cho Ng©n hµng. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ thuËn lîi mµ chi nh¸nh ®· thu ®­îc th× c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cßn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n h¹n chÕ. ViÖc hoµn thiÖn h¬n n÷a c¸c h×nh thøc thanh to¸n nµy lµ nhiÖm vô quan träng mµ c¸c ngµnh Ng©n hµng nãi chung vµ Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh nãi riªng ®·, ®ang vµ sÏ cÇn ph¶i lµm. §Ó gãp phÇn vµo c«ng cuéc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt nµy em xin ®­a ra 1 sè kiªn nghÞ nh»m hoµn thiÖn vµ më réng h¬n n÷a c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh. 3.2.1.1 Hoµn thiÖn c¸c c¬ së ph¸p lý. Trong nh÷ng n¨m qua c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh ®· ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao lµ nhê viÖc thùc hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c cã hiÖu qña c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cña ChÝnh phñ còng nh­ cña Ng©n hµng Nhµ n­íc vÒ lÜnh vùc thanh to¸n qua Ng©n hµng. Tuy nhiªn, ®Ó ho¹t ®éng thanh to¸n ph¸t huy ®­îc hÕt kh¶ n¨ng cña nã th× Ng©n hµng Nhµ n­íc, Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam vµ Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh v©n ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu, x©y dùng , c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn c¸c. §Æc biÖt, tr­íc yªu cÇu hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ Ng©n hµng, ®ßi hái sù chÝnh x¸c vµ nhanh chãng trong c«ng t¸c thanh to¸n, chñ yÕu lµ thanh to¸n qua m¹ng ®iÖn tö th× nhÊt thiÕt Ng©n hµng Nhµ n­íc vµ Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam cÇn ph¶i sím bæ sung vµ hoµn thiÖn c¸c v¨m b¶n cã liªn quan ®Õn c¸c chøng tõ ®iÖn tö ngoµi ra cÇn ph¶i ®Ò ra c¸c quy chÕ b¶o mËt, b¶o ®¶m an toµn trong qu¸ tr×nh thanh to¸n, còng nh­ c¶i tiÕn c¸c quy tr×nh kü thuËt cã liªn quan qu¸ tr×nh thanh to¸n ®iÖn tö ®Ó c«ng t¸c thanh to¸n c¸c quy tr×nh kü thuËt cã liªn quan ®Õn thanh to¸n ®iÖn tö lu«n an toµn, chÝnh x¸c vµ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô mét c¸ch nhanh chãng vµ hiÖu qu¶ nhÊt. Ng©n hµng Nhµ n­íc, Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam còng cÇn ph¶i cã nh÷ng ®Ò nghÞ ®Ò xuÊt trong viÖc nghiªn cøu, söa ®æi va bæ sung c¸c quy ®Þnh, quy chÕ kh«ng cßn phï hîp víi ho¹t ®éng thùc tiÔn cña Ng©n hµng ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý cao h¬n trong c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt nh­ luËt vÒ thanh to¸n qua Ng©n hµng hay luËt vÒ sÐc. Cã nh­ vËy th× viÖc c¶i tiÕn c¸c thñ tôc thanh to¸n víi c¸c thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt míi kh¾c phôc 48
  49. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh ®­îc nh­îc ®iÓm trong quy ®Þnh vÒ thanh to¸n. H¬n n÷a Ng©n hµng Nhµ n­íc còng cÇn ph¶i ban hµnh mét quy chÕ ®ång bé toµn diÖn vÒ viÖc d©n c­ më tµi kho¶n tiÒn göi t¹i c¸c Ng©n hµng vµ thanh to¸n qua Ng©n hµng, ®ång thêi x¸c ®Þnh c¸c h×nh thøc, thñ tôc më tµi kho¶n vµ thanh to¸n cña d©n c­ víi ph­¬ng ch©m ®¬n gi¶n, nhanh chãng an toµn vµ chi phÝ thÊp. 3.2.1.2. §Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng Ng©n hµng vµ c¶i tiÕn quy tr×nh c«ng nghÖ. MÆc dï trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam nãi chung vµ Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh nãi riªng cã nh÷ng b­íc nh¶y vät vÒ ®æi míi c«ng nghÖ Ng©n hµng song vÉn ch­a ®ñ ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thùc tÕ. V× vËy ®Ó cã thÓ thanh to¸n cho kh¸ch hµng mét c¸ch nhanh chãng, chÝnh x¸c, an toµn th× Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam vµ Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh cÇn ®æi míi hÖ thèng c«ng nghÖ Ng©n hµng mét c¸ch triÖt ®Ó. Ng©n hµng cÇn ph¶i ®­îc trang bÞ m¸y rót tiÒn tù ®éng AMT vµ hÖ thèng m¸y tÝnh cã kh¶ n¨ng l­u gi÷ th«ng tin vÒ kh¸ch hµng kÓ c¶ mÉu ch÷ ký ®Ó lo¹i h×nh më tµi kho¶n ë mét sè n¬i tiÒn ë nhiÒu n¬i ngaú cµng ph¸t triÓn r«ng r·i. Chóng ta biÕt r»ng, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ Ng©n hµng lµ mét trong 4 ®Þnh h­íng c¬ b¶n cã tÝnh chÊt chiÕn l­îc trong tiÕn hµnh ®æi míi toµn diÖn s©u s¾c hÖ thèng Ng©n hµng. Trong nh÷ng n¨m qua cïng víi ®Þnh h­íng ®æi míi ho¹t ®éng nhµ th× viÖc ®æi míi c«ng nghÖ Ng©n hµng ®­îc Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh ®Æc biÖt coi träng mµ träng t©m h­íng vµo ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c nghiÖp vô Ng©n hµng, t¹o lËp sù ho¹t ®éng toµn diÖn cña 1 Ng©n hµng hiÖn ®¹i, x©y dùng c¬ së kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó hoµ nhËp quèc tÕ tr­íc hÕt lµ vÒ kÕ to¸n. C«ng nghÖ Ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng tiªu chuÈn ®Ó héi nhËp vµ còng chØ cã thÓ hiÖn ®¹i ho¸ b»ng c¸ch dùa vµo nh÷ng thµnh tùu tin häcc. Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh cÇn tiÕn hµnh x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh øng dông thanh to¸n hiÖn ®¹i ®Ó cã thÓ hoµn toµn ®¶m nhËn ®­îc c¸c chøc n¨ng thanh to¸n trong n­íc (thanh to¸n néi bé, thanh to¸n bï trõ, thanh to¸n liªn hµng) vµ thanh to¸n quèc tÕ, gióp cho thêi gian thanh to¸n rót ng¾ng, chÊt l­îng thanh to¸n ®¶m b¶o an toµn chÝnh x¸c. CÇn hoµn chØnh h¬n n÷a hÖ thèng thanh to¸n néi bé Ng©n hµng hiÖn ®¹i ®Ó kÕt nèi tÊt c¶ c¸c chi nh¸nh cu¶ Ng©n hµng trong ph¹m vi c¶ n­íc ®Ó tÊt c¶ c¸c kho¶n thanh to¸n cña kh¸ch hµng trong cïng 1 hÖ thèng sÏ ®­îc thanh to¸n b»ng ®iÖn tö ngay tøc thêi. Nhanh chãng nèi m¹ng thanh to¸n quèc tÕ, sö dông ph­¬ng tiÖn SWIFT ®Ó chuyÓn c¸c kho¶n thanh to¸n ®i vµ nhËn c¸c kho¶n thanh to¸n ®Õn tõ c¸c Ng©n hµng ®¹i lý ë n­íc ngoµi v× c¸c kho¶n thanh to¸n qua SWIFT thùc hiÖn chØ trong vµi gi©y vµ chi phÝ rÊt thÊp. 49
  50. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Thanh Cñng cè hoµn thiÖn hÖ thèng thanh to¸n liªn hµng v× hÖ thèng nµy s÷ xö lý thanh to¸n bï trõ ®éng c¸c kho¶n thanh to¸n ®iÖn tö ph¸t sinh trong c¶ n­íc gi÷a c¸c Ng©n hµng kh¸c hÖ thèng víi nhau. ViÖc thanh to¸n bï trõ tù ®éng b»ng ®iÖn tö vµ c¸c trung t©m xö lý thanh to¸n bï trõ tù ®éng b»ng ®iÖn tö sÏ gióp cho qu¸ tr×nh thanh to¸n ®­îc ®¶m b¶o an toµn, ch¾c ch¾n, nhanh chãng, kÞp thêi. CÇn ph¶i ®Çu t­ vèn ®Ó trang bÞ m¸y mãc hiÖn ®¹i vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn cho lÜnh vùc thanh to¸n ®Ó tõng b­íc hÖ thèng ho¸ c¸c d©y chuyÒn c«ng nghÖ thanh to¸n ph¸t triÓn c¸c phÇn mÒm øng dông tiÕn tiÕn ®Ó b¶o ®¶m sù chÝnh x¸c, nhanh chãng, an toµn sè liÖu trong c¸c dÞch vô thanh to¸n. Tranh thñ ¸p dông c¸c kü thuËt hiÖn ®¹i cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi ®Ó ph¸t triÓn c«ng cô thanh to¸n hiÖn ®¹i lµ con ®­êngng¾n nhÊt vµ tiÕt kiÖm nhÊt. Do hÖ thèng thanh to¸n nèi m¹ng nªn khi gÆp 1 sù cè nhá sÏ ¶nh h­ëng thËm chÝ lµm ng­ng trÖ toµn bé ho¹t ®éng cña m¹ng, v× vËy chi nh¸nh cÇn xem xÐt vµ tÝnh to¸n kÕt squ¶, hiÖu qu¶ vµ cã kÕ ho¹ch ®Çu t­ thiÕt kÕ m¹ng sao cho ®¶m b¶o an toµn vµ kh¾c phôc ®­îc nh÷ng sù cè gÆp ph¶i. H¬n n÷a khi thiÕt kÕ hÖ thèng thanh to¸n cÇn quan t©m ®Õn mét hÖ thèng ®ång bé, thèng nhÊt, quan hÖ qua l¹i gi÷a c¸c Ng©n hµng ë nhiÒu gi¸c ®é kü thuËt còng nh­ tiªu chuÈn ho¸ ®Ó tr¸nh ®­îc nh÷ng khã kh¨n trong kÕt nèi hÖ thèng kü thuËt. Ng©n hµng còng cÇn ph¶i ¸p dông dÞch vô míi, ch¼ng h¹n nh­ dÞch vô Ng©n hµng qua ®iÖn tho¹i. DÞch vô míi nµy sÏ cho phÐp kh¸ch hµng cËp vµo tµi kho¶n 24/24 giê qua ®iÖn tho¹i, kh¸ch hµng cã thÓ thu nhËp th«ng tin vÒ tµi kho¶n, vÒ b¶n sao kª tµi kho¶n t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho kh¸ch hµng tham gia giao dÞch, thanh to¸n qua Ng©n hµng. C¸c Ng©n hµng trong n­íc tuy cã lîi thÕ h¬n c¸c Ng©n hµng n­íc ngoµi vÒ kü thuËt vµ kinh nghiÖm trong thanh to¸n. Tuy nhiªn, Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam, Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh vµ c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i nªn nèi m¹ng trùc tiÕp víi nhau ®Ó thanh to¸n trùc tiÕp rót ng¾n thêi gian thanh to¸n so víi viÖc thanh to¸n qua Ng©n hµng Nhµ n­íc. Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh cÇn nèi m¹ng trùc tiÕp víi Ng©n hµng Nhµ n­íc ®Ó chuyÓn vèn ®­îc nhanhchãng ®¸p øng ®­îc viÖc ®iÒu hoµ vèn trong hÖ thèng cña m×nh ®­îc thuËn lîi. 3.2.2.1.Ng©n hµng c«ng th­¬ng tØnh Nam §Þnh cÇn ph¶i chó träng ®Õn c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé. §Ó n©ng cao ®­îc kh¶ n¨ng v¹ch chiÕn l­îc, ph¸t triÓn c¸c nghiÖp vô vµ c«ng nghÖ thanh to¸n theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸, nh»m thÝch øng ®­îc víi m«i tr­êng c¹nh tranh gi÷a c¸c Ng©n hµng th× c«ng t¸c ®µo t¹o vµ båi d­ìng n©ng cÊp tr×nh ®é nghiÖp vô c¸n bé kÕ to¸n lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc cÇn ph¶i lµm th­êng xuyªn v× vÊn ®Ò con ng­êi lu«n ®­îc ®Æt vµo vÞ trÝ träng t©m. 50