Chuyên đề Phân tích tình hình tài chính thông qua hệ thống Báo cáo tài chính kế toán và các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại công ty xuất nhập khẩu thiết bị điện ảnh - Truyền hình

100 trang nguyendu 3850

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Chuyên đề Phân tích tình hình tài chính thông qua hệ thống Báo cáo tài chính kế toán và các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại công ty xuất nhập khẩu thiết bị điện ảnh - Truyền hình", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

chuyen_de_phan_tich_tinh_hinh_tai_chinh_thong_qua_he_thong_b.doc

Nội dung text: Chuyên đề Phân tích tình hình tài chính thông qua hệ thống Báo cáo tài chính kế toán và các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại công ty xuất nhập khẩu thiết bị điện ảnh - Truyền hình

Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Lời nói đầu Trong nền kinh tế thị trường, mỗi doanh nghiệp là một tế bào kinh tế, là một đơn vị hạch toán độc lập, tiến hành quá trình sản xuất kinh doanh để tạo ra các sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội nhằm thực hiện các mục tiêu về lợi nhuận. Tối đa hoá lợi nhuận là kim chỉ nam cho mọi hoạt động của doanh nghiệp. Muốn vậy, doanh nghiệp cần phải có những quyết sách, chiến lược phù hợp, kịp thời đối với các hoạt động kinh tế của mình. Tuy nhiên, trong nền kinh tế thị trường đa thành phần, nếu chỉ dựa vào khả năng của mình và bỏ qua sự hỗ trợ của các nguồn lực bên ngoài, doanh nghiệp khó có thể đứng vững và phát triển được. Phân tích tình hình tài chính là một công việc thường xuyên và vô cùng cần thiết không những đối với chủ sở hữu doanh nghiệp mà còn cần thiết đối với tất cả các đối tượng bên ngoài doanh nghiệp có quan hệ về kinh tế và pháp lý với doanh nghiệp. Đánh giá được đúng thực trạng tài chính, chủ doanh nghiệp sẽ đưa ra được các quyết định kinh tế thích hợp, sử dụng một cách tiết kiệm và có hiệu quả vốn và các nguồn lực; Nhà đầu tư có quyết định đúng đắn với sự lựa chọn đầu tư của mình; các chủ nợ được đảm bảo về khả năng thanh toán của doanh nghiệp đối với các khoản cho vay; Nhà cung cấp và khách hàng đảm bảo được việc doanh nghiệp sẽ thực hiện các cam kết đặt ra; các cơ quan quản lý Nhà nước có được các chính sách để tạo điều kiện thuận lợi cũng như hỗ trợ cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và đồng thời kiểm soát được hoạt động của doanh nghiệp bằng pháp luật. Báo cáo tài chính kế toán là sản phẩm cuối cùng của công tác kế toán, tất cả các thông tin mà kế toán cung cấp đều được thể hiện trên báo cáo tài chính kế toán cuối kỳ của doanh nghiệp. Chính vì vậy mà chúng ta có thể coi hệ thống báo cáo tài chính kế toán là một tấm gương phản ánh toàn diện về tình hình tài chính, khả năng và sức mạnh của một doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định. Do đó, việc trình bày các báo cáo tài chính kế toán một cách trung thực và khách quan sẽ là điều kiện tiên quyết để phân tích chính xác tình hình tài chính của doanh nghiệp . Nhận thức được tầm quan trọng của việc phân tích tình hình tài chính và đánh giá thực trạng tài chính của một doanh nghiệp, trong thời gian thực tập khoa tài chính – ngân hàng 1
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh tại Công ty XNK thiết bị điện ảnh - truyền hình , nhờ có sự giúp đỡ của giáo viên hướng dẫn và các cán bộ phòng kế toán tài vụ, Ban quản lý của Công ty, em đã mạnh dạn chọn đề tài: "Phân tích tình hình tài chính thông qua hệ thống báo cáo tài chính kế toán và các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại Công ty XNK Thiết bị điện ảnh - truyền hình”. Ngoài phần mở đầu và kết luận, chuyên đề được trình bày với nội dung như sau : Phần I: Lý luận chung về phân tích tình hình tài chính thông qua hệ thống báo cáo tài chính kế toán trong doanh nghiệp Phần II: Phân tích tình hình tài chính của Công ty XNK Thiết bị điện ảnh - truyền hình” chủ yếu thông qua bảng CĐKT và BCKQKD : Phần III: Một số kiến nghị và giải pháp đề xuất nhằm cải thiện tình hình tài chính và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của Công ty XNK Thiết bị điện ảnh - truyền hình . khoa tài chính – ngân hàng 2
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Phần I Lý luận chung về phân tích tình hình tài chính thông qua hệ thống báo cáo tài chính kế toán trong doanh nghiệp & I. Tài chính doanh nghiệp và sự cần thiết phải phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp. 1. Khái niệm về tài chính doanh nghiệp và các mối quan hệ tài chính chủ yếu của doanh nghiệp. 1.1. Khái niệm về tài chính doanh nghiệp : Tài chính doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng không chỉ trong bản thân doanh nghiệp mà cả trong nền kinh tế, nó là động lực thúc đẩy sự phát triển của mỗi quốc gia mà tại đây diễn ra quá trình sản xuất kinh doanh : Đầu tư, tiêu thụ và phân phối, trong đó sự tru chuyển của vốn luôn gắn liền với sự vận động của vật tư hàng hoá. Hoạt động tài chính là một trong những nội dung cơ bản thuộc hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhằm giải quyết các mối quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh được biểu hiện dưới hình thái tiền tệ. Nói cách khác, trên giác độ kinh doanh vốn, hoạt động tài chính là những quan hệ tiền tệ gắn trực tiếp với việc tổ chức, huy động, phân phối, sử dụng và quản lý vốn một cách có hiệu quả. Để nắm được tình hình tài chính của doanh nghiệp mình cũng như tình hình tài chính của các đối tượng quan tâm thì việc phân tích tài chính là rất quan trọng. Thông qua việc phân tích tình hình tài chính, người ta có thể sử dụng thông tin đánh giá tiềm năng, hiệu quả kinh doanh cũng như rủi ro trong tương lai và triển vọng của doanh nghiệp. Bởi vậy, việc phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp là mối quan tâm của nhiều nhóm đối tượng khác nhau như Ban giám đốc (Hội đồng quản trị) các nhà đầu tư, các cổ đông, các chủ nợ, các nhà cho vay tín dụng, nhân viên ngân hàng, các nhà bảo hiểm và kể cả cơ quan Nhà nước cũng như người lao động. Mỗi nhóm người này có nhu cầu thông tin khác nhau, do vậy mỗi nhóm có những xu hướng tập trung vào các khía cạnh riêng trong bức tranh tài chính của một doanh nghiệp. khoa tài chính – ngân hàng 3
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh 1.2: Các mối quan hệ tài chính chủ yếu của doanh nghiệp: Hoạt đônag tài chính của doanh nghiệp rất phức tạp, phong phú và đa dạng, muốn phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp thì trước hết phải hiểu rõ được các mối quan hệ tài chính chủ yếu của doanh nghiệp: 1.2.1: Quan hệ giữa doanh nghiệp với Nhà nước: Quan hệ này phát sinh dưới hình thái tiền tệ, theo hai chiều vận động ngược nhau. Đó là: Ngân sách Nhà nước góp phần hình thành vốn sản xuất kinh doanh (tuỳ theo mức độ và loại hình sở hữu doanh nghiệp); Ngược lại doanh nghiệp phải nộp các khoản thuế, phí, lệ phí theo quy định để hình thành Ngân sách Nhà nước. 1.2.2: Quan hệ giữa doanh nghiệp với các tổ chức trung gian tài chính: Các trung gian tài chính (chủ yếu là ngân hàng ) là cầu nối giữa người có vốn tạm thời nhàn rỗi với người cần vốn để đầu tư kinh tế. Quan hệ này phát sinh khi doanh nghiệp đi vay vốn của các tổ chức tín dụng đồng thời trả chi phí cho việc sử dụng vốn đi vay đó . 1.2.3: Quan hệ giữa doanh nghiệp với thị trường: Với tư cách là một chủ thể kinh doanh, doanh nghiệp có quan hệ với thị trường cung cấp các yếu tố đầu vào và thị trường phân phối đầu ra.Thông qua thị trường, doanh nghiệp có thể xác định nhu cầu sản phẩm và dịch vụ cung ứng, từ đó doanh nghiệp xác định số tiền đầu tư cho kế hoạch sản xuất và tiêu thụ nhằm thoả mãn nhu cầu xã hội và thu được lợi nhuận tối đa với lượng chi phí bỏ ra thấp nhất , đứng vững và liên tục mở rộng thị trường trong môi trường cạnh tranh khốc liệt. Trong nền kinh tế thị trường, ngoài các yếu tố nêu trên, các doanh nghiệp còn phải tiếp cận với thị trường vốn. Doanh nghiệp có thể tạo ra được nguồn vốn dài hạn bằng việc phát hành chứng khoán như kỳ phiếu, cổ phiếu, đồng thời có thể kinh doanh chứng khoán để kiếm lời trên thị trường này. 1.2.4: Quan hệ phát sinh trong nội bộ doanh nghiệp: Biểu hiện của quan hệ này là sự luân chuyển vốn trong doanh nghiệp. Đó là các quan hệ tài chính giữa các bộ phận sản xuất kinh doanh với nhau, giữa các đơn vị thành viên với nhau, giữa quyền sử dụng vốn và sở hữu vốn. Các quan hệ này được biểu hiện thông qua các chính sách tài chính của doanh nghiệp như chính sách phân phối thu nhập, chính sách về cơ cấu vốn, về đầu tư và cơ cấu đầu tư. khoa tài chính – ngân hàng 4
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh 1.2.5: Quan hệ giữa doanh nghiệp với hộ gia đình: Quan hệ này phát sinh khi doanh nghiệp thu hút sức lao động, tiền vốn của các thành viên hộ gia đình để phục vụ cho mục tiêu kinh doanh, đồng thời doanh nghiệp phải trả tiền lương, lãi suất cho họ. 1.2.6: Quan hệ giữa doanh nghiệp với các đối tác nước ngoài: Quan hệ này phát sinh khi doanh nghiệp vay, cho vay, trả nợ và đầu tư với các tổ chức kinh tế nước ngoài. Tóm lại, thông qua các mối quan hệ trên cho thấy tài chính doanh nghiệp đã góp phần hình thành nên nền kinh tế quốc dân. Vì vậy, các doanh nghiệp phải sử dụng đúng đắn và có hiệu quả các công cụ tài chính nhằm thúc đấy doanh nghiệp không ngừng hoàn thiện các phương thức kinh doanh để đạt hiệu quả cao hơn, nếu không sẽ kìm hãm sự phát triển của toàn bộ hệ thống tài chính quốc gia. 2. Sự cần thiết phải phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp. Trong môi trường cạnh tranh gay gắt trên nhiều lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế thị trường hiện nay, các doanh nghiệp muốn đứng vững và phát triển được thì phải bảo đảm một tình hình tài chính vững chắc và ổn định. Muốn vậy phải phân tích được tình hình tài chính của doanh nghiệp. Phân tích tài chính là nghiên cứu khám phá hoạt động tài chính đã được biểu hiện bằng con số. Cụ thể hơn , phân tích tình hình tài chính là quá trình xem xét, kiểm tra, đối chiếu và so sánh số liệu về tài chính hiện hành với quá khứ mà nếu không phân tích thì các con số đó chưa có ý nghĩa lớn đối với những người quan tâm đến tình hình tài chính của doanh nghiệp. Nhiệm vụ của phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp là sử dụng các công cụ, phương pháp và kỹ thuật để làm các con số nói lên thực chất của tình hình tài chính của doanh nghiệp. Các quyết định của người quan tâm sẽ chính xác hơn nếu như họ nắm bắt được cơ chế hoạt động tài chính thông qua việc sử dụng thông tin của phân tích tài chính. Mặc dù việc sử dụng thông tin tài chính của một nhóm người trên những góc độ khác nhau, song phân tích tình hình tài chính cũng nhằm thoả mãn một cách duy nhất cho các đối tương quan tâm, cụ thể là: Đối với bản thân doanh nghiệp: Việc phân tích tình hình tài chính sẽ giúp cho các nhà lãnh đạo và bộ phận tài chính doanh nghiệp thấy được tình hình khoa tài chính – ngân hàng 5
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh tài chính của đơn vị mình và chuẩn bị lập kế hoạch cho tương lai cũng như đưa ra các kết quả đúng đắn kịp thời phục vụ quản lý. Qua phân tích, nhà lãnh đạo doanh nghiệp thấy được một cách toàn diện tình hình tài chính trong doanh nghiệp trong mối quan hệ nội bộ với mục đích lợi nhuận và khả năng thanh toán để trên cơ sở đó dẫn dắt doanh nghiệp theo một chiều hướng sao cho chỉ số của chỉ tiêu tài chính thoả mãn yêu cầu của chủ nợ cũng như của các chủ sở hữu. Đối với các chủ Ngân hàng và các nhà cho vay tín dụng: Phân tích tình hình tài chính cho thấy khả năng thanh toán của doanh nghiệp về các khoản nợ và lãi. Đồng thời, họ quan tâm đến số lượng vốn của chủ sở hữu, khả năng sinh lời của doanh nghiệp để đánh giá đơn vị có trả nợ được hay không trước khi quyết định cho vay. Đối với nhà cung cấp: Doanh nghiệp là khách hàng của họ trong hiện tại và tương lai. Họ cần biết khả năng thanh toán có đúng hạn và đầy đủ của doanh nghiệp đối với món nợ hay không. Từ đó họ đặt ra vấn đề quan hệ lâu dài đối với doanh nghiệp hay từ chối quan hệ kinh doanh . Đối với các nhà đầu tư : Phân tích tình hình tài chính giúp cho họ thấy khả năng sinh lợi, mức độ rủi ro hiện tại cũng như trong tương lai của doanh nghiệp để quyết định xem có nên đầu tư hay không. Đối với công nhân viên trong doanh nghiệp: Nhóm người này cũng muốn biết về thu nhập của mình có ổn định không và khả năng sinh lời của doanh nghiệp. Đối với Nhà nước: Cần thông tin cho việc áp dụng các chính sách quản lý vĩ mô, để điều tiết nền kinh tế. Như vậy, hoạt động tài chính tập trung vào việc mô tả mối quan hệ mật thiết giữa các khoản mục và nhóm các khoản mục nhằm đạt được mục tiêu cần thiết phục vụ cho chủ doanh nghiệp và các đối tượng quan tâm khác nhằm đưa ra quyết định hợp lý, hiệu quả phù hợp với mục tiêu của đối tượng này. Mục đích tối cao và quan trọng nhất của phân tích tình hình tài chính là giúp cho nhà quản trị lựa chọn được phương án kinh doanh tối ưu và đánh giá chính xác tiềm năng của doanh nghiệp. Để phân tích tình hình tài chính của khoa tài chính – ngân hàng 6
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh doanh nghiệp thì hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp chính là cơ sở tài liệu hết sức quan trọng . II. Hệ Thống báo cáo tài chính kế toán trong phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp. 1. Khái niệm và ý nghĩa. 1.1. Khái niệm: Báo cáo tài chính kế toán là những báo cáo tổng hợp được lập dựa vào phương pháp kế toán tổng hợp số liệu từ các sổ sách kế toán, theo các chỉ tiêu tài chính phát sinh tại những thời điểm hoặc thời kỳ nhất định. Các báo cáo tài chính kế toán phản ánh một cách có hệ thống tình hình tài sản, công nợ, tình hình sử dụng vốn và kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong những thời kỳ nhất định, đồng thời chúng được giải trình giúp cho các đối tượng sử dụng thông tin tài chính nhận biết được thực trạng tài chính và tình hình sản xuất kinh doanh của đơn vị để đề ra các quyết định cho phù hợp . 1.2. ý nghĩa: Báo cáo tài chính kế toán là căn cứ quan trọng cho việc đề ra quyết định quản lý điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh một cách thích hợp, giúp cho chủ doanh nghiệp sử dụng một cách tiết kiệm và có hiệu quả vốn và các nguồn lực, nhà đầu tư có được quyết định đúng đắn đối với sự đầu tư của mình, các chủ nợ được bảo đảm về khả năng thanh toán của doanh nghiệp về các khoản cho vay, Nhà cung cấp và khách hàng đảm bảo được việc doanh nghiệp thực hiện các cam kết, các cơ quan Nhà nước có được các chính sách phù hợp để hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp cũng như kiểm soát được doanh nghiệp bằng pháp luật 2. Vai trò mục đích và các yêu cầu đối với các thông tin trình bày trên hệ thống báo cáo tài chính kế toán 2.1. Vai trò: Hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp có những vai trò sau đây : * Cung cấp những chỉ tiêu kinh tế tài chính cần thiết, giúp kiểm tra phân tích một cách tổng hợp toàn diện có hệ thống tình hình sản xuất kinh doanh, tình hình thực hiện các chỉ tiêu tài chính chủ yếu của doanh nghiệp . khoa tài chính – ngân hàng 7
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh * Cung cấp thông tin, số liệu để kiểm tra, giám sát tình hình hạch toán kinh doanh, tình hình chấp hành các chính sách chế độ kế toán - tài chính của doanh nghiệp . * Cung cấp thông tin và số liệu cần thiết để phân tích và đánh giá tình hình, khả năng về tài chính- kinh tế của doanh nghiệp, giúp cho công tác dự báo và lập kế hoạch tài chính ngắn hạn và dài hạn của doanh nghiệp . 2.2. Mục đích : Doanh nghiệp phải lập và trình bày các báo cáo tài chính kế toán với các mục đích sau: * Tổng hợp và trình bày một cách tổng quát và toàn diện tình hình biến động về tài sản công nợ và nguồn vốn chủ sở hữu, tình hình kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán . * Cung cấp các thông tin kinh tế tài chính chủ yếu phục vụ việc đánh giá, phân tích tình hình kết quả hoạt động kinh doanh đánh giá thực trạng tài chính của doanh nghiệp trong kỳ hoạt động đã qua ,làm cơ sở để đưa ra các quyết định kinh tế trong tương lai . 2.3. Yêu cầu đối các thông tin trình bày trên các báo cáo tài chính kế toán: Để thực hiện được vai trò là hệ thống cung cấp thông tin kinh tế hữu ích của doanh nghiệp cho các đối tượng sử dụng, các thông tin trên các báo cáo tài chính kế toán phải đáp ứng các yêu cầu sau: Tính dễ hiểu: Các thông tin do các báo cáo tài chính kế toán cung cấp phải dễ hiểu đối với người sử dụng để họ có thể lấy đó làm căn cứ đưa ra các quyết định của mình. Tất nhiên người sử dụng ở đây phải là người có kiến thức về hoạt động kinh doanh và hoạt động kinh tế, hiểu biết về lĩnh vực tài chính kế toán ở một mức độ nhất định . Độ tin cậy: Để báo cáo tài chính kế toán thực sự hữu ích đối với người sử dụng, các thông tin trình bầy trên đó phải đáng tin cậy. Các thông tin được coi là đáng tin cậy khi chúng đảm bảo một số yêu cầu sau + Trung thực: Để có độ tin cậy, các thông tin phải được trình bầy một cách trung thực về những giao dịch và sự kiện phát sinh. khoa tài chính – ngân hàng 8
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh + Khách quan : Để có độ tin cậy cao, thông tin trình bầy trên báo cáo tài chính kế toán phải khách quan, không được xuyên tạc hoặc bóp méo một cách cố ý thực trạng tài chính của doanh nghiệp. Các báo cáo tài chính sẽ không được coi là khách quan nếu việc lựa chọn hoặc trình bầy có ảnh hưởng đến việc ra quyết định hoặc xét đoán và cách lựa chọn trình bầy đó nhằm đạt đến kết quả mà người lập báo cáo đã biết trước . + Đầy đủ: thông tin trên báo cáo tài chính kế toán cung cấp phải đảm bảo đầy đủ, không bỏ sót bất cứ khoản mục hay chỉ tiêu nào vì một sự bỏ sót dù nhỏ nhất cũng có thể gây ra thông tin sai lệch dẫn đến kết luận phân tích nhầm lẫn . + Tính so sánh được: Các thông tin do hệ thống báo cáo tài chính kế toán cung cấp phải đảm bảo cho người sử dụng có thể so sánh chúng với các kỳ trước, kỳ kế hoạch để xác định được xu hướng biến động thay đổi về tình hình tài chính của doanh nghiệp. Ngoài ra, người sử dụng cũng có nhu cầu so sánh báo cáo tài chính kế toán của các doanh nghiệp trong cùng lĩnh vực để đánh giá mối tương quan giữa các doanh nghiệp cũng như so sánh thông tin khi có sự thay đổi về cơ chế chính sách tài chính kế toán mà doanh nghiệp áp dụng. + Tính thích hợp: Để báo cáo tài chính kế toán trở nên có ích cho người sử dụng, các thông tin trình bầy trên báo cáo tài chính kế toán phải thích hợp với người sử dụng để họ có thể đưa ra các quyết định kinh tế của mình. 3. Nguyên tắc trình bầy thông tin trên hệ thống báo cáo tài chính kế toán. Nhìn chung, báo cáo tài chính kế toán là sản phẩm cuối cùng của quá trình hạch toán của doanh nghiệp. Tất cả các phần hành kế toán đều có mục đích chung là phản ánh các giao dịch và sự kiện phát sinh trong kỳ để lập và trình bầy báo cáo tài chính kế toán.Vì vậy, việc trình bầy thông tin trên hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp phải tuân thủ các nguyên tắc chung sau : Nguyên tắc thước đo tiền tệ: yêu cầu thông tin trình bầy trên báo cáo tài chính kế toán phải tuân thủ các quy định về đơn vị tiền tệ và đơn vị tính một cách thống nhất khi trình bầy các chỉ tiêu trong một niên độ kế toán. Nguyên tắc coi trọng bản chất hơn hình thức: Một thông tin được coi là trình bày một cách trung thực về những giao dịch và sự kiện khi chúng phản khoa tài chính – ngân hàng 9
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh ánh được bản chất kinh tế của giao dịch và sự kiện đó chứ không đơn thuần là hình thức của giao dịch và sự kiện. Nguyên tắc trọng yếu: Theo nguyên tắc này, mọi thông tin mang tính trọng yếu cần thiết được trình bày riêng rẽ trong báo cáo tài chính kế toán vì thông tin đó có thể tác động trực tiếp đến việc đưa ra các quyết định kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính kế toán. Nguyên tắc tập hợp: Theo nguyên tắc này, đối với các thông tin không mang tính trọng yếu thì không cần thiết phải trình bày riêng rẽ mà cần tập hợp chúng lại theo cùng tính chất hoặc cùng chức năng tương đương nhằm mục đích đơn giản hoá công tác phân tích báo cáo tài chính kế toán. Nguyên tắc nhất quán: Việc trình bày và phân loại các khoản mục trong báo cáo tài chính kế toán cần được duy trì một cách nhất quán từ niên độ này sang niên độ khác, trừ khi có sự thay đổi quan trọng về tính chất của các hoạt động của doanh nghiệp. Nguyên tắc so sánh: Các thông tin trình bày trên các báo cáo tài chính kế toán phải đảm bảo tính so sánh giữa niên độ này và niên độ trước nhằm giúp cho người sử dụng hiểu được thực trạng tài chính của doanh nghiệp tại thời điểm hiện tại và sự biến động của chúng so với các niên độ trước. Nguyên tắc dồn tích: Báo cáo tài chính kế toán cần được lập trên cơ sở dồn tích ngoại trừ các thông tin liên quan đến các luồng tiền mặt. Theo nguyên tắc này, tất cả các giao dịch và sự kiện cần được ghi nhận khi chúng phát sinh và được trình bày trên các báo cáo tài chính kế toán phù hợp với niên độ mà chúng phát sinh. Nguyên tắc bù trừ: Theo nguyên tắc này, báo cáo tài chính kế toán cần trình bày riêng biệt tài sản Có và tài sản Nợ, không được phép bù trừ các tài sản với các khoản nợ để chỉ trình bày vốn chủ sở hữu và tài sản thuần của doanh nghiệp. 4. Các loại báo cáo trong hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp: Nhìn chung, hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp ở bất kỳ quốc gia nào trên thế giới đều cũng phải trình bày 4 báo cáo chủ yếu sau: khoa tài chính – ngân hàng 10
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Bảng cân đối kế toán, mẫu số B01-DN. Báo cáo kết quả kinh doanh, mẫu số B02-DN. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ, mẫu số B03-DN. Bản thuyết minh báo cáo tài chính, mẫu số B04-DN. Ngoài ra, để phục vụ cho yêu cầu quản lý kinh tế tài chính, yêu cầu chỉ đạo mà các ngành, các công ty, các tập đoàn sản xuất, các liên hiệp xí nghiệp, các công ty liên doanh có thể quy định thêm các báo cáo tài chính kế toán khác. Tuy nhiên, trong phạm vi nghiên cứu đề tài, chúng ta sẽ đề cập đến các báo cáo cơ bản như đã trình bày ở trên. 4.1. Bảng cân đối kế toán (Mẫu số B01-DN): 4.1.1. Khái niệm và ý nghĩa: a) Khái niệm: Bảng CĐKT (hay còn gọi là bảng tổng kết tài sản) là một báo cáo tài chính kế toán tổng hợp phản ánh khái quát tình hình tài sản của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định, dưới hình thái tiền tệ theo giá trị tài sản và nguồn hình thành tài sản. Về bản chất, Bảng CĐKT là một bảng cân đối tổng hợp giữa tài sản với nguồn vốn chủ sở hữu và công nợ phải trả của doanh nghiệp . b) ý nghĩa: Bảng CĐKT là tài liệu quan trọng để phân tích, đánh giá một cách tổng quát tình hình và kết quả kinh doanh, trình độ sử dụng vốn và những triển vọng kinh tế tài chính của doanh nghiệp. .1.2. Cơ sở lập và các nguyên tắc chung trình bày thông tin trên Bảng cân đối kế toán: a) Cơ sở lập bảng CĐKT: Bảng CĐKT được lập căn cứ vào số liệu của các sổ kế toán tổng hợp và chi tiết (sổ cái và sổ chi tiết) các tài khoản có số dư cuối kỳ phản ánh tài sản, công nợ và nguồn vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp và Bảng CĐKT kỳ trước. b) Các nguyên tắc trình bày thông tin trên bảng CĐKT: Bảng CĐKT là một trong những báo cáo kế toán quan trọng nhất trong hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp. Nó cung cấp thông tin về thực trạng tài chính và tình hình biến động về cơ cấu tài sản, công nợ và nguồn vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định. Vì vậy, thông tin trình bày trên Bảng CĐKT phải luôn tuân thủ các nguyên tắc sau : khoa tài chính – ngân hàng 11
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Nguyên tắc phương trình kế toán: Theo nguyên tắc này, toàn bộ tài sản của doanh nghiệp luôn luôn tương đương với tổng số nợ phải trả và nguồn vốn chủ sở hữu, thể hiện bằng phương trình sau: Tổng tài sản = Tổng nguồn vốn Hay là: Tài sản = Nợ phải trả + Nguồn vốn chủ sở hữu Hoặc là: Nguồn vốn chủ sở hữu = Tài sản - Nợ phải trả. Nguyên tắc số dư: Theo nguyên tắc này, chỉ những tài khoản có số dư mới được trình bày trên Bảng CĐKT. Những tài khoản có số dư là những tài khoản phản ánh tài sản (Tài sản Có) và những tài khoản phản ánh Nợ phải trả và nguồn vốn chủ sở hữu (Tài sản Nợ). Các tài khoản không có số dư phản ánh doanh thu, chi phí làm cơ sở để xác định kết quả kinh doanh trong kỳ không được trình bày trên Bảng CĐKT mà được trình bày trên Báo cáo kết quả kinh doanh. Nguyên tắc trình bày các khoản mục theo tính thanh khoản giảm dần: Theo nguyên tắc này, các khoản mục tài sản Có của doanh nghiệp được trình bày và sắp xếp theo khả năng chuyển hoá thành tiền giảm dần như sau: Tài sản lưu động và đầu tư ngắn hạn: I. Tiền . II. Đầu tư ngắn hạn . III. Các khoản phải thu . IV. Tồn kho. Tài sản cố định và đầu tư dài hạn. Nguyên tắc trình bày Nợ phải trả theo thời hạn: Theo nguyên tắc này, các khoản nợ phải chả được trình bày theo nguyên tắc các khoản vay và nợ ngắn hạn được trình bày trước, các khoản vay và nợ dài hạn được trình bày sau. 4.1.3. Nội dung và kết cấu của bảng CĐKT: Bảng CĐKT có cấu tạo dưới dạng bảng cân đối số, đủ các tài khoản kế toán và được sắp xếp các chỉ tiêu theo yêu cầu quản lý. Bảng CĐKT gồm có hay phần: Phần tài sản: phản ánh giá trị tài sản. Phần nguồn vốn: Phản ánh nguồn hình thành tài sản. Hai phần “Tài sản” và “Nguồn vốn” có thể được chia hai bên (bên trái và bên phải) hoặc một bên (phía trên và phía dưới ). Mỗi phần đều có số tổng khoa tài chính – ngân hàng 12
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh cộng và số tổng cộng của hai phần bao giờ cũng bằng nhau vì cùng phản ánh một lượng tài sản theo nguyên tắc phương trình kế toán đã trình bày ở trên. Phần tài sản được chia làm hai loại: Loại A: TSLĐ và ĐTNH phản ánh giá trị của các loại tài sản có thời gian chuyển đổi thành tiền trong vòng một năm hay một chu kỳ kinh doanh. Loại B: TSCĐ và ĐTDH phản ánh giá trị của các loại tài sản có thời gian chuyển đổi thành tiền từ một năm hoặc một chu kỳ kinh doanh trở nên. Phần nguồn vốn được chia làm hai loại: Loại A: Nợ phải trả thể hiện trách nhiệm của doanh nghiệp với các chủ nợ (người bán chịu, người cho vay, Nhà nước, công nhân viên). Loại B: Nguồn vốn chủ sở hữu thể hiện trách nhiệm của doanh nghiệp trước chủ sở hữu đã đầu tư vốn vào doanh nghiệp. Trong mỗi loại của BCĐKT được chi tiết thành quách khoản mục, các khoản bảo đảm cung cấp thông tin cần thiết cho người đọc và phân tích báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp. Tóm lại, về mặt quan hệ kinh tế, qua việc xem xét phần “Tài sản “ cho phép đánh giá tổng quát năng lực và trình độ sử dụng tài sản.Về mặt pháp lý, phần tài sản thể hiện “số tiềm lực “ mà doanh nghiệp có quyền quản lý, sử dụng lâu dài gắn với mục đích thu được các khoản lợi ích trong tương lai. Khi xem xét phần “Nguồn vốn”, về mặt kinh tế, người sử dụng thấy được thực trạng tình hình tài chính của doanh nghiệp. Về mặt pháp lý, người sử dụng thấy được trách nhiệm của doanh nghiệp về tổng số vốn đã đăng ký kinh doanh với Nhà nước, về số tài sản đã hình thành bằng vốn vay Ngân hàng ,vay đối tượng khác cũng như trách nhiệm phải thanh toán các khoản nợ với người lao động, với cổ đông, với nhà cung cấp, với Ngân sách 4.2. Báo cáo kết quả kinh doanh (Mẫu số B02-DN): 4.2.1. Khái niệm và ý nghĩa : a) Khái niệm: Báo cáo kết quả kinh doanh (BCKQKD) là một báo cáo tài chính kế toán tổng hợp phản ánh tổng quát tình hình và kết quả kinh doanh, tình hình thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước của doanh nghiệp trong một kỳ hạch toán. b) ý nghĩa: BCKQKD là tài liệu quan trọng cung cấp số liệu cho người sử dụng thông tin có thể kiểm tra, phân tích và đánh giá kết quả hoạt động kinh khoa tài chính – ngân hàng 13
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh doanh của doanh nghiệp trong kỳ, so sánh với các kỳ trước và các doanh nghiệp khác trong cùng ngành để nhận biết khái quát kết quả hoạt động của doanh nghiệp trong kỳ và xu hướng vận động nhằm đưa ra các quyết định quản lý và quyết định tài chính cho phù hợp. 4.2.2. Cơ sở lập và nguyên tắc chung trình bày thông tin trên BCKQKD: a) Cơ sở lập BCKQKD: BCKQKD được lập căn cứ vào số liệu của các sổ kế toán tổng hợp và chi tiết các khoản phản ánh doanh thu, thu nhập và chi phí của doanh nghiệp và sổ kế toán chi tiết tài khoản thuế phải chả phải nộp. b) Các nguyên tắc trình bày thông tin trên BCKQKD: Cùng với bảng CĐKT, BCKQKD là một trong những báo cáo quan trọng nhất của hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp. BCKQKD cung cấp thông tin về kết quả kinh doanh và nghĩa vụ đối với Nhà nước trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một kỳ ) của doanh nghiệp . Các thông tin trình bày trên báo cáo kết quả kinh doanh phải tuân thủ các nguyên tắc sau đây: Nguyên tắc phân loại hoạt động: BCKQKD phân loại hoạt động theo mức độ thông dụng của hoạt động đối với doanh nghiệp. Như vậy, các hoạt động thông thường của doanh nghiệp sẽ được phân loại là hoạt động sản xuất kinh doanh, kết quả hoạt động này tạo ra doanh thu của doanh nghiệp. Các hoạt động liên quan đến đầu tư tài chính được phân loại là hoạt động tài chính, hoạt động không xảy ra thường xuyên sẽ được phân loại là hoạt động bất thường. Nguyên tắc ghi nhận doanh thu và chi phí: + Nguyên tắc phù hợp: BCKQKD trình bày các khoản doanh thu, thu nhập và chi phí của doanh nghiệp trong kỳ. Vì vậy, BCKQKD phải được trình bày theo nguyên tắc phù hợp giữa doanh thu và chi phí. + Nguyên tắc thận trọng: Theo nguyên tắc này, một khoản chưa xác định chắc chắn sẽ đem lại lợi ích kinh tế trong tương lai cho doanh nghiệp thì chưa được ghi nhận là doanh thu trong kỳ của doanh nghiệp và không được trình bày trên BCKQKD. Ngược lại, một khoản lỗ trong tương lai chưa thực tế phát sinh đã được ghi nhận là chi phí và được trình bày trên BCKQKD. 4.2.3. Nội dung và kết cấu của báo cáo kết quả kinh doanh: BCKQKD gồm có 3 phần: khoa tài chính – ngân hàng 14
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Phần I: Lãi, lỗ, phản ánh tình hình kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, bao gồm hoạt động kinh doanh và các hoạt động khác. Phần II: Tình hình thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước: phản ánh tình hình thực hiện nghĩa vụ về thuế và các khoản phải trả khác của doanh nghiệp đối với Nhà nước. Phần III: Thuế GTGT được khấu trừ, thuế GTGT được hoàn lại, được miễn giảm: phản ánh số thuế GTGT được khấu trừ, đã khấu trừ và còn được khấu trừ cuối kỳ, số thuế GTGT được hoàn lại và còn được hoàn lại, số thuế GTGT được miễn giảm, đã miễn giảm và còn được miễn giảm. 4.3. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (Mẫu số B03- DN): 4.3.1. Khái niệm và ý nghĩa : a) Khái niệm: Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (LCTT) là báo cáo kế toán tổng hợp phản ánh việc hình thành và sử dụng lượng tiền trong kỳ báo cáo của doanh nghiệp. Căn cứ vào báo cáo này, người ta có thể đánh giá được khả năng tạo ra tiền, sự biến động tài sản thuần của doanh nghiệp, khả năng thanh toán cũng như tình hình lưu chuyển tiền của kỳ tiếp theo, trên cơ sở đó dự đoán được nhu cầu và khả năng tài chính của doanh nghiệp . b) ý nghĩa: Báo cáo LCTT cung cấp các thông tin bổ sung về tình hình tài chính của doanh nghiệp mà BCĐKT và BCKQKD chưa phản ánh được do kết quả hoạt động trong kỳ của doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi nhiều khoản mục phi tiền tệ. Cụ thể là, báo cáo LCTT cung cấp các thông tin về luồng vào và ra của tiền và coi như tiền, những khoản đầu tư ngắn hạn có tính lưu động cao, có thể nhanh chóng và sẵn sàng chuyển đổi thành một khoản tiền biết trước ít chịu rủi ro lỗ về giá trị do những sự thay đổi về lãi suất giúp cho người sử dụng phân tích đánh giá khả năng tạo ra các luồng tiền trong tương lai, khả năng thanh toán các khoản nợ, khả năng chi trả lãi cổ phần đồng thời những thông tin này còn giúp người sử dụng xem xét sự khác nhau giữa lãi thu được và các khoản thu chỉ bằng tiền. 4.3.2. Cơ sở lập và nguyên tắc chung trình bày thông tin trên Báo cáo LCTT: a) Cơ sở lập báo cáo LCTT: Báo cáo LCTT được lập căn cứ vào bảng CĐKT, BCKQKD và một số các sổ chi tiết tài khoản liên quan. khoa tài chính – ngân hàng 15
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh b) Các nguyên tắc trình bày thông tin trên báo cáo LCTT: Báo cáo LCTT là một báo cáo quan trọng trong hệ thông báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp. Các thông tin trình bày trên Báo cáo LCTT phải được tuân thủ theo các nguyên tắc sau đây: Nguyên tắc phân loại hoạt động: Ngyuên tắc phân loại hoạt động sản xuất kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính trên báo cáo LCTT khác biệt với nguyên tắc phân loại hoạt động trên báo cáo KQKD. Việc phân loại trên báo cáo LCTT căn cứ vào bản chất của hoạt động đó đối với doanh nghiệp, tức là hoạt động sản xuất kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính. + Hoạt động sản xuất kinh doanh: là hoạt động tạo ra doanh thu của doanh nghiệp . + Hoạt động đầu tư: là hoạt động làm thay đổi các tài sản dài hạn và các khoản đầu tư của doanh nghiệp vào một doanh nghiệp khác. + Hoạt động tài chính: là các hoạt động tạo ra sự thay đổi của vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp. Việc phân loại hoạt động trên Báo cáo LCTT cũng còn tuỳ thuộc vào đặc điểm và tuỳ loại hình doanh nghiệp. Ví dụ, đối với lĩnh vực ngân hàng hay các tổ chức tài chính, việc cho vay và huy động vốn là hoạt động sản xuất kinh doanh bình thường. Nhưng đối với các doanh nghiệp khác, luồng tiền từ hoạt động cho vay lại có thể được phân loại thành hoạt động đầu tư và luồng tiền từ việc huy động vốn lại được phân loại là hoạt động tài chính. Nguyên tắc trình bày luồng tiền theo phương pháp trực tiếp: Theo nguyên tắc này chỉ những giao dịch bằng tiền mới được trình bày trên báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Theo chuẩn mực kế toán quốc tế để trình bày các luồng tiền theo phương pháp trực tiếp có hay cách: + Thứ nhất: Các luồng tiền được trình bày căn cứ vào các bút toán ghi sổ chi tiết các giao dịch bằng tiền. + Thứ hai: Các luồng tiền được xác định bằng cách điều chỉnh: - Doanh thu cộng (trừ) các khoản phải thu. - Chi phí điều chỉnh cho các khoản giá vốn, các khoản phải trả và khấu hao thực tế phát sinh trong kỳ. khoa tài chính – ngân hàng 16
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Nguyên tắc trình bày luồng tiền theo phương pháp gián tiếp: Theo nguyên tắc này, luồng tiền thuần của hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ được tính từ lợi nhuận trước thuế sau khi được điều chỉnh cho các khoản phi tiền tệ và lãi lỗ của hoạt động đầu tư và tài chính sẽ được bù trừ cho các biến động của các khoản phải thu, hàng tồn kho và các khoản phải trả. Nguyên tắc phương trình lưu chuyển tiền: Theo nguyên tắc này, lưu chuyển tiền của doanh nghiệp trong kỳ không chỉ đơn thuần là lưu chuyển tiền mặt mà còn bao gồm cả lưu chuyển các khoản tương đương tiền, lưu chuyển tiền và các khoản tương đương tiền trong kỳ phải tuân thủ phương trình sau: Tiền và các khoản Tiền Tiền Các khoản chênh + tương đương tiền lưu = tồn - tồn lệch tỷ giá phát (-) chuyển trong kỳ cuối kỳ đầu kỳ sinh trong kỳ Nguyên tắc quy ước các luồng tiền: Theo nguyên tắc này các luồng tiền vào doanh nghiệp được thể hiện bằng số dương (+) và các luồng tiền ra khỏi doanh nghiệp được thể hiện bằng số âm (-). Đối với các khoản mục dựa trên số chênh lệch cuối kỳ và đầu kỳ, luồng tiền vào và ra được xác định như sau: + Đối với các khoản mục nợ phải thu, hàng tồn kho và tài sản khác nếu số dư cuối kỳ lớn hơn số dư đầu kỳ thì số chênh lệch là dòng tiền ra sẽ mang dấu trừ (-) và ngược lại. + Đối với các khoản mục phải trả và nguồn vốn Chủ sở hữu nếu số dư cuối kỳ lớn hơn đầu kỳ thì số chênh lệch là dòng tiền vào sẽ mang dấu dương (+). 4.3.4. Nội dung kết cấu của báo cáo LCTT: Báo cáo LCTT gồm có ba phần: a) Phần I: Lưu chuyển tiền từ hoạt động SXKD phản ánh toàn bộ dòng tiền thu vào và chi ra liên quan trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp như tiền thu bán hàng, tiền thu từ các khoản thu thương mại, các chi phí bằng tiền như tiền trả cho người cung cấp (trả ngay trong kỳ và tiền trả cho khoản nợ từ kỳ trước) tiền thanh toán cho công nhân viên về lương và BHXH, các chi phí khác bằng tiền (chi phí văn phòng phẩm, công tác phí ). khoa tài chính – ngân hàng 17
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh b) Phần II: Lưu chuyển từ hoạt động đầu tư: Phản ánh toàn bộ dòng tiền thu vào và chi ra liên quan trực tiếp đến hoạt động đầu tư của doanh nghiệp, bao gồm đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật cho bản thân doanh nghiệp như hoạt động XDCB, mua sắm TSCD, đầu tư vào các đơn vị khác dưới hình thức góp vốn liên doanh, đầu tư chứng khoán, cho vay, đầu tư ngắn hạn và dài hạn. Dòng tiền lưu chuyển được tính gồm toàn bộ các khoản thu do bán thanh lý tài sản cố định, thu hồi các khoản đầu tư vào các đơn vị khác, chi mua sắm, xây dựng TSCĐ, chi để đầu tư vào các đơn vị khác. c) Phần III: Lưu chuyển tiền từ hoạt động tài chính phản ánh toàn bộ dòng tiền thu vào và chi ra liên quan trực tiếp đến hoạt động tài chính của doanh nghiệp. Hoạt động tài chính bao gồm các nghiệp vụ làm tăng, giảm vốn kinh doanh của doanh nghiệp như chủ doanh nghiệp góp vốn, vay vốn, nhận vốn liên doanh, phát hành trái phiếu, cổ phiếu, trả nợ vay Dòng tiền lưu chuyển được tính bao gồm toàn bộ các khoản thu, chi liên quan như tiền vay nhận được, tiền thu do nhận vốn góp liên doanh bằng tiền, do phát hành cổ phiếu, trái phiếu, tiền chi trả lãi cho các bên góp vốn, trả lãi cổ phiếu, trái phiếu bằng tiền ,thu lãi tiền gửi. 4.4. Thuyết minh báo cáo tài chính (Mẫu số B04- DN): 4.4.1. Khái niệm và ý nghĩa: a) Khái niệm: Thuyết minh báo cáo tài chính là một bộ phận hợp thành hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp được lập để giải thích một số vấn đề về hoạt động sản xuất kinh doanh và tình hình tài chính của doanh nghiệp trong kỳ báo cáo mà các báo cáo tài chính kế toán khác không thể trình bày rõ ràng và chi tiết được. b)ý nghĩa: Thuyết minh báo cáo tài chính trình bày khái quát đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp, nội dung một số chế độ kế toán được doanh nghiệp lựa chọn để áp dụng, tình hình và lý do biến động của một số đối tượng tài sản và nguồn vốn quan trọng, phân tích một số chỉ tiêu tài chính chủ yếu và các kiến nghị của doanh nghiệp. Đồng thời, Thuyết minh báo cáo tài chính cũng có thể trình bày thông tin riêng tuỳ theo yêu cầu quản lý của Nhà nước và doanh nghiệp, tuỳ thuộc vào tính chất đặc thù của từng loại hình doanh nghiệp, quy mô, đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh tổ chức bộ máy và phân cấp quản lý của doanh nghiệp. khoa tài chính – ngân hàng 18
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh 4.4.2. Cơ sở lập thuyết minh báo cáo tài chính: Thuyết minh báo cáo tài chính được lập căn cứ vào số liệu trong: Các sổ kế toán kỳ báo cáo. Bảng CĐKT kỳ báo cáo. Báo cáo KQKD kỳ báo cáo. Thuyết minh báo cáo kỳ trước, năm trước. 4.4.3. Nội dung và kết cấu của Thuyết minh báo cáo tài chính: Thuyết minh báo cáo tài chính được lập cùng với BCĐKT và BCKQKD, khi trình bày và lập Thuyết minh báo cáo tài chính phải trình bày bằng lời văn ngắn gọn dễ hiểu, phần số liệu phải thống nhất với số liệu trên các báo cáo kế toán khác. Thuyết minh cáo tài chính có nội dung cơ bản sau : Đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp. Chế độ kế toán áp dụng tại doanh nghiệp: Bao gồm các thông tin về niên độ kế toán, đơn vị tiền tệ sử dụng trong ghi chép kế toán, nguyên tắc, phương pháp kế toán tài sản cố định, kế toán hàng tồn kho, phương pháp tính toán các khoản dự phòng, tình hình trích lập và hoàn nhập dự phòng. Chi tiết một số chỉ tiêu trong báo cáo tài chính kế toán bao gồm : + Chi phí sản xuất kinh doanh theo yếu tố. + Tình hình tăng giảm theo từng nhóm tài sản cố định, từng loại tài sản cố định. + Tình hình thu nhập của công nhân viên. + Tình hình tăng, giảm vốn chủ sở hữu. + Tình hình tăng, giảm các khoản đầu tư vào các đơn vị khác. + Các khoản phải thu và nợ phải trả. + Giải thích và thuyết minh một số tình hình và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh + Một số chỉ tiêu đánh giá khái quát tình hình hoạt động của doanh nghiệp như chỉ tiêu bố trí cơ cấu vốn, tỷ suất lợi nhuận, tình hình tài chính + Phương hướng sản xuất kinh doanh trong kỳ tới. + Các kiến nghị. khoa tài chính – ngân hàng 19
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh 5. Khái quát hệ thống các chỉ tiêu phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp từ hệ thống báo cáo tài chính kế toán. Dựa trên cơ sở và nguyên tắc lập các báo cáo tài chính kế toán để phần tích tình hình tài chính của doanh nghiệp chúng ta có thể khái quát hệ thống các chỉ tiêu chủ yếu để phần tích tình hình tài chính của doanh nghiệp qua hai báo cáo quan trọng nhất là BCĐKT và BCKQKD như sau: 5.1. Nhóm chỉ tiêu chủ yếu để phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp được rút ra trên cơ sở số liệu của BCĐKT: TSCĐ và Đầu tư dài hạn Tỷ suất đầu tư = * 100% Tổng tài sản Nguồn vốn chủ sở hữu Tỷ suất tự tài trợ = *100% Tổng tài sản Nợ phải trả Tỷ suất Nợ = *100% =1- Tỷ suất tự tài trợ Tổng tài sản Nợ phải trả Tỷ suất Nợ = * 100% Tổng nguồn vốn Nợ phải trả Tỷ suất nợ vốn cổ phần = *100% Nguồn vốn chủ sở hữu Nợ dài hạn Tỷ suất Nợ = Nguồn vốn chủ sở hữu Tỷ lệ các khoản Tổng nợ phải thu phải thu so với = khoản phải trả Tổng nợ phải trả Tỷ lệ các khoản Tổng số tiền phải trả phải trả so với = tổng TSLĐ Tổng TSLĐ khoa tài chính – ngân hàng 20
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Tỷ suất Khả năng thanh toán (số tiền có thể dùng để thanh toán) khả năng = thanh toán Nhu cầu thanh toán (số tiền phải thanh toán) Tỷ suất Vốn bằng tiền + Các khoản ĐTNH + Phải thu thanh toán = nhanh Tổng nợ ngắn hạn Tỷ suất Tổng tài sản lưu động thanh toán = hiện hành Tổng nợ ngắn hạn Tỷ suất Tổng vốn bằng tiền thanh toán = tức thời Tổng nợ ngắn hạn Tỷ suất Tổng vốn bằng tiền thanh toán của = vốn lưu động Tổng tài sản lưu động Mức độ bảo đảm Nguồn vốn TSLĐ Thừa (+) hoặc thiếu (-) = lưu động - dự trữ nguồn vốn lưu động thực tế thực tế Số VCĐ Số vốn Khấu hao Hệ số Tăng (giảm) phải bảo toàn = được giao - cơ bản * điều chỉnh + vốn đến cuối kỳ đầu kỳ trích trong kỳ giá trị TSCĐ (-) trong kỳ Số VCĐ Số vốn Hệ Tăng (giảm) phải bảo toàn = được giao * số + vốn đến cuối kỳ đầu kỳ trượt giá (-) trong kỳ Số VLĐ Số vốn Hệ số phải bảo toàn = đãđược * trượt giá đến cuối năm giao VLĐ 5.2. Nhóm chỉ tiêu có liên hệ giữa BCĐKT với BCKQKD trong phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp: Doanh thu thuần Sức sản xuất của TSCĐ = Nguyên giá bình quân TSCĐ khoa tài chính – ngân hàng 21
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Lợi nhuận trước thuế Sức sinh lợi của TSCĐ = Nguyên giá bình quân TSCĐ Nguyên giá bình quân TSCĐ Suất hao phí TSCĐ = Doanh thu thuần hoặc Lợi nhuận trước thuế Doanh thu thuần Hiệu suất sử dụng VCĐ = VCĐ bình quân Lợi nhuận trước thuế Tỷ suất sinh lợi của VCĐ = VCĐ bình quân Tổng doanh thu thuần Sức sản xuất của VLĐ = VLĐ bình quân Lợi nhuận trước thuế Sức sinh lợi của VLĐ = VLĐ bình quân Tổng doanh thu thuần Số vòng quay của VLĐ = VLĐ bình quân Thời gian Thời gian của kỳ phân tích của một vòng = luân chuyển Số vòng quay của VLĐ trong kỳ VLĐ bình quân Hệ số đảm nhiệm VLĐ = Tổng doanh thu thuần Số doanh thu thuần VLĐ Tốc độ luân Tốc độ luân tăng thêm(+) = bình * chuyển của VLĐ - chuyển của VLĐ hoặc mất đi(-) quân kỳ phân tích kỳ gốc Số VLĐ Tổng doanh thu thuần kỳ phân tích khoa tài chính – ngân hàng 22
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh tiết kiệm(- ) = * hoặc lãng phí(+) Thời gian của kỳ phân tích Thời gian của một Thời gian của một * Vòng luân chuyển - vòng luân chuyển kỳ phân tích kỳ gốc Lợi nhuận trước thuế Hệ số doanh lợi của vốn kinh doanh = Vốn kinh doanh Lợi nhuận trước thuế Hệ số doanh lợi của vốn chủ sở hữu = Vốn chủ sở hữu Hệ số Giá thực tế nguyên vật liệu dùng trong kỳ quay kho = nguyên vật liệu Giá thực tế nguyên vật liệu tồn kho bình quân Hệ số Giá vốn hàng tiêu thụ trong kỳ quay kho của = sản phẩm hàng hoá Giá vốn hàng tồn kho bình quân Thời gian Thời gian theo lịch của một = vòng quay Hệ số quay số Số vòng Doanh thu thuần luân chuyển = các khoản phải thu Số dư bình quân các khoản phải thu Trên đây là hệ thống chỉ tiêu dùng để phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp, về nội dung và ý nghĩa của các chỉ tiêu này sẽ được trình bày kỹ ở phần nội dung và phương pháp phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp. khoa tài chính – ngân hàng 23
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh III. nội dung và phương pháp phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp. 1. Phương pháp phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp. Phương pháp phân tích báo cáo tài chính kế toán là một hệ thống các công cụ, biện pháp, các kỹ thuật và cách thức nhằm tiếp cận, nghiên cứu các hiện tượng và các mối liên hệ bên trong và bên ngoài, các luồng chuyển dịch và biến đổi tài chính, các chỉ tiêu tài chính tổng hợp và chi tiết nhằm đánh giá tình hình tài chính của một doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định. Từ đó giúp các đối tượng sử dụng báo cáo tài chính kế toán có các quyết định phù hợp tuỳ theo mục đích và yêu cầu của từng đối tượng. Để đáp ứng nhu cầu của mọi đối tượng sử dụng báo cáo tài chính kế toán, người ta có nhiều phương pháp phân tích khác nhau như: phương pháp so sánh, phương pháp loại trừ, phương pháp liên hệ, phương pháp hồi quy tương quan để có thể nắm được thực trạng tài chính của doanh nghiệp dưới nhiều góc độ, phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau. Tuy nhiên, phương pháp so sánh là phương pháp chủ yếu được dùng trong nội dung phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp, điều này được thể hiện: So sánh số thực hiện kỳ này với số thực hiện kỳ trước để thấy rõ xu hướng thay đổi tình hình tài chính doanh nghiệp. Đánh giá sự tăng trưởng hay tụt lùi trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. So sánh số thực hiện với số kế hoạch để thấy rõ được mức độ phấn đấu của doanh nghiệp. So sánh giữa số liệu của doanh nghiệp với số trung bình của ngành, của các doanh nghiệp khác để đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp mình là tốt hay xấu, được hay chưa được. So sánh có ba hình thức : so sánh theo chiều dọc, so sánh theo chiều ngang và so sánh theo xu hướng. + So sánh theo chiều dọc để xem xét tỷ trọng của từng chỉ tiêu so với tổng thể. + So sánh theo chiều ngang của nhiều kỳ để thấy được sự biến đổi cả về số tương đối và số tuyệt đối của một chỉ tiêu nào đó qua các kỳ liên tiếp. khoa tài chính – ngân hàng 24
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh + So sánh xu hướng thường dùng số liệu từ ba năm trở lên để thấy được sự tiến triển của các chỉ tiêu so sánh và đặt trong mối liên hệ với chỉ tiêu khác để làm nổi bật sự biến động về tình hình tài chính của doanh nghiệp. Khi tiến hành so sánh phải giải quyết các vấn đề về điều kiện so sánh và tiêu chuẩn so sánh: Điều kiện so sánh được: khi so sánh theo thời gian, các chỉ tiêu cần thống nhất về nội dung kinh tế, về phương pháp và đơn vị tính. Khi so sánh về không gian, thường là so sánh trong một ngành nhất định nên cần phải quy đổi về cùng một quy mô với các điều kiện kinh doanh tương tự nhau. Tiêu chuẩn so sánh: là các chỉ tiêu được chọn làm căn cứ so sánh (còn gọi là kỳ gốc). Tuỳ theo mục đích, yêu cầu của phân tích mà chọn các tiêu chuẩn so sánh thích hợp. 2. Nội dung phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp: Xuất phát từ nhu cầu thông tin về tình hình tài chính của chủ doanh nghiệp và các đối tượng quan tâm khác nhau, phân tích tình hình tài chính phải đạt được các mục tiêu sau: Phân tích tình hình tài chính phải cung cấp thông tin để đánh giá rủi ro từ hoạt động đầu tư cho vay của nhà đầu tư, ngân hàng. Phân tích tình hình tài chính phải cung cấp thông tin về khả năng tạo ra tiền và tình hình sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp. Phân tích tình hình tài chính phải làm rõ sự biến đổi của tài sản, nguồn vốn và các tác nhân gây ra sự biến đổi đó. Trên cơ sở đó, ta có thể đề xuất các biện pháp hữu hiệu và ra các quyết định cần thiết để nâng cao chất lượng công tác quản lý kinh doanh và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Để cung cấp đầy đủ các thông tin cần thiết có giá trị về xu thế phát triển của doanh nghiệp, về các mặt mạnh, mặt yếu của hoạt động tài chính chúng ta sẽ tiến hành phân tích các nội dung chủ yếu về tình hình tài chính của doanh nghiệp sau đây: + Đánh giá khái quát tình hình tài chính của doanh nghiệp. + Phân tích tình hình sử dụng và hiệu quả sử dụng TSLĐ của doanh nghiệp. khoa tài chính – ngân hàng 25
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh + Phân tích tình hình sử dụng và hiệu quả sử dụng TSCĐ của doanh nghiệp. + Phân tích tình hình và khả năng thanh toán của doanh nghiệp. + Phân tích khả năng sinh lời của doanh nghiệp. Sau đây chúng ta đi sâu vào phân tích cụ thể: 2.1. Phân tích khái quát tình hình tài chính của doanh nghiệp: Phân tích khái quát tình hình tài chính của doanh nghiệp sẽ cung cấp một cách tổng quát nhất tình hình tài chính trong kỳ kinh doanh là khả quan hay không khả quan. Điều đó sẽ cho phép các nhà quản lý, chủ doanh nghiệp thấy rõ thực chất của quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh và dự đoán được khả năng phát triển hay chiều hướng suy thoái của doanh nghiệp .Trên cơ sở đó có những biện pháp hữu hiệu để quản lý doanh nghiệp. Phân tích khái quát tình hình tài chính trước hết là căn cứ vào số liệu đã phản ánh trên BCĐKT để so sánh tổng số tài sản (vốn) và tổng số nguồn vốn giữa cuối kỳ và đầu năm để thấy được quy mô vốn mà đơn vị đã sử dụng trong kỳ cũng như khả năng huy động vốn từ các nguồn khác nhau của doanh nghiệp. Từ đó xác định sự biến đổi nào là hợp lý, tích cực ngược lại đâu là bất hợp lý, tiêu cực để có phương án phân tích chi tiết và hoạch định những giải pháp trong quản lý và điều hành. Cần lưu ý là số tổng cộng của “tài sản” và “nguồn vốn” tăng giảm cho nhiều nguyên nhân nên chưa thể biểu hiện đầy đủ tình hình tài chính của doanh nghiệp. Giả sử tổng tài sản trong kỳ tăng, chưa thể kết luận là quy mô sản xuất kinh doanh được mở rộng, mà quy mô sản xuất kinh doanh được mở rộng có thể là do vay nợ thêm, đầu tư hoặc kinh doanh có lãi. Vì thế cần phân tích mối quan hệ giữa các chỉ tiêu trong BCĐKT: 2.1.1. Phân tích mối quan hệ giữa các khoản mục trong BCĐKT Để nắm bắt đầy đủ thực trạng tài chính cũng như tình hình sử dụng tài sản của doanh nghiệp, cần thiết phải đi sâu xem xét mối quan hệ và tình hình biến động của các khoản mục trong BCĐKT. Theo quan điểm luân chuyển vốn, tài sản của doanh nghiệp bao gồm hai loại cơ bản: Tài sản lưu động( loại A. Tài sản). khoa tài chính – ngân hàng 26
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Tài sản cố định ( loại B. Tài sản). Nguồn hình thành lên hai loại tài sản cơ bản trên chủ yếu bằng nguồn vốn chủ sở hữu (loạiB. Nguồn vốn). Bởi vậy ta có cân đối (1) sau đây: (I+IV) A. TS +(I) B.TS = B.NV (1) Cân đối (1) chỉ mang tính chất lý thuyết nghĩa là với nguồn vốn chủ sở hữu doanh nghiệp có thể trang trải cho tài sản cần thiết, phục vụ quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Doanh nghiệp không cần phải đi vay hoặc đi chiếm dụng vốn của đơn vị khác. Điều này trên thực tế không bao giờ xảy ra mà nó chỉ xảy ra trong hai trường hợp sau: Trường hợp 1: (I+IV) A. TS + (I) B.TS > B.NV Trường hợp này thể hiện doanh nghiệp thiếu nguồn vốn để trang trải tài sản cho mọi hoạt động kinh doanh của mình. Do vậy để hoạt động sản xuất kinh doanh của mình được bình thường, doanh nghiệp phải huy động vốn từ các khoản vay hoặc đi chiếm dụng vốn từ các đơn vị khác dưới nhiều hình thức như mua trả chậm, thanh toán chậm hơn so với thời hạn thanh toán. Trường hợp 2: (I+IV) A. TS + (I) B.TS Vế phải. khoa tài chính – ngân hàng 27
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Trong trường hợp này, mặc dù doanh nghiệp đã đi vay nhưng vẫn bị thiếu nguồn vốn để bù đắp cho tài sản nên buộc phải đi chiếm dụng. Hoạt động tài chính của doanh nghiệp bước đầu có dấu hiệu không lành mạnh. Trường hợp 2: Vế trái < Vế phải Trong trường hợp này nguồn vốn của doanh nghiệp không sử dụng hết vào hoạt động sản xuất kinh doanh (thừa nguồn vốn) nên đã bị các đơn vị khác chiếm dụng. 2.1.2. Phân tích cơ cấu tài sản và cơ cấu nguồn vốn: Trong nền kinh tế thị trường, thế mạnh trong cạnh tranh sẽ phụ thuộc vào tiềm lực về nguồn vốn và quy mô tài sản đồng thời phải đảm bảo nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Muốn vậy chúng ta phải xem xét cơ cấu tài sản và cơ cấu nguồn vốn của doanh nghiệp có hợp lý hay không. a) Phân tích tình hình biến động và cơ cấu tài sản: Phân tích cơ cấu tài sản, ngoài việc so sánh tổng số tài sản cuối kỳ với đầu năm còn phải xem xét tỷ trọng của từng loại tài sản chiếm trong tống số tài sản dễ thấy mức độ bảo đảm cho quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Tuỳ theo từng loại hình hoạt động sản xuất kinh doanh để xem xét tỷ trọng từng loại tài sản là cao hay thấp. Nếu là doanh nghiệp sản xuất thì cần phải có lượng dự trữ nguyên vật liệu đầy đủ nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất sản phẩm. Nếu là doanh nghiệp thương mại thì cần phải có lượng hàng hoá dự trữ đầy đủ để cung cấp cho nhu cầu bán ra Đối với các khoản nợ phải thu, tỷ trọng càng cao thể hiện doanh nghiệp bị chiếm dụng vốn càng nhiều. Do đó, hiệu quả sử dụng vốn thấp. Ngoài ra khi nghiên cứu đánh giá phải xem xét tỷ suất đầu tư trang bị TSCĐ, đầu tư ngắn hạn và dài hạn. Căn cứ vào số liệu trên BCĐKT vào ngày cuối kỳ (quý, năm) ta lập bảng phân tích cơ cấu tài sản: Bảng 1: Bảng phân tích cơ cấu tài sản Cuối kỳ so với Chỉ tiêu Đầu năm Cuối năm đầu năm khoa tài chính – ngân hàng 28
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Tỷ Tỷ Tỷ Số Số Số trọng trọng trọng Tiền Tiền Tiền A- TSLĐ và ĐTNH I- Tiền II- Các khoản ĐT tài chính ngắn hạn III- Các khoản phải thu IV- Hàng tồn kho V- TSLĐ khác VI- Chi sự nghiệp B- TSCĐ và ĐTDH I- TSCĐ II- Đầu tư tài chính dài hạn III- Chi phí XDCB dở dang IV- Các khoản ký cược, ký quỹ dài hạn Tổng cộng tài sản Từ cơ sở số liệu trên ta có thể phân tích như sau: Nếu tổng số tài sản của doanh nghiệp tăng lên, thể hiện quy mô vốn của doanh nghiệp tăng lên và ngược lại. Cụ thể: Về TSCĐ của doanh nghiệp: nếu tăng lên thể hiện cơ sở vật chất kỹ thuật của doanh nghiệp được tăng cường, quy mô vốn về năng lực sản xuất được mở rộng và xu hướng phát triển sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp có chiều hướng tốt. Đầu tư dài hạn của doanh nghiệp nếu tăng thì đây là xu hướng tốt vì sẽ tạo nguồn lợi tức lâu dài cho doanh nghiệp. Việc đầu tư theo chiều sâu, việc đầu tư thêm trang thiết bị được đánh giá qua chỉ tiêu tỷ suất đầu tư. Tỷ suất này được xác định bằng công thức: TSCĐ và Đầu tư dài hạn Tỷ suất đầu tư = * 100% Tổng tài sản Chỉ tiêu này phản ánh tình hình trang bị cơ sở vật chất, kỹ thuật nói chung và máy móc thiết bị nói riêng của doanh nghiệp. Nó cho biết năng lực sản xuất và xu hướng phát triển lâu dài của doanh nghiệp. Trị số của chỉ tiêu này tuỳ thuộc vào từng ngành kinh tế cụ thể. Chi phí XDCB: nếu tăng lên thể hiện doanh nghiệp đầu tư thêm công trình XDCB dở dang, nếu giảm thể hiện một số công trình XDCB đã hoàn thành, bàn giao đưa vào sử dụng làm tăng giá trị TSCĐ. khoa tài chính – ngân hàng 29
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Vốn bằng tiền của doanh nghiệp: nếu tăng lên sẽ làm cho khả năng thanh toán của doanh nghiệp thuận lợi và ngược lại. Tuy nhiên, vốn bằng tiền ở một mức độ hợp lý là tốt, vì nếu quá cao sẽ làm cho hiệu quả sử dụng vốn không cao, nhưng quá thấp lại ảnh hưởng đến nhu cầu thanh toán của doanh nghiệp. Các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn: nếu tăng lên thể hiện doanh nghiệp ngoài đầu tư cho hoạt động sản xuất kinh doanh còn đầu tư cho lĩnh vực tài chính khác và ngược lại. Các khoản phải thu: nếu tăng thì doanh nghiệp cần tăng cường công tác thu hồi vốn, tránh tình trạng bị ứ đọng và sử dụng vốn không có hiệu quả. Nếu các khoản phải thu giảm thì chứng tỏ doanh nghiệp đã tích cực thu hồi các khoản nợ phải thu, giảm bớt được hiện tượng bị ứ đọng vốn trong khâu thanh toán làm cho việc sử dụng vốn có hiệu quả hơn. Hàng tồn kho: nếu giảm chứng tỏ sản phẩm, hàng hoá của doanh nghiệp có chất lượng cao, đủ sức cạnh tranh trên thị trường. Nếu tăng doanh nghiệp phải xem xét lại sản phẩm hàng hoá của mình có phù hợp với nhu cầu của thị trường không. Mặt khác, để đánh số dư hàng tồn kho tốt hay chưa tốt, cần phải so sánh với số dự trữ theo kế hoạch. Số dư hàng tồn kho tăng hay giảm so với dự trữ cần thiết là đều không tốt, bởi vì nếu tăng sẽ gây ứ đọng vốn, nếu giảm sẽ dẫn đến thiếu nguyên vật liệu cho sản xuất và tiêu thụ sản phẩm gây ảnh hưởng đến tính liên tục của hoạt động sản xuất kinh doanh. Như vậy, qua bảng phân tích trên không những cung cấp thông tin về sự tăng lên hay giảm đi về cả số tương đối và số tuyệt đối của mỗi loại tài sản mà còn biết được cơ cấu của từng loại trong tổng số. Từ đó, có thể đánh giá mức độ hợp lý của việc phân bổ, nhìn vào đây để nhận định sự biến động của các khoản mục trong tương lai. Bên cạnh việc phân tích được cơ cấu tài sản, chúng ta cần phân tích cơ cấu nguồn vốn nhằm biết được khả năng tự tài trợ về mặt tài chính của doanh nghiệp cũng như mức độ độc lập, tự chủ trong kinh doanh hay những khó khăn mà doanh nghiệp phải đương đầu. b) Phân tích cơ cấu và tình hình biến động của nguồn vốn: Đối với nguồn hình thành tài sản, cần xem xét tỷ trọng của từng loại chiếm trong tổng số cũng như xu hướng biến động của chúng. Nếu nguồn vốn chủ khoa tài chính – ngân hàng 30
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh sở hữu chiếm tỷ trọng cao trong tổng số nguồn vốn thì doanh nghiệp có khả năng tự bảo đảm về mặt tài chính và mức độ độc lập của doanh nghiệp đối với các chủ nợ là cao và ngược lại, nếu công nợ phải trả chiếm chủ yếu trong tổng số nguồn vốn thì khả năng đảm bảo về mặt tài chính của doanh nghiệp sẽ thấp. Điều này được thể hiện qua chỉ tiêu tỷ suất tự tài trợ: Nguồn vốn chủ sở hữu Tỷ suất tự tài trợ = *100% Tổng nguồn vốn Tỷ suất tài trợ này càng cao chứng tỏ khả năng độc lập về mặt tài chính hay mức độ tự tài trợ của doanh nghiệp càng tốt. Tỷ suất này bằng 0.5 được coi là bình thường Dựa vào BCĐKT cuối kỳ ta lập bảng phân tích cơ cấu nguồn vốn sau đây: Bảng 2: Bảng phân tích cơ cấu nguồn vốn Cuối kỳ so với Đầu năm Cuối kỳ đầu năm Chỉ tiêu Tỷ Tỷ Tỷ Số tiền trọng Số tiền trọng Số tiền trọng A- Nợ phải trả I- Nợ ngắn hạn II- Nợ dài hạn III- Nợ khác B- Nguồn vốn Chủ sở hữu I- nguồn vốn, quỹ II- Nguồn kinh phí Tổng cộng nguồn vốn Khi phân tích cơ cấu nguồn vốn cần thiết phải tính tỷ suất nợ chung của doanh nghiệp: Nợ phải trả Tỷ suất nợ = *100% = 1- Tỷ suất tự tài trợ Tổng tài sản Tỷ suất nợ bằng 0.5 được coi là bình thường. Chỉ tiêu này càng nhỏ càng tốt vì doanh nghiệp không phải đi chiếm dụng vốn để đầu tư cho tài sản của doanh nghiệp. Để đánh giá mối quan hệ giữa các nguồn tài sản ta còn sử dụng một số tỷ suất sau: khoa tài chính – ngân hàng 31
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Nợ dài hạn Tỷ suất nợ = Nguồn vốn chủ sở hữu Nợ phải trả Tỷ suất nguồn vốn chủ sở hữu = Nguồn vốn chủ sở hữu Hai tỷ suất này cho biết tỷ lệ giữa nợ dài hạn và nợ phải trả so với nguồn vốn chủ sở hữu là cao hay thấp. Nếu là cao chứng tỏ khả năng tự tài trợ của doanh nghiệp là kém và doanh nghiệp khó có thể chủ động trong hoạt động sản xuất kinh doanh và ngược lại. Sau khi phân tích khái quát tình hình tài chính của doanh nghiệp , ta có thể đưa ra kết luận sơ bộ về việc phân bổ vốn (tài sản) và nguồn vốn của doanh nghiệp. Cụ thể là việc phân bổ đó có hợp lý hay không, các khoản nợ phải thu tăng hay giảm, tình hình đầu tư có khả quan hay không, khả năng tự tài trợ của doanh nghiệp như thế nào Từ đó đưa ra kết luận chung về tình hình tài chính của doanh nghiệp là tốt hay xấu. 2.2. Phân tích tình hình và hiệu quả sử dụng TSCĐ của doanh nghiệp: Tài sản cố định đóng vai trò hết sức quan trọng trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh. Nó phản ánh trình độ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và của nền kinh tế. Tài sản cố định tham gia vào nhiều chu kỳ kinh doanh, sau mỗi quá trình kinh doanh nó vẫn giữ nguyên hình thái vật chất và giá trị của sản phẩm, dịch vụ. Hiệu quả sử dụng tài sản cố định là chỉ tiêu phản ánh khả năng kinh doanh của doanh nghiệp trong dài hạn. Dù được đầu tư bằng bất kỳ nguồn vốn nào thì việc sử dụng tài sản cố định đều phải bảo đảm tiết kiệm và đạt hiệu quả cao. Hiệu quả sử dụng tài sản cố định được đánh giá qua nhiều chỉ tiêu, nhưng phổ biến là các chỉ tiêu sau: Doanh thu thuần Sức sản xuất của TSCĐ = Nguyên giá bình quân TSCĐ khoa tài chính – ngân hàng 32
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Chỉ tiêu này phản ánh một đồng nguyên giá bình quân tài sản cố định dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ phân tích đem lại bao nhiêu đồng doanh thu thuần. Chỉ tiêu này càng cao chứng tỏ hiệu quả sử dụng tài sản cố định càng tốt. Do đó, để nâng cao chỉ tiêu này, đồng thời với việc tăng lượng sản phẩm bán ra, doanh nghiệp phải giảm tuyệt đối những tài sản cố định thừa, không cần dùng vào sản xuất, bảo đảm tỷ lệ cân đối giữa tài sản cố định tích cực và không tích cực, phát huy và khai thác tối đa năng lực sản xuất hiện có của tài sản cố định. Lợi nhuận trước thuế Sức sinh lợi của TSCĐ = Nguyên giá bình quân TSCĐ Chỉ tiêu này cho biết một đồng nguyên giá bình quân TSCĐ đem lại bao nhiêu đồng lợi nhuận thuần, tỷ lệ này cao được đánh giá là tốt. Do đó, để nâng cao chỉ tiêu này doanh nghiệp phải nâng cao tổng lợi nhuận thuần đồng thời sử dụng tiết kiệm và lợp lý TSCĐ Nguyên giá bình quân TSCĐ Suất hao phí của TSCĐ = Doanh thu thuần hoặc Lợi nhuận trước thuế Chỉ tiêu cho biết để có một đồng doanh thu thuần hay lợi nhuận thuần cần bao nhiêu đồng nguyên giá TSCĐ. Đây là chỉ tiêu nghịch đảo với chỉ tiêu sức sản xuất của tài sản cố định và chỉ tiêu sức sinh lợi của tài sản cố định. Do đó, chỉ tiêu này có giá trị càng nhỏ càng chứng tỏ doanh nghiệp càng ít tốn chi phí cố định hơn, hiệu quả sử dụng vốn sản xuất kinh doanh cao hơn. Doanh thu thuần Hiệu suất sử dụng VCĐ = VCĐ bình quân Chỉ tiêu này phản ánh cứ 1 đồng VCĐ bình quân sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ tạo ra bao nhiêu đồng doanh thu thuần, chỉ tiêu này càng lớn chứng tỏ hiệu quả sử dụng vốn càng cao. Lợi nhuận trước thuế Tỷ suất sinh lợi của VCĐ = VCĐ bình quân khoa tài chính – ngân hàng 33
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Chỉ tiêu này cho biết để tạo ra 1 đồng lợi nhuận thuần trong kỳ thì cần bao nhiêu đồng VCĐ bình quân tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh, chỉ tiêu này càng cao càng tốt. 2.3. Phân tích tình hình và hiệu quả sử dụng TSLĐ: Để quá trình sản xuất kinh doanh diễn ra thì không chỉ cần có TSCĐ mà tiền, nguyên vật liệu, sản phẩm cũng hết sức cần thiết. Do đó, trong hoạt động sản xuất kinh doanh, tài sản lưu động đóng một vai trò quan trọng trong việc phân tích và đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Để đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản lưu động, ta dựa vào các chỉ tiêu phân tích sau: Tổng doanh thu thuần Sức sản xuất của VLĐ = VLĐ bình quân Chỉ tiêu này phản ánh 1 đồng VLĐ bình quân đem lại mấy đồng doanh thu. Lợi nhuận trước thuế Sức sinh lợi của VLĐ = VLĐ bình quân Chỉ tiêu này phản ánh 1 đồng VLĐ bình quân làm ra mấy đồng lợi nhuận hay lãi gộp trong kỳ. Đây là chỉ tiêu rất quan trọng trong hệ thống chỉ tiêu chung đánh giá hiệu quả sử dụng VLĐ của doanh nghiệp. Để nâng cao chỉ tiêu này cần phải tăng tổng lợi nhuận thuần hay lãi gộp đồng thời đẩy mạnh tốc độ chu chuyển của VLĐ. Tuy nhiên, để có kết luận chính xác về hiệu quả sử dụng tài sản lưu động ta cần phải tiến hành phân tích tốc độ luân chuyển của VLĐ. Trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, VLĐ vận động không ngừng, thường xuyên qua các giai đoạn của quá trình tái sản xuất (dự trữ - sản xuất - tiêu thụ). Đẩy mạnh tốc độ luân chuyển của vốn lưu động sẽ góp phần giải quyết nhu cầu về vốn cho doanh nghiệp có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nói chung và vốn lưu động nói riêng. Để xác định tốc độ luân chuyển của vốn lưu động cần xem xét các chỉ tiêu sau: Tổng doanh thu thuần Số vòng quay của VLĐ = VLĐ bình quân khoa tài chính – ngân hàng 34
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Chỉ tiêu này phản ánh vốn lưu động quay được mấy vòng trong kỳ. Nếu số vòng tăng, chứng tỏ hiệu quả sử dụng vốn tăng và ngược lại. Chỉ tiêu này còn được gọi là “hệ số luân chuyển”. Thời gian của 1 vòng Thời gian của kỳ phân tích = luân chuyển Số vòng quay của VLĐ trong kỳ Chỉ tiêu này thể hiện số ngày cần thiết cho vốn lưu động quay được 1 vòng. Thời gian của một vòng (kỳ) luân chuyển càng nhỏ thì tốc độ luân chuyển càng lớn. Trong công thức này, thời gian của kỳ phân tích được tính theo ngày và được quy định 1 tháng: 30 ngày; 1 quý=90 ngày; 1 năm =360 ngày VLĐ bình quân Hệ số đảm nhiệm của VLĐ = Tổng doanh thu thuần Chỉ tiêu này cho biết để có 1 đồng doanh thu thuần thì cần mấy đồng vốn lưu động. Hệ số này tỷ lệ nghịch với chỉ tiêu sức sản xuất của vốn lưu động cho nên càng nhỏ càng tốt. Sau khi phân tích tốc độ luân chuyển của vốn lưu động cần phải xác định các nhân tố ảnh hưởng đến tốc độ luân chuyển. Tốc độ luân chuyển có thể chịu ảnh hưởng của các nhân tố sau: tình hình thu mua, cung cấp, dự trữ nguyên vật liệu, tiến độ sản xuất, tốc độ tiêu thụ sản phẩm hàng hoá, tình hình thanh toán công nợ Để tăng tốc độ luân chuyển vốn lưu động lại ở từng khâu, từng giai đoạn trong quá trình sản xuất kinh doanh. Việc tăng tốc độ luân chuyển của vốn lưu động có tác dụng làm giảm nhu cầu về vốn, cho phép làm ra nhiều sản phẩm hơn và tiết kiệm vốn hơn cụ thể là: Với một số VLĐ không tăng có thể tăng doanh thu, cụ thể là nếu tăng nhanh hơn tốc độ luân chuyển của nó. Từ công thức trên ta có : Tổng doanh thu thuần = VLĐ bình quân * Hệ số luân chuyển. Khi tốc độ luân chuyển thay đổi: Số doanh thu thuần Vốn lưu Tốc độ luân Tốc độ luân tăng thêm (+) hoặc = động bình * chuyển của VLĐ - chuyển của mất đi (-) quân kỳ phân tích VLĐ kỳ gốc khoa tài chính – ngân hàng 35
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Đẳng thức này cho thấy doanh thu thuần sẽ tăng lên hoặc mất đi là do sự thay đổi tốc độ luân chuyển của VLĐ Với một số VLĐ ít hơn, nếu tăng tốc độ luân chuyển sẽ thu được doanh thu như cũ (kỳ gốc). Điều này nghĩa là doanh nghiệp đã tiết kiệm được VLĐ so với kỳ gốc. Số VLĐ tiết Tổng doanh thu thuần kỳ phân tích Thời gian của 1 Thời gian của kiệm (-) hoặc = * vòng luân chuyển - 1 vòng luân lãng phí(+) Thời gian kỳ phân tích kỳ phân tích chuyển kỳ gốc Phương pháp phân tích tốc độ luân chuyển của vốn lưu động như sau: + Đánh giá chung tốc độ luân chuyển: tính ra và so sánh các chỉ tiêu phản ánh tốc độ luân chuyển kỳ phân tích với kỳ gốc. + Xác định các nhân tố ảnh hưởng và mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến tốc độ luân chuyển bằng phương pháp loại trừ. + Tính ra số vốn tiết kiệm (-) hoặc lãng phí do thay đổi tốc độ luân chuyển của vốn lưu động. + Xác định các nguyên nhân ảnh hưởng và biện pháp đẩy nhanh tốc độ luân chuyển vốn lưu động. Ngoài ra, để có thể phân tích đánh giá chính xác hơn về liệu quả sử dụng vốn lưu động, người ta còn sử dụng các chỉ tiêu sau: Hệ số quay Giá thực tế NVL sử dụng trong kỳ kho Nguyên = vậy liệu Giá thực tế NVL tồn kho bình quân Hệ số quay kho Giá vốn hàng tiêu thụ trong kỳ của sản phẩm = hàng hoá Giá vốn hàng tồn kho bình quân Thời gian theo lịch Thời gian 1 vòng quay = Hệ số quay số Trong đó: Thời gian theo lịch được tính tròn 1 tháng= 30 ngày, 1 quý = 90 ngày, 1 năm = 360 ngày. Trị giá vật liệu, hàng hoá thành phẩm tồn kho bình quân khoa tài chính – ngân hàng 36
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh được tính theo công thức trung bình cộng(lấy tổng số tồn cuối kỳ và đầu kỳ chia cho 2). Hệ số quay kho càng lớn thì hiệu quả sử dụng NVL hay lượng hàng tiêu thụ càng cao, doanh nghiệp làm ăn phát đạt. Ngược lại, chứng tỏ dự trữ vật tư không hợp lý, hàng hoá ế ẩm, tồn đọng nhiều làm giảm tốc độ của vốn kinh doanh. 2.4. Phân tích tình hình công nợ và khả năng thanh toán của doanh nghiệp. Tình hình công nợ và khả năng thanh toán của doanh nghiệp phản ánh rõ nét chất lượng công tác tài chính. Nếu như tình hình tài chính tốt, doanh nghiệp sẽ ít công nợ, khả năng thanh toán dồi dào, ít bị chiếm dụng vốn cũng như ít đi chiếm dụng vốn. Ngược lại, nếu tình hình tài chính kém thì dẫn đến tình trạng chiếm dụng vốn lẫn nhau, các khoản công nợ phải thu, phải trả sẽ dây dưa kéo dài. Tài liệu chủ yếu được sử dụng để phân tích là bảng CĐKT. Từ số liệu của bảng CĐKT ta có bảng phân tích sau: Bảng 3: Bảng phân tích tình hình thanh toán Đầu Cuối Chênh Đầu Cuối Chênh Các khoản phải thu Các khoản phải trả năm kỳ lệch năm kỳ lệch 1.Phải thu khách hàng 1.Vay ngắn hạn 2.Trả trước người bán 2.Phải trả người bán 3.Các khoản phải thu 3.Người mua trả trước nội bộ 4.Phải nộp ngân sách 4.Tạm ứng 5.Phải trả CNV 5.Tài sản thiếu 6.Phải trả nội bộ 6.Thế chấp, ký cược 7.Nợ DH đến hạn trả 7.Các khoản phải thu 8.Các khoản phải trả khác khác Tổng cộng Tổng cộng Để xem xét các khoản phải thu biến động có ảnh hưởng đến tình hình tài chính của doanh nghiệp hay không ta cần so sánh các chỉ tiêu: khoa tài chính – ngân hàng 37
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Tỷ lệ các khoản (T) phải Tổng số nợ phải thu = thu so với phải trả Tổng số nợ phải trả Tỷ lệ này càng lớn chứng tỏ doanh nghiệp bị chiếm dụng vốn càng nhiều và ngược lại: Nếu T>1: sẽ gây khó khăn cho doanh nghiệp vì các khoản phải thu quá lớn sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn. Do đó, doanh nghiệp phải có biện pháp thu hồi nợ, thúc đẩy quá trình thanh toán đúng hạn Nếu T<=1: có giá trị càng nhỏ càng chứng tỏ doanh nghiệp thu hồi tốt công nợ và số vốn đi chiếm dụng được càng nhiều. Số vòng luân chuyển các Tổng doanh thu bán chịu được = khoản phải thu Bình quân các khoản phải thu Chỉ tiêu này cho biết mức hợp lý của số dư của các khoản phải thu hiệu quả của việc thu hồi nợ.nếu các khoản phải thu được thu hồi nhanh thì số vòng luân chuyển các khoản phải thu sẽ cao và công ty ít bị chiếm dụng vốn. Tuy nhiên, số vòng luân chuyển các khoản phải thu quá cao sẽ không tốt vì có thể ảnh hưởng đến khối lượng hàng tiêu thụ Thời gian của kỳ phân tích Số ngày trung bình đủ thu = được các khoản phải thu Số vòng luân chuyển các khoản phải thu Chỉ tiêu này cho thấy, để thu được các khoản phải thu cần một khoảng thời gian là bao nhiêu. Nếu số ngày này lớn hơn số thời gian quy định bán chịu cho khách hàng thì việc thu hồi các khoản phải thu là chậm và ngược lại, số ngày quy định bán chịu cho khách hàng lớn hơn thời gian này chứng tỏ việc thu hồi có dấu hiệu đạt trước kế hoạch về thời gian. Khi phân tích các khoản phải trả, ta xác định hệ số nợ. Nợ phải trả Hệ số Nợ = = 1- Hệ số tự tài trợ Tổng số nguồn vốn khoa tài chính – ngân hàng 38
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Hệ số này cho biết các khoản phải trả chiếm bao nhiêu trong tổng số nguồn vốn vay cũng như cho biết được doanh nghiệp hoạt động chủ yếu trên vốn của mình hay đi vay, đi chiếm dụng của các đơn vị khác.hệ số này càng nhỏ càng thể hiện tình hình tài chính của doanh nghiệp ổn định, không phải lo lắng đến việc trả nợ bên cạnh đó ta cần tính đến tỷ lệ các khoản phải trả so với tổng TSLĐ hay so với các khoản phải thu (T). Tổng số tiền phải trả T = Tổng vốn lưu động + Nếu T >1 thì sẽ ảnh hưởng không tốt đến tình hình tài chính của doanh nghiệp, nợ quá lớn không có khả năng thanh toán. + Nếu T 1thì khả năng thanh toán của doanh nghiệp tốt, khả năng tài trợ cao. Tổng số tiền phải trả A = Tổng số tiền phải thu + Nếu A lớn do tiền phải thu giảm cho thấy tình hình tài chính của doanh nghiệp tương đối tốt, đủ khả năng trang trải nợ + Nếu A lớn do nợ phải trả tăng, cho thấy doanh nghiệp đi chiếm dụng nhiều vốn của doanh nghiệp khác đồng thời khả năng thanh toán kém đi. - Để có nhận xét, đánh giá đúng đắn về tình hình thanh toán của doanh nghiệp, ngoài số liệu trên BCĐKT ta phải sử dụng thêm các tài liệu hạch toán hàng ngày để: - Xác định tính chất, thời gian và nguyên nhân của các khoản phải thu, phải trả. Các biện pháp mà doanh nghiệp áp dụng để thu hồi hoặc thanh toán nợ Để đánh giá tình hình thanh toán của doanh nghiệp trước mắt và triển vọng trong tương lai, cần đi sâu phân tích nhu cầu và khả năng thanh toán của doanh nghiệp. (Xem bảng phân tích trang bên) Tình hình tài chính doanh nghiệp tốt hay xau, khả quan hay không khả quan phản ánh qua khả năng thanh toán.để đánh giá, phân tích khả năng thanh toán cần phải xem xét đến hệ số khả năng thanh toán sau đây: Hệ số khả năng Khả năng thanh toán = thanh toán (Hk) Nhu cầu thanh toán khoa tài chính – ngân hàng 39
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh HK 1 thì doanh nghiệp có khả năng thanh toán, tình hình tài chính ổn định và khả quan. HK<1 thì doanh nghiệp không có khả năng trang trải hết công nợ, tình hình tài chính gặp khó khăn. Bảng 4:Bảng phân tích nhu cầu và khả năng thanh toán Nhu cầu thanh toán Đầu Cuối Khả năng thanh toán Đầu Cuối năm kỳ năm kỳ A. Các khoản cần thanh toán A. Các khoản có thể dùng ngay ngay để thanh toán. I-Các khoản nợ quá hạn 1. Tiền mặt : 1. Phải nộp ngân sách + Tiền việt nam 2. Phải trả ngân hàng + Ngoại tệ 3. Phải trả công nhân viên + Vàng bạc 4. Phải trả người bán 2. Tiền gửi ngân hàng 5. Phải trả người mua + Tiền việt nam 6. phải trả khác + Ngoại tệ II- Các khoản nợ đến hạn + Vàng bạc 1.Phải trả ngân sách 3.Tiền đang chuyển 2.Phải trả ngân hàng + Tiền việt nam 3.Phải trả công nhân viên + Ngoại tệ B. Các khoản phải thanh 4.Đầu tư ngắn hạn toán trong thời gian tới. B. Các khoản có thể dùng 1. Tháng tới để thanh toán trong thời + gian tới + 1. Tháng tới 2. Quý tới + Khoản phải thu + + Hàng gửi bán + 2. Quý tới Cộng Cộng khoa tài chính – ngân hàng 40
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Tỷ suất thanh Vốn bằng tiền + Phải thu + ĐTNH = toán nhanh Nợ ngắn hạn Tỷ suất này mô tả khả năng thanh toán nhanh bằng tiền và các phương tiện có thể chuyển hoá nhanh bằng tiền của doanh nghiệp. Nếu tỷ suất này 1 là rất tốt và điều đó chứng tỏ rằng doanh nghiệp có khả năng thanh toán nhanh và ngược lại. Tỷ suất thanh Vốn bằng tiền + ĐTNH = toán của VLĐ Tổng TSLĐ Chỉ tiêu này cho thấy khả năng thanh toán so với TSLĐ nếu tỷ suất này lớn hơn 0,5 hoặc nhỏ hơn 0,1 đều là không tốt vì tỷ suất quá lớn thể hiện lượng tiền quá nhiều gây hiện tượng sử dụng vốn không hiệu quả. Nếu tỷ suất này quá nhỏ thì dẫn đến doanh nghiệp thiếu vốn để thanh toán. Tỷ suất thanh Tổng TSLĐ (A. TS) toán hiện hành = ngắn hạn Tổng nợ ngắn hạn Chỉ tiêu này cho thấy khả năng đáp ứng các khoản nợ ngắn hạn là cao hay thấp.nếu chỉ tiêu này xấp xỉ bằng 1 thì doanh nghiệp có đủ khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn và tình hình tài chính là bình thường và khả quan . 2.5. Phân tích khả năng sinh lợi của doanh nghiệp: Ngoài việc xem xét hiệu quả kinh doanh dưới góc độ sử dụng TSCĐ và TSLĐ, khi phân tích tình hình tài chính phải xem xét vả hiệu quả sử dụng vốn nhà đầu tư, các nhà tín dụng quan tâm đặc biệt vì nó gắn liền với lợi ích của họ trong cả hiện tại và tương lai. Để đánh giá khả năng sinh lời của vốn, người ta dùng các chỉ tiêu sau đây: Hệ số doanh lợi của Lợi nhuận = vốn kinh doanh Vốn kinh doanh Chỉ tiêu này cho biết 1 đồng vốn kinh doanh đem lại bao nhiêu đồng lợi nhuận. khoa tài chính – ngân hàng 41
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Hệ số doanh lợi của Lợi nhuận = doanh thu thuần Doanh thu thuần Chỉ tiêu này phản ánh một đồng doanh thu đem lại bao nhiêu đồng lợi nhuận trong các chỉ tiêu trên, lợi nhuận thường là lãi rồng trước thuế hoặc lợi tức gộp, còn vốn kinh doanh có là tổng số nguồn vốn chủ sở hữu. Để thấy rõ hơn trước hết phải đánh giá chung khả năng sinh lợi của vốn chủ sở hữu, sau đó xác định ảnh hưởng của từng nhân tố đến chỉ tiêu này. Hệ số doanh lợi của Lợi nhuận trước thuế = vốn chủ sở hữu Vốn chủ sở hữu Hệ số doanh Lãi rồng Lãi ròng Doanh thu thuần lợi của vốn = = * chủ sở hữu Vốn chủ sở hữu Doanh thu thuần Vốn chủ sở hữu Dựa vào công thức trên ta thấy hệ số sinh lợi của vốn chủ sở hữu chịu ảnh hưởng của hai nhân tố và được xác định bằng phương pháp loại trừ. Nhân tố: Hệ số quay vòng của vốn chủ hữu = Doanh thu thuần/ Vốn chủ sở hữu càng cao thì hệ số sinh lời càng lớn. Nhân tố: Hệ số sinh lời của vốn kinh doanh = Lãi ròng/ Doanh thu thuần càng lớn thì khả năng sinh lợi của vốn càng cao và ngược lại. IV- Các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn Nguồn vốn kinh doanh của doanh nghiệp bao nguồn vốn cố định và nguồn vốn lưu động.các nguồn này được hình thành từ các chủ sở hữu, các nhà đầu tư và các cổ đông.ngoài ra còn được hình thành từ các nguồn lợi tức của doanh nghiệp được sử dụng để bổ sung cho nguồn vốn.vốn cố định được sử dụng để trang trải cho các tài sản cố định như mua sắm tài sản cố định,đầu tư xây dựng cơ bản nguồn vốn lưu động chủ yếu để đảm bảo cho tài sản lưu động như nguyên vật liệu, công cụ, để dùng lao động thành phẩm, hàng hoá. Bất kỳ một doanh nghiệp nào khi tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh thực hiện mục tiêu tối đa hoá lợi nhuận cũng đều phải hướng đến hiệu quả kinh doanh. Hiệu quả kinh doanh có liên quan chặt chẽ với hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh . Do đó , nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh là một yêu cầu và đòi hỏi luôn luôn đặt ra cho mỗi doanh nghiệp . Để nâng cao hiệu quả kinh doanh nói chung , nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh nói riêng , chúng ta phải phân tích đánh giá hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh khoa tài chính – ngân hàng 42
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh của doanh nghiệp qua các chỉ tiêu phản ánh nó ; Từ đó mới có thể đưa ra được các biện pháp hữu hiệu nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp . Để phân tích hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp , ta dùng chỉ tiêu sau : Hiệu quả sử Kết quả đầu ra dụng vốn = kinh doanh Vốn kinh doanh (hay vốn sản xuất bình quân) Chỉ tiêu này phản ánh cứ một đồng vốn sản xuất bình quân dùng vào sản xuất kinh doanh trong kỳ thì tạo ra bao nhiêu đồng kết quả đầu ra. Chỉ tiêu này càng cao chứng tỏ hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh càng cao và doanh nghiệp luôn luôn tìm cách nâng cao chỉ tiêu này. Để nâng cao chỉ tiêu hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh thì doanh nghiệp phải thực hiện các biện pháp sau đây: Tăng quy mô kết quả đầu ra. Sử dụng tiết kiệm và hợp lý về cơ cấu vốn sản xuất kinh doanh. Kết quả đầu ra được đo bằng các chỉ tiêu như : giá trị tổng sản lượng, tổng doanh thu thuần và lợi nhuận thuần hoặc lợi tức gộp, Doanh nghiệp muốn tăng kết quả đầu ra thì phải tăng giá trị tổng sản lượng, tăng doanh thu thuần, và tăng lợi nhuận . Để nâng cao các chỉ tiêu trên, cần phải nâng cao tốc độ tiêu thụ sản phẩm hàng hoá , thông qua các biện pháp nâng cao chất lượng sản phẩm , luôn luôn phải nghiên cứu thay đổi mẫu mã , quy cách sản phẩm để đáp ứng nhu cầu đòi hỏi ngày càng cao của người tiêu dùng . Doanh nghiệp phải có những biện pháp nhằm mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm , kích thích nhu cầu tiêu dùng để tiêu thụ được nhiều sản phẩm hàng hoá của mình . Những biện pháp đó sẽ tăng nhanh doanh thu bán hàng thuần lên và từ đó mà nâng cao được mức lợi nhuận của doanh nghiệp . Đi đôi với kết quả đầu ra tăng , để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh thì doanh nghiệp phải sử dụng tiết kiệm và hợp lý cơ cấu vốn kinh doanh . Nhu đã phân tích ở trên , vốn kinh doanh của doanh nghiệp gồm vốn cố định và nguồn vốn lưu động . Khi tăng hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh nói chung phải động thời nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cố định và hiệu quả sử dụng vốn lưu động . Để nâng cao hiệu quả việc sử dụng vốn cố định doanh nghiệp phải sử dụng tiết kiệm và hợp lý vốn cố định bằng cách giảm tuyệt đối những tài sản cố định thừa , không cần dùng khoa tài chính – ngân hàng 43
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh , bảo đảm tỷ lệ cân đối giữa tài sản cố định tích cực và tài sản cố định tiêu cực , phát huy và khai thác triệt để năng lực hiện có của tài sản cố định . Đối vối việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động, doanh nghiệp phải đẩy nhanh tốc độ chu chuyển của vốn lưu động bằng việc tăng số vòng quay của vốn lưu động thông qua việc rút ngắn chu kỳ sản xuất kinh doanh đẩy nhanh tốc độ tiêu thụ sản phẩm hàng hoá,đảm bảo nguồn vốn lưu động trong việc dự trữ hợp lý tài sản lưu động của doanh nghiệp . Một vẫn đề nữa cũng không kém phần quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh đó của doanh nghiệp phải bảo toàn và phát triển vốn kinh doanh của mình. Lý do mà doanh nghiệp phải bảo toàn và phát triển vốn kinh doanh là do sự chuyển đổi sang cơ chế thị trường các doanh nghiệp phải hoạt động theo phương thức hạch toán kinh doanh độc lập, Nhà nước không tiếp tục bao cấp vốn như trước đây, cũng như trong điều kiện nền kinh tế thị trường hiện nay có lạm phát, giá cả biến động lớn, sức mua của đồng tiền có nhiều biến động nhìn chung là suy giảm, nếu duy trì cơ chế như trước thì số vốn sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp thể hiện bằng đồng tiền Việt nam sẽ lại giảm dần giá trị trên thực tế, sức mua của vốn bị thu hẹp, hậu quả sẽ không tránh khỏi lãi giả lỗ thật. Do đó , để duy trì và phát triển sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp phải giữ gìn và bảo toàn số vốn được Nhà nước đầu tư và phải giữ gìn, quản lý, phát triển tăng vốn để nâng cao hiệu quả của vốn sản xuất kinh doanh đồng thời nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Bảo toàn và phát triển vốn doanh nghiệp phải bảo toàn và phát triển cả VLĐ và VCĐ. Đối với việc bảo toàn và phát triển VCĐ: Doanh nghiệp phải xác định đúng nguyên giá TSCĐ để trên cơ sở đó tính đúng, tính đủ khấu hao cơ bản, khấu hao sửa chữa lớn để tạo nguồn thay thế và duy trì năng lực sản xuất của TSCĐ. Doanh nghiệp có thể bảo toàn VCĐ trên cơ sở hệ số trượt giá, số bảo toàn VCĐ còn bao gồm cả số vốn Ngân sách cấp hoặc doanh nghiệp tự bổ sung trong kỳ nếu có. Số VCĐ bảo toàn theo công thức: Số vốn Khấu hao Hệ số Tăng Số VCĐ phải được cơ bản điều + giảm bảo toàn đến = - * giao đầu trích chỉnh giá (-) vốn cuối kỳ kỳ trong kỳ trị TSCĐ trong kỳ khoa tài chính – ngân hàng 44
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Căn cứ vào kết quả xác định số vốn phải bảo toàn theo công thức trên, doanh nghiệp phải điều chỉnh giá trị TSCĐ và VCĐ theo các hệ số điều chỉnh tương ứng với từng loại TSCĐ. Hoặc số VCĐ phải bảo toàn cuối kỳ tính theo công thức sau: Số vốn Số VCĐ phải bảo Hệ số + Tăng (giảm) = được giao * toàn đến cuối kỳ trượt giá (-) vốn trong kỳ đầu kỳ Bên cạnh việc bảo toàn vốn, các doanh nghiệp phải phát triển VCĐ trên cơ sở quỹ khuyến khích phát triển sản xuất trích từ lợi nhuận để lại của doanh nghiệp và vốn khấu hao cơ bản để lại doanh nghiệp để đầu tư XDCB cho doanh nghiệp. Đối với việc bảo toàn và phát triển VLĐ: Doanh nghiệp phải bảo toan và phát triển VLĐ ngay trong quá trình sản xuất kinh doanh trên cơ sở mức tăng giảm giá trị TSLĐ thực tế tồn kho tại doanh nghiệp có thay đổi về giá. Số VLĐ sau khi đã thực hiện điều chỉnh giá trị TSLĐ thực tế tồn kho và ghi tăng nguồn vốn lưu động ở thời điểm cuối năm là số vốn thực tế đã bảo toàn được của doanh nghiệp. Số VLĐ phải bảo toàn đến cuối năm được tính theo công thức sau đây: Số VLĐ phải bảo Số vốn đã Hệ số trượt = * toàn đến cuối năm được giao giá VLĐ Bên cạnh việc bảo toàn VLĐ, doanh nghiệp phải phát triển vốn từ quỹ khuyến khích phát triển sản xuất trích từ lợi nhuận để lại của doanh nghiệp. Như vậy, thông qua nghiên cứu lý luận đã cho ta thấy được phân tích tình hình tài chính là việc làm cần thiết đối với bất kỳ doanh nghiệp nào, việc phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp được tiến hành trên cơ sở hệ thống báo cáo tài chính kế toán của doanh nghiệp. Mỗi loại báo cáo tài chính kế toán đều có vai trò và ý nghĩa nhất định trong việc phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp, song việc phân tích thường được tiến hành chủ yếu trên BCĐKT và BCKQKD và vấn để này sẽ được làm rõ trong phần II của chuyên đề này. khoa tài chính – ngân hàng 45
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Phần II Phân tích tình hình tài chính của công ty XNK Thiết bị – truyền hình chủ yếu thông qua Bảng Cân đối kế toán và Báo cáo kết quả kinh doanh & I. Giới thiệu chung về công ty xnk thiết bị điện ảnh– truyền hình 1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty: Công ty vật tư điện ảnh là một doanh nghiệp thuộc nhà nước thành lập theo quyết định số 92 /VHTT – QĐ ngày 20 / 7/ 1979 của bộ văn hoá thông tin . Công ty vật tư điện ảnh được đổi tên thành xnk thiết bị điện ảnh - truyền hình theo quyết định số 239 /QĐ ngày 25/3/1993 của bộ văn hoá thông tin . Công ty được cấp giấy phép kinh doanh số 108084, giấy phép đăng ký kinh doanh xnk số 1.17.1.008GP . Từ ngày công ty thành lập đến nay, trải qua 25 năm xây dựng và trưởng thành bắt đầu từ những ngày khó khăn gian khổ bằng sự nỗ lực của bản thân công ty và sự quan tâm giúp đỡ của đảng và nhà nước . Công ty đã không ngừng phát triển cả về chiều sâu lẫn chiều rộng , xây dung cơ sở vật chất đầy đủ , nâng cao trình độ kinh doanh của công ty và sự quả lý của cán bộ , công nhân viên , đáp ứng nhu cầu của thời đại xã hội . Tính đến đến thời điểm này công ty công ty có các cơ sở làm việc sau : - Trung tâm công nghệ điện ảnh và truyền hình được thành lập theo quyết định số 178 /QĐ -BVHTT của bộ văn hoá thông tin đăng ký kinh doanh số 311817 do sở kế hoạch và đầu tư cấp ngày 6/4/2001 chuyên kinh doanh các thiết bị chuyên dùng phục vụ ngành phát thanh truyền hình ,các thiết bị điện tử viễn thông , các hệ thống quan sát nghe nhìn . khoa tài chính – ngân hàng 46
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Địa chỉ 31 nguyễn chí thanh - ba đình - Hà nội - Trung tâm thương mại điện ảnh và video : Chuyên kinh doanh các thiết bị âm thanh ánh sáng phục vụ ngành văn hoá Địa chi : 65 Trần – Hưng đạo – hoàn kiếm - Hà nội - Chi nhánh tại Tphcm 50 Trương định – Phường bến thành Quận I – TPHCM - Đại diện giao nhận tại hãy phòng 17 Trần hứng đạo - hãy phòng 1.2. Tình hình hoạt động của công ty trong năm: 2001,2002 . 1.2.1. tình hình hoạt động của công ty - hình thức sở hữu vốn : vốn của nhà nước - Lĩnh vực kinh doanh : Thiết bị phát thanh - truyền hình vật tư điện ảnh 1.2.2 Chính sách kinh tế áp dụng tại công ty - Niên độ kế toán : Năm 2001 bắt đầu ngày 1/1/2001 kết thúc 31/12/2001 Năm 2002 bắt đầu ngày 1/1/2002 kết thúc 31/12/2002 - Đơn vị sử dụng 6tiền tệ ghi chép sổ kế toán : Đồng việt nam - Hình thức sổ kế toán áp dụng : nhật ký chứng từ - Phương pháp kế toán tài sản : + Nguyên tắc đánh giá tài sản cố định + Phương pháp khấu hao áp dụng và các trường hợp khấu hao đặc biệt: Phương pháp khấu hao bình quân - Phương pháp kế toán hàng tồn kho : + Phương pháp xác định giá trị hàng nhập kho cuối kỳ : Nhập trước xuất trước + Phương pháp hạch toán hàng tồn kho : Kê khai thường xuyên * Một số nhận xét về tình tài chính của công ty: Công ty luôn đảm bảo tình hình tài chính trong sạch,lành mạnh,đảm bảo các nghĩa vụ nộp thuế nhập khẩu,doanh thu,thuế lợi tức và các khoản thuế khác của nhá nước nộp vào ngân sách.Qua các đợt thanh tra và kiểm toán luôn được kết luận là đơn vị có tình hình tài chính trong sạch,luôn được bằng khoa tài chính – ngân hàng 47
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh khen của uỷ ban nhân dân thành phố hà nội về thành tích nộp thuế của công ty đối với nhàn ước,bằng khen của cục hải quan,và bằng khen của bộ văn hoá thông tin về hoàn thành tốt các nhiệm vụ công tác.Với thành tích của công ty,công ty đã được chủ tịch nước CHXHCNVN tặng thưởng huân chương lao động hạng 3. Theo số liệu tình tài chính trên cho thấy tình hình tài chính của công ty đang có xu hướng ngày một phát triển,mở rộng và đi lên 1.3 Chức năng nhiệm vụ và quyền hạn của công ty 1.3.1 Chức năng nhiệm vụ của công ty *Xuất nhập khẩu thiết bị điện ảnh,văn hoá thông tin,phát thanh truyền hình *Kinh doanh XNKcác loại thiết bị âm thanh ánh sáng,thiết bị hội thảo hội nghị nhạc cụ,thiết bị biểu diễn nghệ thuật,máy chiếu điện tử,tin học viễn thông,các sản phẩm văn hoá và các mặt hàng tiêu dùng phục vụ ngành văn hoá thông tin *Sản xuất kinh doanh vật tư ,thiết bị điện ảnh vả nhiếp ảnh *Nhập khẩu vật tư,thiết bị ngành ,điện tử quang học,một số hàng tiêu dùng (thiết bị văn phòng điện,điện tử trang trí nội thất ) * Tư vấn thiết kế dịch vụ kỹ thuật lắp đặt,bảo hành các cật tư điện ảnh,văn hoá thông tin,phát thanh truyền hình *Dịch vụ chuyển giao công nghệ,dịch vụ đào tạo kỹ thuật cho những ngành hàng trên,kinh doanh các thiết bị ngành in,điện lạnh,điện dân dụng,các loại máy phát điện,hệ thống thiết bị thu phát sóng trụ an ten trang thiết bị giáo dục, y tế bưu điện,các thiết bị hội thảo,kiểm tra đo lường,thí nghiệm 1.3.2 Quyền hạn của công ty Công ty là một doanh nghiệp nhà nước có tư cách pháp nhân đầy đủ. Công ty tổ chức hạch toán kinh doanh độc lập có con dấu riêng,được phép mở tài khoản tại các ngân hàng. Công ty có quyền tham gia các cuộc đấu thầu về các khoa tài chính – ngân hàng 48
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh lĩnh vực kinh doanh của công ty trong toàn quốc,có quyền liên doanh liên kết với các tổ chức và các doanh nghiệp khác . Công ty được quyền nhập khẩu các vật tư,thiết bị theo yêu cầu kinh doanh, công ty được phép xuất khẩu các sản phẩm của mình . 1.4 Mô hình tổ chức và cơ cấu bộ máy của công ty : * Các phòng ban : - Phòng tổ chức - Phòng hành chính – giao nhận – tổng hợp - Phòng XNK I - phòng XNK II - Phòng XNK III - Phòng kinh doanh - Phòng kho khoa tài chính – ngân hàng 49
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh *Sơ đồ cơ cấu tổ chức của công ty Ban Giám Phó Giám Đốc Đốc Phòng Trung Trung Phòng tài Phòng Phòng Phòng chính Tâm Tâm hành kế XNK XNK XNK Toán chính I II III I II Phòng giao Phòng tổng Nhận Hợp Chi Chi Phòng Phòng Nhánh Nhánh kho Kinh Tại Tại doanh Hải TPHCM phòng * Nhiệm vụ của các phòng ban : - Ban giám đốc : Là người chịu trách nhiệm trước cơ quan trách nhiệm trước pháp luật trước nhà nước về quản lý tài sản tiền vốn,lao động và toàn bộ hoạt động kinh doanh của công ty . Phó giám đốc : Giúp ban giám đốc trong công tác và quản lý điều hành và chịu trách nhiệm các công việc được giao,đồng thời có quyền giải quyết moi vấn đề khi giám đốc uỷ quyền . Trung tâm I : Chuyên kinh doanh dịch vụ kỹ thuật vật tư điện ảnh – video khoa tài chính – ngân hàng 50
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Trung tâm II : Chuyên kinh doanh các thiết bị trang âm ánh sáng phục vụ ngành văn hoá thông tin . Phòng tổ chức hành chính : phụ trách điều hành các công việc sau : Tổ chức nhân sự , lao động tiền lương , văn thư đánh máy , tiếp tân tiếp khách , thường trực ban ngày , bảo vệ ban đêm . Phòng XNK I,II,III : Chuyên nhập các thiết bị máy móc,thiết bị kinh doanh của công ty và tổ chức công tác tiêu thụ chúng Phòng kinh doanh : Giúp giám đốc điều hành công việc kinh doanh và quản lý kinh doanh của công ty . Phòng kho : lưu trữ những mặt hàng mới nhập,và những mặt hàng tồn kho của công ty . * Đội ngũ các bộ của công ty - Giám đốc công ty là phó tiến sĩ học ở đức đã có hơn 30 năm công tác trong ngành điện ảnh và truyền hình - Giám đốc trung tâm là kỹ sư có hơn 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực cung cấp thiết bị phát thanh truyền hình Ngoài ra cán bộ quản lý của công ty có trình độ rất cao đa số là thạc sĩ , kỹ sư giỏi được đào tạo ở các trường đại học nổi tiếng trong và ngoài nước II. Phân tích tình hình tài chính của công ty Xnk thiết bị điện ảnh - truyền hình thông qua Bảng Cân đối kế toán và Báo cáo Kết quả kinh doanh. 1. Hệ thống báo cáo tài chính kế toán của Công ty Theo chế độ của Bộ Tài chính ban hành, hệ thống Báo cáo tài chính kế toán của Công ty bao gồm có các loại báo cáo cơ bản sau đây: Bảng Cân đối kế toán, Báo cáo kết quả kinh doanh và bản thuyết minh Báo cáo tài chính. Riêng Báo cáo Lưu chuyển tiền tệ là báo cáo mang tính chất khuyến khích chưa bắt buộc cho nên Công ty không lập báo cáo này. Nội dung, kết cấu của các loại báo cáo kế toán tài chính trên của Công ty đều tuân theo quy định của chế độ kế toán Việt nam. khoa tài chính – ngân hàng 51
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Để phục vụ cho công việc phân tích tình hình tài chính của Công ty thì số liệu quan trọng và chủ yếu nhất là lấy từ hai loại báo cáo, đó là BCĐK và Báo cáo KQKD. Bảng 5:Bảng cân đối kế toán Năm 2001 – 2002 ĐVT : VNĐ Chỉ tiêu Số đầu năm Số cuối kỳ Mã số Tài sản (cuối năm 2001) (cuối năm 2002) A- TSLĐ và ĐTNH 100 12.086.295.479 13.550.772.057 I- Tiền 110 496.107.455 244.099.175 1- Tiền mặt tai quỹ 111 23.224.476 46.482.413.00 2-Tiền gửi ngân hàng 112 472.882.979 197.616.762 3-Tiền đang chuyển 113 II-Các khoản ĐTTCNH 120 1- Đầu tư chứng khoán ngắn hạn 121 2- Đầu tư ngắn hạn khác 128 3- Dự phòng giảm giá ĐTNH 129 III Các khoản phải thu 130 2.851.766.485 2.842.131.178 1- Phải thu khách hàng 131 2.180.026.443 2.231.609.936 2- Trả trước cho người bán 132 616.297.386 558.779.917 3- Thuế GTGT được khấu trừ 133 4- Phải thu nội bộ 134 VKD ở các đơn vị trực thuộc 135 Phải thu nội bộ khác 136 5- Các khoản phải thu khác 138 55.442.656 51.741.325 6- Dự phòng các khoản phải thu khó đòi 139 IV- Hàng tồn kho 140 8.564.323.617 10.448.946.397 1- Hàng mua đi đường về 141 2- Nguyên vật liệu tồn kho 142 2.269.516.112 1.698.864.668 3- Công cụ, dụng cụ tồn kho 143 373.054.652 299.900.850 4-Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang 144 1.736.488.780 2.875.660.382 5-Thành phẩm tồn kho 145 3.007.319.963 3.117.772.390 6- Hàng hoá tồn kho 146 637.068.588 1.780.885.068 7-Hàng gửi bán 147 540.875.522 675.863.039 8- Dự phòng giảm giá hàng tồn kho(*) 149 V- TSLĐ khác 150 174.097.922 15.595.037 1- Tạm ứng 151 160.047.890 15.595.037 2- Chi phí trả trước 152 14.050.032 3- Chi phí chờ kết chuyển 153 khoa tài chính – ngân hàng 52
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh 4- Tài sản thiếu chờ xử lý 154 5- Các khoản thế chấp ký quỹ ngắn hạn 155 VI- Chi sự nghiệp 160 1- Chi sự nghiệp năm trước 161 2- Chi sự nghiệp năm nay 162 B- TSCĐ và ĐTDH 200 4.580.193.665 4.262.632.457 I- TSCĐ 210 4.580.193.665 4.262.632.457 1- TSCĐ hữu hình 211 4.580.193.665 4.262.632.457 Nguyên giá 212 14.357.783.081 14.407.544.443 Giá trị hao mòn luỹ kế(*) 213 9.777.589.416 10.144.911.986 2- TSCĐ thuê tài chính 214 Nguyên giá 215 Giá trị hao mòn luỹ kế(*) 216 3- TSCĐ vô hình 217 Nguyên giá 218 Giá trị hao mòn luỹ kế(*) 219 II- Các khoản ĐTTCDH 220 1- Đầu tư chứng khoán dài hạn 221 2- Góp vốn liên doanh 222 3- Đầu tư dài hạn khác 228 4- Dự phòng giảm giá ĐTDH(*) 229 III- Chi phí XDCB dở dang 230 IV- Các khoản ký quỹ ký cược dài hạn 240 Tổng tài sản 16.666.489.144 17.813.404.514 Nguồn vốn A- Nợ phải trả 300 8.179.423.367 9.334.290.136 I- Nợ ngắn hạn 310 8.179.423.367 9.334.290.136 1- Vay ngắn hạn 311 6.114.839.417 7.075.028.560 2- Nợ dài hạn 312 3- Phải trả người bán 313 256.990.978 444.707.133 4- Người mua trả tiền trước 314 36.601.374 132.616.501 5- Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước 315 -2.628.273 -50.237.565 6- Phải trả công nhân viên 316 1.327.373.571 561.572.334 7- Phải trả cho các đơn vị nội bộ 317 8- Phải trả, phải nộp khác 318 446.246.300 1.170.603.173 II- Nợ dài hạn 320 1- Vay dài hạn 321 2- Nợ dài hạn khác 322 III- Nợ khác 330 khoa tài chính – ngân hàng 53
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh 1- Chi phí phải trả 331 2- Tài sản chờ xử lý 332 3- Nhận ký quỹ, ký cược dài hạn 333 B- Nguồn vốn Chủ sở hữu 400 8.487.065.777 8.479.114.378 I- Nguồn vốn, quỹ 410 8.487.065.777 8.479.114.378 1- Nguồn vốn kinh doanh 411 8.474.179.071 8.474.179.071 2- Chênh lệch đánh giá lại tài sản 412 3- Chênh lệch tỷ giá 413 4- Quỹ đầu tư phát triển 414 5- Quỹ dự phòng tài chính 415 6- Lợi nhuận chưa phân phối 416 7- Nguồn vốn đầu tư XDCB 417 8- Quỹ khen thưởng, phúc lợi 418 12.886.706 4.935.307 II- Nguồn kinh phí, quỹ khác 420 1- Quỹ quản lý cấp trên 421 2- Nguồn kinh phí sự nghiệp 422 Năm trước 423 Năm nay 424 3- Nguồn kinh phí đã hình thành TSCĐ 425 Tổng nguồn vốn 16.666.489.144 17.813.404.514 Bảng 6:Báo cáo kết quả kinh doanh Đơn vị: VNĐ Phần I: Lãi, lỗ: Chỉ tiêu Mã số Năm 2001 Năm 2002 * Tổng doanh thu 01 11.935.759.696 13.703.081.117 Trong đó doanh thu hàng XK 02 656.280.705 18.694.088 Các khoản giảm trừ 03 250.366.053 354.220.680 Chiết khấu 04 5.352.476 4.742.120 Giảm giá 05 20.768.800 Giá trị hàng bán bị trả lại 06 245.013.577 328.709.760 Thuế tiêu thụ đặc biệt phải nộp 07 1- Doanh thu thuần 10 11.685.393.643 13.384.860.437 2- Giá vốn hàng bán 11 9.308.720.929 10.283.427.981 3- Lợi nhuận gộp( 10-11) 20 2.367.596.784 3.065.432.456 4- Chi phí bán hàng 21 161.568.327 453.979.607 5- Chi phí quản lý doanh nghiệp 22 2.367.596.784 2.021.062.088 6- Lợi nhuận gộp từ HĐKD 30 -152.492.397 590.390.761 Thu nhập hoạt động tài chính 31 9.468.314 35.869.893 Chi phí hoạt động tài chính 32 158.779.170 564.759.573 khoa tài chính – ngân hàng 54
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh 7- Lợi nhuận từ HĐTC 40 -149.310.856 -528.889.680 Các khoản thu nhập bất thường 41 345.112.035 7.227.343 Chi phí bất thường 42 160.896.146 8- Lợi nhuận từ hoạt động bất thường 50 184.215.889 7.227.343 9- Tổng lợi nhuận trước thuế 60 -117.587.364 68.728.424 10- Xử lý theo CV 518/ TCDN 70 68.728.424 11- Thuế TNDN phải nộp 80 2. Phân tích tình hình tài chính của Công ty XNK thiết bị điện ảnh - truyền hình thông qua BCĐKT và BCKQKD năm 2001 – 2002 : 2.1. Phân tích khái quát tình hình tài chính của Công ty: Trong những năm gần đây, mặc dù công ty gặp phải nhiều khó khăn nhưng với những cố gắng không ngừng Công ty XNK thiết bị điện ảnh - truyền hình đã hình được một số vị thế nhất định so với các Công ty khác trong cùng ngành và trong nền kinh tế quốc dân. Công ty luôn có những đổi mới trong cách tổ chức và mở rộng hoạt động kinh doanh. Trước sự cạnh tranh mạnh mẽ của các thành phần kinh tế khác nhau trên nhiều phương diện, Công ty đã đề ra những phương hướng chiến lược kinh doanh nhằm thay đổi diện mạo của Công ty. Với vị trí như hiện nay, Công ty đang cố gắng đầu tư, cải tạo và nâng cấp các trang thiết bị, cơ sở vật chất kỹ thuật nhằm phát huy thế mạnh trên nhiều góc độ sao cho phù hợp với những yếu tố khách quan trong hoạt động kinh doanh của mình. Từ cơ chế tập trung chuyển sang cơ chế thị trường, Công ty XNK thiết bị điện ảnh - truyền hình cũng như nhiều doanh nghiệp Nhà nước khác đang đứng trước nhiều vấn đề khó khăn. Tuy nhiên, khi chuyển sang hoạt động trong cơ chế thị trường thì vấn đề lợi nhuận và hiệu quả kinh doanh chính là mục tiêu hàng đầu mà Công ty theo đuổi. Nắm bắt được vai trò quan trọng của chỉ tiêu lợi nhuận, Công ty luôn cố gắng bằng mọi biện pháp để cải thiện chỉ tiêu này, làm cho lợi nhuận kỳ sau cao hơn năm trước. Từ những báo cáo kết quả kinh doanh trong những năm trước đây cho đến các báo cáo kết quả kinh doanh mấy năm gần đây, đặc biệt là trong hai năm : 2001 - 2002 cho thấy Công ty đã có những cố gắng đáng kể. Tuy kết quả kinh doanh chưa thực sự là cao nhưng nó cũng chứng tỏ rằng Công ty thực sự có tiềm năng và nếu được khai thác đúng hướng thì sẽ còn đạt kết quả cao hơn nữa. khoa tài chính – ngân hàng 55
Chuyên đề tốt nghiệp nguyễn hữu ninh Theo số liệu trong BCĐKT ngày 31 tháng 12 năm 2002 của Công ty,ta thấy rằng tổng tài sản (hoặc nguồn vốn) cuối kỳ so với đầu năm tăng lên 1.146.915.370 VNĐ (= 17.813.404.514-16.666.489.144) tương đương tăng 10.68%: Từ đó cho thấy mức độ sử dụng vốn và khả năng huy động vốn của Công ty nói chung đã tăng lên và cũng cho thấy quy mô sản xuất kinh doanh của Công ty nói chung được mở rộng. Trong năm 2001, công ty gặp phải rất nhiều khó khăn như công ty phải cạnh tranh với nhiều doanh nghiệp khác, cùng với sự phát triển đột phá của ngành truyền hình trong nước nên nhu cầu thiết bị ngành này đòi hỏi cao hơn, Công ty đã vượt qua được những khó khăn đó và làm ăn bắt đầu có lãi. Năm 2001, Công ty đã bị lỗ 117.587.364 VNĐ nhưng nhờ sự nỗ lực và cố gắng rất lớn trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh cho nên sang đến năm 2002, Công ty đã đưa tổng mức lợi nhuận trước thuế lên đến 68.728.424 VNĐ, đạt mức kế hoạch đặt ra. Tuy nhiên, để thấy rõ được tình hình tài chính của Công ty ta cần phải tiến hành phân tích cơ cấu tài sản( vốn) và cơ cấu nguồn vốn của Công ty, trên cơ sở đó có thể kết luận cơ cấu đó có hợp lý hay không. 2.1.1. Phân tích cơ cấu tài sản và cơ cấu nguồn vốn: Căn cứ vào BCĐKT ngày 31 tháng 12 năm 2002 của Công ty XNK thiết bị điện ảnh - truyền hình, ta lập bảng phân tích sau: Bảng 7 : Cơ cấu tài sản Chỉ tiêu Đầu năm Cuối năm Cuối năm/ đầu năm Số tiền Tỷ Số tiền Tỷ Số tiền Tỷ trọng trọng trọng TSCĐ và 4.580.193.665 27,5% 4.262.632.457 24% 311.561.370 3,5% ĐTDH TSLĐ và 12.086.295.479 13.550.772.057 76% 1.454.476.654 3.5 ĐTNH Nhìn vào bảng trên ta thấy đầu năm TSCĐ và ĐTDH chiếm 27,5%; TSLĐ và ĐTNH chiếm 72,5%;, cuối năm TSCĐ và ĐTDH chiếm 24% còn TSLĐ và ĐTNH chiếm 76%. Điều này chứng tỏ hoạt động của Công ty chủ yếu là hoạt động kinh doanh. Tổng tài sản cuối kỳ so với đầu năm tăng lên 1.146.915.370 VNĐ, với số tương đối tăng 10,68%( đạt 110,68%) đã chứng tỏ quy mô tài sản của Công ty tăng lên, thể hiện: khoa tài chính – ngân hàng 56